Techniki multimedialne w dydaktyce przedmiotów zawodowych

Transkrypt

Robert Orziński, Marek Świątkiewicz
Techniki multimedialne
w dydaktyce przedmiotów
zawodowych
Warszawa 2012
Politechnika Warszawska
Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych
Kierunek studiów "Edukacja techniczno informatyczna"
02-524 Warszawa, ul. Narbutta 84, tel. (22) 849 43 07, (22) 234 83 48
ipbmvr.simr.pw.edu.pl/spin/, e-mail: [email protected]
Projekt okładki: Norbert SKUMIAŁ, Stefan TOMASZEK
Projekt układu graficznego tekstu: Grzegorz LINKIEWICZ
Skład tekstu: Robert ORZIŃSKI, Marek ŚWIĄTKIEWICZ
Publikacja bezpłatna, przeznaczona dla studentów kierunku studiów
"Edukacja techniczno informatyczna"
Copyright © 2012 Politechnika Warszawska
Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany
ani rozpowszechniany za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw
autorskich.
ISBN 83-89703-44-0
Druk i oprawa: STUDIO MULTIGRAF SP. Z O.O.,
ul. Ołowiana 10, 85-461 Bydgoszcz
Spis treści
1. Wprowadzenie do przedmiotu „Techniki
multimedialne w dydaktyce przedmiotów
zawodowych ...................................................... 7
1.1 Techniki przekazu informacji wczoraj i dziś ................... 8
1.2 Wprowadzenie do rozdziału 2-go ....................................16
1.3 Wprowadzenie do rozdziału 3-go ....................................21
2. Praktyczne zastosowanie komputerów i innych
urządzeń multimedialnych w procesie
dydaktycznym ................................................. 25
2.1 Praktyczne wykorzystanie urządzeń multimedialnych
w zajęciach dydaktycznych .............................................26
2.2 OpenOffice/LibreOffice – alternatywny do MS Office
pakiet biurowy na licencji GPL.......................................36
2.3 Grafika komputerowa w procesie dydaktycznym na
przykładzie pakietu CorelDRAW Graphics Suite ..........51
2.4 Przetwarzanie obrazów cyfrowych przy użyciu
programów do edycji grafiki rastrowej ...........................57
2.5 Grafika prezentacyjna – podstawowe narzędzie pracy
każdego nauczyciela........................................................66
3. Komunikacja wizualna oparta na technice
fotograficznej (Marek Świątkiewicz) .............. 73
3.1 Zasady tworzenia przekazu informacyjnego metodą
fotografii ..........................................................................74
3.2 Podstawowe informacje z dziedziny
techniki fotografowania ..................................................81
3.3 Perspektywa odwzorowania przestrzeni w obrazie
fotograficznym.................................................................95
3.4 Oświetlenie w fotografii................................................100
3.5 Cyfrowy zapis barw i możliwość korekcji zapisu obrazu
cyfrowego w programach typu Nikon – Capture czy
Photoshop ......................................................................113
3.6 Zagadnienia estetyki fotograficznej. Kompozycja ........126
Strona 3
ROZDZIAŁ 1
3.7 Prawne aspekty wykonania fotografii..........................139
3.8 „Karta kontroli zdjęcia” jako element zaliczenia zajęć 142
3.9 Przykładowy test zaliczający ........................................145
Strona 4
Wstęp
Niniejsze materiały zostały opracowane w ramach
realizacji Programu Rozwojowego Politechniki Warszawskiej
finansowanego ze środków PROGRAMU OPERACYJNEGO
KAPITAŁ LUDZKI. Przeznaczone są dla studentów I stopnia
studiów kierunku „Edukacja techniczno-informatyczna” na
Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki
Warszawskiej.
Swoim zakresem obejmują zagadnienia określone w
programie studiów dla przedmiotu specjalnościowego
pt.
„Techniki multimedialne w dydaktyce” opisanym w sylabusie
opracowanym dla tego przedmiotu. Zawartość merytoryczna
programu przedmiotu spełnia wymagania określone w
standardach kształcenia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa
Wyższego dla kierunku „Edukacja techniczno-informatyczna”.
W szczególności rozdziale 1 przedstawiono środki
wyrazu stosowane przy przekazach audio i video. Wskazano
przykłady świadczące o roli i znaczeniu oddziaływania poprzez
prezentacji. Opisano rozwiązania techniczne najczęściej
wykorzystywane do budowy prezentacji dydaktycznych treści
multimedialnych. Sformułowano zestaw umiejętności z zakresu
obsługi sprzętu multimedialnego jakimi powinni się
legitymować nauczyciele. Przeprowadzono dyskusję na temat
kierunków rozwoju technik multimedialnych i przemian z tym
związanych,
zachodzących
w
prowadzeniu
zajęć
dydaktycznych, także wskazano na zagrożenia wynikające z
manipulacji dźwiękiem i obrazem.
W rozdziale 2 znalazły się zagadnienia z zakresu
komputerowego wspomagania programu dydaktycznego
zawierające m.in informacje dotyczące wykorzystywanych
urządzeń współpracujących z komputerem. Omówiono także
typowe aplikacje z jakimi spotyka się dzisiejszy nauczyciel ze
szczególnym uwzględnieniem tych programów, które są
dostępne na licencji wolnego oprogramowania. Ponieważ
Strona 5
Rozdział 1
zajęcia po części mają charakter laboratorium komputerowego,
jego przebieg w dużej mierze zależy od stopnia informatycznego
zaawansowania poszczególnych uczestników i jest dobierany
na bieżąco. W związku z powyższym w materiałach dla
studentów nie znajdziemy opisu samych ćwiczeń, a raczej
wytyczne determinujące przebieg zajęć. Część opisów
poświęcona jest podstawowym zagadnieniom związanym z
danym tematem lub odnosi się do sposobów uzyskania
oprogramowania wykorzystywanego w zajęciach. Dzięki temu
słuchacz może samodzielnie wejść w posiadanie omawianych
programów i zainstalować je na domowym komputerze celem
pełniejszego ich wykorzystania
W rozdziale 3 opisano podstawowe zasady komunikacji
wizualna oparta na technice fotograficznej. Przedstawiono
podstawowe informacje z dziedziny techniki fotografowania, w
tym
sposoby
odwzorowania
przestrzeni
w
obrazie
fotograficznym, rolę oświetlenia w fotografii oraz zapisu i
sposobów korekcji cyfrowych obrazów. W dalszej części
omówiono zagadnienia estetyki fotograficznej oraz zwrócono
uwagę na prawne aspekty wykonywania fotografii.
Strona 6
1
Wprowadzenie
do przedmiotu
Techniki multimedialne
w dydaktyce
przedmiotów
zawodowych
W tym rozdziale:
o
Techniki przekazu informacji wczoraj i dziś
o
Wprowadzenie do rozdziału 2-go
o
Wprowadzenie do rozdziału 3-go
Strona 7
ROZDZIAŁ 1
1.1. Techniki przekazu
informacji wczoraj i dziś
Liczba godzin : 2
Cel ogólny :
Wprowadzenie słuchaczy w świat technik przekazu informacji
ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich rozwiązań w
dziedzinie sprzętu multimedialnego.
Cele szczegółowe :
1. Dyskusja na temat środków przekazu informacji z dawnych
czasów i stosowanych obecnie.
2. Prześledzenie na przykładach najnowszych rozwiązań
technicznych w zakresie sprzętu multimedialnego.
3. Wskazanie aktualnych trendów związanych z przekazem
multimedialnym w dydaktyce.
Pojęcia kluczowe :
środki wyrazu, prezentacja, urządzenie
urządzenie interaktywne, chmura
multimedialne,
Literatura :
Projektowany przebieg zajęć
1. Krótka dyskusja na temat środków przekazu informacji w
czasach dawnych i obecnych. Ukazanie na przykładach roli
i potęgi prezentacji. Omówienie środków wyrazu
stosowanych przy przekazach audio i video.
2. Zafałszowany świat reklamy, czyli jak daleko można się
posunąć, aby osiągnąć cel – manipulacja obrazem i
Strona 8
WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU
TECHNIKI MULTIMEDIALNE W DYDAKTYCE PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH
dźwiękiem.
3. Przykłady
najnowszych
rozwiązań
technicznych
wykorzystywanych do prezentacji dydaktycznych treści
multimedialnych.
4. Dyskusja
na
temat
kierunków
rozwoju
technik
multimedialnych i przemian z tym związanych, zachodzących
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych.
5. Człowiek i technika – analiza umiejętności obsługi sprzętu
multimedialnego
przez
kadrę
dydaktyczną
oraz
studentów/słuchaczy.
Zadania do wykonania przez studentów
Analiza kierunków rozwoju technik multimedialnych
wykorzystywanych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych z
uwzględnieniem najważniejszych cech wybranych urządzeń i
trendów programowych. Umiejętność radzenia sobie ze
sprzętem multimedialnym.
Materiał dla studentów
Śledząc rozwój technicznych środków przekazu łatwo
zauważyć, że ich gwałtowny rozwój ma miejsce w ostatnich
latach. Faktem jest również to, że ludzie już od
najdawniejszych lat próbowali przekazywać sobie informacje za
pomocą obrazów (– pierwsze malowidła naskalne są datowane
ok. 40 tys. lat temu), a także dźwięków (– np. naśladowanie
odgłosów zwierząt podczas polowań lub wydawanie odgłosów w
trakcie obrzędów lub innych uniesień). Oczywiście z czasem
obrazy były coraz doskonalsze, a w muzyce pojawiły się
pierwsze instrumenty, zauważono rytm i zaczęto tworzyć skale,
linie melodyczne. Najstarsze znane fotografie mają blisko 200
lat, zapisy dźwięków mają po 150 lat, a filmy około 120 lat.
Wreszcie nadeszła era cyfryzacji. Mamy zatem cyfrowe obrazy,
utwory muzyczne, filmy. Digitalizujemy także stare filmy i
Strona 9
ROZDZIAŁ 1
muzykę, a nawet malarstwo i książki. Co roku pojawia się
szereg urządzeń opartych o najnowsze pomysły i rozwiązania
techniczne. I tylko czasu jest coraz mniej, aby kolejny standard
się ugruntował. Stąd ciągła pogoń i pewnego rodzaju chaos.
Jako przykład niechaj posłuży współczesna telewizja.
Klika lat temu pojawiły się na szerszą skalę płaskie,
nowoczesne telewizory, które zaczęły wypierać tradycyjne
rozwiązania kineskopowe. Początkowo w wersji HD Redy,
wkrótce było to już Full HD, w tej chwili produkuje się masowo
pierwsze panele 4K, a testuje już monitory 8K (7680x4320
punktów). Oprócz rozdzielczości zmieniają się ciągle proporcje
ekranu – było 4:3, 16:10 jest 16:9, a będzie być może 21:9.
Wmawia się więc nam, że potrzebujemy już dziś nowych
rozwiązań, a tym czasem zdecydowana większość programów
nadawana jest w wersji SD i tylko nieliczne w HD (o Full HD
nie wspominając). A przecież mamy jeszcze 3D.
Rodzi się zatem pytanie: po co to wszystko?. No jak to po
co?, Żeby zrobić wrażenie. Idziemy do znajomych, a tam stoi
plazma 55” i robi na nas wrażenie. A zatem producent robi na
nas wrażenie, abyśmy nabyli jego towar. A prezenter? – ten też
robi wrażenie na swoich słuchaczach, gdy użyje nowych
technologii i wesprze swój wykład efektowną prezentacją. O jak
małe byłoby znaczenie słów kapłana Herhora (B.Prus –
Faraon), gdyby ich nie wsparł nadnaturalną (naturalną dla
niego) prezentacją swoich mocy w postaci zaćmienia słońca. W
tym jednak przypadku trudno powiedzieć, że Herhor sam
przygotował prezentację, a raczej ją sprytnie zaadoptował na
swoje
potrzeby.
Innym
przykładem
wykorzystania
multimediów na dużą skalę mogą być słynne koncerty Jean
Michele Jarre’a Światło i dźwięk w których artysta
zaprezentował publiczności pokaz składający się z muzyki
instrumentalnej i gry świateł.
Wracając do przytoczonego przed chwilą kapłana Herhora
to posunął się on do zręcznej manipulacji w celu umocnienia
swojej pozycji. A jak to wygląda w czasach obecnych? Otóż
manipulują nami wszyscy: rządy, dziennikarze, sieci sklepów
czy agencje reklamowe. Wiele rzeczy wyrwanych jest z
kontekstu, ukazanych z tylko jednego – wygodnego punktu
widzenia,
odpowiednio
wyreżyserowanych
i
wreszcie
Strona 10
poddanych obróbce. Tym co najbardziej w tym momencie się
nam się kojarzy jest świat reklamy. To w tej dziedzinie
multimedialne środki techniczne są używane na co dzień.
Efektowna prezentacja, idealna cera, szczupła sylwetka, która
w filmie powstaje w 2 sekundy po zażyciu cudownej tabletki,
czy też ożywiony prehistoryczny smok to przy możliwościach
dzisiejszych programów i urządzeń multimedialnych chleb
powszedni. Niestety współczesny świat żądny pieniędzy i
sensacji manipuluje rzeczywistością w sposób niedopuszczalny.
Kilkanaście lat temu pewna agencja reklamowa została
oskarżona o oszustwo i manipulacje, kiedy okazało się, że
opublikowane przez nią zdjęcia z wojny w Iraku zostały
przerobione w Photoshopie. Dodano kilka efektów w postaci
płonących budynków oraz więcej dymu zwiększając tym samym
dramatyzm opublikowanych fotografii – całość opatrzono
przerysowanym komentarzem. Niedawno na jednym z
konkursów fotograficznych odkryto, że jeden z uczestników po
zrobieniu zdjęć poddał je obróbce w programie graficznym, aby
je uatrakcyjnić. Dożyliśmy zatem czasów, w których masło nie
jest masłem, w asfalcie jest za mało asfaltu, a wszelkie
billboardy zamiast reklamować cudowne szampony, pasty do
zębów czy inne kosmetyki powinny być opatrzone jednym
wspólnym podpisem Photoshop. Ale są i dobre strony tego
postępu. Dzięki multimediom możemy przenieść się w dowolny
rejon świata, aby zobaczyć co tam słychać. Możemy skorzystać,
ze sprzętu, aby przedstawić jakiś projekt szerszemu gronu
słuchaczy. Nad tym projektem może pracować wspólnie kilka
osób. Możemy skorzystać z tych dobrodziejstw w trakcie zajęć
dydaktycznych i sprawić, że będą ciekawsze. Możemy
wprowadzić pewne interakcje i na bieżąco śledzić, czy
przekazywane treści są zrozumiałe. Oczywiście wymaga to
pewnych nakładów w postaci multimedialnego sprzętu, i
oprogramowania, a także nabycia umiejętności korzystania z
niego.
Co do samego sprzętu to nietrudno zauważyć, że w
większości dobrze wyposażonych sal wykładowych dominują
dziś projektory multimedialne uzupełnione o ekrany
projekcyjne. Jednak najlepszym zestawem jest połączenie
tablicy
interaktywnej
z
projektorem.
O
poziomie
zaawansowania i możliwościach takiej tablicy nie stanowi ona
Strona 11
ROZDZIAŁ 1
sama, ale także, a może przede wszystkim dołączone do niej
oprogramowanie. Oczywiście nie możemy zapominać o
czynniku ludzkim. To od stopnia nabytych umiejętności
prowadzącego zależy atrakcyjność zajęć. W ostatnich latach
pojawiło się szereg rozwiązań rozszerzających możliwości
dotychczasowych urządzeń.
I tak dla przykładu, kiedy z powodu złych warunków
oświetleniowych (intensywnego światła) w pomieszczeniu nie
możemy skorzystać z tablicy multimedialnej połączonej z
projektorem dobrym wyborem będzie monitor interaktywny
(rysunek 1.1). Takie urządzenie pracuje samodzielnie
podłączone jedynie do komputera. Intensywny rozwój plazm i
monitorów LCD spowodował, że ich ceny znacząco spadły i
teraz są dostępne na równi z tablicami interaktywnymi.
Niewątpliwa zaletą takiego rozwiązania jest fakt, że
prowadzący nie stoi na linii strumienia światła.
Rysunek 1.1 Monitor interaktywny
A co mamy zrobić kiedy dysponujemy prostym zestawem
typu projektor multimedialny i zwykły ekran, a chcielibyśmy
unowocześnić naszą prezentację. Możemy to uczynić stosując
Strona 12
interaktywny ekran z cyfrowym piórem np. SMART Podium
(rysunek 1.2). Urządzenie wyposażone w cyfrowe pióro
podłącza się do komputera i projektora, a wszelkie działania
prezentera prowadzone na ekranie mogą być widoczne dla
słuchaczy na dużym obrazie wyświetlanym z projektora.
Rysunek 1.1 SMART Podium
Jeszcze inne rozwiązanie oferuje firma Hitachi.
Interaktywny zestaw IM-1P składa się z kamery (rysunek 1.3)
i zestawu elektronicznych piór (rysunek 1.4). Po zamocowaniu
kamery nad ekranem (ekran musi być sztywny i nieruchomy)
lub ścianą sprawiamy, że każdy rzutnik multimedialny zyskuje
pełną interaktywność. Sprzężenie zwrotne następuje, gdy
dotykamy elektronicznym piórem do ekranu, który dzięki
kamerze pokryty jest siatką podczerwieni. Cały zestaw wraz z
oprogramowaniem nabędziemy za około 2000 zł, co nie jest
wygórowaną ceną w porównaniu z kwotą jaką przyszłoby nam
zapłacić za tablicę interaktywną (10000 – 50000 zł).
Strona 13
ROZDZIAŁ 1
Rysunek 1.3 Interaktywny zestaw HITACHI IM-1P kamera
Rysunek 1.4 Interaktywny zestaw HITACHI IM-1P elektroniczne pióra
Jak widać nowych rozwiązań jest coraz więcej, a starsze
są coraz nowocześniejsze i doskonalsze. Tablice i monitory
interaktywne
są
coraz
większe
i
wyposażone
w
oprogramowanie o większych możliwościach. Projektory coraz
bardziej kompaktowe i bardziej funkcjonalne. Standardowe
rzutniki
multimedialne
są
zastępowane
przez
krótkoogniskowe. W szkołach i na uczelniach pojawiają się
interaktywne systemy odpowiedzi, a projekty są tworzone w
oparciu o „chmurę”. Coraz częściej zajęcia i prezentacje
odbywają się z użyciem zdalnych technologii.
Aby wszystko przebiegało zgodnie z przeznaczeniem, a
sprzęt i oprogramowanie były w pełni wykorzystane, niezbędne
są umiejętności prowadzącego. A z tym bywa różnie.
Przeważnie jest tak, że starsze pokolenie wykładowców czuje
się nieco zagubione wśród nowych technologii i potrzebuje
wsparcia, albo pozostaje na poziomie rzutnika pisma. Młodsi
pedagodzy i studenci (uczniowie) radzą sobie znacznie lepiej z
nowoczesnym sprzętem i oprogramowaniem. Niestety nawet w
tej grupie bardzo często zdarza się, że prowadzący zajęcia lub
prezentację, który korzysta z własnego, powtórzę to jeszcze raz
Strona 14
z własnego laptopa nie potrafi go przełączyć w tryb
wyświetlania obrazu na zewnętrznym ekranie. A jest to
przecież jedno z podstawowych działań w laptopie. Dla wielu
osób laptop to nadal maszyna do pisania, a dla innych
urządzenie do korzystania ze Skype’a i Internetu. Mimo
wszystko
liczba
osób
korzystających
ze
sprzętu
multimedialnego (i oprogramowania) w pełniejszy sposób z
roku na rok się zwiększa.
Strona 15
ROZDZIAŁ 1
1.2. Wprowadzenie do rozdziału
2-go
Liczba godzin : 1
Cel ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany materiałem występującym w
rozdziale 2-gim. Zostanie poinformowany o sposobie dostępu do
materiałów wykorzystywanych i opisanych w następnym
rozdziale.
Słuchacz :
1. zapoznany zostanie z oprogramowaniem opisywanym i
wykorzystywanym do zadań w rozdziale 2-gim
2. pozna sposoby dostępu do oprogramowania w wersjach free,
demo, trial itp
3. pozna terminologię podawaną przy opisie licencjonowania
oprogramowania
Pojęcia kluczowe :
trial, demo, licencja, licencja GPL, programy do użytku
niekomercyjnego, oprogramowanie online, download
Literatura :
1. Krótki przegląd oprogramowania wykorzystywanego w
ramach przedmiotu Techniki multimedialne w dydaktyce
przedmiotów zawodowych
2. Informacja na temat rodzajów licencji oprogramowania
wykorzystywanego w ramach zajęć
Strona 16
3. Omówienie sposobów pozyskiwania oprogramowania ze
szczególnym uwzględnieniem serwisów www oferujących
dostęp do wybranych programów
Wskazać ścieżkę dostępu do wybranych programów
przydatnych przy przetwarzaniu treści multimedialnych.
W ramach zajęć Techniki multimedialne w dydaktyce
przedmiotów zawodowych omawianych jest szereg programów
służących
przetwarzaniu
przeróżnych
materiałów
dydaktycznych. Programy te należą do różnych grup
tematycznych.
Najbardziej
podstawową
i
najczęściej
wykorzystywaną w dydaktyce grupą są programy do
przygotowywania prezentacji. Programy te występują w
pakietach biurowych zarówno płatnych (MS Office, Corel Home
Office, iWork) jak i darmowych (OpenOffice, LibreOffice,
Ashampoo Office 2010, Kingsoft Office Suite Free lub
SoftMaker FreeOffice 2012). Można także korzystać z
oprogramowania online serwisów Google, Zoho lub Prezi.
Niektóre działają tylko na jednej platformie, jak IWork na Mac
OS inne jak OpenOffice na wielu.
Drugą ważną grupę stanowią programy do tworzenia i
edytowania grafiki – zarówno wektorowej jak i rastrowej.
Programy Adobe Photoshop i CorelDRAW są standardem
znanym i wykorzystywanym przez wielu użytkowników.
Programy te są bardzo drogie, ale można je bezpłatnie
przetestować w wersjach 30-dniowych pobierając ze strony
producentów.
Z
bezpłatnych
programów
graficznych
najbardziej znanym jest GIMP oferowany na zasadach GPL –
licencji wolnego i otwartego oprogramowania.
Strona 17
ROZDZIAŁ 1
Podczas przygotowywania materiałów dydaktycznych
bardzo często wykorzystuje się programy służące do
przetwarzania plików audio i video. Dzięki nim możemy
odpowiednio dopasować nasz film lub utwór muzyczny do
naszych
potrzeb.
Film
można
przekonwertować
do
odpowiedniego formatu – pliku, dostosować jego rozdzielczość,
zmniejszyć ilość przesyłanych danych, wstawić potrzebne
komentarze połączyć z plikiem dźwiękowym. Materiały audio
także mogą podlegać obróbce. Możemy je przekonwertować np.
do pliku mp3 lub mp4, zmiksować z innymi utworami, możemy
je wreszcie wyodrębnić z pliku video. Specjalne programy
pozwalają nawet na usunięcie niechcianego szumu z nagrania
lub dodanie efektów dźwiękowych. Do obróbki plików audio i
video mogą nam posłużyć: Windows Movie Maker, Any Audio
Converter, Any Video Converter, Audacity itp.
W codziennej pracy mogą się również przydać aplikacje
typu MW Snap – tworzące zrzuty ekranu, CamStudio 2.0 lub
Wink 2.0 do tworzenia sekwencji video z pełnego ekranu lub
wybranego obszaru. Z kolei odpowiednie karty rozszerzeń w PC
lub konwertery wraz z oprogramowaniem posłużą nam do
zamiany wysłużonych nagrań VHS i płyt winylowych lub kaset
na postać cyfrową.
Jak wiadomo wiele z tych programów sporo kosztuje. Ale
część z nich ma tańsze odpowiedniki o nieco mniejszych
możliwościach, inne występują w przystępnych cenowo
wersjach
edukacyjnych.
Niektóre
programy
możemy
wypróbować w wersjach testowych zanim je zakupimy. Na
szczęście na rynku istnieje dużo programów zupełnie
darmowych o porównywalnych z komercyjnymi możliwościach,
no może trochę skromniejszych, ale na pewno wystarczających
dla typowych zadań.
Ale skąd możemy zdobyć takie programy. Możemy się w
nie
zaopatrzyć
w
sklepach
z
oprogramowaniem
komputerowym, albo skorzystać z płyt dołączanych do
fachowych czasopism o tematyce komputerowej lub
audio-video. Oczywiście najobszerniejszym źródłem wszelkiego
oprogramowania jest Internet. Ale uważajmy na fałszywe
serwisy i korzystajmy tylko z pewnych źródeł. Do takich na
pewno
należą
strony
www
popularnych
czasopism
Strona 18
komputerowych jak np. PC WORLD (rysunek 1.5), CHIP,
Komputer Świat czy PC Format. Innym źródłem mogą być
dedykowane serwisy – portale oferujące dostęp do plików takie
jak www.dobreprogramy.pl (rysunek 1.6) lub www.filehippo.pl.
Rysunek 1.5 Strona czasopisma PC WORLD - http://www.pcworld.pl/
Jeszcze innym źródłem oprogramowania są strony www
samych producentów danego oprogramowania. Dla przykładu
jeśli chcielibyśmy przed zakupem Photoshopa przetestować
jego funkcje, to na stronie
http://www.adobe.com/pl/ w
zakładce Pliki do pobrania wybieramy link Wersje próbne
produktów, a następnie w nowo otwartym oknie wskazujemy
interesujący nas program i pobieramy go.
Podsumowując,
na
większości
omawianych
stron
poszukujemy linków lub zakładek o nazwie download,
pobieranie, pliki, programy lub podobnych i korzystamy tylko z
pewnych źródeł. Jeśli podczas instalacji zamiast naszego
programu pojawia się inny to pomijamy taki serwis lub
odznaczamy dodatkowe, nieznane nam oprogramowanie.
Strona 19
ROZDZIAŁ 1
Rysunek 1.6 Strona portalu dobreprogramy http://www.dobreprogramy.pl/
Strona 20
1.3. Wprowadzenie do rozdziału
3-go
Liczba godzin : 1
Cel ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany z materiałem znajdującym się w
rozdziale 3 niniejszego skryptu.
Słuchacz :
1. pozna terminologię stosowaną w technice fotograficznej
2. zapozna się z przykładowym oprogramowaniem i sprzętem
wykorzystywanym przez fotografów
Pojęcia kluczowe :
fotografia, obraz, przestrzeń, kompozycja, HDR, drukarka
fotograficzna
Literatura :
1. Krótkie omówienie zagadnień występujących w rozdziale 3
2. Dyskusja na temat sprzętu do fotografii
3. Omówienie na przykładach oprogramowania dedykowanego
obróbce fotografii
Strona 21
ROZDZIAŁ 1
Umieć wyjaśnić na czym polega technika HDR. Wskazać
przykłady oprogramowania wykorzystywanego
fotografii.
w
obróbce
Sztuka fotografii jest jedną z ważniejszych dziedzin
przekazu informacji w dzisiejszym świecie. Pierwsze fotografie
powstały ok. 200 lat temu. Od tego czasu zmieniły się techniki
fotografowania, zmienił się sprzęt oraz nośniki zdjęć. Ostatnie
lata należą do fotografii cyfrowej. Obecnie jeśli dysponujemy
odpowiednim budżetem, to nie tylko możemy pozwolić sobie na
aparat fotograficzny dobrej klasy, ale także stworzyć domowy
fotolab. Do kompletu będziemy jeszcze potrzebować programu
do obróbki zdjęć i drukarki fotograficznej. Całość nie na wiele
się nam jednak zda jeśli nie będziemy znali przynajmniej
podstaw fotografii. A zatem musimy rozumieć czym jest
perspektywa odwzorowująca przestrzeń zdjęcia, jak sobie
radzić i operować światłem, co to jest kompozycja i wiele
innych. Dobrych zdjęć nie uzyskamy bez wiedzy dotyczącej
samych aparatów, ich technicznych możliwości i przeznaczenia.
A dzisiejsze aparaty potrafią wiele, a nawet jeszcze więcej. I
tak dla przykładu wiele z dzisiejszych aparatów fotograficznych
jest wyposażonych w funkcję wspomagającą tworzenie zdjęć
panoramicznych. Taką panoramę możemy utworzyć trzymając
aparat zarówno w poziomie jak i w pionie. Odpowiedni
algorytm połączy ze sobą szereg kolejno wykonanych ujęć.
Niektóre aparaty mogą być wyposażone w funkcję upiększającą
rodem z salonu piękności. Kiedy fotografujemy twarz procesor
obrazu zachowa, a nawet wyostrzy nasze oczy czy włosy i
jednocześnie wygładzi policzki oraz usunie wszelkie plamki
bądź zmarszczki z naszej skóry. Inną przydatną funkcją może
być automatyczne odszumianie zdjęć wykonywanych przy
wysokich czułościach. Dla fanów sportu ciekawą propozycją
mogą być aparaty szybkostrzelne potrafiące wykonać
kilkadziesiąt ujęć na sekundę.
Strona 22
A co z funkcją rozpoznawania twarzy obecną nawet w
naszych komórkach. Ta opcja ewoluowała w niektórych
aparatach (np. Panasonic Lumix TZ7). Teraz aparat nie tylko
zareaguje, gdy w obiektywie pojawi się jakaś twarz. Obecnie
możemy do pamięci aparatu wprowadzić zdjęcia twarzy
naszych znajomych, a kiedy urządzenie wychwyci taką twarz w
tłumie nawet, gdy nie będzie ona zajmowała centralnego
miejsca w kadrze to na ekranie wyświetli się jej imię, a
ustawienia ostrości i ekspozycji dopasują się do tej postaci.
Niektóre aparaty to istne mądrale. Powiedzmy, że
wyjechaliśmy do Egiptu i jesteśmy na wycieczce. Wśród
piramid chcielibyśmy sobie zrobić zdjęcie na tle Sfinksa i
piramidy Chefrena, ale nie chcielibyśmy, aby ujęcie nie było
udane, gdy przekażemy aparat napotkanej przypadkiem
osobie. W Samsungu WB500 (rysunek 1.7) możemy najpierw
właściwie wykadrować zdjęcie, a następnie gdy do ręki weźmie
aparat ktoś inny to na ekranie będzie miał podpowiedź jak ma
wykadrować nasze ujęcie.
Rysunek 1.7 Samsung WB500
Strona 23
ROZDZIAŁ 1
A jakie oprogramowanie używa dzisiejszy fotograf.
Standardem z najwyższej półki jest oczywiście Adobe
Photoshop CS 5/6, ale kosztuje ok. 2000 – 4000 zł. Innym
przydatnym programem dla amatorów techniki HDR może być
dziesięciokrotnie tańszy Photomatix 3.0/4.2 lub darmowy
Qtpfsgui 1.9. Jeżeli mowa o HDR to jest to technika tworzenia
zdjęć o dużej rozpiętości tonalnej. Fotograf wykonuje kilka
ekspozycji tego samego kadru o różnym stopniu naświetlenia, a
następnie łączy je w jeden plik RAW.
Aby nasze zbiory zdjęć nie zajmowały tylko powierzchni dysku
twardego i nie popadły w zapomnienie możemy je oczywiście
„wywołać” w zakładzie fotograficznych, automacie do zdjęć lub
samodzielnie wydrukować na naszej drukarce fotograficznej.
Najlepsze urządzenia tego typu dysponują rozdzielczością
rzędu 4800x2400 (a nawet 9600x4800), 12 kolorami atramentu
(rysunek 1.8 – Canon PIXMA PRO-1) i zapewniają trwałość na
specjalnych nośnikach do 100 – 200 lat. Jeśli chcemy swoje
zbiory przedstawić w ciekawy sposób możemy skorzystać z
oprogramowania do tworzenia fotoksiążek. W takim programie
możemy wybrać sobie typ okładki, ilość stron, ustawienia zdjęć
na stronie – czyli czy zdjęcie ma być pionowo, poziomo, a może
po skosie. Wybieramy ile zdjęć chcemy mieć na danej stronie,
możemy je skalować oraz opatrzyć odpowiednim komentarzem.
Przygotowaną całość drukujemy jako profesjonalny fotoalbum.
Rysunek 1.8 Canon PIXMA PRO-1
Strona 24
2
Praktyczne
zastosowanie
komputerów i innych
urządzeń
multimedialnych
W tym rozdziale:
o
Praktyczne wykorzystanie urządzeń multimedialnych
w zajęciach dydaktycznych
o
OpenOffice/LibreOffice alternatywny do MS Offce
pakiet biurowy na licencji GPL
o
Grafika komputerowa w procesie dydaktycznym na
przykładzie pakietu CorelDRAW Graphics Suite
o
Przetwarzanie obrazów cyfrowych przy użyciu
programów do edycji grafiki rastrowej
o
Grafika prezentacyjna – podstawowe narzędzie pracy
każdego nauczyciela
Strona 25
ROZDZIAŁ 2
2.1. Praktyczne wykorzystanie
urządzeń multimedialnych
w zajęciach dydaktycznych
Liczba godzin : 2
Cel ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany z typowymi urządzeniami
multimedialnymi wykorzystywanymi w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych. Dowie się o postępujących zmianach na rynku
tych urządzeń i co się z tym wiąże o problemach jakie ten fakt
przysparza. Pozna zasady ich doboru i konfiguracji pod kątem
przetwarzania obrazu i dźwięku.
Słuchacz :
1. pozna terminologię stosowaną w nazewnictwie standardów
urządzeń wykorzystywanych przy prezentacji bądź
przetwarzaniu obrazu i dźwięku
2. prześledzi proces przetwarzania obrazu (w tym tekstu) do
postaci cyfrowej na przykładzie skanera
3. zaznajomi się z typowymi urządzeniami wspomagającymi
prowadzenie zajęć dydaktycznych
Pojęcia kluczowe :
skaner, drukarka, projektor, rzutnik pisma, wizualizer, laptop,
ekran, monitor telewizyjny, kamera, aparat, dyktafon, OCR,
rozdzielczość, VGA, DVI, HDMI, DisplayPort
Literatura :
Strona 26
KOMUNIKACJA WIZUALNA OPARTA NA TECHNICE FOTOGRAFICZNEJ
1. Krótka
charakterystyka
typowych
urządzeń
wykorzystywanych do prowadzenia zajęć dydaktycznych:
skaner, drukarka, projektor, rzutnik pisma, laptop, ekran lub
monitor telewizyjny, kamera, aparat, dyktafon, odtwarzacz,
itp.
2. Prześledzenie procesu przetwarzania danych do postaci
cyfrowej na przykładzie skanera
• Rodzaje skanowanych mediów:
OCR, skanowanie
dokumentów, zdjęć, przezroczy
• Parametry skanera, typ złącza, przystawka do slajdów,
sensor, szybkość działania
• Parametry skanowania
• Dodatkowe funkcje i pakiety oprogramowania
• Skanery specjalistyczne (do skanowania książek i filmów)
3. Wykorzystanie projektora multimedialnego jako narzędzia do
prezentacji.
• Urządzenia współpracujące z projektorem.
• Problemy występujące podczas korzystania z laptopa i
projektora.
4. Rozdzielczość aparatu cyfrowego, rozdzielczość ekranu
monitora a wydruk z drukarki.
5. Nagrywanie płyt w komputerze.
• Niezbędne aplikacje: płatne (Nero, Ashampo) i bezpłatne
(ImgBurn, CDBurner XP)
• Formaty płyt CD, DVD i Blu-ray
6. Przenoszenie plików (audio, video, zdjęć) pomiędzy telefonem
komórkowy, aparatem czy tabletem a komputerem
• Sposoby komunikacji: bluetooth, przewód USB
• Konwersja plików do innych formatów (np. avi – mp4)
Wskazać najważniejsze cechy wybranych urządzeń multimedialnych pod kątem ich wykorzystania w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych z uwzględnieniem ich wzajemnej współpracy.
Strona 27
ROZDZIAŁ 2
W trakcie pracy dydaktycznej napotykamy szereg
urządzeń elektronicznych, elektrycznych i czysto technicznych,
które w większym lub mniejszym stopniu mogą wspierać
proces nauczania. Z każdym rokiem przybywa nowych
urządzeń i poszerzają się możliwości ich wykorzystania czy
wzajemnych powiązań. Zdarza się również, że niektóre z tych
urządzeń odchodzą w zapomnienie, a w ich miejsce pojawiają
się nowe, bardziej nowoczesne – co nie znaczy, że lepsze. Te
nowe urządzenia mają jedną wspólną cechę, są bardziej
atrakcyjne w odbiorze – dotyczy to zarówno wyglądu
zewnętrznego samego urządzenia jak i formy przekazu
(prezentacji) materiałów, które te urządzenia obsługują czy
wytwarzają. I tak dla przykładu: wydruki są teraz bardziej
dokładne i kolorowe, prezentacje multimedialne są bardziej
okazałe, możemy pracować bezprzewodowo lub współdzielić
pliki przez sieć WWW, a same urządzenia stały się bardziej
poręczne. Innym kryterium nowych urządzeń miała być ich
łatwa i intuicyjna obsługa. Niestety naszpikowane mnogością
funkcji współczesne urządzenia są bardziej skomplikowane w
użytkowaniu, co czyni ich częściowo niedostępnymi głównie dla
starszego pokolenia dydaktyków. Dodatkowym kłopotem może
być fakt, że wraz z nowymi urządzeniami pojawia się wiele
nowych interfejsów (połączeń), które nie są w pełni zgodne ze
starszym sprzętem lub są z nim całkowicie nie zgodne.
Co do samych urządzeń, to można by je podzielić na trzy
kategorie:
- urządzenia multimedialne służące bezpośrednio celom
prezentacyjnym: tablica interaktywna (rysunek 2.1), projektor
(rzutnik multimedialny – rysunek 2.2), rzutnik pisma (rysunek
2.3), wizualizer (rysunek 2.4), ekran projekcyjny (rysunek 2.5),
monitor LCD (rysunek 2.6) lub plazmowy, pilot prezentacyjny
lub tzw. prezenter (rysunek 2.7), komputer, odtwarzacz DVD,
magnetowid, odtwarzacz CD, magnetofon, mikrofon i kolumny
itp.
Strona 28
- urządzenia wspomagające proces dydaktyczny takie jak
skaner (rysunek 2.8) czy drukarka (rysunek 2.9) lub
urządzenie wielofunkcyjne łączące cechy obu tych urządzeń,
nagrywarka CD/DVD, konwerter VHS na DVD (rysunek 2.10)
itp (do tej grupy również można by przypisać komputer).
- inne urządzenia mogące wspomagać proces dydaktyczny
takie
jak
kamera,
aparat
fotograficzny,
dyktafon,
telefon/smartfon (rysunek 2.11) - (Pierwotnie te urządzenia nie
były kojarzone z możliwością współpracy z typowym
komputerem, a co się z tym wiąże wykorzystywane do
prowadzenia zajęć, jednak z czasem ewoluowały i zostały
wyposażone w nowe możliwości)
Poniżej przedstawiono niektóre z nich:
Rysunek 2.1 Tablica interaktywna
Tablica interaktywna w przeciwieństwie do tradycyjnego
ekranu projekcyjnego służy nie tylko samej prezentacji, ale w
zależności od oprogramowania w jakie została wyposażona
umożliwia również m.in. sterowanie pracą komputera
wykorzystując dotykowe sprzężenie zwrotne. Dodatkowo jej
własne oprogramowanie może oferować dodatkowe funkcje
takie jak: oznaczanie wybranych obszarów wyświetlanych na
tablicy, przechwytywanie zrzutów ekranu, tworzenie pokazów
multimedialnych i wiele innych. Niektóre tablice oferują
bezpośredni dostęp do drukarki, pozwalają na jednoczesną
pracę dwóch osób na raz, czy też wpierają technologię MultiTouch. Większość tablic interaktywnych współpracuje z
projektorami krótkoogniskowymi.
Strona 29
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.2 Projektor
Rysunek 2.3 Rzutnik pisma
Rzutnik
pisma
to
urządzenie
starszego
typu
wspomagające pokazy dydaktyczne poprzez przesyłanie
namalowanej lub wydrukowanej zawartości naniesionej na
przezroczystej folii za pomocą lustra i strumienia światła na
ekran. Zaletą tego urządzenia jest samodzielna praca, bez
potrzeby użycia komputera.
Strona 30
Rysunek 2.4 Wizualizer
Wizualizer jest w pewnym sensie następcą rzutnika
pisma.
Za
pomocą
wbudowanej
kamerki
przesyła
przechwytywany obraz do komputera (np. po USB) i
ewentualnie dalej do projektora. Wizualizer nie musi korzystać
z przezroczystych folii. pozwala nawet na przesyłanie obrazu
niewielkich przedmiotów 3-wymiarowych. Wyposażony w
dodatkowe oprogramowanie pozwala urozmaicać prezentacje
(zaznaczanie, podkreślanie, nagrywanie obrazów itp.)
Rysunek 2.5 Ekran projekcyjny
Ekran projekcyjny czy to rozwijany przenośny, czy
naścienny nie jest konieczny do wyświetlania prezentacji.
Właściwie wystarczy gładka ściana, najlepiej biała. Na rynku
istnieje wiele firm oferujących dedykowane farby ekranowe o
jakości zbliżonej do typowych ekranów projekcyjnych.
Używając odpowiednich farb uzyskujemy powierzchnię
błyszczącą lub matową.
Strona 31
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.6 Monitor LCD
Rysunek 2.7 Pilot prezentacyjny i prezenter
Czym byłaby prezentacja bez dobrego prezentera, a ten
bez wygodnego w obsłudze urządzenia sterującego? Problem
sterowania wieloma urządzeniami możemy sobie ułatwić za
pomocą jednego pilota uniwersalnego. Tym jednym
urządzeniem możemy sterować projektorem, monitorem LCD,
a nawet komputerem. Nieco inne przeznaczenie ma pilot typu
prezenter, Służy on do bezprzewodowego zapanowania nad
pokazem slajdów naszej prezentacji.
Strona 32
Rysunek 2.8 Skaner
Rysunek 2.9 Drukarka
Typowe dla zestawu komputerowego urządzenia
peryferyjne takie jak skaner czy drukarka nie służą
bezpośrednio prezentacji. Są jednak niezastąpione w
przypadku tworzenia materiałów wykorzystywanych m.in. w
prezentacjach (np. nadruk na folii) lub przy tworzeniu innych
materiałów dydaktycznych. Dodatkowo sam skaner może nam
posłużyć jako urządzenie przetwarzające zdjęcia i dokumenty
analogowe do postaci cyfrowej. Takie zdjęcia bardzo często
mogą wymagać dodatkowej obróbki graficznej (o czym w
Strona 33
ROZDZIAŁ 2
następnych rozdziałach) np. wtedy gdy chcemy podratować
zniszczone już fotografie.
Będąc przy temacie zamiany materiałów analogowych do
postaci cyfrowej nie sposób pominąć możliwości konwersji
starych nagrań VHS do formatu płyt DVD. Tym razem z
pomocą przyjdzie nam dedykowane urządzenie zwane
konwerterem VHS/DVD (rysunek 2.10). Jeśli dysponujemy
odpowiednią kartą graficzną wyposażoną np. w wejścia Video
IN i Audio IN oraz odpowiednie oprogramowanie to nie
musimy korzystać z oddzielnego urządzenia, aby zgrać taki
film do postaci cyfrowej. Oczywiście w oby przypadkach
musimy dysponować magnetowidem, aby móc odczytać
zawartość kaset VHS.
2.10 Konwerter VHS/DVD
Wiele urządzeń, które w pierwotnym zamyśle swoich
twórców, nigdy nie miało współpracować z komputerem po
latach ewoluowało. Dziś nikogo już nie dziwi, że zdjęcia z
aparatu fotograficznego, filmy z kamery cyfrowej, czy zapis
audio z dyktafonu możemy łatwo przenieść do naszego
komputera. Jakby tego było mało granice pomiędzy wieloma
urządzeniami zacierają się. I tak aparaty nagrywają filmy,
kamery robią zdjęcia, a klasyczne telefony komórkowe
przeistoczyły się w smartfony czyli minikomputery. Dysponując
telefonem ze średniej półki cenowej możemy robić przyzwoite
zdjęcia, nagrywać filmy i pliki dźwiękowe i to wszystko
następnie przenieść np. do laptopa i to bezprzewodowo!!! Mało
tego, niektóre „wypasione telefony” posiadają wbudowany
Strona 34
miniprojektor (rysunek 2.11), którym zrobimy prezentację bez
udziału „Peceta”.
Rysunek 2.11 Telefon typu smartfon z wbudowanym projektorem
Jednak żeby nie wszystko było tak pięknie na
przeszkodzie staną nam różne formaty urządzeń i
niekompatybilne interfejsy. Ale kiedy już się obkupimy w
odpowiednie przejściówki VGA-HDMI, jack-cinch, cinchS-Video i przebolejemy, że obraz wyświetlany przez projektor
jest mniej rozciągnięty niż na naszym laptopie, a
pełnoekranowa prezentacja PowerPointa wyświetli po bokach
dwa czarne pasy to poczujemy nie tylko ulgę, ale i nie małą
satysfakcję.
Strona 35
ROZDZIAŁ 2
2.2. OpenOffice/LibreOffice –
alternatywny do MS Office
pakiet biurowy na licencji
GPL
Liczba godzin : 4
Cel ogólny
ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany z możliwościami jakie daje
bezpłatny pakiet biurowy OpenOffice/LibreOffice stanowiący
alternatywę dla produktu MS Office.
Słuchacz :
1. dowie się skąd pobrać i jak zainstalować pakiet biurowy
OpenOffice/LibreOffice
2. pozna warunki korzystania z oprogramowania na licencji
GPL
3. zapozna się ze składnikami zawartymi w pakiecie
4. pozna różnice jakie wynikają z korzystania z pakietu
OpenOffice/LibreOffice w stosunku do oprogramowania
MS Office
Pojęcia kluczowe :
Licencja GPL, OpenOffice, LibreOffice, Writer, Calc, Base, Draw,
Impress, Math
Strona 36
Literatura :
- Janicki A., 122 SPOSOBY NA OpenOffice, Helion, Gliwice
2007
- Gawin E. pod redakcją OpenOffice Polska, OpenOffice i
Mozilla, OpenOffice Software 2007
- Dziewoński M., OpenOffice 3.x PL, Helion, Gliwice 2010
Adresy www:
- http://openzone.pl/ksiazka/
- http://pl.openoffice.org/
- http://www.libreoffice.org/get-help/documentation/
1. Pobieranie i instalacja pakietu biurowego OpenOffice lub
LibreOffice.
2. Różne licencje i wersje oprogramowania wywodzącego się z
OpenOffice
3. Konfiguracja pakietu OpenOffice
4. Porównanie
możliwości
i
funkcjonalności
pakietu
OpenOffice na tle programów pakietu MS Office
5. Poszczególne składniki pakietu OpenOffice/LibreOffice
6. Budowa interfejsu edytora tekstu Write
7. Tworzenie, edycja i formatowanie dokumentów w
programie Write. Wykorzystanie funkcji autokorekty i
sprawdzania pisowni.
8. Praca z tabelami, dodawanie ramek, ozdobnych tytułów,
wstawianie rysunków i inne funkcje zawarte w programie
Write.
9. Wprowadzanie danych i tworzenie prostych formuł w
arkuszu kalkulacyjnym Calc.
10. Podział okna dla poprawy pracy w arkuszu, blokowanie
wierszy i kolumn.
11. Korzystanie z funkcji autouzupełniania i tworzenie
wykresów.
12. Dopasowanie wydruków poprzez ukrywanie kolumn i
wierszy w programie Calc.
13. Podstawy tworzenia równań w programie Math.
14. Pierwsze kroki w tworzeniu prezentacji w programie
Impress
Strona 37
ROZDZIAŁ 2
15. Edycja i animacja slajdów
16. Wstawianie hiperłączy i dodawanie interakcji w prezentacji
17. Dodawanie dźwięku do prezentacji (np. własny komentarz).
18. Ustawienia czasów i przejść w prezentacji, ostatnie
poprawki w programie Impress.
19. Tworzenie prostych baz danych w OpenOffice Base.
20. OpenOffice Draw – program do tworzenia dokumentów
graficznych.
21. Rysowanie prostych linii i kształtów. Przekształcanie
grafiki rastrowej w wektorową.
Umiejętność instalacji odpowiedniego pakietu biurowego na
licencji GPL. Tworzenie dokumentów tekstowych, arkuszy
kalkulacyjnych
oraz
prezentacji
z
wykorzystaniem
poszczególnych
składników
OpenOffice/LibreOffice.
Wszechstronne
wykorzystanie
przeróżnych
możliwości
zawartych w bezpłatnym pakiecie biurowym.
OpenOffice to całkowicie darmowy i otwarty pakiet
biurowy stworzony w oparciu licencję GNU GPL, stanowiącą
zasady wolnego oprogramowania. W związku z powyższym
OpenOffice można stosować całkowicie legalnie w domach,
firmach czy też urzędach użyteczności publicznej. Na bazie tego
pakietu powstał niezależny produkt LibreOffice rozwijany
przez organizację The Document Foundation, której trzon
stanowią osoby związane wcześniej z OpenOffice (prawa do
pakietu OpenOffice posiada Oracle). W ostatnich wydaniach
niektórych wersji Linuxa pakiet LibreOffice zastąpił uprzednio
stosowany OpenOffice.
Bardzo popularną odmianą pakietu OpenOffice w naszym
kraju jest OpenOffice.ux rozwijany przez polską firmę
Ux Systems.
Strona 38
Skąd pobrać bezpłatny pakiet biurowy OpenOffice lub
LibreOffice? Najlepiej z oficjalnych stron wspierających dany
projekt.
OpenOffice można pobrać ze strony: http://www.openoffice.org/
lub
bezpośrednio
ze
strony
polskiego
projektu:
http://pl.openoffice.org/ (rysunek 2.12 i rysunek 2.13)
Rysunek 2.12 Strona OpenOffice.org
Rysunek 2.13 Polska podstrona OpenOffice.org
Strona 39
ROZDZIAŁ 2
Konkurencyjny LibreOffice znajdziemy na stronie głównej
organizacji
The
Document
Foundation:
http://www.libreoffice.org/
(rysunek 2.14)
lub
polskiej
podstronie: http://pl.libreoffice.org/ (rysunek 2.15).
Rysunek 2.14 Strona główna LibreOffice
Rysunek 2.15 Polska podstrona LibreOffice
W przypadku obu pakietów mamy do wyboru różne wersje
32 i 64-bitowe dla systemów Windows, Linux czy Mac OS
(rysunek 2.16).
Strona 40
Rysunek 2.16 Różne wersje pakietów biurowych OpenOffice i
LibreOffice
Pakiet instalacyjny ściągamy w wersji skompresowanej, w
związku z tym podczas instalacji pierwszym etapem jest
dekompresja plików do wskazanej lokalizacji na dysku
twardym (rysunki 2.17-2.18).
Rysunek 2.17 Dekompresja plików OpenOffice – wybór lokalizacji.
Strona 41
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.18 Dekompresja plików OpenOffice – przebieg.
Ponieważ przebieg instalacji pakietu LibreOffice jest zbliżony
do instalacji OpenOffice pozostaniemy tylko przy tym drugim.
Cały proces jest bardzo intuicyjny i ogranicza się w zasadzie do
wyboru kilku opcji oraz decyzji o ewentualnej rejestracji
pakietu na stronie producenta (rysunki 2.19 – 2.25).
Rysunek 2.19 Kreator instalacji uruchamia się bezpośrednio po
dekompresji.
Strona 42
Rysunek 2.20 Informacje użytkownika.
Dane użytkownika są opcjonalne. Ponadto musimy
zdecydować, czy pakiet ma być dostępny dla pozostałych
użytkowników komputera czy tylko dla nas. Jeśli w następnym
kroku wybierzemy instalację „Użytkownika” możemy
indywidualnie dobrać instalowane komponenty.
Rysunek 2.21 Typ instalacji.
Strona 43
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.22 Komponenty instalacji.
Rysunek 2.23 Domyślne ustawienia dla plików Microsoft Office.
Podczas instalacji z reguły wybieramy wszystkie moduły
podstawowe OpenOffice i niektóre opcje komponentów
opcjonalnych. W następnym ekranie musimy zdecydować, czy
pliki pakietu MS Office mają się domyślnie otwierać w
OpenOffice – opcje te powinny być zaznaczone gdy nie
dysponujemy pakietem Microsoftu (rysunek 2.23).
Strona 44
Rysunek 2.24 Finalizowanie instalacji.
Rysunek 2.25 Koniec instalacji.
Po skończonej instalacji na pulpicie Windows widnieją dwie
ikony (rysunek 2.26). Jedna zawiera rozpakowane pliki
instalacyjne (do usunięcia), a druga jest skrótem do ekranu
startowego pakietu OpenOffice. Po pierwszym kliknięciu na
skrót OpenOffice otwiera się kreator rejestracji pakietu
biurowego (rysunek 2.27). Rejestracji można dokonać od razu lub
później albo zupełnie pominąć (rysunki 2.28-2.29).
Strona 45
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.26 Ikony OpenOffice na pulpicie Windows.
Rysunek 2.27 Rejestracja OpenOffice.
Rysunek 2.28 Rejestracja OpenOffice – dane użytkownika.
Strona 46
Rysunek 2.29 Rejestracja OpenOffice - wybór.
Po zakończonym procesie rejestracji ukazuje się okno ekranu
startowego OpenOffice (rysunek 2.30) z którego możemy
uruchomić żądaną aplikację pakietu biurowego.
Rysunek 2.30 OpenOffice – ekran startowy.
Jeżeli w trakcie instalacji nie zaznaczymy inaczej domyślnie
po instalacji i pierwszym uruchomieniu pakietu OpenOffice na
Strona 47
ROZDZIAŁ 2
pasku zadań systemu Windows w obszarze powiadomień pojawi
się ikona „Szybkie uruchamianie”. Bezpośrednio z tego miejsca
możemy również uruchamiać poszczególne programy pakietu
biurowego.
Rysunek 2.31 OpenOffice – szybkie uruchamianie.
Jeżeli OpenOffice jest jedynym pakietem biurowym w naszym
systemie lub jest pakietem domyślnym to warto korzystać z opcji
ładowania programu podczas uruchamiania systemu. Jeżeli
korzystamy z niego sporadycznie, a podstawowym pakietem
biurowym jest inne oprogramowanie (np. MS Office) to możemy
spokojnie odznaczyć tę opcję – programy OpenOffice będą się
uruchamiały nieco dłużej, ale za to odciążymy nieco systemowy
autostart.
Rysunek 2.32 OpenOffice – menu szybkie uruchamianie.
Strona 48
W skład pakietu OpenOffice wchodzi sześć podstawowych
programów.
Writer – to rozbudowany edytor tekstu mogący z powodzeniem
zastąpić program MS Word. Zawiera wielojęzyczny moduł
sprawdzania pisowni i gramatyki, obsługuje korespondencję
seryjną, pozwala na wstawianie grafiki, tabel czy wykresów.
Posiada możliwość eksportu plików do formatu PDF. Writer
zapisuje pliki w swoim natywnym formacie odt, ale także jako
dokumenty MS Word z rozszerzeniem doc, html lub xml.
Calc – to znakomity arkusz kalkulacyjny o rozbudowanych
funkcjach matematycznych, statystycznych i analitycznych. Z
możliwością importowania danych z plików bazodanowych.
Pozwala na wielorakie formatowanie komórek, sortowanie
danych i tworzenie przeróżnych wykresów. Wymiana danych z
konkurencyjnym MS Excel jest właściwie bezproblemowa.
Impress – program do tworzenia multimedialnych prezentacji
zawierających tekst, grafikę, wykresy oraz inne obiekty
multimedialne (dźwięki, video, animacje). Jest wyposażony w
wiele wbudowanych efektów animacji samych slajdów oraz
obiektów zawartych w slajdach. Impress obsługuje pliki MS
PowerPoint, potrafi również zapisywać własne prezentacje w
formacie PowerPointa lub eksportować w formacie Macromedia
Flash. Obsługuje oczywiście swój własny format odp.
Draw – program graficzny z intuicyjnym interfejsem do
tworzenia rysunków 2 i 3-wymiarowych. Obsługuje wiele
formatów TIFF, GIF, JPG. Przetwarza grafikę rastrową na
wektorową lub odwrotnie. Wzbogacony o odpowiednią wtyczkę
potrafi zaimportować dokumenty PDF, które można przetworzyć.
Base – program do tworzenia baz danych. Obsługuje wiele
zapytań, raportów przetwarzanie tabel i formularzy. Base
wykorzystuje bazy H-SQL ale również dBASE.
Math – program do tworzenia skomplikowanych wzorów, regół
matematycznych, które następnie można umieścić w
dokumentach OpenOffice.
Trzecia edycja pakietu OpenOffice oprócz nieco
odświeżonego interfejsu, zawiera m.in. bardzo wygodną
Strona 49
ROZDZIAŁ 2
kontrolkę zoomu w prawej części paska stanu wszystkich
aplikacji. Program Calc rozbudowano do 1024 kolumn i
usprawniono w nim narzędzi optymalizacji Solver. Nowy pakiet
otrzymał wsparcie dla formatu ODF – OpenDocument. Posiada
także możliwość otwierania nowych formatów plików pakietu MS
Office 2007 i Office 2008 dla MAC OS X – docx, xlsx czy pptx.
Nowy pakiet OpenOffice występuje w wersji dla Windows, Linux
i Mac OS X. 3 edycja to również kosmetyka w postaci nowego
Start Center i odnowione ikonki.
Strona 50
2.3. Grafika komputerowa
w procesie dydaktycznym
na przykładzie pakietu
CorelDRAW Graphics Suite
Liczba godzin : 4
Cel ogólny :
Słuchacz pozna obszary zastosowania grafiki komputerowej w
procesie dydaktycznym. Otrzyma informacje o podziale grafiki
wg. zastosowań. Zapozna się z możliwościami jakie oferuje
pakiet graficzny CoreDRAW Graphics Suite.
Słuchacz :
1. pozna obszary zastosowań grafiki komputerowej z
uwzględnieniem procesu dydaktycznego
2. nabędzie wiedzę na temat różnic wynikających ze
stosowania grafiki rastrowej i wektorowej
3. poszerzy wiadomości z zakresu możliwości wybranych
urządzeń stosowanych w grafice komputerowej
4. otrzyma informacje na temat oprogramowania stosowanego
do edycji grafiki komputerowej
5. poćwiczy na przykładach jakie możliwości oferuje
oprogramowanie
CoreDRAW
Graphics
Suite,
ze
szczególnym uwzględnieniem programu CorelDRAW
Pojęcia kluczowe :
grafika rastrowa, bitmapa, grafika wektorowa, grafika
dwuwymiarowa – 2D, grafika przestrzenna – 3D, CAD, CAM,
DTP, grafika prezentacyjna CorelDRAW, Adobe Photoshop,
GIMP, 3D Studio Max, JPG, BMP, TIFF, GIF, CDR, EPS, SVG
Strona 51
ROZDZIAŁ 2
Literatura :
- Shane Hunt., CorelDRAW 8 wersja polska i angielska,
Helion, Gliwice 1999
- Zimek R., CorelDRAW X3. Ćwiczenia praktyczne, Helion,
Gliwice 2006
- Bargh P., Photoshop przewodnik. Dla użytkowników
komputerów PC i Macintosh, RM, Warszawa 2002
Adresy www:
- http://www.studioplastyczne.pl/grafika_rastrowa_i_wekto
rowa_artykul_1.html
- www.corel.com/corel/ (zakładka: Zasoby > Samouczki
Internetowe)
- http://corel.wodip.opole.pl/
1. Krótki zarys początków i dnia dzisiejszego w grafice
komputerowej.
2. Wskazanie dziedzin i obszarów stosowania grafiki
komputerowej
• publikacje DTP
• projekty inżynierskie CAD
• kartografia
• diagnostyka medyczna
• gry komputerowe
• kopiowanie, przenoszenie obrazów i tekstów do postaci
cyfrowej
• zastosowania domowe
• stosowanie grafiki prezentacyjnej dla celów dydaktycznych
3. Wskazanie różnic pomiędzy grafiką rastrową i wektorową
oraz 2D i 3D
4. Przedstawienie
urządzeń
wykorzystywanych
przy
tworzeniu
(oraz
przetwarzaniu)
i
edycji
grafiki
komputerowej
5. Omówienie terminologii związanej z grafiką komputerową:
formaty plików, rozdzielczości, porty wizyjne, proporcje
ekranów
6. Przegląd wybranych programów służących do obróbki,
Strona 52
tworzenia i przeglądania grafiki komputerowej.
7. Wskazanie możliwie najtańszych lub bezpłatnych źródeł i
licencji oprogramowania graficznego.
8. Praca z pakietem CorelDRAW
• wymagania systemowe dla grafika
• przegląd aplikacji wchodzących w skład pakietu CorelDRAW
• rysowanie prostych obiektów wektorowych
• praca z tekstem ozdobnym i akapitowym
• tworzenie broszur, plakatów, dyplomów, wizytówek
• przygotowanie do druku
• przekształcanie grafiki bitmapowej do grafiki wektorowej
Wykonanie wskazanych przez prowadzącego przykładowych
zadań za zakresu grafiki komputerowej pod kątem prac
dydaktycznych.
Dostęp do stanowisk komputerowych wyposażonych w
oprogramowanie CorelDRAW X3 (lub inną wersję). Dostęp do
sieci internetowej. Zajęcia mają charakter ćwiczeń w
laboratorium komputerowym.
Ze strony producenta – firmy Corel Corporation (rysunek
2.33) istnieje możliwość ściągnięcia oprogramowania w wersji
testowej celem wypróbowania możliwości pakietu. Po wybraniu
zakładki „Wersje próbne” otworzy się podstrona, z której
możemy pobrać 30-dniowy pakiet CorelDRAW Graphics Suite
X5 (stan na dzień 8.XII.2011) – rysunek 2.34. Decydując się na
pobranie wersji próbnej musimy zaakceptować umowę
licencyjną użytkownika końcowego.
W Internecie można znaleźć wiele stron opisujących pracę
z programem CorelDRAW. Inne zawierają tutoriale, porady
krok po kroku jak wykonać przeróżne zadania graficzne w
programie.
Strona 53
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.33 Strona www Corel Corporation
Bardzo ciekawą propozycją, zwłaszcza dla osób nie
obeznanych z możliwościami pakietu może być strona
„http://corel.wodip.opole.pl/” na której znajdziemy szczegółowy
opis pakietu w wersji 8. Jednak poza drobnymi zmianami
kosmetycznymi interfejsu większość opisów będzie nadal
aktualna dla późniejszych wersji pakietu.
Rysunek 2.34 Wersja próbna CorelDRAW Graphics Suite X5
Strona 54
Jeśli po pracy z demonstracyjną wersją CorelDRAW
stwierdzimy np., że wykonanie szkolnego dyplomu w tego typu
programie daje wiele nowych i niepowtarzalnych możliwości w
porównaniu do powiedzmy programu MS Word, ale nie
dysponujemy budżetem na zakup wersji komercyjnej to nie
martwmy się. Zamiast tego ściągnijmy ze strony
http://inkscape.org/ (rysunek 2.35) absolutnie darmową
aplikację Inkscape.
Rysunek 2.35 Witryna programu Inkscape – http://inkscape.org
Program możemy również pobrać ze znakomitego serwisu
www.dobreprogramy.pl. Sam program jest bardzo intuicyjny, a
praca zbliżona do tej znanej z CorelDRAW. Program występuje
w polskiej wersji językowej, co dodatkowo czyni go przyjaznym.
Rysunek 2.36 Program Inkscape.
Strona 55
ROZDZIAŁ 2
A jak w gąszczu formatów i programów graficznych ma się
rozeznać
użytkownik.
Poniższy
schemat
przedstawia
najczęściej stosowany podział grafiki komputerowej, ze
względu na sposób jej tworzenia i postrzegania przez programy
komputerowe tj. grafikę rastrową i grafikę wektorową (rysunek
2.37). Jeszcze inaczej dzielimy grafikę komputerową ze
względu na sposób przedstawiania danych – generowania
obrazów: grafika płaska i przestrzenna (2D i 3D). Tak na
marginesie: grafika 3D – to tak naprawdę płaski (2D) obraz
jednak programowo generowany w przestrzeni trójwymiarowej.
Monitor jest przecież płaski nawet jeśli realizuje obraz w
technice 3D.
Rysunek 2.37 Grafika rastrowa i wektorowa
Strona 56
2.4. Przetwarzanie obrazów
cyfrowych przy użyciu
programów do edycji grafiki
rastrowej
Liczba godzin : 4
Cel ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany z oprogramowaniem do edycji
grafiki rastrowej. Nabędzie umiejętności z dzieciny
przetwarzania zdjęć. Pozna zasady doboru parametrów plików
graficznych pod kątem dalszego ich wykorzystania.
Słuchacz :
1. pozna terminologię towarzyszącą tworzeniu i edycji plików
grafiki rastrowej
2. zaznajomi się z interfejsem i podstawowymi narzędziami
programu Adobe Photoshop
3. nauczy się wykorzystywać techniki edycji zdjęć z użyciem
warstw, aby móc:
• usuwać defekty na zdjęciach
• dokonać korekty kolorów i kontrastu
• usunąć szumy
• nadać zdjęciom niepowtarzalny charakter
• wykonać kolaż
4. dowie się jak taniej lub za darmo nabyć dobry program
graficzny do obróbki zdjęć
5. pozna interfejs programu GIMP
6. wykorzysta edytory online, aby móc przetworzyć zdjęcie na
dowolnym komputerze podłączonym do Internetu
7. pozna prawdziwe oblicze mediów i magazynów – czyli
dlaczego „oni” wszyscy są tacy piękni
Strona 57
ROZDZIAŁ 2
8. nauczy się stosować odpowiednich formatów (i innych
parametrów) zdjęć w zależności od celu przeznaczenia
wybranego pliku
Pojęcia kluczowe :
grafika bitmapowa, grafika rastrowa, warstwy zdjęć, retusz,
kolaż, formaty zdjęć: bmp, jpg, gif, tiff, psd, Adobe Photoshop,
GIMP, edytor online, skaner, rozdzielczość, głębia kolorów, RGB,
CMYK, przeglądarka grafiki
Literatura :
- Kelby S., Klosskowski M., Photoshop Elements 8. Perfekcyjna
edycja zdjęć ze Scottem Kelbym, Helion, Warszawa 2010
Adresy www:
- http://gimp.edu.pl
- http://pixlr.com/
- http://www.sumopaint.com/app/
1. Krótkie wprowadzenie w świat reklamy i retuszu fotografii
2. Przegląd aplikacji stosowanych do edycji zdjęć
3. Adobe Photoshop – jaką wersję wybrać dla siebie. Licencje:
komercyjne, domowe i edukacyjne.
4. Adobe Photoshop Elements – młodszy brat Photoshopa
5. Praca z programem Photoshop Elements:
• omówienie interfejsu i zasad jego stosowania
• podstawowe narzędzia: zaznaczenia i warstwy
• prezentacja metod retuszu
• omówienie narzędzi korekcji i kontrastu
• tworzenie kolaży
• odpowiednie zapisywanie swojej pracy w zależności od
miejsca przeznaczenia
Strona 58
6. Tworzenie prostych efektów, kolorowanie zdjęć czarnobiałych.
7. GIMP – darmowy konkurent Photoshopa o dużych
możliwościach:
• Przegląd sposobów edycji grafiki rastrowej w darmowym
programie GIMP: tworzenie grafiki, przekształcanie i
kadrowanie zdjęć, operowanie warstwami, łączenie grafik,
konwersja plików graficznych do innych formatów.
• Skąd pobrać GIMPA? Instalacja programu i jego dodatków.
• Dostosowywanie oryginalnego interfejsu programu GIMP do
własnych potrzeb.
• Tworzenie animowanego „gifa” w GIMPIE.
• Programy GIMPO-podobne
8. Edycja grafiki rastrowej z dala od własnego komputera –
czyli jak przerobić zdjęcie (i nie tylko) w Internecie.
• Przegląd uznanych edytorów online i porównanie ich
możliwości edycji.
• Tworzenie prostych kolaży z wykorzystaniem dedykowanych
serwisów graficznych online.
• Przykłady zastosowań graficznych programów internetowych
w innych celach: tworzenie kartek okolicznościowych, nadruk
na gadżetach (puzzle, koszulki, kubki itp.), wirtualne serwisy
upiększające (makijaże, fryzury, ubrania)
Przećwiczenie podstawowych technik tworzenia i edycji grafiki
rastrowej. Zaznajomienie się z podstawowymi elementami
interfejsów i narzędziami programów Adobe Photoshop, Adobe
Photoshop Elements, GIMP. Praca z edytorami graficznymi
online.
oprogramowanie Adobe Photoshop lub GIMP. Dostęp do sieci
Strona 59
ROZDZIAŁ 2
internetowej. Zajęcia mają charakter ćwiczeń w laboratorium
komputerowym.
Kiedy przechodzimy ulicą i zerkamy na billboardy,
przeglądamy katalogi albo wybieramy produkty w sklepie
widzimy całe zastępy doskonale pięknych i gładkich postaci. Te
białe zęby, te niesamowicie zielone oczy i skóra jak
przysłowiowa „pupcia niemowlaka”. Albo prezentacja nowo
budowanego wieżowca w centrum Warszawy wokół którego
panuje idealny porządek, chociaż obok widzimy ruiny starej
kamienicy i stos śmieci. Tak, to Adobe Photoshop, albo jakiś
inny program w którym możemy upiększyć otaczający nas
świat tak zadziałał w dłoniach sprawnego grafika. Oczywiście
trzeba sobie zdać sprawę, że dziś żadne zdjęcie nie zostanie
wydane (zamieszczone) dopóki nie przejdzie odpowiedniego
retuszu i nie przepuści go cenzura. Jeśli chcemy wyglądać
równie pięknie na swoich zdjęciach jest na to rada. Możemy
nabyć za niewygórowane pieniądze tańszą odmianę słynnego
Photoshopa, czyli Adobe Photoshop Elements. Ta wersja
zachowała wszystkie podstawowe elementy swojego starszego
brata. I chociaż interfejs tego programu (rysunek 2.38) jest
nieco inny, to bardzo szybko zauważymy w nim pasek menu,
pasek opcji, przybornik narzędzi, okno palet, skrzynkę projektu
i oczywiście obszar roboczy. Oczywiście podstawą jak zwykle w
tego typu programach jest praca na warstwach, a jedną z
najważniejszych
palet
jest
Nawigator.
Pryiorytetową
umiejętnością podczas pracy z programem jest posługiwanie się
narzędziami służącymi do zaznaczania wybranych obszarów,
które najczęściej są kopiowane i obrabiane na oddzielnych
warstwach. Bardzo często używa się elementów pochodzących z
różnych obiektów graficznych i tworzy tzw. kolaże. Korzystanie
z wielu zdjęć to także sposób, aby zmienić tło naszego zdjęcia
lub dokonać innych zmian.
Zanim jednak zdecydujemy się czy i jaką wersję
Photoshopa zakupić, możemy najpierw bezpłatnie przetestować
jej demonstracyjną odmianę pobierając ją ze strony firmy
Adobe (rysunek 2.39) - http://www.adobe.com/pl/ .
Strona 60
Rysunek 2.38 Interfejs programu Adobe Photoshop Elements (Od góry
widoczny pasek menu, poniżej pasek opcji i ekran roboczy, a na dole
skrzynka projektu. Z lewej strony znajdują się narzędzia, a po prawej
obszar palet)
Po skorzystaniu z zakładki „Pliki do pobrania” wyświetli
się podstrona (rysunek 2.40) na której możemy zdecydować,
którą z aplikacji firmy Adobe chcemy wypróbować. Całość
przebiegnie dość sprawnie pod warunkiem, że dysponujemy
łączem o przyzwoitej przepustowości ponieważ programy są
sporej (1-2 GB) objętości. W tym miejscu nasuwa się jeszcze
jedna uwaga dotycząca naszego sprzętu. Jeśli dysponujemy np.
netbookiem z procesorem klasy Intel Atom to od razu
zapomnijmy o jakiejkolwiek płynnej pracy z programem.
Zamiast tego możemy co najwyżej posłużyć się jakąś aplikacją
online do niezbyt skomplikowanej obróbki zdjęć. Taką aplikację
oferuje także witryna firmy Adobe. Wystarczy, że wpiszemy w
wyszukiwarce google „photoshop online”, a jeden z pierwszych
linków
jaki
się
ukarze
przekieruje
nas
stronę:
http://www.photoshop.com/tools/expresseditor?wf=editor
(rysunki 2.41-2.42).
Strona 61
ROZDZIAŁ 2
Rysunek 2.39 Strona www firmy Adobe
Rysunek 2.40 Strona firmy Adobe z plikami do pobrania
Strona 62
Rysunek 2.41 Witryna Photoshop.com z łączem „Online Tools”
Rysunek 2.42 Adobe Photoshop Express Editor
Sama aplikacja jest mocno uproszczona w stosunku do
wersji komercyjnych, a jej obsługa jest bardzo intuicyjna i nie
wymaga dużej wiedzy w tym zakresie. Program posiada
podstawowe narzędzia w tym redukcję efektu czerwonych oczu.
Strona 63
ROZDZIAŁ 2
Całość działa dość sprawnie i nawet przeciętny netbook
wystarczy do tego zadania.
Jeśli jednak nasze wymagania są nieco większe lepiej
będzie skorzystać z podobnej i chyba najlepszej obecnie
aplikacji tego typu online: Pixlr . Na stronie: http://pixlr.com/
(rysunek 2.43) znajdziemy bezpośredni link m.in. do programu
Photo Editor (rysunek 2.44).
Rysunek 2.43 Strona pixlr.com
Rysunek 2.44 Program Pixlr Photo Editor
Strona 64
Interfejs programu jest dość intuicyjny i wygląda znajomo.
Główny obszar zajmuje przestrzeń robocza, powyżej której
znajdują się paski menu i opcji. Po lewej stronie mamy do
dyspozycji szereg narzędzi o działaniu przypominającym te
znane z Photoshopa. Prawą część ekranu zajmują palety
nawigator, warstwy i historia. Program oferuje znacznie więcej
możliwości niż ten ze strony firmy Adobe.
Jeśli edytory online są dla nas zbyt ubogie, a na
Photoshopa nas po prostu nie stać to pozostaje nam GIMP. Jest
to program oferowany na licencji wolnego oprogramowania, a
swoimi
możliwościami
niewiele
ustępuje
płatnym
odpowiednikom. Od niektórych okazuje się nawet lepszym.
Program oferuje wszystkie powszechnie używane w grafice
rastrowej narzędzia. To co go wyraźnie odróżnia to interfejs,
który składa się z kilku oddzielnych okien (rysunek 2.45). To
sprawia, że wydają się one jakby oderwane od siebie. Jednak
odpowiednio poustawiane nie sprawiają większych problemów.
GIMP może nie jest tak sprawny jak Photoshop, ale to duży
program posiadający wiele wtyczek. Aby móc w miarę płynnie z
niego korzystać potrzebny będzie wydajny komputer
stacjonarny lub laptop. W tym wypadku także nie sprawdzą się
mobilne energooszczędne procesory. Godny uwagi jest fakt, że
tak doskonały program możemy pobrać na wiele platform:
Windows, Linux, Mac OS.
Rysunek 2.45 Interfejs programu GIMP
Strona 65
ROZDZIAŁ 2
2.5. Grafika prezentacyjna –
podstawowe narzędzie
pracy każdego nauczyciela
Liczba godzin : 2 - 4
Cel ogólny :
Słuchacz zostanie zapoznany z oprogramowaniem służącym
celom prezentacyjnym i pozna podstawy przygotowania
dobrych prezentacji.
Słuchacz :
1. pozna praktyczne podstawy przygotowania dobrej
prezentacji
2. nauczy się korzystać ze stacjonarnych edytorów prezentacji:
MS PowerPoint i OpenOffice Impress
3. dowie się jak wzbogacać prezentacje o zainstalowane
dodatki i pliki multimedialne
4. pozna sposoby przekształcania typowych prezentacji do
formatów wideo
5. dowie się o alternatywnych sposobach tworzenia grafiki
prezentacyjnej przy pomocy dedykowanych serwisów i
programów online
Pojęcia kluczowe :
MS PowerPoint, OpenOffice Impress, LibreOffice Impress, slajd,
animacja, Prezi, Zoho Show, Google Docs, Prezentacje Google,
280 slides, pptPlex, prezentacje online, szablon prezentacji,
wzorzec prezentacji
Strona 66
Literatura :
- Muir N., Microsoft PowerPoint 2010 PL. Praktyczne
podejście, Helion, Warszawa 2011
- Altman R., Altman R., Po prostu PowerPoint 2003 PL, Helion,
Warszawa 2004
- Dziewoński M., OpenOffice 3.x PL, Helion, Gliwice 2010
Adresy www:
- 280slides.com/Editor/
- http://show.zoho.com/
- prezi.com
- docs.google.com
1.
•
•
•
•
•
•
•
•
2.
•
•
•
•
3.
•
•
•
•
•
•
•
Zasady dotyczące przygotowania dobrych prezentacji:
cel prezentacji
odbiorcy
plan prezentacji
potrzebne informacje
ograniczenie treści
odpowiednia kolorystyka
prosta, dość duża czcionka
umiarkowane i trafione animacje
Podstawowe funkcje programu PowerPoint
osadzanie obiektów
animacja obiektów
przejścia slajdów
szablony prezentacji
Zaawansowana obróbka prezentacji w MS PowerPoint
dodawanie multimediów do prezentacji
precyzyjne ustawianie parametrów animacji
edycja wzorca
tworzenie własnego szablonu
dodawanie nagłówka i stopki
korzystanie z notatek
wzbogacenie prezentacji o bezpłatny dodatek od Microsoftu
- pptPlex (dotyczy MS PowerPoint 2007 i 2010)
Strona 67
ROZDZIAŁ 2
4.
•
•
•
5.
6.
1)
2)
3)
4)
7.
Tworzenie prezentacji w OpenOffice (LibreOffice) Impress
widoczne różnice w stosunku do MS PowerPoint
eksport do pliku PDF
zamiana prezentacji odp na ppt i otwieranie plików MS
PowerPoint w OO Impress – różnice w wyświetlanych
plikach
Zamiana prezentacji typu ppt do formatu wideo
Tworzenie prezentacji przy użyciu aplikacji webowych
Prezi – tworzenie prezentacji zoomowej
Zoho Show – prezentacja online na bogato
Prezentacje w Google Docs – polski interfejs
280 slides – aplikacja do prostych prezentacji
Porównanie możliwości tworzenia prezentacji z użyciem
aplikacji
webowych
i
programów
stacjonarnych
(PowerPoint, Impress)
Stworzenie prostej prezentacji w programie MS PowerPoint lub
Impress.
Stworzenie
szablonu
prezentacji wg podanych założeń. Prześledzenie serwisów
webowych do tworzenia prezentacji pod kątem ich możliwości,
oraz przydatności jako alternatywnego źródła do tworzenia
pokazów prezentacyjnych.
oprogramowanie Microsoft PowerPoint i OpenOffice (lub
LibreOffice). Dostęp do sieci internetowej. Zajęcia mają
charakter ćwiczeń w laboratorium komputerowym.
W przypadku chęci skorzystania z aplikacji webowych
przeznaczonych do tworzenia prezentacji na ogół trzeba w
danym serwisie założyć swoje konto (w serwisie Zoho Docs
możemy się zalogować używając konta Google) – rysunek 2.46.
Wykonane w ten sposób prezentacje możemy odtwarzać online
lub wyeksportować na nasz komputer do postaci plików ppt,
pps, pdf lub innych popularnych formatów. Niektóre serwisy
pozwalają na osadzanie prezentacji na naszych stronach
WWW, a także oferują wtyczki pozwalające otwierać ich
Strona 68
dokumenty w różnych przeglądarkach internetowych lub
aplikacje do korzystania z programów w oprogramowaniu firm
trzecich.
Rysunek 2.46 Tworzenie konta w serwisie Zoho Docs
Rysunek 2.47 Zoho Show
Strona 69
ROZDZIAŁ 2
W niektórych serwisach jak np. 280 slides (rysunek 2.48)
możemy utworzyć prostą prezentację bez logowania, a
następnie ją odtworzyć bezpośrednio z okna przeglądarki
WWW.
Rysunek 2.48 Tworzenie prezentacji w serwisie 280 slides
Tak czy inaczej podstawową różnicą w opracowywaniu
prezentacji online w stosunku do prezentacji powstających przy
używaniu stacjonarnego oprogramowania typu MS PowerPoint
lub OpenOffice Impress jest możliwość jej tworzenia i
odtworzenia z praktycznie dowolnego komputera podłączonego
do Internetu. Nie musimy zatem martwić się, czy komputer do
którego będziemy mieli dostęp jest wyposażony w określone
oprogramowanie przeznaczone do tworzenia prezentacji, ale
musi mieć dostęp do sieci WWW. Na korzyść oprogramowania
stacjonarnego przemawia większa liczba oferowanych
możliwości przy tworzeniu prezentacji oraz bardziej stabilne
panowanie nad pokazem. To co może nas przekonać do
skorzystania z innego programu czy aplikacji webowej, to jej
innowacyjność, odmienność. Takim webowym serwisem jest
Prezi – za pomocą którego możemy utworzyć prezentację tzw.
zoomową (rysunek 2.49). Całość nie stanowi pokazu slajdów
jaki jest powszechnie znany, a bardziej przypomina schemat
projektu (rysunków, tekstów, multimediów) w kształcie
Strona 70
pajęczyny, wzajemnych powiązań czy porozrzucanych grafik.
Te obiekty są różnej wielkości (skali), mogą być powiązane,
luźne albo zawierają się w sobie, nawet wielostopniowo.
Prezentacja polega na przemieszczaniu się pomiędzy tymi
obiektami, na ich przybliżaniu i oddalaniu – stąd zooming.
Rysunek 2.49 Prezi – prezentacja zoomowa
Tworząc nasze prezentacje mamy do czynienia z
przeróżnymi formatami. Często jednak zdarza się, że
uwarunkowania zewnętrzne zmuszają nas do konwersji
naszych pokazów do zupełnie innych formatów. I tak
najczęściej stosowanym formatem jest plik PDF, który możemy
uzyskać dość prosto wybierając w większości przypadków opcję
eksportu do PDF-u. Innym przykładem może być zmiana
formatu ppt, odp lub innego do pliku wideo. W takim
przypadku pomocny będzie program – konwerter. Wiele takich
programów można znaleźć w sieci. Można także posłużyć się
programem do przechwytywania ekranu (lub części ekranu)
monitora na którym wyświetlimy prezentacją i tak
przechwycony pokaz zapisać jako plik wideo.
Strona 71
ROZDZIAŁ 2
Strona 72
3
Komunikacja wizualna
oparta na technice
fotograficznej
W tym rozdziale:
o
Zasady tworzenia przekazu informacyjnego metodą
fotografii
o
Podstawowe informacje z dziedziny techniki
fotografowania
o
Perspektywa odwzorowania przestrzeni w obrazie
fotograficznym
o
Oświetlenie w fotografii
o
Cyfrowy zapis barw i możliwość korekcji zapisu
obrazu cyfrowego w
o
Zagadnienia estetyki fotograficznej. Kompozycja
o
Prawne aspekty wykonania fotografii
o
„Karta kontroli zdjęcia” jako element zaliczenia zajęć
o
Przykładowy test zaliczający
Strona 73
ROZDZIAŁ 3
3.1. Zasady tworzenia
przekazu informacyjnego
metodą fotografii
W tym podrozdziale:
Strona 74
o
Organizacja działań nadawcy informacji.
o
Przekaz przy pomocy samych fotografii.
o
Relacje fotografii z tekstem towarzyszącym
o
Interakcyjny system przekazu przy pomocy tekstu i
obrazu.
Organizacja działań nadawcy informacji
Nadawca chce przekazać odbiorcy wartości z wielu dziedzin życia tak, by zostały one odebrane zgodnie z intencjami nadawcy.
Jest wiele metod przekazywania informacji. Oparte są one na
odbiorze zmysłowym. Można budować przekaz w oparciu
o kompilacje kilku zmysłów lub wybrać jeden z nich. Mamy się
zajmować przekazem opartym na zmyśle wzroku.
•
Przystępując do organizacji przekazu nadawca musi
dokładnie zdefiniować przestrzeń w jakim obraz
zostanie umieszczony.
•
Określenie genezy podejmowanego działania. Co
zmotywowało nadawcę: chęć sprzedania wytworzonej
wartości, realizacja zamówienia zleceniodawcy, własna
bezinteresowna chęć podzielenia się z innymi swoimi
przeżyciami i emocjami, stworzenie dzieła sztuki czy
dokumentu dla potomnych.
•
Co jest celem przekazu: oświata, wychowanie, kultura,
reklama, ogłoszenie, dokument, indoktrynacja.
•
Zdefiniowanie tematu głównego oraz tła, na którym
główny temat będzie realizowany.
•
Zdefiniowanie profilu odbiorcy: stary, głupi, fanatyk,
niezdecydowany. Nie ma przekazu uniwersalnego
jednoznacznie odbieranego przez wszystkie grupy
odbiorców.
•
Uwzględnienie relacji z wartościami istniejącym
w otoczeniu odbiorcy . Nadawca się będzie do nich
odwoływał, czy je zmieniał (moralność odbiorcy).
Przekaz budowany przy pomocy samych fotografii
Mottem przekazu fotograficznego było zawsze: „1 zdjęcie jest
równoważne 1000 słów”. Na ogół nie korzystamy tylko z jednej
Strona 75
ROZDZIAŁ 3
fotografii, ale budujemy ich zestaw. Wówczas musimy zwrócić
uwagę na występujące między nimi relacje:
Strona 76
•
Relacja z czasem. Zestaw może charakteryzować jedność
czasu lub ukazywać jego przemijanie. Istnieją
oczywiście zdjęcia ponadczasowe, nie podlegające
dezaktualizacji.
•
Relacje z miejscem. Jedność miejsca lub ciąg obrazów
prowadzących do tematu głównego (miasto – ulica –
dom – pokój – człowiek). Różne miejsca mogą być
połączone wspólnym tematem (zamki gotyckie
w Polsce).
•
Relacje z tematem: monotematyczny lub wiele różnych
tematów połączonych wspólną ideą (np. oszczędzanie).
•
Relacje ważności pomiędzy poszczególnymi zdjęciami:
wszystkie są sobie równoważne lub istnieje klucz
tematyczny i uzupełnienia, ale wówczas istotna staje się
kolejność ich prezentacji.
•
Sposób wykonania zdjęć: monoplanowe (np. tylko plany
ogólne, plany pośrednie, szczegół) lub różne rodzaje
planów współdziałających ze sobą.
•
Różnice w postrzeganiu rzeczywistości przez operatora,
a realizacją rejestracji przez kamerę fotograficzną.
„Kamera nie kłamie” było to motto istniejące w fotografii, a zbudowane na podstawie niezmiennych
geometrycznych odwzorowań pomiędzy rzeczywistością,
a jej obrazem. Użycie słowa „było” jest tu właściwe.
Możliwość dowolnego przekształcenia obrazu cyfrowego
w programach korekcyjnych mocno zdewaluowało
zaufanie do „obiektywnych” wartości fotografii. Aparat
fotograficzny obsługiwany jest przez bardziej lub mniej
przygotowanego do tego operatora. Musi on zdawać
sobie sprawę z różnic w jego postrzeganiu rzeczywistości
a jej rejestracji przez kamerę.
Kamera pozbawiona jest „psychicznego” czytania rzeczywistości. Mózg operatora selekcjonuje i wartościuje przekaz.
•
Kamera z niebywałą i trudno przewidywalną precyzją
rejestruje i obnaża związki pomiędzy elementami planu,
ludzi z ludźmi bądź z przedmiotami.
•
Człowiek silnie zwraca uwagę na elementy otoczenia
będące w ruchu (instynkt myśliwego). Kamera nie.
Wszystko jest dla niej nieruchome.
•
Kamera „wyrywa” z mijającego czasu jeden moment
określony czasem otwarcia migawki. To jak zdanie
wyrwane z kontekstu, nadaje obrazowi być może inne
znaczenie niż miał w rzeczywistości.
•
Kamera rejestruje na ogół przestrzenną rzeczywistość
jako płaskie odwzorowanie z deformacjami charakterystycznymi dla zbieżności perspektywicznych. Operator może mieć trudności w przewidywaniu efektu rejestracji. Przeciwdziałały temu jak największe matówki
w aparatach analogowych, dziś jak największe wyświetlacze w aparatach cyfrowych.
•
Scenariusz. Przy budowie przekazu najważniejsze jest
posiadanie planu działania przed wzięciem aparatu do
ręki ,, Głowa wyprzedza nogi’’. Ma on określić tryb
wykonania zdjęcia w pewnych warunkach technicznych
(oświetlenie, rodzaj perspektywy, przewidywany zakres
tolerancji ostrości, rozmycie elementów ruchomych) aż
do stosowanych zasad kompozycji plastycznej i sposobów zwracania uwagi odbiorcy na kluczowe wartości
przekazu (mocne punkty obrazu, kontrast, barwa,
kierunkowość oglądania). Przekaz zaplanowany musi
być jak najprościej i jak najczyściej. Ale też nie może
być nudny!
Relacje fotografii z tekstem towarzyszącym
Często dla uproszczenia i ulepszenia przekazu łączymy ze sobą
te dwie formy wizualne, obraz i tekst. Łatwiej jest czasem
Strona 77
ROZDZIAŁ 3
podpisać zdjęcie uściślając jego przekaz. Czasem dla dobra
tekstu potrzebne jest dołączenie obrazu. Stąd:
•
Zdjęcia mogą być tytularne względem tekstu.
•
Tekst i obrazy są sobie równoważne.
•
Obrazy są jeno ozdobnikami i dopełniaczami informacji
zawartych w tekście.
Interakcyjny system przekazu przy pomocy
tekstu i obrazu
Zwyczajny, mało wyrafinowany przekaz ma zazwyczaj formę:
•
Nadawca-> odbiorca-> koniec przekazu.
A gdyby tak odbiorca musiał coś zrobić z przekazem, uzupełnić
go, rozszyfrować, i mieć z tego powodu satysfakcję?
•
Nadawca-> odbiorca-> interakcja
Słowo ,,komunikacja’’ pochodzi od łacińskiego ,,komunicare’’ oznaczającego ,,współuczestnictwo’’. Niech odbiorcy zostanie
pozostawiona przestrzeń do działania, niech w przekazie
znajdą się niedopowiedzenia, łamigłówki do rozwiązania.
Komunikacja wizualna bazuje na słowach i obrazach. Oba
pochodzą od pojęcia ,,Znak’’ (wiedza, idea, odczucia,
spostrzeżenia). Grupa (tzw. plemię) ustala, jakie znaki co
oznaczają. Znak ma formę, która pokazuje i znaczenie, które je
definiuje.
Znaki dzielimy na:
•
Strona 78
ikony. Jeden element opisuje dany desygnat (np.
płomienie opisujące ogień),
•
indeksy. Przedstawiają bliskie skojarzenia między
całością a jej częścią lub cechą charakterystyczną ( np.
dym).
•
symbole. Umownie przypisują znaczenie do obrazu
(w jeżyku polskim litery O, G, I, E, Ń, w innym języku
inne litery). Ikony i indeksy tworzą język wizualny.
Symbole- werbalny. Prościej nazwać to można jako
teksty i obrazy, czytanie i oglądanie. Czytanie wymaga
od odbiorcy wysiłku. Kod musi być rozszyfrowany
i przetworzony, poddany weryfikacji i krytyce.
Kontrolujemy przekaz. Odpowiada za to lewa półkula
mózgu, która rozkłada przekaz na czynniki by go za
chwilę logicznie złożyć.
Oglądanie. Potrzebuje niewiele czasu i nie wymaga wielkiego
wysiłku. Odwołuje się bezpośrednio do strefy emocji. Również
łatwo jest przerwać oglądanie. Odpowiada za to prawa półkula
mózgu. To królestwo wyobraźni i intuicji. Możliwe jest na raz
spostrzeganie całości. Ale istnieje niebezpieczeństwo oglądania
obrazu że inny „widz” może go odebrać zupełnie inaczej. Tak
więc czytanie i oglądanie budują język komunikacji. Słowa i obrazy gdy się splatają, tworzą harmonijnie siłę oddziaływania
obrazu i wymowę tekstu. Działania rozumowo-werbalne łączą
się z emocjonalnymi – wizualnymi we wspólny rytm. Tekst
spowalnia i wycisza obraz, obraz przyspiesza prędkość czytania
tekstu. (Badania stwierdzają, iż pamięć wzrokowa jest trwalsza
od werbalnej. Pamiętamy 10% tego co przeczytane, 20% tego co
obejrzane, ale 70% tego co przeczytane i obejrzane). Rozróżnia
się dwa sposoby połączenia tekstów z obrazem. „Zakotwiczenie”. Polega ono na wzajemnym przenikaniu się tekstu i obrazu
przy jednoczesnym opisywaniu i pokazywaniu tej samej rzeczy.
Oba sposoby komunikacji wzmacniają się nawzajem. Istnieje
harmonia pomiędzy tekstem, a obrazem. Ten typ przekazu
przeznaczony jest dla odbiorcy zmotywowanego do odebrania
informacji. Przekaz jest oczywisty, lecz może być irytujący dla
odbiorcy, bowiem obraża jego inteligencję. „Sztafeta”. Przekaz
ma kierować odbiorcę w różne kierunki. Tekst i obraz mówią
o różnych rzeczach, ale poszerzają w ten sposób znaczenie przekazu. Powstaje dysharmonia. Jak rozszyfrować przekaz, gdy
obraz i tekst nie są spójne? Aktywny odbiorca musi stworzyć
Strona 79
ROZDZIAŁ 3
nowy kontekst. Im mniej informacji tym większy wysiłek
i większa satysfakcja z rozwiązania zagadki. Ale! Nadmierna
dysharmonia może popsuć komunikację. Gdy za mało przesłanek do znalezienia klucza, zagadka pozostanie nierozwiązana.
Należy zachować umiar. W przekazie wizualnym często uczestniczą elementy graficzne, np. nagłówki, napisy na obrazach, rysunki, diagramy, skale, strzałki. By wszystkie elementy stworzyły spójną (silną) całość trzeba zrezygnować z ich indywidualnych cech w imię czystości przekazu. Kiedy przekaz jest właściwy? Kiedy już nic nie można dodać, by nie znużyć odbiorcy,
kiedy już nic nie można ująć, bo zakłóciłoby to proces komunikacji.
Strona 80
3.2. Podstawowe informacje
z dziedziny techniki
fotografowania
Plan podrozdziału
o
Ważne daty w historii fotografii.
o
Optyczne odwzorowanie geometryczne.
o
Cechy soczewki skupiającej jako obiektywu aparatu
fotograficznego (ogniskowa, kąt widzenia, jasność).
o
o
•
Zjawisko zakresu tolerancji ostrości. Krążek
rozproszenia. Wpływ wartości przesłony na ,,ostre’’
odwzorowanie przestrzeni.
•
Ruch względny w układzie przedmiot – soczewkarejestrator,
•
Obraz ,,rozmyty’’.
•
Dobór migawki przeciwdziałający ,,rozmyciu’’.
Stabilizatory w nowoczesnych rozwiązaniach
konstrukcyjnych aparatów fotograficznych.
Rejestracja obrazu fotograficznego. Skala czułości ISO.
Współpraca czułości, przesłony i migawki ze
światłomierzem. Kryteria wyboru.
•
obsługa nowoczesnego aparatu cyfrowego. Programy:
P, S, A ,M.
•
wybór trybu pracy światłomierza.
Uwagi praktyczne.
Strona 81
ROZDZIAŁ 3
Ważne daty w historii fotografii
Optyką zainteresowani byli już starożytni. Ślady informacji
znajdujemy już w pismach Arystotelesa (IV w p.n.e.).
Około X w n.e. arabscy malarze używali urządzenia, które
udoskonalone przez Leonarda Da Vinci służy do dziś jako
„kamera obscura” entuzjastom fotografii otworkowej.
Około 1720r zdefiniowana została światłoczułość soli srebra by
w 1774r Charle’s uzyskał pierwsze, choć nietrwałe obrazy
oparte na tej własności chemicznej.
Za narodziny fotografii uważa się rok 1839, gdy jednocześnie
opublikowano: w Anglii przez Talbota (niestety hamująco opatentowane) i we Francji przez duet Niepsa z Daguerrem (wolno
dostępne) techniki trwałego odwzorowania rzeczywistości przez
układ optyczny. Talbot w swojej kalotypii stosował negatyw
i wiele papierowych odbitek, dagerotypia dawała jeden obraz
na miedzianej płytce. Dalej ruszyło już lawiną. W 1884r aparat
„Snapshot” reklamowano hasłem: „ty naciśnij guzik, my zrobimy resztę”. Dzisiejsi producenci sprzętu je zmodyfikowali –
„naciśnij, myśmy już wszystko zrobili”, patrz nieregulowane
aparaty fotograficzne w telefonach. Dla nowych technik przełomowy był rok 1970, gdy rozwój fototranzystorów doprowadził
do przemieniania pakietu elektronów lub dziur w sieci krystalicznej zależnej od ilości fotonów na informację jednego bita, w
finalnej postaci mającej postać wartości napięcia. W 1978r rejestrator fotonowo-elektronowy zwany dziś matrycą CCD posłużył do obserwacji widma odległych kwazarów w astronomii.
Optyczne odwzorowanie geometryczne
Strona 82
•
Soczewka skupiająca jako obiektyw fotograficzny
•
Ogniskowa soczewki „F” jest to odległość od soczewki do
miejsca skupienia wiązki światła równoległego –
ogniska. Odpowiada za krotność odwzorowania.
•
Średnica soczewek o tej samej ogniskowej decyduje
o ilości światła przechodzącego przez soczewkę.
•
„Kąt widzenia” obiektywu związany jest z wielkością
rejestratora. Te same ogniskowe mogą zrealizować
różne odwzorowania (kątowe) na różnej wielkości
rejestratorach. Na rysunku 3.1. przedstawiono zasadę
wyznaczania ogniskowej oraz związek pomiędzy
ogniskową, odległością przedmiotową X i odległością
obrazową Y. Równanie soczewki
1/F = 1/X + 1/Y
w przedstawionym przypadku (X>2F) dało obraz
rzeczywisty odwrócony i pomniejszony. Na rysunku 3.2.
przedstawiono wpływ ogniskowej soczewki na krotność
odwzorowania na rejestratorze o tej samej wielkości.
Produkowane dziś obiektywy fotograficzne zbudowane z
układów soczewek (np. 17 sztuk w jednym obiektywie)
mają zdolność do zmiany ogniskowej – ZOOM). Zbyt
duża możliwość zmiany ogniskowej np. 10x odbija się
niestety na jakości odwzorowania. Na rysunku 3.3.
przedstawiono przyczynę powstania zjawiska zwanego
„zakresem tolerancji ostrości” (Z.T.O.). Bezwymiarowy
punkt świecący zostaje w rzeczywistości odwzorowany
w płaszczyźnie ostrości jako „krążek rozproszenia”
o określonych wymiarach. To z kolei powoduje, że
w płaszczyźnie odwzorowania odbieramy jako „ostre”
(zawierające się w wartości krążka rozproszenia punkty
świetlne będące trochę przed i trochę za punktem
odwzorowywanym geometrycznie. Na rysunku 3.4.
przedstawiono jak „stożek” promieni odwzorowujących
przedmiot wpływa na Z.T.O. Duży kąt rozwarcia stożka
daje małe Z.T.O. Mały-duży. Wielkość tego kąta zależy
od średnicy przesłony i przez zmianę jej wartości
umożliwia sterowanie Z.T.O. Ogniskowa obiektywu ma
również wpływ na Z.T.O. z podobnej przyczyny.
Obiektywy szerokokątne z tej samej odległości
fotografowania mają duży zakres tolerancji ostrości,
wąskokątne (teleobiektywy) mają mały przy tych
samych cyfrach roboczych przesłon.
Strona 83
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.1. Definicja ogniskowej. Związki geometryczne
odwzorowania. Równanie soczewki
Strona 84
Rysunek 3.2. Ogniskowa a krotność odwzorowania. Ekran i rejestrator
ustawione w tych samych odległościach.
Przedmiot o identycznej wysokości
Strona 85
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.3.Techniczna rzeczywistość odwzorowania. Krążek
rozproszenia. Tworzenie zakresu tolerancji ostrości (ZTO)
Strona 86
Rysunek 3.4 Wpływ wielkości przesłony na Z.T.O
•
Ruch względny w układzie przedmiot- obiektywrejestrator. „Rozmycie obrazu”. Gdy źle dobierzemy X,
Y, F otrzymujemy w płaszczyźnie rejestratora obraz
nieostry. Gdy w czasie rejestracji obrazu – przy otwartej
migawce aparatu wystąpi przesunięcie względne w
układzie przedmiot- obiektyw- rejestrator to spowoduje
ono zarejestrowanie punktu świetlnego na rejestratorze
w wielu miejscach, często w postaci smugi. Nazywamy
to w odróżnieniu od nieostrości geometrycznej –
rozmyciem obrazu. Rozważmy kilka możliwości
wystąpienia wyżej w/w zjawiska.
•
Fotograf trzyma aparat w ręku – jest on w ruchu. Nawet
gdy przedmiot jest nie ruchomy, nastąpi rozmycie
obrazu, gdy czas otwarcia migawki jest zbyt długi. By
rozmycie zmieściło się w „krążku rozproszenia” należy
stosować odpowiednio krótkie, dobrane do ogniskowej,
Strona 87
ROZDZIAŁ 3
czasy. (F=50mm→1/30sek; F=250mm→1/250sek;
F=20mm→1/15sek).
•
Aparat unieruchomiony (np. na statywie) przedmiot
w ruchu. Istotna staje się jego prędkość kątowa
względem aparatu (przesunięcie kątowe w czasie
otwarcia migawki) . Im jest większa tym czas rejestracji
krótszy. Zasadę przesunięcia kątowego przedstawiono
na rysunku 3.5.
Rysunek 3.5. Przesunięcie kątowe a „rozmycie obrazu” na rejestratorze
•
Strona 88
Produkowane obecnie aparaty wyposażone są w tak
zwane „stabilizatory”. Gdy zaistnieje względne
przesunięcie kątowe w układzie, elektroniczne czujniki
ruchu spowodują „kontr ruch” soczewki w obiektywie w
systemie Nikon lub Canon, w systemie Sony, Olympus,
Pentax – kontr przesunięcie matrycy. W aparatach
srebrowych film był nieruchomy i było to nie możliwe.
Efekt działania stabilizatorów jest wyraźny (około dwie
wartości migawki) i nie jest tylko chwytem
reklamowym.
Rejestracja obrazu fotograficznego
Fotografowanie rozpoczęło się od ziarenka bromku srebra,
które pod wpływem naświetlenia zmieniło w procesach
chemicznych prędkość redukcji soli do metalu i tak rozdzielało
ziarna uczulone i nie uczulone przez światło. Innym sposobem
zatrzymywania elementów naświetlonych była tak zwana
guma arabska, (białko) uczulona dwuchromianem potasu
(K2Cr2O7), która koagulowała (ścinała się) i stawała się
nierozpuszczalna w wodzie. Wypłukując rozdzielano partie
obrazu naświetlonego.
•
obsługa nowoczesnego aparatu cyfrowego. Programy:
P, S, A ,M. Dziś technika cyfrowej rejestracji obrazu
bazuje na tzw. „pikselu”. Wykorzystywany jest efekt
fotoelektryczny występujący w sieci krystalicznej.
Padający foton światła „wybija” z atomu elektron, który
wprowadzony na kondensator zamienia informacje
o ilości padających kwantów na napięcie. Wymiary
i ilość pikseli w matrycy rejestrującej decydują o jakości
odwzorowania. Dziś średnica pikseli wynosi od 3 do
10 nm. Występujące zjawiska uboczne (termoemisja
elektronów wywołana prądem skanującym) lub zbyt
silne wzmocnienie napięć powoduje powstawanie tak
zwanych „szumów” – i pogorszenie jakości rejestracji.
Dla obrazu srebrowego i cyfrowego obowiązują te same
zasady rejestracji. Film lub matryca w różnych
warunkach fotografowania muszą za każdym razem
„dostać” taką samą ilość światła potrzebną do zapisania
obrazu. Można fotografować przy innej ilości światła
rejestrującego, ale wówczas należy użyć innej „czułości”
Używane dziś są dwie skale czułości: ISO – przy dwa
razy mniejszej ilości światła mnożąca wskaźnik 2x
(2 razy wyższa czułość) i DIN dodająca dwa razy
większej czułości trzy jednostki. Oczywiście istnieją
przeliczniki skal .100 ISO = 21 DIN. Do regulacji ilości
światła odbitego od przedmiotu w różnych warunkach
Strona 89
ROZDZIAŁ 3
oświetleniowych, a mającego dotrzeć do rejestratora
zawsze w tej samej ilości (przy określonej czułości)
służą:
•
migawka otwierająca drogę dla światła na określony
czas, opisana w systemie 1/przez np. 1/30; 1/125
sekundy lub w sekundach 1’, 4’. W przypadku regulacji
skokowej, mechanicznej, migawki tworzyły ciąg o mnożniku „2” (1/30, 1/60, 1/125, 1/250 itd.). Nowoczesne
migawki mają płynną możliwość ustawiania czasu
otwarcia np. 1/234sek.
Strona 90
•
przesłona (przysłona, diafragma, blenda, apretura) to
czynna średnica otworu obiektywu otwierającego drogę
dla światła docierającego do rejestratora. Jest opisana
wartością stosunku średnicy otworu czynnego do
ogniskowej. Cyfry opisujące skokowe zmiany przysłony
zmieniają pole przekroju w systemie „2 razy”. Niestety
najlepiej będzie nauczyć się ich na pamięć od
największego otworu do najmniejszego: 1; 1,2; 1,4; 2; 2,8;
4; 5,6; 8; 11; 16; 22.
•
w pewnym zakresie wartości rejestratorowi jest
wszystko jedno czy potrzebną ilość światła (przy
zdeklarowanej czułości) otrzyma przez duży otwór, ale w
krótkim czasie czy odwrotnie, przez mały otwór, ale przy
długim czasie otwarcia migawki. Zależność ta jest
negowana przez tak zwany efekt Schwarzchilda przy
czasach naświetlania większych od jednej sekundy dla
filmów i efekt szumu termicznego i napięciowego przy
matrycach cyfrowych. Rejestratorowi jest wszystko
jedno, nam nie!
•
w tych samych warunkach oświetlenia przy ustalonej
czułości rejestratora, możemy zmienić stowarzyszone ze
sobą migawki i przesłony wybierając kryterium.
•
zamrożenia ruchu – szybka migawka, ale duży otwór
przesłony (np. 1/250s i 4) uniemożliwi rozmycie w czasie
rejestracji ale stowarzyszona przesłona do mały zakres
tolerancji ostrości.
•
duży zakres tolerancji ostrości – mały otwór przesłony
daje szeroki zakres tolerancji, ale przy długim czasie
migawki (zamiana na 22; 1/8). Ale tak długi czas
wprowadza możliwość „rozmycia” rejestracji przy
fotografowaniu z ręki a więc najprościej użyć statywu
unieruchamiającego aparat.
•
jeśli w danych warunkach oświetlenia nie można
osiągnąć potrzebnego kompromisu pomiędzy migawka,
a przesłoną, należy użyć innej czułości rejestracji.
Zazwyczaj jednak i dla filmów i dla matryc ze wzrostem
czułości pogarsza się jakość odwzorowania. Filmy
należało wymienić. W matrycach cyfrowych zmienia się
krotność wzmocnienia sygnału. Często możliwość pracy
przy wysokich czułościach jest chwytem handlowym.
System kontroli rejestracji
Od około 50 lat do określenia natężenia światła, czy to
padającego czy też odbitego używano światłomierzy.
Wycechowane są one dla różnych czułości rejestratora (ISO,
DIN) i określają wartości stowarzyszonych przesłon i migawek
dla danych warunków oświetleniowych. Niektóre z nich
cechowane są w stopniach EV. Niegdyś bazowały na ogniwie
selenowym, dziś na fotooporach (CDS), fotodiodach lub
fototranzystorach, a nawet na grupach pikseli matrycy.
Zasilane są zazwyczaj z akumulatorów lub baterii. Istnieją
światłomierze oceniające natężenie światła przy bardzo
krótkich czasach oświetlania fleszem (drogie). Światłomierz
zamontowany w aparacie fotograficznym sprężony jest obecnie
bezpośrednio z elementami regulacyjnymi aparatu (migawka,
przesłona). W telefonach wszystko dzieje się automatycznie bez
możliwości ingerencji w cokolwiek. W aparatach wyższej klasy
operator ma do wyboru cztery rodzaje współpracy
światłomierza z nastawami: P; S lub TV; A lub AV; M;
•
P – Program ułożony jest przez fabrykę optymalnie ale
według stworzonego przez nią harmonogramu. Dobiera
migawkę i przesłonę przy wybranej przez operatora
czułości rejestracji do warunków oświetlenia planu
zdjęciowego.
Strona 91
ROZDZIAŁ 3
•
A – Operator wybiera wartość przesłony (i czułość ISO),
a światłomierz ustawia czas migawki (może być płynna
regulacja czasu).
•
S lub T – (shuter lub time) operator wybiera czas
otwarcia migawki (i ISO), a światłomierz ustawia
przesłonę (może być płynna regulacja przesłony).
•
M – Światłomierz pokazuje wartości przesłony i
migawki wybranych przez operatora i zazwyczaj przy
pomocy wagi, wskaźnika określa czy ekspozycja jest
właściwa, czy prześwietlona lub niedoświetlona. Istnieją
aparaty, w których jest tak zwane „zielone pole”, w
których nic się nie ustawia. Ale ponieważ rejestracja nie
podlega kontroli „palety fotografa” nie będziemy się nimi
zajmować.
Rodzaje pracy światłomierza
W aparatach już średniej klasy można znaleźć trzy rodzaje
pracy światłomierza:
Strona 92
•
punktowy. Z pola obrazu, centralnie lub z miejsca
ustawienia ostrości wybrany jest 1% pola powierzchni
rejestracji i to oświetlenie decyduje o wartości
nastawionych na aparacie.
•
uśredniający. Centralne pole o wybieralnej średnicy (np.
4; 8; 12mm) decyduje o parametrach regulacyjnych
aparatu . Zazwyczaj w środku obrazu umieszczone są
elementy najważniejsze dla tematu i treści zdjęcia.
•
matrycowy. Uśrednienie oświetlenia pochodzi z wielu
punktów obszaru obrazu. Wartości są analizowane przez
program statystyczny z odrzuceniem wartości skrajnych
(np. punktowe źródło światła – słońce w kadrze).
Uwagi praktyczne
Na koniec rozdziału kilka uwag praktycznych:
•
Wybór rejestracji: cyfrowy – srebrowy. Jakość zapisu
cyfrowego nie „dogoniła” jeszcze zapisu srebrowego. Wysoką
pseudo rozdzielczość cyfry zawdzięczamy interpolacji
informacji przez program obróbczy, a nie przez
odwzorowanie geometryczne. Można zeskanować film i
uzyskać jego zapis cyfrowy.
•
Koszty inwestycji i eksploatacji. Aparat cyfrowy kupowany
jest drogo, ale eksploatowany „za darmo”. Niestety jak dla
komputerów co trzy lata następuje skok jakości.
W srebrowych aparatach – kupuję tanio, eksploatuję drogo.
•
Do aparatu srebrowego można włożyć film lepszy lub
gorszy. Matryca jest tylko jedna i niewymienialna.
•
Czas dostępu do obrazu po wykonaniu zapisu cyfrowego jest
rewelacyjny. Można przesłać fotografię do odbiorcy
natychmiast. Wywołanie filmu i odbitek trwa długo.
•
Możliwość ingerencji w obraz cyfrowy „post factum”.
Zbytnia obróbka programem typu „Photoshop” prowadzi do
zniekształcenia idei fotografii, ale umożliwia fotomalarstwo.
Dla techniki cyfrowej: - ilość pikseli nie decyduje o jakości
zapisu najważniejsze są wymiary: matrycy i piksela.
•
Zmiana czułości matrycy (niewymienialnej) to zmiana
krotności wzmocnienia impulsów. Im większe, tym gorzej
(szumy).
•
Często dla zmniejszenia ilości informacji zapisywanych dla
danego obrazu, (tak jak w technice dźwięku MP3) stosuje
się kompresję, czyli zapis bliskich sobie informacji jako
jedną. Obniża to ilość bitów ale kosztem jakości obrazu.
Zapis
z
kompresją
w
systemie
IPEG
jest
NIEODWRACALNY. W systemie ROW można stosować
kompresję bez stratną lub zapisać bez kompresji. System
bez kompresyjny TIFF wychodzi z użycia.
Strona 93
ROZDZIAŁ 3
Ostateczne prawo Marphiego dla wszystkich użytkowników
aparatów fotograficznych: „Gdy już cię wszystko zawiedzie –
przeczytaj INSTRUKJĘ OBSŁUGI”.
Strona 94
3.3. Perspektywa odwzorowania
przestrzeni w obrazie
fotograficznym
Plan podrozdziału
o
Kąt ,,widzenia’’ obiektywu i kąt odwzorowania
przedmiotu.
o
Fotografowanie przestrzeni z tego samego miejsca
obiektywami o różnych ogniskowych. Możliwość
,,nałożenia’’ na siebie obrazów po wyrównaniu krotności
powiększenia.
o
Fotografowanie z różnych odległości różnymi
ogniskowymi z zachowaniem wymiarów tematu
głównego na rejestratorze. Zmiana relacji pomiędzy
tematem głównym a tłem.
Strona 95
ROZDZIAŁ 3
Pomiędzy
użytkownikami
fotografii
panuje
potoczne
przekonanie, iż deformacje perspektywiczne ich obrazów zależą
od rodzaju obiektywów.
„NIE”
Kąt „widzenia” obiektywu
i kąt odwzorowania przedmiotu
Krotność odwzorowania obiektywu zależy od jego ogniskowej i
wymiarów
stowarzyszonego
rejestratora.
Zastosowanie
obiektywu oceniamy przy pomocy jego kąta widzenia.
Rozróżniamy obiektywy szerokokątne: 180º - 60º; standardowe
o kącie zbliżonym do czynnego kąta widzenia oka ludzkiego –
46 º - 50º i wąskokątne – teleobiektywy dochodzące do 2º kąta
widzenia. Rozważmy sfotografowania płaskiego przedmiotu
(np. gazety) tak by w całości znalazł się na rejestratorze. Można
to uczynić różnymi obiektywami z różnych odległości. Krótką
ogniskową z bliska, długą ogniskową z daleka (rysunek 3.6).
Rysunek 3.6 Fotografowanie płaskiego przedmiotu różnokątnymi
obiektywami z różnych odległości
Dla płaskiego przedmiotu nic się nie zmieni. Jeśli przedmiot
będzie przestrzenny zmienią się relacje odwzorowania
perspektywicznego. (rysunek 3.7.).
Strona 96
Rysunek 3.7 Fotografowanie przedmiotu przestrzennego
Fotografowanie przestrzeni z tego samego
miejsca obiektywami o różnych ogniskowych.
Możliwość ,,nałożenia’’ na siebie obrazów po
wyrównaniu krotności powiększenia
Zastosowanie obiektywów w różnych ogniskowych (o różnych
kątach widzenia przy określonym rejestratorze) zezwala na
zarejestrowanie wybranych fragmentów rzeczywistości. Ale
jeśli z tego samego miejsca fotografujemy przedmioty
rozmieszczone w przestrzeni obiektywem szerokokątnym i
teleobiektywem, to po wyrównaniu krotności powiększenia
(różne na tym samym rejestratorze) oba obrazy dadzą się na
siebie nałożyć. Mimo różnych ogniskowych!
Rysunki 3.8. i 3.9. wyjaśniają relacje perspektywiczne
powstające przy fotografowaniu tego samego przedmiotu (A –
B) z różnych odległości. Za odwzorowanie odpowiadają bowiem
relacje kątów widzenia przedmiotów A i B (równych
wymiarowo), które gdy jesteśmy blisko są znaczne, a gdy
jesteśmy daleko – zbliżone (kąty widzenia α i β). Dlatego gdy
jesteśmy blisko budynku – zwęża się on na obrazie do góry
(perspektywa prostoliniowa zbieżna), a gdy odejdziemy daleko
da on się przedstawić w perspektywie prostoliniowej
„akademickiej” (linie pozostają do siebie równoległe).
Strona 97
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.8 Relacje odwzorowania przedmiotu przez obiektyw
Relacje odwzorowania są inne niż przy fotografowaniu z bliska. Kąty a i
b różnią się nieznacznie i ze wzrostem odległości maleją. Odwzorowanie
a i b jest prawie takie same.
WNOSEK: relacje perspektywiczne nie zależą od obiektywu lecz od
miejsca fotografowania
Rysunek 3.9 Relacje odwzorowania przedmiotu przestrzennego
przez obiektyw umieszczony daleko od przedmiotu α i β różnią się
Fotografowanie z różnych odległości różnymi
ogniskowymi z zachowaniem wymiarów tematu
głównego na rejestratorze.
rejestratorze. Zmiana relacji
pomiędzy tematem głównym a tłem
Zmieniając odległość fotografowania i jednocześnie ogniskową
(kąt widzenia) obiektywu możemy uzyskać na rejestratorze
taką samą wielkość wybranego elementu np. tematu głównego
– pomnika. Wtedy z bliska obiektyw szerokokątny zarejestruje
duży fragment przestrzennego otoczenia, ale o nieczytelnych
szczegółach. Przy teleobiektywie fotografującym z daleka
Strona 98
elementów przestrzeni tła będzie mało tak, że mogą stać się
równoważne tematowi głównemu. Hasło reprezentujące tą
cechę odwzorowania brzmi: „zdjęcie się robi nogami”. Warunki
odwzorowania perspektywicznego zależą od miejsca, z którego
wykonywana jest fotografia. Wykorzystujemy to np. przy
fotografowaniu modelek – z dołu, by miały „długie nogi” lub
przy portrecie, by nie być bliżej niż 2 metry do twarzy modela,
gdyż grozi to przerysowaniem nosa (bliski) względem uszu
(daleki). Fotografia „zabawia” się czasem perspektywą kołową.
Z bardzo bliska ogniskową 8 – 6mm można zarejestrować
ponad 200º otoczenia. Ale obiektyw typu „rybie oko” jest bardzo
drogi i do techniczno dydaktycznych zastosowań nie nadaje się.
Strona 99
ROZDZIAŁ 3
3.4. Oświetlenie w fotografii
Plan podrozdziału
o
Cechy fizyczne światła. Zasada widzenia oka ludzkiego.
o
Rodzaje światła ,,białego’’. Temperatura barwowa.
o
Odbicie światła przez kolorowe przedmioty. Kontrast
własny obiektu fotograficznego.
o
Korekcja różnych temperatur barwowych oświetlenia
w aparatach cyfrowych przez funkcję ,,balansu bieli’’.
Histogramy w zaawansowanych technicznie aparatach
cyfrowych.
o
Budowa ,,światłocienia’’, odpowiadającego za wrażenie
przestrzenności na płaskim obrazie przy pomocy
kontrastu oświetlenia.
o
Strona 100
•
Światło rysujące.
•
Światło wypełniające.
•
Światło kontrujące.
•
Oświetlenie tła.
Lampa błyskowa jako źródło światła.
•
Połączenie światła słonecznego ze światłem lampy
błyskowej przy fotografowaniu ,,pod światło’’.
•
Uwagi praktyczne użytkowania lamp błyskowych.
Cechy fizyczne światła. Zasada widzenia oka
ludzkiego
Światło widzialne ma dwoistą naturę. Raz jako fala
elektromagnetyczna podlega prawom
ruchu falowego
(załamanie, odbicie, interferencje, dyfrakcja, polaryzacja).
Podlega też prawom skwantowania energii (zjawisko
fotoelektryczne, efekt Comptona). W fotografii wykorzystujemy
falowe prawa światła. Oko ludzkie reaguje na światło od
czerwonego, poprzez wszystkie barwy tęczy do niebieskiego, nie
widzimy w podczerwieni i nad fiolecie. Światło dociera do
rejestratora-siatkówki poprzez soczewkę z tęczówką pełniącą
rolę przesłony, a regulującą ilość docierającego światła. Na
siatkówce znajdują się czopki i pręciki. Pręciki, których jest
więcej reagują z wyższą czułością, ale nie rozróżniają barw.
Dlatego
„po
ciemku”
widzimy
czarno-biało.
Czopki
rozmieszczone w tzw. „żółtej plamce” reaguje na 3 podstawowe
barwy: czerwona, zielona, niebieska. Różny poziom
podrażnienia tych trzech składników pozwala na rozróżnienie
wszystkich barw tęczy. Podobnie rozróżnia barwy aparat
cyfrowy. Punkt informacyjny w obrazie składa się z 3 pikseli:
czerwonego, zielonego i niebieskiego. Rejestracja barwy to trzy
zróżnicowane poziomy impulsów barw podstawowych.
Rodzaje światła ,,białego’’. Temperatura barwowa
Przedmiot względem światła może zachować się różnie. Może je
przepuścić (szyba) może je pochłonąć (czarna sadza) lub odbić
(powierzchnie metali). Widzimy, fotografujemy , bo światło ze
źródła dociera do przedmiotu, odbija się od niego i przez układ
optyczny dociera do rejestratora. Źródła światła są różne,
Światło słoneczne nazywamy światłem białym i na pryzmacie
możemy je rozwarstwić na barwy tęczy . Można więc
zdefiniować światło białe jako mieszaninę wszystkich barw,
Ale – proporcje składników światła ,, białego’’ mogą być różne.
Samo światło słoneczne po przejściu przez chmury pozbawione
jest składników ciepłych –jest zaniebieszczone A o zachodzie
słońca- odwrotnie.
Trzeba było światło ,,białe’’ sklasyfikować. Posłużyło temu
promieniowanie platyny podgrzanej do różnych temperatur,
Tak powstało pojęcie ,, temperatury barwowej’’ określonej w
Strona 101
ROZDZIAŁ 3
stopniach Kelvina. Odpowiednio: 10.000 K – to zachmurzone
niebo; 5400 K to bezpośrednio światło słoneczne i światło
flesza, 4000 K mają żarówki halogenowe, a 3200 K zwykłe.
Świeca lub łuczywo ok. 1200 K. Problem jest ze świetlówkami,
w których źródłem światła jest zjonizowany gaz o nieciągłym
widmie. I mimo coraz to doskonalszych luminoforów świetlówki
nie są dobrym źródłem oświetlenia w fotografii.
Odbicie światła przez kolorowe przedmioty
Przedmioty swoimi różnymi fragmentami odbijają światło
w różnych stopniach. Ustalony przed laty wzorzec do
ustawiania czułości, tzw.,, szara kartka Kodaka’’ ze względu na
podobieństwo własności do skóry ludzkiej odbija 20 procent
światła padającego. Odbija wszystkie barwy tak by uzyskać
,,kolor’’ pośredni pomiędzy bielą a czernią. Własności do
odbijania światła przedmiotu zależą tylko od niego i są
niezmienne! Nazywamy to,, kontrastem własnym ‘’ obiektu.
Gdy zmienimy proporcje składników w padającym na
przedmiot świetle białym (temperaturę barwową) a własności
do odbijania poszczególnych barw przedmiotu pozostają
niezmienne, w składzie światła docierającego do rejestratora
ulegają zmianie proporcje w barwnej rejestracji obrazu.
Przedmiot w dwóch różnych światłach ,,białych’’ będzie
zarejestrowany
jako
przedmiot
o
dwóch
różnych
odwzorowaniach barwnych. (Malarze odkryli to już bardzo
dawno temu. Barwy oglądanych przedmiotów zależą od światła
oświetlającego). W fotografii srebrowej radzono sobie z tym
problemem za pomocą tzw. filtrów konwersyjnych zakładanych
dodatkowo na obiektyw.
Korekta różnych temperatur barwowych
oświetlenia w aparatach cyfrowych
cyfrowych
Dla konstruktorów aparatów cyfrowych problem zmian barw
rejestracji okazał się łatwy do pokonania. Skoro oko ludzkie
potrafi się akomodować do zmian temperatury barwowej
oświetlenia ( po około 5 min) to może wyposażyć aparaty
w podobną funkcję tak , by wszystkie zdjęcia wyglądały jakby
były zrobione w pełnym słońcu?
Funkcja ta nazywa się ,, balansem bieli’’. Może być ustawiona
ręcznie, pod kontrolą symboli źródeł światła lub temperatury
Strona 102
barwowej ,,K’’ lub automatycznie, na bazie analizy obrazu
w trzech
wyciągach
barwnych:
czerwonym,
zielonym
i niebieskim.
Co lepsze aparaty fotograficzne posiadają możliwość
wyświetlania histogramów rozkładu pikseli : sumarycznych
(czarno- białe) lub 3 rozkładów barwnych. Na osi poziomej
histogramu znajduje się rozkład cechy jasności: z lewej ciemne,
pośrednie i z prawej jasne. Na osi pionowej ilość pikseli
w obrazie oznaczonych daną cechą (Rys.3.10.).
Rysunek 3.10. Histogramy rozkładu natężenia światła
Strona 103
ROZDZIAŁ 3
Analizując histogramy wyciągów barwnych można określić
dominantę barwną obrazu. Operując współczynnikami
wzmocnienia dla poszczególnych barw można ją usunąć.
Rysunek 3.11. Powstawanie strefy cienia i półcienia za przedmiotem
Budowa „światłocienia” odpowiadającego
za wrażenie przestrzenne
Światło w warunkach ziemskich, rozchodzi się prostoliniowo.
Gdy natrafi na przeszkodę nieprzepuszczalną zostanie odbite
lub pochłonięte, ale za przeszkodą powstanie strefa cienia i
półcienia, rys. 3.12. Fotografując z innego kierunku niż
padające światło uzyskujemy, na przedmiocie, strefy oświetlone
i nieoświetlone, w cieniu. Mówimy wówczas o,, kontraście
oświetlenia’’. Oko ludzkie jest jak na razie najdoskonalszym
rejestratorem, widzi,, na raz’’ jedną i 10.000 świec. Techniczne
rejestratory, srebrowe czy cyfrowe, póki co nie maja możliwości
przeniesienia takiej rozpiętości tonalnej. I tak ,,murzyna na
śniegu sfotografować się nie da’’. Można murzyna, ale śnieg
będzie wtedy nieczytelny i odwrotnie. Istotą oddziaływania
Strona 104
płaskiego, dwuwymiarowego obrazu fotograficznego (oraz
malarskiego) jest wywołanie u osoby oglądającej wrażenie
przestrzeni.
Jednym ze sposobów jest omówiona już zbieżność
perspektywiczna. Drugim, znanym od stuleci malarzom, jest
budowanie tzw. światłocienia. Kula oświetlona z kierunku osi
obiektywu będzie wyglądała jak koło. Gdy oświetlimy ją z
innego kierunku będzie posiadała strefy oświetlone i strefy
cienia- zbudujemy światłocień i wrażenie przestrzenne.
Na Rys. 3.12. pokazano sposób zbudowania światłocienia przez
reflektor kierunkowy wytwarzający wiązkę równoległą światła.
Ale (murzyn na śniegu) wytworzony kontrast oświetlenia może
być zbyt ,, rozpięty’’ dla rejestratora i w strefie cienia nic nie
zostanie zarejestrowane.
Rysunek 3.12 Powstawanie strefy cienia i półcienia
za przedmiotem
Na Rys. 3.13. przedstawiono sposoby zmniejszania kontrastu
oświetlenia. A – przez przekierowanie światła rysującego przy
pomocy powierzchni odbijającej tak, by dotarło ono do strefy
cienia; B- przez użycie dodatkowego reflektora oświetlającego
strefę cienia. Zazwyczaj jest to źródło światła rozproszonego,
Strona 105
ROZDZIAŁ 3
wielokierunkowego uzyskanego z dużej powierzchni świecącej
(soft box). Światło to powinno być słabsze od rysującego – by
nie zniszczyć światłocienia. Zazwyczaj strefie mocno
oświetlonej ono nie szkodzi (klasyczne proporcje natężeń tych
świateł to 3:1).
Rysunek 3.13a Sposoby zmniejszania kontrastu oświetlenie
Strona 106
Rysunek 3.13b Wytworzenie światłocienia poprzez kierunkowe
oświetlenie
Na Rys.3.14 pokazano oświetlenie,, specjalnego przeznaczenia
tzw. światło kontrujące’’.
Strona 107
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.14. Silne światło oświetlające od tyłu tzw. „kontra”
Jest to bardzo silny w stosunku do pozostałych świateł
reflektor kierunkowy umieszczony z tyłu. Jego oświetlenie jest
tylko częściowo widziane z kierunku fotografowania. Daje efekt
aureoli i obrysów. Często jest barwne.
Na Rys. 3.15. przedstawiono oświetlenie dodatkowe docierające
tylko do białego tła a mające zlikwidować na nim cienie od
przedmiotu wywołane oświetleniem głównym.
Strona 108
Rysunek 3.15. Oświetlenie tła by wyeliminować cienie na tle od
przedmiotu i oświetlenia
Podsumowując. Są rozróżniane 4 typy oświetlenia:
• rysujące. Jest to wiązka światła równoległego budująca na
przedmiocie światłocień (np. z reflektora samochodowego ,
bezpośrednie światło słoneczne, flesz).
•
wypełniające. Jest to światło rozproszone docierające do
stref cienia światła rysującego mające za cel zmniejszenie
kontrastu oświetlenia.
•
kontrujące. Silne światło tylne do efektów specjalnych.
Wytwarzają je reflektory tzw. strumienice .
•
oświetlenie tła białego mające likwidować cienie.
•
Połączenie światła słonecznego ze światłem
błyskowej przy fotografowaniu ,,pod światło’’.
lampy
Strona 109
ROZDZIAŁ 3
Lampa błyskowa jako źródło światła
Pełne słońce jest niestety typem światła rysującego, dającego
duży kontrast oświetlenia z silną strefą cienia. Fotografowanie
,,ze słońcem’’ czasem jest niemożliwe a czasem nieciekawe.
Fotografujemy więc ,,pod słońce’’. I wtedy dobrze jest użyć
dodatkowo lampy błyskowej umieszczonej na aparacie lub
swobodnej. Doświetlamy przedmiot tam, gdzie światło
słoneczne nie dociera. Zasadę współpracy przedstawiono na
rys.3.16.
Rysunek 3.16. Współpraca światła słonecznego ze światłem lampy
błyskowej przy zdjęciach „pod światło”
Nie jest ona łatwa bo aparat fotografując z lampą błyskową
operuje określonymi czasami otwarcia migawki i ,,zgranie’’
dwóch poziomów światła wymaga pewnej wprawy. Posiadanie
nowoczesnej lampy stroboskopowej może to ułatwić.
Strona 110
Uwagi praktyczne dla użytkownika lamp
błyskowych
Temperatura barwowa światła flesza jest zbliżona do pełnego
światła słonecznego -5400K. Czas trwania błysku jest bardzo
krótki. Klasyczna lampa błyskowa musi trafić na chwilę gdy
płaszczyzna rejestratora
jest całkowicie odsłonięta przez
migawkę.
Wymaga
to
użycia
odpowiedniego
czasu
synchronizacji określonego w instrukcji danego aparatu. Flesz
jest punktowym źródłem światła. Natężenie oświetlenia maleje
z kwadratem odległości od źródła. Jako oświetlenie
bezpośrednie prawidłowo naświetli tylko wybrany plan
w określonej odległości. Co będzie bliżej – zostanie oświetlone
za mocno (prześwietlone); co dalej –za słabo - niedoświetlone.
Flesz umieszczony na paracie w osi fotografowania nie buduje
światłocienia, daje płaskie nie plastyczne oświetlenie. Ale
czasem jest to jedyna możliwość zrobienia zdjęcia.
Gdy takie światło skierujemy na oko, wejdzie ono doń przez
soczewkę, odbije się od siatkówki- czerwonej i wyjdzie
powrotem przez soczewkę. Gdy trafi do obiektywu da efekt
,,czerwonych oczu’’. Trzeba by umieścić flesz z boku aparatu,
np. przykręcony na szynie. Ale tak umieszczona lampa da
cienie. Można skierować światło flesza tak by odbiło się do
sufitu lub ściany. Zaistnieją lepsze warunki oświetlenia,
światło będzie rozproszone ale za cenę spadku natężenia
oświetlenia i możliwością zabarwienia światła kolorem
materiału odbijającego.
Nowoczesne lampy błyskowe mają różne poziomy współpracy
automatyki z aparatem . Zazwyczaj już bez kontroli operatora
kodują (przekazują informacje) czułość rejestratora, przesłonę
roboczą, a nawet odległość ustawienia ostrości. Do oceny
potrzebnej ilości światła używają elementów wbudowanych w
aparat, mierzących natężenie oświetlenia przez obiektyw i to w
czasie trwania naświetlenia. Generują przebłyski operacyjne.
Najnowsze typy synchronizują z każdym czasem migawki
aparatu. Ale są drogie!
Lampy błyskowe mają swoje źródła zasilania i generują swoje
napięcia. Nie wolno używać starych lamp w nowoczesnych
aparatach bo niegdyś na łączu synchronizacyjnym było 300 V.
A układy scalone pracują przy 9V. Stąd możliwość ,,spalenia’’
elektroniki aparatu. Nie rozbierać, nie dotykać w razie awarii.
Strona 111
ROZDZIAŁ 3
W środku jest kondensator o dużej pojemności i naładowany
przez przetwornicę do wysokiego napięcia około 400 V. Groźne
nawet dla życia!
Strona 112
3.5. Cyfrowy zapis barw
i możliwość korekcji zapisu
obrazu cyfrowego
w programach typu
Nikon – Capture
czy Photoshop
Plan podrozdziału
o
Podobieństwo postrzegania barw w oku i kamerze
cyfrowej .
o
1920r. Albert Munsel i jego klasyfikacja barw.
o
Trzy podstawowe suwaki programów korekcyjnych
barwy: nasycenia, jasności i kontrastu.
o
Różne metody korekcji barwnej obrazu w typowych
programach naprawczych.
•
Funkcja ,,automatycznej’’ korekcji.
•
Metoda 3,,kroplomierzy’’, białego, szarego i czarnego.
•
,,Ręczna’’ (zaprzeczającymi sobie pozycjami
suwaków) korekcja pod kontrolą wzroku operatora
na ekranie komputera.
•
Regulacja przez zmianę linii prostej histogramu na
krzywą. Możliwość regulowania sumarycznego barw
lub poszczególnych krzywych barw podstawowych
oddzielnie.
Strona 113
ROZDZIAŁ 3
o
Strona 114
Inne proste możliwości ingerencji w obraz cyfrowy.
•
Kadrowanie.
•
Obrót zdjęcia o 90 stopni lub o dowolny kąt.
•
Usuwanie efektu czerwonych oczu.
•
Wykonywanie zmian jasności, nasycenia lub
kontrastu w wybranym rejonie (fragmencie) obrazu.
•
Zapisywanie zmian w podzbiorze.
o
Niektóre możliwości korekcji programu Photo Shop.
o
Wybór systemu pracy programu komputera w RGB,
CMYK lub innym.
o
Okno ,,Odwróć’’ użyteczne przy opracowywaniu skanów
negatywów barwnych.
o
Okno ..Próg’’ umożliwia grafityzację czarno- białą z
użyciem sterowanej grupy pikseli.
o
Okno,, Kolor selektywny’’ umożliwia dowolne zmiany
barw.
o
Okno,, Cienia- podświetlenia’’.
o
Okno ,,Wariacje dla leniwych’’.
o
Okno ,,Zastąp kolor’’.
o
Okno ,, Filtry’’, podgrupa ,, wyostrzanie’’.
o
Zastosowanie komendy ,, Warstwy’’, do kontrolowanego
przekształcenia siatki zdjęcia np. w celu
wyeliminowania deformacji perspektywicznych.
o
Narzędzie ,, Stempel’’ do klonowania pikseli.
Użyteczne przy usuwaniu brudów na matrycy
widocznych na zdjęciu
Podobieństwo postrzegania barw w oku i kamerze
cyfrowej
cyfrowej
Zarejestrowanie konkretnej barwy w określonym miejscu oka czy
matrycy cyfrowej sprowadza się do podania przetworzonych informacji
o natężeniu światła trzech podstawowych składników: czerwonego,
zielonego i niebieskiego. Oko dostrzega zmiany barw w sposób ciągły.
Zapis cyfrowy wymaga skokowego (dyskretnego) sklasyfikowania barw
tak by pewnej barwie przypisać informację bitową. W zależności od
możliwości określonej ilości wszystkich klasyfikowanych barw
rozróżnialiśmy systemy 8-bitowe. W czasie rozwoju możliwości
informacyjnych powstały 14 i 32 bitowe klasyfikatory a najnowsze
sięgają już milionowych ilości barw -64 bity.
1920r. Albert Munsel i jego klasyfikacja barw
Około 1920 roku Albert Munsel opublikował pewną teorie
klasyfikacji barw na której do dziś opiera się cyfrowa analiza
koloru czy to w rejestratorze- matrycy czy też na ekranie
komputera czy telewizora .
Wprowadził on trzy podstawowe parametry: barwa właściwa
(zdefiniowana na kole barw podstawowych rys. 3.17.);
nasycenie barwy; jasność barwy.
Strona 115
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.17.
Strona 116
Rysunek 3.18.
Strona 117
ROZDZIAŁ 3
Omówienie systemu należy rozpocząć od skali jasności dla
czerni i bieli. Między tymi dwoma stanami granicznymi
znajduje się bardzo wiele pośrednich stopni szarości. Tworzą
one pionową oś symetrii- rys.3.18. Płaszczyzny poziome to
,,koła barw’’ podstawowych. Na różnej wysokości osi stopni
szarości barwy zawierają dodatek stopnia szarości tej właśnie
intensywności
określony
prze
położenie
płaszczyzny,
charakterystyczny dla tej wysokości. Zaś wzdłuż promienia, dla
wybranej barwy zmienia się stopień ,,domieszania’’ szarości,
czyli stopień jej nasycenia(czy jest pastelowa przy samym
rdzeniu czy intensywna, bez domieszki, na końcu promienia),
Rys.3.19.
Rysunek 3.19.
Strona 118
Trzy podstawowe suwaki programów
programów
korekcyjnych barwy: nasycenia, jasności
i kontrastu
Podstawowe suwaki korekcyjne programów. Gdy przychodzi
nam korygować zabarwienie obrazu dostępne programy do
obróbki zdjęć udostępniają 3 suwaki: barwa(odcień) ,,Hue’’;
nasycenie ,, Saturation’’;i jasność ,,Lighness’’.
Wykonajmy wzorzec do doświadczeń z korekcją koloru
fotografując specjalnie przygotowaną i standaryzowaną na
całym świecie tablicę barwną i tablicę szarą. Rys.3.20. Tak jest,
że otrzymana reprodukcja różni się od oryginału. Przyczyn tego
może być wiele. Niewłaściwy balans bieli, często stosujemy jego
automatyczną, niezbyt precyzyjną korekcję, uśrednienie
wartości otoczenia przez światłomierz , jakość matrycy czy
w końcu rodzaj optyki która może być ,,ciepła’’ lub ,,zimna’’.
Spróbujmy skorygować obraz zapisany w systemie stratnym
IPEG .
Rysunek 3.20.
Różne metody korekcji barwnej obrazu
w typowych programach naprawczych
Różne metody korekcji barwowej obrazu w typowych
programach naprawczych. Jest na rynku bardzo wiele
programów korekcyjnych i bardzo wiele różnych sposobów
,,naprawy’’ zdjęcia. Dalszej części przedstawiono najbardziej
popularne, pracujące na podobnych zasadach systemy.
Strona 119
ROZDZIAŁ 3
•
Najbanalniejszy. Pracuje w nim np. przeglądarka obrazów
Picasso3. Automatyczny. Fabryka oprogramowania już
wszystko zrobiła. Ty naciśnij ,,Enter’’. Z doświadczeń:
czasem da dobry wynik- czasem zły.
•
Nieco bardziej poprawna metoda,,3 kroplomierzy’’. Klikamy
na obrazie miejsca które powinny być białe, czarne i szare i
wymuszając te trzy wartości korygujemy wszystkie barwy
obrazu.
•
,,Ręczna’’ korekcja suwakami 3 barw i ich dopełnień oraz
jasnością i kontrastem pod kontrolą wzroku operatora.
W metodzie tej dobrze jest mieć na ekranie powielony
duplikat obrazu by porównywać z oryginałem kierunki
zachodzących zmian.
•
Wyrafinowana i wymagająca metoda tzw. ,,krzywych’’.
W programie Nikon Capture otwiera się ją w ciągu
Ajust-> Light-> Levels 8 Curwes. Po otwarciu otrzymujemy
charakterystyczny kwadrat, którego przekątna dla każdego
zdjęcia jest idealną prostą, mimo że histogramy
(piktogramy) różnych zdjęć są różne. Najeżdżając kursorem
na tą przekątną, klikając i przytrzymując, możemy ją
wyginać i przesuwać w dowolny sposób. Podstawa naszego
kwadratu to skala szarości (lub barwy) pikseli. Z lewej są
czarne, z prawej białe, pomiędzy nimi pośrednie. Na osi
pionowej przedstawiona jest transponowana ilość pikseli
danej cechy. Wywołując zmiany krzywej zmieniamy ilość
pikseli odpowiadającą danemu punktowi krzywej. Wybór,
oczywiście pod kontrolą wzroku należy do operatora.
Korekcja może odbywać się na krzywej sumarycznej, bądź
dla poszczególnych barw podstawowych. Przykłady zmian
przedstawiono na rys.3.21.
Różne metody korekcji barwnej obrazu
w typowych programach naprawczych
•
Strona 120
Kadrowanie. Pod uniwersalnym symbolem znajdujemy
możliwości ograniczenia zdjęcia prostokątem o dowolnych
wymiarach. Usuwamy w ten sposób elementy szkodliwe,
niezauważone lub niemożliwe do wyeliminowania w czasie
wykonywania zdjęcia.
•
Obrót zdjęcia o 90 stopni wielokrotnie lub o dowolny kąt. By
ułatwić sobie pracę przy korygowaniu zdjęcia często
obracamy zdjęcia pionowe zarejestrowane poziomo. Nie
każdy dysponuje ekranem z możliwością obrotu pionpoziom. Gdy w czasie wykonywania horyzont lub linie
pionowe nieco nam się przechyliły, możemy użyć obracarki
o dowolny kąt. Wystarczy symbolem narysować linię
ukośną która po komendzie stanie się linią poziomą lub
pionowa. W programach typu ,,Photoshop’’ symbolem
obrotu o dowolny kąt jest łuk –strzałka. Należy na niego
najechać i przytrzymując obrócić obraz.
•
Usuwanie efektu czerwonych oczu. Po wybraniu tej
procedury np. symbol oko należy najechać na czerwone
kółko w oku i kliknąć. Czerwone stanie się czarne ale
program może wszystkie występujące na obrazie kółka
czerwone przemienić na czarne.
•
Wykonywanie zmian jasności, nasyceniu i kontrastu w
wybranym rejonie zdjęcia. Jest to już technika dość
zaawansowana. Wybrany obszar należy zaznaczyć: kołem,
elipsą, lassem zwykłym bądź ,magnetycznym i jedną z
metod korekcji dokonać zmian w tym obszarze.
•
Zapisywanie dokonanych zmian w podzbiorach .
•
Istnieją 2 sposoby zapisu zmian w podzbiorach. Program
typu ,,Photoshop’’ zapisują oryginał i całą procedurę
dokonanych zmian. Jest to bezpieczne bo zawsze można te
zmiany skasować i wprowadzić inne. W innych systemach
zapisu wartości pikseli zostają bezpowrotnie zmienione.
•
W czasie zapisywania możemy przekonwertować typ
zapisu. Jeśli wykonano zdjęcie w systemie RAW lub TIF
wygodniej będzie np. w celu przesłania przez Internet,
zmniejszyć ,,pojemność’’ zdjęcia i zapisać go w którymś z
systemów IPEG.
Strona 121
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.21. Przykładowe zmiany w metodzie korekcji
za pomocą „krzywych”.
Strona 122
Niektóre możliwości korekcji zdjęcia w programie
typu,, Photoshop’’
•
Jedną z najważniejszych czynności przed użyciem
programu jest decyzja w jakim systemie tworzenia barw
będzie ona pracował. Do wyboru jest : - RGB (rot, gelb,
blau); CMYK ( cyjan ,magneta yelow, black) lub LAB i inne
profesjonalne programy.
•
Okno ,,odwróć’’ użyteczne jest gdy opracowujemy skany
negatywów barwnych. Jednym kliknięciem otrzymamy
pozytyw, który już łatwo będzie dokorygować.
•
Okno ,,Próg’’ nie jest operacją naprawczą. Pozwala
przetworzyć obraz na czarno-białą grafikę przy czym
operator wybiera określone grupy pikseli suwakiem.
•
Okno ,,kolor selektywny’’ umożliwia pewne zmiany barw
obrazu przez zmiany w obrębie wybrane barwy. Okno to
działa podobnie jak ,,zastąp kolor’’.
•
,,Cienie- Podświetlenie’’ Jest to dość użyteczne okno,
pozwala bowiem dokonywać zmian na wybranej grupie
pikseli. Można rozjaśnić bardziej lub przyciemnić. Nie
wymaga wyznaczania obszaru działania zmiany, operuje na
wszystkich polach jasnych lub ciemnych obrazu.
•
Okno ,,Wariacje’’ jest to opcja dla leniwych. Wyświetla
obraz podstawowy z różnymi możliwościami zmian
proponowanych przez program. Operator wybiera
odpowiadające mu zmiany.
•
Okno,, Zastąp kolor’’ działa bardziej zdecydowanie od okna
,,kolor selektywny’’. Umożliwia zastąpienie pikseli o pewnej
barwie inną barwą. Jest to już właściwie fotomalarstwo,
użyteczne w fotografii reklamowej przedmiotów lub mody.
•
Okno ,,Filtry’’. W oknie tym jest bardzo wiele możliwości
,,zabawowych’’. Natomiast podgrupa ,,wyostrzanie’ ’może
być użyteczna. Obraz cyfrowy to interpolacja wartości
pikseli. Gdy zmienić kontrast na granicach pikseli obraz
Strona 123
ROZDZIAŁ 3
będzie sprawiał wrażenie ,,ostrzejszego’’. System nie działa,
gdy zapis jest na poziomie ,,KB’’. Wówczas wyraźne stają
się ,,kwadraty’’ pikseli .
•
Zmiany siatki zdjęcia. Niegdyś, do wyrównywania
zbieżności perspektywicznych typu ,,budynek zwężający się
do góry’’; ściany ,,walące się na jezdnie’’, stosowano różne
optyczne chwyty obronne.
Używano ruchomych,
wyposażonych
we
wszelkie
pokłony
obiektywów,
fotografowano połową klatki czy też stosowano specjalną
obróbką pod powiększalnikiem. Cena takich urządzeń była
bardzo wysoka. Programy obróbcze wyższej klasy
(Photoshop CS4) mają możliwość praktycznie dowolnego
przekształcenia prostokątnej siatki zdjęcia. Bez trudu
otrzymamy zamiast prostokąta trapez , równoległobok,
można ,,zwinąć’’ siatkę w dowolny sposób. Dochodzimy do
uważanej przez wielu za najważniejszą możliwość
Photoshopa- do ,,warstw’’.
Można komendą ,,powiel
warstwę’’ uzyskać możliwość ingerowania tak jakby w
kopii, a po wykonaniu zamierzonych czynności ,, skleić’’
obraz końcowy z kilku obrobionych warstw. Wiele operacji
programu (jak w.w. deformacje siatki) są możliwe tylko na
warstwach .(Temat dalej nie będzie rozwijany bo obsługa
Photoshopa to księga o 1078 stronach).
•
Narzędzie ,stempel’’. Bardzo ważne narzędzie dla
użytkowników aparatów z wymienną optyką. Często na
elektryzującej się matrycy osadzają się ,, drobne’’ pyłki
które po powiększeniu stają się ,, wielkimi’’ czarnymi
plamami na obrazie . Mimo różnych patentów na
czyszczenie matryc
jedynym ,,prawdziwym’’ sposobem
pozbycia się
,,śmiecia’’ jest zastąpienie ich obszaru
(klonowaniem) pikselami z sąsiedztwa, o zbliżonym
kolorycie lub rysunku.
•
Również przy skanowaniu negatywów lub slajdów pojawia
się ten sam problem. Tylko świeżo odebrany z maszyny film
nie ma uszkodzeń. Jedyny ratunek przy przechodzeniu z
techniki srebrowej na cyfrową (skaner) to klonowanie
cyfrowe. Przy pomocy narzędzia ,,stempel’’ można również
usuwać wybrane elementy zdjęcia np. druty elektryczne w
Strona 124
krajobrazie czy też niechcianą osobę. Ale to już ma niewiele
z fotografią, staje się fotomalarstwem.
Strona 125
ROZDZIAŁ 3
3.6. Zagadnienia estetyki
fotograficznej. Kompozycja
Plan podrozdziału
Strona 126
o
Forma i treść.
o
Motyw i temat.
o
Cechy formalne obrazu.
•
Granice obrazu.
•
Podział na „podpola”.
•
„Mocne” punkty obrazu.
•
Rola przekątnej obrazu.
•
Symetria i asymetria.
•
Plamy i linie.
•
Zrównoważenie obrazu.
•
Barwa.
•
Ostrość.
•
Kontrast.
o
Wieloplanowość jako sposób przedstawiania przestrzeni
na płaskim obrazie.
o
Psychiczne aspekty oglądania obrazu przez odbiorcę.
Forma i treść
Kompozycja . Wszystko jest kompozycją. Mottem jest:
,,Fotografia jest sztuką wyboru’’. Malarz może oderwać się od
rzeczywistości i stworzyć obraz operując wyobraźnią. Fotograf
nie. Nie może zignorować rzeczywistości. Ale może z niej
wybrać to co mu odpowiada. Tworzyć przez wybór. Podstawą
jest oczywiście omówiona na poprzednich rozdziałach ,,paleta
fotografa’’. Od zadeklarowanej czułości rejestracji, wybranej
migawki czy przesłony, zastosowanej ogniskowej i miejsca z
którego wykonywana jest fotografia, do rodzaju oświetlenia.
Wybór ,,za ile’’ kupiliśmy aparat musiał być dokonany
uprzednio. Te decyzje można określić jako techniczne środki
rejestracji.
Gdyby można było podzielić fotografie na dokument i sztukę,
zdefiniowanie przekazu ze względu na treść (dokument) i formę
(sztuka) byłoby łatwe. Teraz najważniejszą decyzją staje się
wybór tematu głównego. Musi on być określony jednoznacznie i
czytelnie. Choć fotografia uprawia tysiące sposobów narracji, to
wybór tematu głównego decyduje o treści obrazu. Ale poza nim
są jeszcze inne elementy potrzebne do doinformowania tematu.
Wprowadzone na zasadzie kontrastu lub uzupełnień .,,Tło’’.
Mogą w obrazie wystąpić również elementy obojętne. Czy
istnieją, czy zostaną przez decydenta usunięte, nie mają one
wpływu na wartość przekazu. Są tez elementy szkodliwe. Ich
obecność to wynik różnic w postrzeganiu operatora i
,,bezdusznego’’ aparatu. Ten bowiem rejestruje wszystko.
Nasza psyche nie. Elementy silne, dominujące powodują że
,,nie zauważamy’’ elementów w bezruchu, statycznych o
spokojnej, stonowanej barwie. Potrzeba dużego doświadczenia
fotografa by elementy szkodliwe obrazu zauważać i eliminować.
Motyw i temat
Rzeczywistość, w formie przestrzennych brył, na obrazie
zostanie przedstawiona jako płaskie plamy i linie o określonych
barwach i natężeniach. Plama o pewnym kształcie może być
człowiekiem ale ten sam kształt można odwzorować przy
pomocy góry. Taką plamę, linię będziemy nazywali motywem.
Zaś z drugiej strony ludzkość od tysiącleci ma skłonność do
opowiadania historyjek. Fotografia to również forma opowieści,
Strona 127
ROZDZIAŁ 3
mająca literacko odwzorować przedmiotowość. Tak więc oba
wyróżnione klasyfikatory powinny się ze sobą łączyć i
współpracować. Jest to jakby pierwsze kryterium kompozycjisposobu w jaki umieszczamy motywy odpowiadające tematowi
głównemu. To twórca obrazu chce jak najsilniej zwrócić uwagę
konsumenta na to, co jest dla twórcy najistotniejsze w
przekazie. Ale chyba prostota relacji byłaby najznakomitszą
bronią. ,,Co za dużo to i świnia nie zje’’ mówi ludowe
przysłowie. Oczywiście, że fotografowie podlegają naciskom
tradycji, historii, kultury. Otaczający nas świat ma swoje
własne relacje (przyroda). Można być z nimi w zgodzie ale
ponoć nic tak dobrze nie robi świętością jak ich szarganie. Bez
łamania kanonów kompozycji z następnego rozdziału nie
byłoby nowych form obrazowania.
Cechy formalne obrazu
•
Granice obrazu.
•
Podział na podpola. Jeśli podzielimy boki prostokąta na
Nie potrafimy na raz przedstawić
wszystkiego. Fotografia ogranicza nas w czasie i
przestrzeni. Film, będący zbiorem fotografii w czasie ma w
tej
materii większe możliwości. Ale i on podlega
ograniczeniu – ekranem prostokąta o coraz to zmienianych
przez techników proporcjach. Nie zawsze tak było. Pierwsze
zdjęcia miały formę koła- z uwagi na kolisty kształt
soczewek . Do dziś fotografia ,,nagrobkowych porcelanek’’
ma formę elipsy. Fotografia na kubku, nadruk na
koszulce….......Ale najczęściej operujemy prostokątem o
pewnych proporcjach boków. Historyczny to 2:3,
nowoczesny to 3:4 lub zupełnie panoramiczny. Używano
nawet tzw. .,,złotej proporcji (a/b= b/a + b). Do wyboru jest
kadr
poziomy, użyteczny przy fotografii krajobrazu i
pionowy, chętnie używany w portrecie osób. Fotografowie
operują najczęściej środkiem pola obrazu. Błąd. To co się
dzieje przy granicy obramowania jest bardzo ważne, tam
zazwyczaj kończy się oglądanie obrazu przez odbiorcę .
nieparzystą ilość części i poprowadzimy linie równoległe do
krawędzi, otrzymamy 9 (przy 3) 25 (przy 5) prostokącików z
których każdy może być nośnikiem jednorodnych
informacji. By ułatwić komponowanie, w niektórych
Strona 128
lustrzankach można wymienić matówkę na taką, która te
linie będzie miała naniesione. Rys.3.22.
Rysunek 3.22. Podział pola obrazu na 9 równych części. „Mocne”
punkty obrazu. Proporcje boków prostokąta 3:2.
•
Mocne punkty obrazu. Ale jeśli dokonać takiego podziału, w
przecięciach linii dzielących powstają (podobno-zjawiska
parapsychiczne!) tzw. mocne punkty obrazu. Ponoć silniej
przyciągają one uwagę konsumenta niż pozostałe miejsca.
Malarze wiedzieli o tym od stuleci i często umieszczali w
nich motywy i tematy istotne dla ich opowieści. Nie należy
jednak ,,wypełniać’’ wszystkich 4 punktów (przy 9 polach
na 3 podziałach)bo stracą na znaczeniu.
•
Przekątna obrazu. Geometrycznie jest najdłuższym
odcinkiem prostokąta, można wiec na niej umieścić
najwięcej elementów. Zbudowana linia przekątnej nie musi
być fizyczną linią (np. brzeg morza) ale można poukładać
plamy tak by ich abstrakcyjne połączenie stworzyło ,,linię’’.
Taka konstrukcja obrazu silnie podkreślać będzie dynamikę
przekazu. Rys. 3.23.
Rysunek 3.23. Przekątna prostokąta jako najdłuższa linia obrazu.
Można na niej umieścić najwięcej elementów
Strona 129
ROZDZIAŁ 3
•
Symetria i asymetria. Prostokąt ma 2 osie symetrii,
kwadrat cztery. Rozmieszczenie elementów symetrycznie
względem tych osi nada obrazowi cechy statyczne.
Elementy umieszczone na osi stają się ważne dla przekazu
(tron w skali audiencji). Jeśli zastosujemy formę kompozycji
względem dwóch osi na raz w miejscu ich przecięcia
powstanie ,, punkt mocny’’.
•
Często
spotykanym
rozwiązaniem
jest
trójkąt
równoramienny. Jego wierzchołek umieszczony na osi staje
się ,,mocnym punktem’’ obrazu. Zastosowanie kompozycji
asymetrycznej da oczywiście efekty przeciwstawne,
wzmocniona będzie dynamika przekazu, rys. 3.24 i 3.25
Rysunek 3.24. Osie symetrii prostokąta podkreślające statykę
obrazu i skupiające uwagę na elementach na osi
Rysunek 3.25. Mierzalna równowaga fizyczna
•
Plamy i linie. Są to fizyczne elementy obrazu. Plamy
nazwiemy powierzchnią o jednej barwie lub w fotografii
czarno białej o jednorodnym stopniu szarości. Linia nie
musi być linią fizyczną – może powstać z rozmieszczenia
elementów, lub na granicy dwóch plam. Może być
przedstawiona jako ostra , ale często z takiej możliwości
Strona 130
rezygnujemy. Nie ma na obrazie miejsca gdzie nie byłoby
w.w. elementów. Brak plamy jest plamą. Plamy mają
zróżnicowaną wartość względem przekazu. Przedstawiają
temat główny ale i tło, elementy obojętne lub szkodliwe.
Jeśli wyróżniamy jakąś plamę ważnym zadaniem to może
dobrze byłoby ja umieścić w mocnym punkcie obrazu tak, by
geometryczny środek ciężkości plamy z nim się pokrył
•
Zrównoważenie obrazu. Równowaga fizyczna jest wymierna
i da się przedstawić przy pomocy wzorów. Z równowagą
plastyczną jest gorzej, wzorów nie ma, problem jest tak
bardzo złożony, że większość twórców ma do niego stosunek
intuicyjny. Gdyby poziomo leżący
obraz podeprzeć w
środku szpilką, to położenie plamy tak jak na rys. 3.27.
niewątpliwie wywołałoby u oglądającego wrażenie nie
zrównoważenia. I odwrotnie, gdyby rozmieścić plamy
podobnie jak na rys. 3.28. odnieślibyśmy wrażenie
zrównoważenia.
Rysunek 3.26. Model obrazu
równoważonego.
Podparcie w środku „igłą”.
Rysunek 3.27. Obrazu na pewno niezrównoważony
Strona 131
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.28. Obraz „być może” niezrównoważony
•
Ale ,,zrównoważenie’’ odwołuje się do psychiki odbiorcy.
,,Ciężar’’ plamy nie zależy jeno od jej kształtu, również od
barwy (ponoć ciemne są, ,,cięższe’’ od jasnych) od kontrastu
z otoczeniem- jasna na jasnym inaczej oddziałuje niż jasna
na czarnym). Rys.3.28 i Rys. 3.29.
Rysunek 3.29a. Równowaga plam o tym samym kształcie i różnym
nasyceniu
Rysunek 3.29b. Równowaga plam o tym samym kształcie i
nasyceniu, ale na różnym tle
Podsumowując - poprzez częste oglądanie obrazów i zwracanie
uwagi na rozmieszczeniu plam można sobie wyrobić intuicyjne
ocenianie zrównoważenia.
•
Barwa. Dziś suwakiem komputera można bez trudu
zmienić jasność, nasycenie a jak pokazano w rozdz. 3.5
także sama barwę. Relacje z barwą można sklasyfikować
w trzech podgrupach:
Strona 132
•
Barwy techniczne. Na pewnym kadrze znajdujemy
nieszkodliwe miejsce do umieszczenie wzorca barw, np. jak
na rys. 3.20. Dotąd skalujemy tor przeniesienia barwy
aparat – komputer – ekran - wydruk aż nastąpi zgodność
wzorca z produktem końcowym.
•
Barwy
•
Ostrość. Fotografia cyfrowa wydaje nam się nieco
nienaturalna gdyż dzięki procesowi interpolacji, małych
matryc, krótkich ogniskowych i ciemnych obiektywów
wszystko jest ostre. Człowiek takiej zdolności spostrzegania
nie ma. Gdy wybiera do oglądania pewien plan, inne, dalsze
czy bliższe są nieostre. Fotografia srebrowa działa podobnie
jak oko. Sterowalny zakres tolerancji ostrości zezwala na
rozróżnienie elementów ostrych- ważnych dla twórcy a
skupiających uwagę oglądającego od nieostrych, mniej
ważnych którymi najczęściej były elementy tła. By w
fotografii cyfrowej używać podobnych rozróżnień należy
więcej umieć i mieć sprzęt wyższej klasy.
•
Kontrast. Został on zdefiniowany przez dwa skrajne tony
naturalne.
Chcemy by barwy przedmiotów
w określonej porze dnia miały właśnie takie kolory, jakie
widzimy. Jest to podejście emocjonalne, oddające nastrój i
klimat chwili (impresjoniści) - efektowne gdy potrzebujemy
nadać fotografii rolę symboliczną , pobudzić odbiorcę do
nietypowych skojarzeń i przemyśleń to możemy użyć
nieprzewidywalnych nie technicznych i nie emocjonalnych
barw. Najprościej wykonać to obróbką, nieco trudniej
odpowiednim oświetleniem i specyficznymi filtrami.
lub barwy (np. światła i cienia) będące blisko siebie. Jest on
wtedy wysoki. Jeśli pomiędzy nie wprowadzimy wartości
pośrednie - kontrast zostanie obniżony. W rozdz. 3.4
rozróżnialiśmy kontrast własny obiektu (współczynniki
odbicia światła będące niezmienną cechą fizyczną) i
kontrast oświetlenia. Kontrast finalny składa się oczywiście
z wymnożenia obu składników Własny jak 1:4; oświetlenia
jak 1:2 dają razem kontrast rejestracji 1:8. Przypomnijmy,
że możliwości przeniesienia kontrastu przez rejestratory są
jak na razie ograniczone (Murzyna na śniegu sfotografować
się nie da). Kontrast, tak jak ostrość służy zwróceniu uwagi
Strona 133
ROZDZIAŁ 3
konsumenta na to, co było dla twórcy ważne. Temat główny
powinien być mocno skontrastowany z otoczeniem.
Wrażenie kontrastu nie zależy tylko od wielkości plamy
wyróżniającej się. Wystarczy punkt bardzo jasny na
ciemnym tle lub czerwony na zielonym tle, by uzyskać nań
skierowaniu uwagi. Gdy planujemy zdjęcia wieloplanowe, z
reguły to co daleko jest jasne a co blisko ciemne. Jeśli
jednak zdecydujemy się na fotografię „pod światło” – będzie
odwrotnie.
Wieloplanowość jako sposób przedstawiania
przestrzeni
Człowiek odbiera wrażenia przestrzeni dzięki różnicom kąta
widzenia takich samych przedmiotów umieszczonych blisko lub
daleko. To co dalej jest mniejsze. Prowadzi to do koncepcji
minimum dwóch planów. Bogata kompozycja będzie zaznaczała
wiele rozróżnialnych położeń przedmiotów. Elementy
pierwszego planu nie muszą być tematem głównym. Mogą
służyć do określenia miejsca, z którego wykonano fotografię.
Doskonale nadają się do podkreślenia, wzmocnienia granic
obrazu (np. zdjęcie przez bramę, koronę drzew ograniczając
niebo). Silnie pomagają rozdzielić, np. poprzez kontrast (czarna
brama) temat główny od tła. Rysunek 3.30. Z zagadnieniem
wieloplanowości w krajobrazie łączy się zjawisko tzw.
„perspektywy powietrznej”. Zawarta w powietrzu para wodna
może spowodować, że to co dalekie będzie jaśniejsze
(prześwietlone), przeniebieszczone (para pochłania ciepłe
składniki światła) i nie ostre pomimo prawidłowego
odwzorowania geometrii optyki (drgania słupów powietrza o
różnej
temperaturze).
Można
próbować
zmniejszyć
oddziaływanie perspektywy powietrznej stosując filtr
polaryzacyjny lub różne filtry połówkowe. Czasem jedyną
możliwością działania jest nie działanie lub takie skadrowanie
obrazu by uniknąć odległych planów.
Strona 134
Rysunek 3.30. Zasada wieloplanowości, a. bez pierwszego planu,
b. z elementem pierwszoplanowym
Psychiczne aspekty oglądania obrazu przez
odbiorcę
Gdyby przewidywalny był sposób oglądania obrazu przez
konsumenta można by odpowiednio „porozkładać” na
płaszczyźnie istotne i nieistotne, formalne i emocjonalne
elementy obrazu. Oglądanie obrazu nie trwa „mgnienia oka”,
nie da się tego uczynić bez procesu myślenia. Widza trzeba
przede wszystkim przyciągnąć. Tak użyć elementów
kompozycyjnych by temat główny przekazu był jasny, czytelny i
atrakcyjny. Potem trzeba go zatrzymać. Opowiedzieć całą
historyjkę, by obraz był nie tylko wrażeniem świetlnym, ale też
literackim. Na koniec trzeba dać widzowi satysfakcję, że
przekaz został dokonany i zrozumiany.
Strona 135
ROZDZIAŁ 3
Rysunek 3.31. Zasada kierunkowości oglądania obrazu
Psychologowie twierdzą, że istnieją pewne kanony czytania
obrazu. W środowisku kultury europejskiej przyzwyczajeni
jesteśmy do czytania prostokątnych tekstów od lewej do prawej
i z góry na dół. Stąd i europejczycy będą zazwyczaj zwracać
uwagę i rozpoczynać oglądanie obrazu od lewego górnego
„mocnego” punktu. Tam też należałoby umieścić elementy
pozwalające na podjęcie decyzji czy pozostać z tym obrazem czy
nie. Ale w kulturze arabskiej czy hebrajskiej, która wyrabia
inne nawyki należałoby budować obrazy inaczej. Jeszcze
inaczej dla Chińczyków czy Japończyków.
Gdy na ekranie pojawiają się linie zbieżności perspektywicznej
np. droga (rysunek 3.31.a) uwaga przyciągana jest przez jej
najszersze miejsce, wzrok zaczyna wędrować wzdłuż zbieżności
aż do punktu, który staje się węzłowym, mocnym. Oglądanie
portretu człowieka zaczyna się od oczu, niezależnie od tego czy
jest tzw. kontakt wzrokowy czy nie. Następnie wykonywane są
Strona 136
spiralne cyrkulacje dookoła tychże centralnych oczu tak by na
koniec wyprowadzić wzrok dolnym prawym rogiem obrazu.
Gdy obraz składa się z plam o różnym ciężarze fotograficznym
(duża plama ciemna jest cięższa od małej i jasnej) zazwyczaj
rozpoczynamy oglądanie od najcięższej, a gdy jest ona rozmieszczona w punkcie mocnym – na pewno. Rysunek 3.31.b).
Jeśli umieścimy symetrycznie przedmiot z jednej strony, a
drugą pozostawimy niewypełnioną obraz będzie sprawiał wrażenie jakby ten przedmiot chciał się przemieścić w „pustą”
stronę. Gdy umieścimy tak człowieka idącego z prawej do lewej
sprawi on wrażenie, że idzie do „pracy”. Gdy z lewej do prawe –
z niej wraca, na dodatek z wiatrem.
Rysunek 3.32.a. Asymetryczne umieszczenie elementu wywołuje
wrażenie jego ruchu w „pustą” stronę
Rysunek 3.32b. Wrażenie opadania i wznoszenia linii związane z
naturalnym kierunkiem oglądania
Nie często oglądamy symetryczne portrety typu „en face”, są
one bowiem statyczne. Czasem mają podkreślić dostojeństwo
lub siłę, Najczęściej realizujemy lewy lub prawy profil w tak
zwanym układzie ¾ z widocznym jednym uchem. Widok lewej
połowy twarzy (jak do dowodu) sugeruje chęć zbliżenia i
nawiązania kontaktu. Prawy profil odbierany jest obco z
niechęcią portretowanej osoby do nas. Proszę to sprawdzić u
Strona 137
ROZDZIAŁ 3
historycznych malarzy, którzy już wieki temu tą zasadę
odkryli! Podobnie kierunkowość oglądania wpływa na odbiór
wrażenia w przypadku umieszczenia elementów na linii
przekątnej obrazu z góry na dół – lewej lub prawej. Gdy schody
zaczynają się w lewym górnym, a kończą w prawym dolnym
rogu obrazu człowiek umieszczony na nich będzie się wspinał,
gdy zmienimy schody na prawo – lewe, będzie schodził.
Parapsychoza. A może jest jednak zupełnie inaczej? Rysunek
3.32b. Jest jeszcze wiele sposobów do wywierania wpływu przez
twórcę przekazu na oglądającego poprzez jego skojarzenia i
nawyki. Omówienie wszystkich nie jest celem tego wykładu.
Strona 138
3.7. Prawne aspekty wykonania
fotografii
Plan podrozdziału
o
sposoby wykorzystania fotografii
o
przestrzeń prywatna i publiczna
o
ochrona prawna wizerunku osób
o
ochrona prawna przedmiotów
o
ograniczenia prawne, moralne i etyczne
Strona 139
ROZDZIAŁ 3
Rozróżnijmy dwa sposoby wykorzystania fotografii: na
prywatny użytek i dla udostępnienia ich innym ludziom przez
umieszczenie ich w gazetach, telewizji, filmach czy reklamie.
Uwaga: umieszczenie zdjęcia na ogólnie dostępnej stronie
internetowej jest publikacją! Większość ograniczeń prawnych
dotyczy rozpowszechniania czyli publikowania Zdjęcie czasem
można zrobić, ale nie wolno go opublikować. Rozróżnijmy ludzi
na osoby prywatne i osoby pełniące funkcje społeczne,
publiczne. Artykuł 23KC określa, że „każdy ma prawo do
ochrony swojego wizerunku niezależnie czy jest on pozytywny
czy negatywny”. Co przełożone na język potoczny oznacza, że
nie można publikować zdjęć prywatnych osób bez ich zgody.
Zaś osoby „publiczne” można fotografować i publikować ich
wizerunki, gdy pełnią one swoje role społeczne. Rozróżnijmy
przestrzeń prywatną i publiczną. Osoby „publiczne” w
przestrzeni prywatnej stają się osobami prywatnymi i
podlegają ochronie prawnej. A jeśli osoba prywatna znajdzie się
w przestrzeni publicznej z własnej woli np. jako uczestnik
demonstracji to nie podlega ochronie prawnej jeśli będzie
elementem zbioru, a nie tematem głównym zdjęcia. Oczywiście
jeśli osoba prywatna otrzyma rekompensatę finansową za
publikację wizerunku to nie podlega ochronie prawnej chyba,
że zostaną złamane warunki umowy. Uwaga. Istnieją osoby
pełniące funkcje społeczne, ale nie będące osobami
publicznymi. Policjant w czasie pełnienia służby podlega
ochronie prawnej wizerunku! Ochronie prawnej podlegają
również przedmioty (budynki, rzeźby, obrazy). Ale:
• gdy zostały wystawione nawet z terenu prywatnego na
widok z ogólno dostępnej przestrzeni publicznej nie
podlegają ochronie prawnej
• wszystko co jest dostępne tylko z terenu prywatnego
podlega
ochronie
prawnej
(wnętrza
muzeum,
supermarketu)
• organy państwowe ze względu na bezpieczeństwo mogą
wydać zakaz fotografowania nawet w przestrzeni
publicznej, ale muszą o tym poinformować znakiem albo
instrukcją. Zakaz musi być zdefiniowany szczegółowo – ten
most, a nie te wszystkie mosty.
Przyroda. Wolno ją fotografować jeśli nie powoduje się jej
niszczenia. Poza ograniczeniami prawnymi są jeszcze
Strona 140
ograniczenia moralne i etyczne. Tu każdy sam podejmuje
decyzje.
I na koniec dywagacji prawnych pytanie. Czy wnętrze kościoła
jest przestrzenią prywatną czy publiczną, czy można robić
zdjęcia na uroczystościach religijnych bez zgody księdza
proboszcza?
Strona 141
ROZDZIAŁ 3
3.8. „Karta kontroli zdjęcia”
jako element zaliczenia
zajęć
Plan podrozdziału
Strona 142
o
geneza zdjęcia.
o
treść zdjęcia.
o
wybór środków technicznych.
o
oświetlenia planu zdjęciowego
o
określenie elementów zdjęcia
o
środki kompozycyjne przy budowie obrazu
o
sposoby podkreślenia przestrzenności na płaskim
obrazie
Aby uzyskać zaliczenie tej części przedmiotu uczestnik zajęć
musi przedstawić wykonane przez siebie zdjęcie w technice
cyfrowej, ale dołączając dokumentację wykonanych czynności i
podejmowanych decyzji.
Służy temu „karta kontroli zdjęcia”.
1) Geneza zdjęcia. Przeznaczenia (komercja, dydaktyka,
informacja, reklama, kultura i sztuka)
2) Zaplanowana treść zdjęcia.
3) Decyzje dotyczące wyboru środków technicznych.
4.1. Typ aparatu fotograficznego (kompakt, lustrzanka, telefon
– nie).
4.2. Typ rejestracji – kolorowa – czarnobiała.
4.3. Możliwości techniczne stosowanego aparatu. Zakresy
regulacji.
Migawki od … do …
Przesłony od … do …
Zmiany ogniskowej od … do …
Zmiany czułości od … do …
Możliwość wyboru programu automatyki P.S.A.M. Tak –
Nie.
4.4. Sposób zamocowania aparatu – z ręki – ze statywem.
5. Wybrane do realizacji parametry techniczne: przesłona,
migawka, czułość, typ programu, ogniskowa.
6. Rodzaj oświetlenia planu zdjęciowego
• zastane: słoneczne, stałe oświetlenie pomieszczenia
• wytworzone: słoneczne z fleszem.
• struktura oświetlenia: kierunkowe, rozproszone, specjalne .
7. Uzasadnienie dokonanych wyborów ze względu na:
• zastosowanie zakresu tolerancji ostrości
• zamrożeni lub rozmycie elementów w ruchu odwzorowanie
perspektywiczne
8. Określenie elementów zdjęcia:
• temat główny
• tło
• elementy szkodliwe
• elementy obojętne
• Relacje pomiędzy elementami zdjęcia (dominanta
równowaga, ukrycie tematu głównego).
Strona 143
ROZDZIAŁ 3
9. Zastosowane środki kompozycyjne przy budowie obrazu:
• cechy formalne obrazu, sposób zwrócenia uwagi
oglądającego na wartości istotne przekazu (ostrość,
kontrast, barwa, przewidywana kierunkowość oglądania).
10. Sposoby podkreślenia przestrzenności na płaskim obrazie:
• miejsce wykonania i wybrana ogniskowa
• wieloplanowość
• światłocień.
Strona 144
3.9. Przykładowy test
zaliczający
Aby uzyskać zaliczenie uczestnik musi uzyskać 50% punktów.
Test jest tematyczny wielokrotny. TAK lub NIE jest
odpowiedzią na każdy podpunkt pytania zasadniczego.
1. Ustawienie ostrości na wybrany obiekt oznacza
a) Takie dobranie odległości przedmiotowej, obrazowej do
ogniskowej by spełnione było równanie soczewki.
b) Należy obracać pierścieniem zmieniającym odległość
soczewki obiektywu od rejestratora.
c) Na automatyce aparatu wybrać pokrętłem literę „P”.
d) Konieczne jest trzymanie poziome aparatu.
2. Migawka opisana cyfrą „500” oznacza:
a) Czas naświetlenia około 5 sekund.
b) Czas naświetlania dokładnie 1/500 sekund.
c) Konieczność użycia statywu by zdjęcie nie było rozmyte
(ruszone).
d) Konieczność użycia lampy błyskowej.
3. Cyfra charakteryzująca przesłonę 5.6.; oznacza, że:
a) Przechodzi przez obiektyw 2 razy więcej światła niż przy
przesłonie „4”.
b) Przechodzi przez obiektyw dwa razy mniej światła niż przy
przesłonie „4”.
c) Wolno robić zdjęcia tylko w pełnym słońcu.
d) Wymagana jest bardzo wysoka czułość rejestratora.
4. Czułość rejestratora określona jako 100 ISO:
a) To bardzo wysoka czułość zezwalająca na wykonanie zdjęcia
przy świecy bez statywu.
b) Rejestrator potrzebuje dwa razy mniej światła niż przy
czułości 200 ISO.
Strona 145
ROZDZIAŁ 3
c) Nie ma wpływu na wybór migawki i sprzężonej z nią
przesłony w danych warunkach oświetleniowych.
d) Jest taka sama dla aparatów srebrowych i cyfrowych.
5. Zakres tolerancji ostrości przy stałej ogniskowej obiektywu
zależy od:
a) Zadeklarowanej czułości rejestratora.
b) Ustawionej migawki.
c) Ustawionej przesłony.
d) Jest największy przy najmniejszym otworze przelotu światła
przez obiektyw.
6. Kontrola balansu bieli:
a) Jest możliwe tylko w pełnym słońcu.
b) Dopasowuje zapis do składu światła padającego na
przedmiot.
c) Zmienia kolory przedmiotu.
d) Umożliwia fotografowanie w bardzo słabym oświetleniu.
7. Oświetlenie światłem:
a) Słonecznym w dzień pochmurny jest bardzo kontrastowe
„ciepłe”.
b) Flesz umieszczony w osi fotografowania zbuduje interesujący
światłocień.
c) Fotografowanie „pod słońce” jest szkodliwe, daje złe efekty
estetyczne i może uszkodzić aparat.
d) Światło reflektora odbite od ściany lub ekranu jest silnie
kierunkowe,
8. Zastosowanie teleobiektywu do fotografii z „daleka”.
a) Obraz będzie posiadał silne deformacje perspektywiczne.
b) Temat główny i tło będą sobie równoważne.
c) Szczegóły tła będą nieczytelne.
d) Zakres tolerancji ostrości będzie większy przy użyciu
obiektywu szerokokątnego.
9. Fotografując obiektywem szerokokątnym
a) Występujące deformacje perspektywiczne to tylko wpływ
ogniskowej.
b) Występujące deformacje perspektywiczne to tylko wpływ
miejsca, z którego fotografujemy blisko obiektywu.
Strona 146
c) Temat główny jest szczególny wyeksponowany, tło
nieczytelne w szczegółach.
d) Zawsze trzeba używać statywu.
10. Kompozycja obrazu:
a) Wzdłuż przekątnej jest silnie statyczna.
b) W obrazie podzielonym na dziewięć pod prostokątów należy
wypełnić ważnymi elementami wszystkie cztery punkty mocne.
c) Na pierwszym planie jest lepiej jest umieścić elementy jasne,
na ostatnim ciemne.
d) Perspektywa powietrzna przyciemnia linię horyzontu.
Maksimum 40 punktów do zdobycia. Każdy podpunkt ma swoją
odpowiedź TAK lub NIE i punktacje 0 lub 1.
Strona 147
ROZDZIAŁ 3
Strona 148

Techniki multimedialne w dydaktyce przedmiotów zawodowych

Transkrypt

Podobne dokumenty

Fotografia cyfrowa i obróbka obrazu

tutaj - Wydział Architektury www.wa.pb.edu.pl