VECU: Single

Wielkanoc w Polsce
Maria Mrowiec, U3W Gliwice/Bytom
Polska , kraj Papie|a J.P.II jest katolicka, raczej bardzo katolicka, poniewa| ko[cióB odgrywa w |yciu
spoBeczeDstwa ogromn rol a tradycje chrze[cijaDskie s bardzo |ywotne. Wielkanoc jest najwa|niejszym
ko[cielnym [witem i wielkim [witem rodzinnym .
Zajczek wielkanocny ,jest nowomodna zdobycz, która z zachodu przywdrowaBa do naszego kraju i nie ma
za bardzo szans przy tym [wicie. Rzeczywi[cie bardzo wa|ne s w Polsce Pasje (Tridum Paschalne) i
Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa oraz zwyczaje i obyczaje.
Post Wielki TydzieD jest czasem ciemno[ci i smutku, a swój zenit osiga w Wielki Pitek, który nie jest [witym
ustalonym prawnie, tak jak w Niemczech. Zazwyczaj lustra w domach s zasBonite, caBy dzieD po[ci si, a
mocno wierzcy katolicy jedz w tym dniu suchy chleb i pij wod. Misa si nie jada. W ko[cioBach jest
mroczno, dzwony nie dzwoni, a wierzcy Polacy wiele czasu spdzaj na modlitwach przy symbolicznym
Grobie PaDskim. Niektórzy trzymaj tam wart przez caB noc, a wielu mBodych ludzi wg starych tradycji
odwiedzaj Grób Chrystusa w 7ró|nych ko[cioBach.
Sobota przed Wielkanoc upBywa na przygotowaniach do Niedzieli Wielkanocnej. Przygotowuje si potrawy i
pieczy ciasta wg starych przepisów i zwyczajów. Pamita si o powiedzeniu: ,,Przepis naszej babci jest i tak
najlepszy “. W koDcu przygotowuje si do [wicenia koszyczki z kieBbas, sol, pieprzem, chrzanem oraz
ciastem. Wszystko to jest na lnianej serwetce i przystrojone baziami.
Niedziela Wielkanocna Wcze[nie z rana, a czsto w nocy ko[cioBy, s przepeBnione zgromadzonymi
wiernymi na uroczysto[ Zmartwychwstania. Uroczysto[ rozpoczyna si w zupeBnej ciemno[ci, która
symbolizuje brak [wiatBo[ci wiary w ponurym [wiecie. Nastpnie ciemno[ci rozja[nia ogieD wielkanocny, coraz
wicej [wiec jest zapalonych od [wiecy wielkanocnej i przeniesionych przez ko[cióB.
Zpiewa si radosne pie[nie wielkanocne przy akompaniamencie huczcych organów, dzwiku dzwonów i
wystrzaBów z mozdzierzy. Wszystko to [wiadczy o rado[ci ze Zmartwychwstania. Procesja obchodzi ko[cioB
trzykrotnie.
Wreszcie skoDczyB si post, wszyscy [piesz do domu, aby zje[ [witeczne [niadanie, które jest tylko skromn
oznak tego, co nastpi. Jak podczas wszystkich [wit rodzinnych w Polsce ,uginaj si stoBy pod jedzeniem.
Przygotowuje si zimn pByt: ró|ne rodzaje kieBbas, mis, szynki ,chleb wielkanocny z krzy|em , upieczony z
ciasta lub przygotowany z cukru baranek, wikBa z chrzanem , |urek oraz oczywi[cie ró|ne rodzaje ciast:
babka, sernik, makowiec,mazurek lub pascha. Najwa|niejsze s jednak po[wicone potrawy, szczególnie
pisanki. Ka|dy czlonek rodziny bierze kawaBek [wiconego jajka i zjada go, a przy tym wypowiada |yczenia
szcz[cia i bBogosBawieDstwa pod adresem obecnych.
Zmigus- Dyngus – dzieD wody W poniedziaBek wielkanocny koDczy si okres [witeczny. Podczas spaceru
trzeba by uwa|nym, rozglda si dokoBa i by gotowym do ucieczki lub nawet w sBoneczny dzieD ubra si w
pBaszcz przeciwdeszczowy. To jest Zmigu[-Dyngus , dzieD polewania wod. Ka|dy, kto znajdzie si w polu
widzenia mBodych ludzi jest bezlito[nie oblewany wod z pistoletów wodnych, woreczków, chochli i wiader.
Jest to dzieD najwikszego zu|ycia wody w caBym roku.
Ten zwyczaj ma bardzo stare korzenie. Pochodzi z 966r., gdy polski ksi| MieszkoI. w poniedziaBek
wielkanocny przyjB chrzest i Polsk wprowadziB do chrze[cijaDstwa.
1/2
Pazdziernik 2009r.
Zmigus i Dyngus / Wroclaw Z poniedziaBkiem wielkanocnym Bczy si [migus-dyngus, zwyczaje oczywi[cie,
zwizane z my[l o ciepBych ulewach wiosennych. Czy maj one wydzwik religijny?
Te zwyczaje zostaBy przeniesione na ruchomy wprawdzie, ale ko[cielny ju| poniedziaBek wielkanocny, i tak
powstaB "[migus-dyngus" zwany te| "oblewank" lub po prostu "lejkiem", w zale|no[ci od regionu. Zwyczaj
wzajemnego oblewania si wod, przekazany nam przez tradycj, wystpuje w caBej sBowiaDszczyznie.
WedBug etnografów istniaBy stare obrzdy pogaDskie na rozpoczcie wiosny, bowiem na Wielkanoc ju|
pluszcz wody w strumykach. Oblewanie si wod przypominaBo zbiorowy chrzest Polaków, a potem
Litwinów. Za króla WBadysBawa JagieBBy synod ko[cielny zakazywaB w [wito wielkanocne wyBudza jajka i
inne podarunki [witeczne, gromadzenia si przy studniach i stawach, gdy| wystpowaBy liczne nadu|ycia przy
oblewaniu si wod. Kapele wiejskie obchodziBy domy, przygrywajce pie[ni wielkanocne, by otrzyma
poczstunek i datek. Ssiedzi skBadali sobie |yczenia i czstowali si wzajemnie. Zwyczaje te powstaBy
zapewne z |ywioBowej rado[ci, jak w sercach ludzkich budzi wiosna i [witeczny nastrój Wielkanocy, po
dBugim okresie Wielkiego Postu.
2/2