Kolbuszowa 2002 - Gimnazjum nr 2 im Jana Pawła II w Kolbuszowej

Kolbuszowa 2002 - Gimnazjum nr 2 im Jana Pawła II w Kolbuszowej

Szkoła Podstawowa nr 2
im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
w Kolbuszowej
Kółko Historyczne
przy Szkole Podstawowej nr 2
im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
w Kolbuszowej
Łukasz Wilk (lat 12)
Prace kółka historycznego w 2000 r, w związku z 300 letnią rocznicą
powstania miasta, skupiały się wokół przeszłości Kolbuszowej. Dzieci
zbierały materiały z różnych źródeł: książkowych, internetowych. Dane były weryfikowane przez nauczyciela, a następnie przedstawiane
w formie referatu na kółku.
Historii rodzinnego miasta uczą się już najmłodsze dzieci, także
w klasach I-III. Brak jest materiałów źródłowych, które w krótki
i przystępny sposób przybliżałyby dzieciom miejsce swojego zamieszkania. Wydaje się, że praca napisana przez starszego kolegę uzupełnia
tę lukę.
W publikacji tej wykorzystano plan miasta opublikowany na stronie
internetowej: www.kolbuszowa.biz.pl oraz prace artystów uczestniczących w II Ogólnopolskim Plenerze Malarskim Kolbuszowa 2002.
W plenerze tym uczestniczyły również dzieci i młodzież, którzy między innymi - wspólnie namalowali kolbuszowski rynek przewijający się na wszystkich stronach tej pracy.
W pewnym miejscu zmieniono kolejność
budynków. Spróbuj znaleźć to miejsce.
Praca napisana pod kierunkiem
mgr Małgorzaty Jagodzińskiej
Kolbuszowa 2002
Skład, łamanie, zdjęcia: Dorota Haptaś
Wydawnictwo Szkolne KRED-ka
przy Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II
w Kolbuszowej
12
1
Cyprian Biełaniec
Jan Wozowicz
Janina Ożóg-Czarnowska
Położenie Kolbuszowej
Kolbuszowa leży pośrodku Kotliny Sandomierskiej na obszarze dawnej puszczy. Region obejmuje prawie cały Płaskowyż Kolbuszowski.
Jest to teren dość płaski; lekko pofałdowany, wzniesienia nie przekraczają 300 m. n. p. m.
Kolbuszowa sąsiaduje z powiatami: od północy tarnobrzeskim i niżańskim, od wschodu leżańskim i łańcuckim, a od południa i zachodu
z rzeszowskim, ropczyckim, dębickim i mieleckim.
Powierzchnia powiatu kolbuszowskiego wynosi ok. 888,7 km2. Dość
dużo miejsca zajmują jeszcze lasy - stanowią one 31% powierzchni,
ponadto grunty orne 41,5%, łąki, pastwiska i grunty pod zabudową
20% oraz bagna, nieużytki i piaski lotne 7,5 %.
Krystyna Suss– Aksamit
Jan Majczak
Franciszek Frączek
2
11
Maria Siteń
Zabytki Kolbuszowej
Lechosław Kozłowski
Zwiedzanie Kolbuszowej rozpoczynamy od placu Wolności. Jest to
centralny punkt miasta obwiedziony z trzech stron zwartą zabudową
jedno i dwupiętrowych kamieniczek XIX-wiecznych, z niezabudowaną
stroną wschodnią (spaloną podczas bitwy o Kolbuszowę 7 i 8 września
1939 r.). Obok starej studni stał (do lat dziewięćdziesiątych) Pomnik
Wdzięczności, ufundowany przez mieszkańców miasta w 1944 r. Na
ulicy Piekarskiej stoi muzeum – dawny budynek synagogi wybudowany przy końcu XVIIIw., a obecnie Muzeum Regionalne Laskowiaków,
otwarte w 1958 r. staraniem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przyrody i Kultury im. Juliana Goslara. Naprzeciw bramy cmentarnej stoi
murowana kapliczka z 1806 r., a w niej wczesnogotycka rzeźba cechowa (śląska) z przełomu XIV i XV w. św. Anny Samotrzeciej. Na kolbuszowskim Domu Kultury znajdują się pamiątkowe marmurowe tablice ufundowane przez mieszkańców miasta w 100 rocznicę urodzin
Juliusza Słowackiego w 1909 r., w 500 rocznicę bitwy grunwaldzkiej
w 1910 r. oraz trzecia odsłonięta w 1950, a także najnowsza odsłonięta
w roku 2000. W Kolbuszowej znajduje się też bardzo stary cmentarz
żydowski, posiadający ciekawe, zabytkowe nagrobki.
10
Jacek Spisacki
Wojciech Trzyna
Legendy Kolbuszowej
Dawno, dawno temu w Puszczy Sandomierskiej grasował zbój
Kolbusz. Napadał on na karawany bogatych kupców. To co
ukradł dzielił między biednych. Na terenach, gdzie zbój Kolbusz grasował założono miasto, które od jego imienia nazywa
się Kolbuszową.
2. Dawno, dawno temu w Kolbuszowej mieszkał bogaty kupiec.
Jeździł on bardzo często na safari do Afryki. Zobaczył tam
ogromną rzekę Nil, oraz bardzo dużo różnych egzotycznych
zwierząt. Najbardziej spodobał się mu krokodyl, który zamieszkiwał rzekę Nil. Po powrocie do Kolbuszowej sprowadził parę
krokodyli a rzekę, która przepływała przez Kolbuszowę nazwał
Nil. Krokodyle, które znajdowały się w rzece zdechły a na pamiątkę ich istnienia nazwa rzeki Nil pozostała do naszych czasów.
1.
3
Historia Kolbuszowej
Początki powstania Kolbuszowej z braku dostatecznych źródeł nie są
nam dobrze znane. Musiała już istnieć około XVI wieku. W Kolbuszowej pierwszymi panami byli Tarnowscy, po nich miasto przejął Hieronim Mielecki. Następnie Stanisław Lubomirski występuje po „klucz”
Kolbuszowej w 1616 r. Natomiast po sześćdziesięciu latach Kolbuszowę po ojcu dziedziczy Józef Karol Lubomirski. Dostaje on w 1690 r.
od króla Jana III Sobieskiego przywilej organizowania pięciu dorocznych jarmarków.
Najważniejszym wydarzeniem w historii Kolbuszowej było wydanie
aktu lokacyjnego w 1700 r. Podczas pierwszego rozbioru Polski
w 1772 r. Kolbuszowa zostaje wcielona do Austrii w ramach Galicji.
Od roku 1791 w Kolbuszowej zasiada ród Tyszkiewiczów. W 1817 r.
powstaje pierwsza szkoła trywialna, która zawierała trzy klasy elementarne, pierwszą i drugą. C.K. Galicyjski Urząd Gubernatorski we Lwowie w roku 1842 nadaje ważny przywilej do odbywania targów w każdy wtorek. W 1852 r. wybuchł pożar. Kolbuszowa jako miasto przetrwała , ale kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych został spalony, a także siedem domów i dwadzieścia przybudówek w pierzei północnej rynku. W 1855 r. w Kolbuszowej ustanowiono siedzibę powiatu
sądowego, który liczył 24 tysiące mieszkańców w 2 miastach
(Kolbuszowa i Rzochów) i 43 gminach wiejskich. Natomiast w roku
1867 Kolbuszowa staje się siedzibą powiatu politycznego.
Kolbuszowa w 1873/4 roku powołała do życia ochotniczą straż
ogniową i zakupiono trzy sikawki czterokołowe, wóz ratunkowy z rekwizytami strażackimi oraz kompletne umundurowanie. Pierwszy
groźny pożar miasta miał miejsce w roku 1888 podczas którego spłonęło 2/3 drewnianej zabudowy, cała zachodnia, północna pierzeja ryn-
1900 - Kolejny groźny pożar miasta.
1905 - Powstaje Spółdzielnia Rolnicza „Pług” .
1912/13 - Budowa mostu betonowego na Nilu.
1914 - Uruchomienie linii telefonicznej Rzeszów-Kolbuszowa- Baranów.
1914/18 - Lata I wojny światowej zamykają okres zaboru.
1919 - Sejm Ustawodawczy podejmuje uchwałę o budowie kolei Rzeszów- Kolbuszowa- Tarnobrzeg.
1929/35 - Przebudowa i powiększenie kościoła pw Wszystkich Świętych.
1938/39 - Budowa gmachu Zarządu Miasta.
1941 - W Kolbuszowej zostaje utworzone getto.
1942 - Likwidacja getta.
1946 - Otwarcie Biblioteki Miejskiej.
1953 - Uruchomienie Zakładu Obuwia Sportowego w Kolbuszowej.
1959 - Otwarcie Muzeum Regionalnego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami.
1964 - Miasto Kolbuszowa otrzymuje połączenie kolejowe
z Rzeszowem.
1976-Oddanie do użytku nowego budynku Liceum Ogólnokształcącego.
1997/98- Uruchomienie oczyszczalni ścieków.
1998- Oddanie do użytku nowej hali sportowej przy Liceum im. Janka
Bytnara.
1999- Kolbuszowa powiatem.
4
9
1508 - Kolbuszowa pojawia się po raz pierwszy w źródłach: Należy
do powiatu pilzneńskiego województwa sandomierskiego.
1529 - Pierwsza wiadomość o parafii Wszystkich Świętych.
1585 - Po śmierci Stanisława Tarnowskiego Kolbuszowę przejmuje
Hieronim Mielecki.
1604 - Pierwsze wiadomości o szkole parafialnej.
1616 - Stanisław Lubomirski wykupuje klucz Kolbuszowski.
1676 - Nowym panem Kolbuszowej zostaje Józef Karol Lubomirski.
1690 - Król Jan III Sobieski nadaje Kolbuszowej przywilej organizowania pięciu dorocznych jarmarków.
1700 - Józef Karol Lubomirski wydaje dla Kolbuszowej akt lokacyjny.
1734 - W Kolbuszowej przebywa ksiądz Stanisław Konarski i ogłasza
manifest przeciwko koronacji Augusta III.
1772 - Kolbuszowa w ramach Galicji zostaje wcielona do Austrii.
1791 - W Kolbuszowej zasiada ród Tyszkiewiczów.
1817 - Powstaje szkoła trywialna z trzema klasami: elementarną,
pierwszą, i drugą.
1842 - C. K Galicyjski Urząd Gubernatorski we Lwowie nadaje Kolbuszowej prawo odbywania targów w każdy wtorek.
1852 - Wielki pożar Kolbuszowej.
1867 - Kolbuszowa staje się siedzibą powiatu politycznego.
1873/74 - Powołana zostaje ochotnicza straż ogniowa.
1888 - Groźny pożar miasta.
1892 - Biskup tarnowski Ignacy Łobos tworzy dekanat z siedzibą
w Kolbuszowej.
ku aż po cmentarz oraz część ulicy Obrońców Pokoju. Drugi z kolei
groźny pożar (1900 r.), w którego płomieniach spłonęła cała drewniana
zabudowa rynku oraz wszystkie ulice do niego przyległe (140 numerów).
W roku 1905 zawiązano spółdzielnię rolniczą „Pług”. Zajmowała się
ona sprzedażą kwalifikowanych nasion, maszyn i narzędzi rolniczych.
Budowa mostu betonowego na „Nilu” miała miejsce w roku 1912/13.
Został on postawiony na miejsce starego (drewnianego), który uległ
zniszczeniu w czasie powodzi. W roku 1914 uruchomiono pierwszą
linie telefoniczną w Kolbuszowej, która obejmowała Rzeszów - Kolbuszowę - Baranów. Lata pierwszej wojny światowej (1914/18) zamykają
okres zaboru. W 1919 r. Sejm ustawodawczy podjął uchwałę
o budowie kolei Rzeszów - Kolbuszowa - Tarnobrzeg.
W latach 1929-35 przebudowano i powiększono kościół Wszystkich
Świętych a w 1938/9 wybudowano gmach Zarządu Miasta. W 1941
roku w czasie drugiej wojny światowej utworzono getto (w okolicy
ulicy Piekarskiej), a rok później zostało rozwiązane.
W Kolbuszowej otwarto Bibliotekę Miejską (1946r.), miasto liczyło
wtedy 2124 mieszkańców. W naszym mieście został uruchomiony Zakład Obuwia Sportowego (1953 r.), który przemianowano w roku 1963
na Zakłady Obuwia Przemysłu Terenowego. W 1959 r. otwarto Muzeum Regionalne Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Kolbuszowej
w budynku XIX-wiecznej synagogi przy ul. Piekarskiej. Miasto otrzymuje połączenie kolejowe z Rzeszowem w 1964 r. W 1976 r oddano
do użytku nowy budynek Liceum Ogólnokształcącego.
W latach 1997/8 uruchomiono oczyszczalnię ścieków, a w 1998 roku
oddano do użytku nową halę sportową przy Liceum Janka Bytnara.
Kolbuszowa zostaje ponownie powiatem w 1999 roku. Liczy on gminy: Cmolas, Majdan Królewski, Niwiska, Raniżów, Stary Dzikowiec.
8
5
Kalendarium
6
7