Wyk#U0142ad 02r v2

Poszukujemy takiego poziomu dochodu narodowego Y*, przy którym wystĊpuje
d
s
równowaga miĊdzy popytem globalnym ( Y ) i podaĪą ( Y ), bądĨ, co jest równowaĪne,
gdy wystĊpuje równowaga miĊdzy inwestycjami i oszczĊdnoĞciami.
1. FUNKCJA KONSUMPCJI
Funkcja konsumpcji
wyraĪa zaleĪnoĞü wielkoĞci konsumpcji od poziomu
dyspozycyjnych dochodów ludnoĞci
podaĪ globalna = popyt globalny
oszczĊdnoĞci = inwestycje
­°Y d = C + I
®
°̄ C = a + c Y s
­°Y * = C + I
−C
®
*
*
°̄ C = a + c Y − Y
s
d
Y =Y =Y
­°Y * − C = I
®
°̄ C − Y * = a + c Y * − Y *
*
C= a+cY
C
-
planowane wydatki na konsumpcjĊ
a autonomiczny poziom konsumpcji, niezaleĪny od poziomu dyspozycyjnych
dochodów ludnoĞci
-
dyspozycyjne dochody ludnoĞci
c
-
kraĔcowa skłonnoĞü do konsumpcji
Jak działa mechanizm mnoĪnika inwestycyjnego?
Pierwotnym bodĨcem jest przyrost wydatków inwestycyjnych. W wyniku reakcji
gospodarki na wzrost inwestycji rozpoczyna siĊ nastĊpujący proces kumulacyjny (patrz
poniĪsza tabela):
Kolejna
chwila
Przyrost inwestycji
Przyrost wydatków
konsumpcyjnych z tytułu
rosnących dochodów
t
∆It
∆Ct = c ∆Yt -1
­S = I
®
*
¯ S = − a + ( 1 − c )Y
≡
a+I
1− c
Y *=
Y
c=
­°Y * = C + I
®
°̄ C = a + c Y *
Metoda II:
Y *=
a+I
1− c
∆I0 = ∆I
0
∆Y0 = ∆I
Wtórne przyrosty dochodu
narodowego z tytułu wzrostu
wydatków konsumpcyjnych
I, S
Interpretacja współczynnika kraĔcowej skłonnoĞci do konsumpcji c:
S=-a+(1-c)Y
Oznacza o ile konsument jest skłonny zwiĊkszyü konsumpcjĊ w wyniku wzrostu
swoich dochodów dyspozycyjnych o jednostkĊ
luka
depresyjna
E
luka
ekspansywna
Konsument czĊĞü swoich dochodów przeznacza na wydatki konsumpcyjne, natomiast
pozostałą czĊĞü dochodów oszczĊdza.
S = Y-C= Y-a - cY= -a+(1- c)Y= -a+sY
∆C1 = c ∆Y0 = c ∆I
2
∆C2 = c ∆Y1 = c ∆I
∆Y2 = ∆C2= c ∆I
∆Y1 = ∆C1= c ∆I
...
...
2
...
...
∆Yn = ∆Cn= c ∆I
...
...
I
∆ Y = ( 1 + c + c 2 + ... + c n + ... ) ∆ I
Y
realny dochód narodowy
Y*
lim c
JeĞli
n
→ 0 , wówczas (1 + c + c 2 + ... + c n +... ) =
n→∞
-
równowaga ( punkt E )
A skumulowany przyrost dochodu narodowego wynosi: ∆Y =
I>S
nadwyĪka inwestycji ex ante nad oszczĊdnoĞciami; (uruchamiana jest
spirala ekspansji - mechanizm mnoĪnika inwestycyjnego)
I<S
nadwyĪka oszczĊdnoĞci nad inwestycjami ex ante; (działa mechanizm
depresyjny - mechanizm mnoĪnika inwestycyjnego)
∆S
∆Y
Uwaga:
Oznacza o ile konsument jest skłonny zwiĊkszyü oszczĊdnoĞci w wyniku wzrostu
swoich dochodów dyspozycyjnych o jednostkĊ
n
∆Cn = c ∆Yn -1= c ∆I
...
MoĪna wiĊc oszacowaü skumulowany w czasie przyrost dochodu narodowego:
0
I=S
Interpretacja współczynnika kraĔcowej skłonnoĞci do oszczĊdzania s:
2
n
...
α
Funkcja oszczĊdnoĞci jest sformułowana analogicznie jak funkcja konsumpcji i wyraĪa
zaleĪnoĞü wielkoĞci oszczĊdnoĞci od poziomu dyspozycyjnych dochodów ludnoĞci.
kraĔcowa skłonnoĞü do oszczĊdzania s = 1 - c
1
n
2. FUNKCJA OSZCZĉDNOĝCI
s=
∆Yt = ∆It + ∆Ct
Pierwotny przyrost dochodu
narodowego z tytułu wzrostu
inwestycji
Równowaga miĊdzy inwestycjami i oszczĊdnoĞciami ( I = S )
∆C
∆Y
Przyrost dochodu
narodowego
zawsze
I ex post = S ex post
4. MNOĩNIK INWESTYCYJNY
1
1− c
1
∆I = m ∆I
1− c
W stanie niepełnego wykorzystania zdolnoĞci produkcyjnych wzrost inwestycji poprzez
efekty mnoĪnika prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i w konsekwencji
wywołuje zwielokrotniony wzrost popytu (i podaĪy, poniewaĪ w gospodarce istnieją
rezerwy niewykorzystanych czynników produkcji).
5. RÓWNOWAGA Z UWZGLĉDNIENIEM BUDĩETU PAēSTWA - MNOĩNIK
ZRÓWNOWAĩONEGO BUDĩETU
MnoĪnik inwestycyjny Keynesa:
∆Y
∆I
m=
ZaleĪnoĞü konsumpcji i oszczĊdnoĞci
od dochodów dyspozycyjnych
Poprzednio analizowaliĞmy wpływ inwestycji na poziom dochodu narodowego w
warunkach niepełnego wykorzystania zdolnoĞci produkcyjnych. Przedmiotem bieĪącej
analizy bĊdzie wpływ innego składnika popytu globalnego, a mianowicie wydatków
budĪetu paĔstwa na poziom dochodu narodowego.
Interpretacja mnoĪnika inwestycyjnego:
C
C=Y
Oznacza o ile wzroĞnie dochód narodowy w wyniku wzrostu inwestycji o jednostkĊ.
Warunek równowagi:
N
C
I+G
P
m=
oszczĊdnoĞci
45
o
Y*
Y
Y1
Dla dochodów Y = Y*
oszczĊdnoĞci S = 0, konsumpcja C = Y
Dla dochodów Y > Y*
oszczĊdnoĞci S > 0, konsumpcja C < Y
( autonomiczne składniki popytu = inwestycje + wydatki budĪetowe )
Tn = T – B
Wzrost inwestycji powoduje zwielokrotniony przyrost dochodu narodowego.
Np. dla współczynnika kraĔcowej skłonnoĞci do konsumpcji c = 0,8 wartoĞü mnoĪnika jest
równa 5, co oznacza, Īe wzrost wydatków inwestycyjnych np. o 100 mln zł spowoduje
wzrost dochodu narodowego o 500 mln zł.
( podatki netto = podatki - transfery )
Tn T − B
=
Y
Y
tn =
stopa podatkowa tn
I+G=Y–C
C = a + cY’ = a + c (1 - tn ) Y
gdzie Y’ - dochód dyspozycyjny Y’ = Y - Tn = ( 1 - tn ) Y
I + G = - a + [ 1 - c ( 1 - tn ) ] Y
Równowaga z uwzglĊdnieniem budĪetu paĔstwa:
I + G = - a + [ 1 - c ( 1 - tn ) ] Y
Wzór na mnoĪnik inwestycyjny moĪna wyprowadziü wykorzystując dwie metody:
( np. dla dochodów Y = Y1 oszczĊdnoĞci S = NP, konsumpcja C = PY1 )
Dla dochodów Y < Y*
1
1
=
1− c
s
Im wyĪsza skłonnoĞü do konsumpcji (i im niĪsza skłonnoĞü do oszczĊdzania), tym wiĊksza
wartoĞü mnoĪnika inwestycyjnego. Czy oznacza wiĊc to, Īe im bardziej skłonne do
oszczĊdzania jest społeczeĔstwo, tym gorsze efekty gospodarcze przynoszą inwestycje?
→ paradoks zapobiegliwoĞci. Uwaga: Keynes zakładał niepełne wykorzystanie
istniejących zdolnoĞci produkcyjnych. Czy analizując sytuacjĊ w krótkim i długim okresie
dochodzimy do tych samych czy odmiennych wniosków?
M
0
I + G = S + Tn
WartoĞü mnoĪnika inwestycyjnego zaleĪy od kraĔcowej skłonnoĞci do konsumpcji:
dezoszczĊdnoĞci
I.
oszczĊdnoĞci S < 0, konsumpcja C > Y
Poziom dochodu Y* moĪna wiązaü z pewnym utrwalonym wzorcem konsumpcji
przyzwyczajenia, styl Īycia, etc.) i czĊĞciowo z tzw. minimum socjalnym.
3. RÓWNOWAGA W UJĉCIU KEYNESA:
analizując zmianĊ punku równowagi spowodowaną dodatkowymi inwestycjami ∆I
jest przedstawiona na wykresie.
II. analizując przebieg w czasie mechanizmu mnoĪnika inwestycyjnego
Równowaga z uwzglĊdnieniem budĪetu paĔstwa
inwestycje + wydatki budĪetowe = oszczĊdnoĞci + podatki netto
Metoda I:
miĊdzy popytem globalnym i podaĪą globalną
JeĞli inwestycje wzrosną o ∆I , gdzie znajdzie siĊ nowy punkt równowagi (E0), jaki bĊdzie
miĊdzy inwestycjami i oszczĊdnoĞciami
nowy poziom dochodu narodowego (Y1) ?
→
patrz wykres.
I, G
S, Tn
S + Tn = - a + [ 1 - c ( 1- tn ) ] Y
ZałoĪenia upraszczające:
Równowaga: inwestycje = oszczĊdnoĞci ( I = S )
gospodarka zamkniĊta
nie uwzglĊdniamy budĪetu paĔstwa
E1
I, S
inwestycje mają charakter autonomiczny (nie zaleĪą od wytwarzanego dochodu
narodowego)
∆G
S=-a+(1-c)Y
niepełne wykorzystanie zdolnoĞci produkcyjnych
E1
∆I
inwestycje
d
E0
I + G0
β
I1
0
E0
I + G1
luka
ekspansywna
Tak wiĊc analizujemy tylko dwa podstawowe składniki popytu globalnego:
konsumpcjĊ
luka
depresyjna
Y0
Y1
I0
Y
realny dochód narodowy
s
Równowaga miĊdzy popytem globalnym a podaĪą globalną ( Y = Y )
d
Y =Y
d
Y
α
s
d
Y =C+I
0
Y0
E
C
I=S
-
Y1
Y
realny dochód narodowy
równowaga ( punkt E )
Zakładając, Īe zmianie ulegają tylko wydatki budĪetowe ( natomiast ∆I = 0 ):
1 − c ( 1 − tn ) = tg β =
zmodyfikowana kraĔcowa skłonnoĞü do konsumpcji:
∆G
∆Y
c′ = c ( 1 − t n )
Tangens kąta alfa jest równy:
1− c = tg α =
A wiĊc mnoĪnik inwestycyjny Keynesa jest równy:
∆Y
1
m=
=
∆I
1− c
I
∆Y
∆I
∆Y
∆G
1
=
=
∆G
1 − c′ 1 − c′
= m′ ⋅ ∆G
MnoĪnik budĪetowy:
m′ =
1
1
∆Y
=
=
1 − c′ 1 − c ( 1− tn ) ∆G
o
45
0
Y*
Ymax
s
Y
Interpretacja:
o ile wzroĞnie dochód narodowy w wyniku wzrostu wydatków
budĪetowych o jednostkĊ.
Mechanizm mnoĪnika zrównowaĪonego budĪetu działa tak, Īe wzrost wydatków
paĔstwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiĊkszenie produkcji.
d
∆Y = ∆G - c ∆Tn
Przyrost popytu
PoniewaĪ c < 1 oraz ∆G = ∆Tn
d
to uzyskujemy ∆Y = ∆G - c ∆G > 0 .
6. GŁÓWNE TEZY TEORII KEYNESA
Główna myĞl teorii mnoĪnika Keynesa dotyczy wpływu popytu globalnego na
poziom dochodu narodowego w warunkach niepełnego wykorzystania zdolnoĞci
produkcyjnych w gospodarce.
→
analiza popytowych czynników wzrostu
gospodarczego
W stanie niepełnego wykorzystania zdolnoĞci produkcyjnych wzrost popytu
globalnego poprzez efekty mnoĪnika prowadzi do wzrostu wydatków
konsumpcyjnych i w konsekwencji wywołuje zwielokrotniony wzrost popytu - i
podaĪy, poniewaĪ w gospodarce istnieją rezerwy niewykorzystanych czynników
produkcji.
Przy pełnym wykorzystaniu zdolnoĞci produkcyjnych wzrost popytu globalnego nie
moĪe prowadziü do wzrostu realnego dochodu narodowego, poniewaĪ napotyka
ograniczenie zdolnoĞci produkcyjnych. ZwiĊksza siĊ tylko dochód narodowy
nominalny (przez wzrost cen). Wzrost popytu globalnego w warunkach pełnego
wykorzystania zdolnoĞci produkcyjnych prowadzi do inflacji.
Istnieje niedostateczna skłonnoĞü do konsumpcji i nadmierna skłonnoĞü do
oszczĊdzania (nadmierne oszczĊdnoĞci uruchamiają mechanizm depresyjny)
NiezbĊdny jest interwencjonizm paĔstwowy, który powinien wspomagaü nie całkiem
doskonałe i niezupełnie niezawodne mechanizmy rynkowe. Celem interwencji jest
pozytywne oddziaływanie na koniunkturĊ gospodarczą. NaleĪy uzupełniü
niedostateczne inwestycje prywatne przez inwestycje publiczne finansowane przez
budĪet paĔstwa (nawet za cenĊ pewnego zwiĊkszenia deficytu budĪetowego).
Uruchomiony mechanizm mnoĪnika wpłynie na wzrost dochodu narodowego i spadek
bezrobocia przy stałych lub wolno rosnących cenach.
W okresie recesji Keynes postuluje zwiĊkszaü wydatki budĪetu paĔstwa zarówno
na inwestycje publiczne jak i na transfery socjalne powodując tym samym
zwiĊkszenie deficytu budĪetowego.
ZADANIA, PRZYKŁADY
Zadanie 1
Dana jest funkcja konsumpcji: C = 8 + 0,7 Y . PrzyjĊto załoĪenie upraszczające: nie
uwzglĊdniamy budĪetu paĔstwa i handlu zagranicznego. Inwestycje mają charakter
autonomiczny i wynoszą 22 jednostek pieniĊĪnych. jak w 3. pierwszy wykres
a) Narysuj funkcjĊ konsumpcji i popytu globalnego.
b) Wyznacz poziom dochodu narodowego, odpowiadający równowadze miĊdzy popytem
globalnym i podaĪą globalną. Zaznacz punkt równowagi na wykresie.
c) Jakie bĊdą procesy dostosowawcze w produkcji, gdy dochód narodowy jest równy:
Y=30
Y=80
Y=100
Y=120
d) Narysuj funkcjĊ oszczĊdnoĞci S = Y - C
e) Wyznacz poziom dochodu narodowego, odpowiadający równowadze miĊdzy
planowanymi inwestycjami i planowanymi oszczĊdnoĞciami. Zaznacz punkt równowagi
na wykresie. Spróbuj wykazaü, Īe są to podejĞcia równowaĪne ( w pkt. b) oraz e).
Zadanie 2
Bazując na danych z zadania 1, oblicz wartoĞü mnoĪnika inwestycyjnego. Jak zmieni siĊ
połoĪenie punktu równowagi miĊdzy planowanymi inwestycjami i planowanymi
oszczĊdnoĞciami, jeĞli inwestycje w gospodarce wzrosną o 3 jednostki pieniĊĪne? Jaki
bĊdzie dochód narodowy w nowych warunkach równowagi? Jaki bĊdzie wzrost dochodu
narodowego w wyniku takiego wzrostu inwestycji? Przedstaw tĊ sytuacjĊ graficznie.
Zadanie 3
KraĔcowa skłonnoĞü do konsumpcji c = 0,75. Wykorzystując zasadĊ mnoĪnika
inwestycyjnego, oblicz o ile wzroĞnie dochód narodowy, jeĞli inwestycje w gospodarce
wzrosną o 20 mln zł.?
m= 1 / (1-c)
Zadanie 4
Ile wynosi wartoĞü mnoĪnika inwestycyjnego
konsumpcji wynosi:
c = 0,9
c = 0,8
c = 0,7
s = 0,25
s = 0,1
m ,
jeĞli kraĔcowa skłonnoĞü do
m ,
jeĞli kraĔcowa skłonnoĞü do
10
20
30
Ile wynosi wartoĞü mnoĪnika inwestycyjnego
oszczĊdnoĞci wynosi:
s = 0,5
m =4
20 mln * 4 = 80 mln
2
4
10
m = 1/s
Wykorzystując uzyskane wyniki, wyjaĞnij na czym polega paradoks zapobiegliwoĞci.