GMINA BRZESZCZE Ul. Kościelna 4 32
Transkrypt
GMINA BRZESZCZE Ul. Kościelna 4 32
Inwestor: GMINA BRZESZCZE Ul. Kościelna 4 32-630 Brzeszcze Temat: ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY BRZESZCZE Zakres dokumentów: Prognoza oddziaływania na środowisko Data: 15 października 2012 r. Zespół autorski: mgr Piotr Łuciw – specjalista ds. ochrony środowiska mgr inż. Paweł Czuczwara – nr upr. urb. Z-323 – projektant mgr inż. Adrian Luszka – nr upr. urb. Z-381 – główny projektant mgr inż. arch. Agnieszka Niezabitowska – nr upr. urb. Z-322 – projektant mgr inż. Katarzyna Matusiak – projektant mgr inż. Maciej Niżborski – asystent projektanta Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Spis treści 1. Cel i zakres prognozy ze wskazaniem powiązań z innymi dokumentami ................................................................3 2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy ....................................................................4 3. Analiza i ocena stanu środowiska z uwzględnieniem braku realizacji zmiany studium .........................................5 4. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji studium, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru .............................................................................29 5. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie zmiany studium wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym także wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy ...........................33 6. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ..............................................................34 7. Informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień studium oraz częstotliwości jej przeprowadzania ........................................................................................................................................................34 8. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.......................................................................................35 Strona | 2 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. 1. Cel i zakres prognozy ze wskazaniem powiązań z innymi dokumentami Prognozę oddziaływania na środowisko wykonano w celu oceny skutków wpływu na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze. Do sporządzenia zmiany projektowanego dokumentu przystąpiono na podstawie Uchwały Nr IX/71/11 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 21 czerwca 2011 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze oraz odnośnych przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647). Projektowany dokument stanowi czwartą w kolejności zmianę studium – dokumentu opracowanego w roku 2003 i przyjętego Uchwałą Nr IX/90/2003 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 16 września 2003 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze. Sporządzenie zmiany studium na celu wprowadzenie złoża kruszywa naturalnego "Rajsko 2" oraz umożliwienie na tym terenie eksploatacji. Obszar opracowania zlokalizowany jest w obrębie miejscowości Wilczkowice. Granicę obszaru objętego zmianą stanowią: od północy: granica gminy Brzeszcze, od zachodu: droga asfaltowa ul. Oświęcimska, od południa: droga gruntowa, od wschodu: pas terenu przy granicy zbiornika wodnego. Obszar objęty zmianą obejmuje powierzchnię ok. 26,6 ha. Granice terenów objętych sporządzeniem zmiany studium określa załącznik graficzny do uchwały (rysunek studium w skali 1:10 000). Wymóg wykonania prognozy oddziaływania na środowisko dokumentów takich jak studium, czy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (lub ich zmiany) wynika z art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) zwanej dalej ustawą o udostępnianiu informacji. Zgodnie z art. 51 ust. 2 ustawy prognoza powinna zawierać: analizę oraz ocenę środowiska przyrodniczego ze wskazaniem istniejących problemów ochrony środowiska na obszarze opracowania, a także przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na obszar Natura 2000 a także na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu oraz rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie (wraz z uzasadnieniem ich wyboru), opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym także wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. W prognozie przedstawiono rozwiązania planistyczne oraz zidentyfikowano i oceniono przewidywane oddziaływania stanowiące skutki zmiany kierunków zagospodarowania przestrzennego na biotyczne i abiotyczne elementy środowiska oraz ludzi. Zmiana studium, a wraz z nią niniejsza prognoza powiązana jest ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze przyjętym w roku 2003 wraz ze zmianami, zwanym dalej studium. Dokument ten określa uwarunkowania i zasady zagospodarowania przestrzennego obszaru gminy. Strona | 3 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. 2. Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy Głównym źródłem informacji wykorzystanych przy wykonywaniu prognozy były informacje o stanie środowiska przyrodniczego opracowywanego obszaru oraz ustalenia projektowanego dokumentu (projekt zmiany studium). Prognozę sporządzono w oparciu o dostępne materiały źródłowe, między innymi: Opracowanie ekofizjograficzne Gminy Brzeszcze (Zakład Produkcyjno-Usługowy ELKO-EKO, Bielsko-Biała) materiały planistyczne, informacje dotyczące stanu środowiska obszaru objętego opracowaniem i terenów sąsiednich. Wykonując niniejsze opracowanie wykorzystano niezbędne źródła kartograficzne i dostępną literaturę przedmiotu w zakresie: 1. Chmielewski T. J. 2012. Systemy krajobrazowe. Struktura-Funkcjonowanie-Planowanie. PWN Warszawa. 2. Engel J. 2009. Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, Warszawa. 3. Fudali. E. 2009. Antropogeniczne zmiany w ekosystemach. Transformacje roślinności, Wrocław 2009. 4. Herbich P. i inni, Metodyka wyznaczania obszarów ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych dla potrzeb planowania i gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2009. 5. Kondracki J. 2011, Geografia regionalna Polski, PWN Warszawa 2011. 6. Malewski J. red. 1999. Zagospodarowanie wyrobisk, Wrocław 1999. 7. Matuszkiewicz J. M. 2008. Zespoły leśne Polski, Warszawa 2008. 8. Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa 2008. 9. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w roku 2011. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Kraków 2012. 10. Paczyński B., Sadurski A. red. 2007. Hydrogeologia regionalna Polski tom I. Wody słodkie, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2007. 11. Raporty o stanie środowiska w województwie małopolskim z lat 2009-2010, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. 12. Rąkowski G. red. 2002. Parki krajobrazowe w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2002. 13. Richling A., Ostaszewska K. 2006. Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 2006. 14. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze. 15. Stupnicka E. 2007. Geologia regionalna Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. 16. Walczak M., Radziejowski J. Obszary chronione w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2001. 17. Wolski K., Szymura M., Gierula A. 2006. Wybrane zagadnienia z ekologii krajobrazu, Wrocław 2006. 18. Bieszczad S., Sobota J. red., Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego, Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Wrocław 1993. Inne źródła wykorzystane przy sporządzeniu prognozy: www.mos.gov.pl www.gdos.gov.pl http://maps.geoportal.gov.pl Strona | 4 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. www.krakow.pios.gov.pl www.krakow.rdos.gov.pl http://www.pgi.gov.pl/ http://www.psh.gov.pl/ http://www.kzgw.gov.pl/ Przy sporządzaniu prognozy uwzględniony został obowiązujący stan prawny, a zwłaszcza przepisy z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony środowiska. Przyjęta metoda składała się z: etapu wstępnego obejmującego rozpoznanie stanu środowiska przyrodniczego, analizy planowanych celów i kierunków w zakresie zagospodarowania przestrzennego, identyfikacji, określenia i oceny wpływu rozwiązań planistycznych zawartych w projekcie zmiany studium na środowisko (przedstawiono w sposób opisowy), sformułowania lub korekty zaproponowanych rozwiązań zapobiegających, minimalizujących/ ograniczających wpływ skutków ustaleń projektowanego dokumentu na środowisko. Prognoza została opracowana w formie tekstowej i graficznej. Zgodność projektowanych rozwiązań planistycznych z uwarunkowaniami przyrodniczymi oceniono na podstawie dostępnych opracowań ekofizjograficznych sporządzonych dla obszaru gminy. W nich opisane zostały uwarunkowania środowiskowe i przyrodnicze analizowanego obszaru oraz poddano ocenie przydatność środowiska dla rozwoju różnych form zagospodarowania. Niniejsza prognoza opiera się na ustaleniach opracowań ekofizjograficznych w zakresie określenia przydatności środowiska przyrodniczego do pełnienia poszczególnych funkcji oraz sposobów zagospodarowania terenów. Główną częścią niniejszego opracowania jest identyfikacja i ocena wpływu na środowisko zmiany studium. Z racji zakresu proponowanych zmian analiza i ocena wpływu na środowisko obejmuje głównie zagadnienia związane z eksploatacją złoża kruszywa naturalnego "Rajsko 2". Przy opracowywaniu zmiany studium i prognozy kierowano się celami i zasadami ochrony środowiska sformułowanymi w przepisach krajowych i wspólnotowych, a jednym z głównych założeń jest dążenie do ograniczenia możliwości negatywnego oddziaływania skutków zmiany studium (uwzględniono zasady zapobiegania i przezorności). Przejawem tego dążenia są rozwiązania, ujęte w projektowanym dokumencie jako cele i kierunki polityki w zakresie ochrony i kształtowania środowiska. W niniejszej prognozie zawarto ocenę przewidywanych oddziaływań oraz rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie. Opracowując prognozę kierowano się wymogami określonymi w art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji. 3. Analiza i ocena stanu środowiska z uwzględnieniem braku realizacji zmiany studium Zgodnie z wymogami ustawy o udostępnianiu informacji, analizy i oceny stanu środowiska dokonane w tym opracowaniu uwzględniają dane i informacje dotyczące: istniejącego stanu środowiska oraz potencjalnych zmian tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, Strona | 5 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotnych z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposobów, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywanych znaczących oddziaływań, w tym oddziaływania bezpośredniego, pośredniego, wtórnego, skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego i chwilowego oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko – z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. 3. 1. Analiza istniejącego stanu środowiska w tym na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem oraz wskazanie potencjalnych zmian tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Obszar objęty zmianą studium stanowią tereny położone w północno-wschodniej części gminy Brzeszcze w miejscowości Wilczkowice – usytuowanej pomiędzy dolinami Wisły i Soły, w obrębie Doliny Górnej Wisły (512.22) – środkowej części makroregionu Kotliny Oświęcimskiej (512.2) należącego do podprowincji Północne Podkarpacie (512), na północ od Podgórza Wilamowickiego. Region ma powierzchnię około 530 km2 i długość ponad 70 km. Zalewowemu dnu doliny towarzyszą piaszczyste tarasy z niewielkimi wydmami. W dnie doliny i ujściowych odcinkach jej karpackich dopływów powstały liczne stawy hodowlane (między innymi Brzeszcze). Natomiast sąsiadujący mezoregion Podgórze Wilamowickie (512.23) znajduje się w obrębie zapadliska przedkarpackiego stanowiącego nieckę, wypełnioną utworami paleozoiczno-mezozoicznymi oraz mioceńskimi. Podłoże obszaru gminy stanowi kilkusetmetrowej miąższości seria piaskowców, łupków i węgli wieku górnokarbońskiego (karbon produktywny), złożony z serii: westwal C – warstwy łaziskie, występują w północnej części złoża i charakteryzują się zdecydowaną przewagą piaskowców, nikłym udziałem iłowców i niską węglonośnością; westwal B – warstwy orzeskie, występują na całym obszarze. W części południowej stanowią najmłodsze ogniwo stratygraficzne i występują bezpośrednio pod utworami trzeciorzędu. Miąższość ich rośnie ze wschodu na zachód – w centralnej części obszaru górniczego mają średnio 500 m. Warstwy orzeskie wykształcone są w postaci naprzemianległych warstw iłowców i mułowców z przewarstwieniami piaskowców i licznymi pokładami węgla; udokumentowano 24 pokłady węgla w obrębie byłego OG „Brzeszcze I”. W rejonie szybu Andrzej IX udokumentowano 11 pokładów; westwal A – warstwy rudzkie, reprezentowane są przez 120 metrowej grubości kompleks iłowcowopiaskowcowy. W warstwach rudzkich udokumentowano 6 pokładów węgla; Strona | 6 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. namur B i C – warstwy siodłowe, zredukowane są do jednego pokładu o bardzo dużej zmienności zalegania oraz zalegającego nad nim kompleksu piaskowcowego. Łączna miąższość warstw dochodzi do około 20 m; namur A – warstwy porębskie wykształcone w postaci iłowców i mułowców z warstwami drobnoziarnistych piaskowców. Występują w nich nieliczne cienkie pokłady węgla. Powierzchnię stropu karbonu tworzą warstwy łaziskie a w południowej części obszaru kopalni warstwy orzeskie. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez utwory miocenu, przynależne do dolnego tortonu. Jest on wykształcony w postaci iłów i iłołupków. Wśród utworów ilastych podrzędnie występują piaski w postaci soczewek o ograniczonym zasięgu. Są to piaski drobne do gruboziarnistych, a nawet żwirowate, zawierające często wodę pod ciśnieniem. Miąższość miocenu jest ściśle uzależniona od ukształtowania powierzchni formacji karbońskiej. W rejonie szybu A.VI pokrywy trzeciorzędowej brak, natomiast w szybach głównych miąższość miocenu wynosi 16 – 18 m. Na pozostałym obszarze miocen występuje dość regularnie a miąższość jego utworów wynosi od 188 w północnej części obszaru do 252 m w części południowej. Czwartorzęd przykrywa cały opisywany obszar płaszczem osadów o zmiennej miąższości, od 6,5 m w otworze w pobliżu Soły do 39 m w pobliżu Wisły i 15 m w środku obszaru. Formacja ta wykształcona jest w postaci holoceńskich glin i piasków oraz plejstoceńskich żwirów różnoziarnistych. Żwiry plejstoceńskie występują na całym obszarze złoża, zalegając na serii mioceńskiej. Wyjątkiem jest obszar w rejonie szybów Andrzej I, II, V, VI, gdzie czwartorzęd miejscami zalega bezpośrednio na karbonie. Wycięte w utworach mioceńskich szerokie kopalne rynny dolin Wisły i Soły wysłane są czwartorzędowymi utworami wodno-lodowcowymi oraz rzecznymi, które w obrębie wyższej terasy występują bezpośrednio na powierzchni terenu. Na terasie niskiej przykrywa je warstwa mad holoceńskich – glin pylastych lub piaszczystych oraz w starorzeczach – torfów i namułów organicznych. Jak wynika z przedstawionej charakterystyki geologicznej, na terenie gminy występują złoża surowców naturalnych – kopalin i surowców energetycznych takich, jak: węgiel kamienny i metan. Węgiel wydobywany jest przez KWK „Brzeszcze”. Metan stanowiący kopalinę towarzyszącą wydobyciu węgla kamiennego wykorzystywany (pochodzi z odgazowania w KWK „Brzeszcze”) jest przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczną w Brzeszczach (Zakład Ciepłowniczy „Brzeszcze”). Przedmiotem eksploatacji na terenie gminy są również kruszywa (żwir). Obszar opracowania znajduje się w obrębie obszaru górniczego „Brzeszcze II” i terenu górniczego „Brzeszcze IV”. Dla ochrony Wisły, Soły oraz obiektów i urządzeń zlokalizowanych w zasięgu oddziaływania kopalni ustanawiane są filary ochronne. W granicach obszaru objętego zmianą studium występuje złoże kruszywa „Rajsko 2” o zasobach geologicznych (bilansowych) – 3 892 tys. Mg. W gminie Brzeszcze dominuje krajobraz stanowiący łagodnie pofałdowaną dolinę z wykształconymi terasami: zalewową i nadzalewową, rzeki Wisły i Soły oraz stawami pochodzenia antropogenicznego. Powierzchnia terenu między dolinami obu rzek przypomina łagodnie pofalowaną równinę. Ograniczające ją doliny Wisły i Soły mają płaskie dna, wyrównane w dwóch poziomach terasowych: pasm terasy zalewowej wzdłuż Soły i o znacznie szerszej powierzchni w dolinie Wisły oraz terasy niskiej, nadzalewowej ciągnącej się pasmami o szerokości Strona | 7 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. kilkuset metrów wzdłuż dolin obu rzek – od 3 do 7 m. nad poziom rzeki, o płaskiej powierzchni, w której zaznaczają się jedynie płytkie, podmokłe lub częściowo wypełnione wodą zagłębienia starorzeczy. Spąg terasy budują piaski i żwiry rzeczne, a powierzchnię pokrywa sięgająca maksimum kilku metrów miąższości warstwa mad piaszczystych lub pylastych z częstymi wkładkami torfów lub namułów. Większość powierzchni terasy pokrywają łąki. Łagodnie ukształtowana morfologia terenu ułatwia jego zagospodarowanie. Obszar opracowania wznosi się na wysokość około 238-242 m n.p.m. Ważnym – nie tylko z przyrodniczego punktu widzenia, elementem krajobrazu jest rzeźba terenu, która na terenie gminy – podobnie jak na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, uległa znacznemu przekształceniu na skutek wydobywania surowców naturalnych, przede wszystkim węgla kamiennego. Stąd na jej obszarze bezodpływowe niecki oraz hałdy skały płonnej. Duży wpływ na krajobraz ma również powierzchniowa eksploatacja kopalin oraz składowanie odpadów górniczych, w tym skały płonnej. Rekultywację terenów poeksploatacyjnych (obniżenie, niecki bezodpływowe) wykonuje się przez zalanie lub zasypywanie obniżeń terenu skałą płonną i następnie zalesianie. Roczne wydobycie skały płonnej wynosi w gminie 450 tys. m 3. Zwałowiska pokopalniane rekultywuje się również przez zalesianie. Z danych KWK Brzeszcze wynika, że złoże „Rajsko 2” znajduje się w OG „Brzeszcze II” i TG „Brzeszcze IV”. W czasie projektowanej eksploatacji węgla kamiennego, teren ten będzie posiadał drugą i trzecią kategorię przydatności do zabudowy, z prognozowaną maksymalną wartością obniżenia terenu do – 5,18m. Prognozowane obniżenie może spowodować zmianę stosunków wodnych. Eksploatacja węgla kamiennego nie spowoduje zniszczenia udokumentowanego złoża kruszywa naturalnego Rajsko 2. Jak wynika z opracowania ekofizjograficznego gminy Brzeszcze, na jej obszarze występują następujące typy gleb: gleby brunatne właściwe z dominującym podtypem gleb brunatnych właściwych wyługowanych, wytworzone z utworów lessowych, gleby bielicowe i płowe wytworzone z lessów i związane z obszarem Podgórza Wilamowickiego (gleby najczęściej użytkowane jako grunty orne), mady, głównie brunatne wytworzone z utworów aluwialnych teras Wisły i Soły (bardzo cenne rolniczo), czarne ziemie związane z utworami piaszczystymi i wysokim poziomem wód gruntowych, gleby mineralno-murszowe i mułowo-torfowe występujące w kompleksach łąk wilgotnych. Z klasyfikacji glebowo-rolniczej wynika, że gleby średniej jakości (klasy IV, IVa, IVb) dominują na terenie gminy Brzeszcze, zajmując 65% ich powierzchni. Gleby dobrej jakości (klasa III) stanowią 17,9%, a gleby najgorszej jakości (klasa V i VI) – 16 % powierzchni użytków rolnych. Według klasyfikacji IUNG w Puławach, gmina należy do grupy o średniej w województwie wartości wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, co oznacza, że są tu korzystne warunki dla gospodarki rolnej. Z wartością 73,9 punktów gmina zajmuje w rankingu województwa małopolskiego 75 miejsce (na 183 gminy). Obszar opracowania to na przeważającej części tereny rolne (częściowo użytkowane) z rozproszoną zabudową mieszkalną usytuowaną w południowo-zachodniej części. Na terenach odłogowanych obserwuje się sukcesję Strona | 8 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. wtórną roślinności z udziałem: brzozy brodawkowatej, topoli osiki, wierzby iwy oraz dębu szypułkowego. Zgodnie z regionalnym podziałem wód podziemnych wody tego obszaru opracowania zostały zaliczone do: regionu przedkarpackiego, podregionu przedkarpacko-śląskiego. Wody czwartorzędowe zalegają w utworach piaszczysto-żwirowych dolin obu głównych rzek gminy oraz utworach pokrywających mioceński cokół Pogórza Wilamowickiego. Mają one zwierciadło swobodne lub lekko napięte w miejscach, gdzie utworami powierzchniowymi są słabo przepuszczalne gliny i iły. Najczęściej występują na głębokości 2-5 m pod powierzchnią terenu. Lokalnie, zwłaszcza w nieckach obniżeniowych oraz w obrębie niskiej terasy dolinnej wody zalegają płycej. W obrębie gminy Brzeszcze nie ma zlokalizowanych głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP). Tak więc zasadnicze znaczenie dla zaopatrzenia w wodę ma czwartorzędowe piętro wodonośne, z którym związane są utwory aluwialne (piaszczysto-żwirowe) dolin Wisły i Soły o zmiennej miąższości dochodzącej do 60 m. Ograniczone zasoby wód podziemnych oraz ich zanieczyszczenie spowodowały, że głównym źródłem zaopatrzenia gminy w wodę stał się wodociąg Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach. Ochrona i poprawa stanu wód podziemnych jest ukierunkowana na działania w jednostkach obszarowych zwanych jednolitymi częściami wód podziemnych (JCWPd). Jak wynika z „Raportu o stanie środowiska w województwie małopolskim w roku 2009”, dla obszarów JCWPd utworzono system monitoringu – sieć obserwacyjno-badawczą wód podziemnych, w skład której wchodzą punkty monitoringu położenia zwierciadła wody (monitoring ilościowy) i monitoringu chemicznego (monitoring jakościowy). Badania prowadzone są w sieci krajowej w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Monitoring stanu chemicznego wód prowadzony jest w sieciach monitoringu: diagnostycznego, operacyjnego i badawczego. Celem monitoringu jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych. W roku 2009 badaniami objęto 4 jednolite części wód – 134, 135, 148 i 149, które jak wynika z Raportu (WIOŚ 2010), zgodnie ze wstępną oceną ich stanu z roku 2004 – były zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych w roku 2015. Badania przeprowadziła Państwowa Służba Hydrogeologiczna pod nadzorem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Wprawdzie badaniami jakości wód podziemnych objęto również powiat oświęcimski1, ale punkty pomiarowo-kontrolne znajdowały się nie tylko poza obszarem opracowania, ale również gminy Brzeszcze. Z tego powodu wyniki przeprowadzonych w latach 2007-2009 badań jakości wód podziemnych nie pozwalają na ocenę jakości tych wód zarówno w odniesieniu do obszaru opracowania, jak i gminy. Obszar gminy drenowany jest przez rzeki: Wisłę (od zachodu) i Sołę (od wschodu) wraz z dopływami. Sieć hydrograficzna gminy jest zróżnicowana, a poza wymienionymi rzekami tworzą ją: 1 Młynówka Oświęcimska (dopływ Wisły, zasila liczne stawy hodowlane), Potoki: Królewski i Różany (dopływ Soły), Badania zostały wykonane w Oświęcimiu, Broszkowicach oraz Przeciszowie. Strona | 9 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. kanały i rowy, stawy hodowlane. Wody powierzchniowe gminy charakteryzuje deszczowo-śnieżny reżim zasilania. Udział zasilania gruntowego nie jest znaczący. Na obu głównych rzekach występują duże wahania wodostanów. Dotyczy to szczególnie Soły, na której dość często spotykanym zjawiskiem są gwałtowne wezbrania wywołane przez opady nawalne, powodujące znaczne szkody, mimo spłaszczającego fale powodziowe oddziaływania kaskady zbiorników TresnaPorąbka. Na obszarze opracowania nie występuje sieć hydrograficzna (teren ten przylega jedynie do zbiornika wodnego). Trudno określić stan zasobów wód powierzchniowych gminy Brzeszcze z uwagi na brak na jej obszarze punktów pomiarowo-kontrolnych PMŚ. Wiadomo jednak, że na ich jakość wpływają różnorodne czynniki o charakterze antropogenicznym takie, jak: zrzut zasolonych wód kopalnianych (również dopływ wód zanieczyszczonych z województwa śląskiego, zwłaszcza rzeka Wisła), odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych i przemysłowych, spływ powierzchniowy zanieczyszczeń. Na podstawie danych pochodzące z PMŚ z innych części województwa małopolskiego2 można przyjąć wstępnie, że również wody cieków przepływających przez gminę Brzeszcze są zanieczyszczone i nie spełniają zarówno wymagań wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w celach spożywczych, jak i przydatnych pod względem wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe, będące środowiskiem życia ryb3. W górnych odcinkach rzek obserwuje się wyższą jakość wód powierzchniowych. Przykładem może być między innymi Soła w punkcie kontrolnym Kęty objęta pomiarami w roku 2009 (poza obszarem opracowania). Uwzględniając wymagania, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do zaopatrzenia ludzi w celach spożywczych, wodę w tym punkcie pomiarowo-kontrolnym (ppk) zakwalifikowano do kategorii A2 (poprawa jakości wód w stosunku do roku 2008)4. Dokonując oceny stanu chemicznego wód powierzchniowych, stan wody w Sole uznano za dobry. Przy ocenie stanu chemicznego wód powierzchniowych brane są pod uwagę stężenia substancji priorytetowych i innych substancji stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego. Również za dobry uznano stan ekologiczny Soły. Na klasyfikację stanu/potencjału ekologicznego wód powierzchniowych miał wpływ głównie stan elementów biologicznych (fitobentos – wartości indeksu okrzemkowego) oraz poziom 2 W roku 2009 w województwie małopolskim dokonano klasyfikacji wód powierzchniowych łącznie w 127 punktach pomiarowo-kontrolnych, w tym 13 punktach objętych programem monitoringu diagnostycznego oraz 114 punktach objętych programem monitoringu operacyjnego. 3 Wymagania te zostały określone odpowiednio w: rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204. poz. 1728) oraz rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). 4 A2 - wody wymagające typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji i dezynfekcji (chlorowanie końcowe). Strona | 10 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. zanieczyszczeń fizykochemicznych wspierających element biologiczny (azot Kjeldahla, azot azotanowy, fosfor ogólny, w znacznie mniejszym stopniu zanieczyszczenia organiczne i zawiesina ogólna). Gmina Brzeszcze położona jest w obrębie klimatu umiarkowanego, który przejawia się tutaj dość wysokimi temperaturami w lecie i niskimi temperaturami w zimie. Natomiast położenie tego obszaru w kotlinie sprzyja tworzeniu się inwersji termicznych, przyczyniając się do koncentracji zanieczyszczeń powietrza. Należy również zauważyć, że opisywany obszar ma wyraźne tendencje do tworzenia się mgieł radiacyjnych. Niekorzystnymi warunkami mikroklimatycznymi charakteryzują się obszary usytuowane na terasach zalewowych Wisły i Soły, z uwagi na występowanie na nich mgieł oraz w nocy – silne wychładzanie, a w dzień częste przegrzewanie – zwłaszcza latem. Pozostałe dane dot. klimatu gminy są następujące: Temperatury średnia temperatura roczna = +8 do +10°C, średnia temperatura stycznia = -3,1°C, okres wegetacyjny = 210-220 dni, Opady5 średnia roczna suma opadów = 779 mm, max – czerwiec = ok. 106 mm, lipiec = ok. 104 mm, min – styczeń = ok. 35 mm, luty = 36 mm, Wiatry przeważają wiatry umiarkowane i silne z kierunków: zachodnich oraz wschodnich i północnowschodnich, szczególnie w okresie zimowym. Źródłem wiedzy o stanie środowiska są wyniki badań prowadzonych przez inspekcję ochrony środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 Nr 25, poz. 150 ze zm.) oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. W tym celu obszar województwa małopolskiego został podzielony na następujące strefy: Aglomerację Krakowską Miasto Tarnów Strefa małopolską Jak wynika z badań, których wyniki zostały przedstawione w „Ocenie jakości powietrza w województwie małopolskim w 2011 roku” w strefie małopolskiej (obejmuje gminę Brzeszcze) zaobserwowano następujące nieprawidłowości: 5 przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego (PM10) w roku kalendarzowym, przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego (PM2,5) w roku kalendarzowym, Dane pochodzą z posterunku opadowego w Jawiszowicach. Strona | 11 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. Oznaczenie Wyniki oceny jakości powietrza w strefie z uwzględnieniem poszczególnych zanieczyszczeń strefy z podziałem na klasy Strefa PM10 PM2,5 SO2 NO2 C6H6 Pb As Cd Ni B(a)P CO O3 małopolska C C A A A A A A A C A A Tab. nr 1. Ogólna ocena jakości powietrza w strefie małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia w roku 2011. Na krajobraz duży wpływ ma rzeźba, pokrycie terenu oraz elementy antropogeniczne związane głównie z zabudową oraz infrastrukturą techniczną. Naturalnymi elementami krajobrazu gminy są doliny Wisły i Soły usytuowane odpowiednio w jej zachodniej i wschodniej części oraz Podgórze Wilamowickie, które wznosi się z północy na południe osiągając wysokość 236-270 m n.p.m. Jak wspomniano wcześniej w wyniku działalności człowieka, zabudowy terenów, eksploatacji górniczej i rolniczego użytkowania gruntów, zniekształceniu uległa rzeźba terenu. Powstały niecki osiadań oraz hałdy skały płonnej. Stopniowo zwiększała się liczba czynników wpływających na dysharmonię krajobrazu gminy. Krajobraz obszaru objętego zmianą studium to krajobraz kulturowy o elementach dysharmonijnych (np. napowietrzne sieci elektroenergetyczne, elementy zabudowy, drogi) oraz harmonijny (elementy rzeźby terenu, zadrzewienia i zakrzewienia). Pod względem geobotanicznym, obszar znajduje się w prowincji Niżowo-Wyżynnej Środkowoeuropejskiej w poddziale A3 Pasa Kotlin Podgórskich, krainie 12 Kotliny Sandomierskiej – okręgu „a” – Oświęcimskim. Lasy łęgowe, zajmujące pierwotnie wilgotne dna dolin, na skutek czynników antropogenicznych, zmniejszyły swoją powierzchnię, tworząc obecnie – jedynie niewielkie zadrzewienia, złożone głównie z olch i wierzb, porastających brzegi cieków. Z powodu swej szczupłości nie prezentują one znaczących wartości przyrodniczych, odgrywając jedynie pewną rolę krajobrazową. Spośród naturalnych zbiorowisk roślinnych stosunkowo dobrze, z powodu swych cech użytkowych zachował się zespół wiklin nadrzecznych na terasach zalewowych w dolinach Wisły i Soły Salicetum triandro vinimalis oraz fragmenty zespołu łęgu wierzbowo-topolowego Salicetum albo-fragilis przy korycie Soły. Do zbiorowisk o większej wartości przyrodniczej należą pozostałości bujnej roślinności wodnej z klasy Lamnetea oraz szuwarowe z klasy Phragmitetea. Brzegi zbiorników wodnych porastają szuwary ze związku Phragmition, a wyżej na brzegach – zbiorowiska turzyc zespołu Caricetum gracilis. Interesujące zbiorowiska roślinne występują również w wodach stawów rybnych oraz w starorzeczach Wisły m. in. ze stanowiskami chronionej kotewki orzecha wodnego Trapa natans (poza obszarem opracowania). Teren opracowania znajduje się w granicach i sąsiedztwie obszarów chronionych. Niemal cała powierzchnia obszaru objętego zmianą znajduje się w granicach obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Soły – PLB 120004. Ochroną nie jest objęta jedynie południowo-zachodnia część analizowanego obszaru. Z kolei obszar Dolna Soła – PLH 120083 usytuowany jest w odległości około 0,5 km od obszaru opracowania. Natomiast Stawy w Brzeszczach (PLB 120009) znajdują się już w znacznej odległości od przedmiotowego obszaru – wynoszącej około 2 km. Strona | 12 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Rys. Nr 1. Orientacyjna lokalizacja obszaru opracowania na tle obszarów Natura 2000 (opracowanie własne na podstawie: http://maps.geoportal.gov.pl). Dolina Dolnej Soły jest przykładem Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO). Obszar obejmuje stawy hodowlane, fragment doliny Soły oraz wyrobiska pożwirowe. Na obszarze występuje co najmniej 13 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 4 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar Doliny Dolnej Soły zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), rybitwa białowąsa (PCK), ślepowron (PCK), czernica, perkoz dwuczuby, sieweczka rzeczna, zausznik. Ponadto, stosunkowo wysoką liczebność (C7) osiągają tu bąk (PCK) i krwawodziób. Zagrożeniem dla tego obszaru są: zaniechanie lub zmiana użytkowania stawów hodowlanych, likwidacja na stawach wysp, szuwarów i roślinności wodnej, regulacja Soły i wycinanie zakrzewień nadrzecznych, nielegalna i rabunkowa eksploatacja żwiru w korycie Soły. Obszar Dolna Soła w przeciwieństwie do poprzedniego to Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOO). Obejmuje on rzekę Sołę na odcinku od mostu drogowego na trasie Kęty – Harszówki Dolne do dolnej granicy Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego wraz z czterema użytkami ekologicznymi znajdującymi się w granicach miasta Oświęcim. Powierzchnia obszaru Dolna Soła wynosi 501 ha. W skład obszaru wchodzą stawy hodowlane, fragment doliny Soły z polami uprawnymi oraz łąkami. Jeden z kompleksów stawów jest mocno zarośnięty szuwarami, pozostałe zaś są pozbawione szuwarów. Dolina Soły ma tu charakter naturalnej podgórskiej rzeki, z szerokim kamienistym korytem i niewielkimi lasami łęgowymi na brzegach. Pomiędzy kompleksami stawów występuje rozproszona zabudowa mieszkaniowa. Na tym obszarze pospolicie występuje kumak nizinny, dla którego rozwoju odpowiednie warunki zapewniają liczne zbiorniki wodne usytuowane wzdłuż Soły. Oprócz Strona | 13 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. kumaków w zbiornikach wodnych spotkać można traszki: grzebieniastą i zwyczajną. Obszar jest miejscem występowania 5 typów siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, w tym dominujących łęgów wierzbowo-topolowych, ale znacznie przekształconych. Ponadto, w granicach ostoi stwierdzono 7 gatunków zwierząt wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, w tym 1 gatunek ssaka, 2 gatunki płazów i 3 gatunki ryb (boleń, brzanka i głowacz białopłetwy). Do głównych zagrożeń obszaru Dolna Soła należą: intensywna eksploatacja żwiru rzecznego powodująca zanikanie kamienistych tarlisk litofilnych gatunków ryb, realizacja przedsięwzięć z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, których skutkiem jest nadmierna zabudowa terenów zalewowych i szybkie odprowadzenie wód powodziowych z obszaru zagrożonego, prace wykonywane w korycie rzeki, związane z zabudową hydrotechniczną (utrzymanie i regulacja wód), rolnicze i przemysłowe zagospodarowanie terasy zalewowej, zabudowa terenów zalewowych połączona z ubezpieczaniem i nadsypywaniem brzegów prowadząca do stopniowego zmniejszania szerokości koryta rzecznego, zanieczyszczenia obszarowe i punktowe, stosowanie odpadowego/ nierodzimego materiału skalnego (np. gruzu) do ubezpieczania brzegów, gospodarka wodna na zbiornikach kaskady Soły powyżej obszaru prowadząca do istotnych zmian w reżimie hydrologicznym rzeki, powodująca przesuszenie siedlisk nadbrzeżnych w dolinie rzeki, wycinka lasów łęgowych oraz inwazja obcych gatunków roślin. Stawy w Brzeszczach są Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO). Obejmuje on tereny o powierzchni 3 065,9 ha, stanowiące kompleksy stawów hodowlanych zlokalizowanych w dolinie górnej Wisły – po obu stronach rzeki. Na tym odcinku Wisła ma naturalny charakter, meandruje, a w jej dolinie znajduje się sporo niewielkich starorzeczy. W granicach obszaru występuje co najmniej 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), czapla purpurowa (PCK), rybitwa białowąsa (PCK), ślepowron (PCK), kokoszka, krakwa, krwawodziób, śmieszka, zausznik. Ponadto, stosunkowo wysoką liczebność (C7) osiąga tu: bąk (PCK), rybitwa czarna i perkoz dwuczuby. Zagrożeniem dla obszaru Natura 2000 jest zaniechanie lub zmiana użytkowania stawów hodowlanych, likwidacja wysp, wycinanie zakrzewień, likwidacja szuwarów i roślinności wodnej, zmiana przeznaczenia stawów hodowlanych na stawy rekreacyjne, zaniechanie gospodarki stawowej, regulacja Wisły, wycinanie zakrzewień nadrzecznych oraz składowanie odpadów górniczych w jej dolinie. Przekształcenia środowiska przyrodniczego przyczyniły się również na obszarze gminy do zmniejszenia areału lasów. Analizowany obszar jest bezleśny. Występują tu jedynie zadrzewienia i zakrzewienia stanowiące sukcesję wtórną roślinności. Ponadto skutkiem zaistniałych na przestrzeni lat zmian społeczno-gospodarczych jest rozdrobnienie gospodarstw rolnych, ugorowanie gruntów oraz ich przeznaczanie pod budownictwo. Znaczną powierzchnię obszaru objętego zmianą studium zajmują tereny rolnicze. Strona | 14 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Środowisko kulturowe gminy Brzeszcze tworzą występujące na tym terenie obiekty zabytkowe, zachowane formy budownictwa zagrodowego, przykopalniane osiedla robotnicze, kapliczki, krzyże przydrożne, pomniki, cmentarze i inne elementy małej architektury. W Wilczkowicach, lecz poza obszarem zmiany studium znajdują się następujące dobra kultury (elementy środowiska kulturowego): krzyż kamienny przydrożny na skrzyżowaniu ul. Oświęcimskiej oraz polnej drogi – dojazdu do rzeki Soły naprzeciw posesji nr 55, kapliczka przydrożna słupowa murowana przy ul. Starowiejskiej 21. Drogą o największym znaczeniu komunikacyjnym jest droga powiatowa granicząca z obszarem opracowania, która poprzez drogę nr 933 łączy miejscowość Wilczkowice z miastem Oświęcim. Wilczkowice zaś znajdują się pomiędzy drogami wojewódzkimi nr 933 i 948 (na wschód od rzeki Soły). Niepodejmowanie realizacji projektowanego dokumentu obejmującego zmianę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego spowoduje określone skutki społeczne, gospodarcze i środowiskowe. Brak bowiem realizacji zaproponowanych kierunków zagospodarowania przestrzennego uniemożliwi eksploatację kruszywa naturalnego ze złoża „Rajsko 2” (ograniczenie możliwości gospodarczego wykorzystania terenu oraz jego zasobów). Analiza aktualnego zagospodarowania przestrzennego nie wskazuje jednak, aby na obszarze objętym zmianą, mogły wystąpić istotne zmiany środowiska przyrodniczego w razie nierealizowania projektowanego dokumentu. Z pewnością niepodejmowanie uchwały o zmianie studium będzie korzystne dla zachowania dotychczasowych funkcji oraz zagospodarowania terenu. Z drugiej strony, nie ma przesłanek do niepodejmowania określonych działań związanych z zagospodarowaniem terenów zgodnie z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi gminy. 3.2. Określenie, analiza oraz ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody W punkcie 3.1. przedstawiono stan środowiska przyrodniczego obszaru opracowania, w którym zasygnalizowane zostały dostrzeżone problemy dot. ochrony środowiska. Obejmują one przede wszystkim antropogeniczne przekształcenia rzeźby terenu gminy, niezadawalającą jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wysokie stężenia pyłu zawieszonego i benzo(a)pirenu oraz emisję hałasu komunikacyjnego (droga nr 933). Wymienione problemy występują (oczywiście w różnej skali) – również na terenie gmin sąsiednich. Jak zauważono wcześniej, analizowany obszar, którego dotyczy zmiana studium, położony jest na obrzeżach gminy Brzeszcze – w sąsiedztwie gminy Oświęcim. Są to tereny antropogenicznie przekształcone na skutek działalności rolniczej, urbanizacji oraz spowodowane rozwojem infrastruktury technicznej. Jednym z elementów zagospodarowania tego obszaru jest również układ dróg (głównie) dojazdowych. Analizując stan środowiska obszaru objętego opracowaniem, nie dostrzeżono istotnych problemów z zakresu ochrony przyrody wynikających z możliwości znaczącego wpływu na obszary chronione zmiany kierunków zagospodarowania przestrzennego mimo, że w granicach opracowania, jak i w sąsiedztwie znajdują się obszary Natura 2000 objęte ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody. Strona | 15 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. W granicach opracowania znajduje się obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Soły – PLB 120004. Poza terenem opracowania, na wschód i zachód rozciągają się obszary chronione Natura 2000 odpowiednio: Dolna Soła – PLH 120083 (powiązany z obszarem PLB 120004) oraz Stawy w Brzeszczach – PLB 120009. Jak zauważono wcześniej, są one usytuowane w odległości około 0,5 do 2 km od granic opracowania (najmniejsza odległość pomiędzy tymi obszarami). Ocenia się, że realizacja zmiany studium nie będzie prowadzić do konfliktu planowanego zagospodarowania terenu z zapewnieniem ochrony przyrody. Przyjęte w projektowanym dokumencie kierunki zagospodarowania przestrzennego nie będą prowadziły do ingerencji w przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 i ich spójność, a realizacja projektowanego dokumentu nie powinna spowodować utraty podlegających ochronie zasobów przyrodniczych i ich elementów. W granicach opracowania nie ma podlegających ochronie siedlisk przyrodniczych, dla których ustanowiono obszar Dolna Soła, nie występują tutaj również siedliska odpowiadające wymaganiom gatunków ptaków, dla których wyznaczono dwa pozostałe obszary chronione: Dolina Dolnej Soły oraz Stawy w Brzeszczach. Realizacja kierunku zagospodarowania przestrzennego związanego z wydobywaniem kruszyw nie stoi w sprzeczności z ochroną przyrody, tym bardziej, że istnieją różnorodne możliwości ograniczenia skutków dla środowiska działalności górniczej związanej z wydobyciem kopalin. Podstawowym zaś sposobem przywrócenia wartości przyrodniczego obszaru górniczego jest jego rekultywacja, do czego zobowiązany jest przedsiębiorca prowadzący działalność górniczą. Prawidłowa przeprowadzona rekultywacja przywraca walory przyrodnicze terenom zdegradowanym (krajobrazowo). Warto również zwrócić uwagę na to, że tereny pokopalniane, a zwłaszcza nieużytkowane wyrobiska są atrakcyjnym miejscem bytowania oraz żerowania ptaków, ssaków, płazów i gadów. Nierzadko zrekultywowane już wyrobiska (a czasem niezrekultywowane) porasta roślinność kserotermiczna (również siedlisko chronionych gatunków roślin), co przy różnorodnemu ukształtowaniu terenu, wypełnieniu niecki (niecek) wodą oraz porastającej strome ściany wyrobiska – drzewach i krzewach, tworzy urozmaicony – atrakcyjny wizualnie krajobraz. Nie należy również zapominać, że tereny wyrobisk stają się po jakimś czasie siedliskiem wielu chronionych gatunków roślin (np. storczyków) i zwierząt (żołna, świergotek polny, jaskółka brzegówka). W granicach opracowania występuje niewielkie zagrożenie uciążliwością hałasu. Wynika to przede wszystkim z lokalizacji analizowanego obszaru poza drogami o dużymi natężeniu ruchu i zwartej zabudowie zlokalizowanej bezpośrednio przy szlakach komunikacyjnych. Zabudowa mieszkaniowa (podlegająca ochronie akustycznej) we wsi Wilczkowice ma charakter rozproszony i tylko część z niej zlokalizowana jest w zasięgu oddziaływania drogi powiatowej. Jednocześnie sama droga powiatowa nie generuje tak dużego natężenia ruchu, jak wymienione wcześniej drogi wojewódzkie: nr 933 (Pszczyna-Rzuchów) i 948 (Oświęcim-Żywiec). Zasygnalizowania wymaga w tym miejscu, że rozpoczęcie wydobycia kruszyw może zmienić klimat akustyczny. Głównymi czynnikami oddziaływania będzie zarówno ruch zakładu związany z wydobyciem kruszywa oraz wzmożony ruch pojazdów ciężarowych transportujących urobek z kopalni. W celu zachowania dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826) możliwe Strona | 16 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. są różnorodne działania organizacyjne i techniczne. W tym kontekście ważne jest właściwe wytyczenie dróg dojazdowych z pominięciem ich przebiegu w sąsiedztwie terenów zabudowanych. Duży wpływ na środowisko wynika z działalności górniczej, przy czym z odkrywkową eksploatacją surowców skalnych wiążą się następujące oddziaływania: przekształcenie powierzchni terenu, wyniesienia na powierzchnię utworów zalegających od kilku do kilkuset metrów pod powierzchnią6, zmiany we florze i faunie, w tym: zniszczenie szaty roślinnej w obszarze prowadzenia robót górniczych, płoszenie zwierząt na obszarze działalności górniczej (Malewski 1999). Przekształcenia powierzchni ziemi mają charakter odwracalny, a rekultywacja terenu może przywrócić wartość przyrodniczą terenu i poprawić jego walory krajobrazowe. Z kolei zagospodarowanie nadkładu w ramach prac rekultywacyjnych pozwoli na racjonalne i efektywne ekonomicznie zagospodarowanie odpadu. W granicach opracowania zmiany studium nie występują siedliska przyrodnicze podlegające ochronie oraz siedliska gatunków ptaków (dla których wyznaczone zostały obszary Natura 2000), które mogłyby zostać zagrożone w wyniku realizacji projektowanego dokumentu. W dalszej części opracowania, zarysowana w tym punkcie analiza istniejących problemów ochrony środowiska, zostanie rozszerzona o analizę wpływu na środowisko zmian studium, czyli określonych działań i przedsięwzięć wynikających ze zmiany zagospodarowania przestrzennego obszaru opracowania. 3.3. Określenie, analiza oraz ocena celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotnych z punktu widzenia opracowania zmiany studium, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania zmiany studium Cele ochrony środowiska określone w przepisach prawa międzynarodowego, wspólnotowego oraz krajowego, przez to, że mają charakter abstrakcyjny, nie odnoszą się bezpośrednio do obszaru objętego sporządzeniem zmiany studium. Stanowią one jednak podstawę proponowanych w studium rozwiązań, wyznaczają bowiem ogólne ramy zagospodarowania, użytkowania i kształtowania środowiska. Do najważniejszych aktów prawnych, uwzględnionych przy sporządzaniu projektowanego dokumentu, zawierających cele ochrony środowiska, ustanowionych na szczeblu krajowym należą: ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), 6 Poczyniona w tekście uwaga dot. skutków działalności górniczej nie odnosi się bezpośrednio do obszaru opracowania, a pochodzi z: Malewski J. red. 1999. Zagospodarowanie wyrobisk, Wrocław 1999. Strona | 17 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 145), ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). W wymienionych aktach prawnych sformułowane zostały cele i zasady ochrony poszczególnych elementów środowiska oraz środowiska jako całości. Obejmują one między innymi: cele ochrony przyrody, zasady gospodarowania odpadami, zasady zapobiegania i przezorności, zasadę odpowiedzialności, cele ochrony wód i środowiska wodnego, zasady przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko. Powyższe cele i zasady ochrony środowiska zostały uwzględnione przy sporządzeniu projektowanego dokumentu oraz prognozy oddziaływania na środowisko (np. w zakresie oceny oddziaływania na środowisko). Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym wyrażone są między innymi w następujących aktach prawnych: Ochrona środowiska Dyrektywa Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r. zmieniająca dyrektywę 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre publiczne i prywatne przedsięwzięcia na środowisko (Dz. U. 1985 nr 60 poz. 311) Ochrona powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z 11.6.2008, str. 1) Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości sporządzona w Genewie z dnia 13 listopada 1979 r. (Dz. U. z 1985 nr 60 poz. 311) Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu sporządzona w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r. (Dz. U. z 1996 nr 53 poz. 238) Gospodarowanie odpadami Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz. Urz. L 312 z 22.11.2008, str.3) Ochrona wód i gospodarowanie wodami Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U.UE.L.00.327.1) Ochrona przed hałasem Strona | 18 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Dyrektywa 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń (Dz.U.UE.L.00.162.1) Ochrona krajobrazu i różnorodności biologicznej Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 r. (Dz. U. 2006 nr 14 poz. 98) Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro z dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz. U. 2002 nr 184 poz. 1532). Spośród wymienionych celów szczególnie istotne znaczenie z punktu widzenia realizacji studium mają cele: uwzględniania wymogów ochrony środowiska, ochrony powietrza i przeciwdziałania zmianom klimatu, racjonalnego gospodarowania odpadami, ochrony wód przed zanieczyszczeniem, ochrony krajobrazu. Jednym z podstawowych celów wspólnotowych w zakresie udziału społeczeństwa w ochronie środowiska oraz oceny wpływu na środowisko planów i programów, jest przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji projektowanego dokumentu w oparciu o przepisy rozdziału 1 działu IV ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, uwzględniającej dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. U. UE. L. 01. 197. 30). Podsumowując, zasady dotyczące ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, które w świetle art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647) określa się obowiązkowo w studium, oparte są na normach prawa krajowego zgodnych z prawem wspólnotowym oraz międzynarodowym. 3.4. Określenie, analiza oraz ocena przewidywanych znaczących oddziaływań, w tym oddziaływania bezpośredniego, pośredniego, wtórnego, skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego i chwilowego oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy W celu przeprowadzenia właściwej analizy i oceny oddziaływania na środowisko projektowanego dokumentu przyjęto następujące założenia teoretyczne. Jako podstawę oceny wpływu zmiany kierunków zagospodarowania przestrzennego, wprowadzono podział oddziaływań ze względu na ich charakter. Przyjęto, że oddziaływanie realizacji zmiany studium może być negatywne lub pozytywne. W razie gdy dany czynnik będzie generował oddziaływania pozytywne i negatywne, ustalono który element przeważa, i na tej podstawie zakwalifikowano Strona | 19 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. go do źródeł pozytywnego lub negatywnego oddziaływania na środowisko. Z kolei intensywność negatywnego wpływu na środowisko została określona następującym stopniowaniem: oddziaływanie minimalne, oddziaływanie przeciętne, oddziaływanie znaczące. Pod pojęciem „oddziaływania pozytywnego” należy rozumieć ogół skutków stanowiących korzystny wpływ na środowisko określonej funkcji. Wpływ na środowisko realizacji projektowanego dokumentu jest korzystny, jeżeli dane zagospodarowanie terenu sprzyja zachowaniu chronionych gatunków roślin, zwierząt, siedlisk przyrodniczych i krajobrazu, nie zakłóca procesów przyrodniczych, nie zmienia struktury środowiska (ekosystemów), nie zmniejsza różnorodności biologicznej oraz umożliwia zachowanie środowiska we właściwym stanie sanitarnym i ekologicznym. Ilekroć w dalszej części opracowania jest mowa o oddziaływaniu na środowisko, należy przez to rozumieć również oddziaływanie na zdrowie ludzi. Przeanalizowany i oceniony w niniejszym opracowaniu wpływ na środowisko realizacji zmiany studium jest wpływem potencjalnym. Oznacza to, że w danych warunkach realizacji projektowanego dokumentu przewiduje się wystąpienie określonych skutków dla środowiska (oddziaływania prognozowane). Zgodnie z wymogami ustawy o udostępnianiu informacji w prognozie przeanalizowano możliwość wpływu realizacji zmian przestrzennych na: różnorodność biologiczną, zwierzęta, rośliny, ludzi, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne. W celu ich identyfikacji i oceny przeanalizowane zostały ustalenia projektowanego dokumentu. W świetle projektu zmiany studium obszar opracowania zostanie przeznaczony pod funkcję obejmującą wydobywanie kopaliny. W granicach opracowania znajduje się bowiem udokumentowane złoże kruszywa naturalnego "Rajsko 2". Polityka przestrzenna gminy sformułowana została w rozdziale 12 projektowanego dokumentu (Sformułowanie polityki przestrzennej gminy – synteza). Wpływ na środowisko zmiany studium wynika głównie ze skutków realizacji określonych (nowych) kierunków zagospodarowania przestrzennego. Czynnikiem decydującym o tak rozumianym wpływie na środowisko realizacji projektowanego dokumentu będzie powierzchniowa eksploatacja kruszyw naturalnych. Dotyczy to terenu P3c o łącznej powierzchni 26,6 ha. Podstawowe znaczenie komunikacyjne pełni zaś droga powiatowa przebiegająca przez miejscowość Wilczkowice łącząca się z drogą wojewódzką nr 933. Projektowany kierunek zagospodarowania przestrzennego będzie źródłem szeregu oddziaływań: hałasu (możliwości wyeliminowania lub ograniczenia uciążliwości poprzez działania techniczne i organizacyjne), pyłów i gazów (nie przewiduje się pogorszenia stanu sanitarnego powietrza), wprowadzania wód opadowych i roztopowych (obowiązek zagospodarowania na terenach własnych inwestorów), zmiany rzeźby terenu na skutek działalności górniczej (ograniczenie możliwości negatywnego wpływu poprzez rekultywację terenu), wytwarzania odpadów związanych bezpośrednio i pośrednio z wydobyciem kopaliny (nadkład, odpady niebezpieczne powstające w związku z eksploatacją pojazdów i sprzętu mechanicznego). Na oddziaływanie tej działalności na środowisko wpływ ma wiele czynników, przy czym do najważniejszych z nich należą następujące uwarunkowania związane z budową geologiczną: Strona | 20 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. cechy budowy wewnętrznej złoża: zróżnicowanie litologiczne złoża, występowanie w złożu przerostów skał płonnych, tektonika (ciągła, nieciągła, spękaniowa), występowanie utworów krasowych (nie występują w granicach opracowania); nadkład złoża: charakter i wykształcenie, grubość nadkładu, stosunek grubości nadkładu do miąższości złoża (N/Z); warunki hydrogeologiczne: zawodnienie, wielkości dopływów wody, położenie względem głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP), akwenów czy cieków wodnych, głębokość występowania złoża (miąższość złoża i jej zmienność) (Sermet 2008). Istotnym czynnikiem jest zwłaszcza występowanie zjawisk krasowych, co wpływa na możliwość eksploatacji, ale również na środowisko przyrodnicze (nie dotyczy obszaru opracowania). Jak wskazuje literatura przedmiotu, odkrywkowa eksploatacja surowców skalnych istotnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze, powodując między innymi: przekształcenie powierzchni terenu, wyniesienia na powierzchnię utworów zalegających od kilku do kilkuset metrów pod powierzchnią, zmiany we florze i faunie, w tym: zniszczenie szaty roślinnej w obszarze prowadzenia robót górniczych, płoszenie zwierząt na obszarze działalności górniczej (Malewski 1999). Technologicznymi parametrami wpływającymi na skalę skutków działalności górniczej na środowisko są: hałas spowodowany pracą ciężkich maszyn, pylenie wynikające z przeróbki mechanicznej surowców i transportu technologicznego, odwodnienie terenów przyległych do zakładu górniczego na skutek powiększającego się leja depresji, koncentracja na małym obszarze ciężkich środków transportowych do transportu gotowych produktów i nadkładu na miejsce składowania (Malewski 1999). W celu ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze należy dokonać właściwego rozpoznania jego warunków – zwłaszcza geologicznych w zakresie: występowania głębokości zwierciadła wód podziemnych, oszacowania wartości współczynnika filtracji, wielkości dopływów, zasięgu leja depresji, określenie chemizmu wód i zasięgu zmian stosunków wodnych spowodowanych eksploatacją, Strona | 21 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. oceny możliwości zagospodarowania wód kopalnianych, wyznaczenia strefy zagrożeń wodnych (np. w strefach zmienionych i osłabionych tektonicznie), określenia wodonośności. Podsumowując, działalność w zakresie wydobywania kruszyw planowana na analizowanym obszarze może: wpływać na wody podziemne (zagrożenie dla zasobów wód, np. leje depresji w obrębie terenów przyległych), zwiększyć powierzchnię, na której wystąpią intensywne zmiany rzeźby terenu (konieczność rekultywacji wyrobiska), powodować emisję hałasu, powodować emisje pyłów oraz substancji gazowych, generować problemy dot. zagospodarowania odpadów. Jednym z głównych sposobów zminimalizowania negatywnych skutków działalności kopalni odkrywkowej jest rekultywacja terenu. Najczęściej spotykanymi kierunkami rekultywacji są kierunek gospodarczy, wodny, rekreacyjno-turystyczny, przyrodniczy, leśny i rolny. Określony (wskazany) w projekcie zmiany studium kierunek rekultywacji to tereny wód, rekreacji. Z powodu przewidywanej realizacji zbiornika wodnego po zakończeniu eksploatacji złoża, konieczne jest zachowanie filara ochronnego dla słupów sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia (110 kV). Kolejnym czynnikiem zmiany studium, który może negatywnie wpłynąć na środowisko przyrodnicze jest realizacja na części terenu opracowania zabudowy (może dotyczyć jedynie fragmentu obszaru). Prognozuje się, że w razie realizacji zabudowy wystąpią następujące zmiany w środowisku przyrodniczym: usunięcie pokrywy glebowej w obrębie lokalizowanych obiektów budowlanych, zajęcie siedlisk przyrodniczych (powierzchni biologicznie czynnej), zmniejszenie populacji roślin i zwierząt oraz składu gatunkowego, krajobrazowe (zmiana elementów przestrzennych krajobrazu). Niektóre skutki realizacji planowanych przedsięwzięć związanych z rozwojem zabudowy w zakresie okresowej erozji wodnej i przekształcenia powierzchni terenu ustąpią po zakończeniu robót i rekultywacji terenu. Istnieje prawdopodobieństwo, że zamiast zabudowy o charakterze trwałym, na czas eksploatacji złoża, zostanie w granicach opracowania zlokalizowana zabudowa o charakterze tymczasowym. W takim przypadku zmniejszy się zasięg czasowy oddziaływania przyjętego kierunku zagospodarowania przestrzennego. Realizację zabudowy ocenia się jako czynnik o negatywnym wpływie na różnorodność biologiczną, w szczególności na terenach niezagospodarowanych pełniących funkcje przyrodnicze. Można założyć, że potencjalne zmniejszenie bioróżnorodności obszaru opracowania będzie proporcjonalne do zróżnicowania i zagęszczenia gatunków roślin i zwierząt oraz powierzchni terenu planowanego do zabudowy. Bezpośrednimi czynnikami powodującymi zmniejszenie różnorodności biologicznej są między innymi: roboty ziemne, zabudowa i grodzenie terenu oraz usuwanie roślinności. Wymienione oddziaływania realizacji zmiany studium na bioróżnorodność należy zaliczyć do oddziaływań negatywnych i długotrwałych. Strona | 22 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Kończąc fragment rozważań dot. wpływu zabudowy na środowisko przyrodnicze obszaru objętego zmianą studium, należy zaznaczyć, że zasięg i intensywność wskazanych oddziaływań będzie nieporównywalnie mniejszy od oddziaływania działalności wydobywczej. W granicach opracowania znajduje się obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Soły – PLB 120004. Poza nim w odległości około 0,5-2 km, na wschód i zachód rozciągają się obszary chronione Natura 2000: Dolna Soła – PLH 120083 (powiązany z obszarem PLB 120004) oraz Stawy w Brzeszczach – PLB 120009 (na zachód od granic terenów objętych opracowaniem). Na analizowanym obszarze objętym zmianą studium nie ma siedlisk przyrodniczych gatunków ptaków stanowiących przedmiot ochrony Doliny Dolnej Soły i obszaru Stawy w Brzeszczach oraz siedlisk podlegających ochronie, dla których wyznaczono Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Dolna Soła): 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3220 pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków, 3240 zarośla wierzby siwej na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Salici-Myricarietum), 3270 zalewane muliste brzegi rzek, 6430 ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion). Jak wspomniano wcześniej na obszarze opracowania nie występują również optymalne siedliska chronionych gatunków ptaków (między innymi tereny podmokłe i zbiorniki wodne, starodrzew) stanowiących przedmiot ochrony obszarów Stawy w Brzeszczach i Dolina Dolnej Soły: Botaurus stellaris (bąk), Ixobrychus minutus (bączek), Nycticorax nycticorax (ślepowron), Ardea purpurea (czapla purpurowa), Ciconia ciconia (bocian biały), Circus aeruginosus (błotniak stawowy), Porzana parva (zielonka), Crex crex (derkacz), Larus melanocephalus (mewa czarnogłowa), Sterna hirundo (rybitwa rzeczna), Chlidonias hybrida (rybitwa białowąsa), Chlidonias niger (rybitwa czarna), Picus canus (dzięcioł zielonosiwy), Lanius collurio (dzierzba gąsiorek). Strona | 23 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Ponadto, biorąc pod uwagę zagospodarowanie przedmiotowego obszaru, terenów sąsiednich oraz proponowane kierunki zagospodarowania przestrzennego, mamy do czynienia z niewielkim ryzykiem ingerencji w siedliska przyrodnicze podlegające ochronie – usytuowane poza granicami analizowanego obszaru. Podsumowując realizacja zmiany studium nie wpłynie znacząco na cele ochrony obszarów Natura 2000 oraz: nie pogorszy stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000, nie wpłynie negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000, nie pogorszy integralności obszarów Natura 2000 lub ich powiązań z innymi obszarami. Prognozuje się, że w wyniku realizacji projektowanego dokumentu wystąpią następujące czynniki oddziaływania na ludzi: emisja pyłów, gazów oraz hałasu wynikająca z ruchu zakładu górniczego (wydobywanie kruszywa, praca maszyn i urządzeń, wzmożony ruch samochodów ciężarowych, oddziaływanie długoterminowe o zmiennej intensywności w dłuższym okresie czasu, negatywne, lokalne, możliwe są oddziaływania chwilowe), emisja hałasu komunikacyjnego (oddziaływanie zasadniczo długoterminowe, negatywne, zróżnicowane pod względem zasięgu oraz natężenia, zmienne w czasie), emisja pyłów i gazów związana z wykonywaniem robót budowlanych (oddziaływanie chwilowe i lokalne, ustąpi po wykonaniu robót) oraz użytkowaniem obiektów budowlanych (oddziaływanie stałe w długim okresie czasu, negatywne, lokalne). Realizacja zabudowy może prowadzić do zwiększenia w stosunku do stanu obecnego ilości emitowanych pyłów i gazów. Natomiast planowana działalność polegająca na wydobywaniu kruszywa może przyczynić się do zmian stanu wód między innymi w wyniku powstania leja depresji (ryzyko obniżenia się zwierciadła wód podziemnych w obrębie obszaru opracowania). Pewien wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, ale o niewielkiej intensywności i zasięgu może mieć zabudowanie terenu. To z kolei może przyczynić się do przyspieszenia i zwiększenia odpływu wód z obszarów objętych zabudową na skutek zmiany pokrycia terenu i uszczelnienia podłoża. Będzie to oddziaływanie stałe, lokalne, lecz o minimalnym wpływie na środowisko, zwłaszcza w przypadku skanalizowania terenów objętych opracowaniem i odprowadzania wód (ścieków) opadowych oraz roztopowych w sposób zorganizowany przystosowaną do tego celu siecią kanalizacyjną. Największy wpływ na powietrze będzie miała emisja gazów i pyłów do powietrza pochodząca z kilku źródeł. Zasadniczymi czynnikami emisji będą: działalność górnicza (procesy technologiczne i operacje techniczne, ruch pojazdów), realizacja zabudowy (wynik spalania paliw w silnikach spalinowych pojazdów i maszyn stosowanych przy wykonywaniu robót budowlanych), użytkowanie obiektów budowlanych (spalanie paliwa do ogrzewania budynków), Istnieją oczywiście możliwości ograniczenia emisji gazów i pyłów do powietrza np. poprzez: eksploatację w pełni sprawnego, serwisowanego sprzętu i pojazdów mechanicznych, Strona | 24 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. odpowiednią organizację pracy, stosowanie proekologicznych, wysokosprawnych urządzeń grzewczych, charakteryzujących się brakiem lub niewielką emisją pyłów i gazów do powietrza. Poza oddziaływaniami stałymi (lub długotrwałymi) w wyniku realizacji zmiany studium mogą wystąpić również oddziaływania chwilowe i lokalne, które ustąpią po wykonaniu robót. Powierzchnia ziemi jest tym z elementów środowiska przyrodniczego obszaru opracowania, na które z pewnością będą oddziaływać zmiana kierunku zagospodarowania przestrzennego. Prognozuje się, że zakłócenia w środowisku przyrodniczym polegające na przekształceniu powierzchni terenu wystąpią głównie na skutek działalności górniczej (górnictwo odkrywkowe). Mogą również wystąpić w przypadku częściowej zabudowy terenu. Maksymalna powierzchnia obszaru, na którym przewidywane są zmiany rzeźby terenu to 26,6 ha. Będą to zmiany średnioterminowe. W przypadku przeprowadzenia określonych działań rekultywacyjnych skutki wydobycia kopaliny widoczne w morfologii terenu będą częściowo odwracalne. Z uwagi na powierzchnię terenu, na którym mogą wystąpić wskazane przeobrażenia krajobrazu, zmiany te można określić jako lokalne. Czynnikiem istotnym z punktu widzenia ochrony powierzchni ziemi na etapie użytkowania złoża, jak również rekultywacji terenu będzie odpowiednie zagospodarowanie nadkładu. Istnieje wiele przykładów wskazujących, że zrekultywowane wyrobisko może zyskać na wartości krajobrazowej i przyrodniczej. Również zabudowa terenu (jeśli wystąpi na omawianym obszarze) pociągnie za sobą ingerencję w powierzchnię terenu, przy czym jej skutki nie będą tak intensywne, jak w przypadku działalności wydobywczej. W tym przypadku deformacja powierzchni ziemi będzie spowodowana między innymi robotami budowlanymi polegającymi na posadowieniu budynków lub innych obiektów budowlanych (np. wykonanie wykopów pod fundamenty). Ten rodzaj zmian w środowisku może wystąpić również na skutek podniesienia poziomu terenu (np. nasypy, hałdy). Uwzględniając planowane zagospodarowanie terenu, nie można pominąć analizy oddziaływania terenów rolniczych na środowisko (tereny oznaczone symbolem R, w zachodniej i wschodniej części tego obszaru). Wpływ rolnictwa na środowisko uzależniony jest o wielu czynników miedzy innymi, charakteru prowadzonej działalności, rodzaju i zakresu wykonywanych zabiegów, stosowania się do zasad i terminów agrotechnicznych, warunków pogodowych, w czasie których wykonywane są prace polowe, stanu środowiska przyrodniczego oraz stanu technicznego ciągników rolniczych. Główne zagrożenie dla środowiska działalności rolniczej polegają na: zanieczyszczeniu wód powierzchniowych i podziemnych środkami ochrony roślin; zanieczyszczeniu gleb, wód powierzchniowych i podziemnych składnikami nawozów (np. wiązanie azotu w glebie, wymywanie na skutek opadów azotanów z warstwy ornej gleb uprawnych); zatruciu łańcuchów pokarmowych wynikające z niewłaściwego stosowania herbicydów, pestycydów, insektycydów (gromadzenie się toksycznych substancji w organizmach poszczególnych ogniw łańcucha); zagrożenie wynikające z mechanizacji rolnictwa: uszkodzenie gleby (zmiana właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych, erozja gleby), emisja pyłów i gazów (lokalne pogorszenie jakości powietrza), Strona | 25 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. emisja hałasu, uśmiercanie zwierząt w czasie prac polowych, zwłaszcza w czasie zbiorów (głównie: ssaki, gryzonie i ptaki i ich lęgi). Dużym zagrożeniem dla zwierząt są pestycydy. W wodach płynących mogą się pojawiać okresowo. Częściej jednak stwierdza się dość duże ilości tych środków w mułach i osadach dennych zbiorników wodnych (Bieszczad S., Sobota J. 1993). Obecność pestycydów w wodzie jest dużym zagrożeniem dla zwierząt, przy czym stwierdza się, że bezkręgowce są bardziej wrażliwe niż kręgowce, a spośród nich ryby i ptaki są wrażliwsze niż ssaki (Bieszczad S., Sobota J. 1993). Środki ochrony roślin, jeśli się szybko w środowisku glebowym rozkładają, nie stanowią dużego zagrożenia. W każdej biocenozie zakumulowane ilości pestycydów zależą głównie od właściwości chemicznych, użytej dawki i częstotliwości zabiegów w ciągu roku, a także fizjologii i zachowania się organizmów w środowisku (Bieszczad S., Sobota J. 1993). Działalność rolnicza prowadzona z zachowaniem wymogów (standardów) ochrony środowiska, powoduje niewielkie zagrożenie dla środowiska przyrodniczego. Podsumowując, realizacja zmiany studium może spowodować ingerencję w środowisko przyrodnicze na skutek między innymi: działalności górniczej, wykonywania robót ziemnych, użytkowania sprzętu oraz pojazdów mechanicznych. Działania te mogą wywołać następujące zmiany środowisku: usunięcie gleby na powierzchni przeznaczonej pod zabudowę (lub inną formę zagospodarowania), powstanie gruntów nasypowych, zmiana cech fizycznych gleby (zagęszczenie gleby/ podłoża spowodowane pracą ciężkiego sprzętu), zmiana ukształtowania terenu (np. rzędnych powierzchni terenu), przemieszczanie mas skalnych/ ziemnych (np. nadkładu), zanieczyszczenie gleby. Należy zaznaczyć, że modyfikacja dotychczasowej polityki przestrzennej gminy Brzeszcze, wynikająca z przyjęcia projektowanego dokumentu nie oznacza natychmiastowych i nieodwracalnych zmian w środowisku. Przewidywane zmiany w środowisku następować będą sukcesywnie po konkretyzacji ustaleń studium w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i nawet jeśli zmiana studium nie wpłynie bezpośrednio na środowisko, stanie się impulsem do takich zmian. Biorąc pod uwagę powierzchnię obszaru opracowania (terenów planowanych pod realizację inwestycji, w tym planowanej zabudowy), prognozowane negatywne oddziaływania na środowisko przeważnie będą miały lokalny, ale intensywny charakter (oddziaływania na rzeźbę, krajobraz terenu, klimat akustyczny). Niektóre z prognozowanych zmian powierzchni ziemi (zwłaszcza tych, które wystąpią jako skutki zabudowania terenów) takie jak deformacja, powstanie wykopów i nasypów, można ocenić jako zmiany krótkotrwałe w środowisku, które ustąpią po zakończeniu robót i docelowym zagospodarowaniu terenu. Do głównych czynników wpływających na krajobraz należy zaliczyć wydobywanie kruszywa. Zmiana istniejącego krajobrazu na skutek powierzchniowego wydobycia kopaliny polega na: deformacji rzeźby terenu, usunięciu humusu i roślinności porastającej powierzchnię obszaru górniczego. Jak wspomniano wcześniej, zmiany te są odwracalne, gdyż negatywne skutki wydobycia polegające na powstaniu wyrobiska i deformacji powierzchni terenu ustąpią Strona | 26 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. po przeprowadzeniu rekultywacji, do której zobowiązany jest zakład górniczy. Prognozowane zmiany krajobrazu wynikające z zabudowania i zagospodarowania terenu (jeśli w ogóle wystąpią) należy określić jako negatywne i długotrwałe, lecz mające niewielki zasięg i intensywność. Przewiduje się, że realizacja projektowanego zagospodarowania przestrzennego może spowodować niewielkie zmiany w zakresie topoklimatu, których źródłem może być zabudowa terenu oraz działalność wydobywcza, jeśli w jej wyniku na dużej powierzchni zostaną uformowane hałdy (ryzyko zakłócenia przepływu mas powietrza) i wyrobiska. Zlokalizowanie zabudowy może również przyczynić się do zmniejszenia prędkości wiatru i stagnacji powietrza, co na skutek inwersji, może prowadzić do mobilności zanieczyszczeń i ich kumulacji, z czym wiąże się okresowy wzrost stężeń pyłów i gazów w powietrzu. Uwzględniając ukształtowanie i zagospodarowanie terenu i niewielką powierzchnię ewentualnej zabudowy, jest to zagrożenie bardziej hipotetyczne niż realne. Biorąc powyższe pod uwagę, prognozowane oddziaływanie na klimat można określić jako niewielkie. Przewiduje się, że spośród rozpatrywanych czynników wynikających ze zmiany studium, czynnikiem o największym negatywnym wpływie na zasoby naturalne obszaru będzie działalność górnicza. Jak wspominano, zasięg oddziaływań, jak również ich skutki, zależą od powierzchni obszaru, na którym będą wykonywane oraz charakteru i intensywności robót. Przy uwzględnieniu zakresu planowanych zmian studium, nowe kierunki zagospodarowania przestrzennego nie powinny wpłynąć znacząco negatywnie na stan i jakość zasobów naturalnych innych niż kopalina objęta przewidywaną eksploatacją. Rodzaj zagrożenia Skutki pogorszenie stanu i jakości Ograniczenie zagrożenia wód podziemnych Działalność górnicza rekultywacja wyrobiska obszaru górniczego deformacji rzeźby terenu odpowiednia organizacja robót zniszczenie siedlisk stosowanie zabezpieczeń akustycznych (wały przyrodniczych emisja hałasu emisje pyłów oraz substancji zwałowiska nadkładu zanieczyszczenie gleb, wód ściekowa powierzchniowych z uwzględnieniem odprowadzania wód opadowych i roztopowych ziemne, zieleń) stosowanie nowoczesnych urządzeń emitujących minimalne ilości zanieczyszczeń ograniczenie ilości pozyskania nadkładu i sukcesywne jej wykorzystanie rozwój sieci kanalizacyjnej – odprowadzanie ścieków i podziemnych w sposób zorganizowany (poprzez sieć wzrost prędkości i ilości kanalizacyjną do oczyszczalni ścieków odprowadzanych wód lub innych naturalnych odbiorników) opadowych i roztopowych Działalność rolnicza na przyległych terenach zwiększenie powierzchni gazowych Gospodarka wodno- monitoring zwierciadła wód podziemnych zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych środkami ochrony roślin oszczędne stosowanie środków ochrony roślin (dopuszczonych do obrotu) stosowanie środków ochrony roślin we właściwy sposób i w odpowiednich terminach Strona | 27 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. zanieczyszczenie gleb, wód powierzchniowych (np. zakaz ich stosowania w okresie jesień-zima, i podziemnych składnikami na skłonach, gruntach pokrytych lodem, śniegiem nawozów lub wodą) zatrucie łańcuchów pokarmowych wynikające z niewłaściwego stosowania insektycydów stosowanie nawozów dopuszczonych do obrotu i właściwe ich magazynowanie herbicydów, pestycydów, właściwe dawkowanie i stosowanie nawozów ochrona śródpolnych zadrzewień i zakrzewień oraz pasów zieleni izolacyjnej zagrożenie wynikające eksploatacja w pełni sprawnych ciągników i sprzętu rolniczego z mechanizacji rolnictwa utrzymanie nawierzchni drogi w odpowiednim stanie technicznym oraz zachowanie czystości, emisja pyłów i gazów oraz hałasu do środowiska, Oddziaływanie dróg komunikacyjnego zanieczyszczenie gleb, wód powierzchniowych zastosowanie roślinności ochronnej wzdłuż szlaku zastosowanie w razie potrzeby odpowiednich zabezpieczeń (np. ekranów akustycznych) i podziemnych realizacja budownictwa mieszkaniowego poza strefą oddziaływania drogi odprowadzanie wód opadowych i roztopowych siecią kanalizacyjną do odbiornika po uprzednim ich podczyszczeniu do wymaganego standardu Tab. nr 2. Potencjalne zagrożenia wynikające z realizacji zmiany studium. Reasumując, z uwagi na charakter oddziaływania, prognozowane skutki zmiany studium można podzielić na pozytywne (nowe siedliska roślin i zwierząt) i negatywne (zniszczenie dotychczasowych siedlisk przyrodniczych, emisja substancji i energii). Ze względu na czas trwania i ich ciągłość można wydzielić następujące oddziaływania: krótkotrwałe (np. emisja pyłu spowodowana załadunkiem kruszywa), średnio – i długoterminowe (przeobrażenia rzeźby terenu), stałe i chwilowe (emisja hałasu na skutek ruchu pojazdów). Biorąc pod uwagę skutki, przedstawione i ocenione w niniejszym opracowaniu oddziaływania będą oddziaływaniami pośrednimi i bezpośrednimi. Przy odpowiednich działaniach zapobiegająco-łagodzących dot. eksploatacji złoża, postępowania z odpadami, ograniczenia źródeł uciążliwości, wyznaczenia odpowiednich tras przejazdu ciężkiego sprzętu itp., oddziaływanie skutków ustaleń studium będzie oddziaływaniem o niewielkim zasięgu i uciążliwości. Lp. 1. Planowane kierunki zagospodarowania Ocena wpływu na środowisko planowanego przestrzennego terenu zagospodarowania Z2e – obszar naturalnej zieleni nieurządzonej, stanowiący pas ochronny zbiornika wodnego Oddziaływanie pozytywne Strona | 28 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. R – obszary ochrony i kształtowania rolniczej 2. Oddziaływanie minimalne przestrzeni produkcyjnej P3e – obszar eksploatacji powierzchniowej 3. udokumentowanego złoża kruszywa Oddziaływanie znaczące naturalnego „Rajsko 2” Tab. nr 3. Ogólna ocena wpływu na środowisko kierunków zagospodarowania przestrzennego określonych w zmianie studium. 4. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji studium, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru Jednym z najważniejszych środków, umożliwiających wprowadzenie zasad zrównoważonego rozwoju jednostek terytorialnych gminy jest gospodarka przestrzenna. Według studium, powinna ona regulować zasady użytkowania terenów i wykorzystania lokalnych wartości środowiska w sposób zapewniający trwałość zasobów odnawialnych, najbardziej oszczędne wykorzystanie zasobów nieodnawialnych i rehabilitację zasobów zniszczonych. Podstawową metodą zmierzającą do realizacji celów w gospodarce przestrzennej jest ustalenie zasad zagospodarowania obszarów wchodzących w skład określonej jednostki terytorialnej, zgodnie z ich predyspozycjami, wynikającymi z warunków naturalnych i dotychczasowych sposobów zagospodarowania. Dokonuje się to poprzez wydzielenie na danym obszarze stref funkcjonalnych oraz jako jednostek niższego rzędu, terenów o określonym sposobie użytkowania, z równoczesnym określeniem wzajemnych powiązań między nimi. Jako podstawową metodę, zmierzającą do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju obszaru gminy, przyjęto ustalenie zasad zagospodarowania terenów poprzez określenie stref polityki w dziedzinie ochrony środowiska. Dobór kryteriów wydzielenia stref oparto na analizie predyspozycji funkcjonalnych, wynikłych ze stwierdzonych współzależności między gospodarczymi i środowiskowymi funkcjami terenów oraz potrzeb w zakresie ich kształtowania. Przyjmując jako cel polityki kształtowanie współzależności funkcji obszarów zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ustalono 4 strefy polityki przestrzennej w dziedzinie ochrony środowiska: I – przestrzeń osadnictwa – mieszkalnictwo, usługi i aktywizacja gospodarcza, II – przestrzeń osadnictwa – przemysł i infrastruktura techniczna, III – rolnicza przestrzeń produkcyjna, IV – przestrzeń przyrodnicza zieleni, lasów i wód otwartych. Charakterystykę strefy II, która obejmuje tereny zmiany studium przedstawiono w tab. Nr 3. W niej określono podstawowe rozwiązania (cele, zasady, narzędzia) niezbędne do zrównoważonego rozwoju gminy z uwzględnieniem celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Strona | 29 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Strefa Typy obszarów Cele polityki ochrony środowiska P, T ograniczenie oddziaływania na środowisko działalności górniczej i przemysłowej, przywrócenie funkcji przyrodniczych R(Z2) unowocześnienie ochrona rolniczej gospodarki rolnej przestrzeni produkcyjnej przy poszanowaniu zasad przed wyłączeniem z produkcji, rozwoju zrównoważonego częściowe zachowanie i wzbogacenie zabezpieczenie istniejących wartości przestrzennych powiązań przyrody i krajobrazu ekologicznych II przestrzeń osadnictwa – przemysł i infrastruktura techniczna III rolnicza przestrzeń produkcyjna Zasady kształtowania terenów strefy rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością górniczą Główne narzędzia procedury OOŚ, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego - Tab. Nr 4. Charakterystyka stref: II i III zlokalizowanych w granicach opracowania zmiany studium. Z uwagi na to, że studium jako wyraz polityki przestrzennej gminy, czyli przejaw jej celów, zamierzeń i oczekiwań dotyczący zagospodarowania terenu, jest dokumentem dość ogólnym, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy określić odpowiednie środki łagodzące negatywne oddziaływania oraz zapewnić właściwe warunki ochrony środowiska. W tym akcie (prawa miejscowego) zostaną oczywiście skonkretyzowane ustalenia dotyczące zagospodarowania przestrzennego i zaproponowane odpowiednie działania (rozwiązania) łagodzące. W ocenie opracowujących prognozę nie ma potrzeby zastosowania kompensacji przyrodniczej, gdyż potencjalny zasięg oddziaływań skutków ustalenia nowych kierunków zagospodarowania przestrzennego powinien ograniczyć się do obszaru opracowania, bez możliwości istotnego wpływu na obszary Natura 2000 (szerzej w pkt. 3.4). Zgodnie z wymogami zawartymi w art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647) ustalenia projektowanego dokumentu dot. ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, opierają się na diagnozie stanu środowiska gminy. 4.1. Uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne Do sporządzenia projektowanego dokumentu przystąpiono na podstawie Uchwały Nr IX/71/11 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 21 czerwca 2011 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze oraz odnośnych przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647). Projektowany dokument stanowi czwartą w kolejności zmianę studium – dokumentu opracowanego w roku 2003 i przyjętego Uchwałą Nr IX/90/2003 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 16 września 2003 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze. Celem sporządzenia zmiany studium jest wprowadzenie złoża kruszywa naturalnego "Rajsko 2" oraz umożliwienie Strona | 30 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. na tym terenie eksploatacji. Obszar opracowania znajduje się w obrębie miejscowości Wilczkowice. Projektowany dokument składa się z części tekstowej (tekst jednolity studium) i graficznej w skali 1:10 000 (rysunek studium). W studium ujęte zostały zagadnienia zagospodarowania przestrzennego, w tym: demograficzne, przestrzennoprogramowe, rolnicze, przyrodnicze, kulturowe, komunikacyjne, eksploatacji górniczej oraz zagadnienia z zakresu infrastruktury technicznej. Projektowany dokument obejmuje również rozpoznanie stanu istniejącego (diagnoza), określenie celów i uwarunkowań oraz kierunków zagospodarowania i rozwoju gminy. Obszar objęty zmianą studium obejmuje powierzchnię ok. 26,6 ha i zlokalizowany jest w części północnej gminy, w obrębie miejscowości Wilczkowice. Granicę obszaru objętego zmianą stanowią: od północy: granica gminy Brzeszcze, od zachodu: droga asfaltowa ul. Oświęcimska, od południa: droga gruntowa, od wschodu: pas terenu przy granicy zbiornika wodnego. Rodzaj obszaru funkcjonalnego Istniejące i potencjalne sposoby Główne zasady zagospodarowania użytkowania terenu (funkcje) po zakończeniu eksploatacji rekultywacja w kierunku wodnym P – tereny powierzchniowej i zagospodarowanie rekreacyjne, działalności górniczej i przemysłowej lub w kierunku leśnym oraz tereny z nimi związane (po rekultywacji przez wypełnienie wyrobisk odpadami górniczymi) ze względu na jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej obszary otwarte z przewagą i znaczenia krajobrazowe – R – zwarte kompleksy gruntów użytkowania rolniczego. Pasma wyłączenie z zabudowy. rolnych (przewaga użytkowania terenów otwartych łączące Utrzymanie istniejącego sposobu ornego) na obszarach gleb obszary leśne i doliny rzeczne użytkowania. podlegających ochronie), bez o podwyższonej wartości W przypadku zaniechania zabudowy przyrodniczej użytkowania rolniczego zalesienie lub pozostawienie dla sukcesji naturalnej, Tab. nr 5. Główne kierunki zagospodarowania terenu na podstawie projektu zmiany studium. P3 – powierzchniowa eksploatacja zasobów kruszywa naturalnego, rekultywacja i zagospodarowanie wyrobisk Dla zachowania właściwych warunków ochrony środowiska istotne znaczenie ma konkretyzacja w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustaleń studium w zakresie ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego. Należy stworzyć określone rozwiązania, których celem będzie: zmniejszenie oddziaływania wydobycia kruszywa, a zwłaszcza: zapobieganie ponadnormatywnej emisji hałasu, zapobieganie/ ograniczanie negatywnego wpływu na wody, racjonalne gospodarowanie przestrzenią, ograniczenie zmian krajobrazowych spowodowanych wydobywaniem kopaliny, przyjęcie optymalnego kierunku rekultywacji obszaru górniczego, zachowanie jak największej powierzchni biologicznie czynnej. Strona | 31 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. 4.2. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie oraz kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko W celu złagodzenia wpływu na środowisko, projektowany dokument wprowadza rozwiązania, które mogą zapobiec lub ograniczyć negatywne oddziaływania na środowisko wiążące się z jego realizacją. Ich przyjęcie wpisuje się w realizację zasad zapobiegania i przezorności sformułowanych w art. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.). Odmienny charakter mają rozwiązania kompensacyjne – uregulowane w różnych przepisach dot. ochrony środowiska7. 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) definiuje kompensację przyrodniczą Przepis art. 3 ustawy z dnia jako zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych. Jednocześnie, jak wynika z art. 75 ust. 3 tej ustawy, naprawienie wyrządzonych szkód, i kompensacja przyrodnicza wymagana jest wówczas, gdy ochrona elementów przyrodniczych nie jest możliwa. Natomiast w wytycznych do zarządzania obszarami Natura 2000, znajduje się inne wyjaśnienie kompensacji przyrodniczej. Jak można przeczytać: „Środki kompensujące obejmują działania specyficzne dla przedsięwzięcia lub planu i stanowią uzupełnienie normalnej praktyki tzw. dyrektyw dotyczących przyrody. Ich celem jest zrównoważenie negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia oraz kompensacja proporcjonalna do szkody wyrządzonej danemu gatunkowi lub siedlisku przyrodniczemu. Środki kompensujące są rozwiązaniem ostatecznym. Stosuje się je tylko wtedy, gdy inne zabezpieczenia dyrektywy są nieskuteczne, a decyzja w sprawie rozważenia realizacji przedsięwzięcia lub planu mającego negatywnie oddziaływać na obszar sieci Natura 2000 jest mimo wszystko pozytywna”. Realizacja zmiany studium nie prowadzi do całkowitej utraty zasobów przyrodniczych (elementów środowiska przyrodniczego), lecz jedynie – daje możliwość rozwinięcia działań mogących w przyszłości wpłynąć na niektóre elementy środowiska. Nie przewiduje się negatywnych oddziaływań na przedmiot i spójność obszarów Natura 2000. Tak więc nie ma przesłanek w omawianym przypadku do zastosowania kompensacji przyrodniczej. Projektowany dokument określa wytyczne dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poprzez określenie kierunków zagospodarowania i użytkowania terenów. Sporządzając plan zagospodarowania przestrzennego należy kierować się zasadą minimalizacji potencjalnych niekorzystnych oddziaływań planowanych inwestycji na środowisko. Na obszarze objętym czwartą zmianą studium, do której sporządzenia przystąpiono zgodnie z Uchwałą Rady Miejskiej w Brzeszczach nr VII/71/11 z dnia 21 czerwca 2011 r. określa się kierunki zmian przeznaczenia terenów wg ustaleń zawartych poniżej, w tym: symbol P3e – obszar eksploatacji powierzchniowej udokumentowanego złoża kruszywa naturalnego „Rajsko 2”, 7 Art. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska, art. 35 ustawy o ochronie przyrody, art. 6 (4) dyrektywy siedliskowej. Strona | 32 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. symbol Z2e – obszar naturalnej zieleni nieurządzonej, stanowiący pas ochronny zbiornika wodnego, symbol R – obszary ochrony i kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej – wyłączone z lokalizowania nowej zabudowy (z dopuszczeniem utrzymania i rozbudowy istniejącej zabudowy oraz obiektów związanych z gospodarką rolną i infrastrukturą techniczną). Dla obszaru P3e przyjęto: wymóg prowadzenia działalności w sposób ograniczający uciążliwość dla sąsiednich terenów, w szczególności uciążliwości związanej z emisją hałasu i możliwością przekroczenia dopuszczalnych norm dla terenów mieszkaniowych istniejących i projektowanych oraz z niezorganizowaną emisją pyłu, wskazany kierunek rekultywacji: tereny wód, rekreacji, dopuszczalny kierunek rekultywacji: tereny usług związanych z gospodarką wodną i rekreacją, tereny zieleni,, wykorzystanie do rekultywacji nadkładu oraz skały płonnej, obsługa komunikacyjna: poprzez drogę gruntowo-żwirową powiązaną z ul. Oświęcimską, z zachowaniem obowiązujących przepisów dotyczących organizacji i realizacji wjazdów z określonej klasy technicznej drogi, zachowanie minimalnych pasów ochronnych m. in. od linii energetycznej wysokiego napięcia – 10 m, od osi linii. Strefa rolniczej przestrzeni produkcyjnej – kształtowana jest przez wyznaczone obszary typu R i częściowo typu Z2. Poszczególne obszary charakteryzują się następującym przeznaczeniem i zagospodarowaniem: obszary typu R – obszary ochrony i kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej – wyłączone z zabudowy (nie dotyczy zabudowy istniejącej oraz obiektów związanych z gospodarką rolną, infrastrukturą techniczną i eksploatacją złóż kopalin), obszary typu Z2 – obszary zieleni naturalnej, w tym zieleni wysokiej izolacyjno-krajobrazowej oraz trwałych użytków zielonych rolniczej przestrzeni produkcyjnej – wyłączone z zabudowy (nie dotyczy zabudowy istniejącej oraz obiektów związanych z gospodarką rolną, infrastrukturą techniczną, rekreacją i sportem oraz eksploatacją złóż kopalin) Powyższe zagadnienia powinny być uwzględnione i skonkretyzowane w mpzp dla przedmiotowego obszaru. Ocenia się, że przyjęte w projektowanym dokumencie rozwiązania przestrzenne uwzględniają wymagania ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony jego zasobów. 5. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie zmiany studium wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, w tym także wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Z przeprowadzonych w tym opracowaniu analiz wynika, że realizacja projektowanego dokumentu nie wpłynie znacząco negatywnie na tereny podlegające ochronie na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, w tym również na obszary Natura 2000 (z obszarów chronionych najbliżej położone są obszary Natura 2000). Oczywiście w wyniku realizacji studium zmieni (zwiększy) się intensywność i zasięg oddziaływania na środowisko Strona | 33 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. terenów objętych opracowaniem, głównie z powodu eksploatacji złoża kruszywa. Jak zaznaczono jednak, przy zastosowaniu określonych rozwiązań można ograniczyć wpływ tej działalności na środowisko. Ponadto niektóre z oddziaływań oraz skutków wpływu zmiany sposobu zagospodarowania wynikającego ze studium mają charakter odwracalny (rekultywacja terenu może przywrócić w całości lub części naturalną rzeźbę terenu). Uwzględniając zatem cele i geograficzny zasięg dokumentu, jakim jest przedmiotowa zmiana studium, cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, a także ich integralność oraz stan środowiska przyrodniczego obszaru opracowania, nie przedstawiono rozwiązań alternatywnych. Podkreślić należy, że podstawą ustalonych kierunków zagospodarowania jest diagnoza stanu środowiska (oparta na opracowaniu ekofizjograficznym) oraz zgodność z jego uwarunkowaniami. Powierzchniowa eksploatacja kruszyw prowadzona będzie na terenie, na którym znajdują się udokumentowane złoża kopaliny. W czasie sporządzania prognozy nie napotkano poważniejszych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, odnoszących się do przedstawionych kierunków i charakteru oddziaływania na środowisko realizacji zmiany studium. Po analizie zebranych materiałów ustalono, że zasadniczym źródłem oddziaływania skutków uchwalenia studium jest zmiana sposobu zagospodarowania i użytkowania obszaru objętego opracowaniem (oznaczonego w studium jako P3c). Zaproponowane w projekcie studium ustalenia są efektem przeprowadzonych analiz, oraz wynikają z uwarunkowań przyrodniczych, zamierzeń i polityki przestrzennej władz lokalnych. W trakcie opracowywania prognozy przeanalizowano wszystkie oddziaływania wynikające z realizacji zmiany studium z uwzględnieniem informacji na temat stanu środowiska obszaru opracowania oraz dostępnej wiedzy dot. kształtowania się zjawisk przyrodniczych. W związku z powyższym, nie zostały opracowane rozwiązania alternatywne do rozwiązań przyjętych w projekcie studium. 6. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Analiza dokumentów zebranych na etapie sporządzenia zmiany studium pozwala przyjąć, iż realizacja wyznaczonych kierunków zagospodarowania przestrzennego nie spowoduje skutków transgranicznych. Obszar opracowania znajduje się w południowej części Polski, lecz poza strefą nadgraniczną. 7. Informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień studium oraz częstotliwości jej przeprowadzania Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) „w celu oceny aktualności studium i planów miejscowych wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, ocenia postępy w opracowywaniu planów miejscowych i opracowuje wieloletnie programy ich sporządzania w nawiązaniu do ustaleń studium, z uwzględnieniem decyzji zamieszczonych w rejestrach, o których mowa w art. 57 ust. 1-3 i art. 67, oraz wniosków w sprawie sporządzenia lub zmiany planu miejscowego”. Ponadto, jak wynika, z dalszego ustępu (art. 32 ust. 2 ustawy) organ wykonawczy gminy przekazuje wyniki ww. analiz, po uzyskaniu opinii gminnej lub innej właściwej, w rozumieniu art. 8 ustawy, komisji urbanistyczno-architektonicznej, co najmniej raz w czasie Strona | 34 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. kadencji rady. Rada gminy podejmuje uchwałę w sprawie aktualności studium i planów miejscowych, a w przypadku uznania ich za nieaktualne, w całości lub w części, podejmuje działania dotyczące zmiany studium lub planu miejscowego. Analizując kierunki zagospodarowania przestrzennego przyjęte w zmianie studium nie dostrzeżono przesłanek obligatoryjnego analizowania, czy też monitorowania realizacji jego postanowień z punktu widzenia ochrony środowiska, a zatem i konieczności opracowania metod tej analizy. Mimo, że studium jest dokumentem określającym politykę przestrzenną gminy, konkretyzującym cele i zadania przestrzenne państwa, to jednak w odniesieniu do danego obszaru ma charakter ogólny, a jego ustalenia nie mają waloru normatywnego. Urzeczywistnieniem i pełną konkretyzacją kierunków zagospodarowania przestrzennego ustalonych w studium jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Dlatego zasadna jest ocena zmian zachodzących w środowisku na przestrzeni czasu spowodowanych realizacją ustaleń mpzp. W celu oceny wpływu realizacji planu na środowisko przyrodnicze wskazane jest wykorzystanie narzędzi w zakresie monitoringu środowiska znanych pod nazwą Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). W przypadku pomiarów natężenia hałasu oraz stanu i jakości wód podziemnych, badania takie należy wykonywać okresowo z zachowaniem częstotliwości raz na rok. 8. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko odnosi się do jednego z dokumentów strategicznych wymienionych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) zwanej dalej ustawą o udostępnianiu informacji, a mianowicie – zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu. Prognoza jest elementem oceny oddziaływania na środowisko skutków ustaleń dokumentu strategicznego. Opracowano ją w celu oceny skutków wpływu sporządzenia zmiany studium, do której opracowania przystąpiono na podstawie Uchwały Nr IX/71/11 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 21 czerwca 2011 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze oraz odnośnych przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647). Projektowany dokument stanowi czwartą w kolejności zmianę studium – dokumentu opracowanego w roku 2003 i przyjętego Uchwałą Nr IX/90/2003 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 16 września 2003 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Brzeszcze. Sporządzenie zmiany studium ma na celu wprowadzenie złoża kruszywa naturalnego "Rajsko 2" oraz umożliwienie na tym terenie jego eksploatacji. Obszar opracowania znajduje się w obrębie miejscowości Wilczkowice. Granicę obszaru objętego zmianą stanowią: od północy: granica gminy Brzeszcze, od zachodu: droga asfaltowa ul. Oświęcimska, od południa: droga gruntowa, od wschodu: pas terenu przy granicy zbiornika wodnego. Obszar objęty zmianą obejmuje powierzchnię ok. 26,6 ha. Granice terenów objętych sporządzeniem zmiany studium określa załącznik graficzny do uchwały (rysunek studium w skali 1:10 000). Strona | 35 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. Zagadnienia dotyczące wykonania prognozy oddziaływania na środowisko studium (oraz innych dokumentów strategicznych) zostały uregulowane w art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Powyższy obowiązek odnosi się nie tylko do sporządzenia studium, ale również jego zmiany – i w takim przypadku wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Opracowując zatem zmianę studium należy przeprowadzić postępowanie w tym zakresie i sporządzić prognozę oddziaływania na środowisko, której wymogi określa art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji, przy czym zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie jest przedmiotem uzgodnienia z właściwymi organami dyrekcji ochrony środowiska i państwowej inspekcji sanitarnej. Uwzględniając wymogi określone w art. 51 ust. 2 ww. ustawy prognozę opracowano w celu określenia wpływu na środowisko rozwiązań przyjętych w studium Gminy Brzeszcze poprzez określenie i ocenę przewidywanych oddziaływań (prognozowanego wpływu) skutków ustaleń projektowanego dokumentu na biotyczne i abiotyczne elementy środowiska, czyli na żywe organizmy oraz przyrodę nieożywioną (np. skały, rzeźba terenu). Na wstępie prognozy wskazano cel i zakres opracowania z podaniem powiązań z innymi dokumentami (pkt. 1), a także określono informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy (pkt. 2). Punkt 3 to analiza i ocena stanu środowiska przyrodniczego z uwzględnieniem braku realizacji zmiany studium oraz analiza i ocena oddziaływania na środowisko realizacji zmiany studium. W dalszej części prognozy zostały przedstawione i przeanalizowane rozwiązania przestrzenne projektowanego dokumentu ze wskazaniem skutków dla środowiska, jakie mogą wystąpić w razie ich zastosowania oraz odniesiono się do kwestii rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projekcie studium (pkt. 4 i 5). Pkt. 5 prognozy zawiera również informację o napotkanych trudnościach wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Na podstawie przeprowadzonych analiz uznano, że realizacja przedmiotowego dokumentu nie wpłynie negatywnie na obszary Natura 2000 i ich integralność oraz odstąpiono od przedstawienia rozwiązań alternatywnych do rozwiązań określonych w tym dokumencie. W pkt. 6 zawarto informację o braku transgranicznego oddziaływania na środowisko skutków ustaleń zmiany studium, a następnie o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień planu i częstotliwości jej przeprowadzania (pkt. 7). Punkt 8 to streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. W studium ujęte zostały zagadnienia zagospodarowania przestrzennego, w tym: demograficzne, przestrzennoprogramowe, rolnicze, przyrodnicze, kulturowe, komunikacyjne, eksploatacji górniczej oraz zagadnienia z zakresu infrastruktury technicznej. Projektowany dokument obejmuje również rozpoznanie stanu istniejącego (diagnoza), określenie celów i uwarunkowań oraz kierunków zagospodarowania i rozwoju gminy. Obszar zmiany studium to tereny położone w północno-wschodniej części gminy Brzeszcze w miejscowości Wilczkowice – usytuowane pomiędzy dolinami Wisły i Soły. Układ funkcjonalno-przestrzenny tego obszaru tworzą przede wszystkim: tereny rolne, tereny zieleni (obejmujące zadrzewienia i zakrzewienia), teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, Strona | 36 Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brzeszcze. drogi. Tereny objęte sporządzeniem zmiany studium położone są na obrzeżach obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Soły – PLB 120004. Poza nimi w odległości około 0,5-2 km, na wschód i zachód rozciągają się obszary chronione Natura 2000: Dolna Soła – PLH 120083 (powiązany z obszarem PLB 120004) oraz Stawy w Brzeszczach – PLB 120009. Jak wskazuje analiza z pkt. 3 obszar opracowania nie ma dużej wartości przyrodniczej z uwagi na przeobrażenie środowiska przyrodniczego spowodowane rozwojem rolnictwa, zabudową oraz infrastrukturą techniczną i drogową. Na podstawie przeprowadzonych analiz ustalono, że realizacja zmiany studium nie wpłynie znacząco na cele ochrony obszarów Natura 2000 oraz: nie pogorszy stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000, nie wpłynie negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000, nie pogorszy integralności obszarów Natura 2000 i jego powiązań z innymi obszarami. Realizacja przyjętych kierunków zagospodarowania przestrzennego może mieć negatywny wpływ na następujące elementy środowiska przyrodniczego: glebę, powierzchnię terenu, krajobraz i powietrze. Główną przyczyną prognozowanych zmian środowiska, które mogą wystąpić na części obszaru opracowania, będzie eksploatacja złoża kruszywa naturalnego „Rajsko 2”. Przewiduje się, że eksploatacja kopaliny spowoduje uszkodzenie pokrywy glebowej oraz zniszczenie siedlisk przyrodniczych stanowiących między innymi zbiorowiska wtórne. Wydobywanie kruszywa będzie również źródłem niezorganizowanej emisji do środowiska gazów, pyłów i hałasu, spowodowanej pracą ciężkiego sprzętu oraz pojazdów ciężarowych. Z uwagi na charakter, oddziaływania te można podzielić na pozytywne (nowe siedliska roślin i zwierząt) i negatywne (emisja substancji i energii). Ze względu na czas trwania i ciągłość oddziaływań, można wyróżnić oddziaływania: krótkotrwałe (np. emisja pyłu spowodowana załadunkiem kruszywa), średnio – i długoterminowe (przeobrażenia rzeźby terenu), stałe i chwilowe (emisja hałasu na skutek stosowania środków strzałowych). Biorąc pod uwagę skutki, przedstawione i ocenione w niniejszym opracowaniu czynniki należy zaliczyć do oddziaływań pośrednich i bezpośrednich. Przy odpowiednich działaniach zapobiegająco-łagodzących dot. warunków eksploatacji złoża, postępowania z odpadami, ograniczenia źródeł uciążliwości, wyznaczenia odpowiednich tras przejazdu ciężkiego sprzętu itp., oddziaływanie eksploatacji kruszywa może zostać ograniczone do wymaganego przepisami minimum (np. zachowanie standardów jakości środowiska). Przyjęcie powyższych założeń implikuje ocenę, że prognozowane oddziaływania wynikające z realizacji projektowanego dokumentu będą miały charakter lokalny, a jedynie część z nich wpłynie w sposób istotny na środowisko przyrodnicze oraz ludzi. W przypadku oddziaływania na ludzi, większość stanowią czynniki o działaniu chwilowym lub krótkotrwałym. Wyznaczenie określonych w projekcie zmiany studium i przedstawionych w niniejszym opracowaniu, kierunków zagospodarowania przestrzennego opiera się na diagnozie środowiska i zgodne jest z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi gminy Brzeszcze. Strona | 37