Podstawy fryzjerstwa - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

REFORMA 2012
Podstawy
fryzjerstwa
Teresa Kulikowska-Jakubik, Małgorzata Richter
Podręcznik do nauki zawodu
• FRYZJER
• TECHNIK USŁUG
FRYZJERSKICH
Podręcznik zawiera treści stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach fryzjer i technik
usług fryzjerskich. Omówiono w nim sposoby rozpoznawania rodzajów ludzkich włosów,
określania ich właściwości, rozpoznawania uszkodzeń włosów i chorób skóry głowy, sporządzania
szkiców i rysunków fryzur, przedstawiono także zasady projektowania salonu fryzjerskiego oraz
doboru wyposażenia i preparatów fryzjerskich.
Wiedza teoretyczna jest wsparta licznymi przykładami, ćwiczeniami i ilustracjami wskazującymi
sposoby jej praktycznego zastosowania.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.
Warszawa 2014
Wydanie 1
ISBN 978-83-02-13644-3
Autorką rozdziałów 1.2, 1.4 i 5 w części II oraz rozdziału 2 w części III jest
Aleksandra Jakubik
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Tomasz Kompanowski
Konsultacje: Aleksandra Jakubik
Redakcja językowa: Grażyna Maluchnik, Maria Gładysz
Redakcja techniczna: Elżbieta Walczak
Projekt okładki: Katarzyna Trzeszczkowska
Projekt graficzny: Dominik Krajewski
Opracowanie graficzne: Eliza Goszczyńska
Ilustratorzy: Małgorzata Rajczykowska, Eliza Goszczyńska, Dominik Krajewski
Fotoedycja: Agata Bażyńska
Skład i łamanie: Eliza Goszczyńska
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96
Tel.: 22 576 25 00
Infolinia: 801 220 555
www.wsip.pl
Druk i oprawa: Othdruk sp. z o.o., Białystok
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.
Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej
w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo.
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY FRYZJERA
1. Środowisko pracy fryzjera
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
Charakterystyka salonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stanowisko pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagrożenia w salonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instalacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ergonomia w pracy fryzjera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ochrona środowiska w salonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
11
13
16
17
19
2. Zagrożenia dla zdrowia i życia w salonie fryzjerskim
2.1
2.2
2.3
2.4
Zagrożenia czynnikami fizycznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagrożenia czynnikami chemicznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagrożenia czynnikami biologicznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagrożenia czynnikami psychofizycznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
24
25
25
3. Środki ochrony indywidualnej fryzjera i klienta
3.1 Charakterystyka środków ochrony indywidualnej fryzjera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2 Charakterystyka środków ochrony indywidualnej klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3 Dobór środków ochrony indywidualnej do zabiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
30
31
4. Zasady bezpiecznego użytkowania i przechowywania
preparatów fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
5. Dezynfekcja i sterylizacja w salonie
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
Pojęcie dezynfekcji i sterylizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metody dezynfekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dezynfekcja w salonach fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dezynfekcja rąk fryzjera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zasady przeprowadzania dezynfekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kolejność czynności podczas wykonywania dezynfekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
37
38
39
41
42
CZĘŚĆ II. WSTĘP DO FRYZJERSTWA
1. Elementy rysunku
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
Linia i kreska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Linia jako kontur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykorzystanie elementów geometrycznych w rysunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Perspektywa. Proporcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Symetria i asymetria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kontrast i harmonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rytm i ornament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Statyka i dynamika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Złudzenia wzrokowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
49
51
52
54
54
56
57
58
2. Techniki wykonywania rysunku
2.1 Ołówek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2 Rysowanie grafitowymi pałeczkami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
65
3
4
P O D S TAW Y F RY Z J E R S T WA
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
2.14
2.15
Sproszkowany grafit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Węgiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rysowanie gumką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Długopis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kredki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pastele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Flamastry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Markery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tusz i piórko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Akwarela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Farby olejne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Akryl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Techniki mieszane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
66
68
69
69
72
76
77
78
79
81
82
83
3. Techniki kopiowania
3.1
3.2
3.3
3.4
Kalkowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skalowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Technika z zastosowaniem linii pomocniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowoczesne techniki kopiowania rysunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
86
87
88
4. Sylwetka człowieka
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
4.12
Proporcje ciała ludzkiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sylwetka kobiety i mężczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Typy sylwetki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zmiany w proporcjach sylwetki w różnych okresach rozwojowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budowa głowy dzieci i dorosłych, kobiet i mężczyzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kształty głowy i twarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Profile twarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Deformacje głowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dysproporcje i deformacje twarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kształty fryzur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elementy konstrukcyjne twarzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rysowanie głowy i całej sylwetki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
91
92
100
102
106
108
110
114
117
120
123
5. Kolory i barwy
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9
5.10
5.11
5.12
Znaczenie kolorów i barw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Widzenie kolorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział barw: podstawowe i pochodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budowa koła barw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Właściwości barw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barwy czyste, pastelowe i zgaszone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kolory neutralne i matowe we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barwy przeciwstawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barwy achromatyczne, chromatyczne i brązowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zasady mieszania kolorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wzajemne oddziaływanie barw – kontrast, harmonia i wibracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zjawisko światłocienia i rola światła w odbiorze barw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
125
128
129
131
133
135
136
136
137
138
138
139
6. Wyposażenie salonu fryzjerskiego
6.1 Narzędzia fryzjerskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
6.2 Przybory fryzjerskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
6.3 Aparaty fryzjerskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
SPIS TREŚCI
6.4
6.5
6.6
6.7
Bielizna fryzjerska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dobór sprzętu fryzjerskiego do zabiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bezpieczeństwo pracy a narzędzia, przybory i aparaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Materiały do produkcji narzędzi i przyborów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Zastosowanie komputera w salonie fryzjerskim
152
153
155
156
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
CZĘŚĆ III. ASPEKTY BIOLOGICZNO-CHEMICZNE
WE FRYZJERSTWIE
1. Budowa i właściwości włosa
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
Funkcje włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje owłosienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Budowa fizyczna i chemiczna włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cykl wzrostu włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Właściwości włosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kolor włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kształty włosa. Kierunek porostu włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje uszkodzeń włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyczyny nadmiernego wypadania włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Łysienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Choroby owłosionej skóry głowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
162
163
166
169
172
173
173
175
179
180
182
2. Budowa i funkcje skóry
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
Budowa i funkcje skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narządy pomocnicze skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barwniki i zaburzenia barwnikowe skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Choroby skóry: wirusowe, ropne, grzybicze, pasożytnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zmiany alergiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Łuszczyca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uszkodzenia mechaniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uszkodzenia skóry wywołane promieniami słonecznymi i ultrafioletowymi . . . . . . . . . . .
187
190
193
196
202
205
206
207
3. Związki nieorganiczne i organiczne stosowane
we fryzjerstwie
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
Woda i jej zastosowanie we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zastosowanie kwasów i zasad we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykorzystanie nadtlenku wodoru we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Składniki mineralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Węglowodory i ich zastosowanie we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zastosowanie alkoholi we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tłuszcze i woski we fryzjerstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
209
210
212
214
215
216
217
4. Substancje pochodzenia naturalnego w preparatach
fryzjerskich
4.1 Zastosowanie witamin w preparatach fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
4.2 Wykorzystanie roślin do pielęgnacji włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
4.3 Substancje barwiące pochodzenia naturalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
5
6
P O D S TAW Y F RY Z J E R S T WA
4.4 Zastosowanie ceramidów i fosfolipidów w preparatach fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
4.5 Aminokwasy i białka w preparatach fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
4.6 Zastosowanie węglowodanów w preparatach fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
5. Preparaty fryzjerskie
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
Charakterystyka i zastosowanie środków powierzchniowo czynnych . . . . . . . . . . . . . . . . .
Formy występowania preparatów fryzjerskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skład i rodzaje szamponów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charakterystyka preparatów do pielęgnacji włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charakterystyka preparatów do układania i stylizacji fryzur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skład i działanie preparatów do trwałej ondulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Charakterystyka preparatów do rozjaśniania i odbarwiania włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skład i działanie preparatów do koloryzacji włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
234
235
237
240
242
243
244
246
Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . . 251