Światłotrwałość farb offsetowych i typograficznych

Informacja techniczna
19.1.02 | 01.1995 | Druk opakowa | Serwis | Ogólne / Specjalne
wiat
otrwa
o
farb offsetowych i typograficznych
Co naley rozumie pod pojciem wiat
oodpornoci?
Opracowana ju w 1965 roku norma DIN 16525 „Kontrola druków i farb drukowych dla przemysu
poligraficznego” wyranie rozrónia aspekty kontroli i oceny wiatoodpornoci:
- druków, wykonanych przy zastosowaniu dowolnej techniki druku, na dowolnym podou drukowym, w
dowolnych warunkach,
- farb drukowych, dla oceny których, naley wykona dokadnie zdefiniowane próbki, wg normy DIN
16525.
Pod pojciem wiatoodpornoci druków, naley rozumie ich odporno na dziaanie wiata, bez
bezporedniego wpywu warunków atmosferycznych.
Pod pojciem wiatoodpornoci farb drukowych rozumie si natomiast, odporno znormalizowanej próbki
druku, wykonanej wg normy DIN 16525, na dziaanie wiata, równie bez bezporedniego wpywu
czynników atmosferycznych.
Wykonanie znormalizowanej próbki druku
Informacja o wiatoodpornoci farb powinna by zmieszczona na etykietach opakowa farb offsetowych lub
typograficznych i dotyczy pomiaru znormalizowanej próbki druku, wykonanej t farb. Znormalizowana
próbka druku wykonywana jest przy pomocy urzdzenia do wydruków próbnych, na biaym papierze
kredowanym, wiatotrwaym, bezdrzewnym, bez rozjaniaczy optycznych (APCO II/II, fabryka papieru
2
Scheufelen), wg normy DIN 16519 T2. Naniesiona ilo farby powinna wynosi 1,5 g/m .
Wyznaczanie stopni wiat
oodpornoci
wiatoodporno okrela si wycznie na drukach zadrukowanych ca powierzchni aplow. W tym celu
wystawia si próbk druku, razem ze skal swiatotrwaoci, na dziaanie wiata dziennego. Urzdzenia
pomiarowe, wyposaone w wysokocinieniowe lampy ksenonowe, dostarczaj przy krótkotrwaych
badaniach, wyniki porównywalne, do takich, które wykonane by byy przy uyciu wiata dziennego.
wiatotrwao ocenia si, przyporzdkowujc stopnie skali do zmian kolorystycznych badanej próbki.
Skala wiatotrwaoci skada si ze skali 8 zabarwionych na niebiesko, zrónicowanych pod ktem
odpornoci na wiato, nitek wenianych. Stad tez pochodzi nazwa skali – skala weniana.
Wynikajce z bada stopnie odpornoci okrela si nastpujco:
1 = bardzo niska
2 = niska
3 = rednia
4 = stosunkowo dobra
5 = dobra
6 = bardzo dobra
7 = znakomita
8 = doskonaa
19.1.02
Co oznaczaj stopnie wiatoodpornoci?
Co mona wywnioskowa drukarz z podanych wartoci wiatotrwaoci farby? Jak moe odnie te
wartoci do swojej pracy? Z reguy drukarza interesuje fakt, czy wykonany przez niego druk sprawdzi si w
praktycznym zastosowaniu. W tym celu, musi mie wyobraenie, co oznacza dany stopie
wiatoodpornoci praktycznie, jak iloci dni lub tygodni oddziaywania wiata dziennego, w danej porze
roku, pod okrelon szerokoci geograficzn moe by poddany wydruk, bez obaw o zmian jego
kolorystyki.
Punktem odniesienia jest ponisza tabela.
Stopnie
wiatotrwaoci
Lato
Zima
Stopie 3
Stopie 4
Stopie 5
Stopie 6
Stopie 7
Stopie 8
4 – 8 dni
2 – 3 tygodnie
3 – 5 tygodni
6 – 8 tygodni
3 – 4 miesice
ponad 1,5 roku
2 – 4 tygodnie
2 – 3 miesice
4 – 5 miesicy
5 – 6 miesicy
7 – 9 miesicy
Pigmenty decyduj o wiatoodpornoci
Tylko niektóre pigmenty nieorganiczne posiadaj praktycznie nieograniczon wiatoodporno. Wszystkie
pigmenty organiczne i cz pigmentów nieorganicznych zmieniaj si pod wpywem dziaania wiata, w
mniejszym lub wikszym stopniu i czasie. Zmiany te spowodowane s budow chemiczn, koncentracj,
stanem fizycznym pigmentu (podzia wielkoci ziarna i struktura krystaliczna), a take spoiwem otaczajcym
dany pigment.
Zniszczenie struktury krystalicznej pigmentu nie nastpuje gwatownie, ale stopniowo. W zalenoci od
procesu rozpadu uwidacznia si w postaci wolniejszego lub te szybszego efektu janienia barwy,
ciemnienia lub te ciemnienia, które nastpnie przechodzi w blaknicie. wiatotrwao najlepiej byoby
przedstawi w formie wykresu, obrazujcego zaleno zmian danych kolorymetrycznych w zalenoci od
wyemitowanej energii. Niestety, zestawienie danych w taki wykres jest bardzo pracochonne i
problematyczne. Dlatego te uywa si skali wenianej. Naley jednak pamita, e skala weniana jest tak
jakby prób scharakteryzowania wykresu, przy pomocy zaledwie jednego punktu pomiarowego.
Pigmenty o wysokiej odpornoci na dziaanie wiata s z reguy bardzo drogie. Dlatego te, drukarz
powinien zastanowi si, jaka wiatoodporno jest niezbdna przy danym druku. Jeli nie istniej
szczególne wymagania dotyczce stabilnoci barwy, moe si okaza, e wystarczajce bdzie
zastosowanie farby taszej, która równie speni wymagania dotyczce specyfiki druku.
Parametry wiatoodpornoci farb mieszanych
Badania wiatotrwaoci s czasochonne, dlatego te producenci farb, zamieszczaj odpowiedni,
wic informacj na puszce, ale tylko w przypadku farb standardowych. Przy produkcji farb mieszanych
na zamówienie, podawana jest jedynie przybliona warto wiatoodpornoci, na podstawie analizy kontroli
poszczególnych pigmentów zastosowanych w danej farbie. Jeli wymagana jest dokadna informacja,
mona j otrzyma dopiero po przeprowadzeniu stosowanych, czasochonnych bada.
Wskazówki dla drukarzy
•
Przy odnoszeniu stopni wiatoodpornoci do zastosowa praktycznych, naley uwzgldni fakt, e
odporno wykonanego druku zaley od wielu parametrów, które mog odbiega od tych, jakie
przyjmuje si podczas wykonywania bada. Jeli zastosujemy np. pod
oe o niskiej wiat
otrwa
oci, z
du zawartoci cieru drzewnego, który w szybkim okresie czasu zó
knie, to nie pomoe nam
zastosowanie nawet najdoskonalszej farby niebieskiej. Farba bowiem nie zmieni barwy pod wp
ywem
wiat
a, ale powstanie wraenie optyczne zieleni, pod wp
ywem oddzia
ywania ó
tego zabarwienia
pod
oa. Dlatego naley zwróci szczególn uwag na dobór kolorystyczny pod
oa przeznaczonego
do druku.
•
Wanym parametrem jest równie grubo naniesionej podczas druku warstwy farby. Najczciej jest
ona inna w praktyce, ni ta, która okrelona jest w normie. Ponadto grubo farby zaley od
w
aciwoci danego pod
oa drukowego i formy drukowej. Mona przyj, e grubsza warstwa farby,
ni okrelona w normie, powoduje zwikszenie wiat
oodpornoci, z powodu zgromadzenia wikszej
iloci pigmentów na jednostce pod
oa. Stanowi zatem wiksz barier dla dzia
ajcych na ni promieni
wietlnych. Takie samo dzia
anie wykazuj farby o podwyszonej koncentracji pigmentów. Natomiast
nisze gruboci farby na pod
ou, lub ich rozjanianie biel kryjc lub transparentn, powoduje na ogó
obnienie wiat
oodpornoci. Nisz wiat
otrwa
o wykazuj równie druki zadrukowane, nie ca
powierzchni aplow, tylko motywem rastrowym, szczególnie przy drobnych partiach rastra.
•
Odporno na dzia
anie wiat
a mona poprawi przez lakierowanie lub kaszerowanie foli wykonanych
druków.
•
Podczas mieszania dwóch farb ze sob, o rónej wiat
oodpornoci, nie naley si spodziewa, e
farba bardziej odporna, zwikszy odporno tej s
abszej. Jest bowiem odwrotnie, co oznacza, e po
zmieszaniu ze sob farb, gotowa mieszanka bdzie mia
a wiat
oodporno farby o najniszej
wiat
otrwa
oci ze wszystkich zastosowanych do danego mieszania.
•
Przy rozjanianiu farb obnia si jej wiat
oodporno. Zasad obliczania nowej wiat
otrwa
oci,
prezentuje ponisza zasada.
Rozjanianie
biel transparentn
Obni
enie
wiatotrwaoci o
1:1
1 stopie skali
1:3
2 stopnie skali
Powysze wskazówki powinny stanowi podstaw w
aciwego doboru farb do wymaga druku odnonie ich
wiat
otrwa
oci. Naley przy tym pamita, e niepotrzebne stosowanie farb o wysokiej wiat
oodpornoci,
które s duo drosze ni standardowe, przek
ada si na podwyszone koszty wykonania druku.
Z drugiej strony natomiast, bardzo wysokie wymagania odnonie wiat
oodpornoci druków, mog
powodowa problemy z osigniciem wiernoci barwnej odtwarzanego orygina
u, ze wzgldu na
ograniczony dobór pigmentów, co zdarza si równie przy dostosowywaniu farb do wysokich wymaga
dotyczcych innych odpornoci.
Dalsze informacje i porady mona uzyska pod internetowym adresem: www.mhp.com.pl
Niniejsza informacja techniczna odpowiada aktualnemu stanowi naszej wiedzy w tym temacie i spenia tylko funkcj informacyjn i
doradcz. Z tego wzgldu nie moe by
podstaw do roszcze prawnych. Zastrzeone s zmiany wynikajce z postpu technicznego.