UCHWAŁA Nr II/7/2003 r

UCHWAŁA Nr II/7/2003 r.
Rady Miejskiej w Bieruniu
z dnia 27.02.2003 r.
W sprawie: uchwalenia ,,Zintegrowanego gminnego programu ochrony środowiska dla
Miasta Bieruń”
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 Ustawy z dnia 08.03.1990 r. o samorządzie
gminnym (tekst jednolity Dz. U. Nr 142, poz. 1591 z 2001 wraz z późniejszymi zmianami) w
związku z art. 18 Ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62,
poz. 627 wraz z późniejszymi zmianami), na wniosek Burmistrza Miasta.
RADA MIEJSKA BIERUNIA
postanawia:
1) Uchwalić ,,Zintegrowany gminny program ochrony środowiska dla Miasta Bieruń” w
brzmieniu stanowiącym załącznik nr 1 do uchwały.
2) Zobowiązać Burmistrza Miasta do sporządzania i przedstawiania co 2 lata raportów z
wykonania programu.
3) Uchwala wchodzi w życie z dniem podjęcia.
1
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie
Cel i zakres pracy
Podstawa prawna
3
3
3
5
5
5
5
5
6
7
9
10
11
12
13
18
19
19
CZĘŚĆ I. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
1.
1.1.
1.1.1.
1.1.2
1.1.3
1.1.4
1.1.5
1.1.6.
1.1.7
1.1.8
1.1.9
1.1.10
1.2.
1.2.1
1.2.2
DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA W GMINIE BIERUŃ
Stan środowiska w gminie
Położenie i granice
Geologia i geomorfologia
Gleby
Stosunki wodne
Warunki klimatyczne
Szata roślina i świat zwierzęcy
Hałas
Przeobrażenia antropogeniczne środowiska przyrodniczego
Ocena zagrożeń wynikająca z eksploatacji węgla kamiennego
Zagrożenia powodziowe
Informacje ekonomiczno-społeczne o gminie
Wskaźniki społeczno - ekonomiczne
Analiza budżetu gminy – sprawozdanie z wykonania budżetu za lata 1999 – 2001 oraz plan
1.2.3.
1.2.4.
1.2.4.1
1.2.4.2
1.2.5
1.2.6
1.2.7
1.2.8
1.3.
2.
2.1.
na rok 2002
Ocena wydatków na ochronę środowiska
Prognoza dochodów na lata 2003 - 2006
Dochody budżetowe 2003 – 2006
Wydatki budżetowe
Pozycja na tle innych gmin
Bezrobocie
Komunikacja
Wskaźniki aktywności gminy i społeczności lokalnej na rzecz ochrony środowiska
Szanse i ograniczenia rozwoju gminy wynikające ze stanu środowiska
CELE, PRIORYTETY I ZADANIA ŚRODOWISKOWE GMINY BIERUŃ
Tabela zbiorcza - cele, priorytety i zadania wraz z czasem realizacji, szacunkowymi
kosztami i możliwościami finansowania
3.
4.
4.1.
4.1.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.4.1.
4.5.
4.6.
5.
6.
7.
7.1.
8.
20
24
25
25
25
26
28
28
30
31
32
35
58
67
67
67
76
76
78
81
82
HARMONOGRAM URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH
CZĘŚĆ II. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI
Aktualny stan gospodarki odpadami
Ilość, rodzaj i źródła powstawania odpadów
Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami
Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami
Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów
Fundusze strukturalne, Fundusz Spójności oraz Programy operacyjne
System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
Rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz harmonogram uruchamiania środków
finansowych i ich źródła
MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH
INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
Struktura organizacyjna zarządzania programem
WNIOSKI
LITERATURA
82
83
86
86
87
90
92
2
Wprowadzenie
Podstawą niniejszego opracowania jest umowa nr ZP 3420-92/2002 zawarta w dniu
22.10.2002 r. pomiędzy Gminą Miejską Bieruń a Głównym Instytutem Górnictwa w
Katowicach.
Przedmiotem zamówienia jest wykonanie, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r.
Prawo Ochrony Środowiska, PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA dla gminy Bieruń.
Cel i zakres pracy
Naczelną zasadą przyjętą w programie jest zasada zrównoważonego rozwoju,
umożliwiająca harmonizację rozwoju gospodarczego i społecznego gminy z ochroną jej
walorów środowiskowych. Przedstawione cele i zadania są zgodne ze ”Strategią rozwoju
województwa śląskiego” , która dąży do stworzenia
regionu realizującego podstawowe
zasady zrównoważonego rozwoju, czystego we wszystkich wymiarach środowiska
naturalnego i o kompletnej infrastrukturze ochrony środowiska, radzącego sobie z
problemami zanieczyszczenia pochodzącego z różnych źródeł oraz odtwarzającego wartości
środowiska naturalnego i powiększającego różnorodność biologiczną obszarów..”.
W niniejszej pracy opisano aktualny stan środowiska oraz zasobów naturalnych,
zagrożenia
środowiska
wynikające
z
rozwoju
gospodarczego,
długoterminową
i
krótkoterminową politykę ochrony środowiska dla poszczególnych elementów środowiska
oraz szacunkowe koszty wdrożenia działań na rzecz ochrony środowiska.
Podstawa prawna
Podstawy prawne oraz zakres merytoryczny Programu Ochrony Środowiska określa
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U.Nr 62, poz. 627).
Program Ochrony Środowiska dla gminy Bieruń został
opracowany w oparciu o:
 Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U.Nr 62, poz.628)
 Ustawę z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(Dz.U.Nr132, poz. 622 z późn. zm)
3
 Ustawę z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustaw – Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz niektórych ustaw (Dz.U.Nr 100, poz. 1085),
 Ustawę z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (tekst jednolity – Dz.U.Nr 106 z 2000r. , z
późn. zm.),
 Ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity –
Dz.U.Nr 15, poz.139 z późn. zm.),
 Ustawę z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U.Nr 63,
poz.638),
 Ustawę z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.Nr 16, poz. 78,
z późn. zm.),
 Ustawę z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U.Nr 72, poz. 747),
 Ustawę z dnia 20 grudnia 1996 r.o gospodarce komunalnej (Dz.U.Nr9, poz. 43 z 1997r. , z
późn. zm.),
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu
odpadów (Dz.U.Nr 112, poz. 1206).
4
CZĘŚĆ I. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
1. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA W GMINIE BIERUŃ
1.1. Stan środowiska w gminie
1.1.1. Położenie i granice
Miasto Bieruń położone jest w południowo-wschodniej części województwa śląskiego
i graniczy:
-
od zachodu i północnego zachodu z Tychami,
-
od północy z Lędzinami,
-
od północnego wschodu z Chełmem Śląskim (woj. małopolskie),
-
od wschodu z gminą Chełmek,
-
od południowego wschodu z Brzezinką (część m. Oświęcim – woj. małopolskie),
-
od południa z gminą Bojszowy.
Powierzchnia miasta Bieruń wynosi ok. 40 km2.
Obszar miasta zaliczany jest pod względem jednostki fizyczno-geograficznej [22] i
geomorfologicznej [21] do Kotliny Oświęcimskiej.
Deniwelacje terenu są stosunkowo niewielkie
i wynoszą 38,1 m. Najwyższym
wzniesieniem jest Góra Chełmeczki – 263,6 m npm. Najniżej położonym punktem jest
połączenie ujścia Przemszy do Wisły – 225,5 m npm.
1.1.2. Geologia i geomorfologia
Pod względem geologicznym analizowany obszar leży w obrębie zapadliska
przedgórskiego. Najstarszymi skałami występującymi na powierzchni są karbońskie
piaskowce, zlepieńce i łupki z węglem (warstwy łaziskie). Piaskowce są najczęściej szarawe,
mało zwięzłe, miejscami zlepieńcowate
Na terenie gminy występują również skały triasowe – dolnotriasowe wapienie jamiste i
dolomity, środkowotraisowe wapienie płytowe i faliste, margle (warstwy gogolińskie).
W miejscach występowania skał karbońskich i triasowych, pokrywająca je warstwa skał
młodszych (osadów mioceńskich) została całkowicie zniszczona.
5
Największe rozprzestrzenienie na terenie gminy mają osady czwartorzędowe.
Występujące w kilku płatach gliny zwałowe wiązane są ze zlodowaceniem środkowopolskim.
Tego samego wieku co gliny zwałowe są pokrywające znaczną część Bierunia są piaski i
żwiry lodowcowe i wodnolodowcowe. Z młodszym zlodowaceniem – północnopolskim –
wiązane są mady, piaski i żwiry teras akumulacyjnych. Ich występowanie na terenie gminy
ogranicza się jedynie do międzyrzecza Mlecznej i Tyszanki (Potok Tyski). W dolinach rzek
powszechne są holoceńskie osady rzeczne. Osady te budują terasy zalewowe występujące na
wysokości ok. 2m n.p. rzeki. Jest to kompleks osadów piaszczystych, piaszczystomułkowych, mułków, mułków tłustych plastycznych. Mady rzeczne były niegdyś
wydobywane przez miejscową ludność do wypalania cegły. W okolicach Bierunia Nowego
występują holoceńskie namuły torfiaste[24].
1.1.3. Gleby
Na obszarze miasta występują przede wszystkim gleby bielicowe, wykształcone na
podłożu piaszczystym lub gliniastym. Na osadach rzecznych wykształciły się mady i gleby
mułowo-bagienne, zaś na podłożu węglanowym rędziny o zróżnicowanym stopniu rozwoju.
Mapa kompleksów rolniczej przydatności gleb województwa katowickiego (Biuro
Geodezji i Terenów Rolniczych – Katowice) wskazuje, że najlepszy w skali miasta kompleks
gleb ornych- pszenny dobry, zalega w rejonie centralnym oraz fragmentarycznie w dolinie
Wisły. Kompleks żytni bardzo dobry i dobry tworzą te same typy gleb głównie w rejonie
Bijasowic i na północnym obrzeżu miasta, także na innych terenach.
Dość duże obszary obejmują grunty orne kompleksu żytniego słabego (w tym czarne ziemie
zdegradowane w Bieruniu Nowym i nad Przemszą) i najsłabszego, także zbożowopastewnego mocnego i słabego.
Przy dużym udziale łąk znamienny jest brak użytków zielonych kwalifikowanych jako
bardzo dobre i dobre. Większość uznana jest jako użytki średnie na analogicznych glebach jak
grunty orne.
W porównaniu z gminami sąsiednimi użytki rolne w Bieruniu wg klasyfikacji
kompleksów rolniczej przydatności gleb, są zdecydowanie wyższej wartości użytkowej dla
gospodarki rolniczej niż w jednostkach sąsiednich. Powyższą ocenę potwierdza bonitacja
gleb. Najwięcej gleb klasy III a i b występuje w Ściernicach , w sąsiedztwie kopalń, w rejonie
Solca oraz w Dolinie Wisły pomiędzy Bijasowicami i Bieruniem Nowym. Znaczne
kompleksy gleb klasy IV a i b obejmuje tereny w Bijasowicach na północ od Ścierni, na
6
terenach byłego Stawu Bieruńskiego, pomiędzy torowiskiem PKP a granicą Fiat Auto Poland
i powyżej fabryki samochodów oraz w Czarnuchowicach. Słabe gleby klasy V i VI
koncentrują się w rejonie kopalń, Kolonii Bieruń, u podnóża Góry Chełmeczki, a także
częściowo na terenach byłego stawu Bieruńskiego [32].
Struktura użytkowania gruntów w Bieruniu na tle otoczenia
Gminy
Bieruń
Lędziny
Chełm Śl.
Bojszowy
Tychy
Powierzchnia
4019
100,0
3104
100,0
2324
100,0
3407
100,0
8172
100,0
Razem
Grunty
orne
2459
61,2
1933
62,3
1682
72,4
2172
63,7
3375
41,3
1499
37,3
1194
38,5
1080
46,5
1468
43,1
2146
26,3
Użytki rolne
Sady
Łąki
Pastwiska
9
0,2
16
0,5
51
2,2
1
0,03
17
0,2
ha %
686
17,1
559
18,0
371
16,0
565
16,6
1039
12,7
265
6,6
164
5,3
180
7,7
138
4,0
173
2,1
Lasy
Pozostałe
grunty
617
15,3
455
14,6
8
0,3
858
25,2
2176
26,6
943
23,5
716
23,1
634
27,3
377
11,1
2621
32,1
1.1.4. Stosunki wodne
Na obszarze gminy działy wodne biegną kulminacjami terenowymi, mają one
charakter działów pewnych, przerwanych w niektórych miejscach bramami wodnymi.
Przerwy w działach wodnych spowodowane są niejednokrotnie okresowymi rowami, głównie
melioracyjnymi, łączącymi sąsiednie zlewnie. Bramy wodne występują w okolicach Bierunia
Starego i Czarnuchowic. Działy wodne niepewne występują na obszarach zurbanizowanych i
antropogenicznie przeobrażonych (Bieruń Stary), względnie na obszarach chronionych przed
zalewem lub okresowo zalewanych (głównie obszary dolinne okolic Bierunia Nowego i
Czernuchowic).
Obszar gminy odwadniany jest przez Wisłę i jej dopływy – Gostynkę, Potok
Goławiecki i Przemszę. Do Gostynki uchodzi Mleczna i Tyszanka. Powierzchniowa sieć
hydrograficzna jest dobrze rozwinięta. Głównymi zbiornikami wodnymi są: Jezioro Łysina k.
Bierunia Starego oraz Staw Goldman w dolinie Potoku Goławieckiego.
Z analizy średnich miesięcznych przepływów wynika, że Gostynką i Mleczną w
półroczu zimowym (listopad – kwiecień) odpływa ponad 50% rocznego odpływu, natomiast
na Wiśle przeważa odpływ letni (maj – październik).
7
Płytki poziom wodonośny (pierwszy napotkany) występuje w utworach
czwartorzędowych, spoczywających na utworach miocenu. Zwierciadło wód
podziemnych ujmowanych studniami gospodarskimi lub drenowane
powierzchniową siecią hydrograficzną ma charakter swobodny i zalega na
niewielkiej głębokości, najczęściej poniżej 1 m (w dolinach rzecznych) bądź 1
– 2 m. Na obszarach pagórów zrębowych głębokość zwierciadła wód
podziemnych zdecydowanie wzrasta, nawet do 10 – 30 m [43].
Skażenia wód powierzchniowych
Rzeki Gostynia (z Mleczną), Potok Goławiecki i Przemsza należą do
rzek o najwyższych wskaźnikach zanieczyszczeń w województwie. Czystość
wszystkich rzek (także Wisły Małej) nie odpowiada normom.
Szczególne obciążenie stanowią zrzucane do nich wody dołowe kopalń Piast,
Ziemowit i Czeczott, ze względu na wysoką zawartość chlorków i siarczanów
oraz podwyższoną radioaktywność. Wody, które prowadzi Potok Goławiecki z
kopalni Ziemowit klasyfikowane są jako płynny odpad radioaktywny [12].
Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych do
wód powierzchniowych w Bieruniu w 1997r.:
BZT5
659,3
kg/dobę
ChZT
1861,4
kg/dobę
zawiesina 428,9
kg/dobę
siarczany 70700
kg/dobę
chlorki
1446686,3 kg/dobę
azot ogólny 16,8
kg/dobę
fosforany 64,0
kg/dobę
metale ciężkie
0,4
kg/dobę
Potok Goławiecki przepływa w bezpośrednim sąsiedztwie terenów
istniejącej zabudowy mieszkaniowej. Planowane przełożenie koryta potoku
przez składowisko skały płonnej „Paciorkowce” nie eliminuje skażenia
(radioaktywne osady w całym potoku, także w Gostyni i w zbiorniku
Bojszowy), stare koryto będzie wymagać rekultywacji , a nowe prowadzone
jest przez projektowany park. Potok prowadzący otwartym korytem
radioaktywne wody dyskwalifikuje użytkowanie tego terenu jako park.
Ponadto potok stwarza zagrożeniem terenów trasy zalewowej w przypadku
powodzi i po przerwaniu wałów przeciwpowodziowych [32].
Skażenie wód podziemnych
Rejon Bierunia charakteryzuje występowanie: Głównego Zbiornika
Wód Podziemnych (GZWP) o typie szczelinowo – porowym C/2 Tychy –
Siersza w północnej części miasta oraz czwartorzędowego Użytkowego
Poziomu Wód Podziemnych (UPWP) o typie porowym: Q II rejon Małej
Wisły w zachodniej części miasta. Oba poziomy wodonośne cechuje III i IV
klasa jakości wód. Wody te są wykorzystywane dla celów przemysłowych
8
(ujęcie KWK „Piast” w Bieruniu Starym i Nowym, ujęcie ERG-u w Bieruniu
Starym).
Najistotniejszym źródłem skażenia wód podziemnych na pograniczu
Bierunia i Bojszów jest zbiornik retencyjno – dozujący zasolonych wód
dołowych z kopalń „Piast” i „Czeczott” - „Bojszowy” . Zawartość chlorków i
siarczanów w wodach studziennych została stwierdzona w odległości ponad 1
km od zbiornika (Jedlina – gm. Bojszowy). Na terenie Bierunia potencjalne
zagrożenie skażeniem wód podziemnych występuje w sąsiedztwie Potoku
Goławieckiego oraz na trasie rurociągu odprowadzającego zasolone wody
kopalniane z KWK „Piast” do zbiornika „Bojszowy” [32].
1.1.5. Warunki klimatyczne
Według podziału rolniczo – klimatycznego Polski R.Gumińskiego
analizowany obszar znajduje się w dzielnicy częstochowsko – kieleckiej.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7 – 8 0C, czas trwania okresu
wegetacyjnego 210 – 220 dni. Pokrywa śnieżna zalega przeciętnie 70 – 75 dni
[43].
Stosunki klimatyczne są tu bardziej zależne od czynników
cyrkulacyjnych niż słonecznych. W ciągu roku przeważają wiatry z sektora
zachodniego. W Bieruniu dominującym jest kierunek południowo – zachodni,
a o najmniejszym udziale – południowy.
Znamienny jest tutaj udział cisz: w skali roku – 19,4 %, w lecie 20,9 %.
Średnie prędkości wiatru bez względu na kierunek są zbliżone od 2,1 do 3,1
m/s w skali rocznej. Większe prędkości odnotowane są zimą na dominującym
kierunku (3,3 m/s).
Roczna suma opadów dla stacji meteorologicznej Bieruń Stary wynosi
734 mm. Maksymalna ilość opadów przypada na lipiec i wynosi 113 mm, a
minimalna na październik – 37 mm.
Zamglenia tutaj występujące mają charakter typowy. Najczęściej
zalegają w październiku, najrzadziej w lipcu. W skali roku jest ponad 44 dni z
mgłą. Opady i mgły sprzyjają samoczyszczeniu się powietrza, natomiast małe
prędkości wiatru i duży udział cisz utrudniają wentylację i przewietrzanie
obszaru [32].
1.1.6. Szata roślinna i świat zwierzęcy
Pomimo dużego przekształcenia środowiska, na obszarze Bierunia
znajdują się jeszcze tereny zapewniające dogodne warunki życia i rozwoju
rzadkim i chronionym gatunkom. Na terenie miasta znaleziono kilka zwierząt
nielicznych na obszarze Śląska oraz znaczną liczbę gatunków podlegających
w Polsce ochronie prawnej. W Bieruniu zachowały się niewielkie fragmenty
zbiorowisk umożliwiające przeżycie tym zwierzętom, które nie potrafią się
zaadoptować do warunków miejskich.
9
Na terenie Bierunia, na mocy zarządzeń burmistrza, ochroną prawną w
formie pomników przyrody objętych jest 10 drzew (4 dęby szypułkowe , 4 lipy
drobnolistne, 2 wiązy polne). Proponuje się objęcie ochroną dalszych 51
drzew oraz 3 skupień i alei.
Największy udział we florze mają gatunki leśno- zaroślowe (25%),
łąkowe (17%)i ruderalne (19%). Grupa gatunków wodnych nie przekracza
4% mimo silnie rozwiniętej sieci hydrograficznej. Wpływa na to regulacja
cieków i ich zanieczyszczenie. Roślinność wodna rozwija się głównie na
powierzchni zachowanych, czystych zbiorników i niewielkich potoków.
Lasy zajmujące zaledwie 15,3% powierzchni miasta charakteryzują się
sztucznie przebudowanym , jednowiekowym drzewostanem z udziałem obcych
gatunków drzew (dąb czerwony). 65% powierzchni leśnej to siedliska boru
mieszanego wilgotnego , w 20% - boru mieszanego świeżego i w 10% lasu
mieszanego świeżego. Dominującym gatunkiem jest sosna, w domieszce do
5% występuje dąb szypułkowy i czerwony, a także klon i olcha.
Lasy w Bieruniu i w jednostkach sąsiednich poddane są niekorzystnym
oddziaływaniom antropogenicznym (zmiany stosunków wodnych wywołane
eksploatacją węgla kamiennego, zanieczyszczeniem powietrz i inne) skutkując
obniżoną odpornością na biotyczne czynniki degradacji oraz obniżona
żywotnością. Są to jednak obszary o wysokich jeszcze walorach
przyrodniczych (opr. pracowników naukowych UŚ pod kierunkiem dr
A.Rostańskiego „Waloryzacja przyrodnicza gminy Bieruń”).
Zbiorowiska łąkowe i murawowe obejmują 23,7% powierzchni
Bierunia. Ich występowanie koncentruje się w dolinach rzek Wisły, Przemszy,
Gostyni, Mlecznej, cieku Derówki, częściowo na terenie byłego Wielkiego
Stawu Będzińskiego. Są to łąki świeże i wilgotne, względnie dobrze
zachowane. Do obszarów o wysokich walorach przyrodniczych zalicza się łąki
w zachodniej części miasta nad rzeką Gostynią i Mleczną oraz nad Wisłą i
Przemszą.
Synantropijne zbiorowiska upraw polowych zajmują 37,3%
powierzchni. Duży udział rozłogów wielkoprzestrzennych (brak miedz i
zadrzewień śródpolnych) nie sprzyja bogactwu gatunkowemu organizmów
żywych, stąd m.in. pola uprawne kwalifikowane jako obszary o średnich
walorach przyrodniczych, podobnie jak łąki poza wyżej wymienionymi
terenami.
Ekosystemy osadnicze związane z zabudową o różnej intensywności to
tereny zieleni urządzonej i ulicznej towarzyszącej zabudowie osiedlowej,
ogrodów przydomowych, ogrodów działkowych. W waloryzacji przyrodniczej
mają niską rangę. Za pozbawione walorów uznano tereny silnie
antropogenicznie przekształcone, w tym stare miasto, osiedla zabudowy
wielorodzinnej w Bieruniu Nowym, większość terenów przemysłowych, tereny
drogowe i kolejowe.
Nieco lepiej zakwalifikowano zespoły roślinności wtórnej na
historycznych obiektach inżynierskich o średnich walorach przyrodniczych –
10
Grobel Bieruńska (adaptacja dla celów parkowych) o wysokich walorach
przyrodniczych – Grobel Stawu Kopańskiego.
1.1.7. Hałas
Podstawowymi źródłami hałasu w gminie są transport oraz urządzenia
przemysłowe. Wg. opracowania GIG w Katowicach „Plan akustyczny
Bierunia” z 1995 r. zasięg oddziaływania ponadnormatywnego hałasu od
dróg i linii kolejowych są rzędu od 10 do 435 m w przypadku hałasu
drogowego i od 280 do410 m dla hałasu kolejowego. Jest to uciążliwe dla
ludzi zamieszkałych na 30% terytorium gminy w przypadku hałasu
drogowego oraz 15% terytorium gminy w przypadku hałasu kolejowego.
Najbardziej narażonymi na hałas są obszary wzdłuż dróg krajowych i
wojewódzkich DK950 (Mikołów – Oświęcim), DW780(Bieruń –Libiąż Kraków), DW931(Bieruń-Pszczyna).
Najwyższe wartości (dB) odnotowano w ciągu ulic Warszawskiej i
Turyńskiej (od 72,5dB do 78,3 dB. W rejonie rynku 69,4 dB. Ilość pojazdów
na dobę oscyluje w granicach 10000 i wykazuje tendencje zwyżkowe. Pomimo
tych niekorzystnych wskaźników gmina zaliczana jest w skali województwa do
najmniej zagrożonych hałasem komunikacyjnych.
Na terenie największego zakładu przemysłowego w gminie tj. KWK
„Piast” źródłami hałasu są szyb wydobywczy Nr II oraz szyb wentylacyjny Nr
III. Ponad to emitorami hałasu są: Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla
oraz szyb Nr IV w Jajostach. Kopalnia posiada decyzje ustalające
dopuszczalny równoważny poziom hałasu „A”.
Ponadnormatywne poziomy hałasu „A” zarówno w dzień i w nocy
emituje fabryka produktów spożywczych „Danone”. Hałas ten jest uciążliwy
dla sąsiadującej z fabryką zabudowy mieszkaniowej [44].
1.1.8. Przeobrażenia antropogeniczne środowiska przyrodniczego
Na obszarze miasta zauważalnym antropogenicznym przeobrażeniom
uległy stosunki wodne. Od dłuższego czasu utrzymuje się zły stan jakości wód
w wyniku nadmiernego zrzutu ścieków komunalnych, przemysłowych,
rolniczych, a także zasolonych wód dołowych. Gostynia , Mleczna, Potok
Goławiecki i Wisła mają wody pozaklasowe, natomiast wody Potoku
Toszeckiego (Tyszanki) u ujścia do Gostyni maja III klasę czystości. Do
ważniejszych źródeł ścieków w Bieruniu należą: Elektrownia „Łaziska”,
KWK „Piast” oraz Zakłady Tworzyw Sztucznych „Erg”.
W wyniku przerzutu celem zaspokojenia potrzeb komunalnych i
przemysłowych, a także zrzutu wód dołowych do sieci hydrograficznej, w
rzeczywistym odpływie rzecznym wzrasta ilość wód obcych. Przykładem
malejącego udziału wód naturalnych w rzeczywistym przepływie są odpływ
Mlecznej w profilu ujściowym - w 1974 r. 54,9%, a w 1984r. już tylko 29,2%.
11
Podobna sytuacja występuje też w odcinku ujściowym Gostyni i Potoku
Goławieckiego.
W okolicach Bierunia Starego i Nowego nastąpi wzrost retencji
powierzchniowej w wyniku przewidywanego powstania zalewisk na obszarach
osiadań terenu w rejonach podziemnej eksploatacji węgla kamiennego. Na
obszarach zabudowy miejskiej i przemysłowej zmniejszeniu uległa zdolność
infiltracyjna gruntu. Na skutek systematycznych odwodnień górotworu
zmniejszają się zasoby wód podziemnych. Wyrazem tego są powstałe leje
depresyjne, głównie we wschodniej części miasta. Przewiduje się jednak, że w
niedalekiej przyszłości lej depresyjny obejmie większą część miasta [4,7].
Obszar Bierunia charakteryzuje się także znaczną przeobrażoną rzeźbą.
Najbardziej dobitnym tego przykładem są niecki osiadania występujące we
wschodniej części miasta , a perspektywicznie mające objąć prawie całe
miasto. Przewiduje się, że rozmiary osiadania w dolinie Gostyni dojdą do
wartości 15 m [7].
Miasto Bieruń, mimo peryferycznego położenia w Górnośląskim
Okręgu Przemysłowym, ma zanieczyszczone powietrze – szacuje się, że na
całym jego obszarze przekroczone są średnioroczne dopuszczalne stężenia 2-4
substancji.
Największymi emitorami zanieczyszczeń powietrza w otoczeniu
Bierunia są : Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu, P.P. Ciepłownia Tychy, a w
samym Bieruniu kotłownia KWK „Piast” (użytkownik spółka EKOTERM),
spawalnia i kuźnia Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla oraz lokalne
ciepłownie. Indywidualne ogrzewane mieszkań w województwie jest przyczyną
emisji 23,8% pyłu, 7,2% dwutlenku siarki, 48,5% tlenku węgla i 32,3%
węglowodorów, przy czym emisja dwu ostatnich znacznie przewyższa emisję
przemysłową. Sytuacja taka ma miejsce także w Bieruniu.
Zmiany w szacie roślinnej okolic Bierunia datuje się już od bardzo
dawna (okres średniowieczny) gdy znaczne powierzchnie w dolinach rzek
przeznaczono pod stawy hodowlane, a pozostałe grunty wykorzystywano
rolniczo. Rozwojowi rolnictwa towarzyszyła melioracja gruntów wilgotnych.
Gęsta sieć melioracyjna widnieje do dziś w krajobrazie miasta. Dzięki tym
procesom oraz odlesieniu znacznej części Bierunia zasięg naturalnych
zbiorowisk roślinnych został znacznie ograniczony. Na ich miejsce wkraczały
wtórne zbiorowiska roślinne pochodzenia antropogenicznego. Nasilona
urbanizacja i rozwój przemysłu XX wieku spowodował kolejne
wielkopowierzchniowe przeobrażenia krajobrazu. Wynikiem tych procesów
jest aktualny obraz szaty roślinnej miasta, która w znacznej części jest
przeobrażona i posiada charakter wtórny. Nieliczne, zachowane kompleksy
leśne posiadają zazwyczaj sztucznie przebudowany, jednowiekowy drzewostan
z udziałem obcych naszej florze gatunków drzew. Stanowią one jednak wraz z
pozostałościami nadrzecznych lasów i zarośli łęgowych, głównie ze względów
siedliskowych (siedliskotwórczych), najbardziej zbliżone do naturalnych
biocenozy. Niektóre dawne twory działalności człowieka jak: stare,
12
zadrzewione groble czy odcięte w wyniku „prac regulacyjnych” fragmenty
starorzeczy uległy unaturalnieniu i stanowią dziś cenne ze względów
przyrodniczych obszary [43].
1.1.9. Ocena zagrożeń wynikających z eksploatacji węgla kamiennego w
obrębie i w otoczeniu miasta
Bieruń położony jest w obrębie obszarów i terenów górniczych trzech
kopalń węgla kamiennego: „Piast” (60% obszaru górniczego), „Ziemowit” i
„Czeczott”.
Kopalnia Węgla Kamiennego „Piast”
Aktualnie eksploatacja prowadzona jest w oparciu o zmienioną
koncesję nr 23/93 z dnia 15.08.1993r. udzieloną przez Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz decyzję ustanawiającą
teren górniczy z dnia 22.11.1996 r.. Decyzja MOŚZNiL z dnia 17.08.1998r.
zawierała zmianę współrzędnych określających położenie terenu górniczego
oraz zmianie nazwy i powierzchni terenu górniczego „Bieruń I” na „Bieruń
II” z pierwotnego obszaru 49,65 km 2 na 51,32 km2.
Włączone zostały tereny w dolinie rzek Gostyni i Wisły, które wchodziły w
obręb obszaru górniczego „Wola” KWK „Czeczott”.
Kopalnia Węgla Kamiennego „Czeczott”
Wydobycie odbywa się na podstawie koncesji nr164/94 udzielonej przez
MOŚZNiL oraz decyzji ustanawiającej teren górniczy z 27.11.1996 r.,
zmienionej decyzją z dnia 17.08.1998r. zmieniającej współrzędne określające
położenie terenu górniczego oraz nazwę i powierzchnię obszaru górniczego
„Wola” o powierzchni 57,59 km 2 na „Wola I” o powierzchni 28,50 km2.
KWK ”Czeczott” odstąpiła od zamiaru eksploatacji złóż węgla w dolinie Wisły
i pod Oświęcimiem. Kopalnia obejmuje swym obszarem górniczym
południowy fragment Bierunia wzdłuż doliny rzeki Gostyni od ERG-u po
zbiornik „Bojszowy” z terenami zabudowy pd. części Jajost.
Skutki eksploatacji w latach 1985-1998 ujawniły w rejonie
skrzyżowania ul. Turystycznej z rzeką i linią kolejową, osiadania do 0,5 m (II
kategoria górnicza).Do roku 2010 przewiduje się zwiększenie zasięgu
oddziaływania po zbiornik „Bojszowy” z osiadaniami 2,5 m w korycie rzeki
Gostyni w rejonie Jajost – zbiornik „Bojszowy”, z występowaniem III i IV
kategorii górniczej. Wpływy te nakładają się na oddziaływania KWK „Piast”.
Kopalnia Węgla Kamiennego „Ziemowit”
Kopalnia prowadzi eksploatacje na podstawie koncesji nr 163/94
udzielona przez MOŚZNiL w dniu 26.08.1994r. na wydobycie węgla
kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej ze złoża kopalni
położonego na terenie miast Mysłowice, Bieruń Tychy, Katowice i gminy
Lędziny i decyzji z dnia 22.11.1996 r. ustalającej teren górniczy „Lędziny I” o
powierzchni 71,15 km 2.
13
Przy przewidywanym rocznym wydobyciu 4,0 – 4,5 mln Mg żywotność
kopalń wynosi następnych 55 – 60lat. Eksploatacja prowadzona jest w całości
systemem ścianowym z zawałem stropu.
Obszar górniczy „Lędziny I” obejmuje północno – zachodnią część
gminy Bieruń o pow. 2,48 km 2 oraz teren górniczy o pow. 3,06 km2. W
granicach określonych ul. Turyńską i torowiskami kolejowymi od południa i
wschodu. Kopalnia eksploatuje złoża położone w granicach obszaru
górniczego „Bieruń I”, przynależnego do KWK „Piast”. W zasięgu wpływów
KWK „Ziemowit” będzie tutaj dodatkowo areał o pow. 1,2 km 2. Są to tereny
byłego Wielkiego Stawu Bieruńskiego.
Deformacje powierzchni i zmiany warunków hydrogeologicznych.
Prowadzenie przez KWK „Piast” intensywnej eksploatacji górniczej
systemem ścianowym na zawał, spowodowało wystąpienie deformacji, które
swym zasięgiem objęły 80% obszaru górniczego „Bieruń II”.W zasięgu
wpływów dokonanej eksploatacji górniczej znalazły się zabudowania
miejscowości: Bieruń Nowy, Bieruń Stary, Chełm Śląski, Kopciowice,
Ściernie, Lędziny i Bijasowice. Skoncentrowane wydobycie w płaszczyźnie
pionowej doprowadziło do wystąpienia niecek osiadań:
 największa niecka centralna powstała na północ od szybów głównych
kopalni, poza granicami Bierunia, spowodowana eksploatacją pokładów o
łącznej grubości 9,0 m. Maksymalne osiadanie w centrum niecki wynosi 56m,
 niecka zachodnia obejmująca były Wielki Staw Bieruński oraz
miejscowości Ściernie i Bieruń Stary jest wynikiem eksploatacji pokładów
207, 208, 209 o łącznej grubości 7,8m. Dokonana eksploatacja KWK
„Ziemowit” w obrębie obszaru górniczego KWK „Piast” spowodowała
powstanie w dolinie potoku Stawowego dwóch niecek dochodzących do
6,5m głębokości. Osiadania wywołane eksploatacją w rejonie Ścierni
dochodzą do 4,0 m, a we wschodniej części Bierunia Starego do 3,0m. W
zasięgu wpływów niecki zachodniej znalazły się: bocznice kolejowe tor
kolejowy Bieruń- Lędziny, dwa wiadukty kolejowe nad ul. Warszawską,
drogi relacji Tychy-Oświęcim oraz Bieruń – Pszczyna, zabudowania przy
ul. Hodowlanej, tereny rolne i leśne,
 niecka południowo-zachodnia będąca wynikiem eksploatacji pokładów o
łącznej grubości 4,6m. Aktualnie w tym rejonie rozpoczęta została
eksploatacja pokładu 209 o grubości 3,0m. Niecka ta obejmuje
południową część miejscowości Ściernie i Jajosty,
 niecka osiadań we wschodniej części OG „Bieruń II” – poza granicami
Bierunia jest wynikiem eksploatacji górniczej pokładów 205\1 i 205\4 z
maksymalnym osiadaniem 1,0m. Terytorialnie obejmuje miejscowości
Chełm Śląski i Kopciowice. W zasięgu niecki południowo – wschodniej
znajduje się gazociąg wysokoprężny o średnicy 200mm i 500mm, Potok
Goławecki, droga klasy technicznej relacji Bieruń Nowy – Chełmek,
14
 niecka południowo – wschodnia obejmująca miejscowości Bieruń Nowy
oraz Bijasowice jest wynikiem eksploatacji pokładu 207 o grubości 3,0m.
Maksymalne osiadanie wynosi 2,0m. W zasięgu wpływów w/w niecki
znajdują się zabudowania Bierunia Nowego, droga relacji Oświęcim –
Tychy, potok Bijasowicki i Goławiecki.
Około 80% powierzchni objętej wpływami górniczymi zaliczonych
zostało do III kategorii terenów górniczych [32].
Zmiany warunków hydrogeologicznych spowodowane dokonaną
eksploatacją górniczą
Roboty eksploatacyjne w OG „Bieruń II” spowodowały zmiany reżimu
hydrogeologicznego w kierunku jego dynamizacji we wszystkich poziomach
wodonośnych.
Stagnując dotychczas zasoby słonych wód karbońskich poszczególnych
warstwach wodonośnych, związanych z grubymi kompleksami piaskowców
łaziskich były intensywnie drenowane wyrobiskami górniczymi, czego
konsekwencją jest rozwijający się nadal lej depresji aktualnie interferujący z
lejami depresji KWK „Ziemowit” i KWK „Czeczott”.
Szczególnie silny wpływ na zmianę pierwotnych warunków
hydrogeologicznych mają roboty eksploatacyjne w rejonach kopalni, gdzie
złoże wyeksploatowano w kilku pokładach. Szacuje się, iż w tych rejonach
zostało zdrenowanych 80% zasobów statystycznych wód reliktowych i
dotyczyło ok. 30% OG „Bieruń II”.
Eksploatacja systemem pełnego zawału stropu doprowadziła do
powstawania niecek osiadań, co w niekorzystny sposób odbija się w
stosunkach wodnych w czwartorzędowym piętrze wodonośnym w postaci
powstawania zalewisk i zmian alimentacji kontaktujących się ze sobą
poziomów wodonośnych. Zjawisko podmakania i zawodnienia gruntów
wystąpiło w północnej części OG „Bieruń II”. W rejonie tym powstały cztery
tereny depresyjne „Kopciowice”, „Chełm Śląski”, „Baraniec”, „Ściernie”.
Na terenie OG „Bieruń II” istnieją trzy rejony intensywnych osuszeń
związanych z oknami hydrologicznymi w utworach mioceńskich. Są to:
1. rejon Chełmu Wielkiego – wschodnie , triasowe i karbońskie (poza
Bieruniem),
2. rejon Ścierni – wschodnie triasowe,
3. rejon szybu IV i Bierunia Starego – wschodnie karbońskie.
W wymienionych rejonach nastąpiło znaczne obniżenie się zwierciadła
wód podziemnych. Przewiduje się dalsze zmiany stosunków wodnych w
związku z działalnością i rozwojem zakładu górniczego. Postęp zjawiska
odbędzie się w tych samych kierunkach co dotychczas [32].
Przewidywane obniżenia terenu do końca 2010 r.
15
Koncesja udzielona KWK „Piast” zobowiązuje kopalnię do
prowadzenia eksploatacji w taki sposób, aby na terenie zabudowanym gminy
Bieruń wielkość osiadań nie przekroczyła dwóch metrów. Eksploatacja
górnicza, w tym okresie, spowoduje wystąpienie maksymalnych odkształceń
właściwych dla III kategorii, fragmentarycznie dla IV (Góra Chełmeczki).
Zmiany stosunków wodnych, spowodowane eksploatacja górniczą KWK
„Piast” objawiać się będą w dalszym ciągu obniżaniem lub względnie
podnoszeniem zwierciadła wód podziemnych. Zjawiska te będą konsekwencją
drenowania górotworu przez wyrobiska górnicze oraz powstawania niecek na
skutek obniżeń powierzchni terenu.
Rzeźba terenu podlega i będzie podlegać dalszym przekształceniom na
90% obszaru górniczego. W rejonach styku obszarów górniczych kopalni
„Piast”, „Ziemowit” (m.Lędziny)i „Czeczott” (gm.Miedźna) szkody będą się
nawarstwiać. Rzędne wysokościowe w roku 2010 w porównaniu ze stanem
sprzed eksploatacji [27] w charakterystycznych punktach obniżają się
następująco:
 rejon ul. Kolonii Leśnej
8,0m
 Góra Rędzina k. Oś. Chemików
4,0 m
 Góra Chełmeczki
5,0 m
 rejon ul. Kopańskiej
ponad 3,0 m
 Góra Bijasowicka
ok. 2,0 m
 Polder Bijasowicki
ok. 6,0 m
 Ściernie na pd. od ul. Warszawskiej
ok. 2,0 m
 tereny byłego Wielkiego Stawu Bieruńskiego od 3,0 do 9,0 m
Równocześnie powstaną nowe zrównania w ramach rekultywacji
(gospodarczego wykorzystania skały płonnej) oraz wypiętrzenia (pięć kopców
od 10 do 30 m wysokości w rejonie b. Stawów „Paciorkowce” z docelowym
przeznaczeniem parkowym [32].
Dalsze zaburzenia sieci hydrograficznej i warunków
hydrogeologicznych.
Najistotniejszym zagrożeniem dla środowiska i bezpieczeństwa ludzi
wynikającym z przeobrażeń rzeźby terenu są zagrożenia wodne. Teren z
natury charakteryzujący się płytkim zwierciadłem wód gruntowych (poza
wypiętrzonymi garbami pomiędzy Bieruniem Starym i Nowym) nawet przy
minimalnym obniżeniu terenu , ulega podtapianiu do występowania wód na
powierzchni. Sprzyjają temu liczne i rozprzestrzeniające się bezodpływowe
niecki. Odpływy wód utrudniają powstające przeciw spadki i nowe wododziały
(na byłym Wielkim Stawie Bieruńskim).
Utrzymanie terenów potencjalnych zalewisk w dotychczasowych
formach użytkowania rolniczego wymaga rozbudowanych systemów
odwadniania, retencjonowania wody i odprowadzania jej do odbiorników
poza niecką. Zespoły pomp kopalni „Piast” działają w polderze Bijasowickim
16
i w rejonie Ścierni, dwa zespoły pomp kopalni „Ziemowit na terenie byłego
Wielkiego Stawu Bieruńskiego.
O zawodności tych urządzeń świadczy powódź z lipca 1997 r., kiedy to we
wszystkich tych rejonach powstały ogromne zalewiska , a pompy uległy
częściowo zniszczeniu (Bijasowice).
Największe obszarowo i pogłębiające się niecki występują na terenach byłego
Wielkiego Stawu Bieruńskiego, w dolinie Potoku Goławieckiego i w dolinie
rzeki Przemszy (M.Chełm Śląski), jak również w dolinach rzek Gostyni,
Mlecznej i Derówki [32].
1.1.10. Zagrożenia powodziowe
Zmiany w ukształtowaniu powierzchni mają bezpośredni związek na
zagrożenia powodziowe. Wg „Analizy zagrożenia powodziowego w dolinach
rzek Mała Wisła, Przemsza i Gostynka” [5] potencjalne zagrożenia powodzią
po przerwaniu obwałowań rzek, obejmują tereny, które w dużej mierze uległy
zatopieniu podczas powodzi w lipcu 1997 r.. W przypadku dalszej eksploatacji
górniczej obszar ten będzie się powiększał. Zakłada się, że obejmie on większą
część projektowanego osiedla w Bieruniu Nowym w rejonie ul. Skowronków,
fragment os. Chemików oraz inne tereny.
Powódź w 1997 r. wyrządziła największe szkody w dolinie rzeki
Przemszy m.in. ze względu na przerwane wały powodziowe w rejonie
Czarnuchowic. Wytrzymały natomiast obwałowania rzeki Gostynki i Wisły,
mimo przecieków i napływu wód powodziowych od strony Bierunia. Pomimo
tego, w wyniku wypełniania się wodami niecek osiadań górniczych, zatopione
zostały tereny w rejonie Kopalni i Bijasowic oraz w pobliżu starego miasta
Bierunia.
Potencjale zagrożenie powodziowe stwarza zbiornik „Dziećkowice”. W
razie awarii obiektu hydrotechnicznego na zbiorniku w Dziećkowicach [15],
w zależności od skali ewentualnych uszkodzeń zapory czołowej i zapór
bocznych, maksymalna fala powodziowa, przy wysokim piętrzeniu wody w
zbiorniku, obejmie dolinę rzeki Przemszy wraz z północną i wschodnią
częścią Czarnuchowic. Zasięg ewentualnej fali powodziowej przy niższym
poziomie piętrzenia wody w zbiorniku, na terenie Czarnuchowic nie powinien
przekroczyć obwałowań rzeki Przemszy.
Zaistniałe już obniżenia terenu, zalewiska oraz zasięgi potencjalnych i
rzeczywistych wód powodziowych obejmują tereny, które były użytkowane w
formie stawów. Dotyczy to byłego Wielkiego Stawu Bieruńskiego, stawów w
dolinie Przemszy (pomiędzy Chełmem Śląskim a Czarnuchowicami), stawu w
rejonie Kopalni i innych [32].
Zasadnym jest, biorąc pod uwagę m.in. trwałość przekształceń rzeźby
terenu, uciążliwość i koszty stałego odwadniania terenów, możliwość
wzbogacenia walorów przyrodniczych oraz możliwość zagospodarowania
17
rekreacyjnego odtworzenie części historycznych akwenów m.in. Wielkiego
Stawu i stawu Kopań.
Ze względu na bezpieczeństwo niezbędne jest podjęcie działań w
zakresie:
 podwyższenia wałów przeciwpowodziowych przed rozpoczęciem
eksploatacji górniczej w zagrożonych rejonach rzeki Mlecznej od ul. Za
Kopcem (ok.1,6 km obustronnie), rzeki Gostynki w rejonie Erg (ok. 1,6
km obustronnie) i powyżej zbiornika Bojszowy (ok. 2,8 km), rzeki
Przemszy (ok.3,0 km),
 oceny stateczności pozostałych wałów i ich naprawa,
 wdrożenia systemu ostrzegania na wypadek katastrofy.
1.2. Ogólne informacje o gminie
1.2.1. Wskaźniki społeczno– ekonomiczne
Miasto Bieruń wielokrotnie podlegało zmianom administracyjnym. W
wyniku wieloletnich starań społeczności lokalnej Bieruń uzyskał status
samodzielnej jednostki administracyjnej i w obecnych granicach funkcjonuje
od 1991 r.
Gmina Bieruń zajmuje powierzchnię 40 km 2 i liczy 20 tys.
mieszkańców. W skład Bierunia wchodzą następujące miejscowości: Bieruń
Stary 7380 mieszkańców (38,5%), Bieruń Nowy 9384 mieszkańców (48,8%),
Bijasowice 750 mieszkańców (3,9%), Czarnuchowice 560 mieszkańców
(2,9%), Jajosty 580 mieszkańców (3,0%) i Ściernie 560 mieszkańców (2,9%).
Z wymienionych miejscowości Bieruń Stary i Bieruń Nowy mają charakter
miejski, a ich ludność stanowi 87,3% mieszkańców całej jednostki
administracyjnej. Pozostałe miejscowości cechuje charakter wiejski [32].
Liczba mieszkańców Bierunia
18
Mężczyźni w wieku do 6 lat
Kobiety w wieku do 6 lat
Mężczyźni w wieku 7-15 lat
Kobiety w wieku 7-15 lat
Mężczyźni w wieku 16-19 lat
Kobiety w wieku 16-19 lat
Mężczyźni w wieku 20-65 lat
Kobiety w wieku 20-60 lat
Mężczyźni w wieku powyżej 65 lat
Kobiety w wieku powyżej 60 lat
RAZEM KOBIETY
RAZEM MĘŻCZYŹNI
OGÓŁEM
785
665
1550
1400
920
904
6363
5927
541
1262
10159
10158
20317
1.2.2. Analiza budżetu gminy - Sprawozdanie ekonomiczne z wykonania
budżetu gminy za lata 1999-2001 oraz plan na 2002
W poniższej tabeli (Tabela 0-1) przedstawiono wykonanie budżetu gminy Bieruń za
lata 1999 – 2001 oraz plan budżetu na rok 2002, ze wskazaniem głównych źródeł dochodów
gminy, w podziale na:
-
dochody własne (średnio ok. 68,8% ogółu dochodów), w których największy udział ma
podatek od nieruchomości (średnio ok. 45,1% dochodów własnych) i udział w podatku
dochodowym od osób fizycznych (średnio ok. 29,5%).
-
subwencje, które średniorocznie kształtują się na poziomie 24,9% dochodów gminy,
-
dotacje, które średniorocznie kształtują się na poziomie 10,5% dochodów gminy.
Po stronie wydatków wyróżnić należy dwie kategorie:
-
wydatki bieżące, które stanowią średniorocznie 71,3% ogółu wydatków,
-
wydatki majątkowe (w nich zaś 100,0% stanowią wydatki inwestycyjne), które
stanowią średniorocznie 28,7% ogółu wydatków.
Tabela 0-1. Syntetyczne zestawienie źródeł przychodów i wydatków budżetowych gminy
Bieruń w latach 1999 – 2002 [zł]
Wyszczególnienie
Wykonanie za Wykonanie za Wykonanie
Plan na 2002
1999
2000
ze 2001
19
DOCHODY
30 470 479
27 936 900
43 035 306
35 900 000
WŁASNE
21 865 423
18 630 231
27 186 533
26 485 245
w tym dochody z majątku
1 081 884
1 115 806
1 193 531
1 725 350
w tym podatek od nieruchomości
7 956 869
8 685 162
14 252 579
11 877 400
w tym udział w podatku dochodowym od osób
fizycznych
5 964 532
5 807 219
9 303 605
6 710 001
SUBWENCJE
6 588 464
7 555 117
12 202 831
8 114 443
DOTACJE
2 016 592
1 751 552
3 645 942
1 300 312
PRZYCHODY
1 973 598
3 525 543
1 207 206
10 000 000
1 270 000
1 280 000
750 000
9 150 000
w tym kredyt/pożyczka
w tym nadwyżka z lat ubiegłych
WYDATKI
703 598
2 245 543
457 206
850 000
30 198 480
30 005 183
39 824 839
42 700 000
Wydatki bieżące
21 981 978
23 888 426
26 111 699
28 700 000
326 925
247 243
185 155
283 470
Wydatki majątkowe
8 216 502
6 116 757
13 713 140
14 000 000
w tym inwestycyjne
8 216 502
6 116 757
13 713 140
14 000 000
0
1 000 000
800 000
3 200 000
2 245 597
457 260
3 617 673
0
w tym na obsługę długu
ROZCHODY
WYNIK
Z przedstawionych powyżej danych wynika, że w latach 2001-2002 dochody gminy
wzrosły średnio o ok. 40% w stosunku do lat poprzednich. Fakt ten należy tłumaczyć
powstaniem powiatu lędzińsko – bieruńskiego i zwiększeniem dochodów oraz wydatków z
tym związanych. Największe zmiany w dochodach odnotowano w następujących pozycjach:
 podatek od nieruchomości,
 udział w podatku dochodowym od osób fizycznych,
 dochody z majątku.
Analizując wydatki należy stwierdzić, że ponad dwukrotnie wzrosły wydatki inwestycyjne.
Natomiast wydatki bieżące wzrosły nieznacznie o ok. %.
Analiza wskaźnikowa zdolności kredytowej jednostki administracyjnej
Wskaźniki charakteryzujące zdolność kredytową gminy przedstawiają się tak jak to
pokazuje Tabela 0-.
Wskaźnik dochodowości jest miernikiem zamożności gminy. Im wyższy poziom tego
wskaźnika tym gmina z większą łatwością wykonuje zadania publiczne na rzecz swoich
mieszkańców.
Udział dochodów z majątku gminy w dochodach wskazuje poziom wykorzystania
majątku gminy i najwyższy jest w gminach miejskich (szczególnie uprzemysłowionych).
Wskaźnik inwestycyjny określa udział inwestycji w wydatkach i jest związany z
poziomem zamożności gminy.
20
Wskaźnik zadłużenia 1 określa na ile gmina będzie mogła prowadzić obsługę
bieżących zobowiązań na poziomie dochodów wykonanych w roku ubiegłym.
Wskaźnik zadłużenia 2 określa, czy zadłużenie gminy nie przekroczy 15% wysokości
dochodów.
Wskaźnik możliwości zadłużenia określa relację długu gminy w stosunku do dochodów
w roku bieżącym (max 60% dochodów).
Wskaźnik struktury 1 określa poziom środków własnych gminy. Dopełnienie do stu
określa udział uzyskanych środków obcych w środkach finansowych gminy.
Wskaźnik struktury 2 określa poziom wydatków poniesionych na realizację zadań
własnych gminy. Dopełnienie do stu tego wskaźnika określa udział spłat pozyskanych
środków obcych w środkach finansowych gminy.
Poziom wydatków finansowych określa stopień obciążenia gminy z tytułu obsługi
zadłużenia.
21
Tabela 0-2. Wskaźniki finansowe dla oceny zdolności kredytowej gminy Bieruń
Lp.
Wskaźniki
Opis wskaźnika
Wykonanie za
1999
Wykonanie za 2000
Wykonanie za 2001
Plan na 2002
1
Wskaźnik dochodowości
dochody gminy na jednego mieszkańca
1 389,1
1 199,2
1 851,0
1 559,7
2
Udział dochodów z majątku
gminy w dochodach
dochody z majątku gminy / dochody
29,7%
35,1%
35,9%
37,9%
3
Poziom wydatków
wydatki inwestycyjne / wydatki
inwestycyjnych w wydatkach
27,2%
20,4%
34,4%
32,8%
4
Wskaźnik zadłużenia 1
obsługa zobowiązań w roku bieżącym / dochody
budżetu ogółem zrealizowane w roku
poprzednim
1,1%
4,1%
3,5%
8,1%
(rata kredytów i pożyczek + odsetki)/dochody
budżetu w roku bieżącym < 15%
1,1%
4,5%
2,3%
9,7%
4a Wskaźnik zadłużenia 2
5
Wskaźnik możliwości
zadłużenia gminy
kwota zadłużenia/dochody budżetu w roku
bieżącym <60%
4,2%
9,1%
7,7%
34,7%
6
Struktura 1
dochody zrealizowane w roku bieżącym /
dochody + przychody budżetu zrealizowane w
roku bieżącym
93,9%
88,8%
97,3%
78,2%
7
Struktura 2
wydatki zrealizowane w roku bieżącym / wydatki
+ rozchody zrealizowane w roku bieżącym
100,0%
96,8%
98,0%
93,0%
8
Poziom wydatków
finansowych
wydatki finansowe w roku bieżącym / wydatki
roku bieżącego
1,1%
4,2%
2,5%
8,2%
22
Z analizy powyższych wskaźników wynika, że:
 dochody budżetowe w ok. 30% są finansowane z majątku gminnego,
 wydatki inwestycyjne w każdym z analizowanych lat przekraczają 20%,
 wskaźnik zadłużenia 2 w żadnym z analizowanych lat nie przekracza wartości granicznej,
 wskaźnik możliwości zadłużania dopiero w projekcie budżetu na rok 2002 nieznacznie
przekracza 50% wartości granicznej,
 wskaźnik struktury 1 mówi, że gmina w niewielkim stopniu posiłkuje się długiem, choć z
biegiem lat ta relacja się osłabia,
 z powodu nie korzystania z kredytów udział rozchodów w sumie wydatków i rozchodów
jest niewielki, o czym mówi wskaźnik struktury 2.
1.2.3. Ocena wydatków na ochronę środowiska
Analizując budżet gminy Bieruń za lata 1999-2002 można wydzielić 2 grupy
wydatków na ochronę środowiska: bieżące (związane głównie z organizacją) oraz majątkowe
(głównie przeznaczone na inwestycje). Zestawienie zidentyfikowanych grup wydatków
przedstawiają poniższe zestawienia.
Tabela 0-3. Wyszczególnienie grup wydatków bieżących przeznaczonych na ochronę środowiska
Lp.
Rodzaj wydatków
1 utrzymanie urządzeń wodnych
zakup drzewek do nasadzeń w lasach;
2 pielęgnacja lasów komunalnych i
zalesienia
gospodarka gruntami i
3 nieruchomościami (przekształcenia
gruntów)
plany zagospodarowania
4
przestrzennego
5 prace geodezyjne i kartograficzne
6 gospodarka ściekowa i ochrona wód
7 gospodarka odpadami
8 oczyszczanie miast i wsi
9 utrzymanie zieleni
edukacyjna działalność
10
proekologiczna
I RAZEM
1999
60 000
2000
80 000
2001
80 000
2002
80 000
31 954
35 828
19 022
23 300
5 552
4 858
5 906
7 000
0
0
434 960
355 000
52 185
0
0
435 116
218 761
107 645
0
0
408 148
250 009
198 753
644 585
143 757
339 252
332 845
125 000
140 000
150 000
520 000
435 000
0
0
35 874
57 000
803 568
886 488
2 234 954
1 892 300
23
Tabela 0-4. Wyszczególnienie grup wydatków bieżących przeznaczonych na ochronę środowiska
Lp.
1
2
3
4
5
I
Rodzaj wydatków
drogi gminne, sygnalizacja, znaki
drogi lokalne, sygnalizacja, znaki
gospodarka ściekowa i ochrona wód
oczyszczanie miast i wsi
1999
1 400 132
2000
504 107
0
22 528
edukacyjna działalność proekologiczna
RAZEM
0
1 422 660
0
0
2001
1 476 759
164 424
4 747 725
0
2002
1 155 000
0
7 615 000
0
0
504 107
14 929
6 403 837
200 000
8 970 000
Wśród wydatków bieżących w dziedzinie ochrony środowiska dominują
wydatki na oczyszczanie miast i wsi oraz utrzymanie zieleni. W wydatkach
majątkowych nacisk kładziony jest na gospodarkę ściekową, aby wyrównać
poziom skanalizowania z poziomem zwodociągowania gminy.
1.2.4. Prognoza dochodów i wydatków na lata 2003-2006
W celu dokonania wieloletnich projekcji dochodów i wydatków budżetowych
uwzględniających trendy i kierunki rozwoju ekonomicznego gminy został opracowany zestaw
założeń. Podstawą do opracowania jest projekt budżetu na rok 2002, który został
przygotowany w oparciu o najbardziej aktualne wytyczne Ministerstwa Finansów, ale w
sposób syntetyczny.
1.2.4.1.
Dochody budżetowe 2003-2006
 Jako podstawę planowania przyjęto dochody z projektu budżetu na rok 2001,
 Zaplanowano wzrost poszczególnych źródeł dochodów o wskaźnik inflacji,

Prognozowana inflacja
Wyszczególnienie
Prognozowana inflacja
1.2.4.2.
2003
3,5%
2004
3,0%
2005
3,0%
2006
3,0%
Wydatki budżetowe
 Jako podstawę planowania przyjęto wydatki budżetowe na rok 2002,
 Zaplanowano wzrost poszczególnych grup wydatków bieżących o 1,5%,
 Zaplanowano wydatki majątkowe w wysokości nie mniejszej niż 30,0% planowanych
rocznych dochodów gminy.
Prognozę budżetu gminy przedstawia poniższa tabela
24
Tabela 0-5. Prognoza budżetu gminy Bieruń na lata 2003-2006.
Wyszczególnienie
2003
2004
2005
2006
DOCHODY
37 156 500
38 271 195
39 419 331
40 601 911
WŁASNE
27 412 229
28 234 595
29 081 633
29 954 082
SUBWENCJE
8 398 449
8 650 402
8 909 914
9 177 211
DOTACJE
1 345 823
1 386 198
1 427 784
1 470 617
PRZYCHODY
6 200 000
5 620 000
5 020 000
4 400 000
w tym kredyt/pożyczka
5 200 000
5 120 000
4 520 000
3 900 000
w tym nadwyżka z lat ubiegłych
1 000 000
500 000
500 000
500 000
WYDATKI
40 330 500
40 879 458
41 436 089
42 000 505
Wydatki bieżące
Wydatki majątkowe
ROZCHODY
29 130 500
11 200 000
3 000 000
29 567 458
11 312 000
3 000 000
30 010 969
11 425 120
3 000 000
30 461 134
11 539 371
3 000 000
Z przedstawionego w rozdziale 3 harmonogramu wydatków na ochronę
środowiska w latach 2003-2006 wynikają następujące wnioski:
Wyszczególnienie
Wydatki na ochronę
środowiska
środki gminy
inne (WFOŚiGW, dotacje z
UE)
2003
2004
2005
2006
RAZEM
2 624 350
19 252 950
18 100 650
18 074 650
58 052 600
1 699 350
6 567 950
6 085 650
6 059 650
20 412 600
925 000
12 685 000
12 015 000
12 015 000
37 640 000
 wydatki na ochronę środowiska przekraczają możliwości finansowe gminy, stąd
konieczne jest pozyskanie środków zewnętrznych, głównie pomocowych z UE.
 rozkład środków na lata podyktowany jest możliwością pozyskania bezzwrotnych
środków z UE na dofinansowanie inwestycji w gospodarce ściekowej), głównie w latach
2004-2006,
 wspomaganie się kredytami i pożyczkami nie spowoduje przekroczenia wartości
granicznych (15% przy wskaźniku zadłużenia 2 i 60% przy wskaźniku możliwości
zadłużania). Wskaźnik zadłużenia 2 nie przekracza w żadnym z analizowanych lat
wysokości 8,01%, a wskaźnik możliwości zadłużenia 42,3%.
1.2.5. Pozycja na tle innych gmin
Sytuacja Bierunia kształtuje się korzystnie na tle gmin tworzących
wspólny powiat. Czołową pozycję Bieruń zajmuje w zakresie ochrony zdrowia
swoich mieszkańców (liczba mieszkańców przypadająca na aptekę oraz liczba
personelu medycznego zatrudnionego na 10 tys.mieszkańców), dostępności
placówek pocztowych, liczbie dzieci uczęszczających do przedszkoli, liczbie
abonentów telefonicznych oraz miejsc w kinach.
25
Pośrednią pozycję zajmuje w gęstości sieci handlowej, dostępności
mieszkań i liczebności księgozbiorów bibliotecznych. Ostatnią pozycję
zajmuje w dostępności bibliotek oraz warunków pracy w szkołach (biorąc pod
uwagę liczbę uczniów na pomieszczenie do nauki). Należy podkreślić, że z
dwu liceów ogólnokształcących występujących w powiecie (drugie w
Lędzinach), bieruńskie jest szkołą o ogromnych tradycjach i osiągnięciach.
Analizy wyposażenia miasta w urządzenia usługowe ponadpodstawowe
służby zdrowia, oświaty, kultury, sportu i administracji wykazały w większości
brak takich placówek (z wyjątkiem liceum ogólnokształcącego, zespołu szkół
zawodowych i pływalni). W związku z powyższym mieszkańcy korzystają w
tym zakresie z usług w sąsiednich miastach.
Z ogólnej powierzchni Bierunia 19% to tereny zainwestowane.
Najwięcej jest ich w Bieruniu Nowym , najsłabiej zainwestowane są
Bijasowice.
Wg struktury użytkowania terenów główne funkcje miasta to:
 rolnictwo
63,79% ogółu terenów miasta,
 mieszkalnictwo
7,17% ogółu terenów miasta,
 wytwórczość
6,07% ogółu terenów miasta.
Tereny niezainwestowane (otwarte) zajmują 3234,58 ha, tj. 80,48% ogółu
powierzchni miasta, a tereny zainwestowane 784,42 ha, tj. 19,52%.
Taki wysoki udział terenów niezainwestowanych świadczy o
rozproszonej strukturze miasta oraz o stosunkowo niskim poziomie
urbanizacji. Do takiego przestrzennego obrazu miasta przyczynia się
przewaga zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywności – 263,28 ha.
Zabudowa mieszkaniowa o wysokiej intensywności – 34,43 ha to osiedla
wielkoblokowe, przyzakładowe.
Zabudowa mieszkaniowa Bierunia powstała w latach 1970 – 1997 r. i
stanowi 32% budynków w mieście. Przy czym największa liczba budynków
powstała w tym okresie występuje w Bieruniu Nowym , Jajostach i Bieruniu
Starym.
W obsłudze mieszkańców Bierunia istotną rolę odgrywają dwa ośrodki
usługowe. Są to ośrodki w Bieruniu Starym i Bieruniu Nowym. Tereny usług
zajmują łącznie 29,83 ha tj. 3,8% powierzchni terenów zainwestowanych.
Przy czym najwięcej powierzchni usługowej zajmują szkoły – 9,67 ha oraz
boiska i obiekty sportowe – 5,67 ha.
Wysoki udział terenów wytwórczości – 244,06 ha, tj. 31,11% ogółu
terenów zainwestowanych (6,07% ogółu terenów miasta) powodowany jest
przez duże zakłady przemysłowe : kopalnie, ERG oraz zakłady mniejsze jak
np. Danone. Znaczną powierzchnię (40,80 ha) zajmuje także tor prób FSM.
Stan powyższy świadczy o niskim stopniu rozwoju przedsiębiorczości w
branżach wytwórczych oraz o uzależnieniu miasta od dużych zakładów [32].
1.2.6. Bezrobocie
26
Poziom bezrobocia w mieście jest niski. Mierzony liczbą bezrobotnych
w stosunku do zatrudnionych w gospodarce narodowej wynosi 2,8.
Bezrobocie wiąże się nie tylko z rynkiem pracy w mieście, ale jest efektem
tych wszystkich przemian, jakie zachodzą w najbliższym otoczeniu. Zmiany
potencjału wytwórczego, będące wynikiem obecnej sytuacji gospodarczej,
spowodowały zmniejszenie rynku tradycyjnych w regionie zakładów, przede
wszystkim górniczych. Obecne procesy wymusiły zwolnienia grupowe w wielu
zakładach i przedsiębiorstwach różnych branż.
Istotnym problemem jest bezrobocie kobiet i osób z najniższym
wykształceniem. Liczebność bezrobotnych kobiet jest coraz większa.
Bezrobocie maleje, a udział kobiet w statystyce rośnie. Najwięcej
bezrobotnych rekrutuje się spośród osób z najniższym wykształceniem [32].
1.2.7. Komunikacja
Drogi krajowe i wojewódzkie
Przez miasto przebiegają następujące drogi:
 DK44 relacji Mikołów – Oświęcim – Wadowice
 w ciągu ul. Turyńskiej dwujezdniowa o dwóch pasach ruchu w każdej,
do ul. Wylotowej, dalej jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu do ul.
Warszawskiej,
 w ciągu ul. Warszawskiej jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu,
utrudnieniem ruchu jest tutaj nakładanie się ruchu lokalnego na ruch
tranzytowy.
 DW780 relacji Bieruń Nowy – Mysłowice, w ciągu ul. Wawelskiej,
jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu. Droga pełni jednocześnie funkcje
ulicy zbiorczej, co powoduje nakładanie się ruchu lokalnego na ruch
tranzytowy. Newralgicznymi punktami w ciągu ul. Wawelskiej są:
 przejazd kolejowy z rogatkami,
 skrzyżowanie z ul. Warszawską.
 DW 931 relacji Pszczyna – Bieruń, w ciągu ul. Turystycznej
jednojezdniowa, o dwóch pasach ruchu. Newralgiczny punkt to
skrzyżowanie z ul. Warszawską.
Drogi ponadlokalne
ulice:
Poza wymienionymi drogami połączenia ponadlokalne zapewniają




Świerczyniecka – z gminą Bojszowy,
Krupnicza/Bijasowicka – z gminą Bojszowy i gminą Miedźna,
W.Bogusławskiego – z miastem Lędziny,
Odcinek ul. Wylotowej od skrzyżowania z DK44 – z miastem
Lędziny.
27
W/w ulice można zaliczyć do V klasy technicznej, jednojezdniowych, o
dwóch pasach ruchu, poniżej wymaganych parametrów technicznych.
Ulice lokalne
Główne ulice lokalne w Bieruniu Starym pełniące funkcje ulic
zbiorczych wymagają poprawy parametrów technicznych : ul. Oświęcimska,
ul. Krakowska, ul. Chemików.
Ulice pełniące funkcje ulic lokalnych w Bieruniu Starym, wymagające
poprawy parametrów technicznych to: ul. Łysinowa , Marcina i Bojszowska.
Pozostałe ulice we wszystkich dzielnicach miasta to ulice dojazdowe lub ciągi
pieszo-jezdne.
Newralgicznym punktem w układzie ulic lokalnych jest rynek w Bieruniu
Starym gdzie następuje nakładanie się ruchu ponadlokalnego na lokalny i na
ruch pieszy, uniemożliwiając zagospodarowanie rynku jako centralnego
placu miejskiego. W tej sytuacji rynek zagospodarowany jest jako parking
strategiczny.
Linie kolejowe
Przez Bieruń przebiega linia kolejowa pasażersko – towarowa relacji:
-
Tychy – Lędziny – Oświęcim z odgałęzieniami:
- w kierunku Bierunia Starego i Tychów Urbanowic,
- w kierunku Bierunia Starygo przez Bojszowy i Wolę,
-
linia kolejowa pasażersko – towarowa relacji: Katowice – Mysłowice – Oświęcim.
1.2.8. Wskaźniki aktywności gminy i społeczności lokalnej na rzecz ochrony
środowiska
Bieruń należy do nielicznych gmin posiadających poprawnie
opracowane i przyjęte przez Radę Miasta ważne dokumenty:
– „Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego”,
– „Strategia przedsiębiorczości Gminy Bieruń”,
– „Strategia rozwoju miasta do roku 2010”,
– regulamin „Utrzymanie czystości i porządku”.
Bieruń jako gmina zobligowana jest przez Międzygminne
Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami „Master” do przestrzegania zasad
efektywnego zarządzania.
Oprócz wprowadzenia systemu selektywnej zbiórki do której włączyła
się cała społeczność lokalna, władze Bierunia zapoczątkowały proces
28
wprowadzania procesu kompostowania, zatwierdzając fundusze na zakup
pojemników (kompostowników) w ilości 15 sztuk, na czas wdrażania akcji
„kompostowania domowego”
Najważniejszym problemem jest kształtowanie świadomości
ekologicznej mieszkańców.
Obecnie edukacja ekologiczna młodzieży w Liceum Ogólnokształcącym
im. Powstańców Śląskich w Bieruniu, odbywa się na zajęciach dodatkowych i
pozalekcyjnych (głównie w ramach SK LOP i Kółka Ekologicznego). Kółko to
prowadzi stałą współpracę z Polskim Klubem Ekologicznym jak również z
Referatem Ochrony Środowiska , Rolnictwa i Leśnictwa Urzędu Miejskiego
Bierunia.
Kółko ekologiczne LO Bieruń podejmuje lokalne działania mające
poprawić stan środowiska oraz zapobiec jego degradacji – organizując akcje
na rzecz najbliższego środowiska (sadzenie drzew, coroczne akcje „Sprzątanie
świata”), co roku przeprowadzają bezpośrednie akcje sprzedaży
ekologicznych toreb. Widocznym na skalę lokalna dowodem zaangażowania
uczniów są coroczne (od 2000r.) wystawy ekologiczne , a na skalę krajową
zdobyte w ekologicznych konkursach i olimpiadach liczne nagrody (II
miejsce w kraju dla koła ekologicznego szkół średnich). W 2000r. wyróżniono
również nauczycieli za duży wkład w edukację ekologiczną w IX konkursie
„Na najlepiej prowadzoną edukację dla zrównoważonego rozwoju w
placówkach oświatowo- wychowawczych województwa śląskiego”
organizowanym przez Fundację Ekologiczną „Silesia” oraz LOP – okręgu
Katowice [20].
Z.G.Szanse
i ograniczenia rozwoju gminy wynikające ze stanu środowiska
Walory krajobrazu Bierunia są istotnymi atutami rozwojowymi gminy.
Tworzą je walory środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz wysoki
jeszcze udział w obszarze gminy krajobrazu harmonijnego.
Dlatego też, utrzymanie istniejących walorów krajobrazu poprzez
ograniczenie możliwości rozwoju niekorzystnych zjawisk zachodzących w
przestrzeni (głównie rozpraszania zabudowy i ograniczania widoczności)
powinno być jednym z podstawowych uwarunkowań rozwoju Bierunia.
Drugim uwarunkowaniem powinno być wzbogacanie i kształtowanie
nowych walorów krajobrazu.
Dotyczy to:
 w sferze kulturowej:
 możliwości odtworzenia Wielkiego Stawu Bieruńskiego w nowych
granicach (wynikających z uwarunkowań górniczych i technicznych)
dla funkcji rekreacyjnych,
29
 wykorzystania bogactwa kulturowego i tradycji dla podniesienia
atrakcyjności turystycznej miasta (realizacji m.in. turystyki
rowerowej),
 renowacji obiektów o walorach zabytkowych,
 utrzymania historycznej skali nowej zabudowy i nawiązywania w
formach zabudowy do lokalnych tradycji,
 koncentracji zabudowy w zespołach – osiedlach,
 rekultywacji i zagospodarowania składowisk odpadów górniczych
zgodnie z projektami,
 w sferze przyrodniczej:
– przebudowy drzewostanów leśnych zgodnie z potencjalnymi
siedliskami,
– zwiększenia lesistości gminy, zwłaszcza północnej części,
– wprowadzenia działań „retuszujących” elementy dysharmonizujące
krajobraz przy pomocy komponowanej zieleni [32].
30
Z..
CELE, PRIORYTETY I ZADANIA ŚRODOWISKOWE GMINY BIERUŃ
W oparciu o wytyczne Ministerstwa Środowiska (lipiec, 2002) oraz
konsultację z Władzami Gminy Bieruń oraz wszystkimi zainteresowanymi
Podmiotami, opracowano zestawienie celów, priorytetów i zadań (zadania
własne i koordynowane) środowiskowych.
Zadania własne – poprzez te zadania należy rozumieć te przedsięwzięcia,
które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w
dyspozycji gminy.
Zadania koordynowane – pod zadaniami koordynowanymi należy
rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych, które będą finansowane ze środków
przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji
organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.
Zadania przedstawione w niniejszym opracowaniu są jego najważniejszą
częścią. Ich realizacja pozwoli poprawić stan środowiska całej gminy oraz
zachować jego najcenniejsze elementy. Zadania (Z) zostały pogrupowane
według następujących dziedzin:
1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego,
2. Racjonalna gospodarka wodna,
3. Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin,
4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu,
5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych,
6. Racjonalna gospodarka odpadami,
7. Zagospodarowanie terenów zdegradowanych,
8. Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska,
9. Edukacja ekologiczna.
Dziedziny te stanowią grupę celów głównych ©. Każdy z nich zawiera
części składowe w postaci następujących priorytetów (P):
Ad.1. Ograniczenie niskiej emisji,
Minimalizacja uciążliwości od transportu kołowego,
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym i radioaktywnym,
Ograniczenie emisji przemysłowych (niska i wysoka),
Ad. 2. Ochrona przeciwpowodziowa,
Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej
(ograniczenie zrzutów ścieków do cieków i zbiorników),
Poprawa jakości wody pitnej,
Regulacja stosunków wodnych na terenie gminy,
Ad. 3. Ochrona wierzchniej warstwy gleb,
Przywrócenie wartości użytkowych gleb,
Racjonalna gospodarka rolna,
31
Racjonalna gospodarka kopalinami,
Ad. 4. Ograniczenie emisji hałasu przemysłowego i pochodzącego od ciągów
komunikacyjnych,
Ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktowych),
Ad. 5. Ochrona i renaturalizacja ekosystemów,
Ochrona elementów przyrody ożywionej i nieożywionej,
Zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych,
Ad. 6. Likwidacja dzikich składowisk odpadów,
Rozwój selektywnej zbiórki odpadów,
Ograniczenie ilości odpadów biodeegradowalnych w strumieniu odpadów
komunalnych,
Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
Gospodarka odpadami przemysłowymi z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy,
Budowa gminnego Punktu Gospodarki Odpadami,
Ad. 7. Rekultywacja terenów poprzemysłowych,
Tworzenie parków, terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych,
Inne możliwości zagospodarowania terenów poprzemysłowych,
Ad. 8.
Awarie w zakładach pracy,
Kolizje drogowe, pożary, powodzie,
Ad. 9. Prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach,
Organizacja pozaszkolnych ośrodków i elementów edukacji ekologicznej.
Każdy z wyżej wymienionych priorytetów zawiera zadania szczegółowe zawarte w
tabeli zbiorczej.
Tabela zbiorcza oprócz zadań szczegółowych zawiera również czas realizacji zadań –
w perspektywie czteroletniej (do roku 2006) i perspektywie długoterminowej (do roku 2015).
Priorytet realizacji zadań w tych interwałach czasowych został określony na podstawie
konsultacji z Władzami Gminy i wszystkimi Podmiotami zainteresowanymi Programem
Ochrony Środowiska (spotkanie w dniu 05.12.2002).
Tabela zawiera również szacunkowy koszt realizacji zadań, zewnętrzne źródła
dofinansowania i pozyskania środków oraz podmioty, które powinny wziąć udział w ich
realizacji.
Tabela ta zawiera cele, priorytety i zadania związane z Planem Gospodarki Odpadami,
którego opis stanowi II część niniejszego opracowania.
32
Szczegółowy harmonogram uruchamiania środków finansowych dla zadań
własnych i zadań koordynowanych z udziałem gminy został przedstawiony w tabeli zbiorczej.
33
2.1. Tabela zbiorcza – cele, priorytety i zadania wraz z czasem
realizacji, szacunkowymi kosztami i możliwościami finansowania
34
C 1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Ograniczenie niskiej emisji
P. 2. Minimalizacja uciążliwości od transportu kołowego *
P. 3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym i radioaktywnym
P. 4. Ograniczenie emisji przemysłowych (niska i wysoka)
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie poprawy jakości
powietrza atmosferycznego
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Zadania w ramach priorytetu P. 1. – Ograniczenie niskiej emisji
Z. 1. Wdrożenie programu ograniczenia
niskiej emisji z budynków jednorodzinnych i
kotłowni indywidualnych
K
X
Z. 2. Promocja ww. przedsięwzięcia oraz
alternatywnych źródeł energii wśród
mieszkańców gminy
W
X
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
X
X
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
2.632.000 / 800.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
200.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
300.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
-
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Z.3. Rozbudowa sieci ciepłowniczej w miarę
potrzeb
K,W
Z. 4. Budowa nowych budynków
stanowiących mienie komunalne z
zachowaniem zasad termoizolacji
W
X
X
X
X
Partnerzy
U.G. Bieruń,
Bieruńska
Fundacja Inicjatyw
Gospodarczych,
Inwestorzy
indywidualni
U.G. Bieruń,
Bieruńska
Fundacja Inicjatyw
Gospodarczych
U.G. Bieruń,
Przedsiębiorstawa
i inwestorzy
indywidualni
U.G. Bieruń
35
Z. 5. Modernizacja rynku w Bieruniu Starym
W
X
-
Zadania w ramach priorytetu P. 2. – Minimalizacja uciążliwości od transportu kołowego
Z. 1. Modernizacja dróg krajowych,
wojewódzkich i powiatowych
K
X
X
Z. 2. Realizacja obwodnicy w postaci drogi
krajowej (przedłużenie ul. Turyńskiej –
Oświęcim
Z. 3. Budowa, remonty i modernizacja dróg
gminnych wg P.Z.P.
Z. 4. Wprowadzenie zmian w układzie
komunikacyjnym gminy poprzez
wyprowadzenie ruchu tranzytowego i części
ruchu samochodowego z obszarów o gęstej
zabudowie (odpowiednie oznakowanie,
progi zwalniające, montaż parkometrów)
Z. 5. Wykonanie opracowania dla
weryfikacji (skanalizowania) ruchu i
parkowanie na terenie całej gminy
U.G. Bieruń,
Odpowiedni
Zarząd Dróg
30.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
Odpowiedni
Zarząd Dróg
(według
kompetencji)
25.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń
1.500.000
X
X
5.000.000
W
X
X
1.000.000
W
X
X
X
Zadania w ramach priorytetu P. 3. – Ochrona przed promieniowaniem radioaktywnym i elektromagnetycznym
Z. 1. Likwidacja zrzutu wód dołowych z
KWK „Ziemowit” do potoku Goławieckiego
K
X
5.000.000
(ewentualnie oczyszczenie wód z radu)
Z. 2. Monitoring radiologiczny (lokalny)
wód potoku Goławieckiego i Gostynki
Z. 3. Lokalny monitoring gleb wzdłuż
rurociągu wód słonych KWK „Piast”
U.G. Bieruń
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
K
K
Środki własne,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
K
X
X
15.000 / rok
K
X
X
10.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Odpowiedni
Zarząd Dróg
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
KWK Ziemowit
U.G. Bieruń,
WIOŚ, KWK
U.G. Bieruń,
KWK Piast
36
Z. 4. Monitoring radiologiczny terenu
„Paciorkowców”
W
X
X
Z. 5. Wykonanie badań promieniowania
elektromagnetycznego w okolicach
K
X
X
lokalizacji stacji przekaźnikowych P.T.K.
Zadania w ramach priorytetu P. 4. – Ograniczenie emisji przemysłowej (niska i wysoka)
Z.1. Dokończenie identyfikacji emitorów,
oraz stworzenie bazy danych i map
dotyczących stanu powietrza
K
X
atmosferycznego
5.000/rok
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
KWK Piast
5.000
Srodki własne
odpowiedzialnego
U.G. Bieruń,
PTK
40.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
1.500 / miesiąc
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z.2. Współudział w budowie wojewódzkiego
systemu kontroli wnoszenia opłat
środowiskowych
K
X
X
WFOŚiGW,
U.G. Bieruń,
Podmioty
gospodarcze,
Starostwo
Powiatowe
WFOŚiGW,
Urząd
Marszałkowski
U.G. Bieruń,
Podmioty
gospodarcze,
Starostwo
Powiatowe
* zadania wymienione w P.2. mają ścisły związek z zadaniami Z.4. i Z.5. celu C.4
C 2. Racjonalna gospodarka wodna
Priorytety ekologiczne:
P 1. Ochrona przeciwpowodziowa *
P 2. Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej (ograniczenie zrzutów ścieków do cieków i zbiorników)
P 3. Poprawa jakości wody pitnej
37
P 4. Regulacja stosunków wodnych na terenie gminy
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie racjonalnej
gospodarki wodnej
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Zadania w ramach priorytetu P. 1. - Ochrona przeciwpowodziowa
Z. 1. Przebudowa i modernizacja obiektów
hydrotechnicznych (w tym wzmocnienie
wałów przeciwpowodziowych) rzek:
K
X
Mleczna, Gostynka, Wisła, Przemsza, Potok
Goławiecki
Z. 2. Wykonanie niezbędnych ekspertyz
dotyczących stanu technicznego wałów
przeciwpowodziowych
K
X
Z. 4. Wykonanie ekspertyzy
hydrotechnicznej dla węzła osadniczego
„Czarnuchowice” – teren zagrożony
powodzią
Z. 5. Stworzenie systemu monitorowania
stanu rzek i wałów przeciwpowodziowych
W
K
Z. 6. Dokończenie prac związanych z
przełożeniem Potoku Goławieckiego
X
X
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
X
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
3.000.000
40.000
40.000
60.000
K
X
2.500.000
K
X
500.000
Z. 7. Regulacja Potoku Stawowego
Źródła finansowania
Partnerzy
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
KWK, odpowiedni
administratorzy
(RZGW Gliwice,
Ś.Z. M i U.W.)
U.G. Bieruń,
odpowiedni
administratorzy
(RZGW Gliwice,
Ś.Z. M i U.W.)
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń
RZGW,
U.G. Bieruń,
Sąsiednie gminy
i administratorzy
rzek
KWK Piast,
KWK Ziemowit
KWK Piast
38
Z. 8. Dokończenie regulacji i
zagospodarowania zalewiska za Groblą na
potoku Ściernie
Z. 9. Budowa zbiornika małej retencji w
Bijasowicach
Z.10. Stworzenie programu budowy
zbiorników małej retencji na terenie gminy
Bieruń (np. fragment Wielkiego Stawu
Bieruńskiego, starorzecze Wisły w
Czarnuchowicach, i inne)
Z.11. Odbudowa drugiej części starorzecza
w Czarnuchowicach
W
X
W
X
K
X
400.000
4.000.000
X
50.000
K
X
2.500.000
K
X
2.000.000
Z.12. Budowa stawów w Bieruniu Starym
Z. 13. Wykonanie ekspertyzy dotyczącej roli
terenów zalewowych – Staw Bieruński i Łęg
w Bijasowicach – oraz możliwości
zretencjonowania wody na wypadek
katastrofy zbiornika Dziećkowice lub
powodzi
Z.13. Regulacja linii brzegowej i odmulanie
dna Wisły
Z. 14. Wdrożenie systemu ostrzegania na
wypadek katastrofy
W
X
20.000
K
X
7.500.000
W
X
50.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń,
odpowiedni
administratorzy
(Ś.Z. M i U.W.)
KWK Piast, KWK
Ziemowit
KWK Piast, KWK
Ziemowit, U.G.
Bieruń
KWK Piast, KWK
Ziemowit, U.G
Bieruń
U.G Bieruń
RZGW
U.G. Bieruń,
Urząd
Marszałkowski
Zadania w ramach priorytetu P. 2. - Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej
(Ograniczenie zrzutów ścieków do cieków i zbiorników)
39
Z. 1. Adaptacja i modernizacja istniejących
systemów odprowadzania ścieków
Z. 2. Dociążenie i eksploatacja oczyszczalni
ścieków dla Bierunia Starego w rejonie ZTS
ERG przy ul. Chemików
Z. 3. Adaptacja i modernizacja istniejącej
oczyszczalni przy ul. Soleckiej
Z. 4.Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej wraz z oczyszczalnią dla Ścierni
Z. 5. Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej dla dzielnicy Jajosty wraz z
oczyszczalnią
Z. 6. Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej wraz z systemem
odprowadzenia ścieków na oczyszczalnię
przy ul. Soleckiej
Z. 7. Wykonanie koncepcji odprowadzenia
ścieków deszczowych wraz z ich
podczyszczeniem dla terenów dla których
brak odprowadzenia
Z. 8. Wspieranie instalowania
przydomowych oczyszczalni ścieków dla
indywidualnych gospodarstw
W
X
5.000.000
W
X
35.500.000
W
X
X
6.500.000
W
X
9.000.000
W
X
7.000.000
W
X
X
6.500.000
W
X
X
50.000
K
X
Zadania w ramach priorytetu P. 3. - Poprawa jakości wody pitnej
Z. 1. Zamknięcie pierścienia
wodociągowego poprzez połączenie
K
X
rurociągów ul. Żywicznej i ul. Skromnej w
Jedlinie
100.000
X
2.000.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
mieszkańcy,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń,
B.P.I.K
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń,
mieszkańcy
U.G. Bieruń,
GPW
40
Z. 2. Adaptacja i modernizacja istniejącej
sieci wodociągowej i rozdzielczej (w tym
wymiana rur azbestowych)
Z. 3. Rozbudowa i modernizacja sieci
rozdzielczej w miarę potrzeb
Z. 4. Adaptacja i włączenie w system
zasilania istniejących ujęć głębinowych
(m.in. wody mioceńskie w Ścierniach)
Z. 5. Zabezpieczenie sieci zaopatrzenia w
wodę przed szkodami górniczymi
Z. 6. Wykonanie programu poprawy jakości
wody pitnej
K
X
1.300.000
K
X
X
500.000
K
X
X
800.000
K
X
X
700.000
W
X
80.000
Zadania w ramach priorytetu P. 4. - Regulacja stosunków wodnych na terenie gminy
Z. 1. Odwodnienie i melioracja terenów
narażonych zalewaniem i nadmiernym
K
X
X
retencjonowaniem wody w związku ze
szkodami górniczymi
Z. 2. Wykonanie opracowania, które pozwoli
sklasyfikować tereny o zachwianych
K
X
stosunkach wodnych (współudział kopalń)
Z. 3. Regulacja stosunków wodnych
(pozostałe tereny nie objęte szkodami
górniczymi)
K
X
X
3.000.000
40.000
80.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
GPW
U.G. Bieruń,
GPW
U.G. Bieruń,
GPW,
inne jednostki
U.G. Bieruń,
GPW, KWK
U.G. Bieruń,
GPW
U.G. Bieruń,
KWK, Bieruńska
Spółka Wodna
U.G. Bieruń
KWK
U.G. Bieruń,
Bieruńska Spółka
Wodna
* zadania wymienione w P.1. wiążą się z zadaniami Z.1,2,3 priorytetu P.2. celu C.8.
41
C 3. Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin
Priorytety ekologiczne:
P 1. Ochrona wierzchniej warstwy gleb
P 2. Przywrócenie wartości użytkowych gleb *
42
P 3. Racjonalna gospodarka rolna
P 4. Racjonalna gospodarka kopalinami
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie poprawy jakości
gleb, ochrony powierzchni i kopalin
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
Zadania w ramach priorytetu P. 1. - Ochrona wierzchniej warstwy gleb
Z. 1. Objęcie ochroną terenów
niezdegradowanych poprzez nielokowanie
W
X
inwestycji uciążliwych na korzyść walorów
przyrodniczych i rekreacyjnych
Z. 2. Rewitalizacja terenów objętych
oddziaływaniem szkód górniczych
K
X
Zadania w ramach priorytetu P. 2. – Przywrócenie wartości użytkowych gleb
Z. 1. Rozpoznanie i podjęcie działań
dotyczących problemu zanieczyszczeń
W
X
obszarowych, głównie z terenów
przemysłowych
Z. 2. Kontynuacja wapnowania,
magnezowania gleb oraz zwiększenie
W
X
nawożenia organicznego
Z. 3. Zalesienia i zatrawienia gruntów
odłogowanych, w tym zwalczanie chwastów
(ochrona krajobrazu)
X
X
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
Partnerzy
50.000
Środki własne
gminy
U.G. Bieruń
5.000.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
KWK
30.000
X
80.000/rok
W
X
X
30.000/rok
W
X
X
20.000
Z. 4. Prowadzenie okresowych badań gleb
w odpowiednich interwałach czasowych
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
Użytkownicy,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń,
inne gminy,
U.G. Bieruń,
rolnicy
U.G. Bieruń,
Właściciele i
użytkownicy
gruntów
U.G. Bieruń,
rolnicy
Zadania w ramach priorytetu P. 3. - Racjonalna gospodarka rolna
43
Z. 1. Wspomaganie działalności rolniczej,
uwzględniającej normy ekologiczne –
szkolenia rolników
Z. 2. Poprawa struktury agrarnej poprzez
scalanie gruntów
W
X
X
30.000
K
X
X
125.000
K
X
X
63.000
X
20.000
Z. 3. Aktywizacja produkcji warzywniczej
Zadania w ramach priorytetu P. 4. - Racjonalna gospodarka kopalinami
Z. 1. Ochrona przed eksploatacją
rozpoznanych złóż kopalin – odpowiednie
W
X
wpisy do PZP
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne
gminy
U.G. Bieruń,
Instytucje
działające na rzecz
rolnictwa
Właściciele i
użytkownicy
gruntów
rolnicy
U.G. Bieruń
* Przywrócenie wartości użytkowych gleb wiąże się z ich odpowiednim odwodnieniem. Zadania związane z odwodnieniem gleb zostały opisane w zadaniach :Z.1,2,3
priorytetu P.4. celu C.2.
C 4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu *
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Ograniczenie uciążliwości hałasu przemysłowego i pochodzącego od ciągów komunikacyjnych
P. 2. Ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktowych)
44
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie zmniejszenia
uciążliwości przed hałasem
Zadania w ramach priorytetu P.1 i P.2
Z. 1. Opracowanie programu ochrony przed
hałasem
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
K
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
X
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
130.000
Z. 2. Wykonanie niezbędnych map
akustycznych
K
Z. 3. Ustanowienie stref ciszy na obiektach i
obszarach proponowanych do objęcia
ochroną (użytki ekologiczne, zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe, obszary
ochrony lokalnej)
Z. 4. Minimalizacja emisji hałasu poprzez
budowę ekranów akustycznych i pasów
zieleni wzdłuż najbardziej uciążliwych
ciągów komunikacyjnych (w odcinkach z
wykonaną infrastrukturą towarzyszącą) tj.:
- droga krajowa 950 (Mikołów –
Oświęcim),
- droga krajowa 934 (Bieruń – Libiąż –
Kraków),
- droga krajowa 931 (Bieruń – Pszczyna),
- ul. Warszawska – ul. Turyńska.
Z. 5. Stosowanie nowoczesnych nawierzchni
do budowy nowych dróg, ulic i parkingów
W
X
X
K
K
X
X
X
X
80.000
30.000
Źródła finansowania
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Partnerzy
U.G. Bieruń,
Starostwo
Powiatowe
U.G. Bieruń,
Odpowiedni
Zarząd Dróg,
Starostwo
Powiatowe
U.G. Bieruń
300.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Odpowiedni
Zarząd Dróg
150.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Odpowiedni
Zarząd Dróg
45
Z. 6. Modernizacja budynków poprzez
stosowanie nowoczesnych,
dźwiękochłonnych okien
K
X
200.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Odpowiedni
Zarząd Dróg
Z. 7. Wydzielenie terenów pod realizację
zorganizowanej działalności inwestycyjnej,
Środki własne
W
X
30.000
U.G. Bieruń
rzemieślniczej itp. (potencjalne źródła
gminy
hałasu)
Z. 8. Stworzenie bazy danych (monitoring)
Srodki własne
o obiektach przemysłowych i źródłach
odpowiedzialnego,
Starostwo
K
X
80.000
stwarzających zagrożenie akustyczne dla
Fundusze krajowe,
Powiatowe
środowiska
Środki unijne
* do zadań związanych z ochroną przed hałasem należą również: budowa ścieżek rowerowych, tworzenie użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych,
terenów rekreacyjnych. Zadania te zostały opisane w innych rozdziałach
C 5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Ochrona i renaturalizacja ekosystemów
P. 2. Ochrona elementów przyrody ożywionej i nieożywionej
P. 3. Zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie zachowania
i wzbogacania walorów przyrodniczych
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
Partnerzy
Zadania w ramach priorytetu P. 1. - Ochrona i renaturalizacja ekosystemów
46
Z. 1. Utworzenie „Nadwiślańsko –
Oświęcimskiego Parku Krajobrazowego”
- obrzeże na terenie gminy
Z. 2. Utworzenie następujących użytków
ekologicznych:
- Starorzecze „Koło Babic” po
południowej stronie Wisły,
- Starorzecze „Czarnuchowice” przy ul.
Przyjaźni,
- Starorzecze „Bujac” przy ul. Dyrdy,
- Starorzecze „Zabrzeg” w Bieruniu
Nowym,
- Starorzecze „Przy Wiśle”,
- Starorzecze „Przy Potoku Zerowym” w
Bieruniu Nowym,
- Grobel Stawu w „Paciorkowcach”,
- Grobel Stawu Kopańskiego,
- Łąka na skarpie doliny Wisły nad
Potokiem Bijasowickim
- Grobel Wielkiego Stawu Bieruńskiego.
Z. 3. Utworzenie zespołów przyrodniczokrajobrazowych:
- „Góra Chełmeczki”,
- „Dolina Wisły”
Z. 4. Objęcie otuliną projektowanego
Zespołu Pszczyńskich Parków
Krajobrazowych rejonu jeziora Łysina
Z. 5. Objęcie ochroną przepisami prawa
miejscowego (na poziomie P.Z.P.):
- doliny rzeki Gostynki wraz z Jeziorem
Łysina i doliny Mlecznej (korytarze
ekologiczne),
- terenów zieleni urządzonej
K
W
X
X
X
80.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Urząd
Wojewódzki
100.000
Środki własne,
Inne gminy,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń,
w niektórych
przypadkach inne
gminy
W
X
X
30.000
K,W
X
X
20.000
W
X
X
20.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń
Urząd
Wojewódzki
U.G. Bieruń
47
Z. 6. Kontynuacja rewitalizacji w kierunku
parkowym „Paciorkowców” w Bieruniu
Nowym
Z. 7. Budowa i podwyższenie walorów
przyrodniczych parku „Na Grobli"
Z. 8. Przeprowadzenie zalesień na terenach
antropogenicznych wg S.Z.P. gminy
K
X
X
5.000.000
W
X
X
300.000
W
X
X
50.000
Zadania w ramach priorytetu P. 2. - Ochrona elementów przyrody ożywionej i nieożywionej
Z. 1. Utworzenie 2 obszarów ochrony
lokalnej (na poziomie P.Z.P.)::
W
X
X
- Staw „Derówka”,
- Starorzecze w Czarnuchowicach
Z. 2. Objecie ochroną prawną drzew (w
postaci pomników przyrody) i ich cennych
W
X
skupisk wg wykazu z P.Z.P.
Zadania w ramach priorytetu P. 3. - Zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych
Z. 1. Stworzenie i realizacja planu
urządzenia lasów komunalnych
W
X
X
Z. 2. Utworzenie (na poziomie P.Z.P.)
czytelnej i klarownej linii zadrzewień i
zalesień na terenie gminy
Z. 3. Prowadzenie akcji zadrzewieniowych
na terenie gminy (np. akcja „Posadź własne
drzewo”).
W
X
W
X
30.000
100.000
400.000
15.000
X
250.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń,
Kopalnie W.K
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń,
Mieszkańcy
48
C 6. Racjonalna gospodarka odpadami
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Likwidacja dzikich składowisk odpadów
P. 2. Rozwój selektywnej zbiórki odpadów
P. 3. Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych
P. 4. Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi *
P. 5. Gospodarka odpadami przemysłowymi z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy
P. 6. Budowa Gminnego Punktu Gospodarki Odpadami
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie racjonalnej
gospodarki odpadami
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
Partnerzy
49
Zadania w ramach priorytetu P. 1. – Likwidacja dzikich składowisk odpadów
Z. 1. Likwidacja dzikiego składowiska przy
ulicy Wita, Wiślanej, Licealnej
W
X
Z. 2. Likwidacja dzikiego składowiska przy
ulicy Wylotowej, Góry Chełmeczki,
Słowiańskiej, Świerczynieckiej
Z. 3. Monitoring i bieżąca likwidacja dzikich
składowisk
K
X
W, K
X
Zadania w ramach priorytetu P. 2. – Rozwój selektywnej zbiórki odpadów
Z. 1. Objęcie wszystkich mieszkańców
selektywną zbiórką odpadów
K
X
Z. 2. Zwiększenie ilości strumieni
zbieranych selektywnie (AGD, elektryczne i
elektroniczne, budowlane, paleniskowe)
Z.3. Organizacja miejsca czasowego
gromadzenia odpadów innych niż
niebezpieczne w ramach GPGO
90.000
120.000
X
200.000
250.000
K
X
100.000
K
X
100.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne
odpowiedzialnego,
użytkownicy
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe
U.G. Bieruń,
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń,
przedsiębiorstwa
gospodarki
komunalnej
U.G. Bieruń,
przedsiębiorstwa
gospodarki
komunalnej
Zadania w ramach priorytetu P. 3 – Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych
Z.1.Organizacja systemu zbiórki odpadów
Srodki własne
biodegradowalnych
odpowiedzialnego,
K
X
300.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z.2.Budowa lokalnej kompostowni
Srodki własne
(np. pryzmowej)
odpowiedzialnego,
K
X
300.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Zadanie w ramach priorytetu P.4. – Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi
Z.1. Rozwój systemu selektywnej zbiórki
Srodki własne
odpadów niebezpiecznych
odpowiedzialnego,
K
X
100.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
Użytkownicy lub
właściciele terenu
U.G. Bieruń,
Użytkownicy lub
właściciele terenu
U.G. Bieruń,
MZGO MASTER
U.G. Bieruń,
przedsiębiorstwa
gospodarki
komunalnej
U.G. Bieruń,
Starostwo
Powiatowe,
MZGO MASTER
U.G. Bieruń,
przedsiębiorstwa
gospodarki
komunalnej
50
Z.2. Organizacja gospodarki odpadami
zawierającymi azbest (inwentaryzacja stanu
technicznego obiektów i instalacji,
organizacja miejsca gromadzenia odpadów
w ramach GPGO)
Z.3 Budowa Gminnego Punktu Zbiórki
Odpadów Niebezpiecznych w ramach GPGO
K
K
X
X
100.000
100.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Właściciele
obiektów,
U.G. Bieruń,
MZGO MASTER
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
Starostwo
Powiatowe,
MZGO MASTER
Zadanie w ramach priorytetu P.5. – Gospodarka odpadami przemysłowymi z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy
Z.1. Gospodarcze wykorzystanie skały
Srodki własne
płonej dla celów inżynieryjnych (tylko w
odpowiedzialnego,
K
X
X
uzasadnionych przypadkach)
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Zadanie w ramach priorytetu P.6. – Budowa Gminnego Punktu Gospodarki Odpadami
Z.1.Prace koncepcyjne i projektowe
Srodki własne
odpowiedzialnego,
K
X
50.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z.2. Realizacja inwestycji
Srodki własne
(suma zadań: P.2 Z.3 + P.4 Z.2 i Z.3)
odpowiedzialnego,
K
X
300.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
* zadanie Z.2. priorytetu P.4. wiąże się z zadaniami Z.2. i Z.6. priorytetu P.3. celu C.2.
Zakłady
przemysłowe,
U.G. Bieruń,
MZGO MASTER
U.G. Bieruń,
MZGO MASTER
U.G. Bieruń,
MASTER
51
C 7. Zagospodarowanie terenów zdegradowanych
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Rekultywacja terenów poprzemysłowych
P. 2. Tworzenie parków, terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych *
P. 3. Inne możliwości zagospodarowania terenów poprzemysłowych
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie
Do zrealizowania
W/K
zagospodarowania terenów zdegradowanych
do roku 2006
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Zadania w ramach priorytetu P. 1. – Rekultywacja terenów poprzemysłowych
Z.1. Likwidacja niecek obniżeniowych
pochodzenia górniczego w sposób
K
X
X
3.000.000
nieszkodzący środowisku (bez użycia skały
płonej)
Zadania w ramach priorytetu P. 2. - Tworzenie parków, terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych
Źródła finansowania
Partnerzy
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Kopalnie W.K
52
Z. 1. Adaptacja dworu i parku w
Bijasowicach na centrum rekreacyjne
Z. 2. Zagospodarowanie terenów parkowych
przy ul. Barbórki i Budzyńskiej
Z. 3. Budowa plantów (teren z zielenią
urządzoną, placem zabaw i ścieżkami
spacerowymi) wokół Starówki
Z. 4. Objęcie ochroną punktów i ciągów
widokowych z przedpolami (na poziomie
P.Z.P)
Z. 5. Renowacja i zagospodarowanie
obiektów zabytkowych
Z. 6. Doposażenie osiedli wielorodzinych w
zieleń urządzoną
W
X
W
X
5.000.000
X
60.000
W
X
300.000
W
X
10.000
W,K
X
X
10.000.000
W
X
X
30.000/rok
Z. 7. Tworzenie nowych ścieżek
rowerowych:
- śladami dawnej kolejki,
W, K
X
X
- poprzez szczyt Górki Bijasowickiej,
Chełmeczki,
- inne
Z. 8. Wprowadzenie zapisów (na poziomie
P.Z.P.) wymuszających na inwestorach
określony udział powierzchni biologicznie
W
X
czynnych, dokładnie określony na etapie
koncepcji i projektów
Zadania w ramach priorytetu P. 3. - Inne możliwości zagospodarowania terenów poprzemysłowych
40.000
30.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Inwestorzy
zewnętrzni
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Środki własne
gminy
U.G. Bieruń,
Inwestorzy
zewnętrzni
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń,
Wojewódzki
Konserwator
Zabytków
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń,
Starostwo
Powiatowe,
Inne gminy
U.G. Bieruń
53
Z. 1. Rozpoznanie możliwości
wykorzystania gruntów odłogowanych i
poprzemysłowych do upraw przeznaczonych
na biopaliwa i biomasę
W
X
20.000
Środki własne,
WFOŚiGW,
Bank Ochrony
Środowiska
U.G. Bieruń
* istotny związek z zadaniami opisanymi w P.2. mają zadania opisane w części związanej z ochroną przyrody (C.5.) – tworzenie użytków ekologicznych, zespołów
przyrodniczo-krajobrazowych i obiektów ochrony lokalnej
C 8. Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
Priorytety ekologiczne:
P 1. Awarie w zakładach pracy
P 2. Kolizje drogowe, pożary, powodzie *
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie przeciwdziałania
nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Zadania w ramach priorytetu P. 1. - Awarie w zakładach pracy
Z. 1. Współpraca w tworzeniu planów
awaryjnych w zakładach pracy
K
X
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
X
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
Partnerzy
50.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
U.G. Bieruń,
Zakłady
Przemysłowe
Zadania w ramach priorytetu P. 2. - Kolizje drogowe, pożary, powodzie
54
Z. 1. Powołanie Międzygminnego Centrum
Zarządzania Kryzysowego
K
X
200.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z. 2. Tworzenie jednostek specjalistycznych
ratownictwa przy współudziale
przeszkolonych i wykwalifikowanych kadr
zakładowych
Z. 3. Utworzenie magazynów powiatowych
sprzętu i środków ratowniczych
Srodki własne
odpowiedzialnego,
K
X
100.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
K
X
200.000
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z. 4. Oznakowanie i wytyczenie dróg
Srodki własne
ewakuacyjnych i dróg przewozu materiałów
odpowiedzialnego,
K
X
150.000
niebezpiecznych
Fundusze krajowe,
Środki unijne
* zadania związane z ochroną przciwpowodziową zostały opisane również w zadaniach Z.1 – Z.13. priorytetu P.1. celu C.2.
U.G. Bieruń,
Inne gminy,
Jednostki
specjalistyczne,
Starostwo
Powiatowe
U.G. Bieruń,
Zakłady
Przemysłowe
U.G. Bieruń,
Inne gminy,
Starostwo
Powiatowe
U.G. Bieruń,
Inne gminy,
Właściwy
Zarząd Dróg
C 9. Edukacja ekologiczna *
Priorytety ekologiczne:
P. 1. Prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach
P. 2. Organizacja pozaszkolnych ośrodków i elementów edukacji ekologicznej
W – zadania własne,
K – zadania koordynowane,
X – okres realizacji (zadania mogą być realizowane: do końca roku 2006, w perspektywie długoterminowej do 2015, lub w jednym i drugim interwale czasowym)
Nazwa zadania w zakresie edukacji
ekologicznej
Do zrealizowania
W/K
do roku 2006
Do zrealizowania w
perspektywie
długoterminowej
Szacunkowy łączny koszt
realizacji (w przypadku
zadań koordynowanych –
udział gminy)
Źródła finansowania
Partnerzy
Zadania w ramach priorytetu P. 1. - Prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach
55
Z. 1. Wprowadzenie do programów
edukacji ekologicznej (dla szkół
podstawowych i ponadpodstawowych )
elementów związanych z:
W,K
X
100.000
- ochroną: powietrza, wód, gleby,
przyrody,
- prezentacją walorów i problemów
(hałas, odpady) gminy
Zadania w ramach priorytetu P. 2. - Organizacja pozaszkolnych ośrodków i elementów edukacji ekologicznej
Z. 1. Zorganizowanie miedzygminnego
centrum edukacji ekologicznej
W, K
X
30.000
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Srodki własne
odpowiedzialnego,
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z. 2. Wytyczenie i urządzenie ścieżek
Srodki własne
przyrodniczych na terenach „Paciorkowców”
odpowiedzialnego,
W,K
X
50.000
lub użytków ekologicznych
Fundusze krajowe,
Środki unijne
Z. 3. Sygnalizowanie problemów
Środki własne,
związanych z ochroną środowiska środkom
WFOŚiGW,
W
X
X
2.000/rok
masowego przekazu (np.: lokalne gazety,
Bank Ochrony
tablice ogłoszeń, plakaty itp.)
Środowiska
Z. 4. Popularyzacja walorów przyrodniczoŚrodki własne,
kulturowych gminy poprzez wydanie
W
X
X
50.000
WFOŚiGW,
publikacji zwartej.
B.O.Ś
* edukacja ekologiczna powinna obejmować wszystkie cele, priorytety i zadania zawarte w Programie Ochrony Środowiska
U.G. Bieruń,
Kuratorium
Oświaty
U.G. Bieruń,
Starostwo
Powiatowe,
Inne gminy
U.G. Bieruń,
Inne gminy,
Kuratorium
Oświaty
U.G. Bieruń
U.G. Bieruń
56
3. HARMONOGRAM URUCHAMIANIA ŚRODKÓW
FINANSOWYCH
Harmonogram uruchamiania środków finansowych dla zadań
własnych
i koordynowanych z udziałem gminy
Nazwa zadania
Zadania:
własne – W
koordynowa
ne - K
Środki finansowe w perspektywie
czteroletniej
2003
2004
2005
Łącznie w
latach
2003-2006
2006
U
p
k
C 1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego (suma nakładów w latach 2003
Z. 1. Wdrożenie programu
ograniczenia niskiej emisji z
budynków jednorodzinnych i kotłowni
indywidualnych
Z. 2. Promocja ww. przedsięwzięcia
oraz alternatywnych źródeł energii
wśród mieszkańców gminy
Z.3. Rozbudowa sieci ciepłowniczej w
miarę potrzeb
Z. 4. Budowa nowych budynków
stanowiących mienie komunalne z
zachowaniem zasad termoizolacji
Z. 5. Modernizacja rynku w Bieruniu
Starym
Z. 6. Budowa, remonty i modernizacja
dróg gminnych wg P.Z.P.
Z. 7. Wprowadzenie zmian w układzie
komunikacyjnym gminy poprzez
wyprowadzenie ruchu tranzytowego i
części ruchu samochodowego z
obszarów o gęstej zabudowie
(odpowiednie oznakowanie, progi
zwalniające, montaż parkometrów)
Z. 8. Wykonanie opracowania dla
weryfikacji (skanalizowania) ruchu i
parkowanie na terenie całej gminy
Z. 9. Monitoring terenu
„Paciorkowców”
Z.10. Dokończenie identyfikacji
emitorów, oraz stworzenie bazy
danych i map dotyczących stanu
powietrza atmosferycznego
K
80.000
80.000
80.000
80.000
320.000
W
20.000
20.000
10.000
10.000
60.000
K
0
0
0
0
0
W
0
0
0
0
0
W
0
0
0
0
0
W,K
100.000
100.000
100.000
100.000
400.000
W,K
3.000
0
0
0
3.000
W
0
25.000
0
0
25.000
W
5.000
5.000
5.000
5.000
20.000
K
0
0
0
0
0
C 2. Racjonalna gospodarka wodna (suma nakładów w latach 2003-2006 = 54.14
Z. 1. Wykonanie ekspertyzy
hydrotechnicznej dla węzła
osadniczego „Czarnuchowice” – teren
zagrożony powodzią
Z. 2. Dokończenie regulacji i
zagospodarowania zalewiska za
Groblą na potoku Ściernie
W
0
40.000
0
0
40.000
W
100.000
100.000
100.000
100.000
400.000
57
Z. 3. Budowa zbiornika małej retencji
w Bijasowicach
Z.4. Stworzenie programu budowy
zbiorników małej retencji na terenie
gminy Bieruń (np. fragment Wielkiego
Stawu Bieruńskiego, starorzecze
Wisły w Czarnuchowicach, i inne)
Z.5. Odbudowa drugiej części
starorzecza w Czarnuchowicach
Z.6. Budowa stawów w Bieruniu
Starym
Z. 7. Wykonanie ekspertyzy
dotyczącej roli terenów zalewowych –
Staw Bieruński i Łęg w Bijasowicach
– oraz możliwości zretencjonowania
wody na wypadek katastrofy zbiornika
Dziećkowice lub powodzi
Z. 8. Wdrożenie systemu ostrzegania
na wypadek katastrofy
Z. 9. Adaptacja i modernizacja
istniejących systemów odprowadzania
ścieków
Z. 10. Dociążenie i eksploatacja
oczyszczalni ścieków dla Bierunia
Starego w rejonie ZTS ERG przy ul.
Chemików
Z. 11. Adaptacja i modernizacja
istniejącej oczyszczalni zakładowej
KWK Piast wraz z sieciami
doprowadzającymi przy ul. Soleckiej
Z. 12.Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej wraz z oczyszczalnią dla
Ścierni
Z. 13. Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej dla dzielnicy Jajosty wraz
z oczyszczalnią
Z. 14. Budowa systemu kanalizacji
rozdzielczej wraz z systemem
odprowadzenia ścieków na
oczyszczalnię przy ul. Soleckiej
Z. 15. Wykonanie koncepcji
odprowadzenia ścieków deszczowych
wraz z ich podczyszczeniem dla
terenów dla których brak
odprowadzenia
Z. 16. Wspieranie instalowania
przydomowych oczyszczalni ścieków
dla indywidualnych gospodarstw
Z. 17. Wykonanie programu poprawy
jakości wody pitnej
Z. 18. Wykonanie opracowania, które
pozwoli sklasyfikować tereny o
zachwianych stosunkach wodnych
(współudział kopalń)
Z. 19. Regulacja stosunków wodnych
(pozostałe tereny nie objęte szkodami
górniczymi)
W, K
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
W
20.000
0
0
0
20.000
W
0
25.000
25.000
0
50.000
W
1.250.000
1.250.000
1.250.000
1.250.00
5.000.000
0
W
0
14.200.000
10.650.000
10.650.0 35.500.00
00
0
W
0
0
3.250.000
3.250.00
6.500.000
0
W
0
0
0
0
0
W
0
0
0
0
0
W
0
2.600.000
1.950.000
W
50.000
0
0
0
50.000
K
5.000
0
0
0
5.000
W
80.000
0
0
0
80.000
K
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
1.950.00
6.500.000
0
C 3. Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin (suma nakładów w lat
640.000)
58
Z. 1. Objęcie ochroną terenów
niezdegradowanych poprzez
nielokowanie inwestycji uciążliwych
na korzyść walorów przyrodniczych i
rekreacyjnych
Z. 2. Rozpoznanie i podjęcie działań
dotyczących problemu zanieczyszczeń
obszarowych, głównie z terenów
przemysłowych
Z. 3. Kontynuacja wapnowania,
magnezowania gleb oraz zwiększenie
nawożenia organicznego
Z. 4. Zalesienia i zatrawienia gruntów
odłogowanych, w tym zwalczanie
chwastów (ochrona krajobrazu)
Z. 5. Prowadzenie okresowych badań
gleb
w odpowiednich interwałach
czasowych
Z. 6. Wspomaganie działalności
rolniczej, uwzględniającej normy
ekologiczne – szkolenia rolników
Z. 7. Ochrona przed eksploatacją
rozpoznanych złóż kopalin –
odpowiednie wpisy do PZP
W
34.000
17.000
17.000
17.000
85.000
170.
W,K
3.000
0
0
0
3.000
3.0
W
80.000
80.000
80.000
80.000
320.000
80.0
W
30.000
30.000
30.000
30.000
120.000
30.0
W
20.000
20.000
20.000
20.000
80.000
20.0
W, K
3.000
3.000
3.000
3.000
12.000
30.0
W
10.000
10.000
0
0
20.000
20.0
C 4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu (suma nakładów w latach 2003-2006 = 42.000)
Z. 1. Ustanowienie stref ciszy na
obiektach i obszarach proponowanych
do objęcia ochroną (użytki
ekologiczne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe, obszary ochrony
lokalnej)
Z. 2. Wydzielenie terenów pod
realizację zorganizowanej działalności
inwestycyjnej, rzemieślniczej itp.
(potencjalne źródła hałasu)
W
3.000
3.000
3.000
3.000
12.000
30.0
W
7.500
7.500
7.500
7.500
30.000
30.0
C 5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych (suma nakładów w latach 2003-2006 = 492.0
Z. 1. Utworzenie 10-ciu użytków
ekologicznych
Z. 2. Utworzenie 2 zespołów
przyrodniczo-krajobrazowych
Z. 3. Objęcie otuliną projektowanego
Zespołu Pszczyńskich Parków
Krajobrazowych rejonu jeziora Łysina
Z. 4. Objęcie ochroną przepisami
prawa miejscowego (na poziomie
P.Z.P.):
- doliny rzeki Gostynki wraz z
Jeziorem Łysina i doliny
Mlecznej (korytarze ekologiczne),
- terenów zieleni urządzonej
Z. 5. Kontynuacja rewitalizacji w
kierunku parkowym „Paciorkowców”
w Bieruniu Nowym
Z. 6. Budowa i podwyższenie walorów
przyrodniczych parku „Na Grobli"
Z. 7. Przeprowadzenie zalesień na
terenach antropogenicznych wg S.Z.P.
gminy
W
10.000
10.000
10.000
10.000
40.000
100.
W
0
0
0
10.000
10.000
30.0
W,K
1.000
0
0
0
1.000
1.0
W
2.000
2.000
2.000
2.000
8.000
20.0
K
50.000
10.000
10.000
10.000
80.000
1.000
K
0
0
0
3.000
3.000
15.0
W
5.000
5.000
5.000
5.000
20.000
50.0
59
Z. 8. Utworzenie 2 obszarów ochrony
lokalnej (na poziomie P.Z.P.)::
- Staw „Derówka”,
- Starorzecze w Czarnuchowicach
Z. 9. Objecie ochroną prawną drzew
(w postaci pomników przyrody) i ich
cennych skupisk wg wykazu z P.Z.P.
Z. 10. Stworzenie i realizacja planu
urządzenia lasów komunalnych
Z. 11. Utworzenie (na poziomie
P.Z.P.) czytelnej i klarownej linii
zadrzewień i zalesień na terenie gminy
Z. 12. Prowadzenie akcji
zadrzewieniowych na terenie gminy
(np. akcja „Posadź własne drzewo”).
W
0
0
7.500
7.500
15.000
30.0
W
40.000
20.000
20.000
20.000
100.000
10.0
W
0
60.000
20.000
20.000
100.000
40.0
W
15.000
0
0
0
15.000
15.0
W
25.000
25.000
25.000
25.000
100.000
250.
C 6. Racjonalna gospodarka odpadami (suma nakładów w latach 2003-2006 = 543.000)
Z. 1. Likwidacja dzikiego składowiska
przy ulicy Wita, Wiślanej, Licealnej
Z. 2. Likwidacja dzikiego składowiska
przy ulicy Wylotowej, Góry
Chełmeczki, Słowiańskiej,
Świerczynieckiej
Z. 3. Monitoring i bieżąca likwidacja
dzikich składowisk
Z. 4. Objęcie wszystkich mieszkańców
selektywną zbiórką odpadów
Z. 5. Zwiększenie ilości strumieni
zbieranych selektywnie (AGD,
elektryczne i elektroniczne,
budowlane, paleniskowe)
Z.6. Organizacja miejsca czasowego
gromadzenia odpadów innych niż
niebezpieczne w ramach GPGO
Z.7.Organizacja systemu zbiórki
odpadów biodegradowalnych
Z.8. Rozwój systemu selektywnej
zbiórki odpadów niebezpiecznych
Z.9. Organizacja gospodarki odpadami
zawierającymi azbest (inwentaryzacja
stanu technicznego obiektów i
instalacji, organizacja miejsca
gromadzenia odpadów w ramach
GPGO)
Z.10. Budowa Gminnego Punktu
Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych w
ramach GPGO
W
36.000
54.000
0
0
90.000
90.0
K
0
0
0
0
0
W, K
2.000
2.000
2.000
2.000
8.000
20.0
K
30.000
20.000
15.000
10.000
75.000
75.0
K
3.000
6.000
9.000
12.000
30.000
30.0
W
10.000
60.000
30.000
0
100.000
100.
K
15.000
30.000
45.000
60.000
150.000
150.
K
3.000
6.000
9.000
12.000
30.000
30.0
K, W
12.000
6.000
6.000
6.000
30.000
30.0
K, W
12.000
18.000
0
0
30.000
30.0
0
C 7. Zagospodarowanie terenów zdegradowanych (suma nakładów w latach 2003-2006 = 1.320.000)
Z. 1. Adaptacja dworu i parku w
Bijasowicach na centrum rekreacyjne
Z. 2. Zagospodarowanie terenów
parkowych przy ul. Barbórki i
Budzyńskiej
Z. 3. Budowa plantów (teren z zielenią
urządzoną, placem zabaw i ścieżkami
spacerowymi) wokół Starówki
Z. 4. Objęcie ochroną punktów i
ciągów widokowych z przedpolami
(na poziomie P.Z.P)
Z. 5. Renowacja i zagospodarowanie
obiektów zabytkowych
W
25.000
100.000
100.000
100.000
550.000
W
0
0
0
0
0
60.0
W
30.000
90.000
90.000
90.000
300.000
300.
W
10.000
0
0
0
10.000
10.0
W,K
50.000
50.000
50.000
50.000
200.000
500.
60
5.000
Z. 6. Doposażenie osiedli
wielorodzinych w zieleń urządzoną
Z. 7. Tworzenie nowych ścieżek
rowerowych:
- śladami dawnej kolejki,
- poprzez szczyt Górki
Bijasowickiej, Chełmeczki,
- inne
Z. 8. Wprowadzenie zapisów (na
poziomie P.Z.P.) wymuszających na
inwestorach określony udział
powierzchni biologicznie czynnych,
dokładnie określony na etapie
koncepcji i projektów
Z. 9. Rozpoznanie możliwości
wykorzystania gruntów odłogowanych
i poprzemysłowych do upraw
przeznaczonych na biopaliwa
W
50.000
50.000
50.000
50.000
200.000
1.000
W, K
500
500
500
500
2.000
4.0
W
30.000
0
0
0
30.000
30.0
W
20.000
0
0
0
20.000
20.0
C 8. Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska (suma nakładów w latach 2003-2006
Z. 1. Powołanie Międzygminnego
Centrum Zarządzania Kryzysowego
Z. 2. Tworzenie jednostek
specjalistycznych ratownictwa przy
współudziale przeszkolonych i
wykwalifikowanych kadr zakładowych
Z. 3. Utworzenie magazynów
powiatowych sprzętu i środków
ratowniczych
Z. 4. Oznakowanie i wytyczenie dróg
ewakuacyjnych i dróg przewozu
materiałów niebezpiecznych
K
0
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
0
K
0
0
0
0
0
0
C 9. Edukacja ekologiczna (suma nakładów w latach 2003-2006 = 50.600)
Z. 1. Wprowadzenie do programów
edukacji ekologicznej (dla szkół
podstawowych i
ponadpodstawowych ) elementów
związanych z:
- ochroną: powietrza, wód, gleby,
przyrody,
- prezentacją walorów i
problemów (hałas, odpady)
gminy
Z. 2. Zorganizowanie
miedzygminnego centrum edukacji
ekologicznej
Z. 3. Wytyczenie i urządzenie ścieżek
przyrodniczych na terenach
„Paciorkowców” lub użytków
ekologicznych
Z. 4. Sygnalizowanie problemów
związanych z ochroną środowiska
środkom masowego przekazu (np.:
lokalne gazety, tablice ogłoszeń,
plakaty itp.)
Z. 5. Popularyzacja walorów
przyrodniczo-kulturowych gminy
poprzez wydanie publikacji zwartej.
K
1.250
1.250
1.250
1.250
5.000
5.0
W, K
2.700
6.300
0
0
9.000
9.0
W,K
0
0
7.500
7.500
15.000
15.0
W
400
400
400
400
1600
2.0
W
5.000
5.000
5.000
5.000
20.000
50.0
61
CZĘŚĆ II. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI
4.1. Aktualny stan gospodarki odpadami
4.1.1. Ilość, rodzaj i źródła powstających odpadów
Źródła powstawania odpadów
Źródłem powstawania odpadów są:
 komunalnych: gospodarstwa domowe, obiekty użyteczności publicznej,
 przemysłowych: działające na terenie gminy zakłady przemysłowe.
Skład morfologiczny odpadów komunalnych
Odpady powstające w gminie Bieruń i składowane na składowisku w
Tychach – Urbanowicach charakteryzują się następującymi wskaźnikami
[10]:
 masowy wskaźnik nagromadzenia odpadów 358 kg/Ma
 objętościowy wskaźnik nagromadzonych odpadów 1,01 m 3/Ma
 ciężar objętościowy wskaźnik nagromadzenia odpadów 353 kg/m 3
 analiza frakcyjna
W okresie
Zimowym
Wiosennym
Letnim
Jesiennym
Rocznym
< 10 mm
66,8
51,9
36,7
38,3
48,4
Wielkość frakcji (%)
10 mm – 100 mm
27,2
32,2
48,3
47,3
38,8
> 100 mm
6,0
15,9
15,0
14,4
12,8
62
 skład morfologiczny odpadów komunalnych [%]
Nazwa składnika
okres w roku
Zimowy
wiosenny
letni
jesienny
roczny
Odpady o wielkości
cząstki poniżej 10 mm
Odpady spożywcze
pochodzenia roślinnego
Odpady spożywcze
pochodzenia zwierzęcego
Odpady papieru i tektury
70,0
56,2
25,0
40,3
47,9
4,1
7,8
18,6
12,5
10,8
0,2
0,2
1,7
1,6
0,9
1,5
2,3
7,8
6,1
4,4
Odpady tworzyw
sztucznych
Odpady materiałów
tekstylnych
Odpady szkła
1,6
3,9
13,9
10,8
7,6
0,4
3,0
7,1
4,4
3,7
4,1
7,9
10,4
8,7
7,8
Odpady metali
1,4
1,1
3,5
3,4
2,4
Odpady organiczne
pozostałe
Odpady mineralne
pozostałe
Drewno
0,5
2,0
3,1
3,6
2,3
16,2
15,5
8,9
8,4
12,3
0,1
0,1
0,2
0,2
0,1
Selektywna zbiórka surowców wtórnych
W 1994r. wprowadzona na całym obszarze miasta kolorowe kontenery
na poszczególne odpady:
 zielony – szkło,
 pomarańczowy-metal,
 żółty – plastik,
 niebieski – papier.
Akcja ta nie przyniosła oczekiwanych skutków gdyż kontenerów
używano do pozbycia się wszystkich niechcianych odpadów.
Od 1998 r. na terenie gminy prowadzona jest akcja indywidualnej
segregacji surowców wtórnych. Akcja pilotażowa zachęcająca mieszkańców
do segregacji odpadów objęła początkowo 200 posesji na terenie Bierunia
Starego i Bierunia Nowego. Rozdano worki na poszczególne odpady i
rozpisano harmonogram zbiórki. Zadawalające wyniki nakłoniły władze do
rozszerzenia jej od stycznia 1999r. na całą gminę.
Selektywnego zbierania surowców wtórnych „u źródła” dokonuje się
dwoma metodami:
63
 w dzielnicach domków jednorodzinnych mieszkańcy są zaopatrywani w
worki do zbiórki szkła,, metali i plastiku,
 ma osiedlach o wysokiej zabudowie i w bardziej uczęszczanych miejscach
(obok sklepów, szkół) ustawione są kolorowe pojemniki.
Od kilku lat prowadzona jest coroczna zbiórka rzeczy
wielkogabarytowych oraz jesienna zbiórka liści.
W systemie selektywnej zbiórki pozyskiwany jest również złom. Złom
zbierany jest w kontenerze typu wymiennego. W dniu 26 marca 2002r. Rada
Miejska podjęła uchwałę w sprawie prowadzenia ewidencji osób
sprzedających złom metali nieżelaznych i żeliwa oraz źródeł pochodzenia,
poprzez przedsiębiorców prowadzących skup złomu na terenie Bierunia.
Decyzją Rady wprowadzono w tych punktach obowiązek prowadzenia
rejestrów i rejestrowania transakcji skupu.. W przypadku nieprzestrzegania
przepisów w/w uchwały nakładana jest kara grzywny w drodze mandatu
karnego na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.
Finansowanie selektywnej zbiórki pochodzi ze środków budżetowych
gminy (m.in. zakup worków do segregacji i kontenerów).
W celu usprawnienia przebiegu akcji selektywnej zbiórki obszar gminy
podzielony jest na 10 rejonów. Dla takiego podziału opracowany jest co roku
„Harmonogram zbiórki surowców wtórnych” [20].
Odpady niebezpieczne wydzielone ze strumienia odpadów komunalnych
Od stycznia 2002r. rozszerzono w Bieruniu zakres selektywnej zbiórki o
odpady niebezpieczne wydzielone ze strumienia odpadów komunalnych,
wprowadzając dla nich oddzielny harmonogram, z dokładnie
wyszczególnionymi godzinami odbioru. Pozwala to na bezpośrednie
przekazywanie odpadów niebezpiecznych obsłudze, gdyż nie należy wystawiać
ich przed posesję i pozostawiać bez nadzoru. Zbiórka ta odbywa się dwa razy
do roku. W ten sposób zbierane są: rozpuszczalniki, kwasy, alkalia,
odczynniki fotograficzne, środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności,
lampy fluoroscencyjne i inne odpady zawierające rtęć, urządzenia
zawierające freony, oleje i tłuszcze niejadalne, farby, kleje, żywice, baterie
akumulatory, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne zawierające
niebezpieczne składniki [20].
Odpady mieszane niesegregowane
Masa odpadów pozostała teoretycznie po wydzieleniu surowców
wtórnych, gromadzona jest wspólnie w pojemnikach typu niewymiennego:
0,11 m3 metalowe dla domów jednorodzinnych, 1,1 m 3 metalowe osiedla oraz
przy obiektach użyteczności publicznej.
Częstotliwość zbierania odpadów komunalnych mieszanych zależy od typu
zabudowy:
- zabudowa jednorodzinna – dwa razy w miesiącu,
- zabudowa wielorodzinna – dwa razy w tygodniu.
64
Odpady te zbierane są samochodami – śmieciarkami i przewożone na
międzygminne składowisko w Tychach –Urbanowicach. Koszty wywozu
odpadów stałych ponoszą właściciele nieruchomości [20].
Przedsiębiorstwa usług komunalnych w gminie
Do 2000r. wysegregowane odpady zbierane były przez firmę „Toro –
prowadzącą usługi oczyszczania i porządkowania. Od 2001r. zbiórką zajmuje
się Bieruńskie Przedsiębiorstwo Inżynierii Komunalnej „BPIK” sp.z o.o..
Zebrane selektywnie odpady gromadzone są na terenie Kółka Rolniczego –
Bijasowice (tutaj następuje wtórna segregacja). W 2001r. w systemie
selektywnej zbiórki zebrano 270,73 Mg odpadów.
W przypadku odpadów mieszanych do 2001r. jedynym
przedsiębiorstwem zajmującym się organizacją i wywozem tej grupy odpadów
było Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami „Partner” Lędziny. Jest on
również w bieżącym roku jednym z przedsiębiorstw zajmujących się
organizacją i wywozem odpadów mieszanych. W marcu bieżącego roku w
przedsiębiorstwie tym nastąpiło otwarcie wielofunkcyjnego obiektu służącego
do segregowania surowców wtórnych. Stacja segregacji służy powiatowi
bieruńsko – lędzińskiemu z wyłączeniem miasta Bieruń.
W 2002r. przedsiębiorstwami prowadzącymi wywóz nieczystości są:
– PGK „Partner” Lędziny – wywóz nieczystości tylko z pojemników 110 l,
rejon Bierunia Starego,
– „BPIK”- wywóz nieczystości z pojemników 110l, ewentualnie na
uzasadnione żądanie klienta obsługa pojemników 1100l, rejon Bierunia
Starego i Nowego,
– Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej „ALBA” Tychy,
– Zakład Oczyszczania „EKO-ZAG” Tychy.
W/w przedsiębiorstwa posiadają specjalistyczny sprzęt oraz uzyskały
stosowne zezwolenia wynikające z ustawy o ”Utrzymaniu czystości i porządku
w gminach” oraz zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie
zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych
wydanego (po głoszeniu przetargu) przez burmistrza miasta Bieruń. Umowy
te podpisywane są na czas określony, obecnie trwa on 3 lata [20].
Ilość odpadów komunalnych
Ilość odpadów komunalnych przyjętych na składowisko w Tychach – Urbanowicach w latach 1998 –
2001 pochodzących z gminy Bieruń
Gmina
Bieruń
Lata
1998
w Mg
7700
1999
w Mg
8200
2000
w Mg
7450
2001
w Mg
7250
Analizując dane za ostatnie cztery lata można stwierdzić, iż ilość
odpadów komunalnych składowanych w 2001 r. zmniejszyła się w stosunku
65
do roku 1999 o prawie 12%. Jest to m.in. zasługą wprowadzenia od 1999 r.
zbiórki odpadów możliwych do zagospodarowania.
Selektywna zbiórka surowców wtórnych zebranych w 2001 r. wynosiła 270,73
Mg [20].
Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami „Master” sp. z o.o.
Na terenie gminy Bieruń nie ma składowiska odpadów komunalnych.
Podstawowym sposobem utylizacji odpadów komunalnych jest ich
składowanie na składowisku, które zostało wybudowane w 1994 r. w Tychach
– Urbanowicach.
Ponadto w gminie, na terenie Z.T.S. „ERG-BIERUŃ S.A” znajduje się
składowisko odpadów przemysłowych.
W 1994 r. wraz z gminami: Tychy, Bieruń, Bojszowy, Kobiór, Lędziny i
Wyry, w wyniku wspólnej akcji inwestycyjnej, wybudowano składowisko
odpadów komunalnych w Tychach –Urbanowicach.
W styczniu 1998 r. w celu realizacji wspólnej gospodarki odpadami
gminy te utworzyły spółkę „Master”. Powołanie spółki „Master” było celem
realizacji wieloletniego programu gospodarki odpadami komunalnymi dla
byłego województwa katowickiego.
Po czterech latach eksploatacji (przy braku np. stacji segregacji czy
kompostowni) poważnie przekroczona została, w stosunku do założonej,
objętość odpadów zgromadzonych na składowisku. W 2000r. czas
wyczerpania pojemności składowiska oszacowano na 3 lata.
Z tego też m.in. względu zbiórka surowców wtórnych zaczęła stanowić
podstawę systemu gospodarki odpadami w grupie gmin tyskich i gmin
wspólników MPGO „Master” sp. z o.o.[20].
Odpady przemysłowe
Działające na terenie gminy Bieruń zakłady przemysłowe posiadają
decyzje (zgodnie z art.17. ustawy z dnia 27.04.2001 o odpadach Dz.U.Nr 62,
poz. 628) zezwalające na wytwarzanie następujących rodzajów odpadów (wg
Rozporządzenie MŚ z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów –
Dz.U.Nr112, poz.1206):
 „Danone”
02 05 01
Surowce i produkty nie przydatne do spożycia oraz
przetwarzania
02 05 02
Odpady z zakładowych oczyszczalni ścieków
02 05 99
Inne nie wymienione odpady
07 06 04* Inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i
ciecze macierzyste
10 01 80 Mieszanki popiołowo – żużlowe z mokrego odprowadzania
odpadów paleniskowych
13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe
15 01 01
Opakowania z papieru i tektury
66




15 01 02
Opakowania z tworzyw sztucznych
15 01 03
Opakowania z drewna
15 01 06
Zmieszane odpady opakowaniowe
16 02 13*
Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne
niż wymienione w 160209 do 160212
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
17 04 05
Żelazo i stal
19 08 01
Skratki
decyzja ważna do końca 2012r.
PPHU „Carbud” S.A.
13 01 09* Mineralne oleje hydrauliczne zawierające związki
chlorowcoorganiczne
16 01 13* Płyny hamulcowe
13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe
13 05 02* Szlamy z odwadniania olejów w separatorach
14 06 03* Inne rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
decyzja ważna do końca 2005 r.
Stacja Paliw „Arge” ul. Krakowska 107
13 05 02* Odpady z odwadniania olejów w separatorach
13 08 99* Inne nie wymienione odpady
16 07 08* Odpady zawierające ropę naftową i jej produkty
20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
decyzja ważna do końca 2003 r.
Stacja Paliw „Orlen” ul. Oświęcimska
13 08 99* Inne nie wymienione odpady
16 07 08* Odpady zawierające ropę naftową i jej produkty
20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
decyzja ważna do 30.06.2004r.
Z.T.S. „Erg – Bieruń „ S.A.
06 04 05* Odpady zawierające inne metale ciężkie
12 01 09* Odpadowe emulsje i roztwory z obróbki metali nie zawierające
chlorowców
13 01 10*Mineralne oleje hydrauliczne nie zawierające związków
chlorowcoorganicznych
16 01 13* Płyny hamulcowe
13 02 04*Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe zawierające
związki chlorowcoorganiczne
14 06 04* Szlamy i odpady stałe zawierające rozpuszczalniki
chlorowcoorganiczne
14 06 03* Inne rozpuszczalniki i mieszaniny rozpuszczalników
16 04 01* Odpadowa amunicja
16 04 02* Odpadowe wyroby pirotechniczne (np. ognie sztuczne)
67
16 04 03* Inne materiały wybuchowe
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
19 02 05*Szlamy z fizykochemicznej przeróbki odpadów zawierające
substancje niebezpieczne
 Zakłady opieki medycznej i gabinety dentystyczne
18 01 03*
Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje
chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do
przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co
do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że
wywołują choroby ludzi i zwierząt z wyłączeniem 180180 i 180182
18 01 06* chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje
niebezpieczne
18 01 06 chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w
180106
18 01 08* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne
18 01 09
Leki inne niż wymienione w 180108
Odpady pogórnicze
Skała płonna pochodzi z robót przygotowawczych prowadzonych na
dole kopalni oraz Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla. Do roku 2000
przychód kamienia z KWK „Piast” kształtował się na poziomie 1100 Mg/dobę,
z czego:
– 33% wywożone jest na składowisko Kopalni „Maczki Bór”,
– 60% wykorzystywanych jest do obudowy i rekultywacji terenów po szkodach górniczych,
w tym na terenie byłych stawów rybnych „Paciorkowce” oraz przy regulacji Potoku
Goławieckiego,
– 7% to kamień lokowany bezpośrednio w pustkach poeksploatacyjnych na dole.
Uruchomienie po 2000r. nowego Zakładu Głębokiego
Wzbogacania Miałów spowodowało zwiększenie ilości
wytworzonego kamienia o 5000 Mg/dobę i o tyleż zwiększenie jego
wywozu na centralne składowisko „Maczki Bór” [32].
KWK „Piast” posiada decyzję Wojewody Śląskiego na wytwarzanie
następujących odpadów (wg katalogu odpadów rozp. MŚ z dnia 27.09.2001r.
w sprawie katalogu odpadów –Dz.U.Nr112, poz.1206):
01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali
01 04 08 Odpady żwiru lub skruszone skały inne niż wymienione w 010407
06 03 14 Sole i roztwory inne niż wymienione w 060311 i 060313
68
16 08 01 Zużyte katalizatory zawierające złoto, srebro, ren, rod, pallad, iryd
lub platynę ( z wyłączeniem 160807)
13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne nie zawierające związków
chlorowcoorganicznych
13 03 07* Mineralne oleje i ciecze stosowane jako elektroilozatory oraz
nośniki ciepła nie zawierające związków chlorowcoorganicznych
15 02 03 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (Np. szmaty,
ścierki) i ubrania ochronne inne niż wymienione w 150202
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
16 06 02* Baterie i akumulatory niklowo - kadmowe
20 01 02 Szkło
20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
20 03 01 Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne
17 01 01 Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
17 02 01 Drewno
17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz
17 04 02 Aluminium
17 04 05 Żelazo i stal
17 04 11 Kable inne niż wymienione w 170410
Dzikie wysypiska
Jednym z problemów w zakresie gospodarki odpadami jest powstawanie
na terenie gminy Bieruń tzw. dzikich wysypisk.
Na terenie gminy zlokalizowano kilkanaście dzikich wysypisk, w tym
dwa zarejestrowane jako duże. Mimo wprowadzenia przez Urząd Miasta
bezpłatnej akcji zbierania odpadów oraz wywozu odpadów
wielkogabarytowych, wysypiska takie powstają w tych samych lub wciąż
nowych miejscach. W przypadku stwierdzenia, że zaśmiecone grunty są
własnością gminy, zlecone zostaje ich uporządkowanie w ramach
przyznanych na ten cel środków gminnych.
Wg danych na dzień 13 listopad 2002r. dzikie wysypiska zlokalizowano:
– ul. Wita o powierzchni ok.4000 m 2- teren gminy,
– ul. Wiślana o powierzchni ok. 200 m2- teren gminy,
– ul. Licealna o powierzchni ok. 200 m2- teren gminy,
– ul. Wylotowa i Turyńska (własność Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i
Autostrad oraz Powiatowego Zarządu Dróg),
– Górka Chełmeczki o powierzchni ok. 200 – 300 m 2- teren prywatny,
– ul. Świerczyniecka – Stary Dworzec o powierzchni ok. 2000 m2- własność
Skarbu Państwa – zarządca ZTS ”Erg”,
– ul. Słowiańska o powierzchni ok. 2000 m 2- własność PKP,
– ul. Warszawska – rejon wiaduktu (porządkowane codziennie przez gminę)
4.2. Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami
69
Każda gmina dąży do wypracowania takiej sytuacji, w której
gospodarka odpadami będzie prowadzona efektywnie, przy jak najmniejszym
obciążeniu budżetu.
Efektywne zarządzanie planuje się osiągnąć dzięki rozwiązaniu
systemowemu, w którym poszczególne składniki systemu – gromadzenie
odpadów, ich transport i unieszkodliwianie będą funkcjonować spójnie,
wzajemnie się dopełniając.
W celu technicznego i organizacyjnego zabezpieczenia wykonalności
zadań własnych gminy w zakresie realizacji ustawy o odpadach, ustawy
prawo ochrony środowiska oraz ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w
gminie, w długofalowej perspektywie czasu należy rozwiązać następujące
zadania:
– spowolnić proces wypełniania się niecki międzygminnego składowiska
odpadów komunalnych w Tychach – Urbanowicach,
– zorganizować spójny system gospodarki odpadami oraz wprowadzić
recykling surowców wtórnych,
– zabezpieczyć środki finansowe na inwestycje infrastruktury systemowej
gospodarki odpadami.
Zadania te wymagają, oprócz nakładów inwestycyjnych, ścisłego
współdziałania Zarządów Gmin współudziałowców MPGO „Master” sp. z o.o.
w Tychach, które są realizatorami wspólnych przedsięwzięć związanych z
zintegrowanym systemem gospodarki odpadami.
4.3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania
odpadami
W ramach realizacji pracy określono najważniejsze priorytety działań w najbliższym
okresie zmierzające do poprawy gospodarki odpadami w gminie.
Priorytety ekologiczne:

Likwidacja dzikich składowisk odpadów

Rozwój selektywnej zbiórki odpadów

Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych

Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi

Gospodarka odpadami przemysłowymi z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy

Budowa Gminnego Punktu Gospodarki Odpadami
Zadania w ramach priorytetu „Likwidacja dzikich składowisk odpadów”
1. Likwidacja dzikiego składowiska przy ulicy Wita, Wiślanej, Licealnej
70
2. Likwidacja dzikiego składowiska przy ulicy Wylotowej, Góry Chełmeczki, Słowiańskiej,
Świerczynieckiej
3. Monitoring i bieżąca likwidacja dzikich składowisk
Zadania w ramach priorytetu „Rozwój selektywnej zbiórki odpadów”
1. Objęcie wszystkich mieszkańców selektywną zbiórką odpadów
2. Zwiększenie ilości strumieni zbieranych selektywnie (AGD, elektryczne i elektroniczne,
budowlane, paleniskowe)
3. Organizacja miejsca czasowego gromadzenia odpadów innych niż niebezpieczne w ramach
GPGO
Zadania w ramach priorytetu „Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów
komunalnych”
1.Organizacja systemu zbiórki odpadów biodegradowalnych
2.Budowa lokalnej kompostowni (np. pryzmowej)
Zadanie w ramach priorytetu „Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi”
1. Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych
2.Organizacja gospodarki odpadami zawierającymi azbest (inwentaryzacja stanu technicznego
obiektów i instalacji, organizacja miejsca gromadzenia odpadów w ramach GPGO)
3 Budowa Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych w ramach GPGO
Zadanie w ramach priorytetu „Gospodarka odpadami przemysłowymi z
zakładów zlokalizowanych na terenie gminy”
1. Gospodarcze wykorzystanie skały płonnej dla celów inżynieryjnych (tylko w
uzasadnionych przypadkach)
Zadanie w ramach priorytetu „Budowa Gminnego Punktu Gospodarki Odpadami”
1.Prace koncepcyjne i projektowe
2. Realizacja inwestycji (suma zadań: P.2 Z.3 + P.4 Z.2 i Z.3)
4.4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów
Źródła finansowania inwestycji ekologicznych związanych z gospodarką odpadami
można podzielić na trzy grupy:
71
-
publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, miasta lub gminy lub pozabudżetowych
instytucji publicznych,
-
prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw
leasingowych,
-
prywatno-publiczne - np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy.
Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są:
-
zobowiązania kapitałowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing,
-
udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach,
-
dotacje.
Mogą one występować łącznie.
Kredyty bankowe można podzielić na:
-
kredyty udzielane ze środków własnych - kredyt komercyjny,
-
kredyty ze środków powierzonych - otrzymanych z innych źródeł na uzgodnionych
warunkach,
-
kredyty udzielane ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania przez instytucje
zewnętrzne.
W kraju występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie
gospodarki odpadami:
-
fundusze własne inwestorów,
-
pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez
Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej,
-
kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z
dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty
konsorcjalne,
-
zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z
ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, konwersji długu wobec Finlandii, funduszu
ISPA),
-
kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i
Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy),
-
kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne,
-
leasing.
Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
72
Zasady funkcjonowania narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych
funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.
– Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zm.).
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działa od 1989 r., a w
1993 r. nadano osobowość
prawną wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i
gospodarki wodnej oraz powołano gminne fundusze. W 1999 r., w związku z reformą
ustrojową państwa, powstały fundusze powiatowe.
Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć
podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce. Główne kierunki jego działalności
określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast co roku aktualizowane są cele
szczegółowe - dokumenty wewnętrzne Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady
udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsięwzięć priorytetowych. W zakresie ochrony
powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami, zakłada się dofinansowanie
zadań inwestycyjnych zgodnych z niżej wymienionymi programami priorytetowymi:
-
Rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko
Polskie i przemysł.
-
Likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych.
-
Unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem samochodowym
(autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz
zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych.
-
Przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i odpadów
niebezpiecznych.
-
Realizacja międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów
komunalnych (w tym budowa zakładów przetwórstwa odpadów oraz wspomaganie
systemów zagospodarowywania osadów ściekowych).
Rolą
wojewódzkiego
funduszu
jest
wspieranie
finansowe
przedsięwzięć
proekologicznych o zasięgu regionalnym, a podstawowym źródłem ich przychodów są
wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych.
W WFOŚiGW w Katowicach została przygotowana na wzór NFOŚiGW lista zadań
priorytetowych, które mogą być dofinansowywane z ich środków oraz zasady i kryteria, które
będą obowiązywać przy wyborze zadań do realizacji.
Fundusze, oprócz udzielania pożyczek i przyznawania dotacji, zgodnie z art. 411 ust. 1
ustawy Prawo ochrony środowiska także mogą:
73
- udzielać dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek,
- wnosić udziały do spółek działających w kraju,
- nabywać obligacje, akcje i udziały spółek działających w kraju.
W kryteriach oceny Wniosku o dofinansowanie punktowana jest także pozycja
przedsięwzięcia na liście przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w dziale II rozdziale 4 określa
przeznaczenie środków finansowych funduszy gminnych, powiatowych i wojewódzkich.
I tak środki gminnych funduszy zgodnie z art. 406 w/w ustawy przeznaczone są na:
-
edukację
ekologiczną
oraz
propagowanie
działań
proekologicznych
i
zasady
zrównoważonego rozwoju,
-
wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,
-
wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska,
a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła,
-
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i
gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i
obiektów małej retencji wodnej,
-
urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków,
-
realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami,
-
wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,
-
profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia
standardów jakości środowiska,
-
wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,
-
wspieranie ekologicznych form transportu,
-
działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby,
powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących
metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie
przepisów ustawy o ochronie przyrody,
-
inne zadania ustalone przez radę gminy, służące ochronie środowiska i gospodarce
wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony
środowiska.
74
Środki powiatowych funduszy przeznacza się na wspomaganie działalności wymienionej
powyżej a ponadto na:
-
realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi,
-
inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce
wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony
środowiska.
4.4.1. Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności oraz Programy operacyjne
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistnieje możliwość finansowania
inwestycji w ochronie środowiska z Funduszy Strukturalnych (w szczególności w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Ochrona Środowiska i gospodarka wodna) oraz
Funduszu Spójności, a także możliwość finansowania inwestycji ze Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (inwestycje w skali regionalnej i lokalnej).
Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych w przyszłości ze wspomnianych
funduszy określa Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006).
W ramach jednego z priorytetów Narodowego Planu Rozwoju: Ochrona Środowiska i
zagospodarowanie przestrzenne podstawowe znaczenie będzie miało wsparcie inwestycyjne
ukierunkowane między innymi na racjonalną gospodarkę odpadami. W zakresie gospodarki
odpadami i ochrony powierzchni ziemi wsparcie inwestycyjne w okresie realizacji
Narodowego Planu Rozwoju przeznaczone będzie przede wszystkim na budowę, rozbudowę
lub modernizację składowisk odpadów komunalnych, systemy selektywnej zbiórki, recyklingu
i odzysku odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie), systemy zbiórki i
unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
Równolegle z realizacją sektorowych programów operacyjnych i programu regionalnego
realizowane będą duże projekty współfinansowane z Funduszu Spójności.
Z funduszu tego wsparcie uzyska między innymi sektor środowisko. W ramach tego sektora
nastąpi wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi, mające na celu stworzenie systemów
zbiorki, transportu, odzysku i unieszkodliwienia odpadów komunalnych. W ramach tego
priorytetu będą realizowane działania, służące stworzeniu zintegrowanego systemu
gospodarki odpadami oraz działania związane z eliminacją zanieczyszczeń azbestem.
4.5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
75
Plan gospodarki odpadami winien być skorelowany z całym systemem planowania na
określonym obszarze zwłaszcza z:
- programem ochrony środowiska,
- planem zagospodarowania przestrzennego,
- strategią rozwoju województwa,
- założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
- planem zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Szczególnie istotna jest zgodność planu gospodarki odpadami z miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego, które określają przeznaczenie i zasady zagospodarowania
terenu. Zgodnie z ustawą o odpadach projekty planów podlegają zaopiniowaniu:
1. projekt planu krajowego - przez zarządy województw,
2.
projekt planu wojewódzkiego - przez ministra właściwego do spraw środowiska oraz
organy wykonawcze powiatów i gmin z terenu województwa,
3. projekt planu powiatowego - przez zarząd województwa oraz przez organy wykonawcze
gmin z terenu powiatu,
4. projekt planu gminnego - przez zarząd województwa oraz zarząd powiatu.
Ustawa o odpadach wymaga, aby plany: krajowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne
były aktualizowane nie rzadziej niż raz na 4 lata.
Organy wykonawcze województw, powiatów i gmin przygotowują co 2 lata sprawozdanie z
realizacji planów gospodarki odpadami i składają je sejmikowi województwa, radzie powiatu
i radzie gminy.
Jeżeli będzie wymagała tego sytuacja lokalna i uchwalony plan będzie wymagał modyfikacji winno być przeprowadzone stosowne postępowanie, przed upływem wymaganych ustawowo
4 lat, w celu aktualizacji planu.
4.6. Rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz harmonogram uruchamiania
środków finansowych i ich źródła.
Szczegółowe cele, priorytety i zadania z zakresu gospodarki odpadami
wraz z szacunkowymi kosztami, wskazaniem źródeł ich finansowania został
przedstawiony w tabeli zbiorczej – str. 35 niniejszego opracowania.
Harmonogram uruchamiania środków finansowych dla całego Programu
Ochrony Środowiska (w tym część związana z gospodarką odpadami) zawiera
rozdział 3 – str. 58 (zadania dot. Planu Gospodarki Odpadami – str. 64).
5. MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH
76
Analiza ekonomiczno – finansowa budżetów gmin jest nieodłączną
częścią Programu Ochron Środowiska, gdyż możliwości finansowania zadań
infrastrukturalnych z budżetów gminnych są ograniczone, a zadania
inwestycyjne, które stoją przed samorządami są bardzo duże. Stan środowiska
przyrodniczego w Polsce ulega jednak stopniowej poprawie dzięki wzrostowi
nakładów inwestycyjnych na jego ochronę. Przeznaczenie środków w
budżecie na daną inwestycję jest bardzo ważnym elementem planowania, gdyż
samorząd finansuje różne sfery życia społeczności lokalnej. Mając
świadomość znaczenia planowanych inwestycji dla poprawy stanu środowiska
naturalnego stwierdza się, że wielkość projektowanych zamierzeń daleko
wykracza poza lokalne możliwości finansowe, stąd też realizacja
wnioskowanych zadań jest możliwa wyłącznie przy wspomaganiu ich
wykonywania ze źródeł zewnętrznych.
Dla gmin dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są:
 Środki własne;
 Kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych;
 Kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane
przez instytucje wspierające rozwój gmin;
 Dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych;
 Emisja obligacji;
Osiągane przez Polskę coraz lepsze wyniki w ochronie środowiska są w
dużej mierze efektem funkcjonującego systemu finansowania przedsięwzięć
proekologicznych. Podstawę tego systemu stanowią przede wszystkim
instytucjonalne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
W perspektywie naszego członkostwa w Unii Europejskiej podstawowe
znaczenie nabierają programy i fundusze pomocowe przygotowujące Polskę
do wykorzystania funduszy strukturalnych. Fundacje i programy pomocowe
udzielają bezzwrotnej pomocy finansowej w różnych formach. Są to między
innymi:
 pomoc finansowa na zadania inwestycyjne lub projekty;
 pomoc konsultingowa;
 pomoc szkoleniowa;
W zakresie ochrony środowiska, rozwoju regionalnego i rozwoju wsi
funkcjonują
m. in.: takie organizacje i fundusze jak:
 ISPA – Fundusz pomocy bezzwrotnej, będący przygotowaniem do
funduszy strukturalnych, przeznaczony na finansowanie dużych projektów w
zakresie sieci transportowych oraz ochrony środowiska;
 NARODOWY FUNDUSZ OCZRONY ŚRODOWISKA I
GOSPODARKI WODNEJ – największa instytucja finansująca
przedsięwzięcia ochrony środowiska o zasięgu ponadregionalnym i
ogólnokrajowym w Polsce;
77
 WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I
GOSPODARKI WODNEJ – dofinansowuje zadania z zakresu ochrony
środowiska i gospodarki wodnej z uwzględnieniem celów określonych w
ustawie z dnia 27.04.2001roku. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. nr 62 poz.
627 z 2001r. ), Polityce Ekologicznej Państwa;
 FUNDACJA EKOFUNDUSZ – Fundacja finansująca projekty
ekologiczne o znaczeniu ogólnokrajowym i szerszym ze środków
pochodzących z ekokonwersji polskiego zadłużenia;
 GLOBAL ENVIRONMENTAL FACILITY – światowa organizacja
o charakterze kapitałowego funduszu celowego na rzecz ochrony środowiska;
 PROGRAM WWF DLA POLSKI – krajowe przedstawicielstwo
międzynarodowej organizacji World Wild Fund;
 NARODOWA FUNDACJA OCHRONY ŚRODOWISKA - fundacja
zajmująca się opracowywaniem ekspertyz w zakresie ochrony środowiska
oraz edukacją ekologiczną;
 FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA – Fundacja
promuje działania na rzecz ekorozwoju;
 REGIONALNE CENTRUM EKOLOGICZNE NA EUROPĘ
ŚRODKOWĄ
I WSCHODNIĄ – wspomaga swobodną wymianę
informacji oraz udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących
ochrony środowiska;
 PROGRAM PHARE – największy z programów przedakcesyjnych,
wspierający rozwój regionalny;
 SAPARD – program przedakcesyjny Unii Europejskiej przeznaczony
na rozwój terenów wiejskich;
Dostępne na rynku formy finansowania inwestycji ekologicznych dzieli
się na:
 kredyty, pożyczki, obligacje, leasing;
 udziały kapitałowe – akcje i udziały w spółkach;
 dotacje;
W polityce finansowej wielu gmin zauważa się dużą ostrożność
budżetową, wyrażającą się niewykorzystaniem możliwości realizacji zadań ze
źródeł zewnętrznych. Rachunek ekonomiczny wykazuje jednak, iż w naszych
warunkach efektywność prowadzenia inwestycji wymaga nie tylko
angażowania wysokich środków własnych, ale także aktywnej polityki
pozyskiwania alternatywnych źródeł finansowania. Wsparcie tymi środkami
powinno umożliwić m.in. utrzymywanie poziomu opłat za usługi komunalne
na akceptowalnym społecznym poziomie.
Oprócz wspomnianych powyżej możliwości dofinansowania z funduszy
pomocowych istnieją również alternatywne rozwiązania, tj. emisja obligacji
komunalnych oraz realizacja zadań w ramach Partnerstwa Publiczno –
Prawnego. Obligacje służą finansowaniu dużych inwestycji
78
infrastrukturalnych i są rzadko stosowane ze względu na wysoki koszt i
ryzyko emisji oraz konkurencję ze strony papierów wartościowych
emitowanych przez rząd.
Partnerstwo Publiczno – Prawne związane jest z powierzaniem podmiotom
gospodarczym obowiązku świadczenia usług o charakterze publicznym –
partnerstwo instytucji publicznych i prywatnych; aktualnie mało
rozpowszechnione ze względu na brak jeszcze uregulowań prawnych
dotyczących uzyskania zwrotu z inwestycji prywatnego kapitału.
6. INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM
Zarządzanie środowiskiem realizowane zgodnie z zasadami
Zrównoważonego Rozwoju, posługuje się określonymi instrumentami o
charakterze prawnym, finansowym i społecznym. Instrumenty te mają
charakter uniwersalny. A ich zastosowanie ma miejsce na poszczególnych
szczeblach administracyjnych.
Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony
środowiska należą: standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialność
administracyjna, karna i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi są opłaty
ekologiczne, kary , fundusze celowe, ulgi podatkowe. Wśród instrumentów o charakterze
społecznym wyróżniamy: dostęp do informacji, komunikację społeczną, edukację i promocję
ekologiczną.
7. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
79
Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze
spójność koordynację działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i
rządowych, a także współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzania środowiskiem miasta
Bieruń przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymagać będzie ustalenia roli i zakresu
działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury
organizacji Programu oraz systemu monitoringu jego realizacji.
Partnerzy – podmioty realizujące Program nie stanowią grupy jednorodnej. Należą do
nich m.in. struktury administracyjne władz samorządowych obszaru. Do nich należy
bezpośrednie zarządzanie Programem. Władze miasta pełnią w odniesieniu do Programu kilka
funkcji.
Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna, na którą składają się akty prawa
lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne związane odpowiednio z określonymi
obszarami zagadnień środowiskowych np. decyzje WZiZT. Władze pełnią również funkcje
wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze miejskie
pełniły również funkcje wspierające dla podmiotów zaangażowanych w rozwój miasta oraz
funkcje kreującą działania ukierunkowane na poprawę środowiska.
Inną grupa są partnerzy wykonujące zadania Programu, a jeszcze inną społeczność
lokalna będąca zarazem beneficjentem jego rezultatów.
7.1. Struktura organizacyjna zarządzania Programem
Nadzór nad realizacją programu w praktyce oznacza określenie zasad zarządzania nim
wraz z ustaleniem mechanizmu monitorowania jego realizacji. Program Ochrony Środowiska
miasta jest dokumentem o charakterze strategicznym. Stanowi instrument realizacji prawa
miejscowego pozostając w ścisłym związku z planami zagospodarowania przestrzennego,
decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania oraz decyzjami związanymi z
realizacją przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki odpadami,
rozwojem terenów zielonych i innych. Samorząd miejski posiada kompetencje pozwalające
mu realizować sprawnie zawarte w programie cele i zadania wynikające z planu
operacyjnego. Aby jednak ta realizacja przebiegała spójnie z polityką regionalną konieczne
jest przygotowania miejskich struktur administracyjnych do ścisłej współpracy z organami
dysponującymi znacznie szerszymi uprawnieniami wynikającymi z ich kompetencji.
Nie mniej ważnym jest wewnętrzny system usprawnień związanych z przepływem
informacji i kompletnością decyzji administracyjnych wydawanych na szczeblu miejskim.
80
W przypadku braku wydzielonego stanowiska lub zespołu zajmującego się
rzeczywistą realizacją Programu , celowe jest wyznaczenie koordynującego jego realizację
wydziału. Pozwoli to na wykorzystanie prostych rezerw, a w rezultacie umożliwi osiąganie
efektów ekologicznych przy stosunkowo niskich nakładach.
Jednym
z
niezbędnych
elementów
umożliwiających
efektywne
zarządzanie
Programem jest system monitorowania Programu.
Monitoring
Program Ochrony Środowiska jest narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska
w Gminie. Oznacza to konieczność monitorowania zmian zachodzących w gmibie poprzez
regularne ocenianie stopnia jego realizacji w odniesieniu do stopnia realizacji założonych
działań, przyjętych celów, a także ustalania rozbieżności pomiędzy założonymi celami i
działaniami, a ich wykonaniem.
Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie przyczyn ujawnionych rozbieżności.
Cykliczność oceny zakłada okres dwóch lat. Niezależnie od tego, monitorowanie Programu
odbywać się będzie poprzez roczną ocenę wykonania założonego na wskazane działania
budżetu. Należy przyjąć, że aktualizacja polityki długookresowej odbywać się będzie co
cztery lata.
Dla prawidłowej oceny realizacji Programu należy przyjąć uporządkowany system
mierników jego efektywności.
Mierniki te dzielą się na trzy zasadnicze grupy:
1.
mierniki ekonomiczne
2. ekologiczne
3. społeczne (świadomości społecznej).
Mierniki ekonomiczne związane są z procesem finansowania inwestycji ochrony
środowiska przy założeniu, że punktem odniesienia są określone efekty ekologiczne.
Należą do nich łączny i jednostkowy koszt uzyskania efektu ekologicznego oraz koszty
uzyskania efektu w okresie eksploatacji, a także trwałość efektu w określonym czasie.
W grupie mierników ekologicznych znajdą się mierniki określające stan środowiska, stopień
zmian w nim zachodzących oraz mierniki określające skutki zdrowotne dla populacji.
Miernikami będą:
81
-
jakość wód powierzchniowych i podziemnych,
-
długość sieci kanalizacyjnej,
-
ilość odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na rok,
-
wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych,
-
wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych,
-
wielkość lesistości powierzchni lasów na 1 mieszkańca,
-
powierzchnia terenów objętych ochroną prawną,
-
powierzchnia terenów zdegradowanych,
-
nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska.
Mierniki społeczne to:
-
udział społeczeństwa w działaniach związanych z ochroną środowiska,
-
stopień uspołecznienia procesów decyzyjnych (ilość i rodzaje interwencji społecznej),
-
ilość i zróżnicowanie sposobów informacji i edukacji środowiskowej (akcje, kampanie,
udział mediów lokalnych, zaangażowanie różnych grup/społeczności),
-
ilość działań prawnych (procesów) odszkodowawczych związanych ze zniszczeniami
środowiska.
Dla budowania lokalnych mierników mogą być przydatne kryteria wynikające z
ogólnych zasad zawartych w dokumentach o uniwersalnym charakterze : Agendy 21 i Habitat
Agendy.
Przyjęte w nich kryteria oceny jakości środowiska miejskiego są następujące:
1. Równowaga i sposób użytkowania terenu – gęstość, różnorodność i jakość (standard)
zabudowy (wskaźniki uniwersalne i lokalne)
2. Poziom ryzyka zdrowotnego, mierzony wzrostem ekspozycji populacji miejskich na
hałas i zanieczyszczenia (skażenia) powietrza i wody (wskaźniki uniwersalne)
3. Wzrost „nasycenia” motoryzacyjnego – nadmiernie i nieefektywne obciążenie
środowiska
miejskiego
układami
transportowo
–
komunikacyjnymi,
przy
jednoczesnym ograniczeniu dostępności komunikacyjnej części obszarów (wskaźniki
standardowe)
4. Zachwianie równowagi ekologicznej i przestrzennej (degradacja ekosystemów,
obniżenie biomasy, brak powiązań wewnątrz układów, degradacja krajobrazu)
82
5. Monokulturowy charakter środowiska (monokultura w odniesieniu do wielu aspektów
tj. sposobu zagospodarowania, funkcji, układu społecznego)
6. Rozdrobnienie gruntów (własności) wewnątrz układu
7. Zachwianie bezpieczeństwa publicznego na skutek chaosu przestrzennego, niskich
standardów zabudowy, zniszczenia lub braku infrastruktury technicznej i społecznej
Decyzja o przyjęciu liczby i rodzajach wskaźników jest decyzją ustalającą określony
system oceny przyjętej polityki ochrony środowiska w mieście. Oprócz ich doboru konieczne
jest ustalenie sposobu ich agregacji, a następnie interpretacji.
8. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
1. Gmina Bieruń położona jest w południowo-wschodniej części województwa śląskiego i
pod względem jednostki fizyczno-geograficznej zaliczana jest do Kotliny Oświęcimskiej.
Zajmuje powierzchnię ok. 40 km2 i liczy 20 tys. mieszkańców.
2. Obszar gminy leży w obrębie zapadliska przedgórskiego a najstarszymi skałami
występującymi na powierzchni są karbońskie piaskowce, zlepieńce i łupki z węglem.
4. Występują tu gleby bielicowe, na osadach rzecznych mady i gleby mułowo-bagienne oraz
rędziny o różnym stopniu rozwoju,
5. Sieć hydrologiczną tworzą: rzeka Wisła i jej dopływy tj. Gostynka, Potok Goławiecki i
Przemsza. Do Gostynki uchodzi Mleczna i Tyszanka. Największe zbiorniki wodne to:
Jezioro Łysina oraz Staw Goldman w dolinie Potoku Goławieckiego,
6. Wszystkie cieki powierzchniowe należą do rzek o najwyższych wskaźnikach
zanieczyszczeń w województwie i nie odpowiadają normom.
7. Zanieczyszczenie wód podziemnych jest wynikiem działalności górnictwa.
8. Według podziału rolniczo – klimatycznego Polski R.Gumińskiego analizowany obszar
znajduje się w dzielnicy częstochowsko – kieleckiej. Średnia roczna temperatura
powietrza wynosi 7 – 8 0C, czas trwania okresu wegetacyjnego 210 – 220 dni. Pokrywa
śnieżna zalega przeciętnie 70 – 75 dni.
9. Mimo antropogenicznego charakteru gminy, na jej terenie istnieją cenne zbiorowiska i
fragmenty przyrody wymagające działań na rzecz ich ochrony.
10. Podstawowymi źródłami hałasu są ciągi komunikacyjne i działalność przemysłowa.
11. Na terenie gminy bardzo niekorzystny wpływ na środowisko wywiera przemysł górniczy –
obniżenia terenu, nadmierny hałas, zmiany warunków hydrogeologicznych.
12. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy jest wysokie ze względu na gęstą sieć cieków
powierzchniowych, działalność górniczą oraz bliskie sąsiedztwo zbiornika Dziećkowice.
13. W niniejszej pracy dokonano analizy budżetowej gminy Bieruń na podstawie sprawozdań
z budżetów na lata 1999-2001 i planu na rok 2002. Określono również prognozę na lata
2003 – 2006. Z analizy tej wynika, że wydatki na ochronę środowiska w perspektywie
czteroletniej i długoterminowej (do roku 2015) przekraczają możliwości finansowe
gminy, stąd konieczne jest pozyskanie środków zewnętrznych, głównie pomocowych z
UE.
14. Działania na rzecz ochrony środowiska polegają obecnie na: organizowaniu racjonalnej
gospodarki odpadami, ochronie walorów przyrodniczych, ochronie przeciwpowodziowej,
lokalnym monitoringu cieków powierzchniowych (monitoring radiologiczny) oraz na
rozwijaniu świadomości ekologicznej.
83
15. Program Ochrony Środowiska oprócz aktualnego stanu środowiska oraz zasobów
naturalnych, zawiera długoterminową i krótkoterminową politykę ochrony środowiska dla
poszczególnych jego elementów w postaci celów, priorytetów i zadań (zadania własne i
koordynowane) oraz ich szacunkowe koszty wdrożenia – rozdział 2.1 (tabela zbiorcza)
oraz rozdział 3 – harmonogram uruchamiania środków finansowych.
16.Integralną częścią Programu jest Plan Gospodarki Odpadami – część II.
17. Plan Gospodarki Odpadami zawiera charakterystykę powstających na terenie gminy
odpadów, prognozowane zmiany w gospodarce odpadami, działania zmierzające do
poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, instrumenty finansowe służące
realizacji zamierzonych celów, system ich monitoringu oraz szczegółowe zadania do
zrealizowania w zakresie gospodarki odpadami.
LITERATURA
1. Badania naturalnych izotopów promieniotwórczych na terenie rekultywowanego składowiska skały
płonnej KWK Piast. Raport końcowy z realizacji pracy badawczej zleconej. Katowice 1997.
2. Biuro ekspertyz i projektów – Fukas – Płonka Ł.: Operat wodnoprawny dla oczyszczalni ścieków
miejskich w Bieruniu Starym. Ruda Śląska 2001.
3. Biuro Planowania Przestrzennego: Koncepcja przywrócenia wartości krajobrazowych terenu
górniczego KWK Czeczott; część II. Katowice 1993.
4. Biuro Planowania Przestrzennego: Studium miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
obszaru funkcjonalnego KWK „ Piast”. Koncepcja planu. Cz. B: Tekst planu. Katowice 1995 T
VII.
5. Biuro projektów Hydro – Eko S. C.: Analizy zagrożenia powodziowego w dolinach rzek Mała
Wisła, Przemsza i Gostynka. Kraków 1997.
6. Biuro Projektów Hydro – Eko S.C.: Ekspertyza dotycząca zagrożenia powodziowego doliny
potoku Goławieckiego w km 0 + 000 – 1 + 570 z uwzględnieniem wódcofkowych rzeki Wisły i
osiadań górniczych terenu do 2010 roku. Kraków 2000.
7. Biuro projektów Hydro – Eko S. C.: Koncepcja zagospodarowania wód powierzchniowych z niecek
poeksploatacyjnych na OG Bieruń w granicach administracyjnych miasta Bieruń. KWK „ Piast”.
Kraków 1996.
8. Ekoterm Sp. z o.o. Spółka ciepłownicza: Nowy Bieruń – uciepłownienie. Bieruń.
9. Firma inżynierska All – con Sp. z o.o.: Sieć kanalizacji sanitarnej obejmującej tereny na wschód od
linii kolejowej Katowice – Oświęcim w Bieruniu Nowym. Koncepcja. Bielsko – Biała 2002.
10. Główny Instytut Górnictwa: Badanie składu morfologicznego oraz właściwości odpadów
komunalnych na składowisku w Tychach – Urbanowicach. Katowice 2001.
11. Główny Instytut Górnictwa: Podstawy ekorozwoju miasta Bierunia. Etap I – Plan akustyczny
Bierunia pochodzący od głównych ciągów komunikacyjnych. Katowice 1995.
12. Główny Instytut Górnictwa: Promieniotwórczość naturalna osadów dennych z Potoku
Gołowieckiego, jako efekt działalności górniczej. Katowice 1996.
13. Główny Instytut Górnictwa, Samodzielny Zakład Inżynierii Materiałowej, Laboratorium Korozji
Mikrobiologicznej: Mikrobiologiczne badania osadów ściekowych i powietrza w okresie późno –
wiosennym. Katowice 1994.
14. Gorczyca J., Rostański A., Tokarska – Guzik B.: Wykonanie pracy badawczo – wdrożeniowej w
zakresie wzbogacania genowego, odtwarzania zdegradowanych siedlisk i zbiorowisk na terenie
parków „Paciorkowce”, „Na Grobli” w Bieruniu. Katowice 2001.
15. Huta Katowice: Instrukcja awaryjna na wypadek niekontrolowanego wypływu wód ze zbiornika
„Dzećkowice” wywołanego uszkodzeniem lub zniszczeniem zapór zbiornika. Dąbrowa Górnicza
1998.
16. Hydro – Eko S. C. biuro projektów: Aktualizacja przeciwpowodziowego planu operacyjnego dla
miasta Bierunia. Kraków 1999.
17. Industrial Colsuntants Hoogovens Poland: Program ochrony środowiska. Masrerplan rzeka
Gostynka. Raport. Katowice 1993.
84
18. Industrial Colsuntants Hoogovens Poland: Program ochrony środowiska. Masterplan rzeka
Gostynka. Załącznik nr 1 ogólny zarys subprojektów. Katowice 1993.
19. Industrial Colsuntants Hoogovens Poland: Program ochrony środowiska. Masterplan rzeka
Gostynka. Załącznik nr 3. Raport z inwentaryzacji. Katowice 1993.
20. Karwat K.: Analiza gospodarki odpadami komunalnymi w gminie Bieruń. Politechnika Śląska.
Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki. Praca dyplomowa magisterska. Gliwice 2002.
21. Klimek; Starkel: Geomorfologia Polski. PWN. Warszawa 1972. T .I.
22. Kondracki: Geografia Polski, mezoregiony fizyczno – geograficzne. PWN. Warszawa 1994.
23. Kondrat Z.: Analiza stref zagrożenia wybuchem związanych z działalnością Z.T.S. Erg w
Bieruniu. Tychy 1995.
24. Krysowska: Objaśnienia do szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Wyd. Geol. Warszawa 1967.
25. Kurzelewski J.: Projekt budowy zbiornika wodnego małej retencji w Bijasowicach
w ramach
rekultywacji terenów zniszczonych przy budowie portu. Pszczyna.
26. Materiały informacyjne na temat kanalizacji miasta Bieruń – 1993.
27. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu górniczego KWK „Piast”, faza; Wpływ
eksploatacji górniczej na zasoby krajobrazu. Terplan. Katowice 1998.
28. Myczkowski Z.. z zespołem: Studium koncepcyjno – projektowe – zagospodarowania otoczenia
zbiornika wodnego „Łysina” w Bieruniu. Etap I – studium i prace przygotowawcze; Etap II –
studium analityczno – programowe; Kraków 1994.
29. Ocena oddziaływania KWK „Piast” na środowisko. 1995.
30. Program Aktywizacji Gospodarczej Gminy Górniczej dla Bierunia. Bieruń 2000.
31. Przedsiębiorstwo projektowania, studiów, usług i realizacji Terplan sp. z o. o.: Strategia rozwoju
miasta Bierunia. Raport syntetyczny. Bieruń 2000.
32. Przedsiębiorstwo projektowania, studiów, usług i realizacji sp. z o.o.: Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bieruń. Raport „1 i 2” – problemy,
uwarunkowania, szanse i sposoby rozwiązania. Terplan. Katowice 1999.
33. Przedsiębiorstwo techniczno – handlowo – usługowe Carbo – Techmex: Opinia geotechniczna
dotycząca możliwości zastosowania karbońskiej skały płonnej do budowy nasypów drogowych z
uwzględnieniem wpływów eksploatacji górniczej KWK „Piast”. Katowice 1995.
34. Rada Miejska w Bieruniu: Aktualizacja studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta Bieruń. Katowice 2002.
35. Raport z warsztatów budowania strategii rozwoju wspólnoty 5 gmin ( Bieruń, Bojszowy, Chełm
Śląski, Imielin, Lędziny ).
36. Rudzka Agencja Rozwoju INWESTOR Sp. z o.o.: Koncepcja ograniczenia niskiej emisji dla miasta
Bieruń z budynków jednorodzinnych i kotłowni indywidualnych. Ruda Śląska 2002.
37. Szczupak B., Biniecki J.: Materiały do strategii rozwoju miasta Bieruń – strategia rozwoju
Bierunia protokół warsztatu I. Bieruń 2000.
38. Śląska Wojewódzka stacja sanitarno – epidemiologiczna w Katowicach: Zanieczyszczenie
atmosfery w województwie śląskim w latach 1999 – 2000. Katowice 2001.
39. Urząd Miejski Bieruń: Informacja z zakresu ekologii w oparciu o stan środowiska naturalnego
miasta Bieruń. Bieruń 1993.
40. Urząd Miejski Bieruń: Raport o stanie miasta 1991 – 1993 . Bieruń 1994.
41. Wariant Sp. z o.o. pracownie projektowe: Koncepcja kanalizacji sanitarnej dla miasta Bierunia
Starego. Koncepcja techniczna. Katowice 1994.
42. Biuro Projektów Hydro – Eko S.C.: Analiza zagrożenia powodziowego w dolinach rzek Mała
Wisła, Przemsza i Gostynka. Kraków 1997.
43. Zakład Badawczo – Usługowy „Ekos”: Waloryzacja przyrodnicza Gminy Bieruń”. Katowice
1997 r.
44. Ośrodek Ergonomii i Ochrony Środowiska :Sprawozdanie nr 80/98 z pomiarów hałasu
zewnętrznego emitowanego do środowiska z „Danone”. 1998 r.
85