metody ilościowe w badaniach ekonomicznych

Transkrypt

SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO
W WARSZAWIE
WYDZIAŁ ZASTOSOWAŃ INFORMATYKI I MATEMATYKI
KATEDRA EKONOMETRII I STATYSTYKI
METODY ILOŚCIOWE
W BADANIACH EKONOMICZNYCH
QUANTITATIVE METHODS IN ECONOMICS
WARSZAWA 23 – 24 CZERWCA 2014
ZARAŻANIE NA RYNKU OBLIGACJI I AKCJI W EUROPIE CENTRALNEJ
I NIEMCZECH: PERSPEKTYWY LOKALNA I GLOBALNEGO INWESTORA
Michał Adam
Narodowy Bank Polski
e-mail: [email protected]
Piotr Bańbuła
Katedra Rynków i Instytucji Finansowych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie;
Narodowy Bank Polski
Michał Markun
Katedra Informatyki i Ekonometrii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w
Warszawie, Narodowy Bank Polski
W artykule badamy zależność, w tym możliwość zarażania, między aktywami Czech,
Węgier, Polski i Niemiec. Gdy stopy zwrotu wyrażone są lokalnej walucie, zarażanie wydaje się
słabe. W przypadku, kiedy mierzy się je we wspólnej walucie, tj. w amerykańskim dolarze, staje
się stosunkowo silne. Relacje między rynkami obligacji są silniejsze gdy mierzy się je we
wspólnej walucie, czego nie można powiedzieć o akcjach. Wspólna waluta upodabnia stopy
zwrotu lokalnych obligacji i akcji, redukując status obligacji jako bezpiecznego aktywa, który jest
widoczny w lokalnej walucie. Powyższy wynik wskazuje, że kurs walutowy ma istotny,
asymetryczny wpływ na zależności między aktywami. Stąd wyniki uzyskiwane w analizach
opartych na lokalnych walutach nie powinny być uogólniane i ekstrapolowane na przypadek
dywersyfikacji portfela.
Słowa kluczowe: kopule, zależność ogonowa, zarażanie, Europa Centralna, obligacje, akcje,
stabilność finansowa
CONTAGION BETWEEN BOND AND STOCK MARKETS
IN CENTRAL-EASTERN EUROPE AND GERMANY: LOCAL VS. GLOBAL
INVESTOR PERSPECTIVE
We investigate the dependence, including potential contagion, across assets between the
Czech Republic, Hungary, Poland and Germany. The analysis applies to both local-currency as
well as US dollar investor. In the former case the contagion appears weak, while in the latter is
relatively strong. Bonds are much more interrelated when measured in common currency which
is not the case of stocks. Common currency also appears to align the returns between domestic
bond and stock markets, diminishing the safe-haven status of bonds found in local currency. The
above result suggest that foreign exchange has a non-negligible, asymmetric impact on crossasset interactions. Therefore, the results obtained in local currencies should not be extrapolated to
conclude about the benefits of international diversification.
Keywords: Copulas, Tail dependence, Contagion, Central and Eastern Europe, Bonds, Stocks,
Financial Stability
3
KORZYŚCI Z KONKURENCYJNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ
W KRAJACH STREFY EURO
Hanna G. Adamkiewicz-Drwiłło
Katedra Nauk Ekonomicznych, Politechnika Gdańska
W pracy traktujemy konkurencyjność międzynarodową (KM) jako katalizator
produktywności. Zbudowaliśmy teoretyczny model rozwoju gospodarczego, w którym KM
wchodzi w interakcję z klasycznymi czynnikami produkcji. Model ujawnia, że składowe KM
zwiększają produktywność, ale nie zużywają się w trakcie interakcji z czynnikami produkcji.
Wykazaliśmy również, że korzyści kraju z KM zależą zarówno od poziomu KM i poziomu
kapitały na robotnika. Oszacowano parametry modelu teoretycznego korzystając z danych
panelowych dla krajów strefy euro w latach 2006-2011.
Słowa kluczowe: konkurencyjność międzynarodowa, rozwój gospodarczy, katalizator, korzyści
z konkurencyjności, strefa euro
THE GAINS FROM INTERNATIONAL COMPETITIVENESS
IN EURO ZONE COUNTRIES
In the paper, we treat international competitiveness (IC) as a catalyst of productivity.
We build a theoretical model of economic development where IC interacts with classical factors
of productivity. The model shows that the components of IC enhance a nation’s productivity but
they are not consumed when interacting with production factors. We also show that a country’s
productivity gain due to IC depends both on the IC level and the level of physical capital per
worker. We estimate the theoretical model using panel data euro zone countries in the years
2006-2011.
Keywords: international competitiveness, economic development, catalyst, gains from
competitiveness, euro zone
4
ZACHOWANIA STADNE NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM
Milena Balcerzak
Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych
Katedra Statystyki i Ekonometrii
Literatura problemu sugeruje, że naśladownictwo występuje nie tylko w obrębie
pojedynczego ośrodka giełdowego, ale zjawisko to może być obserwowane także w skali
międzynarodowej. Polska ma w perspektywie wejście do Strefy Euro, zatem szczególnie
interesująca wydaje się próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy rynki finansowe krajów
kandydujących ulegają tendencji do tego typu zachowań? Ponadto, czy rzeczywiście
w warunkach wzmożonej niepewności, skłonność do naśladownictwa się nasila?
Podejmując się próby wskazania miary zachowań stadnych można odwołać się
równocześnie do teorii neoklasycznych, jak też behawioralnych. Bazując na wyrosłych na
gruncie racjonalności modelach, zakłada się efektywność informacyjną rynków. Należy tym
samym oczekiwać, że zagregowane zmiany na giełdzie znajdą odzwierciedlenie w kształtowaniu
się cen. Opierając się na literaturze behawioralnej, w przypadku występowania tendencji do
naśladownictwa na poziomie międzynarodowego rynku, można zakładać, że rynki „średnio”
powinny zachowywać się podobnie. Podążając za tą intuicją można wysunąć hipotezę, że miarą
aktywności stadnej na zagregowanym rynku jest wielkość odchylenia danego szeregu od
„średniej”. Taką metodologię zaproponowali Christie i Huang oraz Chang, Cheng i Khoran. W
celu konstrukcji bardziej doskonałej miary zachowań stadnych, teorie te rozbudowałam o
alternatywne podejście w konstruowaniu średniej oraz miernika odchyleń. Dzięki
wprowadzonym rozszerzeniom modele stały się bliższe rzeczywistości i uchwyciły socjologiczne
i behawioralne skłonności w zachowaniu się inwestorów na giełdzie.
Słowa kluczowe: zachowania stadne, międzynarodowy rynek akcji, miara zachowań stadnych
HERD BEHAVIOR IN INTERNATIONAL MARKET
According to literature, herding can be observed not only within single stock market, but
also on international level. Poland has entrance to Euro Zone in perspective, so especially interesting is
answer to the question whether herding is present on the stock markets of countries candidate to Euro
Zone? Moreover, whether this tendency will be more noticeable in periods of higher volatility than
during the periods of relative market stability, as suggested by psychological theories.
To find the measurement of herd tendency we can refer both to neoclassical and behavior
theories. Basing on models grounded in rationality assumption, there is a need to assume informative
efficiency of markets. Thus, it can be expected that aggregated changes in stock markets should be
reflected in the process of prices formation. Behavioral literature pointed that if tendency of herding is
present on international level, it can be assumed that markets “in average” will behave in the similar
way. Following this idea the size of deviation of the given series from the “average” can be taken as the
measurement of herding activity on aggregated market. Methodology created by Christie, Huang and
Chang, Cheng, Khoran will be used as a starting point for the consideration of this problem. To
propose more perfect measure of herding, I will develop this approach using alternative methodology
for average and measure of deviations construction. Those improvements will cause that, theoretical
models will come closer to reality and will take into account both sociological and behavioral
tendencies present in investors activity.
Keywords: herding, international stock market, measurement of herd behavior
5
WSPOMAGANY KOMPUTEROWO WYBÓR PARAMETRU WYGŁADZANIA
W METODZIE JĄDROWEJ DLA ANALIZ ZJAWISK EKONOMICZNYCH
Aleksandra Baszczyńska
Katedra Metod Statystycznych Uniwersytet Łódzki
[email protected]
W metodzie jądrowej wykorzystywanej w procedurach estymacji charakterystyk
liczbowych i funkcyjnych zmiennej losowej oraz w procedurach weryfikacji hipotez
statystycznych konieczne jest ustalenie postaci funkcji jądra oraz wartości parametru
wygładzania. Parametry te w dużym stopniu wpływają na rezultaty zastosowania metody
jądrowej. W literaturze prezentowane są różnorodne metody wyboru parametru wygładzania
zapewniające dobre własności stosowanych procedur opartych na metodzie jądrowej. Istnieje
jednak potrzeba wykorzystania metod wyboru parametru wygładzania, nie tylko zapewniających
dobre wyniki zastosowanej procedury wnioskowania statystycznego, ale oparta w dużym stopniu
na danych. Nie bez znaczenia jest fakt obiektywizmu przy wyborze parametru wygładzania i
pewnej automatyzacji procedury wyboru, co ma znaczenie szczególnie dla początkujących
użytkowników metody jądrowej w procesie wnioskowania statystycznego.
W pracy
przedstawione są metody wyboru parametru wygładzania spełniające powyższe warunki.
Przeprowadzone jest badanie stanowiące próbę porównania tych metod ze wskazaniem na
obszary zastosowań. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na te metody wyboru parametru
wygładzania, które mogą stanowić wygodne narzędzie przy dokonywaniu decyzji co do wyboru
wartości parametru w metodzie jądrowej.
Słowa kluczowe: metoda jądrowa, parametr wygładzania, praktyczna zasada Silvermana, mapa
SiZer s
COMPTUTER-ASSISTED CHOICE OF SMOOTHING PARAMETER
IN KERNEL METHODS IN ECONOMIC ANALYSES
In the kernel method, used in estimation procedures of numerical and functional
characteristics of a random variable and in the procedures of verification of statistical
hypotheses, it is necessary to determine the form of the kernel function and the value of the
smoothing parameter . These parameters greatly influence the results of the kernel method. The
statistical literature presents a variety of methods used in selection of the smoothing parameter
that ensure good properties of procedures based on the kernel method. However, there is a need
to use the smoothing parameter selection methods, not only to ensure the good results of the
procedure of statistical inference, but largely based on the data. Not without significance is the
fact of existing the objectivity in the selection of the smoothing parameter and a certain
automation of the selection procedure, which is important especially for novice users of kernel
methods in the process of statistical inference. In the paper the methods of choice of the
smoothing parameter satisfying the above conditions are presented Conducted study is an
attempt to compare these methods with an indication of the areas of application. Results of this
study indicate these methods of selecting the smoothing parameter, which can be a handy tool
when kernel methods is used in economic analyses.
Keywords: kernel method, Silverman’s practical rule, SiZer map
6
O WSPÓŁCZYNNIKU DWUMODALNOŚCI BC I JEGO ZASTOSOWANIU
W ANALIZACH ROZKŁADÓW ZMIENNYCH LOSOWYCH
Aleksandra Baszczyńska, Dorota Pekasiewicz
[email protected], [email protected]
W badaniach modalności rozkładu zmiennej losowej wykorzystywane mogą być różne
metody statystyczne, m.in.: metoda Pearsona do badania mieszanin dwóch rozkładów
normalnych, metoda Darlingtona oparta na standaryzowanym czwartym momencie centralnym,
jak również metody wnioskowania statystycznego dotyczącego liczby dominant, na przykład test
Silvermana oparty na metodzie jądrowej lub test Hartigana oparty na odległości Dip. W
badaniach dotyczących zjawisk ekonomicznych szczególne znaczenie ma badanie
dwumodalności. W tego typu analizach zastosowanie znajduje współczynnik dwumodalności
Sarla BC. Wyznaczona, na podstawie próby losowej, wartość współczynnika BC pozwala podjąć
decyzję o jednomodalności lub dwumodalności rozkładu analizowanej zmiennej. W pracy, dla
wybranych mieszanin rozkładów, wykorzystując metodę Monte Carlo, przeprowadzona została,
analiza własności współczynnika BC. Badano podstawowe charakterystyki rozkładu BC oraz
analizowano liczbę niepoprawnych decyzji o modalności rozkładu.
Słowa kluczowe: modalność, współczynnik dwumodalności BC, mieszaniny rozkładów
THE COEFFICIENT OF BIMODALITY BC
AND ITS APPLICATION IN THE ANALYSIS OF DISTRIBUTIONS
OF RANDOM VARIABLES
In assessing random variable modality, a variety of statistical methods can be used.
Among others: the Pearson method for testing the mixtures of two normal distributions, the
Darlington method based on standardized fourth central moment, as well as methods of statistical
inference regarding the number of modes, e.g., Silverman test based on the kernel method or
Hartigan test based on distance Dip. In economic phenomena analyses, studying the bimodality
using the Sarle bimodality coefficient BC is of considerable interests. On the basis of a random
sample, the bimodality coefficient BC, that is based on measures of skewness and kurtosis,
allows to take decision about unimodalilty or bimodality of random variable distribution. In the
paper, for chosen mixtures of distributions using a Monte Carlo method, the analysis of
properties the bimodality coefficient BC is carried out. Fundamental characteristics of the
distribution of BC and the number of incorrect decisions associated with modality of random
variable distribution is presented.
Keywords: modality, bimodality coefficient, mixtures of distributions
7
ZASTOSOWANIE ZMODYFIKOWANYCH NARZĘDZI CUSUM
DO WYKRYWANIA ZMIAN STRUKTURALNYCH W
MAKROEKONOMICZNYCH SZEREGACH CZASOWYCH
Jacek Bednarz
Katedra Instytucji i Rynków Finansowych
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Szereg testów i narzędzi badań statystycznych i ekonometrycznych stosowanych
w obserwacji i prognozowaniu zjawisk ekonomicznych zakłada stacjonarność szeregów
czasowych, albo wymaga jakiegoś sposobu identyfikacji zmiany obserwowanego procesu.
Narzędzia pozwalające wykryć zmianę powinny charakteryzować się wysoką skutecznością w
identyfikacji przesunięć, odchyleń, czy wreszcie odmiennych niż przyjęte za normalne, a przez to
niestabilnych zachowań badanych procesów. Problematyka zmian strukturalnych w
ekonomicznych szeregach czasowych została spopularyzowana przez Davida Henry’ego. Test
CUSUM, podobnie jak inne testy, jest powszechnie stosowany do badania stabilności, to jest
stałości, współczynników w modelu opisującym proces ekonomiczny. W niniejszym
opracowaniu zostaną zaprezentowane zmodyfikowane narzędzia CUSUM służące wykrywaniu
zmian strukturalnych w szeregach czasowych bezpośrednio opisujących agregaty
makroekonomiczne.
Słowa kluczowe: metoda CUSUM, test CUSUM, makroekonomiczne szeregi czasowe,
wykrywanie zmian strukturalnych
USING CUSUM-BASED TOOLS FOR STRUCTURAL CHANGE DETECTION
IN MACROECONOMIC TIME SERIES
Many applications used in statistical or econometrical control, e.g. monitoring and
predicting of various economic phenomena assume the stationarity hypothesis or require some
kind of identification of the process change. Change detection tools shall satisfy the change
detection necessity by identifying a drift, a different thus unstable behavior, or simply adeviation.
The problem of structural breaks in macroeconomic time series as a concept in econometrics was
popularized by David Henry. Usually, the CUSUM test, in line with other tests, is used to test the
constancy of the coefficients in a model. In this paper, CUSUM-based tools are designed for the
detection of the outbreak of instability in primary macroeconomic time series.
Keywords: CUSUM, CUSUM-based tools, structural change detection, macroeconomic time
series
8
CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ. PRAWO OKUNA W KRAJACH OECD
W LATACH 1990-2013
Dariusz J. Błaszczuk
Instytut Badań Ekonomicznych Akademia Finansów i Biznesu Vistula
1.
2.
3.
4.
Cele polityki gospodarczej są zawsze przynajmniej częściowo sprzeczne. Politycy gospodarczy dążą do
osiągnięcia optymalnej wielkości każdego. Nie zapewnia to gospodarce stabilnej równowagi
długookresowej na poziomie optymalnym, lecz skutkuje, na ogół, brakiem stabilności politycznej kraju.
Celem długookresowym polityki gospodarczej powinna być maksymalizacja tempa PKB przy
zachowaniu poziomów pozostałych celów w określonych granicach. Sposobem jego osiągnięcia w
okresie długim są odpowiednie oddziaływania polityków gospodarczych na zależności między każdą
parą celów.
Wniosek ten jest wynikiem analizy teoretycznej metodami graficzną i analityczną zależności między
trzema celami polityki gospodarczej: a) tempami PKB a stopami bezrobocia na podstawie prawa Okuna,
b) stopami inflacji a stopami bezrobocia na podstawie krótkookresowej krzywej Philipsa oraz c)
zależności między stopami inflacji a tempami PKB. Następnie te trzy koncepcje połączone są w jeden
model. Jego rozwiązaniem jest empiryczny punkt równowagi długookresowej, różny od punktu
optymalnego. Następnie analiza rozszerzona jest na większą liczbę celów.
Analiza empiryczna na podstawie danych kwartalnych, oddzielnie dla każdego kraju OECD, zależności
między tempami PKB a stopami bezrobocia w okresie ostatnich dwu cykli koniunkturalnych pozwala
na zbudowanie „mapy grup strategicznych” badanych krajów, opartej na dwu kryteriach: poziomie
stopy bezrobocia oraz tempie PKB. Analiza położenia poszczególnych krajów na tej „mapie” pozwala
na wyprowadzenie wstępnych wniosków dla polityki gospodarczej każdego z nich.
Słowa kluczowe: cele polityki gospodarczej, równowaga długookresowa, prawo Okuna, kraje
OECD, tempo wzrostu PKB, stopa bezrobocia
ECONOMIC POLICY GOALS. OKUN’S LAW IN OECD COUNTRIES
IN 1990-2013
Economic policy goals are always at least partially contradictory. Politicians strive to achieve the
optimal level of every of them. It does not allow to achieve a stable long-term optimal equilibrium point but
leads to the lack of political stability.
The long-term economic policy goal should be the maximization of the GDP growth rate while
maintaining levels of other goals within predetermined limits. In order to achieve this aim economic
politicians should influence appropriately on the relationship between every pair of the goals.
This conclusion is the result of theoretical graphical and analytical analyses of the relationships
between the three economic policy goals: a) unemployment rates and GDP growth rates on the basis of the
Okun’s law, b) unemployment rates and inflation rates on the basis of short term Philips curve and c) GDP
growth rates and inflation rates. Then these three concepts are combined into one model. Solution of this
model is the experimental long-term equilibrium point different from the optimal one. Subsequently, the
analysis is extended to a larger number of goals.
Empirical analysis of relationships between the GDP growth rates and unemployment rates,
separately for every OECD country, based on the quarterly data for the last two business cycles, allows for
construction of a "strategic groups’ map" of the analysed countries based on two criteria: the levels of
unemployment rate and GDP growth rates. The analysis of location of a given country on this "map" allows
for derivation of preliminary proposals for its economic policy.
Keywords: economic policy goals, long-term equilibrium, Okun's law, OECD countries, GDP
growth rate, unemployment rate
9
PORÓWNANIE DYNAMIKI STRUKTUR O RÓŻNEJ LICZBIE
SKŁADOWYCH
Jadwiga Bożek, Karol Kukuła
Katedra Statystyki Matematycznej
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
e-mail: [email protected], e-mail: [email protected]
Istotną częścią badań procesów społeczno-gospodarczych są badania dynamiki struktur.
Ważne jest bowiem nie tylko to, jak szybko zmienia się dane zjawisko, ale również, w jakim
tempie zmienia się jego struktura. W badaniach dynamiki struktur stosuje się zwykle miary
zróżnicowania. Praca dotyczy zagadnienia porównania tempa zmian struktur o różnej liczbie
składowych. W przypadku porównywania struktur o jednakowej liczbie składowych, stosowana
może być każda z miar. Natomiast w sytuacji, gdy porównywane struktury różnią się liczbą
składowych, wyniki porównań są różne w zależności od wybranej miary, co może prowadzić do
błędnych wniosków. W pracy przedstawiono ten problem na przykładzie wybranych miar
dynamiki struktur. Zaproponowano też własną miarę, której zastosowanie zilustrowano na
przykładzie porównania tempa zmian struktury agrarnej, zasiewów i użytków rolnych w Polsce.
Słowa kluczowe: struktura, liczba składowych, dynamika struktur
COMPARIZON OF THE DYNAMICS OF STRUCTURES
WITH DIFFERENT NUMBER OF COMPONENTS
Investigation of structure dynamics are the integral part of the research within socioeconomic processes. The reason is that one is interested not only in the rate of change of a given
phenomenon, but also in the rate of change of its structure. As a tool for investigating structure
dynamics differentiation measures are usually applied. The paper presents the comparison of rate
of changes of structures with different number of components. In case of comparison of
structures with equal number of components any differentiation measure can be applied while in
case of structures with different number of components results depend on the choice of the
measure, therefore the conclusions drawn can be wrong. This fact is shown on the example of
some chosen measures of structure dynamics. An original measure is also proposed. The
application of the new measure is shown on the example of the comparison of rate of changes of
agrarian structure of sewing area and arable land in Poland.
Keywords: structure, number of components, dynamics of structures
10
JAK PODEJMOWAĆ DECYZJE Z UDZIAŁEM EKSPERTÓW?
Ryszard Budziński *, Jarosław Becker**
*Katedra Zarządzania i Inżynierii Wiedzy, Wydział Nauk Ekonomicznych
i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński
**Katedra Inżynierii Systemów Informacyjnych, Wydział Informatyki,
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Zasadniczym rozwiązaniem problemu budowy systemu klasy DSS jest przyjęcie założenia, że jego
sprawne funkcjonowanie zależy przede wszystkim od organizacji danych źródłowych. Struktura informacyjna
systemu musi być elastyczna i bardziej dostosowana do teorii podejmowania decyzji stosowanej w
rzeczywistości.
Intencją postulowanego schematu myślowego jest pojmowanie wspomagania decyzji, jako
procesu, w którym na podstawie bazy faktów (danych) wyciągamy wnioski i podejmujemy decyzje.
Znaczenie ma przede wszystkim wiedza użytkownika lub eksperta, którzy przyjmują dane (lub je generują –
eksperci) i posługują się przy tym zaproponowanymi metodami odwzorowania.
W omawianym systemie proces informatyczno-decyzyjny podzielono na identyfikację w ujęciu
metod ilościowych (MNK  Metoda Najmniejszych Kwadratów) i metod bazujących na danych
lingwistycznych (TZP  Teoria Zbiorów Przybliżonych) oraz analizę, w której zastosowano dwa podejścia
związane z dorobkiem szkół: amerykańskiej (AHP) i europejskiej (ELECTRE). Wspomniana analiza odnosi
się do preferencji i formułowania profili dla potrzeb np. analizy marketingowej oraz optymalizację decyzji z
punktu widzenia dysponenta (rozdział zasobów, np. dotacji unijnych) i beneficjenta, poszukującego
rozwiązań, które dają gwarancję, np. otrzymania dotacji unijnej (znalezienia się na liście dotacyjnej). W
decyzjach dąży się do budowy pulpitu decyzyjnego (menadżerskiego), który integrowałyby różne metody na
zasadzie pewnego konsylium.
Słowa kluczowe: wspomaganie decyzji, kompetencje ekspertów, wielokryterialna analiza
decyzyjna, system wspomagania decyzji (system klasy DSS)
HOW TO TAKE DECISIONS INVOLVING THE EXPERTS?
The fundamental solution to the problem of building a DSS class system is the assumption that its
smooth functioning depends primarily on the organization of source data. The information structure of the
system must be flexible and more suited to decision theory applied in reality.
The intention of the proposed scheme is mental understanding of decision support as a process in
which a base of facts (data) draw conclusions and make decisions. Meaning is primarily user knowledge or
expert who receive the data (or generate them  experts) and speak with the proposed mapping methods.
In this system, information and decision-making process is divided to identify in terms of
quantitative methods (Method of Least Squares) and methods based on linguistic data (Rough Set Theory)
and analysis, which uses two approaches related to the achievements of schools: American (AHP) and
European (ELECTRE). This analysis refers to the preferences and needs of the formulation of policies for
example, marketing analysis and optimization of the decision from the point of view of the trustee (chapter
resources, such as EU subsidies) and the beneficiary, seeking solutions that will guarantee, for example,
receiving an EU grant (strike out on list of the grant). The decision aims to build a desktop decision-making
(managerial), which would integrate various methods on the basis of a consultation.
Keywords: decision support, competence of experts, multi-criteria decision analysis, decision
support system (DSS class system)
11
EPI Z WYKORZYSTANIEM METODY DEA
Ewa Chodakowska
Wydział Zarządzania
Politechnika Białostocka
Metoda DEA zyskała ogromną popularność jako narzędzie pomiaru produktywności
ponieważ pozwala oszacować syntetyczny wskaźnik uwzględniając mocne strony każdej
jednostki. Na podstawie wybranych kryteriów generuje prostą w odbiorze informację na temat
pracy danej jednostki w odniesieniu do innych jej podobnych. Tradycyjnie metoda DEA
wykorzystywana jest do oceny produktywności systemów produkcyjnych i usługowych o każdej
skali agregacji zarówno komercyjnych jak i non profit. Na świecie modele DEA stosowane są też
do szacowania wydajności środowiskowej (EPI, ang. environmental performance index).
W artykule przedstawiono wykorzystanie DEA do określenia EPI. Rozważania
teoretyczne zilustrowano oceną wydajności środowiskowej. Wyniki zestawiono z powszechnie
przyjętym wskaźnikiem EPI utworzonym przez naukowców z Yale University i Columbia
University.
Słowa kluczowe: EPI, DEA
ENVIRONMENTAL PERFORMANCE INDEX USING DEA
Data Envelopment Analysis (DEA) has gain great popularity as a method of
productivity measurement mainly because it provides synthetic indicator that take into account
the strengths of each analysed entity. DEA has been widely investigated and applied in different
areas. Since DEA does not necessarily require the use of financial data and can take into account
uncontrolled inputs (such as environmental circumstances) is well suited especially for the
evaluation of non-profit organizations. DEA has also gain the popularity in environmental
performance measurements.
In this paper was present DEA approach to measure environmental performance index
(EPI). Theoretical considerations were illustrated by a case study of EPI for countries. The results
were compared with the well know indicator of EPI created by researchers from Yale University
and Columbia University.
Keywords: EPI, DEA
12
ZASTOSOWANIE MODELI REGRESJI W BADANIU REAKCJI REKLAMY
DO PROCESU DECYZYJNEGO KONSUMENTÓW PRODUKTÓW
MLECZARSKICH
Chrzanowska Mariola, Chudzian Joanna
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Zachowania konsumenta na rynku są podstawą wielu badań i analiz.
Złożoność uwarunkowań społecznych, ekonomicznych i psychologicznych, które wpływają na
proces decyzyjny konsumenta, powoduje, że analiza tego zagadnienia jest wielopoziomowa i
powinna uwzględniać wiele czynników. Reklama jest jednym z najważniejszych czynników
wpływających na proces decyzyjny konsumenta. Z marketingowego punktu widzenia analiza
wpływu reklamy na zachowania zakupowe konsumentów jest trudna do opisania w całości.
Próby modelowania tego procesu zaowocowały konstrukcją wielu modeli. Jednym z nich jest
model oddziaływania reklamy AIDA. Model AIDA ma charakter hierarchiczny i
zakłada przyczynowo-skutkowe następowanie po sobie etapów oddziaływania reklamy na
konsumenta. W pracy przedstawiono próbę zastosowania modelu regresji parametrycznej do
zoperacjonalizowania modelu AIDA. Badanie przeprowadzono na podstawie 550
kwestionariuszy od konsumentów produktów mleczarskich w wieku powyżej 15. roku życia,
pochodzących z dziewięciu aglomeracji. Zbudowane modele regresji zostały zweryfikowane
merytorycznie i statystycznie. Otrzymane wyniki wskazują jednoznacznie, że taki sposób zapisu
modelu AIDA jest dobrą metodą analizy reakcji reklamy do procesu decyzyjnego.
APPLICATION OF REGRESSION MODELS IN ANALYSIS OF IMPACT OF
ADVERTISEMENT ON CONSUMER DECISION PROCESS IN THE DAIRY
MARKET.
Consumer behaviour in the market is a widely studied and analysed problem.
Complexity of social, economic and psychological determinants that influence consumer decision
process is a reason for multilevel and multifactorial approaches to analyse this problem.
Advertisement is one of the most important factors that impact consumer decision process.
However, from a marketing perspective it is very difficult and complex task to analyse how the
advertisement influence the purchasing behaviour as a whole. Attempts to describe this process
resulted in multiple modelling approaches. Advertisement impact model AIDA is one of them. In
this hierarchical model it is assumed that the advertisement has a cause-and-effect relationship
with subsequent phases of consumer behaviour process. This paper describes application of
parametric regression model for operationalization of AIDA model. The study described is based
on survey covering 550 consumers of dairy product, all of age over 15 and living in one of the
nine agglomerations. Built models were examined and verified statistically. Obtained results
clearly show that the approach chosen to describe AIDA model is an appropriate method for
analysing impact of advertisement on consumer decision process.
13
HIERARCHICZNE PROCEDURY AGLOMERACYJNE W BADANIU
POZIOMU I STRUKTURY KOSZTÓW PUBLICZNYCH UCZELNI
AKADEMICKICH
Anna Ćwiąkała-Małys
Zakład Zarządzania Finansami
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytet Wrocławski
Monika Mościbrodzka
Zakład Statystyki i Badań Operacyjnych
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
W artykule zaprezentowano wykorzystanie hierarchicznych procedur aglomeracyjnych jako
narzędzia stosowanego w analizie porównawczej polskich uczelni publicznych. Badanie zostało
przeprowadzone w ujęciu przestrzennym, w ramach jednego roku i dotyczyło 57 uczelni publicznych o
charakterze akademickim. W wyniki przeprowadzonej analizy otrzymano podgrupy uczelni, wraz z
reprezentantami tych grup, w obrębie uczelni ogólnoakademickich, technicznych, ekonomicznych,
pedagogicznych oraz wychowania fizycznego, charakteryzujące się podobną strukturą kosztów. W kolejnym
kroku zweryfikowano zaproponowany podział, wykorzystując tablice kontyngencji oraz statystyki oceny
zgodności wyników klasyfikacji.
Zastosowanie
hierarchicznych procedur aglomeracyjnych do wstępnej analizy kosztów
publicznych uczelni wyższych stanowi, według, autorek, narzędzie, które może być wykorzystywane przez
decydentów wewnętrznych i zewnętrznych w procesie tworzenia strategii efektywnego wykorzystania środka
publicznego, tworzenia list rankingowych w celach porównawczych. Otrzymane wyniki powinny stanowić
podstawę do dalszej, ale tym razem bardziej szczegółowej analizy przyczynowo-skutkowej.
Artykuł stanowi kolejną pozycję w badaniach autorek z zakresu wykorzystania metod
taksonomicznych w badaniu struktur kosztów uczelni publicznych.
Słowa kluczowe: metody taksonomiczne, uczelnie publiczne, analiza poziomu kosztów
HIERARCHICAL AGGLOMERATIONAL PROCEDURES IN THE ANALYSIS
OF THE COSTS LEVEL AND STRUCTURE OF PUBLIC ACADEMIC
INSTITUTIONS
In this article hierarchical agglomerational procedures were presented as a tool used in a
comparative analysis of polish public universities. The research has been conducted in a spatial interpretation
during one year and concerned 57 public universities of academic character. The results of the analysis were
obtained subgroups of the university, along with representatives of these groups within the university college,
technical, economic, educational, and physical education, which are characterizing a similar cost structure.
The application of hierarchical agglomerational procedures in the initial analysis of public universities is,
according to the authors, a tool which can be used by internal and external decision-makers in a process of
creating a strategy of effective usage of public means, creating ranking lists for comparative purposes.
The results should constitute a basis for further and at the same time more detailed cause and effect
analysis.
The article is another position in authors’ researches in the area of the usage of taxonomic methods
in the analyses of costs structures of public universities.
Keywords: taxonomic methods, public universities, analysis of the cost level
14
DOPASOWANIE MODELI GARCH A JAKOŚĆ UZYSKANYCH PROGNOZ
Sylwia Anna Domańska
Katedra Międzynarodowych Studiów Porównawczych Szkoła Główna Handlowa
Istotną cechą rynków finansowych, odgrywającą ważną rolę przy ich wycenie, jest
zmienność cen instrumentów finansowych. Wysoka zmienność cen to z jednej strony szansa na
ponadprzeciętny zysk, z drugiej możliwość dużej straty. W literaturze przedmiotu wymienia się
dwie główne cechy zmienności, które komplikują wycenę instrumentów finansowych. Po
pierwsze, zmienność cen instrumentów finansowych ewoluuje w czasie oraz posiada tendencję
do tworzenia skupień. Jeśli w jakimś okresie pojawi się większa wartość wariancji, to
najprawdopodobniej pociągnie ona za sobą kolejna większą wartość i odwrotnie. Po drugie,
cechą zmienności jest jej nieobserwowalność, która wymusza poszukiwanie różnego rodzaju
miar zmienności. Ważnym sposobem prognozowania zmienności jest wykorzystanie modeli
GARCH.
Analiza dopasowania modeli GARCH przedstawiona w artykule będzie składała się z
trzech części. Po pierwsze, chciałabym dokonać rozważań teoretycznych w tym zakresie,
odnosząc się do zaleceń wskazanych w literaturze przedmiotu. Po drugie, przedstawiłabym
praktyczne aspekty właściwego doboru modelu GARCH dla danego szeregu czasowego na
podstawie wartości kryteriów informacyjnych. Po trzecie, chciałabym wskazać, za pomocą
narzędzi analizy ilościowej, związek jakości dopasowania modelu z jakością uzyskanych za jego
pomocą prognoz. Celem niniejszego artykułu jest sprawdzenie czy lepsze dopasowanie modelu
skutkuje lepszą jakością uzyskanej prognozy.
Słowa kluczowe: prognozowanie, modele GARCH, szeregi czasowe, dopasowanie
THE ADAPTATION OF GARCH MODELS AND THE QUALITY OF
OBTAINED FORECASTS
An important feature of financial markets, which plays an important role in their
valuation, is the volatility of price of financial instruments. The high volatility of price is, on the
one hand, the chance of above-average profits, on the other the possibility of large losses. The
literature mentions two main features of the volatility that complicate the valuation of financial
instruments. First, the volatility of prices of financial instruments is evolving over time and has a
tendency to form clumps. If at some time there is a greater variance, it is likely that another high
value will occur and vice versa. The second characteristic of the volatility is its non-observability,
which forces the search for different kinds of the volatility measurement. An important way of
forecasting volatility is to use GARCH models.
Analysis of the adaptation of GARCH models presented in the paper will consist of
three parts. Firstly, I would like to make the theoretical considerations in this regard, referring to
the recommendations identified in the literature. Secondly, I will show practical aspects of the
proper selection of GARCH model for the time series based on the values of information criteria.
Thirdly, I would like to indicate, using the tools of quantitative analysis, the relation between the
quality of adaptation with the quality of obtained forecasts. The aim of this paper is to verify if
the improvement of the goodness of GARCH models results in better volatility forecasts.
Keywords: forecasting, GARCH models, time series, adaptation
15
CZY ZASTOSOWANIE WSPÓLNEJ SKALI EKWIWALENTNOŚCI W UNII
EUROPEJSKIEJ JEST UZASADNIONE?
Hanna Dudek
Katedra Ekonometrii i Statystyki
W pracy podjęto temat zasadności stosowania wspólnej skali ekwiwalentności we
wszystkich krajach członkowskich w Unii Europejskiej w latach 2004-2012. Analizę
przeprowadzono na podstawie danych o konsumpcji typowych dóbr publicznych i prywatnych
przeciętnych gospodarstw domowych w UE. Celem pracy jest weryfikacja, czy konsumpcja tych
dóbr upodobniała się. Wynik przeprowadzonej analizy ma implikacje odnoszące się do kierunku
zmian w zakresie ekonomii skali w krajach członkowskich UE.
Słowa kluczowe: skala ekwiwalentności, konsumpcja dóbr publicznych I prywatnych
16
ANALIZA TRANSFERU RYZYKA EKSTREMALNEGO MIĘDZY
WYBRANYMI RYNKAMI FINANSOWYMI Z ZASTOSOWANIEM
PRZYCZYNOWOŚCI W RYZYKU W SENSIE GRANGERA
Marcin Fałdziński
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Celem proponowanego artykułu jest analiza powiązań między głównymi rynkami
finansowymi, reprezentującymi procesy finansowe i gospodarcze zachodzące we współczesnym
świecie. Badanie skupiało się na zagadnieniu rozlewania ryzyka ekstremalnego na rynkach
finansowych. Zrozumienie mechanizmu transferu ryzyka ma kluczowe znaczenie dla
efektywnego zarządzania ryzykiem, instytucji finansowych oraz podmiotów nadzorujących rynki
finansowe. W szczególności ryzyko ekstremalne ma największe znaczenie, ponieważ to
ekstremalne ruchy cen powodują największe zagrożenie oraz szanse dla uczestników rynku.
Przedstawiony artykuł stanowi rozszerzenie dotychczasowych badań, polegające na
wykorzystaniu najnowszej metodologii do badania przyczynowości w ryzyku w sensie Grangera
zaprezentowanej w pracy Candelon et al. (2013). Innowacyjność tego podejścia polega na
uwzględnieniu wielu różnych poziomów ryzyka w zakresie ogonów rozkładu, co dopuszcza
różną dynamikę transferu ryzyka pomiędzy rynkami. W celu odpowiedniego zmierzenia ryzyka,
mierzonego wartością zagrożoną, wykorzystano podejście Peaks over Threshold (POT) z
modelami zmienności (McNeil, Frey (2000)).
Słowa kluczowe: przyczynowość w ryzyku w sensie Grangera, wartość zagrożona, zjawisko
rozlewania ryzyka ekstremalnego, metoda Peaks over Threshold (POT)
ANALYSIS OF EXTREME RISK TRANSFER ACROSS SELECTED
FINANCIAL MARKETS WITH APPLICATION
OF GRANGER CAUSALITY IN RISK
The main aim of this paper is an analysis of integration among main financial markets
which represent financial and economic processes occurring in the contemporary world. This
research focuses on issue of extreme risk spillover effect on financial markets. Proper
understanding of risk transfer mechanism has paramount importance for effective risk
management, financial institutions and market supervision institutions. In particular, extreme risk
is the most important due the fact that the extreme prices movements are the main cause of
threats and opportunities for market participants. This paper is the extension of previous
researches on that issue. This extension takes into account the newest methodology framework
which is Granger-causality test presented in work of Candelon et al. (2013). Innovation in this
approach boils down to allowing for multiple different risk levels across distribution tails which
takes into consideration different dynamics of risk transfer mechanism across markets. In order to
estimate Value-at-Risk a Peaks over Threshold approach is applied with volatility models
(McNeil, Frey (2000)).
Keywords: Granger-causality in risk, Value-at-Risk, extreme risk spillover effect, Peaks over
Threshold (POT) method
17
ZAGREGOWANA MOBILNOŚĆ A POZIOM NIERÓWNOŚCI PŁACOWYCH
Karol Flisikowski
Katedra Nauk Ekonomicznych, Zakład Statystyki
Politechnika Gdańska
Praca przedstawia rozważania nad zależnością między poziomem nierówności
płacowych a uogólnioną, zagregowaną mobilnością płac. Większość analiz prowadzonych w tym
zakresie bazuje na twierdzeniu Friedman’a (1962), iż wśród dwóch społeczeństw z jednakowymi
rozkładami dochodów, to właśnie kraj z najwyższym poziomem mobilności jest najbardziej
egalitarny. Badania nad ogólnym pojęciem nierówności i ich wpływem na mobilność prowadzili
między innymi: Burkhauser (1997), Buchinsky i Hunt (1999), Dickens (2000), Cardoso (2006).
Bardzo ciekawe analizy w ostatnich latach w tym zakresie przeprowadzili również Kopczuk,
Saez i Song (2010). Na podstawie indywidualnych danych sięgających 1937 roku (USA)
przedstawili oni kompleksowe badania wpływu nierówności na poziom mobilności płacowych.
Nierówność rocznych płac układała się w kształcie krzywej „U”, opadając gwałtownie w 1953
roku, następnie przechylając się ku górze. Krótkoterminowe wskaźniki mobilności natomiast
otrzymano na niskich poziomach. Nawiązując do samej struktury płac, ruchliwość w górnych
partiach rozkładu okazała się bardzo stabilna (nie wykazano znaczących wahań od lat 70-tych
XX wieku). Badania nad zależnością mobilność płac – nierówności i teorie krzywej o kształcie
litery „U” stały się niezwykle popularne także w ostatnich latach. Niniejsza praca weryfikuje
dotychczas przeprowadzone badania w tym zakresie, a także wprowadza element nowości –
mobilność mierzona jest na wysoce zagregowanych danych, na poziomie sektorów gospodarki.
Słowa kluczowe: mobilność, nierówności, zagregowana mobilność, nierówności płac, miary
mobilności, mobilność sektorowa
AGGREGATED MOBILITY VS. WAGE INEQUALITY
The paper presents a discussion on the relationship between the level of wage
inequality and generalized, aggregate wage mobility. The idea is based on the Friedman’s (1962)
hypothesis, that among the two populations with equal distributions of income, the country with
the highest level of mobility is the most egalitarian. Studies on the general concept of inequalities
and their impact on mobility performed among others: Burkhauser (1997), Buchinsky and Hunt
(1999) , Dickens (2000), Cardoso (2006). Very interesting analysis in recent years on this issue is
done by Kopczuk, Saez and Song (2010). On the basis of individual data spanning 1937 (in the
U.S.) they presented a comprehensive study on the impact of inequality on the level of wage
mobility. Inequality of annual wage took a shape of the "U" - curve, dropping sharply in 1953,
then tilting upwards. Referring to the pay structure, motility in the upper distribution has proved
to be very stable (no significant fluctuations in the 70s of the twentieth century). Research on the
relationship of wage mobility - inequality and theories of the "U" - curve have become extremely
popular in recent years. This paper tries to verify research in this area with the use of the new
approach - mobility measured with the highly aggregated data (intersectoral mobility).
Keywords: mobility, wage mobility, wage inequality, inequality, general mobility, measures of
mobility, intersectoral mobility
18
NEUTRALNOŚĆ PIENIĄDZA W POLSCE I W STREFIE EURO W
ZALEŻNOŚCI OD FAZY CYKLU KONIUNKTURALNEGO
Maciej Gałecki
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Celem artykułu jest zweryfikowanie, czy faza cyklu koniunkturalnego ma istotny wpływ na
skuteczne oddziaływanie polityki monetarnej na zmienne realne. Z badań przeprowadzonych przez Holmesa i
Wanga oraz Telatara i Hasanovowa1 wynika, że negatywne szoki monetarne wywołują większy wpływ na
aktywność gospodarczą i mniejszy na inflację niż szoki pozytywne. W okresach recesji, w porównaniu do
okresu ekspansji, pozytywne szoki monetarne są bardziej efektywne względem aktywności gospodarczej, a
mniej względem inflacji.
Do zweryfikowania hipotezy badawczej, która mówi, że w krótkim okresie rodzaj fazy cyklu
koniunkturalnego ma istotny wpływ na oddziaływanie polityki monetarnej na zmienne realne, posłużą
narzędzia ekonometryczne. W długim okresie trwała zmiana podaży pieniądza nie ma wpływu na zmienne
realne (produkcję, zatrudnienie)2. W celu określenia punktów zwrotnych cyklu koniunkturalnego
wykorzystany zostanie model przełącznikowy Markowa3. Po określeniu punktów zwrotnych z
wykorzystaniem modeli klasy STVAR (z komponentem wygładzonego przejścia) 4 nastąpi główna część
badania zmierzająca do weryfikacji postawionej hipotezy. Po oszacowaniu modelu wyznaczona zostanie
uogólniona odpowiedź na impuls5, którą można stosować tak w modelach liniowych, jak i nieliniowych.
Metoda ta polega na porównaniu ze sobą dwóch prognoz, z których jedna uwzględnia wystąpienie jednorazowego szoku danego typu, zaś druga nie zakłada takiego scenariusza.
Słowa kluczowe: długookresowa hipoteza neutralności pieniądza, fazy cyklu koniunkturalnego, modele
przełącznikowe Markowa, modele klasy STVAR, uogólniona odpowiedź na impuls
MONETARY NEUTRALITY IN THE POLISH AND IN THE EURO AREA
ECONOMY DEPENDING ON THE BUSINESS CYCLES PHASES
Aim of the article is verified or the business cycle phase has significant effect on the monetary
policy an interaction on real economic variables. Research was conducted by Holmes and Wang [2000] and
Telatar and Hasanovow [2006] results that the negative monetary shocks cause greater impact on economic
activity and less on inflation than the positive monetary shocks. The positive monetary shocks are much more
efficient relative to the economic activity and less relative to inflation in the time on recession than time on
expansion.
The hypothesis testing assumes, that kind of business cycle phase has significant effect on the
monetary policy an effective interaction on real economic variables in short time. This hypothesis was
verified using the econometric tools. Permanent change in the money stock has no long-run consequences or
the level of real output and employment [King, Watson 1997]. Markov Switching Models [Hamilton 1994]
has been using to determine the turning points of business cycle. Then, using smooth transition vector
autoregressive model with logistic transition function, will happen the main part of the research. The purpose
will be verified hypothesis. Next generalized impulse response function [Koop, Pesaran and Potter 1996],
which may be used in linear and nonlinear models, will be determined after the STVAR model estimation.
This method involves comparing with each other two forecasts, which one takes occurrence a one-time shock
to the type, while the second does not establish such a scenario.
Keywords: Long-Run Monetary Neutrality, Business Cycles Phases, Markov Switching Models, Smooth
Transition Vector Autoregressive Model, Generalized Impulse Response Function
1
Holmes M.J., Wang P. Do monetary shocks exert nonlinear real effects on UK industrial production. Research Paper, No. 00/4, Loughborough University, 2000,
Telatar E., Hasanov M. The asymmetric effects of monetary shocks: the case of Turkey. Applied Economics, Vol. 38, No. 18, 2006 s. 2199–2208
2
King R. G., Watson M. W., Testing Long-Run Neutrality, Federal Reserve Bank of Richmond Economic Quarterly vol.83/3 Summer 1997, s. 69-98
3
Hamilton J. Time Series Analysis, Princeton University Press, Princeton, New York, 1994
4
Terasvirta T., Anderson H. M., Characterizing nonlinearities in business cycles using smooth transition autoregressive models. Journal of Applied Econometrics, Vol. 7,
Supplement: Special Issue on Nonlinear Dynamics and Econometrics,1992, s. 119–136
5
Koop G.,Pesaran M. H., Potter S. Impulse response analysis in nonlinear multivariate models. Journal of Econometrics, Vol. 74, No. 1, 1996, s.119–147
19
WPŁYW CENOWYCH SZOKÓW NAFTOWYCH NA KONIUNKTURĘ
GOSPODARCZĄ KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Andrzej Geise
Katedra Ekonometrii i Statystyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Wpływ naftowych szoków cenowych na gospodarkę, jako problem naukowy interesuje
ekonomistów od ponad 40 lat. Szczególnie interesujące są badania powiązań między cenami ropy
a okresami recesji w gospodarce. Ważnych ustaleń, z punktu widzenia polityki
makroekonomicznej, w swoich badaniach, dokonali między innymi Rasche oraz Tatom 6,
Hamilton oraz Gisser i Godwin. Teoria ekonomii sugeruje również, że zmiany w poziomie cen
ropy naftowej na rynkach światowych, wpływają na procesy makroekonomiczne, zarówno w
sposób bezpośredni jak i pośredni.
Głównym celem artykułu jest przeprowadzenie analizy wpływu naftowych szoków cenowych na
koniunkturę gospodarczą wybranych gospodarek Unii Europejskiej. Osiągnięcie celu możliwe
będzie dzięki zastosowaniu wybranych metod analizy szeregów czasowych. W badaniu
wykorzystano dane dotyczące cen dwóch benchmarków ropy naftowej: Urals oraz Brent, a także
informacje na temat produkcji przemysłowej oraz inflacji w wybranych krajach UE. Analiza
obejmuje okres od stycznia 1996 do października 2013.
Słowa kluczowe: szok podażowy, rynek ropy naftowej, dwuwymiarowa analiza spektralna,
OIL PRICE SHOCKS AND ITS IMPACT ON TO THE ECONOMIC
SITUATION IN THE EUROPEAN UNION COUNTRIES
The impact of oil price on the economy Has occupied the attention of researchers for
almost four decades. Most interesting of studies concern the analysis of linkages between oil
price and recession state in economy. Economic theory suggest that, oil price changes on world
market affects on macroeconomic situation of country in direct and indirect way.
The main goal of the paper is to conduct the analysis of impact of oil price shocks on
the economy in chosen EU countries. The goal can be reached by application of advanced
econometric methods. The study used data on the prices of the two benchmark crude oil: Urals
and Brent, as well as information on industrial production and inflation in selected EU countries.
The analysis covers the period from January 1996 to October 2013.
Keywords: suplay shock, crude oil market, spectral analysis
6
R.H. Rasche, J.A. Tatom, The Effects of the New Energy Regime on Economic Capacity,
Production and Prices, Federal Reserve bank of St. Louis Review 1977, nr. 59(4), s. 2-12.
20
KSZTAŁTOWANIE SIĘ KURSU LIRY TURECKIEJ WOBEC
PODSTAWOWYCH WALUT ŚWIATOWYCH
Stanisław Gędek
Katedra Ekonomii Politechnika Rzeszowska
Zmienność kursów walutowych jest przedmiotem intensywnych badań. Zazwyczaj
jednak przyjmuje się, że jest to czynnik zewnętrzny determinujący zachowanie innych zmiennych
makroekonomicznych, bądź przyczyn zmienności kursu walutowego upatruje się w zmienności
parametrów charakteryzujących gospodarkę danego kraju. Empiryczne badania wzajemnego
wpływu kursów walutowych podejmowane są bardzo rzadko. Z drugiej jednak strony, w teorii
optymalnego obszaru walutowego zakłada się konwergencję walut gospodarek mniejszych
względem walut gospodarek silniejszych. Waluty mniejszych krajów mogą znaleźć się w
nieformalnej unii monetarnej, a kursy ich walut upodabniają się do kursów waluty dominującej.
Gospodarka turecka rozwija się bardzo dynamiczne. Lira turecka, po okresie bardzo
wyraźnej deprecjacji, stała się znacznie bardziej stabilna. Kurs liry tureckiej jest więc dobrym
laboratorium, które może posłużyć badaniu oddziaływania waluty dominującej (euro).
Przedmiotem opracowania jest weryfikacja hipotezy, w myśl której kurs liry tureckiej do
wszystkich pozostałych walut światowych jest determinowany przez kurs tej waluty do euro, zaś
liry tureckiej wobec euro kształtuje się autonomiczne względem kursów pozostałych walut.
Weryfikowana też będzie hipoteza, iż parametry charakteryzujące relacje zachodzące na rynku
liry tureckiej podlegały znacznej zmienności w badanym okresie (lata 2005-2013).
Słowa kluczowe: kursy walutowe, lira turecka, kointegracja, funkcja reakcji na impuls
THE BEHAVIOR OF TURKISH LIRA EXCHANGE RATES
The volatility of the exchange rates is the subject of intensive research. Usually,
however, it is assumed that this is an external factor determining the behavior of other
macroeconomic variables. The variation the of the country economy parameters is assumed to be
responsible for the exchange rate variation in the other type of research. The empirical research of
a mutual influence of exchange rates are undertaken very rarely. On the other hand, in the theory
of optimal currency area, it is assumed the convergence of the economies of smaller currencies
against currencies of larger economies. Currencies of smaller countries may be in an informal
monetary union and their exchange rates are similar to the exchange rate of the dominant
currency.
The Turkish economy is developing very dynamically. Turkish Lira, after a period of a
very deep depreciation, has become much more stable. Turkish lira exchange rate is a good
laboratory to test the impact of the dominant currency (euro). The subject of the research is the
verification of the hypothesis according to which Turkish Lira exchange rates to other world
currencies is determined by the rate of this currency to the euro, while the Turkish Lira exchange
rate against euro is independent with respect to other courses. There will be also verified
hypothesis, that the parameters characterizing the Turkish Lira exchange rates have been subject
of significant volatility during the period under research (2005-2013).
Keywords: currency exchange rates, Turkish lira, cointegration, impulse response function
21
IMPLIKACJA ODLEGŁOŚCI EKONOMICZNEJ DO MODELOWANIA
KAPITALIZACJI WYBRANYCH GIEŁD
Joanna Górna, Karolina Górna, Dagna Wleklińska
e-mail: [email protected], [email protected],
[email protected]
Celem artykułu jest sprawdzenie czy wykorzystanie w modelowaniu kapitalizacji giełd elementów
ekonometrii przestrzennej wpływa pozytywnie na wartość poznawczą modelu. Metody ekonometrii
przestrzennej uwzględniają położenie geograficzne badanych obiektów. Jednak ze względu na charakter
giełd, które nie są ściśle związane ze swoją geograficzną lokalizacją (spowodowane jest to mobilnością
kapitału), zaproponowana zostanie macierz oparta na odległości ekonomicznej. Dzięki takiemu podejściu
możliwe będzie sprawdzenie jak silnie na kształtowanie się wielkości kapitalizacji na jednej giełdzie wpływa
wartość tego procesu na innych giełdach, bardziej lub mniej „podobnych” pod względem ekonomicznym.
Kapitalizacja spółek krajowych stanowi jeden z najważniejszych parametrów odzwierciedlających
sytuację rynku papierów wartościowych. Obliczana jest jako łączna wartość giełdowa spółek krajowych.
Wysoka wartość tego wskaźnika decyduje o zainteresowaniu dużych inwestorów lokowaniem kapitału na
danym parkiecie oraz o jego atrakcyjności na tle innych giełd. W celu modelowania zmienności kapitalizacji
zostaną wprowadzone do modelu zmienne objaśniające w dwojaki sposób: bezpośrednio oraz pośrednio, jako
elementy służące obliczeniu odległości ekonomicznej. Ponadto sprawdzone zostanie, czy między wybranymi
giełdami zachodzi zjawisko sigma-konwergencji wielkości kapitalizacji.
Badaniem objętych zostanie 46 giełd, zakres czasowy to lata 2004-2012. Dodatkowo dane zostaną
zaprezentowane w formie panelu, co pozwoli na sprawdzenie występowania efektów stałych.
Słowa kluczowe: kapitalizacja spółki, odległość ekonomiczna, dane panelowe, ekonometria
przestrzenna, efekty stałe, model SAR, model SERR, sigma konwergencja
IMPLICATION OF ECONOMIC DISTANCE INTO MODELING SELECTED
STOCKS’ EXCHANGE CAPITALIZATION
The aim of the article is to verify if implication of spatial econometrics methods to stocks
exchange capitalization modeling can increase the cognitive value of the model. Spatial econometrics method
are strictly connected to geographical location of investigated objects. However, according to character of
stocks, which are not closely connected to their spatial position, in investigated model instead of
neighborhood matrix, the matrix founded on economical distance will be proposed. Thanks to that approach,
it will be possible to investigate how powerful impact on stock capitalization has value of this process
observed in the other stocks, which are economically more or less “similar”.
National stock exchange capitalization is one of the most crucial determinant, which reflects the
situation on stock market. It is calculated as an aggregate stock value of national companies. High value of
this index determines large investors’ interest in locating their capital on a specific stock exchange. It also
reflects the attractiveness of concrete market in comparison to other stocks. The variability of stocks
exchange capitalization will be explain by endogenous variables used in two ways: directly implicated to
model and indirectly as elements used to calculate economical distance. Moreover, it will be investigated if
among selected stocks sigma-convergence phenomena of capitalization is observed.
The investigation will be conducted for 46 stocks exchange. Time span are years from 2004 to
2012. Data will be presented as panel, that occurrence of fixed effects could be tested.
Keywords: stock capitalization, economical distance, panel data, spatial econometric, fixed
effects, SAR model, SERR model, sigma convergence
22
ANALIZA EFEKTÓW KALENDARZOWYCH
NA RYNKACH METALI SZLACHETNYCH
Anna Górska*, Monika Krawiec**
*Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
**Katedra Ekonometrii i Statystyki
e-mail: [email protected], [email protected]
Wiele analiz finansowych opiera się na hipotezie rynku efektywnego, która znajduje
zastosowanie również na rynkach towarowych. Zgodnie z klasyczną definicją Famy, rynek, na
którym ceny zawsze w pełni odzwierciedlają dostępną informację, nazywa się efektywnym. Choć
wyróżnia się trzy formy efektywności: słabą, półsilną i silną, to najczęściej weryfikuje się
hipotezę o słabej efektywności informacyjnej rynku. W tym celu stosuje się narzędzia analizy
technicznej i testy statystyczne, weryfikujące losowość zmian w szeregu, np. testy obecności
pierwiastków jednostkowych, testy współczynników autokorelacji, test ilorazów wariancji, test
serii oraz badanie zależności i korelacji długookresowych czy badanie efektów kalendarzowych.
Efekty kalendarzowe, to tzw. anomalie w zachowaniach się cen walorów, które mogą
podważać hipotezę efektywności. Najczęściej wymienia się efekt dnia tygodnia, efekt miesiąca w
roku, efekt wakacji, efekt przełomu miesiąca. Anomalie te obserwuje się na wielu rynkach
finansowych, głównie na giełdach papierów wartościowych, stąd badania efektów
kalendarzowych zazwyczaj koncentrują się na rynkach akcji. Natomiast celem niniejszej pracy
jest poszukiwanie tych anomalii na rynkach metali szlachetnych (materiał empiryczny stanowią
dzienne ceny spot z rynku londyńskiego w latach 2008-2013). Jest to kontynuacja
wcześniejszych badań autorek, w ramach których testowano słabą formę efektywności
informacyjnej na rynkach metali szlachetnych, wykorzystując test serii, autokorelacji i ilorazu
wariancji. Otrzymane wówczas wyniki nie były jednoznaczne.
Słowa kluczowe: efekt kalendarza, rynki metali szlachetnych
ANALYSIS OF CALENDAR EFFECTS IN MARKETS
OF PRECIOUS METALS
Numerous financial analyses are based on the efficient market hypothesis, which may be also
applied to commodity markets. According to the classical Fama’s definition: a market in which prices always
fully reflect available information is called efficient. Although there are three forms of efficiency: weak,
semi-strong and strong, the weak-form market efficiency hypothesis is tested the most often. To do this,
technical analysis tools and statistical tests verifying random changes in prices are applied. These are for
example: unit root tests, autocorrelation tests, variance ratio test, runs test, as well as analysis of long-run
relationships and correlations and calendar effects analysis.
Calendar effects are anomalies in the behavior of asset prices that may disprove the efficient
market hypothesis. The most cited are: day-of-the-week effect, month-of-the-year effect, holidays effect and
turn-of-the-month effect. These anomalies are observed in many financial markets, most often on stock
exchanges, thus studies on calendar effects usually focus on stock markets. However, the aim of the paper is
searching for the anomalies in precious metals markets (the empirical data covers London daily spot prices
from 2008 through 2013). This is the continuation of authors’ former research that aimed at testing weak
market efficiency hypothesis for precious metals markets by the use of runs test, variance ratio tests and
autocorrelation test. The results obtained then were not homogeneous.
Keywords: calendar effect, precious metals markets
23
ANALIZY DANYCH EKONOMICZNYCH Z UŻYCIEM RODZIN
KLASYFIKATORÓW
Urszula Grzybowska, Marek Karwański
Katedra Informatyki SGGW w Warszawie
e-mail: [email protected] [email protected]
Do opisu ekonomii przedsiębiorstw i spółek używa się dużej liczby wskaźników. Są
one powiązane ze sobą i można je rozpatrywać tylko w określonym kontekście. Modele
regresyjne pozwalają definiować taki kontekst. Niestety interesujące problemy są zazwyczaj
nieliniowe i wybór istotnej informacji jest bardzo trudny. W niniejszej pracy przedstawiamy
porównanie metod porządkowania wartości spółek giełdowych z punktu widzenia technik typu
Data Envelopment Analysis z nieparametrycznymi modelami rodzin klasyfikatorów takich jak:
bagging, decision trees, gradient boosting machine, lasy losowe. Ze względu na dużą ilość
zmiennych opisujących spółki głównym celem pracy jest prezentacja metod ich selekcji
i propozycje metryki pozwalającej porównywać uzyskane wyniki. Zastosowanie metod zostanie
zilustrowane na danych rzeczywistych.
Słowa kluczowe: lasy losowe, drzewa decyzyjne, bagging, boosting, DEA
FAMILIES OF CLASSIFIERS APPLICATION TO ECONOMIC DATA
Economic description of firms and companies is based on a number of indicators. The
indicators are related to each other and can be considered only in a specific context. Regression
models allow for such an approach. Unfortunately, the problems we deal with are usually
nonlinear and the choice of relevant information is very difficult. In the paper we compare
methods of companies ordering obtained by nonparametric models of classifiers such as bagging,
decision trees, gradient boosting machine and random forests with techniques based on Data
Envelopment Analysis. The aim of the paper is to present methods of selection of indicators
based on different goodness-of-fit measures. We also propose our measure to compare the results.
The methods will be applied to real data.
Keywords: random forests, decision tress, bagging, boosting, DEA
24
ZASTOSOWANIE SZTUCZNEJ SIECI NEURONOWEJ
W ZARZĄDZANIU PORTFELEM AKCJI
Marcin Halicki1, Tadeusz Kwater2
1
Zakład Polityki Regionalnej i Gospodarki Żywnościowej
2
Wydział Matematyczno-Przyrodniczy
Uniwersytet Rzeszowski
e-mail: [email protected]; [email protected]
Internacjonalizacja gospodarek, z którą niewątpliwie mamy do czynienia, wywiera
wpływ nie tylko na współzależność gospodarek poszczególnych krajów, lecz także na inne
podmioty, do których można zaliczyć m.in. instytucje finansowe. Jednakże w okresie
rozpoczynającym się od upadku Lehman Brothers, roczna wartość transakcji finansowych na
świecie, według raportu „Life after Lehman, Five years on”, jest nadal o ok. 30% niższa niż w
latach silnego rozwoju rynków kapitałowych, tj. w latach 2006-2007. Z tego powodu efektywny
proces zarządzania portfelem instrumentów finansowych, w tym także akcji, musi uwzględniać
także międzynarodową dywersyfikację, która wymaga odpowiedniego wyboru giełd papierów
wartościowych. Wybór ten może zostać wspomożony przez narzędzie zwane sztucznymi
sieciami neuronowymi. Celem niniejszej publikacji jest zatem próba zastosowania sztucznych
sieci neuronowych w procesie wspomagania wyboru giełd papierów wartościowych w ramach
zarządzania portfelem akcji.
W powyższym kontekście, dla charakteryzacji giełd papierów wartościowych
zaproponowano 5 istotnych cech. Podano definicje tych cech uwzględniając terminologię z
obszaru nauk ekonomicznych. Reasumując, na podstawie wybranych cech giełd papierów
wartościowych zaprezentowano zastosowanie sztucznych sieci neuronowych w procesie
wspomagania decyzji wyboru giełd papierów wartościowych celem inwestycji środków
pieniężnych w akcje z perspektywy uzyskania wysokiej stopy zwrotu. Zaprezentowane
rozważania będą stanowiły przyczynek do odrębnych badań.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, giełdy papierów wartościowych, cechy
APPLICATION OF ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS IN PORTFOLIO
MANAGEMENT
The internationalization of economies, which we have to deal with, has an impact not only on the
interdependence of the economies of individual countries, but also on other entities, which may include
financial institutions. However, during the period commencing from the collapse of Lehman Brothers, the
annual value of financial transactions in the world, according to the report "Life after Lehman, Five years on"
is still about 30% lower than during the strong development of the capital markets, which was in years 2006 2007. For this reason, an effective process for portfolio management of financial instruments (including
shares too) must take into account international diversification, which requires an appropriate choice of stock
exchanges. This choice can be supported by a tool that is called artificial neural networks. The purpose of this
paper is an attempt to apply some artificial neural networks for the selection of stock exchanges in the
framework of portfolio management.
In this context, for the characterization of stock exchanges, five essential features will be proposed.
Definitions of these characteristics take into account the terminology of the area of economics. In summary,
basing on selected characteristics of the securities exchanges, it will be presented what is attempt to apply
artificial neural network in the selection process of stock exchanges for investment funds in the shares of the
prospects of high returns. The presented considerations will be a contribution to other studies.
Keywords: artificial intelligence, stock exchanges, features
25
ZMIANY STRUKTURALNE A PIONOWA TRANSMISJA CEN NA RYNKU
WOŁOWINY W POLSCE
Mariusz Hamulczuk
Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
Przeprowadzone dotychczas badania [Hamulczuk 2013] wykazały, że w szeregach
czasowych cen skupu i cen detalicznych wołowiny w Polsce mamy do czynienia ze zmianami
strukturalnymi. Zmiany strukturalne występują również w relacji długookresowej między tymi
cenami. Wiążą się one z epidemią BSE oraz ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej.
Występowanie zmian strukturalnych powoduje trudności w oszacowaniu zależności
między cenami a ich nieuwzględnienie wpływa na wyniki otrzymywanych analiz. W tym
kontekście celem badań będzie oszacowanie modeli transmisji dla miesięcznych cen rolnych i
detalicznych mięsa wołowego w Polsce w latach 1997-2013. Będą one podstawą wnioskowania
na temat zależności długookresowych, dostosowań krótkookresowych oraz testowania asymetrii.
W tym celu wykorzystane zostanie analiza kointegracyjna przy różnych założeniach dotyczących
charakteru zmian strukturalnych.
Słowa kluczowe: ceny wołowiny, transmisja cen, załamanie strukturalne, kointegracja
STRUCTURAL BREAKS AND VERTICAL PRICE TRANSMISSION IN THE
POLISH BEEF MARKET
The studies carried out so far [Hamulczuk 2013] showed the occurrence of structural
break points in the time series of farm prices and retail prices of beef in Poland. Structural breaks
also occur in the long-run relationship between these prices. They are associated with the
outbreak of BSE and new era that Poland entered the European Union.
The occurrence of structural brakes makes it difficult to estimate the relationship
between price series and no account of structural changes affect the results of analyzes obtained.
In this context, the aim of this study will be an estimating of transmission models for the monthly
farm and retail beef prices in Poland in the years 1997-2013. They will be used for testing the
existence of the long-run relationship, the short-term adjustments and the asymmetric price
responses. For this purpose, the cointegration analysis under different assumptions about the
nature of structural brakes will be employed.
Keywords: beef prices, price transmission, structural break, cointegration
26
PROPOZYCJA MODYFIKACJI SKŁADKI NETTO W UBEZPIECZENIACH Z
FUNDUSZEM KAPITAŁOWYM UWZGLĘDNIAJĄCA DODATKOWE
RYZYKO FINANSOWE.
Magdalena Homa
Wycena klasycznych ubezpieczeń na życie oparta jest na zasadzie równoważności i
uwzględnia ryzyko śmierci i zmianę wartości pieniądza w czasie czyli tzw. ryzyko aktuarialne.
Taka wycena aktuarialna zakłada strategię zabezpieczającą, którą trudno jest realizować firmom
ubezpieczeniowym oferującym złożone produkty ubezpieczeniowe jakim są ubezpieczenia z
funduszem kapitałowym (UFK). W ubezpieczeniach tego typu świadczenia połączone są z
rynkiem finansowym, które nie podlega dywersyfikacji i w związku z tym wycena powinna
uwzględniać dodatkowy aspekt. Dlatego też w pracy zaproponowano modyfikację sposobu
kalkulacji składki netto dla ubezpieczeń UFK będącą kombinacją ujęcia aktuarialnego i
finansowego. Zaproponowano aby przy kalkulacji składki uwzględnić zarówno ryzyko
aktuarialne jak i finansowe związane z kontraktem ubezpieczeniowym łączącym aspekt
ubezpieczeniowy z inwestycjami. Jednocześnie zbadano wpływ modyfikacji na wysokość
świadczeń wynikających z zawartego ubezpieczenia.
27
DYNAMIKA ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO WSI
Monika Jaworska
Katedra Statystyki Matematycznej Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Artykuł omawia rozwój ludności wiejskiej w Małopolsce. Celem opracowania jest
przedstawienie dynamiki liczby ludności wiejskiej w Małopolsce w latach 2004-2012 oraz
wyznaczenie prognoz na kolejne lata. W celu wyznaczenia prognoz zostanie wykorzystana
metoda ekstrapolacji modeli tendencji rozwojowych. Przedmiotem mojej uwagi są także procesy
demograficzne w przekroju miasto-wieś.
Słowa kluczowe: ludność wiejska, model tendencji rozwojowej, prognoza
DYNAMICS OF DEVELOPMENT OF RURAL POPULATION
In this paper I discuss the development of the rural population in Malopolska. The aim
of this study is to present the population dynamics in Malopolska in the year 2004-2012 and
appointment of forecasts for the next years. To designate the forecasts of investigated phenomena
it was used extrapolation of models of development trend method. The main objects of my
attention are demographic processes in rural-urban cross-section.
Keywords: rural population, model of development trends, forecast
28
MODEL RASCHA W KONSTRUKCJI ROZMYTEJ METODY TOPSIS
Bartłomiej Jefmański
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Katedra Ekonometrii i Informatyki
Rozmyta metoda TOPSIS umożliwia liniowe uporządkowanie obiektów
scharakteryzowanych za pomocą zmiennych lingwistycznych, których wartości stanowią
wyrażenia pochodzące z języka naturalnego. Istotnym, aczkolwiek często bagatelizowanym,
etapem tej metody jest wybór sposobu przedstawienia wyrażeń lingwistycznych za pomocą liczb
rozmytych.
W referacie zaproponowana zostanie metoda hybrydowa polegająca na połączeniu
modelu Rascha oraz rozmytej metody TOPSIS. Proponowane podejście umożliwia konwersje
wyrażeń lingwistycznych do postaci trójkątnych liczb rozmytych a następnie liniowe
uporządkowanie obiektów scharakteryzowanych za pomocą zmiennych lingwistycznych.
Słowa kluczowe: rozmyta metoda TOPSIS, model Rascha, liczby rozmyte
Literatura:
Chen Ch.-T., Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment, “Fuzzy Sets
and Systems” 2000, no. 114, s. 1-9.
DeMars Ch., Item Response Theory, Oxford University Press, Oxford 2010.
THE RASCH MODEL IN CONSTRUCTING THE FUZZY TOPSIS METHOD
The fuzzy TOPSIS method provides the linear ordering of the objects characterized by
linguistic variables, whose values are derived from the expressions of a natural language. An
important, but often underestimated, stage of this method is a choice of the representation of
linguistic expressions by fuzzy numbers.
The paper presents the hybrid method combining both the Rasch model and the fuzzy
TOPSIS method. The proposed approach enables the conversion of linguistic expressions to the
triangular fuzzy numbers and then the linear ordering of the objects characterized by linguistic
variables.
Keywords: fuzzy TOPSIS method, the Rasch model, fuzzy numbers
29
ESTIMATING THE COST EFFECTIVENESS THRESHOLD FOR COMMON
VERSUS RARE DISEASES IN POLAND.
Waldemar Karpa
Economics Department
Kozmiński University
The aim of this paper is to estimate the cost-effectiveness threshold for a sample of both
common and rare diseases in Poland using the NHF data. We expand the existing econometric
models by addressing the impact of marginal change in overall NHS expenditure on changes in
mortality for a group of diseases. As a further step, we translate the measure of benefit in the
threshold to health effect (QALYs) by estimating the quality of life (QoL) associated with
additional years of life and the direct impact of health services on QoL. The analysis concludes
with a broad discussion of the cost effectiveness threshold for policy purposes. The results of our
study confirm the need for better and more inclusive health technology assesment (HTA), taking
into account the health benefits of innovative medicines and medical procedures.
Keywords: health economics, cost-effectiveness analysis, cost of disease
JEL: H51, I15, I18,
30
EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCYJNA FUNDUSZY EMERYTALNYCH
NA TLE FIO STABILNEGO WZROSTU
Andrzej Karpio
Dorota Żebrowska – Suchodolska
Katedra Ekonometrii i Statystyki, SGGW w Warszawie
[email protected]
Ze względu na zmiany ustawowe, płacący ubezpieczenie emerytalne mają prawo
wyboru wpłat do ZUS lub do OFE, decyzje można podejmować co dwa lata. Ponadto, fundusze
emerytalne straciły prawo inwestowania w obligacje skarbowe, w konsekwencji składy portfeli
będą zupełni inne niż dotychczas. W szczególności będą bardziej ryzykowne i w swojej
strukturze będą podobne do portfeli funduszy akcyjnych. Przez cały okres funkcjonowania
reformy emerytalnej inwestycje funduszy emerytalnych przypominały inwestycje otwartych
funduszy stabilnego wzrostu. W pracy dokonano analizy porównawczej efektywności
inwestycyjnej OFE i otwartych funduszy stabilnego na przestrzeni ostatnich lat. Narzędziem
porównawczym są miary zysków i strat oraz modyfikacja wskaźnika Sharpe’a. Jako czynnik
rynkowy zaproponowano wskaźnik będący kombinacją liniową indeksu WIG20 oraz indeksu
rynku akcji TBSP. Praca jest wstępem do dalszych badań efektywności inwestycyjnej funduszy
emerytalnych po zmianach ustawowych i tym samym jakościowej zmianie składu portfeli oraz
znacznym ilościowym spadku posiadanych aktywów.
Słowa kluczowe: otwarte fundusze inwestycyjne, otwarte fundusze emerytalne, efektywność
inwestycyjna, portfele inwestycyjne, wskaźniki efektywności
INVESTMENT EFFECTIVENESS
OF THE MUTUAL FUNDS IN COMPARISON
WITH THE STABLE GROWTH OPEN-END MUTUAL FUNDS
Due to the legal changes, people paying pension insurance have the right to choose between ZUS
and OFE. The decision may be made every two years. In addition, open pension funds have lost the right to
invest in treasury bonds, consequently investment portfolios will be totally different. They will be particularly
more risky and they will be similar to stable growth mutual funds portfolios in terms of structure. During the
period of the functioning of the pension reform, open pension funds investments resembled open-end stable
growth mutual funds investments. In this work, a comparative analysis of the investment effectiveness of
OFE and open-end stable growth funds was carried out over the last couple of years. The comparative tool,
used in the analysis, are the measures of the gains and losses, as well as the modification of the Sharpe's
indicator. As a market factor, an investment indicator which is a linear combination of WIG20 index and the
index of TBSP was proposed. This work is an introduction to some further research concerning investment
effectiveness of the open pension funds after the legal changes, so the qualitative change in the investment
portfolios, and finally the significant quantitative loss of the possessed assets.
Keywords: open-end mutal funds, open pension funds, investment effectiveness, investment
portfolios, effectiveness indicators
31
STRATA JAKO PODSTAWA OCENY EFEKTYWNOŚCI INWESTYCYJNEJ
FIO AKCJI I ZRÓWNOWAŻONYCH
Andrzej Karpio
Dorota Żebrowska – Suchodolska
Katedra Ekonometrii i Statystyki, SGGW w Warszawie
[email protected]
W pracy wykorzystano wskaźniki zysków i strat do tworzenia rankingów otwartych
funduszy inwestycyjnych akcji i zrównoważonych. Zastosowane metody, wskaźniki Calmara,
Sterlinga i Burke’a, korzystają z mierników strat zamiast standardowo stosowanych miar ryzyka
czyli odchylenia standardowego i współczynnika beta. Pozwala to w ocenie funduszy między
innymi uwzględnić potoczne rozumienie ryzyka przez klientów. Analiza obejmuje lata 20032012, który dodatkowo został podzielony na dwa podokresy: 2003-2007 i 2007-2012. Dzięki
temu można było porównać pozycje rankingowe funduszy w okresach różnych koniunktur
rynkowych. W konsekwencji udało się zidentyfikować podmioty, które dobrze radzą sobie w
okresach bessy i hossy oraz te, które słabe wypadają w obu podokresach. Stworzone rankingi,
uwzględniające różne wskaźniki, różne okresy koniunktury oraz obie grupy funduszy, porównano
ze sobą korzystając ze współczynnika korelacji rangowej Spearmana. W rezultacie okazało się,
że różne miary efektywności inwestycyjnej prowadzą do bardzo podobnych rankingów ponadto
występuje niewielka korelacja pomiędzy rankingami okresie bessy i hossy.
Słowa kluczowe: otwarty fundusz inwestycyjny, ryzyko, wskaźniki zysków i strat
LOSS AS A BASIS FOR ASSESSING THE INVESTMENT EFFECTIVENESS
OF OPEN INVESTMENT FUNDS SHARES AND BALANCED OPEN
INVESTMENT FUNDS
In the study, the profit and loss indicators were used to create the rankings of open investment
funds shares and balanced open investment funds. The applied methods, Calmar, Sterling and Burke’s
indicators, apply the indicators of losses instead of standard risk measures, i.e. standard deviation and beta
coefficient. This allows, as part of the assessment of funds, inter alia, to include the conventional
understanding of risk by customers. The analysis covers the period from 2003 to 2012, which was further
divided into two sub-periods: 2003-2007 and 2007-2012. Thanks to this, the funds ranking positions could be
compared in different periods of market conjunctures. As a result, the entities that do well in the bear and bull
market as well as those that do badly in both sub-periods were identified. The designed rankings, taking into
account different indicators, different periods of conjuncture and both groups of funds, were compared with
one another using Spearman's rank correlation coefficient. It was found out that various measures of
investment efficiency lead to very similar rankings. Moreover, there is little correlation between the rankings
during the bear market and bull market.
Keywords: open investment fund, risk , the profit and loss indicators,
32
MODEL KONKURENCJI CENOWEJ
NA RYNKU TURYSTYCZNYM Z SEZONOWOŚCIĄ
Michał Karpuk
Wydział Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej
W artykule jest rozpatrywany model konkurencji cenowej na rynku homogenicznych produktów i usług turystycznych z uwzględnieniem wahań sezonowych.
Model jest rozwinięciem modelu Bertranda konkurencji cenowej, w którym zakłada się, że dla konsumentów na wybór z jednorodnych towarów i usług najwięcej wpływa
minimalna cena.
Rozpatrujemy n firm, które sprzedają na rynku turystycznym identyczny towar lub usługi (lub podobne). Założymy, że maksymalne koszty ci dla i-ej firmy (i=1,2,…,n)
słabo zmieniają się w czasie (ci  const), oraz ilość sprzedaż xi zależy od ceny pi sprzedaży firmy i oraz cen firm konkurencyjnych pk (k=1,2,…,n, k ≠ i). W warunkach
konkurencji zwiększenie zysku i firmy i jest możliwe kosztem wprowadzenia niektórych zniżek di ≥ 0 na towary i usługi turystyczne, co spowoduję zwiększenie ilości
sprzedaż xi . Funkcję celu – zysk firmy i zapiszemy jako
(1)
  ( p  c  d ) x  max
i
i
i
i
i
Przyjmując że cena sprzedaży pi firmy i jest bliska średniej ceny rynkowej p: pi  p, z zadania maksymalizacji (1) trzeba ustalić optymalne zniżki di na turystyczne towary i
usługi dla firmy i.
Ilość sprzedaż xi zależy od dynamiki runku którą można opisać układem niejednorodnych równań różniczkowych pierwszego stopnia:
n
dxi
  i x i qi  j x j  ki x0 1  f1t  f 2 sin t  f 3 cos t 
dt
j 1
(2)
j i
Współczynnik i ≥ 0 (wymiar – odwrotność czasu) można interpretować jako „wysiłki” firmy i na zwiększenie sprzedaż (na przykład, na reklamę). Współczynniki j ≥ 0 „wysiłki” konkurencji dla zwiększenia swoich sprzedaż, qi – współczynnik wpływu konkurencji na zmniejszenie ilości sprzedaż xi. Jednorodny człon równania
n
 i x i qi   j x j
j 1
j i
przedstawia
okres przejściowy do ustalenia
stabilizacji na rynku sprzedaż
towarów i
usług turystycznych.
Niejednorodny składnik
n
x
ki x0 1  f1t  f 2 sin t  f3 cos t  równania różniczkowego opisuję sprzedaż po okresie przejściowym. x0   xi  const - cały możliwy rynek sprzedaż, ki  i - udział
x0
i 1
firmy i w rynku turystycznym, zależy od właściwości firmy, zakładamy jego jako wartość stałą.
1 f1t  - liniowy trend zależności sprzedaż x
0
od czasu t, f1 –
współczynnik kierunkowy trendu,  f 2 sin t  f3 cos t  - wahania sezonowe w ilościach sprzedaż. Dla optymalizacji zysku firmy (1) weźmiemy pod uwagę że wysiłki firmy i
po zwiększeniu sprzedaży będą uzależnione w tym i od zniżek di. które dla uproszczenia wyliczeń przedstawimy jako zależność potęgową
 i  i di
i
Rozwiązanie układu równań (2) pozwala znaleźć zależność ilości sprzedaż od czasu xi = xi(t). Podstawiając xi w (1) i optymalizując zysk i ustalamy optymalne zniżki di dla
firm na rynku oraz wyliczyć wielkości sprzedaż i zyski firm.
W artykule są przeanalizowane numerycznie zachowanie firm turystycznych w przypadku n=2 (rynek duopolowy) zależności od parametrów modelu (1), (2).
Z przeprowadzonego badania można zrobić wnioski:
- jeżeli ogólna ilość sprzedaż na rynku xo jest stała, to istnieję zrównoważony rozkład zniżek di, dla którego występują maksymalne zyski firm turystycznych. Istnienie
punktu równowagi Nasha oznacza, że ustalenie zniżek niezgodnie z rozkładem optymalnym doprowadzi do zmniejszeniu zysku firm;
- jeżeli ilość sprzedaż jest zmienna z czasem (trend liniowy i/lub sezonowość), wtedy dla każdego innego xo występuję rozkład równoważony. To oznacza, że każda firma
powinna obserwować rynek sprzedaż w zależności od którego ustalać obniżki.
PRICE COMPETITION MODEL IN TOURISM MARKET WITH PARTICULAR FOCUS
TO SEASONALITY FACTOR
The articles presents a price competition model on a homogeneous tourism goods and services market with particular focus to seasonal fluctuations. The model presents
developed Bertrand price competition model, which assumes that minimum price influences consumers’ choices between homogeneous goods and services.
The analysis presents a number of n companies that sell homogeneous (or similar) goods or services on tourism market. It is assumed that maximum costs ci for company i
(i=1,2,…,n) change with time slowly (ci  const) and a number of sales xi depends on a selling price pi of the company i and on prices of competitive companies pk
(k=1,2,…,n, k ≠ i). In a competition environment the increase in income i of the company i is possible at the expense of introduction of discounts di ≥ 0 on tourism goods
and services which results in the increase of number of sales xi. The function of purpose – income of the company i is as follows
(1)
 i  ( pi  ci  di ) xi  max
Assuming that the selling price pi of the company i is similar to the average market price p: pi  p, it is necessary to define optimal discounts di on tourism goods and services of
the company i using the task of maximization (1).
The number of sales xi depends on the market dynamics, which can be described by means of inhomogeneous differential equations of the first order:
n
dxi
  i x i qi  j x j  ki x0 1  f1t  f 2 sin t  f 3 cos t 
dt
(2)
j 1
j i
Coefficient i ≥ 0 (dimension – time inversion) can be interpreted as the ‘efforts’ of the company i to increase sales (for example, advertisement). Coefficients j ≥ 0 are the
‘efforts’ of competitive companies to increase their sales, qi is the coefficient which represents the impact of competition on decrease in the number of sales xi.
n
Homogeneous element of an equation
 i x i qi   j x j
j 1
j i
presents a temporary period taking place until situation on the market of tourism goods and services sales is stabilized.
Non-homogeneous element ki x0 1  f1t  f 2 sin t  f3 cos t  of the differential equation presents the number of sales after a temporary period. x0 
n
x
i 1
i
 const is
xi
the market of all tourism goods and services sales, ki  x is the share of the company i in the tourism market which depends on the characteristics of the company, defined
0
as a constant value.
1 f1t  is a linear tendency of relation between sales x
0
and time t, f1 is a directional coefficient of the tendency,
 f 2 sin t  f3 cos t  are
seasonal fluctuations displayed in the amounts of sales. In order to perform the optimization of profits of the company (1) it is necessary to take into consideration that

efforts of the company i after the increase in number of sales will also depend on discounts di, which are presented as power function  i  i di i
Solution of the system of equations (2) displays dependence of the number of sales on time xi = xi(t). After addition of xi to (1) and optimization of profits i it is possible to
determine optimal discounts di for the companies available on the market and calculate the number of sales and profits of the companies.
The article presents the numerical analysis of tourism companies with the condition where n=2 (bipolar market) of the dependence on model parameters (1), (2).
Based on the above analysis, it can be concluded that:
- if the number of sales is stable on the market xo, there exists a balanced distribution of discounts di, which results in the maximum incomes of tourism companies. The
existence of the Nash equilibrium point means that determination of discounts which does not correspond to the optimal distribution of discounts may result in decrease of
company profits;
- if the number of sales changes with time (linear tendency and/or seasonality factor), there exists a balanced distribution of discounts for every other xo. This means that every
company must monitor the market of tourism goods and services in order to determine discounts.
Keywords: tourism, econometric model
33
WPŁYW CZYNNIKÓW PRZESTRZENNYCH
NA KSZTAŁTOWANIE CENY USŁUG TURYSTYCZNYCH
Michał Karpuk
Wydział Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej
Współczesne analizy zjawisk gospodarczych są co raz więcej oparte na analizy przestrzenne, pozwalający oszacować wpływ czynników przestrzennych
(położenie geograficzne, możliwości komunikacyjne) na wskaźniki ekonomiczne. W artykule jest rozpatrywany model konkurencji cenowej na rynku homogenicznych
produktów i usług turystycznych z uwzględnieniem wpływu czynników przestrzennych. Model jest rozwinięciem modelu Bertranda konkurencji cenowej, w którym zakłada
się, że dla konsumentów na wybór z jednorodnych towarów i usług najwięcej wpływa minimalna cena.
Rozpatrujemy n firm rozmieszczonych przestrzenne, które sprzedają na rynku turystycznym identyczny towar lub usługi (lub podobne). Założymy, że
maksymalne koszty ci dla i-ej firmy (i=1,2,…,n) słabo zmieniają się w czasie (ci  const), oraz ilość sprzedaż xi zależy od ceny pi sprzedaży firmy i oraz cen firm
konkurencyjnych pk (k=1,2,…,n, k ≠ i). W warunkach konkurencji zwiększenie zysku i firmy i jest możliwe kosztem wprowadzenia niektórych zniżek di ≥ 0 na towary i
usługi turystyczne, co spowoduję zwiększenie ilości sprzedaż xi . Funkcję celu – zysk firmy i zapiszemy jako
(1)
  ( p  c  d ) x  max
i
i
i
i
i
Przyjmując że cena sprzedaży pi firmy i jest bliska średniej ceny rynkowej p: pi  p, z zadania maksymalizacji (1) trzeba ustalić optymalne zniżki di na
turystyczne towary i usługi dla firmy i.
Ilość sprzedaż xi w ujęciu przestrzennym zależy od dynamiki runku którą można opisać układem niejednorodnych równań różniczkowych pierwszego stopnia:
n
n
dxi
  i x i qi  j x j    wij x j  ki x0
dt
j 1
j 1
(2)
j i
Współczynnik i ≥ 0 (wymiar – odwrotność czasu) można interpretować jako „wysiłki” firmy i na zwiększenie sprzedaż (na przykład, na reklamę).
Współczynniki j ≥ 0 - „wysiłki” konkurencji dla zwiększenia swoich sprzedaż, qi – współczynnik wpływu konkurencji na zmniejszenie ilości sprzedaż xi.  – współczynnik
modelu FAR sygnalizujący o stacjonarności procesu sprzedaż na rynku, W={wij} – macierz wag dla zależności przestrzennej. Jednorodny człon (2) przedstawia okres
przejściowy do ustalenia stabilizacji na rynku sprzedaż towarów i usług turystycznych. Niejednorodny składnik ki x0 równania różniczkowego opisuję sprzedaż po okresie
przejściowym. x0 
n
x
i 1
i
x
 const - cały możliwy rynek sprzedaż, ki  i - udział firmy i w rynku turystycznym, zależy od właściwości firmy, zakładamy jego jako wartość
x0
stałą. Dla optymalizacji zysku firmy (1) weźmiemy pod uwagę że wysiłki firmy i po zwiększeniu sprzedaży będą uzależnione w tym i od zniżek di. które dla uproszczenia

wyliczeń przedstawimy jako zależność potęgową  i  i di i
Rozwiązanie układu równań (2) pozwala znaleźć zależność ilości sprzedaż od czasu xi = xi(t). Podstawiając xi w (1) i optymalizując zysk i ustalamy
optymalne zniżki di dla firm na rynku oraz wyliczyć wielkości sprzedaż i zyski firm.
W artykule są przeanalizowane numerycznie zachowanie firm turystycznych w przypadku n=2 (rynek duopolowy) zależności od parametrów modelu (1), (2).
Z przeprowadzonego badania można zrobić wnioski:
- w zależności od składnika przestrzennego teoretycznie można zrekompensować negatywny wpływ konkurencji ze strony innych firm, dla czego ilość
sprzedaż firm (lub kilku firm) odbywa się formalnie niezależnie od innych firm;
- jeżeli ogólna ilość sprzedaż na rynku xo jest stała, to istnieję zrównoważony rozkład zniżek di, dla którego występują maksymalne zyski firm turystycznych.
Istnienie punktu równowagi Nasha oznacza, że ustalenie zniżek niezgodnie z rozkładem optymalnym doprowadzi do zmniejszeniu zysku firm.
THE IMPACT OF SPATIAL FACTORS
ON THE FORMATION OF PRICES IN TOURISM SERVICES
The contemporary analyses of economic phenomena are often based on spatial analyses which allow to estimate the impact of spatial factors (such as
geographic location, transportation) on economic factors. The article presents the price competition model on a homogeneous tourism goods and services market including the
impact of spatial factors. The model presents developed Bertrand price competition model, which assumes that minimum price influences consumers’ choices between
homogeneous goods and services.
The analysis presents number of n spatially located companies located that sell homogeneous (or similar) goods or services on tourism market. It is assumed
that maximum costs ci for company i (i=1,2,…,n) change with time slowly (ci  const) and number of sales xi depends on a selling price pi of the company i and on prices of
competitive companies pk (k=1,2,…,n, k ≠ i). In a competition environment the increase in income i of the company i is possible at the expense of introduction of discounts di
≥ 0 on tourism goods and services, which will result in the increase of number of sales xi. The function of purpose – income of the company i is as follows
(1)
  ( p  c  d ) x  max
i
i
i
i
i
Assuming that the selling price pi of the company i is similar to the average market price p: pi  p, it is necessary to define optimal discounts di on tourism
goods and services of the company i using the task of maximizing (1).
In terms of the spatial model the number of sales xi depends on the market dynamics, which can be described by means of inhomogeneous differential
equations of the first order:
n
n
dxi
  i x i qi  j x j    wij x j  ki x0
dt
j 1
j 1
(2)
j i
Coefficient i ≥ 0 (dimension – time inversion) can be interpreted as ‘efforts’ of the company i to increase sales (for example, advertisement). Coefficients j
≥ 0 are the ‘efforts’ of competitive companies to increase their sales, qi is the coefficient which represents the impact of competition on decrease in the number of sales xi.  is
the coefficient of FAR model which indicates the stationary character of the selling process on the market, W={wij} is the weighing matrix for spatial dependence model.
The homogeneous element (2) presents a temporary period taking place until situation on the market of tourism goods and services sales is stabilized. The non-homogeneous
element
k i x0
of differential equation presents the number of sales after the temporary period. x0 
n
x
i 1
i
 const is the market of all tourism goods and services sales,
x
ki  i is the share of the company i on tourism market which depends on the characteristics of the company, defined as a constant value. In order to perform the optimization
x0
of profits of the company (1) it is necessary to take into consideration that efforts of the company i after the increase in a number of sales will also depend on discounts di,
which are presented as power function
 i  i di
i
The solution of the system of equations (2) allows to find the dependence of the number of sales on time xi = xi(t). After addition of xi to (1) and optimization
of profits i it is possible to determine optimal discounts di for the companies available on the market and calculate the number of sales and profits of the companies.
The article presents the numerical analysis of tourism companies with the condition where n=2 (bipolar market) of the dependence on model parameters (1), (2).
Based on above analysis, it can be concluded that:
- the choice of a spatial factor can theoretically compensate the negative impact of competitive companies, where the number of sales of a company (or a
number of companies) is formally performed independently of other companies;
- if the number of sales is stable on the market xo, there exists a balanced distribution of discounts di, which results in the maximum incomes of tourism
companies. The existence of the Nash equilibrium point means that determination of discounts which does not correspond to the optimal distribution of discounts may result in
decrease of company profits.
Keywords: tourism, spatial econometric model
34
OCENA NIERÓWNOWAGI NA RYNKU PRACY
W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM Z WYKORZYSTANIEM
SYNTETYCZNEGO WSKAŹNIKA KONDYCJI ZAWODÓW
Jarosław Kilon
Katedra Informatyki Gospodarczej i Logistyki, Politechnika Białostocka
Jacek Marcinkiewicz
Zakład Ekonometrii i Statystyki, Uniwersytet w Białymstoku
Regularny monitoring sytuacji na rynku pracy na poziomie regionalnym stanowi jedno
z kluczowych zadań Wojewódzkich Urzędów Pracy. Jednym ze statutowych działań Podlaskiego
Obserwatorium Rynku Pracy i Prognoz Gospodarczych jest opracowywanie sprawozdania pt.
Podlaska Mapa Zawodów i Kwalifikacji (PMZiK), w ramach którego dokonywana jest
pogłębiona ocena popytu i podaży w zawodach i grupach zawodów. Monitoring ten obejmuje
między innymi ocenę sytuacji (równowagi) w zawodach, zmierzającą do określenia profesji o
charakterze deficytowym, zrównoważonym bądź nadwyżkowym.
W niniejszym opracowaniu przedstawiono metodykę oraz wyniki badania, mającego na
określenie kondycji zawodów charakteryzujących się największym bezrobociem oraz największą
liczbą ofert pracy w województwie podlaskim w roku 2013. Badanie oparte zostało o
wielowymiarową analizę danych zastanych dotyczących popytu na pracę oraz podaży pracy w
ujęciu jednostkowym (obejmujących oferty pracy oraz informacje o bezrobotnych rejestrujących
się w powiatowych urzędach pracy). Wykorzystując zestaw ośmiu zmiennych skonstruowano
syntetyczny wskaźnik kondycji zawodów, co pozwoliło na względną ocenę sytuacji
w poszczególnych profesjach.
Słowa kluczowe: wielowymiarowa analiza danych, wskaźnik syntetyczny, równowaga na rynku
pracy
THE ASSESSMENT OF DISEQUILIBRIUM OF THE PODLASKIE
VOIVODESHIP LABOUR MARKET USING SYNTHETIC INDEX
One of the key tasks of the provincial labour offices is the regular monitoring of the situation
on the labour market at regional level. One of the key publications of Podlaskie Voivodeship Market
Observatory of Labour Market and Economic Forecasting is to develop the Podlaskie Map of
Occupations and Qualifications, in which a thorough assessment of supply and demand in occupations
and groups of occupations is carried out. This monitoring includes assessment of the situation
(equilibrium) in each profession, in order to determine a deficit, balance or excess in professions.
In this paper the methodology and results of a study designed to determine the condition of
occupations of the highest unemployment and the highest number of jobs in the Podlaskie region in
2013 have been presented. The study was based on a multidimensional analysis of the data collected in
regard to demand and supply of labour in terms of the individual data (including jobs and information
on unemployment register in the labour offices in Podlaskie region). Using a set of eight variables a
synthetic index of the condition of the profession have been constructed, which allowed for a relative
assessment of the situation in the various professions.
Keywords: multivariate data analysis, synthetic index, labour market balance
35
SZACOWANIA MEDIANY PRZY UŻYCIU DOKŁADNEJ METODY
BOOTSTRAPOWEJ
Joanna Kisielińska
Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW
Podstawowym problemem statystyki matematycznej jest estymacja parametrów
rozkładu zmiennych losowych. Jeśli założona zostanie określona postać rozkładu (zwykle
przyjmowany jest rozkład normalny), można w pewnych przypadkach określić rozkład
estymatora poszukiwanego parametru. Gdy brak jest przesłanek co do postaci rozkładu do
estymacji stosowana jest metoda bootstrapowa, która nie wymaga znajomości rozkładu. Metoda
ta polega na wtórnym próbkowaniu pobranej próby losowej. Pamiętać należy, że losowanie
próby stosowane jest w statystyce, jeśli nie może być zbadana cała populacja, lub badanie całej
populacji jest zbyt kłopotliwe. Próba pierwotna jest skończona i znany jest jej rozkład. Nie ma
więc przeszkód, aby wyznaczyć wszystkie możliwe próby wtórne. Jeżeli rozmiar próby
pierwotnej wynosi n, prób wtórnych jest nn. Dla każdej próby wtórnej można obliczyć
pojedynczą realizację statystyki stanowiącej estymator. Wartości te pozwalają określić rozkład
estymatora. Jest to rozkład dyskretny o liczbie realizacji równej maksymalnie nn, o jednakowym
prawdopodobieństwie wylosowania każdej z tych realizacji. Jeśli dany jest rozkład estymatora
można wyznaczyć wartość oczekiwaną i odchylenie standardowe tego rozkładu. Wartości te są
oceną parametru i błędu jego oszacowania. Wartości te są wartościami dokładnymi, ponieważ
zostały obliczone dla całej populacji prób wtórnych (problem na tym etapie jest zagadnieniem z
zakresu statystyki opisowej) i dlatego metodę tą można nazwać dokładną metodą bootstrapową.
Metoda dokładnego bootstrapu zostanie wykorzystana do oszacowania mediany.
ESTIMATING MEDIAN USING THE EXACT BOOTSTRAP METHOD
The primary mathematical statistics problem is the estimation of parameters of the
random variables distribution. If we assume the form of distribution (usually normal) it is
possible in some cases to specify the distribution of the parameter estimator. If the random
variable distribution is unknown, we may use the bootstrap method. The bootstrap method is
based on the resampling of the original random sample. Random sampling is necessary if
examining the entire population data is impossible or too costly. The primary sample has finite
size and we know its distribution. So there are no obstacles to determinate all possible resamples.
If the size of primary sample is n, we may obtain nn resamples. For each resample we can
calculate a single realization of the estimator. These values allow to determinate the distribution
of the estimator. This is the discrete distribution with no more realizations than nn. The
probabilities of drawing the single resample is the same. If we have the distribution of the
estimator, we can calculate its expected value and standard deviation. This values are the
parameter estimate and the estimation error. These values are exact values, because they were
calculate for all population of the resamples (this is a problem of descriptive statistics). This is the
reason we can call a method the exact bootstrap method.
The exact bootstrap method will be used to estimate of median.
36
ESTYMACJA MIARY MARTYNGAŁOWEJ NA PODSTAWIE CEN OPCJI
Z GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE
Paweł Kliber
Katedra Ekonomii Matematycznej Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
W artykule prezentujemy zastosowanie szacowania miary martyngałowej dla indeksu
WIG20 z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Miarę martyngałową szacujemy na
podstawie cen opcji na ten indeks. Przyjmujemy, że miara martyngałowa jest mieszaniną
rozkładów logarytmiczno-normalnych, a parametry rozkładu martyngałowego szacujemy
minimalizując sumę kwadratów błędów wyceny. Otrzymane wyniki porównujemy z modelem
zakładającym rozkład logarytmiczno-normalny. Jak przykład rozważamy zmiany miary
martyngałowej na początku marca 2014 r., po rozpoczęciu kryzysu na Krymie.
Słowa kluczowe: wycena martyngałowa, rozkład prawdopodobieństwa implikowany przez ceny
opcji, awersja do ryzyka, realna miara probabilistyczna, wykrywanie wydarzeń
ESTIMATION OF RISK NEUTRAL MEASURE
FOR POLISH STOCK MARKT
Abstract: In the paper we present the usage of risk neutral measure estimation to the
analysis of the index WIG20 from Polish stock market. The risk neutral measure is calculated
from the proces of the options on that index. We assume that risk neutral measure is the mixture
of lognormal distributions. The parameters of the distributions are estimated by minimizing the
sum of squares of pricing errors. Obtained results are then compared with the model based on a
single lognormal distribution. As an ex ample we consider changes in risk neutral distribution at
the beginning of March 2014, after the outbreak of political crisis in the Crimea.
Keywords: risk-neutral pricing, option-implied density, risk aversion, real-world measure, event
study
37
WYKORZYSTANIE METOD STATYSTYKI PRZESTRZENNEJ
W ANALIZIE MIGRACJI WEWNĘTRZNYCH
NA OBSZARACH WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO
Tomasz Klimanek
Katedra Statystyki Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Migracje w populacjach ludzkich ze względu na kierunek i czas trwania można
podzielić na kilka typów: międzynarodowe, wewnętrzne, a także czasowe oraz stałe. Ich
przyczyny mogą być bardzo różne. Ludzie migrują w poszukiwaniu pracy, nauki, w celu
dołączenia do drugiego członka/pozostałych członków rodziny itp. W niniejszym artykule
rozważane będą jedynie migracje wewnętrzne o charakterze stałym. Należy zauważyć, że w
ruchu wędrówkowym migracje stałe na obszary wiejskie mają duże znaczenie i w literaturze
krajowej są dosyć dobrze opisane. Jednakże pomimo wzrostu znaczenia migracji z miast na wieś
(szczególnie ze względu na fakt, że miasta jako miejsca do życia stają się mniej atrakcyjne niż
poprzednio), bardzo niewiele badań poświęconych jest charakterystyce przestrzennych wzorców,
zależności i przestrzennych trendów w odniesieniu do migracji. Należy także przyznać, że
chociaż wizualizacja danych dotyczących migracji wewnętrznych powinna być kluczowym i
podstawowym działaniem przy prowadzeniu analiz przestrzennych, to jednak wykorzystanie
statystycznych metod eksploracji danych może być bardzo pomocne przy wykrywaniu
mechanizmów stojących u przyczyn tych ważnych procesów demograficznych. W artykule
zaproponowano wykorzystanie lokalnych mierników zależności przestrzennych (LISA – Local
Indicators of Spatial Association) do identyfikacji przestrzennej specyfiki migracji wewnętrznych
na pobyt stały w województwie wielkopolskim.
Słowa kluczowe: geostatystyka, migracje wewnętrzne, obszary wiejskie
APPLICATION OF GEOSTATISTICAL METHODS
IN ANALYSIS OF INTERNAL MIGRATIONS
IN RURAL AREAS OF WIELKOPOLSKA REGION
Human migration can be of several types depending on the destination and duration:
international or internal migration, temporary or definitive migration. The reasons for migration
can be very diverse. Peoples migrate to find work, to study, to join one or more members of the
family, and so on. Only internal definitive migration will be included hereafter in the discussion.
Among internal migration, the migrations towards rural areas are substantial and quantitatively
widely studied in Poland. While the migrations to rural areas become increasingly significant –
especially because the cities are less attractive than before – very few studies focus on the
description of spatial patterns, spatial correlations and spatial trends for these. Although the
mapping the phenomena of internal migration is essential step in the spatial analysis of a this
important demographical problem, the use of explanatory statistical methods could be helpful to
discover underlying mechanism. The use of local geostatistics (LISA) was proposed in the paper
in order to identify spatial peculiarities of internal definitive migrations for rural areas of
Wielkopolska region.
Keywords: geostatistics, internal migrations, rural areas
38
MIARA ZANURZANIA W MONITOROWANIU PROCESÓW
O WIELU WŁAŚCIWOŚCIACH
Małgorzata Kobylińska
Katedra Metod Ilościowych
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Jednym z podstawowych narzędzi statystycznej kontroli jakości są karty kontrolne.
Umożliwiają one stały nadzór nad procesem produkcyjnym poprzez dostarczanie informacji o
tym czy proces jest stabilny oraz sygnalizują możliwość utraty jego stabilności w przyszłości.
Karty kontrolne Shewharta mogą być wykorzystywane do monitorowania
pojedynczych właściwości. W rzeczywistości niejednokrotnie mamy do czynienia z procesami,
które charakteryzowane są przez wiele cech. Istnieją różne metody wykrywania, czy tego typu
proces produkcyjny przebiega w sposób ustabilizowany, wśród nich karta T2 Hotellinga.
W pracy przedstawiono karty kontrolne oparte na zanurzaniu obserwacji w próbie,
które mogą być wykorzystywane w celu monitorowania procesów produkcyjnych o wielu
właściwościach.
Słowa kluczowe: karty kontrolne, miara zanurzania obserwacji w próbie
DEPTH MEASURE IN THE MONITORING
OF MULTI-PROPERTY PROCESSES
Control cards are one of the basic tools for statistical quality control. They enable
continuous supervision of a production process and provide information on the process stability
and signal any possible loss of future stability.
Shewhart’s control cards may be used for monitoring single properties. In reality, we
frequently deal with processes characterised by multiple properties. There are a variety of
methods to detect whether the course of this type of production process is stable, including T 2
Hotellinga cards.
This paper presents control cards based on observation depth measure in a sample,
which can be used to monitor multi-property production processes.
Keywords: observation depth measure in a sample, control cards
39
ŹRÓDŁA I METODY SZACOWANIA KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH
NA RYNKU FINANSOWYM
Marek Kociński
Katedra Zastosowań Matematyki
Koszty transakcji są jednym najważniejszych czynników, które należy uwzględnić
w analizie inwestycji na rynku finansowym. Praca opisuje źródła kosztów transakcyjnych, podaje
oszacowania wartości prowizji maklerskich i spreadu na rynku polskim, zajmuje się również
szacowaniem kosztów generowanych przez wpływ dużych transakcji na ceny handlowanych
walorów. Szczególną uwaga skupiona jest na spreadzie cen kupna i sprzedaży. Zaprezentowane
są wyniki świadczące o tym, że występująca na rynku rozpiętość cen kupna i sprzedaży może być
w praktyce istotnym problem dla inwestorów. Przedstawione zostaną matematyczne metody
szacowania spreadu na podstawie łatwo dostępnych danych giełdowych.
Słowa kluczowe: koszty transakcyjne, spread cen kupna i sprzedaży, estymatory spreadu
SOURCES AND METHODS OF ESTIMATION OF TRANSACTION COSTS IN
FINANCIAL MARKET
The article provides a description of the sources of the transaction costs associated with
trading stocks. Practical aspects of these costs, such as the size and the functional form is
considered. The special focus is on bid-ask spread. Moreover, the article presents the
mathematical methods of spread estimation based on easily available financial data.
Keywords: transaction costs, bid-ask spread, spread estimators
40
METODA AGREGACJI UOGÓLNIONYCH LINGWISTYCZNYCH TERM W
WIELOKRYTERIALNYCH ZADANIACH LOGISTYKI TRANSPORTOWEJ
Jurij Kondratenko, Jewgienij Sidenko
Katedra Intelektualnych Systemów Informacyjnych Czarnomorskiego Państwowego
Uniwersytetu im. P. Mohyly, m. Nikołajew, 54003, Ukraina
W referacie omawiane są istniejące metody obróbki niewyraźnej lingwistycznej informacji a także
zaproponowana przez autorów metoda agregacji uogólnionych trapiecyjnych lingwistycznych term (LT) dla
wzrostu efektywności procesów podjęcia decyzji w zadaniach logistyki transportowej, w szczególności, przy
wyborze mieszany trasy transportowej. Wyniki badań pokazały niską wydajność przyjęcia decyzji przy
wyborze trasy przewozu ładunku z ewidencją obliczonych kryteriów. To jest związane z niewystarczającą
aprioryczną informacją o poziomie taryf na przewóz, czas dostarczenia i in.
Zaproponowana przez autorów metoda agregacji uogólnionych trapiecyjnych LT rozpatrzony na
przykładzie zadania wyboru mieszany trasy transportowej z 8 alternatywnych decyzji xi ,  i  1, 2,..., n  z
określoną ilością
 m  12 kryteriów C j ,  j  1, 2,..., m  . Odpowiednia metoda polega na kształtowaniu
matrycy ocen rzeczoznawców na lingwistycznej skali Н , НС, С, ВС, В . Agregacja uogólnionych
trapiecyjnych term pozwala jednocześnie uwzględniać tak minimalne, jak i maksymalne oceny eksperta.
Wynikowe LT się w niewyraźne odstępy z dalszym obliczeniem prawdopodobieństw, na podstawie analizy
*
których kształtuje się najlepszy decyzyjny x  x1 , x2 ,..., xn  .
Approbation odpowiedniej metody agregacji uogólnionych trapiecyjnych LT dowodzi jej wysokiej
wydajności, co jest potwierdzone przez autorów przy decyzji wielokryterialnych zadań logistyki
transportowej, w szczególności, wyboru firmy transportowej, oceny poziomu jakości obsługi transportowej,
określenia ceny przewozu i temu podobne.
Słowa kluczowe: ocena rzeczoznawców, lingwistyczna term, agregacja, niewyraźny odstęp, trasa, logistyka
transportowa
THE METHOD OF AGGREGATIVE PROCESSING OF GENERALIZED
LINGUISTIC TERMS IN MULTICRITERION TASKS OF TRANSPORT
LOGISTICS
In the paper the existing methods of fuzzy linguistic information processing is been discussed, and
also proposed by the authors aggregation method of generalized trapezoidal linguistic terms (LT) to improve
the efficiency of decision-making processes in transportation logistics tasks, in particular, for choosing mixed
transport route. The results of researches have shown a low efficiency of decision making for choosing the
transport route based on certain criteria. This is due to the lack of prior information about the level of tariffs
for transportation, delivery time and others.
Proposed by the authors aggregation method of generalized trapezoidal LT considered as an
example of the task for choosing mixed transport route from 8 alternatives xi ,  i  1, 2,..., n  by defined set
 m  12 of criteria C j ,  j  1, 2,..., m . Corresponding method is to form a matrix of expert assessments on
linguistic scale Н , НС, С, ВС, В . Aggregation of generalized trapezoidal terms allows simultaneously
considering both minimal and maximal expert assessments. The resulting LT are transferred to fuzzy intervals
with further calculating of probabilities, based on analysis of which the best solution x  x1 , x2 ,..., xn  is
determined.
The approbation of the corresponding aggregation method of generalized trapezoidal LT proves its
high efficiency that is confirmed by authors for solving multicriterion tasks of transport logistics, in
particular, for choosing the transport company, evaluation of the quality of transport services, determining the
price of transportation and others.
*
Keywords: expert assessment, linguistic term, aggregation, fuzzy interval, route, transport logistics
41
WPŁYW PODATKU INFLACYJNEGO NA DOBROBYT
W WARUNKACH DOSKONAŁEJ MOBILNOŚCI KAPITAŁU
Michał Konopczyński
Katedra Ekonomii Matematycznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
W artykule badamy wpływ podatku inflacyjnego na gospodarkę otwartą w warunkach
doskonałej mobilności kapitału. W tym celu budujemy model równowagi ogólnej, w którym
konsumenci na sposób ramseyowski maksymalizują użyteczność strumienia konsumpcji,
a przedsiębiorcy maksymalizują zyski. Sektor prywatny może inwestować za granicą lub
zadłużać się tam ze stałą realną stopą procentową. Dochody sektora publicznego pochodzą z
opodatkowania pracy, kapitału, odsetek od obligacji, dochodów z aktywów zagranicznych netto
sektora prywatnego oraz konsumpcji. Dochody te służą finansowaniu konsumpcji publicznej
i transferów pieniężnych dla sektora prywatnego. Istotną rolę odgrywa bank centralny, który
decyduje o wysokości inflacji, przez co wpływa na realną wysokość obciążeń podatkowych. Przy
pomocy teorii sterowania optymalnego znajdujemy rozwiązanie modelu, czyli optymalne
trajektorie poszczególnych zmiennych. Następnie analizujemy zależność pomiędzy wysokością
inflacji a dobrobytem osiąganym przez konsumentów. Wykazujemy, że przy realistycznych
wartościach parametrów modelu istnieje pewna jednoznacznie określona optymalna stopa
inflacji.
Słowa kluczowe: podatek inflacyjny, optymalna polityka fiskalna, doskonała mobilność kapitału
HOW INFLATION TAX INFLUENCES WELFARE UNDER PERFECT
MOBILITY OF CAPITAL
In the article, we examine the impact of the inflation tax on the economy under
conditions of perfect capital mobility. To this end, we are building a Ramsey-type general
equilibrium model in which consumers maximize utility of the consumption stream, and
entrepreneurs maximize profits. The private sector can invest abroad or borrow there with a fixed
real interest rate. Public sector revenue come from the taxation of labor, capital, interest on
bonds, the proceeds from the net foreign assets of the private sector and consumption. These
revenues are used to finance public consumption and transfers to the private sector. An important
role is played by the central bank, which determines the rate of inflation, affecting the real value
of the tax burden. Using optimal control theory, we find an explicit solution of the model, i.e. the
optimal trajectories of all variables. Finally, we analyze the relationship between the level of
inflation and long-run welfare achieved by consumers.
Keywords: inflationary tax, optimal fiscal policy, perfect capital mobility
42
WYKORZYSTANIE ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ DO BADANIA
POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO
Michał Kościółek
Katedra Ekonomii, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza
W artykule przedstawione zostanie wykorzystanie metod analizy wielokryterialnej za
pomocą których zostanie zbadany potencjał gospodarczy województwa podkarpackiego. Z dużej
ilości czynników wpływających na rozwój oraz utrzymanie potencjału gospodarczego
wyodrębniono 10 cech. Wyodrębnienia tego dokonano za pomocą selekcji przy zastosowaniu
metody AHP. Czynniki były zarówno stymulantami jak i destymulantami. Na podstawie
wyodrębnionych cech dokonano badania metodą unitaryzacji zerowanej oraz metodą
Czekanowskiego. Otrzymane wyniki z badań obydwoma metodami pozwoliły na ich porównanie
i wyciagnięcie wniosków dotyczących potencjału gospodarczego województwa podkarpackiego a
w szczególności poszczególnych gmin wchodzących w jego skład. Badanie wykazało, że wybór
metody do analizy wielokryterialnej ma niewielki wpływ na grupowanie poszczególnych gmin w
województwie podkarpackim.
Słowa kluczowe: analiza wielokryterialna, metoda AHP, metoda unitaryzacji zerowanej, metoda
Czekanowskiego, potencjał gospodarczy, województwo podkarpackie, klasyfikacja
APPLICATION OF MULTI-CRITERIA ANALYSIS IN RESEARCH ON
ECONOMIC POTENTIAL OF PODKARPACKIE PROVINCE
The article will outline the application of multi-criteria analysis by the use of which the
economic potential of Podkarpackie Province will be examined. From numerous factors
influencing the development and maintenance of economic potential, 10 features were
distinguished. It was done with the aid of selection in the use of AHP method. The factors were
both stimulants and destimulants. On the basis of distinguished features the examination was
made by the use of zero unitarization method as well as Czekanowski’s method. Obtained results
from the examination by the use of both methods allowed their comparison and drawing
conclusions concerning economic potential of Podkarpackie Province, in particular economic
potential of individual communes forming part of the Province. The examination showed that the
choice of method for multi-criteria analysis has little effect on grouping of particular communes
in Podkarpackie Province.
Keywords: multi-criteria analysis, AHP method, zero unitarization method, Czekanowski’s
method, economic potential, Podkarpackie Province, classification
43
DOKŁADNOŚĆ SKAL EKWIWALENTNOŚCI A DOMINACJA
STOCHASTYCZNA
Stanisław Maciej Kot
Katedra Nauk Ekonomicznych, Politechnika Gdańska
W pracy dowodzimy twierdzenia, które wiąże założenie dokładności skal
ekwiwalentności (ESE) z symetrycznym czynnikiem dominacji stochastycznej pierwszego rzędu.
Dokładniej, niech X i Y będą rozkładami wydatków, odpowiednio, analizowanej grupy
gospodarstw domowych i grupy gospodarstw odniesienia. Niech Z oznacza rozkład X
skorygowany za pomocą pewnej skali ekwiwalentności. Jeśli spełnione jest założenie ESE, to Z
jest stochastycznie indyferentne z X. Jednakże indyferencja stochastyczna (SI) nie implikuje ESE.
Oznacza to, że SI jest założeniem słabszym niż ESE. Proponujemy obliczać skale
ekwiwalentności na podstawie kryterium SI, gdy ESE nie jest spełnione.
Słowa kluczowe: skale ekwiwalentności, dominacja stochastyczne, rozkłady wydatków
EQUIVALENCE SCALE EXACTNESS AND STOCHASTIC DOMINANCE
In this paper we prove the theorem, which links the equivalence scale exactness (ESE)
assumption with the symmetric factor of the first order stochastic dominance. Namely, let X and
Y be the expenditure distributions of an analysed group of households and the reference
household group, respectively. Let Z be the X distribution adjusted by an equivalence scale. If
the ESE assumption holds then Z will be the first order stochastically indifferent with Y.
However, stochastic indifference (SI) does not imply ESE. This means that SI is a weaker
assumption than ESE. We propose to calculate equivalence scales based on SI criterion when
ESE is violated.
Keywords: equivalence scales, scale exactness, stochastic dominance
44
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW Z SEKTORA
USŁUG KURIERSKICH I WYSYŁKOWYCH Z WYKORZYSTANIEM
METODY DEA (DATA ENVELOPMENT ANALYSIS)
Justyna Kozłowska
Katedra Informatyki Gospodarczej i Logistyki
Celem artykułu jest analiza efektywności działania przedsiębiorstw z sektora usług
kurierskich i wysyłkowych w Polsce. Do analizy wykorzystano metodę DEA (Data Envelopment
Analysis), zwanej również „metodą otoczki danych”, opierającej się na pomiarze względnej
efektywności technicznej analizowanych jednostek decyzyjnych (DMU-Decision Making Units) i
wyznaczeniu empirycznej granicy tejże efektywności. W artykule przedstawiono ogólną
koncepcję metody oraz przesłanki jej stosowania do badania jednostek z sektora usług. Metoda
DEA pozwala na zbudowanie rankingu badanych obiektów, zidentyfikowanie jednostek
wzorcowych pod względem produktywności, co z kolei jest daje możliwość benchmarkingu
najlepszych technik, metod i praktyk, w celu poprawy efektywności. W artykule wskazano
obszary poprawy wyników wybranych jednostek nieefektywnych.
Słowa kluczowe: metoda DEA, efektywność, sektor usług, usługi kurierskie i wysyłkowe
EFFICIENCY OF POLISH COMPANIES OPERATING AT COURIER AND
SHIPPING SERVICE SECTOR - THE IMPLEMENTATION OF DATA
ENVELOPMENT ANALYSIS METHOD
The main goal of this article is the analysis of the efficiency of Polish companies
operating at courier and shipping service sector. The analysis was conducted using Data
Envelopment Analysis method in which relative technical efficiency is a measure of productivity
and the empirical frontier of is constructed. At the article the main concept of DEA method and
premises for implementation at the service sector are presented. Not only does the DEA method
allow to build the rank of Desicion Making Units (DMU) under examination, but also enables to
identify super-productive units, thus the benchmark of best practise is possible. At the article the
potential improvement for randlomly chosen inefficient units is proposed.
Keywords: DEA method, efficiency, service sector, courier and shipping services
45
OCENA EFEKTYWNOŚCI SYSTEMU POMOCY DORAŹNEJ I
RATOWNICTWA MEDYCZNEGO W POLSCE Z WYKORZYSTANIEM DEA
Justyna Kujawska
Wydział Zarządzania i Ekonomii, Politechnika Gdańska
Funkcjonowanie systemów opieki zdrowotnej jest w centrum uwagi decydentów, ze
względu na rosnące wydatki oraz ogólne niezadowolenie społeczeństwa ze sposobu
funkcjonowania instytucji opieki zdrowotnej. W literaturze jest wiele przykładów modeli
pomiaru i oceny, głównie z perspektywy systemów zdrowotnych, usług szpitalnych czy
określonych grup chorób. Celem tego artykułu jest przeanalizowanie funkcjonowania systemu
pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego w 16 województwach Polski, w latach 2010-2012.
Zbudowano model, wykorzystujący metodę Data Envelopment Analysis (DEA). Przeprowadzono
dyskusję dotyczącą zasad doboru odpowiedniego modelu. Jako zmienne charakteryzujące
nakłady w modelu przyjęto zasoby, np. takie jak liczba zespołów ratownictwa, liczba izb przyjęć
czy liczba oddziałów ratunkowych. Jako rezultaty przyjęto m.in. liczbę interwencji zespołów
ratowniczych, liczbę osób, którym udzielono świadczenia. Uwzględniono również strukturę
demograficzną województw, tj. liczbę mieszkańców oraz strukturę wiekową (osoby powyżej 65
roku życia). Przeanalizowano również tzw. niepożądane wyjścia mierzone liczbą zgonów przed
podjęciem lub w trakcie czynności ratunkowych. Źródłem danych był Główny Urząd
Statystyczny, Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Ministerstwo Zdrowia. Podstawowe wyniki
uzyskane z obliczeń pozwoliły na ocenę efektywności (utworzenie rankingu województw) jak
również stały się podstawą do wskazania przyczyn nieefektywności. Uzyskane wyniki
potwierdziły przydatność metody DEA do badania systemów opieki zdrowotnej.
Słowa kluczowe: Data Envelopment Analysis, efektywność opieki zdrowotnej, pomoc doraźna i
ratownictwo medyczne
EVALUATION OF THE EMERGENCY ASSISTANCE AND MEDICAL
RESCUE SYSTEM EFFICIENCY IN POLAND BASED ON DEA METHOD
The healthcare systems performance is in the spotlight of policy makers, due to the increasing
expenses and general public dissatisfaction with the way the healthcare institution performs. There are many
examples of measurement and evaluation models of healthcare, mainly from the perspective of healthcare
systems, hospital services or specific groups of diseases. The aim of this article is to analyze the performance
of the emergency assistance and medical rescue services in 16 Polish voivodeships in 2010-2012. Model was
built, using the Data Envelopment Analysis (DEA) method. Discussion on the principles of selecting the
appropriate model was conducted. Resources were assumed as the variables characterizing the model inputs,
such as the number of rescue teams, the number of admissions and emergency departments. As the outputs,
the number of rescue teams interventions, the number of persons who received benefits were adopted. The
demographic structure of voivodeships, i.e. the number of inhabitants and the age structure (persons over 65
years old) was considered. So called undesirable outputs, measured by the number of deaths prior to or during
the rescue operations, was analyzed. The data sources were the Central Statistical Office, the National Health
Fund and the Ministry of Health. The basic results obtained from calculations made it possible to assess the
efficiency (creating the ranking voivodeships) as well were the basis for the indication of the causes of
inefficiency. The results confirmed the usefulness of the DEA method to study health care systems.
Keywords: Data Envelopment Analysis, healthcare efficiency, emergency assistance, medical
rescue
46
MIARY KONCENTRACJI – TEORIA A PRAKTYKA ICH
WYKORZYSTANIA PRZEZ ORGANY REGULACYJNE
NA RYNKACH TELEKOMUNIKACYJNYCH
Ewa M. Kwiatkowska
Katedra Metod Ilościowych i Zastosowań Informatyki
Akademia Leona Koźmińskiego
Zasadniczy cel działania władz publicznych w postaci konkurencyjnego rynku
telekomunikacyjnego osiągany jest przez działania regulacyjne o zróżnicowanym charakterze. Regulacja
następcza realizuje funkcję ochrony konkurencji przez reagowanie na działania przedsiębiorców
ograniczające lub naruszające konkurencję (postępowania dotyczące: nadużywania pozycji dominującej i
porozumień ograniczających konkurencję). Regulacja wyprzedzająca wpływa na warunki konkurencji przez
kontrolę koncentracji oraz prokonkurencyjne kształtowanie relacji między uczestnikami rynków (regulacja
sektorowa).
Artykuł przedstawia miary koncentracji obliczane na podstawie udziałów przedsiębiorców w
rynku. Opisano konstrukcję, zalety oraz wady wybranych mierników (m. in.: wskaźnik dyskretny, indeks
HHI, delta HHI, średnia, odchylenie standardowe i klasyczny współczynnik zmienności oraz średnia wartość
krzywej koncentracji dla N podmiotów). Analizie poddano wykorzystanie miar koncentracji rynków
telekomunikacyjnych w postępowaniach antymonopolowych prowadzonych przez KE i Prezesa UOKiK oraz
w postępowaniach z zakresu wyprzedzającej regulacji sektorowej prowadzonych przez Prezesa UKE.
Przeanalizowano 361 rozstrzygnięć, w tym: 86 wydanych przez Prezesa UKE, 163 przez Prezesa UOKiK i
112 przez KE. W analizowanych rozstrzygnięciach miary koncentracji wyliczane były incydentalnie. W
postępowaniach organów antymonopolowych zastosowano je w 4 z 275 decyzji, zaś w rozstrzygnięciach
Prezesa UKE w 6 z 86 przypadków.
Słowa kluczowe: rynki telekomunikacyjne, miary koncentracji, ocena konkurencyjności,
regulacja
MEASURES OF MARKET CONCENTRATION – THEORY AND PRACTICE OF
THEIR USE BY REGULATORY AUTHORITIES
IN THE TELECOMMUNICATIONS MARKETS
The fundamental objective of the actions taken by public authorities, which is a competitive
telecommunications market, is being achieved through regulatory actions of a different character. Ex-post
regulation performs the functions of competition protection by responding to these actions of enterprises that
restrict or violate competition (proceedings concerning: abuse of a dominant position and anti-competitive
agreements). Ex-ante regulation affects competition by merger control and pro-competitive sector-specific
regulation, which shapes the relationships between market participants.
The article presents measures of concentration calculated on the basis of market shares of
enterprises. Structure, the advantages and disadvantages of the selected measures (i.a: concentration ratio, the
HHI Index, HHI delta, mean, standard deviation, the coefficient of variation and the average value of the
concentration curve for N entities) are described. The use of various concentration measures in the
telecommunications markets in the antitrust proceedings conducted by the EC and by the President of UOKiK
and in the proceedings related to the pro-competitive sector-specific regulation conducted by the President of
UKE were analyzed. 361 decisions were examined, including 86 issued by the President of UKE, 163 by the
President of UOKiK and 112 by the EC. In the analyzed decisions the measures of concentration were
calculated incidentally. In the proceedings of antitrust authorities they were applied in 4 of 275 decisions and
in 6 of 86 cases in these issued by the President of UKE.
Keywords: telecommunications
assessment, regulation
markets,
measures
47
of
concentration,
competitiveness
ZASTOSOWANIE PROGRAMOWANIA MATEMATYCZNEGO DO
WYBORU TRAS DOSTAW W SIECI DYSTRYBUCJI
Mirosław Liana, Tomasz Pisula
Katedra Metod Ilościowych
Politechnika Rzeszowska
Tematyka artykułu mieści się w zakresie logistyki dystrybucji i dotyczy planowania
przewozów. W fazie dystrybucji realizowane są dostawy dóbr np. z magazynu centralnego do
magazynów regionalnych lub z magazynów regionalnych do punktów sprzedaży hurtowej lub
detalicznej. Dostawy takie odbywają się cyklicznie i pokrywają zgłaszane zapotrzebowania. Dla
danej sieci dystrybucji można wyznaczyć zbiór opłacalnych tras dostaw. Problem decyzyjny
sprowadza się do takiego wyboru tras z tego zbioru, żeby zminimalizować koszty transportu i
rozładunku. Do znalezienia optymalnego rozwiązania problemu zaproponowano programowanie
matematyczne. W pracy przedstawiono liniowy model matematyczny zagadnienia. Model
zawiera zarówno zmienne rzeczywiste, jak i zmienne binarne.
Słowa kluczowe: sieć dystrybucji, planowanie przewozów, optymalizacja, programowanie
liniowe
APPLICATION OF MATHEMATICAL PROGRAMMING
TO THE CHOICE OF DELIVERY ROUTES IN THE DISTRIBUTION
NETWORK
The subject of article is within the scope of the distribution logistics and relates to
transportation planning. In the distribution phase, goods are delivered for example from central
warehouse to regional warehouses or from regional warehouses to wholesale or retail outlets.
These deliveries are held periodically and are covering reported demand. For the given
distribution network it is possible to appoint the set of cost-effective delivery routes. The decision
problem comes down to such a choice of routes from this set to minimize transport and unloading
costs. The mathematical programming is proposed for finding an optimal solution of the problem.
In the paper a linear mathematical model of the problem is presented. The model includes both
real variables and binary variables.
Keywords: distribution network, transport planning, optimization, linear programming
48
ZASTOSOWANIE METOD TAKSONOMII RELATYWNEJ
DO BADANIA ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
W POLSCE W UJĘCIU WOJEWÓDZTW
Jarosław Lira1, Romana Głowicka-Wołoszyn2, Andrzej Wołoszyn3
Katedra Finansów i Rachunkowości, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
2
Katedra Finansów i Rachunkowości, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
3
Zakład Informatyki, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
1
Jakość życia mieszkańców oraz rozwój działalności gospodarczej na obszarach
wiejskich uwarunkowane są występowaniem odpowiedniego poziomu infrastruktury technicznej.
Ze względu na wysoką kapitałochłonność rozwój infrastruktury technicznej wymaga dużych
nakładów inwestycyjnych przeznaczanych na ten cel oraz znacznego udziału państwa w jej
finansowaniu. Wstąpienie Polski do UE stworzyło szanse na pozyskanie unijnych środków
finansowych i zwiększenie tempa rozwoju obszarów wiejskich w tym zakresie. W latach 20042012 nastąpiła znacząca poprawa wskaźników oceny poziomu rozwoju infrastruktury
gospodarczej na obszarach wiejskich w Polsce. Jednakże rozwój tej infrastruktury w badanym
okresie był zróżnicowany przestrzennie.
Celem pracy była ocena skali dysproporcji w poziomie rozwoju infrastruktury
technicznej na obszarach wiejskich w Polsce w przekroju województw w ujęciu dynamicznym w
latach 2004-2012. Zastosowane wielowymiarowych metod taksonomii relatywnej w ujęciu
dynamicznym pozwoliło na porównanie województw pod względem poziomu rozwoju
infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, a także na zbadanie procesu niwelowania
różnic w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej. W pracy wykorzystano dane publikowane
przez GUS w Banku Danych Lokalnych.
Słowa kluczowe: taksonomia relatywna, infrastruktura techniczna, obszary wiejskie
THE APPLICATION OF RELATIVE TAXONOMY METHODS
TO THE STUDY OF TECHNICAL INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT
ACROSS THE PROVINCES OF POLAND
Economic development of rural areas and the quality of life of their inhabitants are in
great measure dependent on the extant level of technical infrastructure. The capital intensity of
the investments necessary to elevate this level often calls for a substantial participation of the
government sector. Following its admission to the EU, Poland gained access to the European
Funds and quickened the pace of technical infrastructure development in the rural areas. Between
2004 and 2012 significant improvement of all relevant indicators was observed, though it was by
no means uniform region-wise.
The article aims to assess the disparity in the development of technical infrastructure of
rural areas across the Polish provinces in the time period of 2004-2012. The use of dynamically
applied multidimensional methods of relative taxonomy has permitted to compare the provinces
in their development of technical infrastructure of rural areas, and also to evaluate the process of
leveling out the existing inequalities. The data sets analyzed in the article come from the Local
Data Bank published by the Central Statistical Office of Poland.
Keywords: relative taxonomy, technical infrastructure, rural areas
49
WRAŻLIWOŚĆ MIARY SYNTETYCZNEJ M NA WIELKOŚCI KRYTYCZNE
WSKAŹNIKÓW SŁUŻĄCYCH DO JEJ BUDOWY
Sławomir Lisek
Syntetyczna miara sytuacji finansowej przedsiębiorstwa m jest użytecznym narzędziem
w analizie sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych. Zbudowana została na bazie
diagnostycznych wskaźników kondycji ekonomicznej firmy, znormalizowanych, przyjmując za
podstawę normalizacji ich wielkość krytyczną. W niniejszym artykule zbadano wrażliwość
miary m na prawidłowość ustalenia wartości krytycznych mierników służących do ich budowy.
Wykazano iż w przypadku znaczących zmian w otoczeniu przedsiębiorstwa, konieczne jest stałe
monitorowanie wartości krytycznych i aktualizowanie ich.
Słowa kluczowe: sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, miara syntetyczna, wielowymiarowa
analiza porównawcza, wskaźniki diagnostyczne
SENSITIVITY SYTNTHETICS MEASURE M OF THE NUETRAL VALUE OF
THE DIAGNOSTIC RATIOS USED IN CREATION MEASURE M
Synthetic measure of the enterprises financial situation is useful tool. In this article is
mentioned research results, how neutral values of the diagnostic ratios used I build measure m,
effects information, which gives measure m. When changes in the economic situation of the
environment aren’t significant, one needn’t change m measure’s formula. When this changes are
significant, one have to actualize m measure’s formula.
Keywords: financial situation of the enterprises, multivariate comparative analysis, synthetic
measure, diagnostic ratios, neutral values.
50
ZMIANY STRUKTURY OBSZAROWEJ GOSPODARSTW
EKOLOGICZNYCH W POLSCE W LATACH 2004-2012
Lidia Luty
Uniwersytet Rolniczy
Rolnictwo ekologiczne jest systemem gospodarowania wykorzystującym naturalne
procesy zachodzące w gospodarstwie rolnym. Celem rolnictwa ekologicznego jest produkcja
żywności o wysokiej jakości zdrowotnej oraz utrzymanie obszarów środowiska przyrodniczego
w naturalnym stanie. Dynamiczny rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce obserwujemy od
roku 2004.
Celem opracowania będzie przedstawienie zmian struktury obszarowej gospodarstw
ekologicznych w Polski, w latach 2004-2012. Wykorzystane mierniki taksonomiczne, pozwolą
one ocenić stopień i kierunek zmian strukturalnych. Ponadto, oszacowane zostaną prognozy
struktury obszarowej gospodarstw ekologicznych dla Polski na trzy kolejne lata. Do analizy
przyjęte będą następujące grupy obszarowe gospodarstw: do 5 ha, 5-10 ha, 10-20 ha, 20-50 ha,
20-100 ha, 100 i więcej ha. Łańcuchowe miary zmienności struktur pozwolą ocenić także
przebieg zmian strukturalnych dla województw Polski. Dla analizowanych addytywnych struktur
oszacowane zostaną współczynniki koncentracji w układzie rodzajowym i przestrzennym.
Słowa kluczowe: gospodarstwo ekologiczne, dynamika struktur, prognoza, współczynnik
koncentracji
CHANGES OF THE STRUCTURE OF AREA OF THE ORGANIC FARMS
IN POLAND IN THE YEARS 2004-2012
Organic farming is a system of farming that uses natural processes used in the farm.
The aim of organic farming is the production of food of healthy high quality and the keeping of
environmental areas in the natural state. Dynamic development of organic farming in Poland has
been observed since 2004.
Purpose of this paper is to present changes to the structure of the organic farming area
in Poland, in the years 2004-2012. Used taxonomic meters will allow us to assess the degree and
direction of structural changes. Moreover, area structures forecast for organic farms will be
estimated in Poland for the next three years. For the analysis following area groups of farms will
be adopted: up to 5 ha, 5-10 ha, 10-20 ha, 20-50 ha, 20-100 ha, 100 and more ha. Chain
measures of variation of structures will allow to evaluate the process of structural changes for the
Polish voivodeships. Coefficient of concentration for analyzed additive structures will be
estimated in generic and spatial systems.
Keywords: organic farm, dynamics of structures, forecast, coefficient of concentration
51
MODELOWANIE POPYTU POLAKÓW
NA USŁUGI KRAJOWEGO SEKTORA TURYSTYKI
Anetta Majchrzak-Jaszczyk
Katedra Ekonomii Akademii Finansów i Biznesu Vistula
Celem artykułu jest konstrukcja i porównanie własności prognostycznych modeli
popytu obywateli polskich na usługi krajowego sektora turystyki przy wykorzystaniu wybranych
metod ekonometrycznych i analizy szeregów czasowych. Bardzo szybki rozwój sektora usług
turystycznych i ciągle rosnące zapotrzebowanie na jego usługi przyczyniło się do zwiększenia
zainteresowania naukowców i przedsiębiorców prowadzeniem badań, których efektem byłaby
możliwość prognozowania wielkości popytu. W większości badań empirycznych dotyczących
modelowania popytu na usługi sektora turystyki przeważają metody ilościowe: modelowanie
oparte na szeregach czasowych, nieuwzględniające związków przyczynowych pomiędzy
miernikiem popytu a czynnikami nań oddziaływującymi i modelowanie ekonometryczne
wskazujące na zależność mierników popytu od jego determinant. W artykule zostanie
przedstawione porównanie własności prognostycznych modelu ARIMA skonstruowanego na
bazie danych dotyczących rocznych wydatków Polaków na krajowe podróże wypoczynkowe i
biznesowe w latach 1993-2013, pochodzących z World Travel and Tourism Council oraz modelu
ekonometrycznego (MNK lub UMNK) opisującego badane zjawisko w zależności od PKB per
capita, kursu walutowego i indeksu cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Analiza dokonań
naukowców zajmujących się modelowaniem popytu turystycznego wskazuje, iż w niektórych
regionach świata lepsze własności prognostyczne mają modele szeregów czasowych, zaś w
innych modele ekonometryczne. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, która metoda
modelowania jest właściwsza dla rynku polskiego.
Słowa kluczowe: popyt, turystyka, szereg czasowy, model, prognoza, zmienna, parametr
DOMESTIC TOURISM – DEMAND MODELS FOR POLAND
The role of tourism and its contribution to economy increased during last century. The
prediction of its level became very important factor not only for tourism enterprises but also for
the governments of many countries. A lot of scientific empirical papers were dedicated to this
subject. This paper is a comparison of the use of time series analysis and econometric methods
for tourism demand modelling. Applying data from the World Travel and Tourism Council
concerning domestic expenditures for business and leisure trips in Poland, the Author constructs
ARIMA model and examines its prediction properties. The second one is OLS or GLS
econometric model, where domestic, tourism demand is described by GDP per capita, exchange
rate and Consumer Price Index. The comparison of these two models and their prediction
properties will enable to choose the proper one for Polish tourism market.
Keywords: demand, tourism, time series, model, prediction, variable, parameter
52
OCENA I ŹRÓDŁA NIEEFEKTYWNOŚCI TECHNICZNEJ
GOSPODARSTW MLECZNYCH W POLSCE
Jerzy Marzec
Katedra Ekonometrii i Badań Operacyjnych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Andrzej Pisulewski
Doktorant Wydziału Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Celem artykułu była ocena poziomu efektywności i analiza źródeł nieefektywności
technicznej gospodarstw mlecznych w Polsce. Przedstawiono teoretyczne założenia pomiaru
efektywności technicznej. Następnie dokonano specyfikacji sześcioczynnikowej funkcji
produkcji w oparciu o dane panelowe, pochodzące z polskiego FADN (ang. Farm Accountancy
Data Network). Empiryczna ocena współczynnika efektywności technicznej gospodarstw
mlecznych została przeprowadzona z wykorzystaniem bayesowskich stochastycznych modeli
granicznych. Zastosowane podejście bayesowskie, umożliwia formalne uwzględnienie w
pomiarze efektywności technicznej egzogenicznych źródeł niegospodarności. Wyniki empiryczne
wskazują na najwyższą elastyczność wielkości produkcji względem nakładów zwierząt
gospodarskich natomiast najniższą względem nakładów pracy. Ponadto stwierdzono rosnące
korzyści skali w próbie. Średni poziom efektywności technicznej gospodarstw mlecznych w
badanym okresie wyniósł 83%. Wśród analizowanych determinant nieefektywności technicznej
istotne statystycznie okazały się specjalizacja i subsydia do obszarów o niekorzystnych
warunkach gospodarowania. Specjalizacja okazała się czynnikiem negatywnie wpływającym na
efektywność techniczną, natomiast dopłaty do obszarów o niekorzystnych warunkach
gospodarowania pozytywnie oddziaływały na kształtowanie się poziomu efektywności
technicznej.
Słowa kluczowe: stochastyczne modele graniczne, efektywność techniczna, dane panelowe,
gospodarstwa mleczne
ASSESSMENT AND SOURCES OF TECHNICAL INEFFICIENCY OF POLISH
DAIRY FARMS
The aim of the research was to assess the level of technical efficiency and the analysis
of the sources of technical inefficiency of Polish dairy farms. We have presented the theoretical
background of technical efficiency measurement. Further, we have specified the microeconomic
production function based on panel data, derived from the Polish FADN (Farm Accountancy
Data Network). We have conducted the research employing the Bayesian Stochastic Frontier
Analysis. The applied Bayesian approach allowed us to formally incorporate exogenous sources
of inefficiency into technical efficiency measurement. The results show highest output elasticity
of livestock and the lowest of labour. The Polish dairy farms mainly operated under increasing
returns to scale. The average score of technical efficiency of dairy farms in the covered period
was 83%. Among analyzed determinants of inefficiency only specialization and LFA subsidies
were statistically significant. Specialization negatively influenced the technical efficiency of
dairy farms, whereas LFA subsidies positively contributed to level of technical efficiency.
Keywords: stochastic frontier analysis, technical efficiency, panel data, dairy farms
53
STATYSTYCZNA ANALIZA WYNAGRODZEŃ W POLSCE W UJĘCIU
DECYLOWYM
Aleksandra Matuszewska-Janica
Według szacunków Eurostatu różnice w przeciętnych płacach kobiet i mężczyzn w
2012 roku wynosiły 16,4%. Jedną z przyczyn zaistniałej sytuacji, jaką sie wymienia w literaturze
przedmiotu jest to, że kobiety częściej podejmują pracę na gorzej opłacanych stanowiskach. To
twierdzenie stało się przyczynkiem do podjęcia próby analizy sytuacji w Polsce. Celem badania
jest statystyczna analiza wynagrodzeń w ujęciu decylowym ze szczególnym uwzględnieniem płci
jako czynnika różnicującego te wynagrodzenia. W badaniu zostaną również uwzględnione takie
cechy jak: grupa wiekowa pracownika, staż pracy (w jednym przedsiębiorstwie), stanowisko,
wielkość przedsiębiorstwa i branża w jakie działa.
Badanie zostanie przeprowadzone przy wykorzystaniem danych jednostkowych
pochodzących z Badania Struktury Wynagrodzeń Eurostatu (SES – Structure of Earnings Survey)
z 2006 roku. W analizach będą wykorzystane narzędzia statystyki opisowej i matematycznej oraz
drzewa klasyfikacyjne.
Słowa kluczowe: rynek pracy, różnice w płacach kobiet i mężczyzn, analiza statystyczna, drzewa
klasyfikacyjne
STATISTICAL ANALYSIS OF REMUNERATION IN POLAND
Eurostat estimated that differences in men and women average wages in 2012 was at
the level 16.4%. One of the causes of the situation very often mentioned in literature is that
women tend to concentrate in low pay jobs. This hypothesis was the reason for the attempt to
analyze the situation in Poland. The main aim of the study is a statistical analysis of deciles of
wages with particular focus on gender as a differentiating factor of these wages. The study will
also be taken into account such characteristics of individuals as age group of employees, job
seniority (in one company), job position, size of the company and branch (NACE sector).
The study will be conducted using of individual data from Eurostat’s Structure of
Earnings Survey (SES) 2006. In the analyzes will be used such tools as: descriptive statistics and
statistical test and classification trees.
Keywords: labour market, differences in men and women wages, statistical analysis,
classification trees
54
ANALIZA DYNAMIKI ZMIAN NA RYNKU TRANSAKCJI
KUPNA-SPRZEDAŻY NIERUCHOMOŚCI W POLSCE
Agnieszka Mazur-Dudzińska
Katedra Zarządzania Politechnika Łódzka
Ogólny kryzys finansowy oraz pogorszenie się sytuacji gospodarczej w Polsce,
przyczyniły się do kryzysu również w sektorze nieruchomości. Analiza dynamiki ilości i wartości
transakcji kupna-sprzedaży nieruchomości w Polsce wskazuje na wyraźne osłabienie koniunktury
na tym rynku w latach 2008-2009. Po okresie dość intensywnego rozwoju rynku nieruchomości
w naszym kraju, liczba i wartość zawartych transakcji zaczęły spadać. W roku 2009 liczba
zawartych transakcji na polskim rynku nieruchomości była mniejsza o 32% niż w roku 2007. O
tyle samo spadła również wartość wszystkich zawartych transakcji w roku 2009 w stosunku do
roku poprzedniego. Jednak po roku 2009 sytuacja zaczęła się powoli poprawiać, na co wskazują
dodatnie wskaźniki dynamiki badanych zjawisk. 324 tysiące transakcji kupna-sprzedaży
nieruchomości o łącznej wartości 71051,5 mln złotych w 2012 roku to optymistyczny sygnał
ożywienia w sektorze nieruchomości. Celem artykułu jest analiza dynamiki ilości i wartości
transakcji kupna-sprzedaży różnych rodzajów nieruchomości w Polsce w latach 2006-2012.
W badaniach uwzględniono specyfikę sektora nieruchomości mieszkaniowych, dla których
porównano również średnie ceny na lokalnych rynkach (największych miast w Polsce)
w badanym okresie.
Słowa kluczowe: rynek nieruchomości, transakcje kupna-sprzedaży nieruchomości, dynamika
zmian na rynku nieruchomości
ANALYSIS OF DYNAMICS OF CHANGES ON THE REAL ESTATE
TRANSACTIONS MARKET IN POLAND
The general financial crisis and the deterioration of the economic situation in Poland
also contributed to the crisis in the real estate market. Analysis of dynamics of the number and
the value of real estate transactions in Poland shows the economic downturn on this market in
the years 2008-2009. After the period of quite intense sector development in our country, the
number and the value of transactions began to decrease. In 2009 the number of transactions
entered into on the Polish market dropped of 32% compared to 2007. The value of all
transactions entered into the market in 2009 also lost the same percentage in relation to the
previous year. However after 2009 the situation started slowly to recover, what is shown by
positive indicators of dynamics of examined phenomena. The number of 324 thousands of the
transaction of the purchase-sale of about the total value 71051.5 mln zl. in 2012, is an optimistic
signal of economic revival in the sector. The purpose of the article is to analise the dynamics of
the amount and the values of different types purchase-sale transactions of the real estate in Poland
through years 2006-2012 . In examinations a specificity of the section of apartment real estate
was taken into consideration. Moreover, average prices were compared on local markets (of
major cities in Poland) in the analysed period.
Keywords: real estate market, purchase and sale transactions of the real estate, dynamics of
changes on the real estate market
55
CZASOWO-PRZESTRZENNA ANALIZA POZIOMU ŻYCIA W MIASTACH
NA PRAWACH POWIATU W POLSCE W LATACH 2003-2012
Aldona Migała-Warchoł, Marek Sobolewski
Katedra Metod Ilościowych Politechnika Rzeszowska
W artykule przedstawiono wyniki analizy poziomu życia mieszkańców miast na
prawach powiatu w latach 2002-2013. Praktycznym celem podjętych badań było porównanie
zmian w poziomie życia w grupie miast, które w wyniku reformy administracyjnej w 1999 roku
utraciły status miasta wojewódzkiego w stosunku do tych ośrodków, które takowy status
zachowały. Do analizy zastosowano metody porządkowania liniowego, przy czym miernik
syntetyczny poziomu życia był konstruowany w ujęciu czasowo-przestrzennym, co umożliwiło
porównanie jego wartości w poszczególnych latach. Informacje o wartościach zmiennych
diagnostycznych, które stanowiło kilkanaście wskaźników sytuacji demograficznej
i ekonomicznej w analizowanych powiatach, uzyskano z Banku Danych Lokalnych GUS.
Słowa kluczowe: poziom życia, porządkowanie liniowe, miasta na prawach powiatu
TIME AND SPATIAL ANALYSIS OF THE STANDARD OF LIVING IN
CITIES WITH DISTRICTS RIGHTS IN POLAND IN THE YEARS 2003-2012
In the article the results of the standard of living of urban residents with district rights in
the years 2002-2013 were presented. The practical aim of this study was to compare changes in
the level of life in a group of cities that as a result of the administrative reform in 1999 lost their
status as the provincial capital in relation to those centers that kept such a status. For the analysis,
the methods of linear ordering were applied thus the synthetic indicator of living standards was
constructed in terms of time and space, which allowed to compare its value each year. The
information about the values of diagnostic variables, that accounted for a dozen indicators of
demographic and economic situation in the analyzed districts, was obtained from the Local Data
Bank of CSO.
Keywords: standard of living, linear ordering, cities with districts rights
56
NIEPEWNA NIEPEWNOŚĆ
- LICZBA WIDZÓW A NIEPEWNOŚĆ WYNIKU MECZU
Jan Murak
Katedra Ekonomii Matematycznej Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
W pracy tej przeprowadzono analizę wpływu niepewności wyniku meczu na liczbę
widzów oglądających dany mecz na stadionie. Zgodnie z modelem Rottenberga, a także praktyką
władz piłkarskich, wzrost niepewności wyniku powinien zwiększyć popyt na dany mecz.
Pomimo praktycznej istotności poruszanego problemu, wielu wcześniejszym badaniom nie udało
się potwierdzić tej predykcji. W niniejszej pracy postanowiono zweryfikować ją przy
wykorzystaniu modelu ekonometrycznego, w którym do zmierzenia niepewności wyniku meczu
wykorzystano kursy bukmacherskiej. Na ich podstawie, jako mierniki niepewności wybrano
bezwzględną różnicę pomiędzy prawdopodobieństwami wygrania drużyn, a także kwadrat tej
wartości. Po estymacji modelu na podstawie 3356 obserwacji, wyniki odnośnie do mierników
niepewności były niejednoznaczne. Z jednej strony, współczynnik przy mierniku niepewności
sugerował wzrost liczby widzów wraz ze wzrostem niepewności, z drugiej jednak strony,
współczynnik przy kwadracie miernika niepewności wskazywał na odwrotną zależność. Dlatego
też, w meczach w których niepewność nie była ani wysoka, ani też niska, oczekiwano, zgodnie z
modelem, najniższej frekwencji. Od tego punktu zarówno wzrost niepewności, jak i jego spadek
powinien powodować wzrost liczby widzów. Wytłumaczenia takich rezultatów można szukać w
tym, że większość kibiców ceni wyżej mecze, w których spotykają się dwie równorzędne
drużyny, czyli występuje duża niepewność wyniku, jednak istnieje także grupa osób,
przychodzących jedynie na pojedynki, w których drużyna przez nich wspierana jest „pewna”
zwycięstwa.
Słowa kluczowe: sport, niepewność, ekonomia sportu, klub sportowy, frekwencja
UNCERTAIN UNCERTAINTY- ATTENDANCE AND UNCERTAINTY OF
OUTCOME OF A MATCH
In this paper we conduct an analysis whether the amount of uncertainty of the outcome
affect attendances in team sports. A model, proposed by Rottenberg, and policy of a football
government suggest that when the amount of uncertainty of the outcome increases, also the
demand for the football match increases. Despite a practical relevance of this question, a lot of
previous researches didn’t confirm the mentioned conjecture. In this paper we decide to verify it
by use an econometric model and build the uncertainty of the outcome measure, that equals the
absolute magnitude of odd between probabilities of win in the match. We use 3356 observations
to estimate model. Results, which are related with the uncertainty of the outcome, are ambiguous.
On the one hand, the coefficient of the uncertainty measure suggests that when the amount of
uncertainty of the outcome increase, also the demand for the football match increases. On the
other hand, the coefficient of the quadratic form of this measure suggests contrary dependency.
So, in the match, that characterizes neither high uncertainty of the outcome nor low uncertainty of
the outcome, the attendances is the lowest. From this point of the uncertainty, both an increase
and a decrease of uncertainty should influence the attendance raise. We seek the results
explanation in a fact, that the most football fans prefer matches, in which play competitive
balanced teams, that’s mean, the matches related with large amount of uncertainty of outcome,
but some people go to a stadium only when a supported team will “certainly” win.
Keywords: sport, uncertainty, sport economics, sports club, attendance
57
PORÓWNANIE POZIOMU ŻYCIA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
(UE-28) W ASPEKCIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
ZA POMOCĄ WYBRANYCH METOD WIELOWYMIAROWYCH
Anna Murawska
Katedra Ekonomii i Prawa Gospodarczego
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy
Od początku XXI wieku obserwuje się rozwój działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, którego
naczelnym celem jest zapewnienie przyszłym pokoleniom stałego wzrostu poziomu i jakości życia oraz
spójności społecznej. Zarówno rozwój zrównoważony, jak i poziom życia są to pojęcie wielowymiarowe,
które nie są bezpośrednio obserwowalne, a ważnym elementem poznania zjawiska złożonego jest analiza
porównawcza. W opracowaniu przedstawiono porównanie poziomu życia w krajach Unii Europejskiej (UE28), w kontekście stopnia realizacji strategii Europa 2020 na rzecz zrównoważonego rozwoju. Podczas
dokonywanych analiz uwzględniono kilkadziesiąt wskaźników charakteryzujących poziom zaspokajania
potrzeb ludności w następujących obszarach: bezpieczeństwo, wyżywienie, ochrona zdrowia, warunki
mieszkaniowe, komunikacja i transport, oświata i kultura oraz środowisko. W badaniach wykorzystano
metody wielowymiarowe, taksonomiczną miarę rozwoju Hellwiga i metodę Warda. Celem było zbudowanie
syntetycznego miernika, na podstawie którego sporządzono ranking oraz grupowanie krajów pod względem
poziomu życia. Do budowy wskaźnika wykorzystano dane międzynarodowe Głównego Urzędu
Statystycznego oraz dane i publikacje Eurostatu. Okresem badawczym były lata 2000-2012. Badania
prowadzone w zakresie przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w krajach europejskich mogą stanowić
wytyczne dla działania władz publicznych w celu zwiększenia konkurencyjności gospodarek i
zdynamizowania regionów słabiej rozwiniętych oraz zmniejszenia przestrzennych dysproporcji w poziomie
życia.
Słowa kluczowe: poziom życia, rozwój zrównoważony, Unia Europejska, zróżnicowanie,
metody wielowymiarowe
COMPARISON OF STANDARD OF LIVING IN THE EUROPEAN UNION
(EU-28) IN THE CONTEXT OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT
USING MULTIVARIATE METHODS
Since the beginning of the twenty-first century has seen the development governance for
sustainable development, whose primary goal is to provide future generations of constant growth and
standard and quality of life and social cohesion. Sustainable development and standard of living are
multidimensional concept that is not directly observable, and an important part of knowledge is a complex
phenomenon comparative analysis. The paper presents a comparison of the standard of living in the countries
of the European Union (EU-28), in the context of the degree of implementation of the Europe 2020 strategy
for sustainable development. When performed analyzes included several dozen indicators characterizing
standard of living in the following areas: safety, food, health, housing, communications and transport,
education and culture, and the environment. The study used multivariate methods, taxonomic grows Hellwig
and Ward's method. The aim was to build a synthetic indicator. Prepared on the basis of ranking and grouping
of countries in terms of standard of living. To build the index used international data of Central Statistical
Office and Eurostat data and publications. Research period was 2000-2012. Research in the field of spatial
differentiation of living in European countries can provide clues for the operation of public authorities in
order to increase competitiveness and boost the economies of less developed regions and to reduce spatial
disparities in living standards.
Keywords: standard of living, sustainable development, the European Union, differentiation,
multidimensional methods
58
KONWERGENCJA WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ GOSPODARSTW
ROLNYCH W POLSCE – ANALIZA EKONOMETRYCZNA
Joanna Muszyńska, Iwona Müller-Frączek
Katedra Ekonometrii i Statystyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Jednym z kryteriów klasyfikacji gospodarstw rolnych, w państwach członkowskich
Unii Europejskiej, jest ich wielkość ekonomiczna. Zgodnie z definicją, mierzy ona sumę tzw.
standardowych produkcji ze wszystkich działalności rolniczych występujących w gospodarstwie.
Jej wartość bazuje na współczynnikach regionalnych, odzwierciedlających uwarunkowania
lokalne, odmienne dla regionów geograficznych (statystycznych). Wielkość ekonomiczna,
charakteryzująca potencjalne możliwości wytwórcze gospodarstwa rolnego, jest więc jednym z
mierników rozwoju rolnictwa.
W artykule zaprezentowano wyniki badania procesu konwergencji poziomu rolnictwa
w Polsce, mierzonego wielkością ekonomiczną gospodarstw. Weryfikacji poddano hipotezy
dotyczące konwergencji typu beta, sigma, gamma oraz konwergencji klubowej.
Na potrzeby badania, na podstawie danych pochodzących z witryny internetowej GUS,
oszacowano wielkość ekonomiczną przeciętnych w województwach, indywidualnych
gospodarstw rolnych. Analizą objęto lata 2004-2012. Do weryfikacji postawionych hipotez
wykorzystano m.in. dynamiczne modele panelowe. Obliczenia przeprowadzono w programie
GRETL.
Słowa kluczowe: wielkość ekonomiczna gospodarstwa
konwergencja, γ-konwergencja, konwergencja klubowa
rolnego,
-konwergencja,
σ-
THE CONVERGENCE OF THE ECONOMIC SIZE OF FARMS IN POLAND
– THE ECONOMETRIC ANALYSIS.
In the EU Member States, one of the criteria for the classification of farms is their
economic size. In accordance with the definition, it measures the sum of so-called standard
production of all agricultural activities existing in that farm. Its value is based on regional
coefficients, reflecting local determinants, different for each geographical (statistical) region.
Economic size of farm, that determines its potential production capacity, is therefore one of the
indicators of agricultural development.
The article presents results of the research of the process of convergence of the level of
agriculture in Poland, measured by economic size of farms. Hypotheses for beta, sigma, gamma
as well as club convergence were verified.
For the study, based on data from the CSO website, for each region, the economic sizes
of average, private farms were estimated. The analysis covered the years 2004-2012. To verify
the hypotheses, among others, dynamic panel models were used . All computations were
performed in GRETL .
Keywords: economic size of farm, -convergence, σ-convergence, γ-convergence, club
convergence
59
SZACOWANIE RYZYKA PROJEKTU WDROŻENIOWEGO
METODĄ PUNKTOWĄ
Rafik Nafkha
Katedra Informatyki
Udane wdrożenie systemu klasy ERP (ang. Entreprise Resources Planning) różnią się
od nieudanych przed wszystkim umiejętnością przywidywania i ograniczenia ilości i wymiaru
licznych pułapek które się pojawiają na każdym etapie cyklu życia projektu wdrożeniowego.
Wdrożenie systemów informatycznych a w szczególności systemów klasy ERP powinny mieć
najwyższy priorytet dla przedsiębiorstwa, gdyż obejmuje wszystkie podstawowe działy
odpowiedzialne za główny i podstawowy przedmiot działalności firmy. Takie przedsięwzięcie
angażuje dziatki osób zarówno po stronie klienta jak dostawcy systemu. Taka kompleksowość
wdrożenia podnosi stopień jego ryzyka. Uświadomienie sobie problemu i ryzyka jakie za sobą
niesie, to ogromna wartość ponieważ taka wiedza pozwala na opracowanie scenariusze działań
zaradczych i ogranicza jego negatywne skutki. W tym artykule na podstawie wyników ankiet
skierowanych do 50 firm o różnych strukturach zatrudnienia, zidentyfikowano zdarzenia mające
wpływ na niepowodzenia wdrożenia systemu klasy ERP i na ich podstawie wyliczono poziom
ryzyka jak i dodatkowe koszty, jakie będzie trzeba ponieść z uruchomieniem zadań związanych z
akcjami zapobiegawczymi (zmniejszające prawdopodobieństwo lub skutki wystąpienia
problemu). Do wyliczenia wartości ryzyka dla wybranych zadań wdrożenia systemu
informatycznego wykorzystano metody punktowej szacowania ryzyka.
Słowa kluczowe: ryzyko wdrożenia systemu, metody szacowania ryzyka, punktowa metoda
szacowania ryzyka, rejestr ryzyka wdrożeń
POINT METHOD FOR ESTIMATING THE RISK VALUE
OF IMPLEMENTATION PROJECT
Good implementation of an ERP (Enterprise Resource Planning) system differ from
unsuccessful one before everything the ability of both foreseeing and reducing the amount and
the size of numerous traps which appear at every stage of the life cycle project implementation.
The implementation of information systems and in particular ERP class system should have a
high priority for the enterprise, since it covers all basic departments responsible for the core
business of the company. Such action involves dozens of persons on both the client as the system
supplier. Such a complexity of the implementation raises the degree of its risk . Becoming aware
of the problem and the risks it carries, gives an enormous value because such knowledge allows
the development of scenarios for preventive actions and limit its negative effects. In this article,
based on the results of questionnaire sent to 50 companies with different employment size, we
have identified events affecting the failures of the ERP system implementation and on their base
a level of risk as well as additional costs related to preventive actions (reducing the probability or
effects of the problem occurrence) were calculated. To evaluate the risk values of chosen ERP
system implementation tasks, a spot risk assessment method was used.
Keywords: implementation system risk value, risk assessment methods, risk implementation
register
60
ROZBIEŻNOŚĆ ROZKŁADÓW DOCHODÓW
W KRAJACH EUROPEJSKICH
Jarosław Oczki1, Ewa Wędrowska2
1
Katedra Gospodarowania Zasobami Pracy
2
e-mail: [email protected]; [email protected]
Rozkłady dochodów mogą być opisywane przez miary tendencji centralnej, kwantyle,
miary dyspersji, asymetrii, kurtozy oraz przez indeksy polaryzacji. W licznych opracowaniach
naukowych wykorzystuje się również współczynnik Giniego oraz krzywą Lorenza do badania
nierówności dochodowych. Rozkłady można również analizować w relacji do innych rozkładów.
W artykule zaproponowano miary dywergencji Ciszára w celu identyfikacji stopnia
zróżnicowania rozkładów dochodów pomiędzy krajami europejskimi w 2012 roku. Wskazano
kraje podobne ze względu na rozkład dochodów. W analizie wykorzystano dane z Eurostatu.
Słowa kluczowe: rozkład dochodów, miary dywergencji Ciszára
DIFFERENTIATION OF INCOME DISTRIBUTIONS
IN EUROPEAN COUNTRIES
Income distributions can be described by measures of central tendency, quantiles,
measures of dispersion, skewness, kurtosis and by indexes of polarization. In numerous studies
Gini coefficient and Lorenz curve are used to investigate inequality of incomes. Distributions can
be also analysed in comparison to one another. In the article the Csiszár's divergence measures
have been proposed to identify the degree of differentiation of income distributions among the
European countries in 2012. Similar and dissimilar countries with respect to distribution
of income have been indicated. Dataset from Eurostat has been used.
Keywords: income distribution, Csiszár's divergence measures
61
WYKORZYSTANIE WYBRANYCH METOD PORZĄDKOWANIA
OBIEKTÓW DO KLASYFIKACJI WOJEWÓDZTW
POD KĄTEM ICH POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO
Anna M. Olszewska, Alicja E. Gudanowska
Katedra Informatyki Gospodarczej i Logistyki
Wydział Zarządzania, Politechnika Białostocka
Potencjał innowacyjny regionu może być różnorodnie definiowany. Pomimo trudności
w jednoznacznym określeniu jego składowych oraz determinant, stanowi on jeden z czynników
decydujących w aspekcie zarówno rozwoju regionu, jak i jego pozycji konkurencyjnej w kraju.
Istotny w tym kontekście staje się – nawet bardziej niż dostępność danych – problem doboru
procedury klasyfikacyjnej. Głównym celem artykułu jest dokonanie grupowania województw
pod kątem ich potencjału innowacyjnego poprzez zastosowanie różnych metod porządkowania.
W artykule dokonano klasyfikacji województw uwypuklając zmiany w otrzymanych wynikach
przy uwzględnieniu różnych form porządkowania, bazując każdorazowo na identycznym
zestawie danych wejściowych. Wyznaczono dla otrzymanych rankingów wskaźniki rang
Spearmana oraz w odniesieniu do utworzonych grup indeks Randa, w celu określenia poziomu
ich zgodności. Przeprowadzono ponadto analizę homogeniczności i heterogeniczności
utworzonych zestawień oraz wyznaczono miernik poprawności grupowania.
Słowa kluczowe: innowacyjność, metody porządkowania obiektów
THE USE OF SELECTED METHODS OF ORDERING OBJECTS FOR
CLASSIFICATION OF VOIVODSHIPS IN TERMS OF THEIR INNOVATIVE
POTENTIAL
The innovative potential of the region can be variously defined. Despite the difficulties
in unambiguously identifying its components and determinants, it is one of the determining
factors in terms of both the development of the region, as well as its competitive position in the
country. Even more than the availability of data, relevant in this context becomes the problem of
the selection of the classification procedure. The main objective of this paper is to group
voivodships in terms of their innovation potential through the use of different methods of
ordering. In the paper the classification of regions highlighting the changes between the results
taking into account the different forms of ordering, based in each case on an identical set of input
data. The Spearman's Rank Correlation indicator were determined for received rankings and in
relation to established groups the Rand Index, in order to determine their level of compliance.
Moreover, an analysis of homogeneity and heterogeneity of the set up statements and measure the
correctness of clustering was carried out.
Keywords: innovation, methods of organizing objects
62
ZASTOSOWANIE TECHNIK EKSPLORACJI TEKSTU
DO ANALIZY OPINII KONSUMENCKICH
Marcin Olszewski, Tomasz Ząbkowski
Katedra Informatyki, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
W niniejszej publikacji zaproponowano jedną z metod eksploracji danych – reguły
asocjacyjne do wykrycia zależności w opiniach konsumenckich, na przykładzie opinii jednego z
hoteli amerykańskich. Wykorzystanie tej techniki wynikało m.in. z dużej ilości dostępnych
danych oraz faktu, że otrzymane reguły w sposób niezwykle czytelny mogą zaprezentować
zależności znalezione w danych. W badaniu odkryto szereg reguł, które mogą stanowić cenne
źródło informacji o jakości usług oraz postrzeganiu obiektu przez klientów korzystających z
usług hotelowych.
Słowa kluczowe: eksploracja tekstu, reguły asocjacyjne, opinie konsumenckie
APPLICATION OF TEXT MINING TECHNIQUES FOR THE CUSTOMER
REVIEWS ANALYSIS
This paper presents application of one of data mining techniques – association rules to
analyze customer reviews, based on the data gathered at one of the American hotels. The
application of association rules was proposed due to the large volume of available data and the
fact that the rules can deliver information in a very clear and meaningful way. The study resulted
in a number of interesting rules that can be a valuable source of information about the quality of
services and the perception of the hotel by the clients.
Keywords: text mining, association rules, customer reviews
63
OCENA ZRÓŻNICOWANIA PRODUKCJI MLECZNEJ
NA UKRAINIE Z ZASTOSOWANIEM
WIELOWYMIAROWYCH METOD STATYSTYCZNYCH
Maria Parlinska, Iryna Petrovska, Lukasz Pietrych
Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
W artykule przedstawiono przykład zastosowania wielowymiarowych metod
statystycznych do oceny możliwości produkcji mleka w poszczególnych regionach Ukrainy. Za
pomocą analizy zmienności oraz macierzy współczynników korelacji wybrano sześć zmiennych
charakteryzujących omawiany problem. W artykule zastosowano następujące metody
statystyczne umożliwiające wielowymiarową analiza statystyczną: miarę Hellwiga, średniej
arytmetycznej oraz diagram Czekanowskiego. Zdefiniowano regiony Ukrainy o największym
oraz o najmniejszym potencjale produkcyjnym.
Słowa kluczowe: produkcja mleka, wielowymiarowe analizy statystyczne
EVALUATION OF MILK PRODUCTION DIFFERENTIATION IN UKRAINE
WITH THE USE OF MULTIVARIATE STATISTICAL METHODS
In the article it is presented example of using multivariate statistical methods in purpose
to assess capacity and possibilities of milk production in Ukrainian regions. With use of
variability analysis and matrix of correlation coefficients there were chosen explanatory
variables. In the article there were presented the following multivariate statistical methods as
Hellwig method, method of middle average and Czekanowski diagram. In the conclusions were
defined the regions with the biggest and the smallest production capabilities.
Keywords: milk production, multivariate statistical methods
64
TESTY STATYSTYCZNE OPARTE NA STATYSTYKACH
EKSTREMALNYCH WERYFIKUJĄCE HIPOTEZY
O ISTNIENIU WARTOŚCI NIETYPOWYCH
Dorota Pekasiewicz
[email protected]
Problem istnienia obserwacji nietypowych w próbie losowej stanowi ważne
zagadnienie w badaniach ekonomicznych. Ich wykrywanie, a następnie eliminacja ma szczególne
znaczenie w przypadku modeli ekonometrycznych. Najprostszym sposobem identyfikacji
wartości nietypowych w regresji z jedną zmienną objaśniającą jest analiza rozrzutu obserwacji
(diagramu korelacyjnego), natomiast w przypadku regresji wielu zmiennych wykresów
korelacyjnych par wszystkich zmiennych. Miernikami nietypowości są również reszty regresji
oraz standaryzowane reszty regresji. Informacje o rozkładach statystyk ekstremalnych: minimum
i maksimum, umożliwiają konstrukcje testów weryfikujących hipotezy o istnieniu wartości
odstających. Wykorzystują one fakt, że statystyki ekstremalne mają uogólniony rozkład
Gumbela, Frecheta lub Weibulla. Przeprowadzone badania symulacyjne dla testów
statystycznych weryfikujących hipotezy o istnieniu wartości nietypowych i wykorzystujących
statystyki ekstremalne pozwalają sformułować wnioski dotyczące ich własności i zastosowań w
zagadnieniach ekonomicznych.
Słowa kluczowe: wartości nietypowe, statystyki ekstremalne, uogólnione rozkłady minimum i
maksimum
STATISTICAL TESTS FOR OUTLIERS
BASED ON THE EXTREME STATISTICS
The problem of outliers existing in the sample is an important one in economic
researches. Their detection and elimination is of particular importance in the case of econometric
models. The simplest way to identify outliers in regression model with one explanatory variable
is the correlation diagram, while in the case of multivariate regression correlation graphs of all
pairs of variables are used. The rests of regression and standardized rests of regression are also
applied in identifications of outliers. Information about distribution of the minimum and
maximum statistics allow to construct tests for verification hypothesis of the existence of outliers.
The fact that the extreme statistics distributions are generalized distributions: Gumbel, Frechet or
Weibull is useful in the construction of test statistics. The simulation studies for statistical tests
using extreme statistics, in verification the hypothesis of the existence of outliers allow to draw
conclusions about their properties and applications in economic issues.
Keywords: outliers, extremes statistics, generalized distributions of minimum and maximum.
65
WERSJA WIELOPRODUKTOWA METODY DEA+
Artur Prędki
Katedra Ekonometrii i Badań Operacyjnych
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
W artykule opisano DEA+, która jest jedną z metod służących do estymacji funkcji
produkcji oraz miar efektywności technicznej. W pracy rozważono przypadek wieloproduktowy.
Przedstawiono semiparametryczny model graniczny, będący podstawą teoretyczną metody oraz
sam jej przebieg, wraz z uwagami krytycznymi dotyczącymi prawidłowości funkcjonowania
procedury. Całość kończy przykład empiryczny ilustrujący zastosowanie metody, przy
wybranych założeniach modelowych odnośnie rozkładów składowych złożonego składnika
losowego.
Słowa kluczowe: DEA+, semiparametryczny model graniczny, funkcja produkcji, efektywność
techniczna
MULTI-PRODUCT VERSION OF THE DEA+ METHOD
In the article we present the DEA+ method as a tool for estimation of production
function and technical efficiency measures. We bear in mind general, multi-product case. Once
the underlying, semiparametric frontier model is discussed, we proceed with demonstrating the
very algorithm of DEA+, and provide some critique of its validity. Finally, the method is
illustrated with an empirical analysis under certain choices of distributions for each of the random
variables constituting the composed error.
Keywords: DEA+, semiparametric frontier model, production function, technical efficiency
66
ALTERNATYWNE SYSTEMY WAG W ANALIZIE KONWERGENCJI
PRZESTRZENNEJ POZIOMÓW PKB PER CAPITA
Mariusz Próchniak
Katedra Ekonomii II
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
(autor do korespondencji)
Bartosz Witkowski
Instytut Ekonometrii
Niniejsze badanie rozszerza obecny stan wiedzy w zakresie realnej konwergencji dochodowej (typu ) poprzez
wprowadzenie efektów przestrzennych do modelu wzrostu gospodarczego i weryfikację zjawiska konwergencji przy
wykorzystaniu zależności przestrzennych.
Większość badań, które dotyczą konwergencji , opartych jest na danych panelowych lub przekrojowych;
naturalnie zatem w badaniach takich pomijane są przestrzenne zależności między poszczególnymi obiektami (krajami).
Istnieją nieliczne analizy nad konwergencją z wykorzystaniem modeli przestrzennych (np. Seya, Tsutsumi, Yamagata
(Economic Modelling, 2012); Tian, Wang, Chen (China Economic Review, 2010); Arbia, Battisti, Di Vaio (Economic
Modelling, 2010)), gdzie autorzy nie wprowadzają założenia o przekrojowej (warunkowej) niezależności. W badaniach tych
stosowana jest zazwyczaj jedna z postaci ogólnego modelu Cliffa i Orda, a także wprowadzone jest założenie dotyczące
macierzy wag przestrzennych. Macierz wag uwzględnia zwykle powiązania z najbliższymi lub dalszymi sąsiadami, bądź też
oparta jest na geograficznych odległościach między analizowanymi krajami (najczęściej między stolicami lub
najważniejszymi miastami).
W badaniu proponujemy alternatywną strukturę wag, z wykorzystaniem tzw. „odległości ekonomicznej”. Wagi
takie będą konstruowane w dwojaki sposób: (1) na podstawie wolumenu handlu między poszczególnymi krajami, (2) w
oparciu o modele grawitacji i różnice w poziomach PKB między krajami. Ujęcie takie może być postrzegane jako test
odporności założenia o warunkowej niezależności przekrojowej procesu konwergencji lub założenia o tym, że odległość
geograficzna jest główną determinantą współzależności przekrojowych. W badaniu oszacowano odpowiednie modele
przestrzenne Durbina-Watsona dla grupy krajów UE, z uwzględnieniem krajów Europy Środkowo-Wschodniej w okresie
post-transformacyjnym. Analiza potwierdza wnioski w zakresie tempa konwergencji, podkreślając konieczność właściwego
doboru macierzy wag i pokazując w jaki sposób zależności przestrzenne wpływają na procesy wzrostu gospodarczego.
ALTERNATIVE WEIGHTING SCHEMES IN SPATIAL ANALYSIS OF GDP
PER CAPITA CONVERGENCE
This study develops the current state of knowledge on real economic convergence (beta type) by introducing
spatial effects to the growth model and assessing the existence of convergence on the basis of spatial relationships.
Most studies that deal with the problem of beta convergence tend to use panel or cross-sectional data, neglecting
cross-sectional relationships between the objects (countries). However, there also exist spatial analyses (such as Seya,
Tsutsumi, Yamagata (Economic Modelling, 2012); Tian, Wang, Chen (China Economic Review, 2010); Arbia, Battisti, Di
Vaio (Economic Modelling, 2010)) in which authors do not assume cross-sectional (conditional) independence. Those would
usually apply one of the specifications nested within the general Cliff and Ord model and essentially make an assumption
regarding the matrix of cross-sectional weights. A typical choice is to derive it from the matrix of first or higher order
neighbours or the matrix of geographic distances between the analyzed countries (or their main cities / capitals).
In the paper we propose an alternative structure of weights, based on “economic distance”. Those are constructed
in two ways: (1) with the use of the volume of trade between particular countries, (2) with the use of the logic encountered by
the gravity models, that is the differences between the level of GDP of different countries. This procedure can be viewed as
robustness check of the assumption of cross-sectional conditional independence of convergence processes or of such its form
that emphasizes geographic distance as the main determinant of the strength of cross-sectional correlation. We estimate
appropriate SDW (spatial Durbin-Watson) models for the group of EU countries, including the Central and Eastern European
countries in the post-transformation period, and confirm the conclusions regarding the rate of convergence, which
demonstrates the influence of proper construction of the weighting matrices as well as shades light on the form of crosssectional dependencies in the growth processes.
67
WYKORZYSTANIE ANALIZY SKUPIEŃ
DO SEGMENTACJI KATEGORII ZMIENNYCH NOMINALNYCH
NA PRZYKŁADZIE MODELI RYZYKA KREDYTOWEGO
Aneta Ptak-Chmielewska
Instytut Statystyki i Demografii
Szkoła Główna Handlowa
W modelach ryzyka kredytowego do oceny prawdopodobieństwa zajścia zdarzenia
niewykonania zobowiązań przez klienta wykorzystywane są modele regresji logistycznej, modele
dyskryminacyjne lub data mining. W ostatnich latach coraz częściej są również wykorzystywane
modele analizy historii zdarzeń. We wszystkich tych modelach zachodzi potrzeba włączenia
zmiennych nominalnych jako zmiennych objaśniających. W przypadku zmiennych nominalnych
z dużą liczbą kategorii takich jak region, typ działalności itp. wymagane jest odpowiednie
pogrupowanie kategorii o podobnym ryzyku aby zmniejszyć wymiar takiego modelu. W
niniejszym artykule zaproponowano wykorzystanie do tego celu jednej z metod
wielowymiarowej analizy statystycznej jaka jest analiza skupień. Zilustrowano zagadnienie na
przykładzie próby przedsiębiorstw małych i średnich wśród których były zarówno
przedsiębiorstwa dobrej kondycji jak i przedsiębiorstwa wobec których zgłoszono wniosek o
upadłość. Włączono zmienną nominalną typu region działalności w modelu regresji logistycznej
opisującej ryzyko zajścia zdarzenia zaniechania zobowiązań.
Słowa kluczowe: analiza skupień, modele ryzyka, zmienne nominalne
CLUSTER ANALYSIS APPLICATION IN CLUSTERING
OF CATEGORIES OF NOMINAL VARIABLES BASED
ON CREDIT RISK MODELS AS EXAMPLE
Logistic regression, discriminant analysis and data mining techniques are applied in
credit risk models used in assessment of probability of customer’s default. In recent years event
history analysis are also used more frequently. In all those models nominal variables are utilized
as explanatory variables. In case of nominal variables with big number of categories such as
region, type of activity etc. grouping of categories with the same type of credit risk is required
due to diminishing of dimension and complexity of analysis. In this paper we propose the
application of multivariate technique as cluster analysis in this purpose. This application was
illustrated on the sample of small and medium enterprises among which enterprises with default
history were also recognized. The nominal variable region of activity in the logistic regression
model describing the risk of default was included.
Keywords: cluster analysis, risk models, nominal variables
68
HORYZONT PROGNOZY W MODELU SOLOWA-SHELLA
Ryszarda Rempała
Katedra Informatyki i Ekonometrii UKSW
Zwykle, w problemach optymalizacji dynamicznej, funkcja celu oraz proces decyzyjny
zależą od parametrów dynamicznych. Bardzo często, parametry dynamiczne nie są dokładnie
znane. Przykładem są trudności z określeniem długości horyzontu, który wyznacza przedział
czasowy dla konkretnego zadania optymalizacji. Często wiadomo tylko, że horyzont jest odległy
ale niedokładnie znany. Z drugiej strony, ze względów praktycznych, istotne są decyzje w
przedziale czasowym bliskim teraźniejszości. Zdarza się, że optymalne decyzje na początkowym
przedziale np.
- nazywanym przedziałem decyzji – można wyznaczyć „podpatrując
przyszłość” na przedziale
Jeśli wielkość
jest skończona, to nosi nazwę
horyzontem prognozy dla horyzontu decyzji
Zasadniczym celem pracy jest wyznaczenie horyzontu prognozy dla ustalonego
horyzontu decyzji w jednosektorowym modelu optymalizacji konsumpcji pochodzącym od
R.M. Solowa w wersji rozważanej przez K. Shella. W szczególnym przypadku , wykorzystując
wyniki z pracy K.Shella przy funkcji produkcji typu Cobba-Douglasa, horyzont prognozy daje
się dokładnie ustalić. Uzyskane wyniki pozwalają wyznaczyć czas powrotu na optymalną
ścieżkę kapitałową w sytuacji odejścia od optymalnego poziomu.
Słowa kluczowe: optymalizacja konsumpcji, horyzonty prognozy i decyzji, funkcja CobbaDouglasa
FORECAST HORIZON IN THE SOLOW-SHELL MODEL
Very often in optimization problems we are in a situation in which a decision process
and the corresponding cost functional depend on some dynamic parameters. Sometime, the
dynamic parameters are not known precisely. As a typical example we consider the length of
time interval on which the optimization problem is defined. In many cases it is obvious that the
length is a large number but its exact value are rather unreliable. On the other hand, what is most
important for the decision maker it is this part of the optimal solution which is available on some
initial interval, say [0, t ' ) called a decision interval. In some cases, it may happen that the optimal
solution restricted to [0, t ' ) is not affected by future data beyond a certain horizon h 
t ' . If h is
finite it is called a forecast horizon for the decision horizon t ' .
The main problem of the paper is determination of a forecast horizon for the given
decision horizon in the consumption–optimal economic growth problem developed by R. M.
Solow and K. Shell.
Keywords: consumption-optimal economic growth, decision and forecast horizons, CobbDouglas function
69
ANALIZA SKUPIEŃ W OCENIE POTENCJAŁU KRAJÓW
CZŁONKOWSKICH UE DO GENEROWANIA INNOWACJI
Elżbieta Roszko-Wójtowicz
Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej, Uniwersytet Łódzki
Celem artykułu jest dokonanie grupowanie 28 państw członkowskich Unii Europejskiej
ze względu na czynniki wpływające na ich potencjał innowacyjny, ze szczególnym
uwzględnieniem pozycji Polski. Analiza skupień została przeprowadzona za pomocą
dedykowanego oprogramowania ClustanGraphics.
Wybrane charakterystyki, przyjęte jako opisujące zdolności krajów do tworzenia
innowacji tj.: wydatki rządkowe na działalność badawczo-rozwojową, wskaźnik zatrudnienia w
grupie wieku 20-64, zatrudnienie w sektorze technologii i wiedzo chłonnym, ludność z
wykształceniem wyższym, studenci w grupie wieku 15-24 lata, wydatki publiczne na edukację,
zgłoszenia patentów do EUP, korzystanie z Internetu przez mieszkańców poddane zostały
testowaniu dziewięcioma metodami grupowań hierarchicznych tj.: pojedynczego połączenia,
całkowitego połączenia, średniego połączenia, ważona średniego połączenia, środków ciężkości,
mediany, Warda, sumy kwadratów, średniego sąsiedztwa.
Najkorzystniejszą do poszukiwania związków pomiędzy obiektami, odnośnie
zdefiniowanych w pracy zdolności do generowania innowacji, wydaje się być metoda sumy
kwadratów i metoda Warda. Pozostałe testowane metody nie wydają się być właściwymi do
prowadzenia dalszych analiz międzygrupowych. Przede wszystkim ze względu na tendencję do
tworzenia mało przejrzystych skupień o strukturze długich „łańcuchów”.
Słowa kluczowe: analiza skupień, potencjał innowacyjny, kraje członkowskie UE
CLUSTER ANALYSIS IN COMPARATIVE STUDIES ON THE INNOVATIVE
POTENTIAL OF THE EU MEMBER COUNTRIES
The aim of the paper is to find the inner homogenic groups created by 28 EU member
countries in relation to the selected characteristics describing the potential of economies to create
innovations. The issue of clustering objects – countries was conducted with the use of
ClustanGraphics software.
Eight variables were selected from the Eurostat database in order to describe the
potential of the EU member countries to create innovations: government budget appropriations or
outlays on R&D, employment rate (20 to 64 years), employment in technology and knowledgeintensive sectors at the national level, population with tertiary education attainment (30 to 34
years), participation rates in education (15 to 24 years), total public expenditure on education as
% of GDP, patent applications to the EPO per million of inhabitants, individuals – frequency of
Internet use (24 to 65 years). These were tested using nine hierarchical clustering methods,
including: the Single Linkage method, the Complete Linkage method, the Average Linkage
method, the Weighted Average Linkage method, the Centroid method, the Median method, the
Increase in Sum of Squares method, the Sum of Squares method, the Mean Proximity method.
The Increase in Sum of Squares method and the Increase in Sum of Squares method
seem to be the most appropriate for further discussion regarding cross-group analysis. The rest of
tested methods do not seem suitable for deep analysis between the groups. This is mainly due to
the tendency to form rather unclear clusters with the structure of long chains.
Keywords: cluster analysis, innovative potential, EU member countries
70
EFEKTYWNOŚĆ I PRODUKTYWNOŚĆ ROLNICTWA W POLSCE ANALIZA Z WYKORZYSTANIEM INDEKSÓW TFP HICKS-MOORSTEENA
Robert Rusielik
Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwami
Głównym celem badań była próba wykorzystania indeksów produktywności TFP
(Total Factor Productivity) Hicks-Moorstena do badania produktywności i efektywności
rolnictwa w skali regionalnej oraz przyczyn ich zmian. Badania obejmują lata 2010 – 2012.
Obliczenia wykonano w podziale na województwa. Dla każdego województwa obliczono
indeksy produktywności TFP Hicks-Moorstena. Dekompozycja obliczonych indeksów na kilka
alternatywnych miar efektywności pozwoliła również na określenie przyczyn zmian pomiędzy
poszczególnymi okresami badań.
Słowa kluczowe produktywność, efektywność, rolnictwo, TFP, DEA
THE EFFICIENCY AND PRODUCTIVITY IN POLISH AGRICULTURE ANALYSIS OF USING HICKS-MOORSTEEN TFP INDEX
The main purpose of the research discussed in this paper is used to calculate
productivity and efficiency in agriculture with Hicks-Moorsteen Total Factor Productivity (TFP)
indexes. Productivity and efficiency have been identified at the regional level, indicating the
reasons for the changes. The calculation period covers 3 years (2010-2012). Hicks-Moorsteen
(TFP) indexes was calculated for each Polish province. The TFP index decomposition analysis
into measure of efficiency change allowed to identification determinants between periods of
calculation.
Keywords: productivity, efficiency, agriculture, TFP, DEA
71
SEKTORALNE EFEKTY PODAŻY PIENIĄDZA NA UKRAINIE
Viktor Shevchuk
Instytut Ekonomii, Socjologii i Filozofii
Politechnika Krakowska
W artykule oszacowano efekty oczekiwanych i nieoczekiwanych zmian w podaży
pieniądza dla czterech sektorów: rolnictwo, przemysł przetwórczy, produkcja przemysłowa,
hutnictwo. Dla oszacowania wpływu podaży pieniądza na wskaźniki produkcji oraz inflacji przy
pomocy estymatorów ARIMA(n,m) oraz układu równań regresyjnych (2SLS) wykorzystano dane
kwartalne z lat 1999─2013. Wykorzystując dekompozycje Beverage’a─Nelsona dla rozdzielenia
obserwowanej podaży pieniądza na składniki oczekiwane i nieoczekiwane, otrzymano, że ich
oddziaływanie na wzrost gospodarczy w przekroju sektoralnym róźni się istotnie. Oczekiwane
zwiększenie podaży pieniądza powoduje wzrost produkcji w rolnictwie, branży przetwórczej oraz
przemyśle, ale w hutnictwie jest odwrotnie. Nieoczekiwane zwiększenie podaży pieniądza
związane jest ze zwiększeniem produkcji w hutnictwie i przemyśle oraz jej zmniejszeniem w
rolnictwie i branży przetwórczej. Ustalono, że na inflację wpływ wywiera jedynie oczekiwana
podaż pieniądza. Otrzymane rezultaty dla Ukrainy pozwalają na odrzucenie hipotezy o braku
skuteczności polityki pieniężnej w modelach z racjonalnymi oczekiwaniami i naturalną stopą
wzrostu, która przewiduje że wyłącznie nieoczekiwane zmiany w podaży pieniądza mają wpływ
na produkcję. Oszacowany wskaźnik elastyczności cenowej względem oczekiwanej podaży
pieniądza przyjmuje wartośc znacząco poniżej jednostki. Niezaleznie od wykorzystanych
wskaźników podaży pieniądza ─ M1 czy M2 ─ otrzymane rezultaty nie róźnią się istotnie.
Słowa kluczowe: oczekiwana i nieoczekiwana podaż pieniądza; wzrost gospodarczy; inflacja
SECTORAL MONEY SUPPLY EFFECTS IN UKRAINE
This paper examines the effects of anticipated and unanticipated money supply shocks
across four sectors: (i) agriculture, (ii) food processing, (iii) manufacturing, and (iv) steel-making.
Both ARIMA(n, m) and jointly estimated equations systems (2SLS) involving the output and
inflation are used to identify money supply effects for the quarterly data of the 1999─2013
period. Dividing observed money supply into anticipated and unanticipated components by the
Beverage─Nelson decomposition, it is found that the sectoral growth effects are quite
heterogeneous. Anticipated (positive) money supply shock contributes to output growth in
agriculture, food processing and manufacturing, but the effect is restrictionary for steel-making.
Unanticipated (positive) money shock is expansionary for steel-making and manufacturing, while
being restrictionary for agriculture and food processing. It is established that inflation is driven by
anticipated money shock only. Our results for Ukraine reject the policy ineffectiveness
hypothesis of Rational Expectations─Natural Rate models in that only unanticipated money
supply can affect real output. Also, elasticity of prices with respect to anticipated money supply is
well below unity. Results are robust to the choice of the money aggregate, M1 or M2.
Keywords: anticipated and unanticipated money supply; output growth; inflation
72
MODELOWANIE KAPITAŁU SPOŁECZNEGO FIRMY RED HAT
Julia Siderska
Celem artykułu jest przeanalizowanie możliwości zastosowania sztucznej sieci
neuronowej do modelowania kapitału społecznego amerykańskiej firmy informatycznej Red Hat.
Przedsiębiorstwo to jest światowym liderem w dostarczaniu do biznesu rozwiązań open source,
czyli oprogramowania, do którego kodów źródłowych jest wolny i swobodny dostęp.
Sztandarowym produktem firmy jest Red Hat Linux - jedna z najbardziej znanych dystrybucji
systemu operacyjnego Linux.
Dane do badań zostały zaczerpnięte z bilansów księgowych publikowanych przez firmę
Red Hat na koniec każdego kwartału w latach 2009 – 2012. Jako zmienne wejściowe
zaproponowano siedem wielkości charakterystycznych: wartość księgowa, wartość giełdowa,
liczba akcji, cena akcji, zatrudnienie, aktywa razem oraz zobowiązania. Zmienna wyjściowa
reprezentuje wartość kapitału społecznego, oszacowanego z zastosowaniem równania
fundamentalnego sformułowanego w 2006 roku przez S. Walukiewicza. Uczenie sieci
neuronowej przeprowadzono w generatorze Statistica Neural Network 10.0. Badania pozwoliły
na opracowanie szkieletu modelu odzwierciedlającego zależności pomiędzy zmiennymi
wejściowymi (objaśniającymi), a zmienną wyjściową (objaśnianą), czyli wartością kapitału
społecznego. Dzięki zdolności sieci neuronowej do generalizacji danych możliwe jest
zastosowanie modelu do predykcji wartości kapitału społecznego firmy Red Hat dla danych
całkowicie nowych, które nie należały do zbioru uczącego podczas procesu uczenia.
Słowa kluczowe: oprogramowanie open source, kapitał społeczny, sztuczna sieć neuronowa,
obliczenia inteligentne
MODELLING THE SOCIAL CAPITAL OF RED HAT CORPORATION
The main objective of this paper is to analyze the possibility of using artificial neural
network to model the value of social capital in Red Hat Corporation - listed on the New York
Stock Exchange. The company is a world leader in providing open source solutions for enterprise
community. The flagship product of the company is Red Hat Linux – one of the most popular
distributions of Linux operating system.
Training data were collected and calculated on the basis of financial reports published
quarterly by Red Hat in years 2009 - 2012. Seven variables were proposed as an input of the
neural network: book value, market value, number of shares, share price, employment, total
assets and liabilities. The output variable presents the value of social capital, calculated by
fundamental equation (Walukiewicz 2006). The artificial neural network had been training in
STATISTICA Automated Neural Network 10.0 (SANN). The research contributed to developing
the draft of model for estimating the relationships among seven input variables and output
variable, i.e. the value of social. The ability of neural network to generalize the data allows using
the model to predict the value of the social capital in Red Hat for completely new data.
Keywords: open source software, social capital, artificial neural network, soft computing
73
WYKORZYSTANIE MIAR POZYCYJNYCH W OCENIE POZIOMU
ROZWOJU SPOŁECZNEGO W POLSCE
Agnieszka Sompolska-Rzechuła
Katedra Zastosowań Matematyki w Ekonomii
Zróżnicowanie poziomu rozwoju społecznego w Polsce na poziomie lokalnym jest
znacznie większe niż pomiędzy województwami. W związku z tym istnieje konieczność
monitorowania i oceny poziomu rozwoju społecznego w powiatach oraz gminach Polski.
Właściwy pomiar wymaga wykorzystania odpowiednich mierników. Jednym z najczęściej
wykorzystywanych mierników do oceny poziomu rozwoju społecznego jest Human Development
Index (HDI), a na poziomie lokalnym Local Human Development Index (LHDI). Celem pracy
jest ocena poziomu rozwoju społecznego na poziomie lokalnym. Do realizacji celu wykorzystano
miernik syntetyczny oparty na wskaźnikach dotyczących: zdrowia, edukacji i zamożności oraz
wskaźnikach nakładów na: zdrowie, edukację oraz wydatki na poziomie lokalnym. Większość
cech przyjętych do badania charakteryzuje się asymetrią, w związku z tym budowę miary
syntetycznej oparto na medianie Webera. Otrzymane wyniki porównano z porządkowaniem
powiatów, które uzyskano na podstawie wartości LHDI, wyznaczonej jako średnia geometryczna
dotycząca takich obszarów, jak: zdrowie, zamożność i edukacja.
Słowa kluczowe: poziom rozwoju społecznego, zmienna syntetyczna, mediana Webera
THE USE OF POSITIONAL MEASURES IN THE ASSESSMENT OF LEVEL
OF SOCIAL DEVELOPMENT IN POLAND
Diversity of level of social development in Poland on the local level is much higher
than between regions. Therefore there is a need to monitor and assess of level of social
development in districts and communities. Correct measurement requires the use of suitable
measurers. One of the most common measures used to assess the level of social development is
Human Development Index and on the local level - Local Human Development Index. The aim of
the paper is the assessment of level of social development on the local level. For the
accomplishment of the aim was used the synthetic variable, which based on indicators for: health,
education and wealth as well as health expenditures index, educational expenditures index and
local expense index. Most of variables taken to the analysis have asymmetric distribution, for this
reason the linear ordering was based on Weber’s median. Results were compared with the rating
of districts, which was constructed based on the LHDI. In this rating LHDI was the geometric
mean for such areas as: health, education and wealth.
Keywords: level of social development, synthetic variable, Weber’s median
74
POWIĄZANIA MIĘDZY EKSPORTEM ROLNYM
I EKSPORTEM OGÓŁEM WYBRANYCH KRAJÓW UE
Jacek Strojny
Katedra Statystyki Matematycznej Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Dla celów oceny wpływu handlu międzynarodowego na rozwój gospodarki narodowej
ważne są tendencje długookresowe. W latach 2000-2012 większość krajów członkowskich Unii
Europejskiej systematycznie, z roku na rok, zwiększała wartość swego eksportu. Niemniej, tempo
zmian tego zjawiska w poszczególnych krajach drastycznie się różniło. Intensywność handlu
międzynarodowego była także zróżnicowana w zależności od grupy towarowej. Niektóre z
krajów Unii Europejskiej odnotowują w badanym okresie systematyczne wzrosty wartości
eksportu towarów sektora rolnego-spożywczego. Wobec pogarszających się warunków handlu
zagranicznego uwagę przykuwają korzystniejsze tendencje kształtowania się eksportu rolnego niż
eksportu ogółem.
Przedmiotem opracowania jest badanie tendencji w zakresie eksportu produktów rolnożywnościowych oraz eksportu ogółem krajów UE w latach 2000-2012 oraz próba
zweryfikowania hipotezy o współzależności między tymi procesami. Ogólną tendencję
kształtowania się współzależności między eksportem produktów żywnościowych i ogółem
wszystkich towarów wyznaczano z wykorzystaniem wskaźników względnych. Przebieg
badanych procesów obserwowano w czasie. Ich tempo zmian szacowano wskaźnikami dynamiki
dla odpowiednich szeregów danych. Do determinacji stopnia współzależności eksportu rolnego i
eksportu ogółem wykorzystano metody analizy szeregów czasowych.
Słowa kluczowe: eksport rolny, eksport ogółem, analiza współzależności, kraje UE
MUTUAL INTERDEPENDENCY BETWEEN AGRICULTURAL EXPORT
AND TOTAL EXPORT OF SLECTED EU COUNTRIES
An assessment of the influence of the international trade on a national economy
development has to consider long-run tendencies. In the period of 2000-2012 most of the
European Union member countries enhanced systematically the value of their exports, year by
year. However, the pace of changes of this phenomenon in individual countries was diversified
drastically. The intensity of the international trade flows was diversified depending on the type of
trading goods, as well. Some of the EU countries enjoyed systematic growths of the value of the
export of the agri-food sector. With regard to deteriorating conditions for international trade have
to be noticed that in some countries more favorable tendencies in agricultural exports than in total
exports have formed.
The paper investigates developments of selected EU countries agricultural exports and
total exports in the period of 2000-2012. Subsequently, an attempt of verification of the
hypothesis of mutual interdependency between these processes was undertaken. The general
tendency of the relationship between agricultural exports and total exports was assessed using
relative indicators. The processes under investigation were studied from the dynamic perspective.
Their pace of evolution was estimated using indicators of dynamics for particular time series.
Mutual interdependency between agricultural exports and total exports was determined by time
series analysis techniques.
Keywords: agricultural export, total export, analysis of interdependency, UE countries
75
PRZYCZYNOWOŚĆ W SENSIE GRANGERA – WYBRANE METODY
Ewa M. Syczewska
Instytut Ekonometrii, Kolegium Analiz Ekonomicznych
Przyczynowość w sensie Grangera (G-przyczynowość) X
Y stanowi kompromis
między próbą zbadania związków przyczynowych pomiędzy zmiennymi ekonomicznymi
a możliwością statystycznego testowania zależności w modelu ekonometrycznym. Jako robocza
metoda testowania i najbardziej rozpowszechniona wersja sformułowania określenia
przyczynowości przyjęła się wersja polegająca na testowaniu, czy opóźnione wartości zmiennej
X poprawiają jakość prognoz zmiennej Y w modelu ekonometrycznym. Tymczasem sam
Granger podkreślał, że jego intencje opisu tej zależności były inne, zresztą jego poglądy
ewoluowały w miarę upływu czasu. Początkowo testy Grangera i Simsa stosowane były do
zmiennych stacjonarnych, jednak ze względu na specyfikę zmiennych makroekonomicznych
i finansowych konieczne okazało się uwzględnienie niestacjonarności i kointegracji zmiennych
(przyczynowość analizuje się w modelach VAR i VECM). Wprowadzono testy przyczynowości
nieliniowej (m.in. test przyczynowości w wariancji). W ostatnich latach coraz większą rolę
odgrywają metody badania przyczynowości sięgające do metod analizy spektralnej oraz do
narzędzi związanych z przepływem informacji. Artykuł stanowi przegląd wybranych publikacji
poświęconych tym narzędziom wraz z przykładami zastosowań.
Słowa kluczowe: przyczynowość w sensie Grangera, test Grangera G-przyczynowości, test
Simsa G-przyczynowości, przyczynowość natychmiastowa, przyczynowość w wariancji,
względna entropia i miary zależności
GRANGER CAUSALITY – SELECTED METHODS
Granger causality from X to Y, X
Y , is a compromise between notion of causality
and possibility of sound statistical testing of interdependence between variables. It has been
intended by Granger himself as a more complicated notion than improvement of Y forecasts by
use of lags of X in an econometric model, although this is a description most often used in
textbooks. Granger intentions were to take into account informational content of interdependence
between variables, use of frequency domain method etc. His view on G-causality changed with
time. The simplest Granger and Sims causality tests were introduced for stationary variables, but
due to typical features of macroeconomic and financial time series soon nonstationarity and
possible cointegration had to be taken into account (G-causality tests are performed in a
framework of VAR and VECM models). Also nonlinear causality tests are needed (e.g., causality
on variance). Later literature uses measures of G-causality with tools from frequency domain and
form information transfer between variables. The paper contains an overview of several tools
described in literature with applications.
Keywords: Granger causality, Granger test of G-causality, Sims test of G-causality,
instantaneous causality, causality in variance, relative entropy and measures of interdependence
76
ZASTOSOWANIE WYBRANYCH MODELI ADAPTACYJNYCH
W PROGNOZOWANIA BRAKUJĄCYCH DANYCH W SZEREGACH
ZE ZŁOŻONĄ SEZONOWOŚCIĄ DLA LUK NIESYSTEMATYCZNYCH
Maria Szmuksta- Zawadzka, Jan Zawadzki
Referat poświęcony będzie wykorzystaniu wybranych modeli wyrównywania
wykładniczego: Browna, Holta i Holta Wintersa w prognozowaniu zmiennych ze złożona
sezonowością w warunkach braku pełnej informacji. Prognozy wyjściowe będą budowane na
podstawie szeregów oczyszczonych z sezonowości. Prognozy końcowe, uwzględniające wahania
sezonowe, będą sumami prognoz wyjściowych i składników sezonowości lub iloczynami
prognoz tego rodzaju i wskaźników sezonowości. Rozważania o charakterze teoretycznym
zostaną zilustrowane przykładem empirycznym.
THE APPLICATION OF SELECTED ADAPTATION MODELS
IN FORECASTING THE MISSING DATA IN THE TIME SERIES
WITH COMPLEX SEASONALITY FOR UNSYSTEMATIC GAPS
The paper is devoted to the application of selected exponential smoothing models:
Brown, Holt and Holt-Winters in prediction of variables with complex seasonality in the
condition of lack of full information. Output forecasts will be built on the basis of time series
cleansed from seasonality. Final forecasts, taking into account seasonal fluctuations, will be
a sum of output forecasts and seasonal components or multiply of forecasts and the seasonal
indicators. Theoretical considerations will be illustrated by an empirical example.
77
WYKORZYSTANIE DATA ENVELOPMENT ANALYSIS
DO PORÓWNANIA POLITYKI WIEKOWEJ W KRAJACH UE
Andrzej Szuwarzyński
Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechnika Gdańska
Starzenie się społeczeństw i związane z tym skutki społeczno-ekonomiczne są jednymi
z głównych problemów polityków, w wysoko rozwiniętych krajach świata. Kształtowanie polityk
na poziomie rządów wymaga zarówno odpowiednich danych jak również metod ich analizy.
Takie inicjatywy jak Active Ageing Index 2012, czy Global AgeWatch Index 2013, miały na celu
wspieranie rozwoju polityk i programów poprawiających sytuację osób starszych. Zgromadzono
w nich porównywalne dane, pozwalające na określenie słabych i mocnych stron poszczególnych
krajów oraz na stworzenie rankingu, wykorzystując złożone wskaźniki. Stwierdzono jednak, że
same wskaźniki nie zapewniają wystarczających informacji, jakie konkretne polityki i programy
są konieczne.
Celem tego artykułu jest zbudowanie modelu, bazującego na Data Envelopment
Analysis (DEA), pozwalającego na porównanie działań związanych z polityką wiekową w
krajach UE, które stanowią homogeniczną grupę. Poza stworzeniem rankingu, wskazano również
kierunki działań, jakie należy podjąć w celu osiągniecia rezultatów porównywalnych z liderami.
Wykorzystano dane z czterech obszarów, istotnych dla polityki wiekowej: bezpieczeństwa
dochodów, stanu zdrowia, zatrudnienia i poziomu wykształcenia oraz otoczenia społecznego,
pochodzące z bazy danych Global AgeWatch Index 2013.
Osiągnięte wyniki rozszerzają możliwości interpretacji wskaźników opisujących
politykę wiekową, w stosunku do metody złożonych wskaźników. Podstawową zaletą metody
DEA jest możliwość obliczenia projekcji, jak nieefektywne jednostki powinny działać, aby
osiągnąć pełną efektywność.
Słowa kluczowe: Data Envelopment Analysis, efektywność, polityka wiekowa, starzejące się
społeczeństwa
THE USE OF DATA ENVELOPMENT ANALYSIS TO COMPARE AGE
POLICIES IN EU COUNTRIES
Ageing populations and the associated socio-economic impacts are one of the major problems of
policy makers, in the high developed countries of the world. Development of policies at the government level
requires both, the relevant data as well as methods for their analysis. Initiatives such as the Active Ageing
Index 2012 and Global AgeWatch Index 2013, were designed to support the development of policies and
programs to improve the situation of older people. They gathered comparable data, allowing identification of
the strengths and weaknesses of individual countries and to create a ranking, based on composite indicators. It
was found, however, that the indicators alone do not provide sufficient information, which specific policies
and programs are necessary.
The aim of this paper is to build a model, based on Data Envelopment Analysis (DEA), allowing
the comparison of activities related to the age policy in the EU countries, which are a homogenous group. In
addition to creating the ranking this model also identifies directions of action to be undertaken in order to
achieve results comparable with the leaders. Data from the four relevant areas of age policy: income security,
health, employment and education, social environment, were taken from the AgeWatch Global Index in 2013
database. The results achieved extend the interpretation of indicators describing the age policies, in relation to
the composite indicators method. The main advantage of DEA is the ability to calculate projection, how
inefficient units should work to achieve full efficiency.
Keywords: Data Envelopment Analysis, efficiency, aging policy, aging societies
78
ROZKŁADY LICZBY SZKÓD WEDŁUG GRUP WIEKU UBEZPIECZONYCH
W PORTFELU UBEZPIECZEŃ KOMUNIKACYJNYCH OC
Anna Szymańska
W procesie kalkulacji składki ubezpieczeniowej w ubezpieczeniach komunikacyjnych
OC konieczna jest znajomość rozkładu liczby i wartości wypłacanych odszkodowań. W pracy
przedstawiono metody oceny stopnia dopasowania teoretycznych rozkładów do empirycznych
rozkładów liczby szkód w ubezpieczeniach komunikacyjnych OC, na przykładzie danych
pochodzących z jednego z towarzystw ubezpieczeniowych w Polsce. Poddano również analizie
rozkłady liczby szkód w wyodrębnionych grupach wiekowych kierowców oraz oceniono ich
zgodność z teoretycznym rozkładem liczby szkód w portfelu.
Słowa kluczowe: rozkład liczby szkód, ubezpieczenia komunikacyjne odpowiedzialności
cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, wiek kierowcy
DISTRIBUTION OF THE NUMBER OF CLAIMS IN AGE GROUPS OF
INSURED IN CIVIL LIABILITY MOTOR INSURANCE PORTFOLIO
In the process of calculation of the insurance premium in civil liability motor insurance
the knowledge of distribution of the number and value of paid claims is required. The paper
presents the methods of assessing the degree of the fit of theoretical distributions of the number
of claims to empirical distributions in civil liability motor insurance in the example of data from
one of the insurance companies in Poland. The distributions of the number of claims in separate
age groups of drivers were also analyzed and their compatibility to the theoretical distribution of
the number of claims in the portfolio was assessed.
Keywords: distribution of the number of claims, civil liability motor insurance of vehicle
owners, driver’s age
79
WYKORZYSTANIE WSKAŹNIKÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
W ANALIZIE FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
Tomasz Śpiewak
Katedra Finansów Uniwersytet Rzeszowski
Wskaźniki analizy ekonomicznej są powszechnie wykorzystywane do oceny poziomu
kondycji finansowej podmiotów gospodarczych. Badania nad możliwością stosowania narzędzi
analizy finansowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem mają w krajach o rozwiniętej gospodarce
rynkowej długą historię, sięgającą XIX wieku. W Polsce rozwój analizy ekonomicznej nastąpił
po 1989 roku i był następstwem transformacji systemu gospodarczego oraz zmian zachodzących
w otoczeniu funkcjonowania przedsiębiorstw. Głównym celem analizy wskaźnikowej jest
identyfikacja czynników, które mają największy wpływ na poziom kondycji finansowej
przedsiębiorstwa.
W literaturze najczęściej prezentowane są wskaźniki, których konstrukcja oparta jest na
bilansie oraz rachunku wyników - elementach sprawozdania finansowego bazujących na zasadzie
memoriałowej rachunkowości. Do podstawowych zadań analizy wskaźnikowej należy
identyfikacja tych procesów gospodarczych zachodzących w przedsiębiorstwach, które w istotny
sposób wpływają na poziom jego kondycji finansowej. W związku z powyższym analiza
finansowa opierająca się jedynie na danych o charakterze memoriałowym nie jest w stanie
dostarczyć wymaganych informacji. Analiza rachunku przepływów pieniężnych stanowi
niezbędne uzupełnienie analizy bilansu i rachunku wyników poprzez dostarczenie dodatkowych
informacji charakteryzujących zdolność firmy do maksymalizacji wartości kapitału własnego.
Głównym celem artykułu jest przedstawienie wybranych gotówkowych wskaźników
finansowych oraz wskazanie ich znaczenia dla diagnozy rzeczywistego poziomu kondycji
finansowej przedsiębiorstwa.
Słowa kluczowe: analiza finansowa, wskaźniki pieniężne, rachunek przepływów pieniężnych
USE OF THE CASH INDICATORS
IN THE FINANCIAL ANALYSIS OF THE ENTERPRISE
The purpose of the financial analysis is to diagnose the financial condition of a firm.
Research into the possibility of using the indicators of economic analysis in financial
management has a long history in countries with developed market economy, dating back to the
nineteenth century. In Poland, the development of economic analysis took place after 1989 and
was a consequence of the transformation of the economic system. The main purpose of ratio
analysis is to identify the factors that have the greatest impact on the financial condition of the
company and to give some information about its future condition.
The most common indicators presented in the literature usually focus only on balance
sheets and income statements - elements of the financial statements based on the accrual basis of
accounting. The basic task of ratio analysis is to identify those economic processes taking place
in companies that have a significant impact on the level of his financial condition. The financial
analysis based only on the accrual data is unable to provide the requested information. The
statement of cash flows complements the balance sheet and income statement by providing
additional information concerning an organization's ability to maximize the value of its equity.
The purpose of this article is to provide an overview of selected cash flow ratios and an indication
of their importance for proper diagnosis level of financial condition.
Keywords: financial analysis, cash flow ratios, statement of cash flows
80
ZASTOSOWANIE MODELU POTENCJAŁU
W ANALIZIE ZRÓŻNICOWANIA REGIONALNEGO ROLNICTWA
W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Agnieszka Tłuczak
Zakład Ekonometrii i Metod Ilościowych, Wydział Ekonomiczny, Uniwersytet Opolski
Modele potencjału stosowane są w analizach poziomu rozwoju regionalnego, w przypadku
których prowadzi się analizę korelacyjną, pozwalającą na zbadanie zależności między potencjałem a
innymi zjawiskami społeczno-gospodarczymi. Potencjał określa intensywność oddziaływania między
regionami nie tylko jako zmienną zależną od wielkości regionów, ale również od ich lokalizacji.
Korzystne usytuowanie kraju w regionalnym systemie oddziaływań może wpłynąć na wzrost jego
małego potencjału. W pracy zostaną zaprezentowane potencjał dochodu i potencjał ludności. Dutton w
1970 w prowadzając do badań iloraz potencjałów, zakłada, że potencjał dochodu jest proporcjonalny
do popytu nominalnego, a potencjał ludności jest wskaźnikiem popytu rzeczywistego i określa iloraz
tych potencjałów jako miarę możliwości zaspokojenia popytu. Iloraz potencjału uwzględnia wpływ
relacji międzyregionalnych na kształtowanie się poziomu badanego zjawiska, jest on miarą systemową
oraz zmienną o ciągłym rozkładzie przestrzennym. Rozkład przestrzenny ilorazu potencjałów
ujmowanego jako miara poziomu rozwoju, jest podstawą wyróżnienia w strukturze regionalnej
regionów rdzeniowych i obszarów peryferyjnych.
Celem artykułu jest zbadanie zróżnicowania regionalnego rolnictwa w Unii Europejskiej
oraz wyodrębnienie na podstawie zastosowanego modelu potencjału regionów rdzeniowych oraz
peryferyjnych. Badania zostały przeprowadzone na poziomie krajów członkowskich UE. Uznano, że w
ramach poszczególnych krajów nie zachodzi znaczące zróżnicowanie poziomu rozwoju rolnictwa i
przeprowadzanie analiz na poziomie jednostek niższego rzędu nie będzie przedmiotem rozważań
niniejszego opracowania.
Słowa kluczowe: model potencjału, rolnictwo, Unia Europejska
THE APPLICATION OF POTENTIAL MODEL IN ANALYSIS OF REGIONAL
DIVERSIFICATION OF AGRICULTURE IN EUROPEAN UNION
In the analysis of the level of regional development the potential models are used, where the
correlation analysis is conducted, and it allows to examine the relationship between the potential and the other
socio-economic phenomena. The potential it is the intensity of the interaction between the regions not only as
a variable dependent on the size of the regions, but also on their location. The preferred location of the
country in the regional system of interactions can affect the growth of its small capacity. In this paper the
model of income potential and the model of population potential. In 1970 Dutton introduced to the research
the potential quotient, it assumed that the income potential is proportional to the nominal demand and the
potential of the population is an indicator of real demand and determines the ratio of these potentials as far as
possible to meet the demand. The quotient takes into account potential impact of interregional relations on
the level of the studied phenomenon. It is a measure of the system and a variable with a continuous spatial
distribution. The spatial distribution of the quotient of the recognized potential as a measure of the level of
development, is the basis of distinctions in the regional structure of the core regions and remote areas.
The aim of this study is to examine the regional diversity of agriculture in the European Union and
to extract the core and outlying regions on the basis of the potential model. The research was conducted at
the level of EU member states. It was assumed that within each country there is no significant differences in
the level of agricultural development and analysis at the level of the downstream units will not be considered
by this study.
Keywords: potential model, agriculture, European Union
81
KONWERGENCJA GOSPODARCZA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
W LATACH 2002 - 2012
Karolina Wojciechowska
Katedra Metod Ilościowych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Do opisu rozwoju gospodarczego państw Unii Europejskiej coraz częściej
wykorzystywane są badania nad konwergencją gospodarczą tych państw. W artykule przybliżono
problematykę beta konwergencji oraz beta konwergencji warunkowej. Celem artykułu jest
rozpoznanie charakteru procesów konwergencji w krajach Unii Europejskiej o różnym poziomie
innowacyjności sektorowej, co pozwoliło na kompleksową ocenę badanych procesów w latach
2002 – 2012. Do rozpoznania procesów beta konwergencji warunkowej wykorzystano
rozszerzony model Solowa zaproponowany przez Mankiwa, Romera i Weila (1992).
Słowa kluczowe: beta konwergencja, kraje Unii Europejskiej
ECONOMIC CONVERGENCE IN EUROPEAN UNION COUNTRIES
IN THE PERIOD 2002 - 2012
Research on the economic convergence is more and more often used for the description
of the economic development of European Union countries. The article introduces betaconvergence and conditional beta-convergence. The main goal of the analysis is to recognize the
character of the convergence in European Union countries with different levels of sectoral
innovation. It allows for complex evaluation of examined processes in the period 2002 – 2012. In
order to identify the processes of conditional beta convergence expended Solow model has been
used, proposed by Mankiw, Romer and Weil (1992).
Keywords: beta-convergence, conditional beta-convergence, European Union countries
82
ZASTOSOWANIE ANALIZY DYSKRYMINACYJNEJ
DO PROGNOZOWANIA REAKCJI INWESTORÓW GIEŁDOWYCH
NA OGŁOSZENIA DANYCH MAKROEKONOMICZNYCH
Tomasz Wójtowicz
Samodzielna Pracownia Zastosowań Matematyki w Ekonomii
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Ogłoszenia danych makroekonomicznych, szczególnie dotyczących gospodarki USA,
maja istotny wpływ na rynki akcji. Jak pokazują dotychczasowe badania, ceny akcji reagują juz
w pierwszej minucie po ogłoszeniu danych makroekonomicznych, przy czym siła reakcji i czas
jej trwania zależą od rynku oraz od rodzaju pojawiającej się informacji. W pracy zaprezentowana
została analiza możliwości prognozowania reakcji inwestorów na GPW w Warszawie oraz na
giełdzie w Wiedniu na ogłoszenia wskaźników opisujących gospodarkę USA. Wybrane indeksy
opisują m.in. inflację, produkcję i zatrudnienie. Badania zostały przeprowadzone na podstawie
danych śróddziennych z lat 2007-2013.
Słowa kluczowe: ogłoszenia danych makreokonomicznych, dane śróddzienne, analiza
dyskryminacyjna
THE APPLICATION OF DISCRIMINANT ANALYSIS
FOR FORECASTING OF INVESTORS' REACTION
TO MACROECONOMIC NEWS ANNOUNCEMENTS
Macroeconomic news announcements, particularly concerning the U.S. economy, have
significant impact on stock markets. Recent studies show that stock prices react significantly in
the first minute after macroeconomic news announcements. However, the strength of the reaction
and its duration depends on the market and on the news announced. In this paper, we study
forecasting of the reaction of investors on stock exchanges in Warsaw and in Vienna to
announcements of several U.S. macroeconomic indicators. The indicators under study describe
inflation, production and employment. The study is performed on the basis of intraday data from
the period 2007-2013.
Keywords: macroeconomic news announcements, intraday data, discrimanant analysis
83
SYSTEM TRANSAKCYJNY OPARTY O NARZĘDZIA ANALIZY
TECHNICZNEJ NA RYNKU KONTRAKTÓW CFD
Paweł Wroński
Zakład Statystyki i Ekonometrii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Dawid Lahutta
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Artykuł przedstawia możliwość zastosowania narzędzi statystyczno-ekonometrycznych w
analizie technicznej na rynku Kontraktów Różnicy Kursowej (CFD). Zawirowania na rynkach
finansowych spowodowane kryzysem w latach 2008–2009 wpłynęły na wzrost zainteresowania
inwestycjami alternatywnymi. Wraz z tym procesem powstawało coraz więcej narzędzi, które
pozwalały na precyzyjniejsze zrozumienie i przewidzenie zachowania się kursów. Analiza techniczna
jest takim narzędziem i dostarcza inwestorom możliwości osiągania ponadprzeciętnych stóp zwrotu.
Celem artykułu jest ukazanie mechanizmów działania systemu transakcyjnego, które dzięki
tworzeniu odpowiednich strategii podczas otwierania, zarządzania i zamykania transakcji na rynku
kontraktów CFD, pozwalają na osiąganie wyższych stóp zwrotu.
W artykule scharakteryzowane zostały niektóre z transakcji i związane z nimi strategie
inwestowania. Szczególny nacisk położony został na analizę kontraktów na różnicę kursową, dla
których przeprowadzono backtest w oparciu o kurs indeksu S&P500. Zaprezentowane zostały
wskaźniki, których zadaniem jest generowanie sygnałów inwestycyjnych kupna i sprzedaży.
Badanie i tworzenie narzędzi analizy technicznej systemów transakcyjnych na rynkach
finansowych jest istotne i potrzebne. Analiza w czasie realnym i przeprowadzanie testów oraz
symulacji pozwala uzyskać pełniejszy i dokładniejszy obraz zależności i wzajemnego oddziaływania
pomiędzy poszczególnymi elementami tak złożonego systemu, jakim są kontrakty na różnicę kursową.
Pozwala to na odpowiednią synchronizację z rynkiem i poprawę wyniku inwestycyjnego.
Słowa kluczowe: kontrakt CFD, system transakcyjny, analiza techniczna
TRADING SYSTEM BASED ON TECHNICAL ANALYSIS TOOLS
ON THE CFD MARKET
The article presents the possible use of statistical and econometric tools in a technical analysis on
the CFD market. Turbulence on financial markets caused by the financial crisis of 2008–2009 contributed to
the increase of the interest in alternative investments. More and more tools allowing the precise understanding
and predictions of share prices have been created alongside the whole process. The technical analysis is the
one of those tools and it provides investors with the opportunity to achieve rates of return above average.
The purpose of this article is to show mechanisms of action of the trading system, which allow to
achieve higher rates of return by creating appropriate strategies during the opening, managing and closing
transactions on the CFD market.
Some of the transactions and strategies of investments connected to them were characterised in the
paper. The special emphasis was placed on the analysis of contracts for difference, for which the backtest
based on the exchange rate index of S&P500 has been conducted. The article presents indicators, which are
supposed to generate buying and selling investment signals.
The study and creation of technical analysis tools of trading systems on financial markets is
important and necessary. The real time analysis and conducting tests and simulations grant the more accurate
image of the interdependence and interactions between the elements of complex system, which contracts for
difference are. It allows the adequate synchronisation with the market and the improvement in the investment
as a result.
Keywords: contract for difference, trading system, technical analysis
84
MODEL DYNAMIKI NA RYNKU PRACY
Z HETEROGENICZNĄ SIŁĄ ROBOCZĄ
Małgorzata Wrzosek
Instytut Ekonometrii
W pracy przedstawiono model dynamiki na rynku pracy w sytuacji, gdy pracownicy są
heterogeniczni – różnią się produktywnością, która zależy od kwalifikacji pracownika.
Prezentowany model pozwala badać przepływy na rynku pracy i ich zależność od takich
czynników, jak występowanie i wysokość płacy minimalnej oraz struktura kwalifikacji
pracowników. Zastosowanie układów dynamicznych do opisu zagadnienia umożliwia analizę
istnienia, charakteru i stabilności równowagi na rynku pracy. Budowa modelu teoretycznego
została uzupełniona analizą danych publikowanych przez Eurostat, charakteryzujących rynki
pracy państw europejskich.
Słowa kluczowe: rynek pracy, modelowanie przepływów, układy dynamiczne
MODEL OF THE LABOR MARKET DYNAMICS
WITH HETEROGENEOUS LABOR FORCE
The article presents a model of the labor market dynamics with heterogeneous
employment structure, e.g. involving workers with different productivity depending on
qualifications. This model allows to examine labor market flows and their dependencies on
factors such as the minimum wage, whether it is imposed at all, and finally the structure of
workers’ qualifications. Using dynamical systems to describe the issue enables the analysis of
existence, type and stability of the labor market equilibrium. Construction of the theoretical
model has been supplemented by the study of the Eurostat data which characterize European
labor markets.
Keywords: labor market, modeling of flows, dynamical system
85
MIĘDZYRYNKOWE PREMIE ZA WARTOŚĆ,
WIELKOŚĆ I MOMENTUM NA GIEŁDACH AKCJI
Adam Zaremba
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Przemysław Konieczka
Niniejszy artykuł koncentruje się na charakterystykach międzyrynkowych premii za
wartość, wielkość i momentum na giełdach akcji. Przeprowadzone badanie poszerza stan wiedzy
naukowej na dwa sposoby. Po pierwsze, dokumentuje funkcjonowanie efektów wartości,
wielości i momentum na poziomie państw. Po drugie, wykazuje, że opisane efekty wzmacniają
się nawzajem pozwalając budować portfele cechujące się ponadprzeciętnymi stopami zwrotu.
Artykuł składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej kolejności zostają zaprezentowane
podstawy teoretyczne. Następnie przedstawiona jest charakterystyka metod badawczy i źródeł
danych. Trzecia sekcja zawiera omówienie wyników analiz empirycznych. Obliczenia bazują na
notowaniach spółek z 66 państw w latach 2000-2013.
Słowa kluczowe: premia za wartość, premia za wielkość, efekt momentum, analiza przekrojowa
stóp zwrotu, międzynarodowe rynki finansowe
INTER-COUNTRY VALUE, SIZE AND MOMENTUM PREMIUMS
ACROSS THE STOCK MARKETS
The study examines the characteristics of inter-country value, size and momentum
premiums. We contribute to the asset-pricing literature in two ways. First, we deliver evidence on
value, size and momentum premiums across countries. Second, we demonstrate, that the countrylevel value, size and momentum premiums tend to strengthen each other in double-sorted
portfolios. The paper is composed of three parts. Firstly, we present the theoretical basis.
Secondly we describe our data sources and research methods employed. We investigate stock
markets in 66 countries 2000 and 2013. Finally, we demonstrate research results.
Keywords: value premium, size premium, momentum effect, cross-section of stock returns,
international financial markets
86
ANALIZA REFINANSOWANIA KREDYTU HIPOTECZNEGO
Z ZASTOSOWANIEM PROGRAMOWANIA DYNAMICZNEGO
Wojciech Zatoń
Zakład Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego, Uniwersytet Łódzki
Decyzja o kupnie domu lub mieszkania najczęściej wiąże się z potrzebą skorzystania z
kredytu hipotecznego, poważnego i długoterminowego obciążenia finansowego. Sposobem na
zmniejszenie tego obciążenia w trakcie jego trwania może być refinansowanie kredytu, czyli jego
spłata środkami pozyskanymi z nowego, z założenia tańszego kredytu hipotecznego.
Refinansowanie powinno skutkować istotnymi oszczędnościami w spłacie kredytu, jeśli moment
jego dokonania jest właściwy. Najważniejsze czynniki wpływające na ocenę efektywności
refinansowania kredytu hipotecznego to: oprocentowanie aktualnie spłacanego kredytu,
oprocentowanie udzielanych obecnie kredytów, przewidywany poziom stóp procentowych oraz
bieżące koszty związane z wcześniejszą spłatą jednego kredytu i zaciągnięciem nowego.
Rynek kredytów hipotecznych w Polsce rozwinął się dynamicznie w okresie ostatnich
dziesięciu lat, zaś ostatnie lata kryzysu przyniosły pogorszenie sytuacji kredytobiorców. Stąd
m.in. wynika potrzeba analizy decyzji o refinansowaniu kredytów hipotecznych. W artykule
przeprowadzona została analiza struktury kredytów hipotecznych i przedstawiony został model
programowania dynamicznego dla określenia optymalnej strategii refinansowania kredytu
hipotecznego w warunkach polskich.
Słowa kluczowe: kredyt hipoteczny, refinansowanie kredytu, programowanie dynamiczne
MORTGAGE REFINANCING ANALYSIS USING DYNAMIC
PROGRAMMING
The decision to buy a house or an apartment is usually related to the need to take
advantage of the mortgage, a serious and long-term financial burden. The way to a substantial
decrease of the mortgage loan during its lifetime may be to refinance the existing loan – its
repayment with funds obtained from a new, cheaper mortgage loan. Refinancing should result in
significant savings in the repayment of the loan if the timing is appropriate. The most important
factors influencing the assessment of the effectiveness of mortgage refinancing are: interest rate
of currently repaid loan, the interest rate of currently provided loans, the expected level of interest
rates and the ongoing costs associated with the early repayment of existing loan and incurring a
new one.
The mortgage market in Poland has developed rapidly in the last ten years but the last
years of the crisis brought about the deterioration of borrowers situation. Thus, inter alia, a clear
need to analyze the decision to refinance mortgage loans. In the article analysis of the structure of
mortgage loans has been carried out and a dynamic programming model to determine the optimal
strategy for mortgage refinancing in Polish conditions was presented.
Keywords: mortgage loan, refinancing, dynamic programming
87
WIELOWYMIAROWA ANALIZA STATYSTYCZNA POZAROLNICZA
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZEJ W POLSCE NA
W PORÓWNANIU DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
Monika Zioło
Podstawowym celem opracowania jest analiza pozarolniczej działalności gospodarczej
gospodarstw rolnych w Polsce na tle Unii Europejskiej. Badania przeprowadzono z
zastosowaniem metod wielowymiarowej analizy statystycznej. Przedmiotem badań była
aktywność gospodarcza rolników pod względem specyfiki gospodarstw, jej zróżnicowanie
przestrzenne i czasowe. Rozpatrywano poziom przedsiębiorczości gospodarstw rolnych w UE i w
Polsce w latach 2007-2009. Wskazano dominujące formy działalności pozarolniczej. W rankingu
wskazano kraje, gdzie nierolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez gospodarstwa rolne
jest najbardziej zróżnicowana.
MULTIVARIATE STATISTICAL ANALYSIS NON-AGRICULTURAL
BUSINESS ACTIVITY IN POLAND IN COMPARISON WITH OTHER
EUROPEAN UNION COUNTRIES
The main aim of the study is to analyse the non-agricultural business activity of
agricultural holdings in Poland compared to other European Union countries. The farmers'
economic activity has been investigated in terms of the specificity of the agricultural holdings, its
spatial and time diversity. The level of enterprise of agricultural holdings in the EU and in
Poland in the period from 2007 to 2009 has been analysed. The predominant forms of nonagricultural activity have been indicated. Countries where the non-agricultural activity conducted
by agricultural holdings is most diversified have been indicated in the ranking.
88
EDUKACJA WYŻSZA JAKO CZYNNIK REGIONALNEGO WZROSTU
GOSPODARCZEGO W POLSCE
Joanna Żyra
Instytut Ekonomii, Socjologii i Filozofii
Politechnika Krakowska
W artykule przedstawiono relacje między liczbą studentów uczelni publicznych
i niepublicznych a wzrostem gospodarczym w Polsce w układzie regionalnym. Większa liczba
studentów na uczelniach publicznych, zmniejsza prywatne koszty edukacji, zwiększa udział osób
z wysokimi kwalifikacjami w gospodarce, co powinno przyspieszyć tempo wzrostu
gospodarczego, ale wydatki publiczne na edukację wypierają kapitał fizyczny i obniżają poziom
nauki przy warsztacie. Spośród korzyści płynących od edukacji niepublicznej, zazwyczaj
podkreśla się znaczącą akumulację zasobów kapitału ludzkiego w ujęciu międzypokoleniowym.
W oparciu o dane panelowe 16 województw z lat 2000-2011, z wykorzystaniem estymatora
Arellano─Bonda zyskano wynik wskazujący, że zwiększenie liczby studentów na uczelniach
publicznych w Polsce ma większy pozytywny wpływ na wzrost regionalny w porównaniu do
zmiany liczby studentów na uczelniach niepublicznych. Otrzymane rezultaty potwierdzają się
zarówno w specyfikacji z wykorzystaniem zmiennej poziom płac jak i zatrudnienie.
Wykorzystany w badaniu estymator z efektami stałymi w obu specyfikacjach ─ w poziomie
i pierwszych różnicach wskazuje na korzystniejsze oddziaływanie na wzrost regionalny
studentów uczelni niepublicznych. Oszacowania empiryczne świadczą na korzyść hipotezy
Nelsona─Phelpsa zakładającej, że to akumulacja zasobów kapitału ludzkiego jest czynnikiem
wzrostu gospodarczego, co potwierdziły analizy zarówno dla uczelni publicznych, jak
i niepublicznych.
Słowa kluczowe: edukacja wyższa; uczelnie publiczne i niepubliczne; wzrost regionalny;
hipoteza Nelsona─Phelpsa
REGIONAL GROWTH EFFECTS OF HIGHER EDUCATION IN POLAND
This paper examines interactions between the number of students at public and private
Higher Education Institutions (HEI) and regional growth in Poland. Though an expansion of
public education reduces private costs of education and increases the proportion of skilled
individuals, thus contributing to a higher growth rate, on the other hand, public education
spending crowds out physical capital and reduces learning-by-doing, which could have an
opposite effect. Among merits of private education, a significant accumulation of human capital
through the generations is to be mentioned. Based on the panel data of 16 voivodeships for the
2000-2010 period, the dynamic Arellano─Bond estimates indicate that an increase in the number
of students at public HEIs produces a stronger positive effect on regional growth as compared
with higher enrollment at private HEIs. These results are robust to changes in specification
controlling for wage and employment effects. It is worth noting that the fixed effects estimator
brings about results in favor of private HEIs, as the number of students in either level or first
differences is positively correlated with growth. Regardless of the specification or estimator
chosen, our estimates support the Nelson─Phelps hypothesis of accumulation of education as the
growth factor for both public and private HEIs.
Keywords: higher education; public and private higher education institutions; regional growth;
the Nelson─Phelps hypothesis
89
SPIS TREŚCI
ZARAŻANIE NA RYNKU OBLIGACJI I AKCJI W EUROPIE CENTRALNEJ I NIEMCZECH:
PERSPEKTYWY LOKALNA I GLOBALNEGO INWESTORA.............................................................. 3
Michał Adam .............................................................................................................................................. 3
Piotr Bańbuła .............................................................................................................................................. 3
Michał Markun ........................................................................................................................................... 3
KORZYŚCI Z KONKURENCYJNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ W KRAJACH STREFY EURO ... 4
Hanna G. Adamkiewicz-Drwiłło ................................................................................................................. 4
ZACHOWANIA STADNE NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM .......................................................... 5
Milena Balcerzak ........................................................................................................................................ 5
WSPOMAGANY KOMPUTEROWO WYBÓR PARAMETRU WYGŁADZANIA W METODZIE
JĄDROWEJ DLA ANALIZ ZJAWISK EKONOMICZNYCH ................................................................. 6
Aleksandra Baszczyńska ............................................................................................................................. 6
O WSPÓŁCZYNNIKU DWUMODALNOŚCI BC I JEGO ZASTOSOWANIU W ANALIZACH
ROZKŁADÓW ZMIENNYCH LOSOWYCH ............................................................................................. 7
Aleksandra Baszczyńska, Dorota Pekasiewicz ............................................................................................ 7
ZASTOSOWANIE ZMODYFIKOWANYCH NARZĘDZI CUSUM DO WYKRYWANIA ZMIAN
STRUKTURALNYCH W MAKROEKONOMICZNYCH SZEREGACH CZASOWYCH .................... 8
Jacek Bednarz ............................................................................................................................................. 8
CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ. PRAWO OKUNA W KRAJACH OECD W LATACH 19902013 .................................................................................................................................................................. 9
Dariusz J. Błaszczuk ................................................................................................................................... 9
PORÓWNANIE DYNAMIKI STRUKTUR O RÓŻNEJ LICZBIE SKŁADOWYCH ........................... 10
Jadwiga Bożek, Karol Kukuła ................................................................................................................... 10
JAK PODEJMOWAĆ DECYZJE Z UDZIAŁEM EKSPERTÓW? ........................................................ 11
Ryszard Budziński *, Jarosław Becker** .................................................................................................. 11
EPI Z WYKORZYSTANIEM METODY DEA ......................................................................................... 12
Ewa Chodakowska .................................................................................................................................... 12
ZASTOSOWANIE MODELI REGRESJI W BADANIU REAKCJI REKLAMY DO PROCESU
DECYZYJNEGO KONSUMENTÓW PRODUKTÓW MLECZARSKICH ........................................... 13
Chrzanowska Mariola, Chudzian Joanna .................................................................................................. 13
HIERARCHICZNE PROCEDURY AGLOMERACYJNE W BADANIU POZIOMU I STRUKTURY
KOSZTÓW PUBLICZNYCH UCZELNI AKADEMICKICH ................................................................. 14
Anna Ćwiąkała-Małys............................................................................................................................... 14
Monika Mościbrodzka .............................................................................................................................. 14
DOPASOWANIE MODELI GARCH A JAKOŚĆ UZYSKANYCH PROGNOZ................................... 15
Sylwia Anna Domańska ............................................................................................................................ 15
CZY ZASTOSOWANIE WSPÓLNEJ SKALI EKWIWALENTNOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ
JEST UZASADNIONE?............................................................................................................................... 16
Hanna Dudek ............................................................................................................................................ 16
ANALIZA TRANSFERU RYZYKA EKSTREMALNEGO MIĘDZY WYBRANYMI RYNKAMI
FINANSOWYMI Z ZASTOSOWANIEM PRZYCZYNOWOŚCI W RYZYKU W SENSIE
GRANGERA ................................................................................................................................................. 17
Marcin Fałdziński ..................................................................................................................................... 17
ZAGREGOWANA MOBILNOŚĆ A POZIOM NIERÓWNOŚCI PŁACOWYCH ............................... 18
Karol Flisikowski ...................................................................................................................................... 18
90
NEUTRALNOŚĆ PIENIĄDZA W POLSCE I W STREFIE EURO W ZALEŻNOŚCI OD FAZY
CYKLU KONIUNKTURALNEGO ............................................................................................................ 19
Maciej Gałecki .......................................................................................................................................... 19
WPŁYW CENOWYCH SZOKÓW NAFTOWYCH NA KONIUNKTURĘ GOSPODARCZĄ
KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ .............................................................................................................. 20
Andrzej Geise ........................................................................................................................................... 20
KSZTAŁTOWANIE SIĘ KURSU LIRY TURECKIEJ WOBEC PODSTAWOWYCH WALUT
ŚWIATOWYCH ........................................................................................................................................... 21
Stanisław Gędek........................................................................................................................................ 21
IMPLIKACJA ODLEGŁOŚCI EKONOMICZNEJ DO MODELOWANIA KAPITALIZACJI
WYBRANYCH GIEŁD ................................................................................................................................ 22
Joanna Górna, Karolina Górna, Dagna Wleklińska ................................................................................... 22
ANALIZA EFEKTÓW KALENDARZOWYCH NA RYNKACH METALI SZLACHETNYCH ....... 23
Anna Górska*, Monika Krawiec** ........................................................................................................... 23
ANALIZY DANYCH EKONOMICZNYCH Z UŻYCIEM RODZIN KLASYFIKATORÓW .............. 24
Urszula Grzybowska, Marek Karwański ................................................................................................... 24
ZASTOSOWANIE SZTUCZNEJ SIECI NEURONOWEJ W ZARZĄDZANIU
PORTFELEM AKCJI .................................................................................................................................. 25
Marcin Halicki1, Tadeusz Kwater2 ............................................................................................................ 25
ZMIANY STRUKTURALNE A PIONOWA TRANSMISJA CEN NA RYNKU WOŁOWINY
W POLSCE ................................................................................................................................................... 26
Mariusz Hamulczuk .................................................................................................................................. 26
PROPOZYCJA MODYFIKACJI SKŁADKI NETTO W UBEZPIECZENIACH Z FUNDUSZEM
KAPITAŁOWYM UWZGLĘDNIAJĄCA DODATKOWE RYZYKO FINANSOWE. ......................... 27
Magdalena Homa ...................................................................................................................................... 27
DYNAMIKA ROZWOJU DEMOGRAFICZNEGO WSI ......................................................................... 28
Monika Jaworska ...................................................................................................................................... 28
MODEL RASCHA W KONSTRUKCJI ROZMYTEJ METODY TOPSIS ............................................ 29
Bartłomiej Jefmański ................................................................................................................................ 29
ESTIMATING THE COST EFFECTIVENESS THRESHOLD FOR COMMON VERSUS RARE
DISEASES IN POLAND. ............................................................................................................................. 30
Waldemar Karpa ....................................................................................................................................... 30
EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCYJNA FUNDUSZY EMERYTALNYCH
NA TLE FIO STABILNEGO WZROSTU ................................................................................................. 31
Andrzej Karpio Dorota Żebrowska – Suchodolska ................................................................................... 31
STRATA JAKO PODSTAWA OCENY EFEKTYWNOŚCI INWESTYCYJNEJ FIO AKCJI I
ZRÓWNOWAŻONYCH .............................................................................................................................. 32
Andrzej Karpio Dorota Żebrowska – Suchodolska ................................................................................... 32
MODEL KONKURENCJI CENOWEJ NA RYNKU TURYSTYCZNYM Z SEZONOWOŚCIĄ ....... 33
Michał Karpuk .......................................................................................................................................... 33
WPŁYW CZYNNIKÓW PRZESTRZENNYCH NA KSZTAŁTOWANIE CENY USŁUG
TURYSTYCZNYCH .................................................................................................................................... 34
Michał Karpuk .......................................................................................................................................... 34
91
OCENA NIERÓWNOWAGI NA RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM
Z WYKORZYSTANIEM SYNTETYCZNEGO WSKAŹNIKA KONDYCJI ZAWODÓW ................ 35
Jarosław Kilon .......................................................................................................................................... 35
Jacek Marcinkiewicz ................................................................................................................................. 35
SZACOWANIA MEDIANY PRZY UŻYCIU DOKŁADNEJ METODY BOOTSTRAPOWEJ ........... 36
Joanna Kisielińska .................................................................................................................................... 36
ESTYMACJA MIARY MARTYNGAŁOWEJ NA PODSTAWIE CEN OPCJI Z GIEŁDY
PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE ............................................................................. 37
Paweł Kliber ............................................................................................................................................. 37
WYKORZYSTANIE METOD STATYSTYKI PRZESTRZENNEJ W ANALIZIE MIGRACJI
WEWNĘTRZNYCH NA OBSZARACH WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO 38
Tomasz Klimanek ..................................................................................................................................... 38
MIARA ZANURZANIA W MONITOROWANIU PROCESÓW O WIELU WŁAŚCIWOŚCIACH.. 39
Małgorzata Kobylińska ............................................................................................................................. 39
ŹRÓDŁA I METODY SZACOWANIA KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH NA RYNKU
FINANSOWYM ............................................................................................................................................ 40
Marek Kociński......................................................................................................................................... 40
METODA AGREGACJI UOGÓLNIONYCH LINGWISTYCZNYCH TERM W
WIELOKRYTERIALNYCH ZADANIACH LOGISTYKI TRANSPORTOWEJ.................................. 41
Jurij Kondratenko, Jewgienij Sidenko ....................................................................................................... 41
WPŁYW PODATKU INFLACYJNEGO NA DOBROBYT W WARUNKACH DOSKONAŁEJ
MOBILNOŚCI KAPITAŁU ........................................................................................................................ 42
Michał Konopczyński ............................................................................................................................... 42
WYKORZYSTANIE ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ DO BADANIA POTENCJAŁU
GOSPODARCZEGO WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO .......................................................... 43
Michał Kościółek ...................................................................................................................................... 43
DOKŁADNOŚĆ SKAL EKWIWALENTNOŚCI A DOMINACJA STOCHASTYCZNA ..................... 44
Stanisław Maciej Kot ................................................................................................................................ 44
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTW Z SEKTORA USŁUG
KURIERSKICH I WYSYŁKOWYCH Z WYKORZYSTANIEM METODY DEA (DATA
ENVELOPMENT ANALYSIS) ................................................................................................................... 45
Justyna Kozłowska.................................................................................................................................... 45
OCENA EFEKTYWNOŚCI SYSTEMU POMOCY DORAŹNEJ I RATOWNICTWA
MEDYCZNEGO W POLSCE Z WYKORZYSTANIEM DEA ................................................................ 46
Justyna Kujawska...................................................................................................................................... 46
MIARY KONCENTRACJI – TEORIA A PRAKTYKA ICH WYKORZYSTANIA PRZEZ ORGANY
REGULACYJNE NA RYNKACH TELEKOMUNIKACYJNYCH........................................................ 47
Ewa M. Kwiatkowska ............................................................................................................................... 47
ZASTOSOWANIE PROGRAMOWANIA MATEMATYCZNEGO DO WYBORU TRAS DOSTAW
W SIECI DYSTRYBUCJI ........................................................................................................................... 48
Mirosław Liana, Tomasz Pisula ................................................................................................................ 48
ZASTOSOWANIE METOD TAKSONOMII RELATYWNEJ DO BADANIA ROZWOJU
INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ W POLSCE W UJĘCIU WOJEWÓDZTW ........................... 49
Jarosław Lira1, Romana Głowicka-Wołoszyn2, Andrzej Wołoszyn3 ......................................................... 49
92
WRAŻLIWOŚĆ MIARY SYNTETYCZNEJ M NA WIELKOŚCI KRYTYCZNE WSKAŹNIKÓW
SŁUŻĄCYCH DO JEJ BUDOWY .............................................................................................................. 50
Sławomir Lisek ......................................................................................................................................... 50
ZMIANY STRUKTURY OBSZAROWEJ GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH W POLSCE W
LATACH 2004-2012 ..................................................................................................................................... 51
Lidia Luty ................................................................................................................................................. 51
MODELOWANIE POPYTU POLAKÓW NA USŁUGI KRAJOWEGO SEKTORA TURYSTYKI .. 52
Anetta Majchrzak-Jaszczyk....................................................................................................................... 52
OCENA I ŹRÓDŁA NIEEFEKTYWNOŚCI TECHNICZNEJ GOSPODARSTW MLECZNYCH W
POLSCE ........................................................................................................................................................ 53
Jerzy Marzec ............................................................................................................................................. 53
Andrzej Pisulewski ................................................................................................................................... 53
STATYSTYCZNA ANALIZA WYNAGRODZEŃ W POLSCE W UJĘCIU DECYLOWYM ............. 54
Aleksandra Matuszewska-Janica ............................................................................................................... 54
ANALIZA DYNAMIKI ZMIAN NA RYNKU TRANSAKCJI KUPNA-SPRZEDAŻY
NIERUCHOMOŚCI W POLSCE ............................................................................................................... 55
Agnieszka Mazur-Dudzińska .................................................................................................................... 55
CZASOWO-PRZESTRZENNA ANALIZA POZIOMU ŻYCIA W MIASTACH NA PRAWACH
POWIATU W POLSCE W LATACH 2003-2012 ...................................................................................... 56
Aldona Migała-Warchoł, Marek Sobolewski ............................................................................................ 56
NIEPEWNA NIEPEWNOŚĆ - LICZBA WIDZÓW A NIEPEWNOŚĆ WYNIKU MECZU ................ 57
Jan Murak ................................................................................................................................................. 57
PORÓWNANIE POZIOMU ŻYCIA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (UE-28) W ASPEKCIE
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ZA POMOCĄ WYBRANYCH METOD
WIELOWYMIAROWYCH ......................................................................................................................... 58
Anna Murawska ........................................................................................................................................ 58
KONWERGENCJA WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ GOSPODARSTW ROLNYCH W POLSCE –
ANALIZA EKONOMETRYCZNA............................................................................................................. 59
Joanna Muszyńska, Iwona Müller-Frączek ............................................................................................... 59
SZACOWANIE RYZYKA PROJEKTU WDROŻENIOWEGO METODĄ PUNKTOWĄ ................. 60
Rafik Nafkha ............................................................................................................................................. 60
ROZBIEŻNOŚĆ ROZKŁADÓW DOCHODÓW W KRAJACH EUROPEJSKICH............................ 61
Jarosław Oczki1, Ewa Wędrowska2 ........................................................................................................... 61
WYKORZYSTANIE WYBRANYCH METOD PORZĄDKOWANIA OBIEKTÓW
DO KLASYFIKACJI WOJEWÓDZTW POD KĄTEM ICH POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO . 62
Anna M. Olszewska, Alicja E. Gudanowska ............................................................................................. 62
ZASTOSOWANIE TECHNIK EKSPLORACJI TEKSTU DO ANALIZY OPINII
KONSUMENCKICH ................................................................................................................................... 63
Marcin Olszewski, Tomasz Ząbkowski..................................................................................................... 63
OCENA ZRÓŻNICOWANIA PRODUKCJI MLECZNEJ NA UKRAINIE Z ZASTOSOWANIEM
WIELOWYMIAROWYCH METOD STATYSTYCZNYCH .................................................................. 64
Maria Parlinska, Iryna Petrovska, Lukasz Pietrych ................................................................................... 64
TESTY STATYSTYCZNE OPARTE NA STATYSTYKACH EKSTREMALNYCH
WERYFIKUJĄCE HIPOTEZY O ISTNIENIU WARTOŚCI NIETYPOWYCH ................................. 65
Dorota Pekasiewicz ................................................................................................................................... 65
93
WERSJA WIELOPRODUKTOWA METODY DEA+ ............................................................................. 66
Artur Prędki .............................................................................................................................................. 66
ALTERNATYWNE SYSTEMY WAG W ANALIZIE KONWERGENCJI PRZESTRZENNEJ
POZIOMÓW PKB PER CAPITA............................................................................................................... 67
Mariusz Próchniak .................................................................................................................................... 67
Bartosz Witkowski .................................................................................................................................... 67
WYKORZYSTANIE ANALIZY SKUPIEŃ DO SEGMENTACJI KATEGORII ZMIENNYCH
NOMINALNYCH NA PRZYKŁADZIE MODELI RYZYKA KREDYTOWEGO ............................... 68
Aneta Ptak-Chmielewska .......................................................................................................................... 68
HORYZONT PROGNOZY W MODELU SOLOWA-SHELLA .............................................................. 69
Ryszarda Rempała .................................................................................................................................... 69
ANALIZA SKUPIEŃ W OCENIE POTENCJAŁU KRAJÓW CZŁONKOWSKICH UE DO
GENEROWANIA INNOWACJI................................................................................................................. 70
Elżbieta Roszko-Wójtowicz ...................................................................................................................... 70
EFEKTYWNOŚĆ I PRODUKTYWNOŚĆ ROLNICTWA W POLSCE - ANALIZA Z
WYKORZYSTANIEM INDEKSÓW TFP HICKS-MOORSTEENA ...................................................... 71
Robert Rusielik ......................................................................................................................................... 71
SEKTORALNE EFEKTY PODAŻY PIENIĄDZA NA UKRAINIE ....................................................... 72
Viktor Shevchuk ....................................................................................................................................... 72
MODELOWANIE KAPITAŁU SPOŁECZNEGO FIRMY RED HAT ................................................... 73
Julia Siderska ............................................................................................................................................ 73
WYKORZYSTANIE MIAR POZYCYJNYCH W OCENIE POZIOMU
ROZWOJU SPOŁECZNEGO W POLSCE ............................................................................................... 74
Agnieszka Sompolska-Rzechuła ............................................................................................................... 74
POWIĄZANIA MIĘDZY EKSPORTEM ROLNYM I EKSPORTEM OGÓŁEM WYBRANYCH
KRAJÓW UE ................................................................................................................................................ 75
Jacek Strojny ............................................................................................................................................. 75
PRZYCZYNOWOŚĆ W SENSIE GRANGERA – WYBRANE METODY ............................................ 76
Ewa M. Syczewska ................................................................................................................................... 76
ZASTOSOWANIE WYBRANYCH MODELI ADAPTACYJNYCH W PROGNOZOWANIA
BRAKUJĄCYCH DANYCH W SZEREGACH ZE ZŁOŻONĄ SEZONOWOŚCIĄ DLA LUK
NIESYSTEMATYCZNYCH........................................................................................................................ 77
Maria Szmuksta- Zawadzka, Jan Zawadzki .............................................................................................. 77
WYKORZYSTANIE DATA ENVELOPMENT ANALYSIS DO PORÓWNANIA POLITYKI
WIEKOWEJ W KRAJACH UE.................................................................................................................. 78
Andrzej Szuwarzyński .............................................................................................................................. 78
ROZKŁADY LICZBY SZKÓD WEDŁUG GRUP WIEKU UBEZPIECZONYCH W PORTFELU
UBEZPIECZEŃ KOMUNIKACYJNYCH OC .......................................................................................... 79
Anna Szymańska....................................................................................................................................... 79
WYKORZYSTANIE WSKAŹNIKÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
W ANALIZIE FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA .......................................................................... 80
Tomasz Śpiewak ....................................................................................................................................... 80
ZASTOSOWANIE MODELU POTENCJAŁU W ANALIZIE ZRÓŻNICOWANIA
REGIONALNEGO ROLNICTWA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ .......................................... 81
Agnieszka Tłuczak .................................................................................................................................... 81
94
KONWERGENCJA GOSPODARCZA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 2002 2012 ................................................................................................................................................................ 82
Karolina Wojciechowska .......................................................................................................................... 82
ZASTOSOWANIE ANALIZY DYSKRYMINACYJNEJ DO PROGNOZOWANIA REAKCJI
INWESTORÓW GIEŁDOWYCH NA OGŁOSZENIA DANYCH MAKROEKONOMICZNYCH.... 83
Tomasz Wójtowicz ................................................................................................................................... 83
SYSTEM TRANSAKCYJNY OPARTY O NARZĘDZIA ANALIZY TECHNICZNEJ NA RYNKU
KONTRAKTÓW CFD ................................................................................................................................. 84
Paweł Wroński .......................................................................................................................................... 84
Dawid Lahutta........................................................................................................................................... 84
MODEL DYNAMIKI NA RYNKU PRACY Z HETEROGENICZNĄ SIŁĄ ROBOCZĄ .................... 85
Małgorzata Wrzosek ................................................................................................................................. 85
MIĘDZYRYNKOWE PREMIE ZA WARTOŚĆ, WIELKOŚĆ I MOMENTUM NA GIEŁDACH
AKCJI ............................................................................................................................................................ 86
Adam Zaremba ......................................................................................................................................... 86
Przemysław Konieczka ............................................................................................................................. 86
ANALIZA REFINANSOWANIA KREDYTU HIPOTECZNEGO Z ZASTOSOWANIEM
PROGRAMOWANIA DYNAMICZNEGO................................................................................................ 87
Wojciech Zatoń ......................................................................................................................................... 87
WIELOWYMIAROWA ANALIZA STATYSTYCZNA POZAROLNICZA DZIAŁALNOŚĆ
GOSPODARCZEJ W POLSCE NA W PORÓWNANIU DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ....... 88
Monika Zioło ............................................................................................................................................ 88
EDUKACJA WYŻSZA JAKO CZYNNIK REGIONALNEGO WZROSTU
GOSPODARCZEGO W POLSCE .............................................................................................................. 89
Joanna Żyra ............................................................................................................................................... 89
95

metody ilościowe w badaniach ekonomicznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

TRESC/CONTENT

Wykład 4

Prace plastyczne