pobierz plik referatu

Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Rozdział 29
w
Ku inteligencji biznesowej w systemach ERP II
w
w
Streszczenie. W rozdziale, na tle przesłanek i ewolucji informatycznego
wspomagania procesów zarządzania przedsiębiorstwem, ukazano istotę oraz
tendencje rozwojowe systemów ERP II w zakresie inteligencji biznesowej
(Business Intelligence). Rozwiązania te stanowią sui generis ekosystem informatyczny nowocześnie funkcjonującego przedsiębiorstwa w warunkach
e-biznesu.
da
.b
1 Zakres systemów ERP
pl
s.
Termin ERP (Enterprise Resource Planning) wprowadziła w 1990 r. amerykańska firma
analityczno-doradcza Gartner Group. Tym samym zapoczątkowana została nowa wizja w
obszarze informatycznego wspomagania procesów zarządzania zasobami przedsiębiorstw.
Wiązało się to z ewolucją modelu biznesowego, która dokonywała się za sprawą dynamicznego rozwoju technologii IT.
System informatyczny klasy ERP określić można jako system optymalizujący procesy
biznesowe zarówno wewnętrzne, jak i zachodzące w najbliższym otoczeniu przedsiębiorstwa poprzez oferowanie gotowych narzędzi pozwalających automatyzować wymianę danych z kooperantami w całym łańcuchu logistycznym. Główne jego cechy można ująć
następująco – por. [3], [4], [6], [11], [15]:
− kompleksowość funkcjonalna – obejmuje swym zakresem wszystkie sfery działalności techniczno-ekonomicznej przedsiębiorstwa; realizowana jest w ramach struktury
funkcjonalnej,
− integracja danych i procesów – dotyczy wymiany danych, zarówno wewnątrz obiektu
(między modułami), jak i z jego otoczeniem (np. poprzez elektroniczną wymianę danych - EDI); realizowana jest w ramach struktury informacyjnej,
− elastyczność strukturalna i funkcjonalna – zapewnia maksymalne dostosowanie rozwiązań sprzętowo-programowych (realizowana w ramach struktury technicznej i
struktury funkcjonalnej) do potrzeb obiektu w chwili instalowania i uruchamiania
systemu, jak również umożliwia dynamiczne jego dopasowywanie przy zmiennych
wymaganiach i potrzebach generowanych przez otoczenie,
− otwartość – gwarantuje zdolność rozszerzania systemu o nowe moduły, skalowalna
architektura (zazwyczaj klient-serwer) oraz tworzenie połączeń z systemami zewnętrznymi, np. z systemami partnerów rynkowych,
Piotr Adamczewski
Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Katedra Informatyki Stosowanej,
al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań, Polska
email: [email protected]
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
P. Adamczewski
w
− zaawansowanie merytoryczne – zapewnia pełne informatyczne wspomaganie procesów informacyjno-decyzyjnych, z wykorzystaniem mechanizmów swobodnej ekstrakcji i agregacji danych, wariantowania, optymalizacji, prognozowania itp., a także
praktyczne oparcie systemu m.in. na koncepcjach zarządzania logistycznego z dostawami dokładnie na czas (JiT - Just in Time), sterowanie produkcją zgodnie ze
standardami MRP II (Manufacturing Resource Planning - planowanie zasobów produkcyjnych), MRP II Plus (MRP - Money Resource Planning - rozwinięcie MRP II o
procedury finansowe, np. cash flow, metoda ABC (Activity Based Costing), kompleksowe zarządzanie jakością zgodnie z ideą TQM (Total Quality Management)
oraz standardami norm ISO 9000,
− zaawansowanie technologiczne – gwarantuje zgodność z aktualnymi standardami
sprzętowo-programowymi z możliwością migracji na nowe platformy sprzętu komputerowego, systemów operacyjnych, mediów i protokołów komunikacyjnych; oferuje interfejs graficzny i wykorzystanie zazwyczaj relacyjnej bazy danych (z uwagi
na łatwość tworzenia zapytań) z zastosowaniem narzędzi programistycznych czwartej generacji itp.
− zgodność z polskimi przepisami np. z ustawą o rachunkowości, a w szczególności:
zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych przy wykorzystaniu technologii informatycznej, zasad ustalania i raportowania wyników finansowych obiektu gospodarczego, zasad sporządzania sprawozdań finansowych itp.
da
.b
w
w
2 Ewolucja systemów ERP
pl
s.
Systemy ERP optymalizują procesy zarówno wewnętrzne, jak i zachodzące w najbliższym
otoczeniu przedsiębiorstwa poprzez oferowanie gotowych narzędzi i pozwalają zautomatyzować wymianę danych z kooperantami w całym łańcuchu logistycznym. Charakterystyczną cechą klasycznej architektury tych systemów jest szczególna orientacja na procesy logistyczne i finansowe. Dlatego właśnie architektura systemowa opiera się na dwóch głównych filarach – logistyce i finansach, wzbogaconych modułem zarządzania zasobami ludzkimi (HR – Human Resource, czy w nowszym wydaniu HCM – Human Capital Management). Szczególna rola przypada obszarowi logistycznemu. Stanowi on podstawę dla
wspomagania bieżących decyzji operacyjnych i jednocześnie zasila informacyjnie drugi,
niezmiernie ważny filar analityczny, jakim są finanse. Stąd początkowe skupienie się na
informacyjnym wspomaganiu procesów produkcyjnych w systemach klasy MRP II, a następnie rozszerzeniu zakresu integracji na procesy finansowe i ludzkie w systemach klasy
ERP.
Z uwagi na strukturę funkcjonalną oraz znaczenie systemów ERP dla efektywnego funkcjonowania przedsiębiorstw stały się one swoistym ekosystemem informatycznym. Stanowią one w modelu globalnego współdziałania firm decydujący element infrastruktury organizacyjno-technicznej, który determinuje skuteczne konkurowanie w warunkach nowoczesnego gospodarowania, czyli e-biznesu.
Systemy ERP podlegają ewolucji m.in. pod wpływem nowych wymagań biznesu, zmian
technologii rozwiązań informatycznych oraz infrastruktury technicznej. Charakteryzują się
one silną orientacją na budowanie związków z klientami i partnerami biznesowymi oraz
tzw. inteligencją systemową. Oznacza to, że moduły Sprzedaży i Dystrybucji rozbudowane
są do poziomu zarządzania relacjami z klientami (CRM), a logistyka produkcyjnozaopatrzeniowa zintegrowana zostaje w ramach zarządzania łańcuchem dostaw (SCM –
302
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Ku inteligencji biznesowej w systemach ERP II
w
Supply Chain Management), który obejmuje m.in.: planowanie łańcucha dostaw, planowanie popytu, koordynowanie zamówień, planowanie wytwarzania, dystrybucja.
W połowie lat 90-tych systemy ERP przestały już wystarczać firmom do zapewnienia
przewagi konkurencyjnej. Zaczęto poszukiwać zaawansowanych rozwiązań z obszaru
SCM, CRM i e-biznesu. Dostawcy odpowiedzieli na te potrzeby systemami klasy EAI/EAS
(Enterprise Application Integration/Enterprise Application Suite). Przedsiębiorstwa zaczęły
przekształcać się z pionowo zintegrowanych organizacji (nastawionych na optymalizację
wewnętrznych funkcji) w bardziej elastycznie działające organizmy gospodarcze, bazujące
na swoich podstawowych kompetencjach w celu optymalnego wykorzystywania zasobów
w całym łańcuchu logistycznym (dostaw) i sieci wartości. Podstawowym aspektem pozycjonowania stało się zaangażowanie nie tyle w handel elektroniczny w modelu B2B (Business-To-Business) czy B2C (Business-To-Customer), co przede wszystkim w procesy ccommerce (collaborative commerce). Oznacza to informatyczne wspieranie (najczęściej w
trybie on-line) relacji biznesowych między partnerami biznesowymi i klientami w ramach
jednej społeczności rynkowej (społecznością tą może być dowolna branża przemysłowa lub
jeden z jej segmentów, bądź też łańcuch logistyczny lub jego ogniwo).
W modelu gospodarki kooperacyjnej przedsiębiorstwa muszą konkurować nie tylko na
polu dostępności, ceny i jakości swoich produktów i usług, ale także na polu jakości informacyjnej obsługi współpracujących z nimi partnerów. Zapotrzebowanie na systemy ERP
spełniające potrzeby w tym zakresie zaczęło zmuszać użytkowników do przeprojektowania
procesów biznesowych tak, aby uwzględniały one także zewnętrzne elementy środowiska
rynkowego. Stało się tak dlatego, gdyż przeważająca większość obecnie używanych systemów ERP okazała się przestarzała zarówno z architektonicznego, jak i biznesowego punktu
widzenia. Systemy ERP musiały więc ewoluować w kierunku rozwiązań określanych jako
ERP II. Firma Gartner Group definiuje ERP II jako strategię biznesową i zbiór specyficznych dla poszczególnych branż aplikacji, które są wartościowe dla klientów i akcjonariuszy
poprzez umożliwienie i optymalizację operacji oraz procesów finansowych zarówno wewnątrz firmy, jak i między firmami partnerskimi.
Systemy ERP II, jako naturalne rozwinięcie idei ERP o wykorzystanie technologii internetowych, cechuje orientacja na integrację zewnętrzna i poszukiwanie rozwiązań problemów wspólnie z partnerami biznesowymi. Systemy te oprócz bieżącego zarządzania procesami biznesowymi pozwalają także na budowanie firm w przestrzeni wirtualnej. Umożliwiają użytkownikom tworzenie portali korporacyjnych i spersonalizowanych stanowisk
pracy. W przypadku systemu mySAP ERP moduł Workplace ewoluuję w portal mySAP
Enterprise Portals, umożłiwiający dostęp do informacji pochodzących z różnych źródeł.
Ze względu na kluczową role produktu we współczesnej gospodarce oraz konieczność
śledzenia i szybkiej zmiany asortymentu wyrobów wydzielony zostaje nowy podsystem
zarządzania cyklem życia produktu (PLM – Product Life Management), w ramach którego
zgrupowane zostają i realizowane są funkcje szczegółowe: projektowanie produktu, wytwarzanie, zarządzanie jakością, rynkowa ocena produktu. W obszarze inteligencji systemowej
wyróżnia się - wykorzystujący bogate zasoby zgromadzone w hurtowni danych (BW) podsystem strategicznego zarządzania firmą (SEM – Strategic Enterprise Management), do
zadań którego należą: konsolidacja finansowa, planowanie strategiczne i symulacje, pozyskiwanie informacji, kokpit zarządzania, inwestycje kapitałowe.
W zakresie zmian w architekturze biznesowej ERP II wymienić należy rozwijanie nowych podsystemów:
− Zarządzania relacjami z dostawcami (SRM – Supplier Relationship Management),
− Zarządzania relacjami z klientami (CRM – Customer Relationship Management),
− Zarządzania łańcuchami dostaw (SCM – Supply Chain Management),
− Zarządzania cyklem życia produktów (PLM – Product Life Management).
pl
s.
da
.b
w
w
303
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
P. Adamczewski
w
Przykład architektury systemu ERP II na przykładzie produktów firmy SAP AG przedstawiono na rys. 1.
Analiza ewolucji systemów ERP/ERP II wskazuje na główne kierunki rozszerzeń funkcjonalnych w budowie procesów biznesowych w ramach całego łańcucha logistycznego.
Rozszerzenia te obejmują przede wszystkim inteligentne wspomaganie kompleksowej
obsługi klienta oraz wspomaganie związków pomiędzy partnerami w tym łańcuchu. Dla
realizacji tych celów wykorzystywane są najnowsze rozwiązania informatyczne, które
obejmują również bezprzewodowy dostęp zdalny do baz i hurtowni danych.
SCM
w
w
PLM
mySAP ERP Financials
da
.b
SRM
mySAP ERP HCM
CRM
mySAP ERP Corporate Services
mySAP ERP Operations
SEM
SAP NetWeaver
pl
s.
SRM – Supplier Relationship Management
PLM – Product Lifecycle Management
SCM – Supply Chain Management
CRM – Customer Relationship Management
SEM – Strategic Enterprise Management
HCM – Human Capital Management
SAP NetWeaver – platforma integracyjna firmy SAP
Rys. 1. Architektura systemu ERP II na przykładzie mySAP Business Suite – opr. własne
na podstawie [14]
Migracja w stronę systemów ERP II dokonuje się ewolucyjnie poprzez aktualizacje wersji
dotychczas użytkowanych systemów. Ponieważ Internet zmusza przedsiębiorstwa do budowania pogłębionych relacji z klientami, dostawcami i partnerami, stąd systemy ERP II
stają się atrakcyjną strategią zarówno z punktu widzenia prowadzenia biznesu, jak i w za304
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Ku inteligencji biznesowej w systemach ERP II
w
kresie wyboru odpowiedniego oprogramowania aplikacyjnego. Dlatego koniecznością staje
się przechodzenie na nową generację systemów zarówno z biznesowego, jak i technologicznego punktu widzenia, by móc w pełni wykorzystywać zalety e-biznesu.
Wśród obsługiwanych przez ERP II procesów finansowych obowiązkowo powinny znaleźć się te, które są związane z księgowością, zakupami, rejestracją zamówień sprzedaży
oraz kosztorysowaniem, a wśród procesów operacyjnych – te, które umożliwiają współpracę z partnerami przedsiębiorstwa na drodze udostępniania im kluczowych informacji na
temat wspólnych procesów. Taka wymiana informacji powoduje stworzenie społeczności
grupującej podmioty, które łączą wspólne interesy, pozwalając na aktywny udział w całym
łańcuchu wartości pomiędzy współpracującymi przedsiębiorstwami. Z technicznego punktu
widzenia ERP II różni się od ERP tym, że składa się z komponentów (ERP składa się z
modułów), a jego architektura bazuje na sieci i jest otwarta, co pozwala na prostą integrację
z innymi systemami.
Wykorzystanie w skali masowej technologii internetowych w systemach informacyjnych
wzmocniło mechanizmy globalizacji działań gospodarczych i integracji łańcuchów powiązań pomiędzy partnerami biznesowymi. Towarzyszy temu postępująca rewolucja informacyjna, której zadaniem jest dostarczenie informacji niezbędnych do efektywnego wspomagania decyzji korporacyjnych. Wyzwaniom tym podołać mogą jedynie systemy klasy ERP
II, o mocno rozszerzonej funkcjonalności w stosunku do klasy MRP II/ERP. Realizowane
w ich obrębie procesy biznesowe daleko wykraczają poza obszar funkcjonowania pojedynczego przedsiębiorstwa. Łączą przepływy informacyjne w ramach zintegrowanych
obszarów gospodarczych, obejmujących partnerów biznesowych, instytucje finansowe i
ubezpieczeniowe, instytuty naukowo-badawcze i inne ogniwa otoczenia firmy, wykorzystując do tego celu technologie internetowe i mechanizmy rynku elektronicznego (m.in. aukcje
internetowe i giełdy).
da
.b
w
w
3 Rozwój systemów ERP II ku inteligencji biznesowej
pl
s.
Trafną definicję inteligencji biznesowej (BI - Business Intelligence) podaje portal searchCRM.com. Jest to szeroka kategoria aplikacji i technologii w zakresie zbierania, gromadzenia, analizowania i upowszechniania danych celu podejmowania lepszych decyzji biznesowych. Aplikacje BI obejmują systemy wspomagania decyzji (DSS - Decision Support
Systems), systemy pytająco-raportujące (Q&R - Query and Reporting), systemy analizy i
przetwarzania danych online (OLAP – On-Line Analitical Processing), systemy analizy
statystycznej, prognozowania i eksploracji danych (DM - Data Mining).
Rozwiązania inteligencji biznesowej przeszły drogę od niszowych, bardzo drogich systemów dla naczelnego kierownictwa do systemów wspomagających podejmowanie decyzji
na każdym szczeblu w przedsiębiorstwie. Stopniowo BI wykracza poza samą strukturę
firmy, udostępniając swoje zasoby różnym grupom kooperantów (dostawcy, pośrednicy).
Gdyby pokusić się o wskazanie etapu w rozwoju systemów wspomagających podejmowanie decyzji, od którego możemy mówić o systemach BI, to za taki przełomowy moment
należałoby uznać wprowadzenie koncepcji hurtowni danych. Od tego czasu bowiem nowoczesne systemy inteligencji biznesowej korzystają z nich jako podstawowego źródła danych, dzięki czemu osiągnięto kompletność i integralność danych oraz bardzo szybką reakcję na zapytania użytkownika. Dzięki coraz mniejszym relatywnie kosztom systemów BI,
są one wdrażane w coraz większej liczbie firm dużych oraz sektora MSP (małe i średnie
przedsiębiorstwa). Obejmują one swym zasięgiem coraz większą liczbę działów organiza-
305
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
P. Adamczewski
w
cji, tworząc rozwiązania korporacyjne dla poprawy zarządzania efektywnością całego
przedsiębiorstwa (CPM - Corporate Performance Management).
Schemat idei działania rozwiązania BI pokazano na rys. 2:
− system BI generuje standardowe raporty lub wylicza kluczowe wskaźniki efektywności działania przedsiębiorstwa,
− na podstawie kluczowych wskaźników stawia się hipotezy,
− poprzez wykonywanie szczegółowych „przekrojów” danych następuje weryfikacja
przyjętych hipotez, do czego wykorzystywane są różnego rodzaju narzędzia analityczne, np. OLAP czy Data Mining.
da
.b
w
w
Rys. 2. Schemat działania rozwiązania BI, źródło: opracowanie własne
Przykład praktycznego wykorzystania rozwiązań BU w procesach decyzyjnych przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Przykład wykorzystania rozwiązań BI
Uprawnienia dostępu
Dostęp do wszystkich danych
Dyrektorzy operacyjni
Dostęp do szczegółowo
określonych danych
Kierownicy działów
Dostęp do szczegółowo
określonych danych
Analitycy działu
Dostęp do wszystkich danych
Przykład wykorzystania
Analiza rentowności produktów,
kontrola odchyleń budżetowych,
wielkość globalnych zobowiązań
Decyzje dotyczące wielkości
sprzedaży dla danego odbiorcy,
kontrola poziomu kredytu, wykonanie budżetu wydziału
Kontrola poziomu kosztów, analiza
stanów magazynowych, struktura
należności
Przygotowanie sprawozdań, raportów i analiz dla zarządu, prezentacje wniosków
pl
s.
Stanowisko
Zarząd firmy
Źródło: opracowanie własne
306
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Ku inteligencji biznesowej w systemach ERP II
w
Badania autora oraz firm analitycznych rynku IT w Polsce wskazują, że blisko 2/3 przedsiębiorstw zatrudniających ponad 250 osób personelu aktualnie eksploatuje lub wdraża
system klasy ERP/ERP II, a prognozy na najbliższy rok mówią nawet o 200 nowych kontraktach wdrożeniowych – por. [2], [14], [20]. Systemy klasy ERP/ERP II to efektywne
rozwiązania informatyczne przekazane na potrzeby biznesu. Nie należy jednak ukrywać, że
technologia ta jest kosztowna, ale bez niej uzyskanie przewagi konkurencyjnej nie byłoby
w dzisiejszych realiach możliwe. Pamiętać jednak należy, że same systemy informatyczne
nie zapewniają długotrwałej przewagi, gdyż nowe rozwiązania są szybką adaptowane przez
konkurencję. Technologia IT może zapewnić przewagę w sektorach najbardziej innowacyjnych, np. w telekomunikacji bądź funkcjonujących w zupełnie nowych modelach biznesowych.
Wyraźnie widoczna - również w warunkach polskiej gospodarki - jest zmiana podejścia
do informatyzowania firm: od rozwiązań wyspowych do informatyzowania całych procesów biznesowych, od wykorzystywania hurtowni danych poprzez technikę OLAP do rozwiniętych systemów BI wykorzystujących metody eksploracji danych. Coraz powszechniejsze staje się stosowanie tych systemów w wariantach ASP, co przede wszystkim przekłada się na niższe koszty całego przedsięwzięcia i ich strukturę.
w
w
4 Podsumowanie
da
.b
Literatura
1.
2.
pl
s.
Coraz powszechniejszy staje się pogląd, że systemy ERP/ERP II stanowią „element cywilizacyjny” nowoczesnej firmy i tworzą podstawy nowej generacji rozwiązań informatycznych – inteligencji biznesowej [3], [4], [9], [10], [18], [20].
W erze informacji, charakteryzującej się wzrostem znaczenia informacji, nadmiarem danych, globalizacji gospodarek i bardzo szybkimi zmianami otoczenia, przedsiębiorstwa
poszukują systemów wspomagających podejmowanie trafnych decyzji, opartych na faktach, które przekładają się na efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem. Cel ten może być
osiągnięty poprzez dostarczanie każdemu pracownikowi informacji o właściwym zakresie,
we właściwej formie i we właściwym czasie. Kluczowym elementem takiego rozwiązania
jest natychmiastowy dostęp do całości danych dotyczących działalności przedsiębiorstwa.
Odpowiedzią na tę potrzebę są rozwiązania informatyczne idące w kierunku inteligencji
biznesowej. Z chwilą zastosowania internetu oraz pochodnych technologii mamy do czynienia z systemami, których funkcjonalność jest jeszcze szersza, obejmując dostęp do aplikacji analitycznych przez przeglądarkę internetową, zaawansowaną wymianę informacji w
łańcuchu wartości oraz dogłębną np. analizę sprzedaży internetowej. Rozwiązania te umożliwiają pełniejsze wykorzystywanie zasobów produkcyjnych firm, a w rezultacie zdobywanie i utrwalanie przewagi konkurencyjnej.
Adamczewski P.: System zarządzania wiedzą w organizacjach typu adaptive enterprise – próba
ujęcia. W ramach pracy zbiorowej pod redakcją J. Kisielnickiego: Informatyka w globalnym
świecie. Wydawnictwo PJWSTK – Uniwersytet Warszawski. Warszawa 2006, s. 53-62.
Adamczewski P.: Systemy klasy ERP a zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwa. W ramach
pracy zbiorowej pod redakcją pod redakcją S. Kozielskiego, B. Małysiak, P. Kasprowskiego, D.
Mrozka: Bazy danych. Struktury, algorytmy, metody. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności.
Warszawa 2006, rozdz. 20, s.195-201.
307
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
P. Adamczewski
3.
4.
w
5.
7.
8.
9.
10.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
pl
s.
20.
da
.b
11.
12.
w
w
6.
Adamczewski P.: System ERP i Business Intelligence w zarządzaniu wiedzą przedsiębiorstwa.
W ramach pracy zbiorowej pod redakcją J. Klebana i W. Wieczerzyckiego: [w]: Era społeczeństwa informacyjnego. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania. Poznań 2006,
s. 281-290.
Adamczewski P.: Od systemu ERP do systemu zarządzania wiedzą przedsiębiorstwie. W ramach
pracy zbiorowej pod redakcją P. Adamczewskiego i J. Stefanowskiego: Nowoczesne systemy informatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w
Poznaniu. Poznań 2006, s. 93 -108.
Adamczewski P.: Systemy ERP/ERP II jako jądro infrastruktury informatycznej w firmie. W
ramach pracy zbiorowej pod redakcją S. Kozielskiego i in.: Bazy danych. Modele, technologie,
narzędzia. Analiza danych i wybrane zastosowania. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności.
Warszawa 2005, s. 34-56.
Adamczewski P.: Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce. Wydawnictwo Informatyczne MIKOM. Warszawa 2004, wydanie IV rozszerzone.
Adamczewski P.: System ERP II jako element infrastruktury informatycznej firmy w warunkach
gospodarki elektronicznej. W ramach pracy zbiorowej pod redakcją A. Grzywaka: Internet w
społeczeństwie informacyjnym. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 2004.
Adamczewski P.: Trends of ERP-Systems as Tools for TQM – Aspects of Implementation.
Proceedings of the 7th International Commodity Science Conference. The Poznan University of
Economics Publishing House, Poznań 2002, Vol. I.
Biere M.:, Business Intelligence for the Enterprise. IBM Press, Prentice Hall, 2003.
Burke M.E.: The Phenomenal Power of Business Intelligence: Managerial Skills for the 21st
Century, Europa Publications Limited, 2003.
Lech P.: Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERP II. Difin. Warszawa 2003.
Noris G., Dunleavy J., Hurley J.R., Balls J.D., Hartley K.M.: E-Business and ERP: Transforming
the Enterprise. John Wiley & Sons, New York 2002.
Materiały firmy PMR Publications. Kraków 2004.
Materiały Kongresu ERP. SAP, Warszawa 2006.
Raport Specjalny: Systemy MRP II/ERP. Computerworld. IDG, Warszawa 2006.
Read C., Ross J., Dunleavy J.: eCFO. Budowanie wartości w przedsiębiorstwie nowej ery. IFC
Press, Kraków 2004.
Shields M.G.: E-Business and ERP. Rapid Implementation and Project Planning. John Wiley &
Sons 2004.
Vitt E., Luckevich M., Misner S.: Business Intelligence: Making Better Decisions Faster. Microsoft Press 2004.
Vriens D.: Information and Communication Technology for Competitive Intelligence. IBM Press
2005.
W kierunku rozszerzonego przedsiębiorstwa. Analiza sektorowa rozwoju ICT w Polsce. Praca
zbiorowa pod redakcją T. Kasprzaka. Difin. Warszawa 2006.
308
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007