Przewodnik po PWI - Chiny dla MŚP przemysłu ceramicznego z

Projekt finansowany
przez Unię Europejską
Przewodnik po PWI - Chiny dla MŚP przemysłu ceramicznego z Europy
1. Wprowadzenie do PWI - Chiny dla MŚP przemysłu ceramicznego UE
Europejski przemysł ceramiczny jest różnorodny pod względem produkowanych towarów, ich ostatecznego
przeznaczenia oraz stosowanej technologii. Tworzy go duża liczba produkujących niepowtarzalne towary MŚP.
Przemysł ten, w ciągu ostatnich lat, stał się świadkiem napływu podobnych, niskonakładowych towarów,
czasami kopii projektów stworzonych w UE.
Wiele z tych „skopiowanych” europejskich produktów, importowano z Chin. Rola chińskiego systemu ochrony
i dochodzenia praw własności intelektualnej (PWI) w obliczu coraz szerszej skali tego zjawiska, będzie bardziej
istotna w pomaganiu MŚP z Europy chronić swoje towary na rodzimych rynkach. Ochrona PWI w Chinach jest
wyzwaniem i wymaga zaangażowania w tworzeniu spójnego planu ochrony PWI we własnym kraju i w kraju w
którym dochodzi do naruszeń praw innych. MŚP, które nie są aktywne na chińskim rynku krajowym i nawet te,
które nie mają planów, aby na ten rynek w przyszłości wejść, muszą mimo wszystko wziąć pod uwagę ochronę
i uzyskanie praw do swoich produktów w Państwie Środka, po to aby wstrzymywać import kwestionowanych
towarów u ich źródła, przed ich dotarciem do rynków zbytu.
2. Główne obszary PWI w dziedzinie przemysłu ceramicznego
PWI w dziedzinie przemysłu ceramicznego w Chinach podzielone jest na następujące kategorie: patenty na
wzory przemysłowe, na znaki towarowe, prawa autorskie, patenty na wynalazki i na wzory użytkowe. W
niektórych przypadkach można podejmować kroki przeciw nieuczciwej konkurencji. Pomimo tego, że chińskie
przepisy w zakresie nieuczciwej konkurencji mogą chronić przed niektórymi działaniami, np. powielaniem
wizualnej postaci produktu (ang. trade dress), nie należy się na nich opierać, jako na pierwszej linii obrony. Aby
chronić w Chinach PWI, należy zarejestrować tam prawa do swoich produktów.
i.
Patenty na wzory przemysłowe
Wśród produktów ceramicznych przeznaczonych dla wybranych konsumentów szczególną rolę pełnią wzór oraz
element wyróżniający (np. w przypadku porcelany ozdobnej, naczyń stołowych, wyrobów sanitarnych itd.).
Europejscy liderzy wzornictwa przemysłowego, robią wszystko, aby tego atutu nie stracić i móc go chronić.
Pierwszym krokiem jest uzyskanie w Chinach praw do ochrony własnych, niepowtarzalnych wzorów.
Wzór w Chinach można zabezpieczać zgłaszając go do systemu prawa patentowego. Patenty na wzory
przemysłowe chronią oryginalny projekt dotyczący kształtu lub wzoru na przedmiocie, a to oznacza, że
zewnętrzny wygląd produktów ceramicznych może być chroniony tym właśnie patentem.
Patenty na wzory przemysłowe przyznawane są zazwyczaj w ciągu od 9 do 12 miesięcy i ważne są przez 10 lat.
Jeśli ten sam lub podobny wzór użyto gdzieś indziej na świecie oraz został on udostępniony publicznie w
Chinach (a od 1 października 2009, dnia wejścia w życie trzeciej poprawki do prawa patentowego,
udostępniony publicznie na całym świecie) lub, jeśli wzór narusza prawo nadane wcześniej komuś innemu,
prawo do wzoru będzie unieważnione. Innymi słowy, jeśli produkty ceramiczne są już na rynku obecne, jest
bardzo mało prawdopodobne, że zgłoszenie o przyznanie patentu na wzór przemysłowy, które złożono po
wejściu danego towaru na rynek, będzie ważne. Wniosek z tego jest taki, że zawsze prawa do wzoru należy
rejestrować przed wprowadzeniem produktu na rynek.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
1
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
ii.
Znaki towarowe
Ochrona znaku towarowego w Chinach możliwa jest przez zgłoszenie go do systemu prawa znaków
towarowych. Ochrona obejmuje pierwsze 10 lat i jest sukcesywnie odnawiana na kolejne dziesięcioletnie
okresy.
Uzyskanie prawa do znaku towarowego może jednak zająć aż 2-3 lata.
Obcokrajowcy i podmioty zagraniczne starające się zarejestrować narodowe/chińskie znaki towarowe, muszą
skorzystać z pomocy chińskiego rzecznika patentowego w celu dokonania w ich imieniu zgłoszenia
(ewentualnie mogą zrobić to za pomocą Systemu madryckiego, patrz poniżej).
Aby wytwórcy towarów ceramicznych mogli podjąć kroki prawne przeciwko producentom towarów
podrobionych, muszą zarejestrować swoje znaki towarowe w Chinach lub zarejestrować towar w Systemie
madryckim. W Chinach stosuje się zasadę „first to file”, która oznacza że prawo chroni ten podmiot, który jako
pierwszy zarejestrował znak towarowy, a nie podmiot który pierwszy go używa. Dlatego, niezarejestrowane
znaki towarowe są chronione tylko w kilku sytuacjach (np. kiedy uważa się je w Państwie Środka za „dobrze
znane”). Znak towarowy można uznać za dobrze znany tylko na drodze postępowania sądowego, takiego jak
spory w sprawie sprzeciwu dotyczącego zgłoszenia znaku towarowego, unieważnienia lub naruszenia praw
innych. Wymagania dotyczące dokumentowania takich spraw są uciążliwe, a samo ich prowadzenie
kosztowne i wymagające dużego nakładu czasu. Zaleca się więc rejestrować w Chinach znaki towarowe oraz
jeśli ma to zastosowanie, ich chińskie odpowiedniki.
Strategiczne użycie znaków towarowych może odegrać szczególnie istotną rolę w momencie w którym wzór nie
jest zarejestrowany. W przypadku wytłaczanych znaków towarowych lub tych, których część jest integralnie
połączona ze wzorem przemysłowym, trudno jest osobie naruszającej prawa odróżnić, które elementy
funkcjonalne są istotne, a które są nieistotnymi elementami znaku towarowego. Niektóre z tych osób,
zmieniając elementy znaku, jeśli znak ten stanowi w znacznym stopniu integralną część wzoru przemysłowego,
mogą nie być wystarczająco dokładne. Wtedy, powielenie wzoru może oznaczać powielenie znaku. Dlatego
właśnie rejestracja tego typu znaków w Chinach daje producentom ceramiki możliwość ochrony swoich praw.
Jeśli znak towarowy jest już w Chinach zarejestrowany, ale nie został tam jeszcze przez właściciela użyty przez
okres dłuższy niż 3 kolejne lata, jego rejestracja może zostać unieważniona. Zaleca się więc używać w Chinach
swoich znaków towarowych i zachować na to dowody.
System madrycki
Chiny podpisały Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków i Protokół madrycki
(określanych łącznie jako System madrycki). W ramach tego systemu właściciel znaku towarowego w kraju
będącym sygnatariuszem może wystąpić o przyznanie prawa do znaku towarowego w kraju należącym do
Systemu madryckiego za pomocą jednego zgłoszenia. Jeśli w zgłoszeniu wskazano Chiny, urząd znaków
towarowych tego kraju przeprowadzi badanie pod względem własnych przepisów dotyczących znaków
towarowych. Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, które należy zgłosić w wyznaczonym terminie, znak
zostanie zarejestrowany.
iii.
Prawa autorskie
Prawa autorskie chronią kreatywne i artystyczne wyrażanie pomysłu. Porcelanowe lalki, wzory na płytkach
ceramicznych, wazy, kubki itp. można bez problemu uznać za sztukę. Umywalki, toalety, rury gliniane
natomiast uznawane są za produkty funkcjonalne, zupełnie nieoryginalne (lub oryginalne, zależnie od poziomu
wartości artystycznej). Te ostatnie mogą jednak być wynikiem kreatywności i zasługiwać w pewnym stopniu na
ochronę praw autorskich. Możemy więc mówić o ochronie praw autorskich, jednak tylko wtedy, gdy nie brany
jest pod uwagę ich aspekt funkcjonalny.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
Prawo autorskie, w przeciwieństwie do prawa patentowego i prawa do znaków towarowych, uznawane jest
automatycznie wraz ze stworzeniem produktu. W celu jego ochrony nie trzeba produktu zgłaszać do rejestracji,
ponieważ Chiny są sygnatariuszem Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych. Niemniej
jednak, dobrowolna rejestracja praw autorskich w Chinach jest zalecana. Dokumenty rejestracyjne są
oczywiście dowodami w przypadku sporu, ponieważ świadczą o tym, że prawa autorskie mają w tym
przypadku zastosowanie, i że wskazany podmiot rejestrujący jest posiadaczem tych praw. Rejestracja trwa
około 2 - 3 miesiące. W praktyce zaświadczenie o rejestracji jest wymagane, jeśli posiadacz praw autorskich
pragnie rozpocząć postępowanie administracyjne przeciw naruszeniu jego praw.
Okres ochrony praw autorskich obejmuje całe życie autora, plus 50 lat. Dzieła osób prawnych są chronione
przez 50 lat od daty pierwszej publikacji.
iv.
Patenty na wynalazki
Ponieważ przy produkcji ceramiki szeroko stosuje się nowe technologie, każdy obcokrajowiec lub podmiot
zagraniczny, którego działalność nie jest zarejestrowana w Chinach i który pragnie wystąpić o udzielenie
patentu na wynalazek, musi, zgodnie z prawem znaków towarowych, złożyć stosowny wniosek za
posrednictwem upoważnionego, chińskiego rzecznika patentowego.
Patent można uzyskać na nowy lub ulepszony produkt lub na proces produkcyjny (np. na produkt lub proces,
który jest nowatorski w zakresie funkcjonalności lub techniki). Daje on właścicielowi, na okres 20 lat od daty
zgłoszenia, wyłączne prawo do uniemożliwiania innym produkowania, użytkowania lub sprzedaży wynalazku
bez pozwolenia. Patenty na wynalazki zgłaszane są do State Intellectual Property Office (SIPO) i przez ten
organ badane. Kontrola taka może trwać od 2 do 4 lat od daty zgłoszenia.
v.
Patenty na wzory użytkowe
Chińskie prawo uznaje patenty na wzory użytkowe, które chronią rozwiązania techniczne w zakresie kształtu
lub struktury produktu (ale nie w zakresie procesu) lub obu tych elementów jednocześnie, jeśli nadają się one
do zastosowania praktycznego. Wymagania dotyczące ich poziomu innowacyjności nie są tak wysokie, jak w
przypadku wynalazków. Zgłoszenia patentowe na wzory użytkowe nie są badane przez SIPO pod względem
istoty wzoru. SIPO sprawdza jedynie, czy wypełniono wszystkie formalności. Wzory użytkowe, których
zgłoszenie rozpatrzono pozytywnie, są oficjalnie publikowane w dzienniku SIPO. Patenty przyznawane są po
około 12 miesiącach i są ważne na okres 10 lat, podobnie jak w przypadku patentów na wzory przemysłowe.
3. Egzekwowanie PWI w Chinach
PWI dla produktów ceramicznych to na ogół znaki towarowe, patenty na wzory przemysłowe i prawa autorskie.
Możliwości dochodzenia praw do znaku towarowego jest zazwyczaj więcej niż w przypadku dochodzenia innych
praw. Istnieje kilka powodów tego stanu rzeczy. Ponieważ różne prawa własności intelektualnej podlegają
różnym organom administracyjnym, praktyczny charakter postępowania administracyjnego (w
przeciwieństwie do sporu cywilnego) zależy od środków, podejścia i kompetencji danego organu
administracyjnego. Lokalne biuro Administration for Industry and Commerce (AIC), które zajmuje się
dochodzeniami praw do znaku towarowego i skargami dotyczącymi nieuczciwej konkurencji ma generalnie
większe środki i doświadczenie w dochodzeniu praw i jest bardziej pomocne. Patent Administration Bureaus
(PAB) i lokalne biura National Copyright Administration (NCA) mają albo za mało personelu i środków, aby
móc zajmować się skargami o naruszenia PWI, albo brak im kompetencji prawnych do uzyskania pożądanych
rezultatów (takich jak zniszczenie kwestionowanych towarów). Przy naruszeniach prawa do znaków
towarowych istnieje większy wybór możliwości dochodzenia swoich praw.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
PWI można dochodzić w Chinach na dwa sposoby: drogą postępowania administracyjnego i cywilnego
(postępowanie karne nie jest popularne, ale zostanie pokrótce opisane poniżej). Innymi możliwościami są: list
ostrzegawczy, skargi składane podczas targów handlowych i rejestracja PWI w chińskim urzędzie celnym.
Warto podkreślić, że przy dochodzeniu praw, sprawca naruszenia mógłby je zakwestionować przez np.
rozpoczęcie postępowania w sprawie wycofania znaku towarowego lub unieważnienia patentu.
Postępowanie administracyjne
Chińskie organy administracyjne posiadają różne uprawnienia w zakresie egzekwowania praw zgodnie z
różnymi prawami dotyczącymi WI. AIC jest uprawnione do egzekwowania praw do znaku towarowego i obsługi
skarg dotyczących nieuczciwej konkurencji, PAB do patentów na wynalazki, wzory użytkowe i wzory
przemysłowe, a NCA do dochodzenia praw autorskich. Ponadto, Technology Supervision Bureau (TSB) posiada
kwalifikacje do podejmowania działań w okolicznościach, kiedy w grę wchodzi jakość produktu oraz w
przypadkach podrobienia znaku towarowego.
Postępowanie administracyjne jest często szybkim i opłacalnym sposobem radzenia sobie z
przypadkami bezpośredniego naruszenia praw innych.
W ramach takiego postępowania składa się skargę w odpowiednim organie administracyjnym, który ma
uprawnienia do egzekwowania
praw własności intelektualnej. AIC, NCA PAB i TSB są uprawnione do
kontrolowania podmiotów naruszających prawa innych. Są też one, z wyjątkiem większości biur PAB,
uprawnione do zajęcia kwestionowanych towarów i nałożenia kar pieniężnych. Na podstawie rodzaju
naruszonych praw i złożoności sprawy określa się, który organ powinien się daną sprawą zająć.
Postępowanie administracyjne jest też drogą dochodzenia praw w przypadkach naruszenia prawa
do znaku towarowego i nieuczciwej konkurencji. AIC może wtedy zająć kwestionowane towary i
nałożyć kary pieniężne na sprawców naruszenia. Postępowanie administracyjne nie jest jednak
skuteczne kiedy mamy do czynienia z podmiotami naruszającymi prawa innych na dużą skalę i w
sposób notoryczny. Dla nich koszty postępowania administracyjnego są jedynie częścią kosztów
prowadzenia działalności handlowej i bynajmniej nie zniechęcają ich do dalszych praktyk
naruszania praw innych.
W takich przypadkach lub w przypadkach spraw skomplikowanych, doradzaną drogą dochodzenia praw jest
postępowanie cywilne.
Postępowanie administracyjne może być wykorzystane do zebrania dowodów w przypadku roszczeń
cywilnoprawnych lub postępowania karnego (patrz poniżej). Ponadto, jeśli w trakcie postępowania zostaną
ujawnione istotne informacje dotyczące eksportu lub importu, można zgłosić się do urzędu celnego, który
uniemożliwi przywóz lub wywóz kwestionowanych towarów do lub z Chin.
NCA nie podejmuje generalnie działania w przypadku naruszenia praw autorskich. Chyba, że chodzi o
bezpośrednie naruszenie praw innych (np. pirackie wersje towarów medialnych lub identyczne kopie
książek). W sporach o prawa autorskie trzeba więc w Chinach wystąpić na drodze postępowania cywilnego.
Z postępowania administracyjnego korzysta się też, z powodu ograniczonych uprawnień lokalnego PAB, w
przypadkach naruszeń prawa patentowego. Zniechęca ono jednak sprawców naruszenia tylko w niewielkim
stopniu. Stosowane jest raczej przy czynnościach mediacyjnych, mających na celu doprowadzenie do
osiągnięcia porozumienia.
Większość organów, z wyjątkiem tych w prowincji Guangdong lub Chongqing, nie ma uprawnień do zajęcia
kwestionowanych towarów i nałożenia kar.
Postępowanie cywilne
Roszczenia wobec sprawcy naruszenia praw można zgłaszać do Sądu Ludowego, który jest uprawniony do
nakazania zaprzestania kwestionowanej działalności, opublikowania przeprosin i wypłacenia
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
zadośćuczynienia podmiotowi zgłaszającemu roszczenie. Przed decyzją o rozpoczęciu postępowania cywilnego
należy jednak skorzystać z porady prawnej.
Działania w zakresie egzekwowania praw podczas targów handlowych
Podczas targów handlowych działają w Chinach specjalne IP Complaint Centres (centra składania skarg
dotyczących PWI). Można tu zgłaszać wystawianie produktów naruszających prawa i zlecać ich usunięcie z
wystawy, nie dopuszczając w ten sposób do złożenia na nie zamówień, sprzedaży i ewentualnego wysłania ich
na eksport. Organizatorzy targów handlowych trwających 3 dni lub dłużej, zobowiązani są do ustanowienia
odpowiednich IP Complaint Centres, w których skład będą wchodziły osoby pracujące w lokalnych organach
administracyjnych i przedstawiciel organizatora. Pomimo tego, że w czasie targów krótszych niż 3 dni takie
centra nie muszą być ustanowione, coraz więcej organizatorów, aby podnieść rangę swojego przedsięwzięcia,
je tworzy.
W przypadku naruszenia praw autorskich i prawa do znaku towarowego organ administracyjny obecny w
centrum uprawniony jest do: (i) nakazania podmiotowi naruszającemu prawa innych natychmiastowe
wycofanie z wystawy kwestionowanych przedmiotów i/lub (ii) konfiskaty i zniszczenia materiałów
reklamowych. Jeśli targi mają miejsce w Guangdong, organem uprawnionym do zajęcia towarów
naruszających prawa patentowe, dokumentów lub innych materiałów, jest PAB. Do momentu wejścia w życie
zmienionego prawa patentowego z dniem 1 października 2009, „oferta sprzedaży‟ (do której zalicza się też
wystawianie kwestionowanych produktów na targach handlowych) nie stanowi naruszenia patentu do wzoru
przemysłowego (jednak narusza je w przypadku znaków towarowych, pozostałych patentów lub wzorów
użytkowych).
Efekt interwencji podczas targów jest zazwyczaj ograniczony. Taka interwencja godzi bowiem przede
wszystkim w sprzedaż / potencjalną sprzedaż, a niekoniecznie w jądro problemu i to co mogłoby przynieść
długotrwałe efekty. Nawet jeśli interwencja jest na targach możliwa (i na pewno, w niektórych okolicznościach
należy ją przeprowadzić), powinna być częścią szerszego planu działań w tym zakresie.
Urząd celny
Chiński urząd celny, w przeciwieństwie do innych krajów, gdzie kontroluje się tylko import, kontroluje zarówno
import, jak i eksport. Może on w przypadku naruszeń prawa innych działać z urzędu, jednak w praktyce nie
zatrzyma towarów przeznaczonych do innych krajów i nie powiadomi podmiotu posiadającego do nich prawa.
Zrobi to jednak, jeśli podmiot zgłosił prawo własności intelektualnej w General Administration of Customs
(GAC). W momencie zgłoszenia w urzędzie celnym PWI i otrzymania potwierdzenia jego rejestracji przez GAC,
w bazie danych urzędu celnego o wszystkich zarejestrowanych prawach pojawia się odpowiednia informacja,
która jest dostępna dla lokalnych placówek. Jeśli prawo zostało zarejestrowane w GAC, a urząd celny
podejrzewa, że chodzi o wysyłkę kwestionowanych produktów, może tymczasowo je zająć i powiadomić
podmiot posiadający do nich prawa lub jego lokalnego przedstawiciela. Po powiadomieniu, podmiot lub
przedstawiciel ma 3 dni robocze na złożenie podania o wstrzymaniu towaru i zapłacenie kaucji (której wysokość
zależy od zadeklarowanej wartości). Urząd zatrzymuje towary i rozpoczyna dochodzenie, czy towary te
naruszają prawa innych. Kiedy stwierdza, że tak, może je zająć i zniszczyć oraz nałożyć karę pieniężną na
sprawcę naruszenia.
Wniesienie skargi w celu zatrzymania transportu, o którym wiadomo, że zawiera towar kwestionowany, nawet
jeśli nie zarejestrowano PWI do niego w urzędzie celnym, nadal jest możliwe. Jak tylko posiadacz prawa do
danego towaru zostanie poinformowany przez urząd, że towary zostały zatrzymane, musi wystąpić do Sądu
Ludowego o tymczasowy sądowy środek zapobiegawczy lub działania mające na celu ochronę własności. Jeśli
urząd celny w ciągu 20 dni roboczych od daty zatrzymania towaru nie otrzyma żadnego powiadomienia z Sądu
o pomoc w wykonaniu orzeczenia, zwolni go.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
4. Plan dla MŚP przemysłu ceramicznego UE w zakresie PWI
Ponieważ przemysł ceramiczny UE znacząco odczuwa napływ niskokosztowych „kopii” produktów z Chin,
ważne jest, aby Ci którzy mają wyłączność na te produkty stworzyli i wprowadzili w życie plan PWI odnośnie
Chin. To wiąże się z rejestracją i ochroną praw w Chinach (nawet jeśli nie są one dla danego podmiotu rynkiem
pierwotnym), monitoringiem targów handlowych skierowanych do przemysłu ceramicznego, opracowaniem
kampanii dotyczącej listu ostrzegawczego, zgłoszeniem swoich praw w chińskim urzędzie celnym i decyzją o
rozpoczęciu niektórych postępowań cywilnych. Taki plan może utrudnić naruszanie praw innych osób u źródła.
Kwestionowane towary, które opuszczają Chiny, trudno poźniej wyśledzić.
Identyfikacja i rejestracja PWI dla produktów ceramicznych
Znaki towarowe, elementy artystyczne i techniczne mogą zostać umieszczone na wszelkiego rodzaju
produktach ceramicznych, zastosowane w ten sposób elementy mogą dodatkowo chronić WI, ale nie będzie to
możliwe, jeśli nie zostały one uprzednio zarejestrowane, czy nawet zidentyfikowane. W Chinach, podobnie jak
w wielu innych krajach, większość PWI wymaga rejestracji. Zaleca się zarejestrować PWI dla tych towarów,
które są najcenniejsze lub których sprzedaż i dystrybucja są najwyższe.
Zgłoszenie praw własności intelektualnej daje podmiotowi rejestrującemu podstawę prawną do podejmowania
działań przeciw podmiotom je naruszającym. Niezarejestrowanie natomiast może bardzo utrudnić, jeśli nie
uniemożliwić, skuteczne prowadzenie dochodzenia roszczeń w postępowaniu administracyjnym lub na drodze
sądowej. Bez takiej rejestracji podejmowanie działań może być trudne, bardziej kosztowne i skomplikowane,
a efekty mniej pewne. Na samym początku należy m.in. doprowadzić do identyfikacji PWI dla Twoich
produktów. Bez uznania WI, rejestracja nie będzie możliwa.
Decydując co zarejestrować jako znak towarowy, myśli się częściej o sloganach, nazwach i logo niż o kształcie
towaru. A kształt może być zarejestrowany jako przestrzenny znak towarowy, nawet jeśli w niektórych
przypadkach nie jest to łatwe.
Element wzoru lub aspekt zewnętrzny produktów ceramicznych może być chroniony patentem na wzór
przemysłowy. Każdy nowy proces tworzenia produktu powinien być oceniony pod względem zagrożeń WI.
Opóźniając przeprowadzenie takiej oceny, można doprowadzić do sytuacji nieprzewidzianego ryzyka i
pozbawić się ochrony WI. Możliwość zarejestrowania patentu na wzór przemysłowy jest mało prawdopodobna,
jeśli produkt został już wprowadzony na rynek i jego sprzedaż jest wysoka.
Firmy, które elementów wzoru na toaletach, umywalkach, wannach itp. nie uznają za element sztuki, mogą nie
zidentyfikować swoich praw autorskich. Ale jeśli wzory o charakterze artystycznym znajdują się na
przedmiotach ceramicznych można posiadać takie prawa. Przedmioty sztuki użytkowej są zwykle na tyle
oryginalne, aby można nadać im w jakimś stopniu ochronę praw autorskich (aczkolwiek nie jest to możliwe w
przypadku funkcjonalnych aspektów przedmiotu). Do tego potrzebna jest solidna dokumentacja dotycząca
procesu tworzenia produktu, czyli szkice, poprzednie wersje wzoru, dokumenty świadczące o ewolucji
pomysłu. Te wszystkie dokumenty to dowody na to, że te przedmioty stworzył ten, a nie inny producent (i w
jaki sposób to zrobił). W przypadku gdy, praca została zlecona lub była wykonana na podstawie licencji, należy
zachować umowy między producentem a artystą, świadczące o nadaniu odpowiednich praw autorskich. Może
to też być inny rodzaj dowodu posiadania tychże praw oraz własnego wysiłku twórczego włożonego w
stworzenie takiego przedmiotu.
Identyfikacja osób naruszających prawa innych
Posiadanie swoich przedstawcieli, agentów czy dystrybutorów w Chinach może przynieść wiele korzyści i
pozwala na monitorowanie na miejscu przypadków naruszenia prawa innych oraz otrzymywanie informacji
zwrotnych. Ponieważ zbieranie dowodów jest często najtrudniejsze, najlepiej jest, po uzyskaniu informacji o
naruszeniach, wynająć profesjonalną firmę detektywistyczną w celu określenia skali problemu i znalezienia
osoby odpowiedzialnej.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
Monitoring branżowych targów przemysłu ceramicznego
Targi handlowe umożliwiają firmom spotkanie pod jednym dachem klientów i nawiązanie kontaktów ze
sprzedawcami lub kupującymi z odległych zakątków świata oraz wprowadzenie nowych produktów i usług. Jest
to też wyjątkowa okazja do przeprowadzenia monitoringu przypadków naruszenia praw i zatrzymania
ewentualnej sprzedaży kwestionowanych produktów, które mogłyby być przeznaczone na rynki UE.
Aby interwencje na takich targach były skuteczne, konieczne jest przygotowanie ich przynajmniej na 2
miesiące wcześniej. Uzyskanie notarialnych poświadczeń, legalizacja i tłumaczenie najważniejszych
dokumentów zabiera wiele czasu.
Targi to również dobra okazja do zidentyfikowania ewentualnych konkurentów i podmiotów naruszających
prawo, zebrania dowodów o potencjalnie kwestionowanych towarach. W tym celu należy zbierać wizytówki i
broszury oraz zapamiętywać nazwy i numery stoisk ewentualnych sprawców. Wskazana jest obecność
notariusza przy zbieraniu dowodów do postępowania w przyszłych sporach cywilnych, ponieważ notarialne
poświadczenie umożliwi rozpoczęcie postępowania na drodze sądowej w mieście, które było organizatorem
targów oraz utrudni podmiotowi naruszającemu prawo zeznanie przed sądem, że na targach firma się nie
wystawiała, że nie wyprodukowała danego produktu, czy nawet, że dowód został sfabrykowany.
Bardzo ważne jest, zwłaszcza przy podejmowaniu decyzji o wysłaniu listu ostrzegawczego lub innym działaniu
po zakończeniu targów, podejmowanie dalszych działań uwzględniając poradę lokalnej firmy prawniczej.
Rodzaj roszczeń zgłoszonych w liście ostrzegawczym będzie zależał od tego, jak silne są zebrane dowody oraz
oczywiście od tego, jak silnie udokumentowane jest PWI. Dowody zebrane na targach mogą posłużyć do
rozpoczęcia uzupełniającego śledztwa przeciw sprawcy naruszenia. Następnie, jeśli dowody z obu działań na to
pozwalają, można rozpocząć postępowanie administracyjne lub cywilne.
Inną opcją jest stworzenie „czarnej listy” podmiotów naruszających prawa innych. Listę taką tworzy się na
podstawie zebranych i przekazanych dalej do urzędu celnego informacji lub do wykorzystania wewnątrz firmy
do udoskonalenia planu ochrony PWI. Zaleca się też prowadzenie uzupełniających działań dochodzeniowych
dotyczących stron internetowych i fabryk podejrzanych o naruszenie praw innych, przede wszystkim przeciw
tym podmiotom, które naruszają prawa innych w sposób notoryczny.
Należy pamiętać, że podejmowanie takich działań jednorazowo nie będzie na dłuższą metę skuteczne. Aby
przyniosły one jakieś rezultaty należy się w nie zaangażować i prowadzić każdego roku stały monitoring. Kiedy
targi są głównym źródłem zamówień dla sprzedawców, uniemożliwianie sprawcom naruszenia kontaktów z
międzynarodową klientelą, bez których nie są w stanie dalej istnieć, może wywołać efekt nokautu u ich
zaopatrzycieli. To jest jedna z możliwości ataku, ze strony kupujących. Taka metoda może być też oszczędnym
sposobem znalezienia właściwego producenta (co jest zwykle bardzo kosztowne, a w niektórych przypadkach
nawet bardzo trudne). Najlepszym rozwiązaniem jest, jeśli tylko pozwala na to budżet, prowadzenie
wielostronnych działań, tak ze strony zamawiających, jak i dostawców.
Stworzenie kampanii dotyczącej listu ostrzegawczego
Odpowiednio sformułowane i wystarczająco wcześnie wysłane listy ostrzegawcze mogą być skuteczne,
zwłaszcza jeśli wysyła się je do podmiotów, przeciw którym wszczęto postępowanie już w przeszłości. Bardzo
skutecznym może okazać się na przykład wysłanie takiego listu przed targami do podmiotu, który wcześniej już
naruszył Twoje prawa. List taki przypomina o podjętych przez Ciebie krokach prawnych w przeszłości, Twoich
prawach i żąda nieumieszczania w broszurach kwestionowanych produktów i niewystawiania ich na
zbliżających się targach. W niektórych okolicznościach, a mianowicie w trakcie przygotowań do postępowania
cywilnego oraz zbierania dowodów o naruszeniu praw innych, nie takiego listu wysyłanie jest zalecane. Mógłby
on wzbudzić czujność drugiej strony oraz utrudnić zbieranie dowodów.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
Zgłoszenie PWI w urzędzie celnym
Firmy, zważywszy na rosnącą konkurencję importowanej ceramiki z Chin i zagrożenie naruszenia ich praw,
powinny poważnie rozważyć zgłoszenie swoich znaków towarowych i innych PWI w GAC w Chinach. Urzędy
celne są w Chinach bardzo skuteczne w dziedzinie ochrony znaku towarowego i mogą też być skuteczne w
dziedzinie ochrony patentów na wzory przemysłowe. W dziedzinie praw autorskich, pozostałych patentów i
innych praw technicznych ich skuteczność jest mniejsza.
Jeśli znane są Ci jakieś osoby lub podmioty naruszające prawa innych możesz też zgłosić tzw. „czarną listę” do
urzędu celnego, aby pomóc w ten sposób wskazać, które transporty mogą zawierać podejrzane towary.
5. Opis przypadku
Europejska firma produkująca naczynia kuchenne (głównie ceramiczne naczynia stołowe) sprzedaje swoje
produkty tylko na rynku europejskim. Nie prowadzi aktualnie sprzedaży na rynku chińskim, ale zamierza to
zrobić w przyszłości. Zauważono, że sprzedaż najbardziej popularnego produktu zaczęła spadać i jednocześnie
stwierdzono, że taki sam produkt, o identycznym wyglądzie, ale gorszej jakości i za dużo niższą cenę oraz z
innym logo sprzedawany jest na ich własnym rynku. Ustalono, że jego dystrybutorem jest firma chińska.
Problemem chciano się zająć w samych Chinach, ale firma nie miała patentu na wzór przemysłowy w Państwie
Środka. Okazało się, że jedynie naruszenie praw autorskich mogło stanowić podstawę prawną, aby móc liczyć
na wygranie sprawy.
Zgłoszono się po poradę do lokalnej firmy prawniczej i przeprowadzono czynności dochodzeniowe w celu
ustalenia, kto jest producentem lub skąd pochodzą kwestionowane towary oraz w celu zabezpieczenia
poświadczonych notarialnie dowodów naruszenia prawa. Dochodzenie wykazało, kto jest pierwotnym
wytwórcą, i że wytwórca ten produkował kopie najbardziej popularnych europejskich produktów, głównie z
przeznaczeniem na eksport. Niemożliwe było jednak zebranie poświadczonych notarialnie dowodów.
Pozytywny wynik sprawy w sporze cywilnym był mało prawdopodobny. Ponadto, jeśli w grę nie wchodził interes
ogółu (taki jak szkoda dla bezpieczeństwa publicznego), trudno było dochodzić praw autorskich na drodze
postępowania administracyjnego. Z tych dwóch powodów firma, zamiast podjąć kroki prawne, zdecydowała się
wysłać, za pośrednictwem miejscowego prawnika, list ostrzegawczy do wytwórcy i dystrybutora. W liście
stwierdzono naruszenie praw autorskich wzoru przemysłowego i dołączono poświadczone notarialnie i
zalegalizowane świadectwo stworzenia wzorów przez ich twórców i zażądano, aby obie firmy zaprzestały
produkcji i / lub sprzedaży kwestionowanego produktu. List zawierał również żądanie zobowiązania do
nienaruszania tych praw w przyszłości.
Listy zignorowano, dalsze telefony nie przyniosły żadnych rezultatów. Nie doprowadziły też do żadnej
współpracy. Zachowano potwierdzenia doręczenia na przypadek, gdyby podjęto kroki prawne w przyszłości.
Takie potwierdzenia mogą zawsze służyć, jako dowód, że kwestionowane firmy były powiadomione, i że każde
późniejsze naruszenia praw firmy produkcyjnej z Europy miało miejsce w złej wierze.
Nauczeni złym doświadczeniem przedstawiciele firmy zaczęli, przełomie ciągu kolejnych 2 lat, rejestrować
patenty na swoje nowe wzory przemysłowe w Chinach. Ponieważ firma ma ich setki, rejestracja wszystkich
była zbyt kosztowna. Zarejestrowano więc tylko najbardziej popularne, te w przypadku których
prawdopodobieństwo naruszenia ich praw było największe. Zachowano jednocześnie wszystkie dokumenty
dotyczące procesu tworzenia wzorów przemysłowych innych produktów, aby mieć ewentualne dowody
posiadania praw autorskich. Stworzono też protokół szybkiego raportowania i nawiązano współpracę z
prawnikami i prywatnymi detektywami w Chinach, którzy mieli zgłaszać zaobserwowane naruszenia, jak
również monitorować przemysłowe targi handlowe. Zebrane w ten sposób informacje posłużyły do stworzenia
„czarnej listy” chińskich „konkurentów” i sprawców naruszenia praw.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2
Projekt finansowany
przez Unię Europejską
Przed targami w Guangzhou, firma rozpoczęła współpracę z lokalnymi firmami prawniczymi, aby przygotować
pełnomocnictwa, uwierzytelnione kopie zaświadczeń o prawie patentowym na wzory przemysłowe oraz, aby
zgromadzić dowody na posiadanie praw autorskich do produktu, który chciała chronić. Ponieważ dokumenty te
musiały być poświadczone przez notariusza i zalegalizowane, przygotowania do targów rozpoczęto dużo
wcześniej (formalności tego typu zajmują 1 – 2 miesiące). Na tydzień przed targami, miejscowa firma
prawnicza skontrolowała listę wystawców celem sprawdzenia czy któraś z firm znajdujaca się na czarnej liście
nie wystawia się na targach. Znalazła 5, których produkty widziane były w UE.
W pierwszym dniu targów prywatni detektywi przeprowadzili oględziny, zebrali dowody o kwestionowanych
towarach w obecności chińskiego urzędnika notarialnego oraz zapisali, które stoiska eksponują kwestionowane
produkty bądź w broszurach, bądź na stoisku na miejscu. Po zebraniu dowodów zgłoszono skargę do
znajdującego się na terenie targów IP Complaint Centre. Następnego dnia, do sprawcy naruszenia udał się
urzędnik ds. WI z przedstawicielem firmy produkcyjnej i lokalny prawnik. Urzędnik ds. WI stwierdził naruszenie
PWI i zażądał usunięcia kwestionowanych towarów z wystawy. Ponieważ do zakończenia targów zostały
jeszcze 4 dni, była to potencjalnie duża strata dla wystawcy, zwłaszcza jeśli chodziło o sprzedaż na eksport.
Kilka tygodni po zakończeniu targów wysłano list ostrzegawczy do firm, przeciw którym podjęto działania na
targach. W liście opisano wydarzenie i dołączono kopie poświadczonego notarialnie dowodu oraz zażądano
podpisania zobowiązania, że prawa europejskiej firmy do produktu nie zostaną naruszone. Na kilka miesięcy
przed kolejnymi targami ponownie wysłano listy ostrzegawcze z przypomnieniem o nieumieszczaniu
kwestionowanych produktów w broszurach. List ten należało wysłać odpowiednio wcześnie, ponieważ gdyby
był wysłany zbyt późno tj. zbyt blisko daty rozpoczęcia targów, broszury kwestionowanych firm mogłyby być
już wydrukowane. W takiej sytuacji firmy te mogłyby nie zgodzić się na usunięcie z nich kwestionowanych
produktów i wydrukowanie nowych.
Chociaż firma nie miała mocnej podstawy swych praw, kiedy po raz pierwszy postanowiła zająć się
problemem w Chinach, rozpoczęła przygotowania bardziej złożonego planu. Plan ten przewidywał rejestrację
praw, monitorowanie targów, wysłanie listów ostrzegawczych i tam, gdzie fakty działały na jej korzyść,
podjęcie kroków cywilnoprawnych przeciw podmiotom naruszającym jej prawa. To był sygnał mający
odstraszyć ewentualnych sprawców naruszenia i pokazać, że firma zamierza i jest w stanie egzekwować
swoje prawa nawet w Państwie Środka.
©Wspólnoty Europejskie, 2008. Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła.
2