stacje dydaktyczne

IV Pomorski Dzień Nauczycieli Języków Obcych, Gdańsk, 18 IX 2015 r.
Aktywizacja uczniów na zajęciach językowych – stacje dydaktyczne
Stacje - skąd ta metoda?
Praca metodą stacji znana jest nauczycielom wychowania fizycznego i wywodzi się właśnie z zajęć
sportowych. W Europie stosowana jest z powodzeniem w nauczaniu niemal każdego przedmiotu
i doskonale nadaje się do nauczania zintegrowanego i blokowego.
Dlaczego stacje?
Ø wychodzą naprzeciw możliwościom uczniów
Ø dzięki różnorodności oferowanych zadań wspierają całościowy rozwój ucznia
Ø motywują i nastawiają pozytywnie do nauki danego przedmiotu
Ø dają nauczycielom możliwość zróżnicowania stopnia trudności zadań
Ø dają uczniom szansę pracy na odpowiednim dla siebie poziomie
Ø umożliwiają przyswajanie wiadomości za pomocą wszystkich zmysłów
Ø stwarzają szansę nauki poprzez zabawę
Ø nauczycielowi dają możliwość obserwowania swojej klasy
Ø nauczycielowi dają możliwość lepszego poznania poszczególnych uczniów, ich możliwości,
preferencji, osobowości i chęci lub niechęci współdziałania w grupie
Ø uczą odpowiedzialności za własny proces uczenia się, a tym samym wspierają rozwój autonomii
każdego ucznia
Zasady pracy metodą stacji
• zadania na poszczególnych stacjach powinny być traktowane jako oferta pracy dla uczniów
• jeżeli jest to oferta, to znaczy, że uczeń powinien mieć możliwość wyboru ćwiczeń
• uczeń ma również możliwość wyboru kolejności wykonywanych ćwiczeń
• każdy z uczniów powinien móc pracować we własnym tempie (nie powinno być limitu czasu
przewidzianego na wykonanie danego zadania)
• nauczyciel może podzielić stacje na stacje obowiązkowe i stacje fakultatywne
• oferta zadań zawiera zadania zróżnicowane pod względem stopnia trudności, a tym samym
stwarza uczniom słabszym szansę na wykazanie się swoimi umiejętnościami; motywuje
zarazem uczniów lepszych do pokonywania coraz to nowych trudności
• oferta zadań powinna aktywizować wszystkie zmysły; powinny więc znaleźć się w niej
zadania, w których trzeba coś przeczytać, posłuchać, wyciąć, pomalować, przepisać, dopisać,
uzupełnić, ułożyć z gotowego materiału itp.)
• zadania oferowane w jednym zestawie stacji mają zawsze jakiś wspólny tematyczny związek,
dotyczą danego działu, czasem tekstu lub np. zagadnienia gramatycznego
• zadania na poszczególnych stacjach są tak skonstruowane, że stwarzają często możliwość
samokontroli poprawności wykonanego zadania
• stacje nie powinny ograniczać uczniom możliwości wyboru formy pracy; mogą oni pracować
indywidualnie, w parach lub w małych grupach
• nauczyciel pełni funkcję obserwatora i doradcy
Wskazówki organizacyjne
• praca metodą stacji wymaga częściowej zmiany organizacji klasy – poszczególne stacje
ustawiamy na pojedynczych stolikach tak, aby mogło przy nich pracować jednocześnie kilku
uczniów
• powinniśmy zadbać o to, by na każdym stoliku znajdowały się wszystkie materiały potrzebne
do wykonania danego ćwiczenia (wędki, karton udający akwarium, klamerki, kostki itp.,
oraz oczywiście odpowiednia ilość kart pracy ucznia (czasem wystarczy jeden zestaw czasem
każdy powinien mieć swój arkusz pracy
• zadania na niektórych stacjach wymagają od nauczyciele wcześniejszego przygotowania
odpowiednich materiałów dodatkowych lub wycięcia i sklejenia materiałów gotowych.
• zanim uczniowie przystąpią do rozwiązywania zadań powinniśmy omówić zasady pracy (jeśli nie
są one jeszcze znane) oraz krótko przedstawić poszczególne stacje.
• każdy uczeń powinien otrzymać tzw. „kartę zbiorczą” – kartkę, na której wpisze swoje imię
i nazwisko i będzie kolejno zaznaczał wykonane zadania lub wpisywał ich rozwiązania. Można
na nich umieścić pytania pomocnicze.
• w celu zachowania pewnej przejrzystości zadań wykonanych przez poszczególnych uczniów
nauczyciel może zrobić, np. na papierze pakowym lub na tablicy, dużą tabelę z nazwiskami
uczniów z jednej strony i numerami, czy nazwami stacji z drugiej, na której uczniowie
„odhaczają” wykonanie poszczególnych zadań; nauczyciel ma tym samym orientację, ile zadań
zostało wykonanych przez ilu uczniów, które cieszą się największym zainteresowaniem itp.
• powinniśmy zwrócić uwagę grupy na możliwość wykonywania ćwiczeń w dowolnej kolejności,
z kolegą / koleżanką lub bez, w sobie właściwym tempie
• zwróćmy również uwagę uczniom na zasady zachowania się, nie niszczenie materiałów,
zostawianie stacji w ładzie i porządku, nie przeszkadzanie sobie wzajemnie.
• praca metodą stacji lepiej „wychodzi” w klasie podzielonej na grupy.
• gdy mamy lekcje w całej klasie; należy pomyśleć o dostatecznie dużym pomieszczeniu,
aby uczniowie mogli w miarę swobodnie przemieszczać się pomiędzy poszczególnymi stacjami
oraz dostosować ilość stacji do ilości uczniów ( przy jednej stacji może pracować nie
przeszkadzając sobie 2 uczniów, w przypadku 30 uczniów oznacza to ok. 15 stacji + 1 stacja
“mijankowa”. Niektóre zadania na stacjach można przeznaczyć do wykonania indywidualnego,
w parze lub małej grupie uczniów (max.4 osoby). Wówczas stacji będzie odpowiednio mniej.
• na osobnej stacji “eksperckiej” układamy podręczniki, słowniki, leksykony, materiały
pomocnicze i lekcyjne, można ustawić komputer- stacja ta ma za zadanie pomóc uczniom
w poszukaniu rozwiązania, jeśli nie jest on w stanie rozwiązać go bez pomocy. Uczeń może też
zweryfikować swoje rozwiązanie, jeśli nie jest go pewny.
• w czasie pracy na stacjach uczniowie mogą mieć możliwość skomentowania pracy na piśmie
jeśli ustawimy stację „graffiti”, na której jest plakat przeznaczony na komentarze albo collage
• w czasie pracy na stacjach uczniowie mogą mieć możliwość skomentowania pracy ustnie
jeśli ustawimy stację “dyskutantów”, przy którym może zasiąść każdy z uczniów, który chce
przedyskutować jakiś problem. Uczeń sygnalizuje, ze chce o czymś porozmawiać w umówiony
uprzednio sposób (np. zapala lampkę na stoliku) i czeka, czy ktoś z innych uczniów podejmie
z nim dyskusję. Jeśli nie, do dyskusji podchodzi nauczyciel.
• czasie pracy uczestnicy mają możliwość konsultowania się z prowadzącym zajęcia, pytania
i korzystania z pomocy innych uczestników zajęć.
• na końcu zajęć lub też na następnych zajęciach, w zależności od ilości materiału i rodzaju zadań,
omawiane są wspólnie refleksje, pytania i problemy związane z tematyką stacji. Niektóre
z zagadnień mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania zadania domowego, projektu,
słownika terminów, pracy na platformie etc.
Kontrola poprawności wykonanych zadań
Większość oferowanych na stacjach zadań jest tak przygotowana, by uczniowie mieli możliwość
samokontroli. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Można więc przygotować np. jedną ze stacji
jako stację rozwiązań, do której uczniowie podchodzą po wykonaniu danego zadania i sprawdzają
jego poprawność.
W trakcie wykonywania przez uczniów poszczególnych zadań nauczyciel ma możliwość
obserwowania, „kontrolowania”, udzielania wskazówek, pomocy. Jeżeli zajdzie potrzeba, może
więc w pewnym stopniu czuwać nad poprawnością, chociaż należy zwrócić uwagę na to,
by zbytnio nie ingerować w tok myślenia uczniów, nie wyręczać ich zbyt szybko, a jedynie
obserwować i służyć pomocą.
Po zakończeniu pracy przez wszystkich uczniów możemy:
⋅ zebrać wszystkie „Karty zbiorcze”, przejrzeć je w domu i przygotować się do wspólnego
omówienia na następnej lekcji oraz wyciągnąć wnioski, co do stopnia opanowania materiału
przez poszczególnych uczniów jak i przez całą klasę
⋅ wspólnie z uczniami omówić poprawne odpowiedzi i zwrócić uwagę na błędne
⋅ zorganizować pracę w grupach w celu porównania odpowiedzi, ustalenia prawidłowych;
dopiero później omawiamy wszystkie prace w całej klasie
UWAGA! Stacji nie powinniśmy oceniać!
Stacje nie powinny być traktowane jako inna forma sprawdzenia wiadomości!
13 tez dot. pracy metodą stacji
1. Każdy uczeń wybiera / znajduje swój własny sposób uczenia się
2. Każdy uczeń pracuje we własnym tempie
3. Każdy uczeń może (przynajmniej częściowo) zdecydować o priorytetach swojej
pracy, pracuje również zgodnie ze swoimi zainteresowaniami
4. Każdy uczeń uczy się najodpowiedniejszych dla siebie strategii pracy,
wypróbowuje różne techniki
5. Uczeń przejmuje odpowiedzialność za wynik swojej pracy, a tym samym za swój
proces uczenia się
6. Nauczyciel ma w czasie lekcji możliwość obserwacji uczniów i lepszego ich
poznania
7. Nauczyciel pełni funkcję doradcy
8. Materiały do pracy powinny zachęcać do czynnego uczenia się poprzez działanie
9. Materiały potrzebne są w mniejszej ilości egzemplarzy
10. Materiały powinny stwarzać możliwość samokontroli
11. Stacje są zróżnicowane pod względem form pracy
12. Stacje powinny zawsze mieć wspólny wątek tematyczny
13. Stacje stwarzają możliwość włączenia uczniów do planowania lekcji poprzez
np. przygotowanie materiałów do pracy na stacjach, wybór odpowiednich
zadań