Załącznik nr 1

Monika Odon
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
Typ szkoły: podstawowa
Etap kształcenia: I i II, klasy I–VI
Rodzaj zajęć: projekt edukacyjny
Temat zajęć: Tydzień Chopinowski
Cele kształcenia:
1. Cel ogólny:
rozbudzanie zainteresowania sztuką.
2. Cele szczegółowe:
Uczeń:
poznaje najważniejsze fakty z biografii Fryderyka Chopina,
umiejscawia postać kompozytora w czasie,
wymienia cechy charakterystyczne epoki, w której żył i tworzył Chopin
(rozpoznaje stroje, fryzury oraz modę epoki romantyzmu),
wymienia tytuły kilku utworów Chopina, rozpoznaje je ze słuchu,
wyszukuje informacje o Chopinie w różnych źródłach, takich jak słowniki,
encyklopedie, leksykony, Internet, prasa, film,
komponuje własne proste utwory z wykorzystaniem programów komputerowych,
ilustruje muzykę Chopina z wykorzystaniem technik plastycznych,
zna kroki taneczne poloneza oraz walca,
projektuje i wykonuje własny strój romantyczny,
zna i stosuje reguły ortograficzne,
osiąga stan odprężenia, słuchając melancholijnych utworów Chopina,
wskazuje na mapie Polski miejsca związane z Chopinem.
Metody kształcenia: aktywizujące, projektu
Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna
Środki dydaktyczne i materiały:
płyty z nagraniami utworów Chopina, prezentacja multimedialna obrazująca życie
kompozytora,
księgozbiór
biblioteczny,
zadania
matematyczne dotyczące Chopina,
krzyżówki, komputery, program komputerowy Absolute Steinway Piano VSTi 4,3, mandale
muzyczne przedstawiające instrumenty epoki (fortepian, harfa, gitara), teksty bajek
1
i opowiadań relaksacyjnych, listy od Fryderyka Chopina dla każdej z klas, trzy paczki
od artysty, szare papiery przedstawiające mapę Polski oraz mapę świata;
zestaw kosmetyków do makijażu i charakteryzacji (w jasnej tonacji), materiały do szycia
(w kratę, w pasy, niebieskie i żółte), koronki, wstążki, aksamit, sztuczne kwiaty i pióra, igły,
nici, słomkowe kapelusze, stare sukienki, fortepiany, zdjęcia, fotografie oraz portrety
Chopina, topory, sztylety, błękitne obrusy, kadzidła lub olejki o zapachu fiołkowym,
porcelanowa zastawa (filiżanki i spodki), materace, dyplom „Przyjaciel Fryderyka Chopina”
dla każdego z uczniów oraz dyplomy w innych kategoriach, strój pazia dla nauczyciela
(stymulującego przewodnika, w razie potrzeby można wprowadzić pomocnika pazia –
drugiego nauczyciela).
Czas trwania zajęć: 5 dni (od poniedziałku do piątku)
Przebieg zajęć:
Tydzień Chopinowski to projekt edukacyjny realizowany z około 50 uczniami klas I–VI.
Na czas trwania projektu wnętrze szkoły wraz z salami lekcyjnymi jest stylizowane na epokę
romantyzmu.
W CAŁYM TYGODNIU
Dekoracje:
przed szkołą wielki transparent z portretem Chopina oraz napisem: „Rodem
warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel” (Cyprian Kamil
Norwid),
wewnątrz szkoły: na ścianach portrety kompozytora, topory oraz sztylety
(zawieszone wysoko ze względu na bezpieczeństwo uczniów, a będące symbolem
romantycznych wnętrz), mnóstwo sztucznych, niebieskich kwiatów (synonim
miłości romantycznej), w klasach wyeksponowane fortepiany, błękitne obrusy
(ulubiony kolor Chopina),
w szkole unosi się zapach wonnych kadzideł lub olejków o zapachu fiołkowym
(fiołki to ulubione kwiaty artysty).
Podczas krótkich przerw lekcyjnych:
Stymulowanie
uczniów
muzyką
Chopina
(mazurki,
polonezy,
walce).
Odpowiedzialni za sprzęt i nagłośnienie są uczniowie klasy III.
Studio Wizażu – wykonanie chętnym uczniom tatuażu z henny w postaci atrybutu
kompozytora – klucza wiolinowego. Odpowiedzialny jest za to samorząd
uczniowski.
2
Podczas długiej przerwy:
Herbatka u Pana Fryderyka – uczniowie zasiadają za stołem z błękitnym obrusem,
dostają herbatę w porcelanowych filiżankach; teraz mogą zjeść drugie śniadanie,
przestrzegając zasad elegancji i dobrych manier na miarę salonów romantycznych.
Za tę część są odpowiedzialni nauczyciele. Na koniec tygodnia nagroda
dla DAMY I DŻENTELMENA ROMANTYCZNEGO. Tło muzyczne – utwory
Chopina.
Na zajęciach edukacyjnych w całym tygodniu:
język polski – krzyżówki i rebusy związane z kompozytorem (kl. I–III),
omawianie wierszy o Fryderyku Chopinie (kl. IV–VI), lekcje biblioteczne
(wyszukiwanie
informacji
o
kompozytorze
w szkolnej
bibliotece),
PRZYKŁADOWE PRACE DOMOWE DLA UCZNIÓW KL. I–III (Wywiad
z Fryderykiem Chopinem. O co chciałbym zapytać muzyka?; Mój wiersz
dla Chopina; teksty z lukami o życiu kompozytora), PRACE DOMOWE
DLA UCZNIÓW KL. IV–VI (Jakie uczucia wywołuje we mnie muzyka Chopina?;
Czy chciałbyś żyć w epoce romantyzmu? Uzasadnij swoje zdanie),
matematyka – rozwiązywanie zadań tekstowych związanych z muzyką i postacią
Chopina (wszystkie klasy),
przyroda – omówienie przyczyn i objawów gruźlicy (choroby, na którą zmarł
Chopin), pogadanki z pielęgniarką, praca z mapą (miejsca związane z osobą
Fryderyka Chopina),
historia – przybliżenie epoki romantyzmu, charakterystyka, główne założenia,
idee (kl. IV–VI),
plastyka – malowanie portretu Chopina dowolną techniką plastyczną (wszystkie
klasy), wystawa prac,
informatyka – wyszukiwanie i słuchanie muzyki Chopina (kl. I–III), wykonanie
prezentacji multimedialnej o życiu Chopina (kl. IV–VI).
Na wszystkich zajęciach uczniowie są motywowani i chwaleni za swą pracę
i aktywność.
3
PONIEDZIAŁEK
TROPAMI FRYDERYKA CHOPINA
Działania
Z przewodnikiem w romantyzm –
oprowadzenie uczniów po udekorowanej
szkole przez nauczyciela przebranego
za romantycznego pazia, zwrócenie uwagi
na przedmioty, barwy, zapachy i muzykę;
krótka charakterystyka cech epoki
romantyzmu. Zaciekawienie uczniów
postacią z portretów – F. Chopinem.
Zaproszenie uczniów do Salonu Wiedzy.
Wizyta w Salonie Wiedzy „Poznajmy się
bliżej” – paź-nauczyciel zaprasza uczniów
do obejrzenia prezentacji multimedialnej o
życiu i twórczości Fryderyka Chopina;
narracja jest prowadzona w pierwszej osobie
(sam kompozytor przemawia do uczniów
głosem nagranym na płycie), opowiada
o swym życiu, początku kariery, aż do kresu
swego życia, zwraca się do uczniów
z prośbą, aby na najbliższy tydzień zaprosili
ducha jego twórczości do swej szkoły,
gwarantuje ciekawe atrakcje i wieczną
przyjaźń z muzyką.
Efekty
Uczniowie są stymulowani wieloma
bodźcami typowymi dla epoki, poznają tło
epoki wieloma zmysłami (łatwiej
zapamiętują cechy charakterystyczne);
poznają główne założenia romantyzmu oraz
jednego z przedstawicieli epoki – Fryderyka
Chopina, poznają stylizowane wnętrze
pokoju artysty, obcują z zapachami
i dźwiękami, które były bliskie artyście.
Uczniowie poznają biografię Fryderyka
Chopina, miejsce jego zamieszkania,
przebieg kariery muzycznej, miłości jego
życia oraz tragiczną walkę z chorobą.
Kompozytor staje się bliższy; atmosfera
tajemnicy potęguje zaciekawienie uczniów
postacią kompozytora.
4
WTOREK
OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA
Działania
Paź rozdaje wychowawcom klas pożółkłą
korespondencję od chorego już Fryderyka
Chopina, która dopiero teraz dopłynęła
w butelkach z wód odległej Majorki (Chopin
przeczuwał wówczas swój koniec). W liście
kompozytor prosi swych młodych rodaków,
aby ocalili go od zapomnienia. Mogą to
uczynić w trojaki sposób: uwiecznić go
na portrecie, napisać wiersz o nim lub
stworzyć utwór muzyczny na jego cześć.
Do listu są dołączone trzy paczki. W jednej
są przybory do prac plastycznych: bloki,
kredki, pastele, flamastry, farby, ołówki;
w drugiej – płyty do nagrania muzyki
skomponowanej w Absolute Steinway Piano
VSTi 4.3, a w trzeciej – kartki i przybory
do pisania. Uczniowie dzielą się na trzy
grupy według upodobań. Jedna grupa
przygotowuje portrety Chopina, druga
samodzielnie komponuje muzykę, a trzecia
tworzy utwory poetyckie.
Po wykonaniu zadania wszystkie prace
trafiają na wystawę
Ocal mnie od zapomnienia!
Efekty
Uczniowie odczuwają swoją przynależność
narodową, identyfikują się ze swoimi
polskimi korzeniami, ponadto realizują się
w tym, w czym czują się dobrzy (poprzez
swobodę w doborze zadania stwarza się im
okazję do osiągnięcia sukcesu), mają
poczucie bycia ważnymi i widzą sens
wykonywania pracy.
Praca z mapą Podążaj moimi śladami.
Paź dzieli uczniów na grupy. Ich zadaniem
jest zaznaczenie na mapie Polski miejsc
związanych z Chopinem. Są to: Żelazowa
Wola koło Sochaczewa (miejsce urodzin),
Warszawa (miejsce pracy), Szafarnia
na Kujawach (miejsce letnich
wypoczynków). Następne zadanie to
omówienie podróży Chopina i wskazanie
na mapie świata wybranych miast, w których
koncertował: Wiednia, Paryża, Monachium,
Londynu itd.
Uczniowie doskonalą pracę z mapą,
utrwalają nazwy miejscowości związanych
z Chopinem i poznają ich położenie
na mapie.
Paź zaprasza uczniów do Salonu Odprężenia
(na podłodze są rozłożone materace, w tle
słychać nastrojowe, spokojne utwory
Chopina). Uczniowie kładą się na
materacach, kto chce, zamyka oczy. Paź
zaczyna wolnym, miarowym głosek czytać
tekst relaksacyjny Fryderyk na fiołkowej
polanie, prosząc o wyobrażanie sobie tego,
Uczniowie doskonalą umiejętność
relaksowania się przy muzyce, uczą się
osiągać stan odprężenia. Pobudzają swoją
wyobraźnię.
Uczniowie czują się zauważeni i mają
poczucie, że ich wysiłek nie był daremny.
5
o czym czyta.
ŚRODA
SERCEM POLAK, CZYLI ORTOGRAFIA W MAŁYM PALUSZKU
Działania
Paź odwiedza wszystkie klasy, aby obwieścić
ważny komunikat: Fryderyk Chopin swoje
serce oddał Polsce, dlatego prosi, aby
polszczyzna była pielęgnowana w każdym
małym Polaku; dla każdej klasy przygotował
ortograficzne dyktando muzyczne, będące
częścią jego biografii; liczy na to, że wszyscy
darzą swoją ojczyznę taką miłością jak on.
Uczniowie przystępują do dyktanda
ortograficznego
Pielęgnuję swą polskość.
Efekty
Budowany jest nastrój tajemniczości,
rozbudzane poczucie przynależności
narodowej. Akcentowane są takie wartości,
jak: patriotyzm, pielęgnowanie języka
ojczystego, tożsamość narodowa, więź
z ojczyzną.
Konkurs plastyczny Co mi w duszy gra?.
Paź zabiera uczniów do Starego Młyna
(miejsca twórczości malarskiej lokalnego
malarza – Wiesława Sielickiego).
Na poddaszu pracowni malarskich słychać
muzykę Chopina. Zadaniem uczniów jest
stworzenie obrazu pod wpływem tej muzyki.
Uczniowie pod okiem profesjonalnego
malarza dobierają barwy oraz tworzą
spontanicznie obrazy, posługując się
dostępnymi środkami malarskimi.
Uczniowie ilustrują plastycznie utwory,
których słuchają, pobudzają swoją
aktywność twórczą oraz rozwijają
wyobraźnię. Dodatkowo poznają bliżej
postać lokalnego artysty, utożsamiają się
z regionem, w którym mieszkają. Obcują
ze sztuką, poznają pracownię malarską,
utrwalają nazwy przedmiotów związanych
z malarstwem.
Uczniowie utrwalają zasady ortografii, widzą
cel w wykonywaniu zadania i mają poczucie
obowiązku znajomości języka ojczystego.
6
CZWARTEK
ZAPROSZENIE DO GARDEROBY FRYDERYKA
Działania
Paź informuje uczniów, że muzyk jest
dumny z pracy na rzecz jego pamięci, którą
wykonali. Dlatego ma dla nich
niespodziankę: zaproszenie do osobistej
garderoby artysty. Paź rozdaje ilustracje
strojów z epoki romantyzmu, daje też
instrukcje ich wykonania oraz niezbędne
materiały (igły, nici, nożyce, materiały itd.).
Prosi uczniów, aby wykonali w miarę swoich
możliwości stroje, które założą na osobiste
spotkanie z artystą. Chłopcy wykonują fraki
z dwukolorowych materiałów, dziewczynki
przerabiają swoje stare sukienki (doszywają
falbanki, koronki, wstążki) oraz tworzą
romantyczne kapelusze (do słomkowych
kapeluszy przyszywają sztuczne kwiaty,
ptasie pióra). W prace włączają się rodziny
uczniów.
Paź zaprasza uczniów do Sali Balowej, uczy
ich kroków poloneza oraz walca w nagrodę
za pilną pracę.
Efekty
Uczniowie doskonalą koordynację
wzrokowo- ruchową, sprawność manualną,
regulują napięcie mięśniowe dłoni.
Kształtują umiejętność korzystania
z instrukcji obrazkowych. Utrwalają
wiadomości o charakterystycznych cechach
strojów romantycznych.
Zajęcia relaksacyjne W objęciach kojących
dźwięków. Paź włącza spokojną, nastrojową
muzykę Chopina. Rozdaje uczniom mandale
przedstawiające romantyczne instrumenty
(fortepian, harfa, gitara). Prosi
o pokolorowanie w rytmie muzyki.
Uczniowie doskonalą koordynację
wzrokowo-ruchową, usprawniają mięśnie
dłoni i palców, relaksują się przy muzyce,
utrwalają wiadomości o epoce romantyzmu,
doskonalą umiejętność koncentrowania
uwagi.
Rodziny uczniów wspierają działania szkoły,
integrują się.
Wzrasta motywacja oraz nastrój uczniów.
Doskonalą poczucie rytmu, uczą się kroków
tanecznych.
7
PIĄTEK
OSTATNIE PRZYGOTOWANIA PRZED SPOTKANIEM
Działania
Uczniowie mają z sobą przygotowane stroje.
Paź udziela im instrukcji przed spotkaniem
z Fryderykiem Chopinem: pokazuje
wykonanie romantycznego makijażu
i fryzury (blada cera, fale, spiętrzony
na górze lok).
Wprowadza uczniów do Gabinetu Luster
(znajdują się tam lustra, kosmetyki,
grzebienie, szczotki, lokówki do kręcenia
włosów) i zachęca ich do charakteryzacji.
Efekty
Uczniowie w pogodnym nastroju bawią się
w charakteryzatorów, zmieniają swój
zewnętrzny wizerunek. Utrwalają
wiadomości związane z modą romantyczną.
Uczniowie wykonują charakteryzację swoich
twarzy, malują się białą kredą, kręcą swoje
włosy lokówką, chłopcy domalowują sobie
brody i wąsy. (Czynności wykonywane
z użyciem sprzętu elektrycznego nadzorują
nauczyciele i w razie potrzeby udzielają
uczniom pomocy).
Rozpoczyna się Bal Romantyczny.
Uczniowie tańczą poloneza i walca.
Następuje podsumowanie Tygodnia
Chopinowskiego, uczniowie otrzymują
nagrody oraz dyplomy w następujących
kategoriach:
Przyjaciel Fryderyka Chopina (dyplom
dla każdego dziecka),
Dama Romantyczna i Dżentelmen
Romantyczny (za nienaganne maniery przez
cały tydzień),
Król i Królowa Balu Romantycznego
(za oryginalne przebranie i charakteryzację),
Poeta Romantyczny (za najciekawszy wiersz
dla Chopina),
Malarz Romantyczny (za najlepszy obraz),
Romantyczny Wirtuoz (za własną
kompozycję muzyczną).
Dyplomy są przyznawane na podstawie
wyników głosowania, w którym bierze udział
cała społeczność szkolna.
Uczniowie przez wchodzenie w rozmaite
role rozwijają swoją ekspresję. Próbują
odtworzyć atmosferę epoki.
Wysiłek każdego ucznia zostaje zauważony.
Uczniowie mają poczucie sukcesu – każdy
otrzymuje nagrodę oraz dyplom za pracę
w ciągu całego tygodnia.
8
Bibliografia
Hoesick F., Chopin. Życie i twórczość, tom I, PWM, Warszawa.
Kowalczykowa A., Romantyzm. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych, Wydawnictwo
STENTOR, Warszawa 1994.
Reiss J.W., Mała historia muzyki, PWM, Warszawa 1987.
Straszewska M., Romantyzm, WSiP, Warszawa 1977.
Wierzyński K., Życie Chopina, Wydawnictwo Literackie Kraków, Kraków 1978.
www.chopin.toya.net.pl
9