Zdrowotne skutki narazenia na pyl przemyslowy w srodowisku

Transkrypt

Zdrowotne skutki narażenia na pył
przemysłowy w środowisku pracy
Lek. med. Jacek Jakubowski
Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy
Centrum Profilaktyczno - Lecznicze
w Łodzi
Dyrektor Elżbieta Mussur
Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Centrum Profilaktyczno – Lecznicze w Łodzi
ul. Aleksandrowska 61/63, 91-205 Łódź
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Definicja pyłu przemysłowego
Pył przemysłowy jest aerozolem, w którym fazę
rozproszoną stanowią cząstki stałe, i którego źródłem są
procesy produkcyjne w przemyśle. Z uwagi na rodzaj
działania chorobotwórczego pyłu wyróżniamy pyły o
działaniu drażniącym, zwłókniającym, toksycznym,
alergizującym i rakotwórczym.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Aerozole – układy wielofazowe składające
się z powietrza lub innych gazów, w
których są rozproszone (zawieszone)
cząstki ciał stałych i/lub cieczy.
www.womp.lodz.pl
[email protected]



Na organizm człowieka pyły mogą
oddziaływać trzema drogami:
skórną
pokarmową
oddechową
www.womp.lodz.pl
[email protected]


Pył całkowity – zbiór wszystkich cząstek
otoczonych powietrzem w określonej
objętości powietrza.
Największe znaczenie ma część pyłu
wdychana przez usta lub nos do układu
oddechowego. Pył wnikający do dróg
oddechowych w miejsca pozbawione
nabłonka migawkowego to tzw. frakcja
respirabilna.
www.womp.lodz.pl
[email protected]


Pyły wnikające do organizmu drogą oddechową są
wchłaniane przez tkanki lub z nimi reagują,
wywołując działanie szkodliwe dla zdrowia.
Efekty szkodliwe zależą od wymiarów cząstek pyłu
ich kształtu, stężenia w powietrzu, czasu narażenia
i innych czynników takich jak np. wzrost
wentylacji płucnej związanej z wysiłkiem
fizycznym. Efekty te mogą być różnorodne - od
podrażnienia błon śluzowych do skutku
śmiertelnego.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Skutki biologiczne wdychania pyłu zależą od
szeregu czynników. Podstawowe znaczenie ma
stężenie pyłu, czas działania i wielkość zawartych
w nim cząsteczek. Cząsteczki pyłu o średnicy
powyżej 5 μm praktycznie w całości
zatrzymywane są w górnych drogach
oddechowych. Do pęcherzyków płucnych
docierają pyły o średnicy poniżej 5 μm. Dalsze ich
losy (tzw. frakcja respirabilna) zależą od
właściwości fizykochemicznych, gównie od
rozpuszczalności w wodzie.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Układ oddechowy wykazuje duże zdolności
do eliminowania pyłu z dróg oddechowych
za pomocą układu rzęskowego i związanego
z nim mechanizmu umożliwiającego
odksztuszanie pyłu wraz z wydzieliną
oskrzelową. Czynniki upośledzające
sprawność tego mechanizmu, w
szczególności palenie tytoniu znacznie
nasilają szkodliwe działanie pyłów.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Do pęcherzyków płucnych docierają pyły o
średnicy 0.1 – 5 μm, wyjątkowo o średnicy 7
μm (frakcja respirabilna). Cząsteczki pyłu o
średnicy powyżej 5 μm są praktycznie w
całości zatrzymywane w górnych drogach
oddechowych i usuwane.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Narażenie na pyły pomimo zmian w
procesach technologicznych, coraz
doskonalszych środków ochrony osobistej i
postępu w medycynie nadal stanowią
poważny problem medyczny (pylicę
azbestową rozpoznajemy do dzisiaj, pylice
krzemowa i górników węgla kamiennego
nadal są w czołówce rozpoznawanych
chorób zawodowych).
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Działanie biologiczne pyłów.
Zależy w dużej mierze od ich pochodzenia,
struktury i właściwości fizykochemicznych.
Cząstki pyłu w układzie oddechowym mogą
ulec rozpuszczeniu (cement), kumulacji
(węgiel, krzemionka, azbest). Inne
powodują powstanie złożonych reakcji
biologicznych (beryl – reakcja typu
komórkowego) lub też reakcje, w której
uczestniczą różnego rodzaju mediatory jak
np. w AZPP (IgG np. płuco farmera).
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Podział pyłów ze względu na rodzaj działania
chorobotwórczego




Zwłókniające (pyły pochodzenia mineralnego
zawierające wolną krzemionkę, kaolin, talk, azbest
jak również krzemionkę bezpostaciową).
Alergizujące (pyły pochodzenia organicznego –
bawełny, lnu, konopi, tytoniu, zboża, sierści jak
również leki, tworzywa sztuczne).
Toksyczne (po zaaspirowaniu i rozpuszczeniu w
płynach ustrojowych wywierają działanie
toksyczne - związki berylu, manganu, arsenu,
ołowiu).
Rakotwórcze (pył azbestu, drewna twardego, pyły
wyprawionych skór)
www.womp.lodz.pl
[email protected]
NDS
Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)
jest to stężenie średnie ważone, którego
oddziaływanie na pracownika w ciągu 8godzinnego dobowego i 42- godzinnego
tygodniowego wymiaru czasu pracy przez
okres jego aktywności zawodowej nie
powinno spowodować ujemnych zmian w
jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia
jego przyszłych pokoleń.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe
(NDSCh) - wartość średnia stężenia, która
nie powinno spowodować ujemnych zmian
w stanie zdrowia pracownika, jeżeli
występuje w środowisku pracy nie dłużej
niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w
czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie
krótszym niż 1 godzina
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe
(NDSP) - wartość stężenia, które ze względu
na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika
nie może być w środowisku pracy
przekroczona w żadnym momencie.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
W odniesieniu do pyłów definicja NDS jest
taka sama jak w odniesieniu do substancji
chemicznych.
W przypadku pyłów o działaniu
rakotwórczym i alergizującym nie można
wyznaczyć granicy bezpiecznych stężeń
chroniących przed zachorowaniem i stąd
wartości NDS dla tych pyłów nie są
określone.
www.womp.lodz.pl
[email protected]



NDS dla pyłu całkowitego (wdychanego) dotyczy
wszystkich pyłów.
NDS dla pyłu respirabilnego dotyczy pyłów
pylicotwórczych zawierających powyżej 2% wolnej
krystalicznej krzemionki, grafitu naturalnego, talku nie
zawierającego włókien mineralnych (w tym azbestu),
pyłów cementu portlandzkiego i hutniczego, pyłów
apatytów i fosforytów oraz krzemionek bezpostaciowych
naturalnych i sztucznych.
NDS dla włókien respirabilnych dotyczy pyłów o
strukturze włóknistej rakotwórczych lub prawdopodobnie
rakotwórczych (pyły zawierające azbest, pyły sztucznych
włókien mineralnych, pyły włókien ceramicznych).
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Pracodawca, w którego zakładzie pracy występują
szkodliwe dla zdrowia pyły, jest obowiązany do
dokonywania badań i pomiarów stężeń pyłów.
W przypadku pyłów o działaniu rakotwórczym
pomiary przeprowadza się:
 co najmniej raz na 3 miesiące - przy stwierdzeniu
stężeniu pyłu powyżej 0,5 NDS,
 co najmniej raz na 6 miesięcy - przy stwierdzeniu
stężenia pyłu powyżej 0,1 do 0,5 NDS,
 w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w
warunkach występowania pyłu.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
W przypadku pyłów, innych niż pyły
rakotwórcze, pomiary przeprowadza się:
 co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu
stężenia pyłu powyżej 0,5 wartości NDS,
 co najmniej raz na dwa lata - przy
stwierdzeniu stężenia pyłów powyżej 0,1 do
0,5 NDS,
 w każdym przypadku wprowadzenia
zmiany w warunkach występowania pyłów.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Pomiarów pyłów w środowisku pracy nie przeprowadza
się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych
pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości NDS a w procesie
technologicznym nie dokonała się zmiana mogąca wpłynąć
na stężenie pyłów.
Jeżeli z badań wyniknie, że obliczone wartości wskaźników
narażenia na pyły są wyższe od wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń NDS-ów, to pracodawca powinien
niezwłocznie podjąć działania i środki zmierzające do
zlikwidowania przekroczeń .
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Sytuacja epidemiologiczna dotycząca rozpoznawanych
chorób zawodowych wywołanych narażeniem na pyły w
Polsce.


Oczywiście najwięcej rozpoznaje się pylic.
Są one na trzecim miejscu (po chorobach
zakaźnych i pasożytniczych oraz ich
następstwach i chorobach narządu głosu)
pod względem częstości rozpoznawanych
chorób zawodowych.
W latach 2004 - 2009 stwierdzono 4125
przypadków pylic płuc czyli średnio 688
przypadków rocznie.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Dla porównania:




Alergiczne zewnątrzpochodne zapalenie
pęcherzyków płucnych: 2007r., - 5 przypadków,
2008r., - 15 przypadków, 2009r., - 11 przypadków.
Beryloza – jeden przypadek w 2009r.
Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli: 2007r.,
23 przypadki, 2008r., 11 przypadków, 2009r., 13
przypadków.
We wspomnianym okresie nie rozpoznano
żadnego przypadku byssinozy.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Pylica płuc
Definicja: Pylicą płuc nazywamy
nagromadzenie pyłu w płucach i reakcję
tkanki płucnej na obecność tego pyłu.
Do powstania zmian pyliczych prowadzi
przewlekłe wziewne narażenie na wysokie
stężenia pyłu w miejscu pracy. Zwykle są to
stężenia przekraczające, czasem znacznie
dopuszczalne normatywy higieniczne
(NDS).
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Przykładowe najwyższe wartości dopuszczalne stężenia
(NDS) pyłów występujących w środowisku zawodowym






Pyły zawierające wolną (krystaliczną)
krzemionkę od 2% do 50%
Pył całkowity 4,0 mg/m3
Pył respirabilny 1.0 mg/m3
Pyły zawierające wolną (krystaliczną)
krzemionkę powyżej 50%
Pył całkowity 2,0 mg/m3
Pył respirabilny 0.3 mg/m3
www.womp.lodz.pl
[email protected]









Inne nietrujące pyły przemysłowe – w tym
zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę
poniżej 2%
pył całkowity 10mg/m3
Pyły organiczne pochodzenia zwierzęcego i
roślinnego:
a) zawierające 10% lub więcej wolnej krzemionki:
pył całkowity 2 mg/m3
pył respirabilny 1mg/m3
b) zawierające poniżej 10% wolnej krzemionki:
pył respirabilny 2mg/m3
www.womp.lodz.pl
[email protected]

Pyły cementów portlandzkiego i hutniczego

pył respirabilny 2 mg/m3

Pyły sadzy technicznej


www.womp.lodz.pl
[email protected]












Pyły węgla kamiennego i brunatnego:
a) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę powyżej 50%
– pył całkowity 1.0 mg/m3
– pył respirabilny 0.3 mg/m3
b) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę powyżej 10% do 50%
– pył całkowity 2 mg/m3
– pył respirabilny 1mg/m3
c) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę od 2% do 10%
– pył respirabilny 2mg/m3
d) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2%
www.womp.lodz.pl
[email protected]







Pyły drewna:
a) pyły drewna, z wyjątkiem pyłów drewna
twardego, takiego jak buk i dąb
– pył całkowity 4mg/m3
b) pyły drewna twardego, takiego jak buk i dąb
c) pyły drewna mieszane zawierające pył drewna
twardego, takiego jak buk i dąb
www.womp.lodz.pl
[email protected]










Pyły sztucznych włókien mineralnych:
a) pyły sztucznych włókien mineralnych, z wyjątkiem
włókien ceramicznych
– pył całkowity 2,0 mg/m3
– włókna respirabilne 1wł/cm3
b) pyły włókien ceramicznych
– włókna respirabilne 0.5/cm3
c) pyły włókien ceramicznych w mieszaninie z innymi
sztucznymi włóknami mineralnymi
– włókna respirabilne 0,5 wł/cm3
www.womp.lodz.pl
[email protected]



Pyły zawierające azbest (jeden lub więcej
rodzajów azbestu wymienionych): aktynolit,
antofilit, chryzotyl, grueneryt (amozyt),
krokidolit, tremolit
– pył całkowity 0.5 mg/m3
– włókna respirabilne 0.1 wł/cm3
www.womp.lodz.pl
[email protected]
W zależności od powodowanych zmian w
układzie oddechowym pylice
anatomopatologicznie dzieli się na pylice
kolagenowe i niekolagenowe.
www.womp.lodz.pl
[email protected]




Pylice kolagenowe charakteryzuje:
Trwałe uszkodzenie lub zniszczenie struktury
pęcherzyków płucnych.
Reakcja kolagenowa podścieliska od stopnia
umiarkowanego do znacznego.
Zmiany bliznowate w płucach o charakterze
trwałym.
Najczęstsze: pylica krzemowa – wdychanie pyłu
zawierającego krystaliczną krzemionkę,
azbestowa – wdychanie pyłu azbestowego, talkowa
(posobna w obrazie do azbestowej), aluminiowa –
wdychanie sproszkowanego aluminium lub
dymów w procesie prażenia boksytu
www.womp.lodz.pl
[email protected]

Pylice niekolagenowe wywołane są działaniem
pyłu nie wywołującego zwłóknienia:
- Nie występuje uszkodzenie lub zwłóknienie
pęcherzyków płucnych
- Reakcja podścieliska jest nieznaczna
- Reakcja na pył ma charakter przynajmniej częściowo
odwracalny

Najczęstsze: pylica spowodowana wdychaniem
pyłu żelaza, pyłu cyny, siarczanu baru.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
WAŻNE
W aktualnie obowiązującym wykazie
chorób zawodowych (Rozporządzenie Rady
Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w
sprawie chorób zawodowych, Dz. U. z dnia
2 lipca 2009 r. Nr 105, poz. 869), punkt 3
„pylice płuc” ma charakter zamknięty tzn.
można rozpoznać jako chorobę zawodową
tylko pylicę umieszczoną w wykazie.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Pozycja 3
Pylica
Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych
objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania
choroby zawodowej pomimo wcześniejszego
zakończenia pracy w narażeniu
zawodowym
1
Pylica krzemowa
Nie można określić
2
Pylica górników kopalń węgla
3
Pylico - gruźlica
4
Pylica spawaczy
5
Pylica azbestowa oraz
pozostałe pylice krzemianowe
6
Pylica talkowa
7
Pylica grafitowa
8
Pylice wywołane pyłami
metali
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Okres narażenia zawodowego, w którym dochodzi do
zmian o charakterze pyliczym jest długi i wynosi zwykle od
15 do 20 lat, choć zdarzają się okresy zdecydowanie
krótsze (5 lat – azbest) i dłuższe (ponad 50 lat – azbest). To
między innymi dlatego w dalszym ciągu rozpoznajemy tak
dużo pylic płuc. Problem dotyczy bowiem osób narażonych
na czynniki pylicotwórcze wiele lat temu, zmiany
chorobowe ujawniają się natomiast dopiero obecnie.
Płacimy (w szerokim znaczeniu tego słowa) zatem za
zaniedbania i nieprzestrzeganie przepisów BHP w
minionych dekadach.
www.womp.lodz.pl
[email protected]


Pylica krzemowa (silicosis) - ogniskowe lub
rozlane włóknienie tkanki płucnej o charakterze
kolagenowym w następstwie wdychania pyłu
krystalicznej krzemionki.
Krzemionka (dwutlenek krzemu) jest bardzo
rozpowszechniona. Występuje w granicie,
piaskowcu, krzemieniu, łupkach, skaleniu a w
formie bezpostaciowej w ziemi okrzemkowej
Ziemia okrzemkowa jest praktycznie
nieszkodliwa, jednak w procesie prażenia
przechodzi w niezwykle agresywne formy
krystobalitu, kwarcu i trydymitu.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Narażenie na krzemionkę jest niezwykle rozpowszechnione
w różnych dziedzinach przemysłu:








Budownictwo – drogi, tunele, budynki.
Produkcja materiałów budowlanych – kruszywa,
zaprawy.
Kopalnie (największe narażenie występuje w…
kopalniach złota).
Kamieniołomy.
Praca w przemyśle hutniczym i odlewnictwie –
piaskowacze, murarze szamotowi, oczyszczacze
odlewów.
Produkcja szkła i ceramiki.
Kamieniarstwo.
Produkcja materiałów ściernych i szlifierstwo.
www.womp.lodz.pl
[email protected]


Przebieg przez długi czas powolny , bezobjawowy. Z
czasem pojawia się duszność, początkowo wysiłkowa,
kaszel, początkowo suchy, potem z odkrztuszaniem. Kaszel
jest objawem występującego w krzemicy przewlekłego
zapalenia oskrzeli. W miarę upływu czasu zmiany w
tkance płucnej są coraz bardziej zaawansowane. Pojawia
się duszność spoczynkowa, i prawokomorowa
niewydolność krążenia.
Jak w każdej pylicy zmiany są nieodwracalne. Co gorsza
mogą postępować pomimo przerwania narażenia. Często
dołączają się powikłania w postaci rozedmy płuc,
zaawansowanego przewlekłego zapalenia oskrzeli i
gruźlicy. Zmiany guzowate wyraźnie skracają czas życia
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Pylica górników kopalń węgla.



Powstaje w wyniku wdychania pyłu kopalnianego i
charakteryzuje się ogniskowym włóknieniem tkanki
płucnej.
Pył kopalniany składa się głównie z węgla, jednak od 210% składników pyłu kopalnianego to krzemionka oraz
selen, miedź, beryl, kobalt.
Choroba pojawia się po średnio kilkunastu latach pracy w
kopalni . Postęp zmian jest wolniejszy niż w krzemicy.
Prosta, niepowikłana pylica górników kopalń przebiega
klinicznie bezobjawowo i nie skraca długości życia. Gorzej
rokują postacie powikłane w różnym stopniu cechami
pylicy krzemowej
www.womp.lodz.pl
[email protected]


Podstawą rozpoznania każdej pylicy płuc
jest pełnowymiarowe zdjęci RTG klatki
piersiowej w pozycji tylno przednie (PA) i
bocznej.
Jak dotąd nie jest znane przyczynowe
leczenie pylic. Pozostaje zatem leczenie
objawowe i rehabilitacja.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Byssinoza




Byssinoza (gorączka tkaczy) jest rzadką chorobą układu oddechowego
spowodowaną najprawdopodobniej uwalnianiem się endotoksyn
bakteryjnych zawartych w pyle bawełny, lnu i konopi.
Występuje u pracowników przemysłu włókienniczego, głównie u
zatrudnionych na oddziałach przygotowawczych, głównie przy
rozdrabnianiu i gręplowaniu oraz otwieraniu bel z bawełną.
Objawy zwykle pojawiają się po okresie narażenia wynoszącym
powyżej 10-ciu lat. Wyjątkowo okres ten jest krótszy niż 5 lat.
Objawia się uczuciem ściskania w klatce piersiowej i duszności,
kaszlem i gorączką. Objawy występują najczęściej po sobotnio –
niedzielnej przerwie w pracy lub po urlopie czy zwolnieniu. Później
dolegliwości występują coraz częściej również w innych dniach
tygodnia by w końcu przyjąć postać przewlekłą, klinicznie bardzo
podobną do przewlekłego zapalenia oskrzeli.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Beryloza


Beryloza jest chorobą ogólnoustrojową objawia się głównie
zmianami zapalnymi i ziarniniakowatymi w płucach w
następstwie wdychania pyłu metalicznego berylu lub jego
związków.
Beryl jest silnie toksycznym metalem mającym
zastosowanie w przemyśle zarówno w formie czystej jak i
stopów (brąz berylowy – stop z miedzią) jak i soli i
tlenków. Znajduje zastosowanie w produkcji ceramicznych
materiałów izolacyjnych, nieiskrzących włączników
elektrycznych, przepustów i membran izolacyjnych,
sprężyn do zegarków, komputerów, radarów.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Objawy ostrej berylozy występują aktualnie niezwykle
rzadko. Dużo częściej obserwuje się skutki zdrowotne
przewlekłego narażenia na beryl i jego związki. Objawy
przewlekłej berylozy pojawiają się u pracowników nawet
po krótkim okresie narażenia i to na stosunkowo małe
stężenia berylu. Okres utajenia objawów wynosi od kilku
miesięcy do 30 lat. Beryl łatwo przenika z płuc do
krwiobiegu, stąd uszkodzenia dotyczą nie tylko tkanki
płucnej ale także innych układów i narządów (nerki
wątroba, śledziona, skóra i węzły chłonne – tworzenie się
ziarniniaków). Z tkanek beryl uwalniany jest bardzo
powoli.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Alergiczne zewnątrzpochodne zapalenie
Jest to proces zapalny śródmiąższowej tkanki
płucnej indukowany immunologicznie obejmujący
ściany pęcherzyków płucnych i końcowe odcinki
dróg oddechowych, rozwijający się w następstwie
powtarzanego narażenia na pyły organiczne i
niektóre związki chemiczne o małej masie
cząsteczkowej. Reakcja immunologiczna prowadzi
do powstawania kompleksów immunologicznych
co prowadzi do uszkodzenia tkanki płucnej i
następowego włóknienia.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Przykłady czynników sprawczych wywołujących alergiczne zapalenie
Czynnik sprawczy
Źródło narażenia
Wywoływana choroba
Promieniowce termofilne,
Saccharopolispora rectivirgula
Spleśniałe siano
Płuco rolnika
Micropolyspora faeni
Systemy nawilżające powietrze,
klimatyzatory
Płuco nawilżaczowe
Penicillium sp.
Sery
Płuco serowarów
Mycobacterium species
Płyny stosowane do chłodzenia metalu
w przemyśle metalowym
Płuco pracowników przemysłu
metalowego
Białka surowicy, piór, odchodów
ptaków
Surowica, pióra, odchody gołębi,
papug, kaczek, indyków
Płuco hodowcy ptaków
Enzymy Bacillus subtilis
Enzymy proteolityczne
Płuco detergentowe.
Białka surowicy, skóry, sierści,
odchodów zwierząt
laboratoryjnych
Zwierzęta laboratoryjne
Płuco pracowników laboratoriów
Białko sierści zwierząt futerkowych
Futra
Płuco kuśnierzy
Antygeny wołka zbożowego
Sitophylius granarius
Mąka pszenna
Płuco młynarzy
Aspergillus Claus
Aspergillus fumigatus
Spleśniały jęczmień
Płuco pracowników browarów.
Pyrethrum
Pestycydy
AZPP wywołane środkami
owadobójczymi
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Postacie AZPP



Postać ostra – następstwo masywnej ekspozycji na antygen obecny w
powietrzu w dużym stężeniu np. w przypadku „płuca rolnika” po przerzucenie
źle wysuszonego, spleśniałego siana w zamkniętym pomieszczeniu. Pierwsze
objawy pojawiają się po kilku godzinach. Mają charakter grypopodobny –
gorączka, kaszel, bóle kostno – mięśniowe, dreszcze. Intensywność narasta
przy szybkim ponownym narażeniu. Przy braku narażenie objawy wycofują
się w ciągu 24 – 48 godzin.
Postać podostra - pojawia się przy powtarzanym narażeniu na małe stężenia
czynnika sprawczego. Charakterystyczne objawy są podobne do
obserwowanych w postaci ostrej ale objawy utrzymują się przewlekle.
Dominuje męczący kaszel i duszność czasami uniemożliwiające w ogóle
wykonywanie pracy zawodowej. Pojawia się silne osłabienie i znaczna utrata
masy ciała. W tym okresie możliwe jest jeszcze cofnięcie się objawów,
szczególnie po całkowitym przerwaniu narażenia. Jednak objawy
radiologiczne utrzymują się do sześciu tygodni a nawet dłużej.
Postać przewlekła - jest wynikiem stałej ekspozycji na małe stężenia alergenu.
Manifestuje się przewlekłym kaszlem i postępującym osłabieniem, dusznością.
Stopniowo pojawiają się objawy niewydolności prawej komory serca ponieważ
postępuje proces zwłókniający w tkance płucnej i objaw zwłóknień
śródmiąższowych w płucach jest charakterystyczny dla tej postaci choroby.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
Definicja: Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli to choroba układu
oddechowego charakteryzująca się występowaniem przewlekłego kaszlu z
odkrztuszaniem trwającego co najmniej przez 3 miesiące w roku podczas 2
kolejnych lat.



Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe
upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości
wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60 % wartości należnej,
wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach
pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku
pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń
Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych
upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego
zakończenia pracy w narażeniu zawodowym wynosi 1 rok.
Warto zwrócić uwagę na warunek „trwałe upośledzenie sprawności
wentylacyjnej płuc”. Warunek ten oznacza, że upośledzenie sprawności musi
mieć charakter utrwalony poniżej 60% FEV1, bez względu na zażywanie
leków rozkurczających oskrzela, co często podnoszone jest zarówno przez
pacjentów jak i organa Inspekcji Sanitarnej. Oznacza to, że nie ma
zastosowania argumentacja, że badanie do celów orzeczniczych było wykonane
po zażyciu leków i dlatego wartość uzyskana jest większa niż 60% natomiast
bez leku (leków) jest ona zdecydowanie niższa.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Astma oskrzelowa


Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą układu
oddechowego, której istotą jest okresowy (w
późniejszym okresie choroby stały) skurcz oskrzeli
odwracalny samoistnie lub pod wpływem leczenia.
Zawodowa astma oskrzelowa jest chorobą
charakteryzującą się zmiennym ograniczeniem
przepływu powietrza i / lub nadreaktywnością
dróg oddechowych spowodowaną czynnikami i
warunkami związanymi z określonym
środowiskiem pracy a nie z bodźcami
występującymi poza tym środowiskiem.
www.womp.lodz.pl
[email protected]





Najbardziej charakterystycznymi objawami astmy
oskrzelowej są:
Napadowy, suchy kaszel.
Duszność (uczucie braku powietrza) głównie wydechowa!
Świsty i furczenia („granie”) w klatce piersiowej.
Napad astmy może być wywołany zarówno przez kontakt z
alergenem (dymy, pyły, mgły) jak i czynniki nieswoiste –
wysiłek fizyczny, zdenerwowanie, zimne powietrze.
W diagnostyce oprócz metod standardowych (testy skórne,
oznaczanie przeciwciał w surowicy, badanie podatności
skurczowej oskrzeli) wykorzystuj się testy prowokacji
swoistej materiałem z miejsca pracy, gdyż często choroba
ma przyczynę w alergenie charakterystycznym wyłącznie
dla miejsca pracy osoby badanej (młyn, piekarnia,
gospodarstwo rolne).
www.womp.lodz.pl
[email protected]
NOWOTWORY UKŁADU ODECHOWEGO WYWOŁANE
ZAWODOWYM NARAŻENIEM NA PYŁY.
Zawodowe narażenie na pyły może być przyczyną
indukowania nowotworów układu oddechowego.
Są to raki płuca i charakterystyczny wyłącznie dla
narażenia na azbest międzybłoniak opłucnej.
Charakter histopatologiczny i przebieg kliniczny
nowotworów zawodowych jest taki sam jak
nowotworów płuc występujących w populacji
generalnej.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Obecne w pyłach czynniki o udowodnionym działaniu
rakotwórczym na układ oddechowy:





Azbest – wszystkie postaci azbestu są uznawane przez WHO za tak samo
niebezpieczne i potencjalnie zdolne do indukcji raka płuc i raka oskrzeli.
Dodatkowo jak wspomniano narażenie na azbest może być powodem
zachorowania na międzybłoniaka opłucnej – rzadki, niezwykle złośliwy i
agresywny nowotwór układu oddechowego.
Związki arsenu – w postaci arsenków miedzi, niklu i żelaza oraz siarczek i
tlenek arsenu. Stosowane szeroko jako insektycydy, fungicydy, herbicydy, oraz
środki konserwujące do drewna i skór. Narażenie wziewne jest przyczyną
nowotworów płuc.
Związki chromu sześciowartościowego (chromiany, dichromiany i tritlenek
chromu) . Zastosowanie - farby, pigment, fungicydy, środki konserwujące
drewno, inhibitory korozji. Indukują nowotwory płuc, zatok przynosowych i
nosa.
Sole niklu (głównie siarczki i tlenki) - przemysł okrętowy, hutniczy,
chemiczny, petrochemiczny. Nowotwory – rak płuca, rak zatok przynosowych.
Prace związane z narażeniem na pył drewna twardego – buk, dąb. Z badań
epidemiologicznych wynika, że najczęściej stwierdzanymi nowotworami są
przy tym narażeniu gruczolaki nosa i zatok przynosowych. Istnieją jednak
dane o możliwości indukowania przez pył drewna twardego nowotworów płuc
i układu limfatycznego.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
PODSUMOWANIE





Pył przemysłowy zawierający zarówno składniki organiczne jak i
nieorganiczne stanowi poważne zagrożenie zdrowotne.
Narażenie na pył przemysłowy w stężeniach przekraczających
dopuszczalne normatywy higieniczne (NDS) może być przyczyną
szeregu schorzeń, z których niektóre są nieuleczalne i prowadzą do
trwałego inwalidztwa lub przedwczesnej śmierci.
Choroby związane z narażeniem na pył przemysłowy są nadal w
czołówce rozpoznawanych corocznie chorób zawodowych.
Zagadnieniem niezwykle istotnym jest w związku z tym uświadamianie
zarówno pracodawcom jak i pracownikom możliwych skutków
biologicznego szkodliwego działania pyłów przemysłowych na
organizm oraz konieczności bezwzględnego stosowania zarówno
środków ochrony osobistej jak i kontroli środowiska pracy pod kątem
utrzymywania stężeń pyłów w zakresie wartości nie przekraczających
normatywów higienicznych (NDS).
W myśl art. 229 § 5 K.p., pracodawca zatrudniający pracowników w
warunkach narażenia na działanie substancji i czynników
rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić
tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu
pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami.
www.womp.lodz.pl
[email protected]
Dziękuję za uwagę
www.womp.lodz.pl
[email protected]

Zdrowotne skutki narazenia na pyl przemyslowy w srodowisku

Transkrypt

Podobne dokumenty

wstęp wolny - adwentysciusa.com