AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A RYZYKO NAPADOWEGO MIGOTANIA

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA A RYZYKO NAPADOWEGO MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW
Andrzej Folga
Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie
Migotanie przedsionków jest najczęstszą arytmią występującą w populacji ogólnej. Zapadalność
na nią zwiększa się wraz z wiekiem. Po 40 roku życia występuję u ok. 0.5% populacji, po 80 roku życia
u ok. 8%. Czynnikami ryzyka wystąpienia arytmii jest wiek, strukturalna choroba serca, nadciśnienie
tętnicze, cukrzyca, nadczynność tarczycy. W zależności od czasu trwania arytmii, migotanie
przedsionków dzieli się na postać napadową, przetrwałe i utrwalone. W przypadku pacjentów przed 60
rokiem życia, u których występuje migotanie przedsionków bez uchwytnej choroby serca lub przyczyny
pozasercowej, określa się arytmię jako izolowaną (lone atrial fibrillation).
Migotanie przedsionków samo w sobie, nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia.
Wyjątkiem jest współistnienie zespołu preekscytacji. W przypadku dodatkowej drogi o krótkim czasie
przewodzenia, może dojść w przebiegu napadu arytmii do wygenerowania migotania komór i nagłego
zgonu pacjenta. Sytuacja ta dotyczy również dzieci i młodzieży.
W ostatnich latach coraz więcej doniesień naukowych wskazuje na zwiększoną częstość
występowania napadowego migotania i trzepotania przedsionków w populacji mężczyzn w średnim
wieku, uprawiających „sporty wytrzymałościowe” typu endurance. Ryzyko wystąpienie arytmii w
stosunku do populacji ogólnej wzrasta nawet 5-krotnie (w zależności od publikacji). Występowanie
arytmii zależne jest od intensywności i objętości wysiłku oraz czasu uprawiania dyscypliny sportowej.
Wśród przyczyn występowania migotania przedsionków u sportowców wymienia się: wzmożoną
aktywność ektopową z okolic żył płucnych, wzmożone napięcie układu przywspółczulnego,
występowanie „serca sportowca” z poszerzeniem jamy lewego przedsionka, uszkodzeniem i
włóknieniem mięśniówki przedsionka, występowanie stanów zapalnych myokardium.
Aktywacja adrenergiczna częściej wywołuje napady migotania przedsionków w uszkodzonym
przedsionku, wywołując fale mikroreentry, podczas gdy wzmożona aktywacja przywspółczulna częściej
dotyczy prawidłowego przedsionka tworząc fale makroreentry. Napadowe migotanie przedsionków
wagotoniczne częściej występuje w młodszej populacji, w godzinach nocnych, rzadko podczas wysiłku
fizycznego czy sytuacji stresujących, zwykle związane jest z występowaniem bradykardii i okresów
odpoczynku.
W przypadku pojawienia się migotania przedsionków u sportowców zawsze trzeba wykluczyć
nadczynność tarczycy, chorobę organiczną serca – w tym kardiomiopatię przerostową, zespół
preekscytacji, zespół wydłużonego QT, wpływ alkoholu, kokainy, sterydów anabolicznych czy substancji
sympatykomimetycznych (zawartych m.in. w środkach przeciwprzeziebieniowych).
W leczeniu najbardziej skuteczne jest wykonanie ablacji migotania/trzepotania przedsionków.
W przypadku trzepotania przedsionków skuteczność zabiegu jest wyższa. U zawodników z rzadko
występującymi napadami arytmii, nie powodującymi istotnego spadku rzutu minutowego można
zastosować leczenie typu „pill-in-the-pocket” (doraźne doustne zastosowanie leku antyarytmicznego).
Najczęściej wykorzystuje się leki antyarytmiczne I klasy w połączeniu z antagonistą kanału wapniowego
lub beta-adrenolitykiem. Zastosowanie przewlekłej farmakoterapii wymaga zawsze oceny
kardiologicznej, wpływu leków na wydolność fizyczną, przede wszystkim odpowiedź chronotropową na
wysiłek fizyczny.
Największym problemem w leczeniu migotania przedsionków nadal pozostaje leczenie
zmniejszające krzepliwość. Obecnie mamy do dyspozycji kwas acetylosalicylowy, antagonistów
witaminy K i nowe doustne leki przeciwkrzepliwe (abigatran, rywaroksaban lub apiksaban). W wyborze
tych leków kierujemy się stosując 2 skale: oceniającą ryzyko zakrzepowe - CHA2DS2VASc oraz ryzyko
krwawienia - HAS-BLED. Dodatkowo niezwykle ważna jest ocean ryzyka urazów sportowych.
W kilku badaniach, po zastosowaniu redukcji obciążeń wysiłkiem fizycznym, rejestrowano
zmniejszenie ilości napadów migotania przedsionków w grupie sportowców uprawiających dyscypliny
wytrzymałościowe. Należy pamiętać, iż umiarkowany wysiłek fizyczny jest czynnikiem redukującym
występowanie migotania przedsionków w populacji ogólnej a siedzący tryb życia to ryzyko zwiększa.