Zespół pomp zasilających typu „Simplex”

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Zespół pomp zasilających typu „Simplex”
Numer inwentarza: CMM/S/256
Tytuł: Zespół pomp zasilających typu „Simplex”
Autor: WEIR Glasgow Szkocja Zakłady Wytwórcze Elementów Automatyki Przemysłowej (ZWEAP) w Przemyślu
Czas powstania: 1948-1973
Rodzaj: technika
Miejsce powstania: Glasgow, Szkocja Przemyśl, Polska
Miejsce pozyskania: Szczecin, Polska
Materiał: metal, żeliwo
Technika: przemysł okrętowy
Dział: STATEK MUZEUM "SOŁDEK"
Darczyńca: Ofiarowany przez Polską Żeglugę Morską (PŻM)
Lokalizacja: Gdańsk, Oddział statek-muzeum "Sołdek", wystawa
Data dodania: 31/12/2012
Bibliografia: Sienicki I., Dzieje statku-muzeum „Sołdek”, Gdańsk 1988. Górski Z., Perepeczko A., Pompy okrętowe, Gdynia
1993. Informacje o przedsiębiorstwie WEIR, http://www.weir.co.uk/AboutUs/Ourheritage.aspx [2012-08-29] Pump questions
and answers, covering the Construction, Application, Operation, Installation, Maintenance, and Troubles of Centrifugal,
Reciprocating, Regenerative, and Vertical Turbine Pumps, pr. zbiorowa, Nowy Jork-Toronto-Londyn 1949. Huras B., Serce
„Sołdka” [w:] Zaczęło się od „Sołdka”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2008 roku,
Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2009. Plan maszynowni, nr rys. brak, skala 1:50,
Politechnika Gdańska Katedra Teorii Okrętu, Glazer, 1952, światłokopia, (CMM/APKO/678). Informacje o przedsiębiorswie
ZWEAP, http://www.polna.com.pl/historia.html [2012-09-03]. Węgrocka M., Juściński R., Eksploatacja i dowódcy s.s. „Sołdek”
na podstawie zasobu archiwalnego CMM i materiałów prasowych [w:] 25 lat statku-muzeum „Sołdek”. Sympozjum w
Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2006 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w
Gdańsku, Gdańsk 2008.
Opis: Zespół dwóch pomp zasilających kotły okrętowe w wodę. Obie pompy produkcji firmy WEIR (odlew nazwy na korpusie
cylindrów wodnych). Zespół pomp typu Simplex, tj. napędzanych parą bezkorbowych pomp tłokowych dwustronnego
działania, jednocylindrowych. Wydajność każdej z pomp 13 m3/h, 180 man m.s.w. Opis fizyczny: Pionowy cylinder wodny
zainstalowany na podwyższeniu podłogi, połączony z komorą zaworu (z przodu cylindra); u dołu rozgałęzione połączenie z
instalacją wodną statku (za pomocą 2 zaworów – przy jednym brak pokrętła). Na pokrywie komory zaworowej sześcienna
skrzynka lubrykatora, za nią okrągła tarcza manometru (Nr 73116936, wyskalowany w kG/cm2 co 5 jednostek w zakresie od
0 do 25). Z bocznych wypustów cylindra wodnego wyprowadzone dwie pionowe, okrągłe kolumny z osadzonym na nich
cylindrem parowym. W obu rodzajach cylindrów poruszają się tłoki połączone trzonem; na nim złącze przechodzące w
dźwignię działającą na pionowy drążek suwakowy, pracujący w skrzyni suwakowej, nad nią 2 zawory. Malowanie: części
wodne – zielone, części parowe – srebrne, pokrętła zaworów – czarne. Na lubrykatorach (urządzeniach zapewniających
smarowanie części ruchomych silników, pomp) dobrze zachowane tabliczki znamionowe. Na lubrykatorze pompy od strony
dziobu: „ZWEAP PRZEMYŚL / Typ P04-AL / Nr fabryczny 0043 / Rok produkcji 1973 / Wydajność 03 cm3 CYKL / Poj. zbiornika
1,7 L / Ciężar 12 KG”. Na lubrykatorze pompy od strony rufy: „ZWEAP PRZEMYŚL / Typ P04-AL / Nr fabryczny 0045 / Rok
produkcji 1973 / Wydajność 03 cm3 CYKL / Poj. zbiornika 1,7 L / Ciężar 12 KG”. Zakłady Wytwórcze Elementów Automatyki
Przemysłowej (ZWEAP) w Przemyślu powstały z przekształcenia w 1963 roku nazwy istniejącej od 1927 roku Fabryki Maszyn
i Odlewni Żelaza „Polna”. Od 1930 „Polna” produkowała maszyny do szycia na austriackiej licencji Rast-Gasser. W 1952
rozpoczęła się produkcja maszyn do szycia „San”. Przeprowadzono również modernizację i rozbudowę fabryki. W 1962
„Polna” została wytypowana na producenta elementów automatyki, układów centralnego smarowania i aparatury
kontrolno-pomiarowej. W związku z tym zmienił się charakter produkcji fabryki z wielkoseryjnej na małoseryjną i
wieloasortymentową. Wraz ze zmianą nazwy w 1963 roku kontynuowano modernizację fabryki, która stała się głównym
dostawcą układów centralnego smarowania w kraju. W tym okresie wprowadzono zarejestrowany znak towarowy.
Przedsiębiorstwo rozpoczęło również współpracę z zagranicą, czego efektem był zakup licencji na produkcję zaworów
regulacyjnych od firmy Masoneilan w 1967 roku. W 1972 roku ponownie zmieniono nazwę przedsiębiorstwa, tym razem na
Zakłady Automatyki Mera Polna, co odpowiadało charakterowi produkcji i przynależności do branży reprezentowanej przez
Zjednoczenie Przemysłu, Automatyki i Aparatury Pomiarowej MERA w Warszawie. Zmianie uległ również znak towarowy. Po
przekształceniach ustrojowych firma zmieniła nazwę na Z.A. POLNA SA. Przedsiębiorstwo G. & J. Weir Ltd. zostało założone
w 1871 przez braci Georga i Jamesa Weirów i specjalizowało się w produkcji pomp, w tym we wdrażaniu innowacyjnych
rozwiązań. W 1881 r. bracia opatentowali bezkorbową pompę tłokową (direct-acting pump), uznawaną za jedną z trzech
głównych innowacji wprowadzonych przez przedsiębiorstwo WEIR. Stały się one tak powszechne, że w szczytowym okresie
WEIR posiadało 90% rynku sprzedaży parowych pomp zasilających kotły w wodę (boiler feed pump). W 1912 r.
przedsiębiorstwo zbudowało pierwszą na świecie lądową stację odsalania wody w Egipcie (druga z kluczowych innowacji). W
tym samym roku rozpoczęła budowę Anglo-Perskiego rurociągu naftowego. Trzecią wielką innowacją WEIR było stworzenie
zamkniętego obiegu wody w instalacjach parowych statków. Do lat 50. produkowane przez G. & J. Weir Ltd. pompy typu
Duplex (do różnych zastosowań) były standardowym wyposażeniem statków z napędem parowym w Wielkiej Brytanii.
Przedsiębiorstwo produkowało parowe pompy do lat 60. dwudziestego wieku, gdy napęd parowy został wyparty ostatecznie
przez silniki spalinowe. Przedsiębiorstwo istnieje do dziś, specjalizując się z zaawansowanych rozwiązaniach inżynieryjnych
dla górnictwa (w tym naftowego) i transportu (maszyny i urządzenia przemysłowe) z siedzibami w 70 państwach świata. S.s.
„Sołdek” to pierwszy stalowy statek pełnomorski zbudowany w polskich stoczniach po drugiej wojnie światowej. Jest to
jednocześnie prototyp serii węglorudowców (częściej nazywanych rudowęglowcami) B30. Armatorem s.s. „Sołdek” była
Polska Żegluga Morska, a portem macierzystym Szczecin. Uroczyste podniesienie bandery odbyło się 25 października 1949
roku. Statek odbył 1476 podróży w czasie służby trwającej 31 lat i 65 dni – co stanowi rekord polskiej floty pod względem
ilości rejsów z ładunkiem w podanym okresie. W tym czasie przewiózł 3,5 mln ton węgla i rudy żelaza. Odwiedził 60 portów,
głównie w Szwecji i Danii, dowodzony był przez 50 kapitanów. Statek wycofano ze służby 30 grudnia 1980 r. i przekazano na
muzeum w dniu 28 kwietnia 1981 roku. 17 lipca 1985 roku s.s. „Sołdek” został udostępniony do zwiedzania jako oddział
Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
Strona 1 z 1