Organizacyjny błąd medyczny

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 4, 288-292, 2009
Organizacyjny błąd medyczny
LECH PODCIECHOWSKI1, ANNA KRÓLIKOWSKA2, PIOTR HINCZ1, JAN WILCZYŃSKI1
Streszczenie
Doświadczenie uczy, że praktyczne znaczenie organizacyjnego błędu medycznego jest niewielkie. Tymczasem orzecznictwo prawnicze przypisuje mu wielką wagę. Organizacyjny błąd medyczny w zdecydowanie niekorzystny sposób wpływa na końcowy efekt
działalności medycznej, często będąc przyczyną niepowodzeń. W artykule dokonano przeglądu zapatrywań na organizacyjny błąd
medyczny, opierając się na literaturze przedmiotu oraz doświadczeniach płynących z orzecznictwa sądowego.
Wstęp
Wykonywanie przez lekarza czynności zawodowych
związane jest z koniecznością naruszenia nietykalności
cielesnej pacjenta, a nierzadko, w przypadkach takich jak
np. zabiegi chirurgiczne, także uszkodzeniem ciała. Społeczna akceptacja dla działań lekarskich nigdy nie budziła
wątpliwości. Większość z nich, wyłączając tzw. czynności
nieterapeutyczne, służy przecież zachowaniu lub poprawie zdrowia, ratowaniu życia czy zmniejszeniu cierpienia
[8, 32]. Jednakże lekarz musi zawsze pamiętać, że obowiązująca go zasada primum non nocere nie odnosi się jedynie do etapu stawiania diagnozy oraz planowania i realizowania terapii, ale powinna być rozumiana szerzej i obejmować zarówno obowiązek właściwego traktowania pacjenta, jak i poprawną organizację działalności leczniczo-terapeutycznej na wszystkich jej etapach.
medyczną) obowiązujących go w konkretnym wypadku, wypracowanych na gruncie nauki i praktyki reguł
postępowania zawodowego wobec dóbr prawnych
w postaci życia i zdrowia człowieka, które na gruncie
prawa stanowi podstawę dla stwierdzenia naruszenia
obowiązku ostrożności [9].
2. Orzecznictwo Sądu Najwyższego zdefiniowało pojęcie
błędu medycznego w następujący sposób: przez błąd
w sztuce lekarskiej mogący stanowić podstawę do odpowiedzialności karnej lekarza, rozumieć należy
błędne z medycznego punktu widzenia rozpoznanie
lub leczenie w wyniku bądź braku wiadomości przeciętnie wymaganych od praktykującego lekarza, bądź
braku należytej staranności przy zachowaniu której
nie nastąpiłyby skutki ujemne dla zdrowia lub życia
pacjenta.
I.
Lekarz może więc odpowiadać karnie za przestępstwo
przeciwko zdrowiu i życiu pacjenta w związku z postępowaniem leczniczym (rozumianym w szerokim znaczeniu
tego pojęcia, tzn. obejmującym diagnozę, terapię i profilaktykę chorób) tylko wówczas, gdy jego działania nosi
znamiona zawinionego błędu w sztuce lekarskiej.
W praktyce prawno-medycznej ustalenie błędu w sztuce lekarskiej zależy od odpowiedzi na pytanie, czy postępowanie lekarza w konkretnej sytuacji i z uwzględnieniem
całokształtu okoliczności istniejących w chwili podejmowania czynności leczniczo-diagnostycznych, a zwłaszcza
tych danych, którymi wówczas dysponował albo mógł
dysponować, zgodne było z wymaganiami aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej praktyki lekarskiej [23]. Udowodnienie powyższych atrybutów
błędu lekarskiego nie jest sprawą łatwą, a często niemożliwą.
Powszechnie wiadomo, że prawo do ochrony zdrowia
jest wartością chronioną konstytucyjnie, zastrzeżoną w art.
68 ust. 1 Konstytucji RP z 1997 roku. Ustawodawca zastrzegł także, że poziom przysługujących każdemu obywatelowi świadczeń medycznych musi być odpowiedni.
W art. 19 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o Zakładach Opieki Zdrowotnej przyznał ponadto pacjentom prawo do świadczeń
zdrowotnych odpowiadających poziomowi wiedzy medycznej [14, 16]. Co natomiast dzieje się w wypadku, gdy
działanie lekarza nie spełnia tego wymagania? W niektórych przypadkach taka sytuacja wypełnia znamiona
błędu medycznego. Niestety pojęcie błędu medycznego
nie jest do końca jasno zdefiniowane, brak w prawie
polskim jego legalnej definicji. W przeglądzie literatury
prawno-medycznej znaleźć można przynajmniej kilka
definicji błędu medycznego nie zawsze spójnych i w całości do siebie przystających. Spośród wielu najczęściej
cytowanych definicji, poniżej wskazane dwie są stworzone
przez doktrynę i orzecznictwo prawno-medyczne:
1. Błąd w sztuce medycznej oznacza naruszenie przez
lekarza (świadomego tego, że podejmuje czynność
II.
Błąd medyczny (błąd w sztuce medycznej) jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym. Dokładna analiza prawna
umożliwiła zdefiniowanie kilku odrębnych pojęć mających
1
Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
2
Zakład Prawa Karnego Wykonawczego Katedry Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Organizacyjny błąd medyczny
z nim bezpośredni związek, ale o różnym znaczeniu w rozumieniu medyczno-prawnym.
Praktyka prawnicza wyróżnia w odniesieniu do działalności diagnostyczno-leczniczej i profilaktycznej następujące rodzaje błędów:
1. Błąd diagnostyczny – ma miejsce, gdy na etapie rozpoznawania schorzenia nastąpi naruszenie reguł wiedzy i dobrej praktyki medycznej. Błąd ten może
wystąpić w jednej z dwóch postaci:
a) jako błąd pozytywny – w sytuacji, gdy lekarz stwierdzi, że pacjent cierpi na określone schorzenie, pomimo faktu, iż jest on zdrowy
b) jako błąd negatywny – w sytuacji, gdy lekarz stwierdzi brak choroby w sytuacji, gdy faktycznie ona
występuje, lub stwierdzi istnienie choroby innej niż
ta, która u pacjenta istnieje [14],
2. Błąd terapeutyczny – ma miejsce w przypadku naruszenia reguł wiedzy i dobrej praktyki medycznej na
etapie podejmowania czynności zmierzających bezpośrednio do przywrócenia zdrowia lub zmniejszenia
cierpień chorego.
Błąd diagnostyczny i błąd terapeutyczny łącznie nazywane są czasem błędem decyzyjnym, który obejmuje
niemal wszystko to, co związane jest z rozpoznawaniem chorób, a także wyborem i realizacją strategii
terapeutycznych [2, 4].
3. Błąd profilaktyczny – jest popełniony, gdy naruszenie
reguł wiedzy i dobrej praktyki lekarskiej zostanie
popełnione w związku z działalnością profilaktyczną.
4. Błąd informacyjny – polega na zaniechaniu przez
lekarza obowiązku przekazania pacjentowi informacji,
o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 2 listopada 2005 roku o Zawodach Lekarza i Lekarza Dentysty (Dz. U. Nr 226, poz. 1493 z poźn. zm.) [31],
5. Błąd techniczny – jest to nieprawidłowe, z punktu widzenia technicznego wykonanie czynności diagnostyczno-leczniczych. Błąd ten nie zawsze wiąże się li
tylko z działalnością zabiegową. Może przejawić się on
na przykład w podaniu innego leku, zamiast tego,
który był zamierzony i zaordynowany w ramach działalności leczniczej.
6. Błąd organizacyjny – jest następstwem wadliwej organizacji pomocy medycznej, która nie pozostaje bez
wpływu na życie i zdrowie chorych [14].
III.
Zanim przejdziemy do gruntownego omówienia pojęcia organizacyjnego błędu medycznego, pragniemy zwrócić uwagę na ważną w prawnym ujęciu kwestię. Z przytoczonych wyżej definicji błędu lekarskiego (błędu w sztuce
lekarskiej) wynika, że z błędem tym mamy do czynienia
wówczas, gdy stwierdzenie naruszenia norm medycznych
będzie wymagało odwołania się do wiedzy i praktyki
medycznej, a nie do elementarnych, powszechnie znanych zasad postępowania, w tym również zasad właściwej
organizacji działalności medycznej [30].
289
Różnica pomiędzy naruszeniem obowiązku ostrożności stanowiącym błąd w sztuce medycznej a każdą inną
nieostrożnością lekarza polega na tym, że w pierwszym
wypadku stwierdzenie braku ostrożności będzie wymagało specjalistycznej wiedzy z zakresu medycyny, a zatem
odwołania się do opinii biegłych lekarzy i uznanych autorytetów medycznych, a także procedur i rekomendacji
zdefiniowanych przez właściwe gremia ekspertów medycznych [3, 14]. Dlatego też użycie w przypadku niedoskonałości organizacyjnych terminu „błąd lekarski” czy „błąd
w sztuce medycznej” musi mieć charakter czysto umowny. O żadnym błędzie w sztuce medycznej w tym przypadku nie może być mowy, gdyż błąd ten może być popełniony wyłącznie w związku z wykonywaniem czynności lekarskich, a nie organizacyjno-administracyjnych
[3].
Źródeł nieporozumienia związanego z traktowaniem
błędu organizacyjnego jako sensu stricte błąd medyczny
należy upatrywać w tendencji wcześniejszego piśmiennictwa prawno-medycznego do nazywania błędem medycznym wszystkich przypadków niepowodzenia w leczeniu pacjentów [14].
Źle wykonany zastrzyk, podanie nieodpowiedniego
leku, przetoczenie choremu krwi niezgodnej grupowo,
pozostawienie ciała obcego w polu operacyjnym, przekroczenie czasu naświetlania promieniami Rentgena, to głównie niedołożenie należytej staranności w czynnościach
leczniczych, niedbalstwo lekarza lub personelu medycznego lub błędy organizacyjne, a nie błędy medyczne
w ścisłym rozumieniu tego pojęcia [6].
Również orzecznictwo prawnicze stoi na przedstawionym powyżej stanowisku, zgodnie z którym „zaniedbanie
polegające na niezapewnieniu pacjentowi opieki wykwalifikowanego lekarza i pozostawienie po operacji w zaszytej
ranie środków opatrunkowych nie może być traktowane
jako błąd sztuki lekarskiej. Zaniedbanie takie należy ocenić jako niedopełnienie ze strony ordynatora i lekarza
dokonującego operacji zachowania należytej staranności
przy wykonywaniu swych funkcji”[1, 21]. Aktualność
powyższego orzeczenia potwierdził wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu, który orzekł, że pozostawienie podczas operacji dwóch igieł atraumatycznych w sercu
pacjentki stanowi winę w organizacji szpitala, który powinien odpowiadać za wynikłą stąd szkodę [29]. Mając na
uwadze powyższe zastrzeżenie przyjrzyjmy się bliżej
zagadnieniu błędu organizacyjnego.
IV.
Można postawić tezę, że z organizacyjnym błędem
medycznym mamy do czynienia zawsze wówczas, gdy
poważny uszczerbek na dobrach pacjenta powstał nie na
skutek wadliwego przeprowadzenia procesu leczenia, lecz
w związku ze złą organizacją pracy lekarzy i personelu
medycznego [14]. Za błąd organizacyjny uznamy wszelkiego typu niepoprawne decyzje kierowników zespołów
290
L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz, J. Wilczyński
np. ordynatorów, kierowników zespołów operacyjnych,
szefów pracowni diagnostycznych czy laboratoriów, osób
kierujących jednostkami takimi jak: szpitale, wielospecjalistyczne przychodnie, a także kierowników wojewódzkich wydziałów zdrowia czy kierowników resortów [4].
Wadliwe decyzje, które skutkują powstaniem błędu organizacyjnego, mogą dotyczyć m.in. wyposażenia oddziałów
w sprzęt i aparaturę medyczną, doboru kadry medycznej,
zabezpieczenia prawidłowej organizacji leczenia chorego
na oddziale, a także całodobowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej nad pacjentem, dysponowania i prawidłowego
rozliczania się ze środków finansowych, prawidłowego
wykorzystania sprzętu i aparatury medycznej, nadzorowania prawidłowości prowadzonej dokumentacji lekarskiej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, a także nadzoru nad dyscypliną pracy podległego personelu [10].
Praktycznie każdy fachowy pracownik służby zdrowia
może popełnić błąd organizacyjny. Należy jednak pamiętać, że błąd organizacyjny popełniony na wyższym szczeblu jest bardziej doniosły w skutkach, choć jego charakter
jest mniej bezpośredni.
Błąd organizacyjny może mieć różne oblicze. I tak zaliczymy do tej kategorii błędy popełnione w wyniku niepoprawnej pracy zespołu, w którym jego kierownik jako
osoba odpowiedzialna, nie dopilnował właściwego rytmu
pracy lub właściwego wykonywania zaleceń wyższych
przełożonych. Ich przyczyną może być źle zorganizowana
praca oddziału szpitalnego, która może doprowadzić do
utraty kontroli nad leczeniem chorych. Do kategorii błędu
organizacyjnego zaliczyć można także niedopatrzenia lub
niewłaściwy nadzór nad prowadzeniem dokumentacji
medycznej, który mógł doprowadzić do braku bieżącej
kontroli nad leczeniem pacjenta. Ilustracją takiego zdarzenia może być sytuacja, gdy z powodu niepoprawnie
prowadzonej dokumentacji nie można podjąć szybko właściwej decyzji w stosunku do pacjenta, u którego nastąpiło
gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia. Łatwo wyobrazić
sobie sytuację, w której lekarz dyżurny, który wcześniej
nie znał chorego, nie może szybko zareagować na jego
stan, ponieważ w historii pacjenta brak jest właściwych
obserwacji lub są one wystarczająco nieczytelne [4].
Na inny przykład zwraca uwagę Sąd Najwyższy, który
uznał za błąd organizacyjny sytuację, w której przechowywano silnie toksycznie działający środek na oddziale
szpitalnym w szafce obok leków. Nietrudno sobie wyobrazić, jak szybko brak zadbania o poprawne przechowywanie substancji toksycznych doprowadzić może do tragedii [26]. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku
błędnego oznaczenia leków czy braku troski o sterylność
drobnych narzędzi lub środków opatrunkowych.
Sztandarowym wręcz przykładem omawianego rodzaju błędu, przytaczanym przez literaturę prawniczą, jest
dopuszczenie przez ordynatora szpitala do pełnienia
samodzielnych dyżurów na oddziale chirurgicznym przez
lekarza dentystę. Lekarz ów w czasie pełnienia dyżuru
podjął się operacji pacjenta, w wyniku której poniósł on
ciężki uszczerbek na zdrowiu [33].
Za błąd organizacyjny uznano także niedopatrzenie
dyrektora szpitala, związane z brakiem dbałości o zapewnienie sprawności awaryjnego zabezpieczenia prądu.
W sytuacji wyłączenia prądu w sieci miejskiej, niesprawny
agregat naraził życie noworodków leżących w inkubatorach oraz pacjentów poddawanych w czasie zabiegom
operacyjnym [4].
V.
Z przeglądu literatury wynika, że różne przejawy błędów organizacyjnych w służbie zdrowia mających ujemne
skutki dla zdrowia, a czasami życia chorych, nie są zjawiskami rzadkimi zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Ocenia się, że co roku w amerykańskich szpitalach
więcej ludzi umiera po niewłaściwej kuracji i wskutek
zaniedbań personelu, niż ginie w wypadkach samochodowych, lotniczych, z powodu samobójstw, zatruć i utonięć. Liczba śmiertelnych ofiar błędnych terapii i stosowania niewłaściwych leków sięga w Stanach Zjednoczonych od 44 tys. do 98 tys. rocznie. Tylko z powodu niewłaściwego stosowania leków umiera więcej ludzi niż na
skutek wypadków przy pracy. Ponadto co roku około
miliona pacjentów doznaje w szpitalach ciężkich uszkodzeń fizycznych i psychicznych, choć nie kończą się one
zgonem. Wiele z tych zdarzeń ma także przyczyny w błędnych decyzjach organizacyjnych.
W Polsce statystyki odnoszące się do liczby zaistniałych rocznie incydentów błędów organizacyjnych nie jest
prowadzona. Zważywszy jednak, że typowym przykładem
błędów organizacyjnych są zakażenia szpitalne, to ze
szczątkowych danych szacunkowych Polskiego Towarzystwa Zakażeń Szpitalnych opublikowanych w 2001 roku
wyłania się obraz przerażający: w naszych szpitalach zaraża się rocznie prawdopodobnie niemal pół miliona osób,
a umiera z tego powodu co najmniej 10-15 tys., a więc znacznie więcej, niż ginie w wypadkach drogowych.
Zdając sobie sprawę z tego, że powyższe dane nie są
w pełni wiarygodne, warto zauważyć, że wskazują one na
istotność i rozmiar przedstawianego w niniejszym artykule
problemu.
Jak słusznie zauważa się w doktrynie prawniczej, przyczyny dające asumpt do powstawania organizacyjnych
błędów medycznych leżą między innymi w znacznej
części po stronie niedostatecznego finansowania polskiej
służby zdrowia. Powszechnie wiadomo, że środki przeznaczone na finansowanie opieki zdrowotnej są daleko
mniejsze od rzeczywistych potrzeb. Innymi słowy od lekarzy wymaga się świadczenia usług medycznych na najwyższym poziomie, dając im do dyspozycji często przestarzały sprzęt, niewystarczającą ilość narzędzi i leków
i nienajlepsze warunki lokalowe. Trudna sytuacja zmusza
zarządzających placówkami medycznymi do „racjonalnego” gospodarowania przydzielonymi środkami finan-
Organizacyjny błąd medyczny
sowymi. Nie każdy jednak jest w stanie podołać takiemu
zadaniu, co pociąga za sobą szereg nieprawidłowości organizacyjnych, które skutkować mogą powstaniem uszczerbku na zdrowiu pacjenta [7, 15].
VI.
W aktualnym stanie prawnym nie ma już wątpliwości,
że wobec pacjenta, który w wyniku działalności lekarza,
a często pośrednio również zakładu opieki zdrowotnej
funkcjonującego poprzez bezimiennego pracownika służby zdrowia, doznał szkody, to sprawca tej szkody poniesie
odpowiedzialność, jeżeli spełnione zostaną przewidziane
prawem przesłanki [5]. Publiczny zakład opieki zdrowotnej ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pacjentowi wskutek niewłaściwej organizacji zakładu leczniczego, braku odpowiedniego personelu, nieodpowiednich
warunków zabiegu czy leczenia. Tą „winę organizacyjną”,
można przypisać zarówno konkretnemu lekarzowi, jak
i zakładowi leczniczemu. I tak na przykład publiczny zakład opieki zdrowotnej odpowiada za:
– nieuzasadnioną odmowę przyjęcia pacjenta do szpitala [27],
– skutki niezbadania chorego przez lekarza po przyjęciu
do szpitala,
– brak w szpitalu odpowiedniej liczby wymaganych dla
jego działania doświadczonych lekarzy i specjalistów,
co naraża chorego na pogorszenie stanu zdrowia albo
śmierć [17],
– zaniedbania w zakresie organizacji bezpieczeństwa,
higieny i opieki nad chorym podczas jego pobytu
w zakładzie leczniczym [22],
– zwłokę w udzieleniu pomocy lekarskiej w wypadku,
gdy pomoc lekarska tylko wówczas mogła być skuteczna, gdyby natychmiast została udzielona (np. gdy
pacjent w wyniku złej organizacji placówki zbyt długo
przebywa na izbie przyjęć),
– szkody powstałe w wyniku posługiwania się wadliwymi przyrządami lub urządzeniami [25],
– wadliwość identyfikacji pacjenta i dokonanie zabiegu
na innym chorym lub omyłkowe dokonanie innego
zabiegu [20],
– ograniczenie lekarzy w wyborze środków lekarskich
lub technicznych,
– złe warunki lecznicze i sanitarne szpitala, wadliwe rozmieszczenie chorych, uchybienia w zakresie organizacji leczenia, dokonywanie opatrunków niezgodnie
z zasadami aseptyki [24],
– za zakażenia szpitalne [18, 19],
– wadliwą organizację przechowywania leków i środków toksycznych silnie trujących, jeżeli stało się to
przyczyną wyrządzenia pacjentowi szkody [11-13].
Zakończenie
Podstawowym warunkiem sprawnego funkcjonowania
współczesnych zakładów opieki zdrowotnej jest właściwa
291
ich organizacja. System organizacyjny podążając za postępem nauki musi ciągle ewoluować, aby osiągać wyższe
stopnie doskonałości. Dzięki temu zjawisku praca złożonych zespołów specjalistycznych, stworzonych do realizacji skomplikowanych zadań leczniczo-diagnostycznych w
odniesieniu do chorymi, jest w ogóle możliwa.
Dobra organizacja może znacznie wpływać na zmniejszenie ewentualnych błędów popełnionych podczas profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorego. Często zapominamy, że to właśnie odpowiednia organizacja i zarządzanie
placówkami medycznymi ma ogromne znaczenie dla
jakości świadczonych usług medycznych.
Powszechnie wiadomo, że błędna organizacja może
skutecznie zniweczyć wysiłki lekarzy. Tymczasem w większości opracowań na temat błędów medycznych, o błędzie organizacyjnym wspomina się marginalnie, minimalizując jego znaczenie w praktyce. Czas jednak zdać sobie
sprawę, że tak nie jest.
Piśmiennictwo
[1] Boratyńska M., Konieczniak P. (2001) Prawa pacjenta, Warszawa: 137-138.
[2] Ciszewski J. (2002) Prawa pacjenta w aspekcie odpowiedzialności lekarza za niektóre szkody medyczne, Gdańsk: 42-43.
[3] Filar M., Krześ S., Marszałkowska-Krześ E., Zaborowski P.
(2004) Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa: 152.
[4] Marek Z. (2007) Błąd medyczny, odpowiedzialność etycznodeontologiczna i prawna lekarza, Kraków: 77, 91-92.
[5] Najberg A. (2007) Podstawowe reguły odpowiedzialności
cywilnej w kontekście wykonywania zawodu lekarza, Edukacja Prawnicza: 11(92).
[6] Nesterowicz M. (2007) Prawo medyczne, Toruń: 187-188,
338-353.
[7] M. Labdon (2003) Niebezpieczne szpitale, Menedżer Zdrowia: 5, 12-13.
[8] Liszewska A. (2009) Odpowiedzialność karna lekarza za błąd
w sztuce lekarskiej, Edukacja Prawnicza: 5(1007).
[9] Liszewska A. (1998) Odpowiedzialność karna za błąd w sztuce lekarskiej, Kraków: 28, 154, 190, 196.
[10] Pawelczyk B. (2008) Deliktowa odpowiedzialność cywilna
zakładu opieki zdrowotnej za działania dyrektora i ordynatora, [w:] J. Haberko, R. Kocyłowski, B. Pawelczyk, Lege
artis. Problemy prawa medycznego, Poznań: 48-49.
[11] Safjan M., (2001) Odpowiedzialność odszkodowawcza za
nienależytą jakość świadczeń medycznych, Prawo i Medy-
cyna: 9, 12-13.
[12] Safjan M. (1991) Współczesne tendencje i dylematy odpowiedzialności cywilnej lekarza, Przegląd Sądowy: 3, 14.
[13] Sośniak M. (1989) Cywilna odpowiedzialność lekarza, Warszawa: 44.
[14] Śliwka M. (2008) Prawa pacjenta w prawie polskim na tle
prawnoporównawczym, Toruń: 59.
[15] Tołłoczko T. (2001) Błąd lekarski, Prawo i Medycyna: 9, 24-36.
[16] Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jednolity z 2007 r. Dz. U. Nr 14, poz. 89 z późn.
zm.).
[17] Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie
z dnia 18 kwietnia 2002 r., I A Ca 214/02.
[18] Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia
14 października 1992 r., I Acr 374/92, OSA Kr II, poz. 44.
292
L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz, J. Wilczyński
[19] Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 2006
r., I C 496/04.
[20] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia
1952 r., C 584/52, Państwo i Prawo z 1953 r., Nr 8-9, s. 366.
[21] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 17 lutego 1967 r.,
I CR 435/66, OSN 1967, poz. 177.
[22] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada
1969 r., II CR 294/69, OSPiKA 1970, poz. 249.
[23] Uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września
1973 r., I KR 116/72, OSNKW 1974, Nr 2, poz. 26.
[24] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia
1973 r., II CR 692/73, OSPiKA 1975, poz. 94.
[25] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 mają
1983 r., IV CR 118/83, OSN 12/1983, poz. 201.
[26] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 27 października
1983 r., II KR 219/83, OSPiKA 1984, z. 11, poz. 228.
[27] Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia
2002 r., ICKN 1386/00, lex 75348.
[28] Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia
4 kwietnia 2002 r., I C 656/99 (2004) Prawo i Medycyna: 3.
[29] Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu
z dnia 4 października 1999 r., I C 708/96 (2001) Prawo i Medycyna: 9.
[30] Wanatowska W., Kulesza W. (1998) Odpowiedzialność prawna lekarza, Warszawa: 26-27.
[31] Zajdel (2008) Prawo w medycynie dla lekarzy specjalności
zabiegowych, Łódź: 212-213.
[32] Zajdel J. (2008) Kompendium prawa medycznego. Podręcznik dla lekarzy, Łódź: 22.
[33] Zoll A. (1988) Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Warszawa: 74.
J
Lech Podciechowski
Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
93-338 Łódź, ul. Rzgowska 281/289, Poland
e-mail: [email protected]
Organizational medical errors
Experience shows, that practical meaning of the organizational medical errors is insignificant whereas, Polish judicature assigns
a great weight to this issue. Organizational medical error in a definitely unfavourable way affects final effect of medical activity, often
being the reason of failures. This article deals with the revision of views on organizational medical error, basing on literature of the
subject and experiences resulting from judicature.
Key words: medical error, organizational medical error