Wytyczne opracowania studiów wykonalności projektów z zakresu

Transkrypt

Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013
Wytyczne opracowania studiów wykonalności projektów
z zakresu odnawialnych źródeł energii (Wytyczne OZE)
Białystok, sierpień 2011 r.
Wytyczne OZE IZ RPOWP
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................. 3
Rozdział 1 – Podstawa prawna i zakres Wytycznych ........................................................ 3
Rozdział 2 – Słownik stosowanych pojęć i definicji.......................................................... 4
Rozdział 3 – Ramowa struktura studium wykonalności z zakresu OZE ........................... 7
Rozdział 4 – Zasady ogólne ............................................................................................... 8
Rozdział 5 – Zawartość studium wykonalności ................................................................ 8
1. Wnioski z przeprowadzonej analizy – podsumowanie .............................................. 9
1.1 Definicja projektu ...................................................................................... 10
1.2 Charakterystyka projektu ............................................................................ 10
2. Analiza instytucjonalna i prawna wykonalności inwestycji .................................... 13
2.1. Identyfikacja Beneficjentów projektu........................................................ 13
2.2. Opis stanu aktualnego instytucji wdrażającej projekt ............................... 13
2.3. Analiza prawna wykonalności projektu .................................................... 14
2.4. Promocja projektu ...................................................................................... 14
2.5. Pomoc publiczna w projekcie .................................................................... 14
3.
Analiza techniczna ............................................................................................. 15
4.
Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu / sektora ............................... 17
5.
Analiza finansowa .............................................................................................. 17
6.
Analiza ekonomiczna ......................................................................................... 22
7.
Ocena ryzyka – fakultatywna ............................................................................. 25
8.
Analiza oddziaływania na środowisko ............................................................... 26
9.
Trwałość projektu ............................................................................................... 26
Załączniki: ........................................................................................................................ 29
2
Wstęp
Niniejsze Wytyczne (zwane dalej „Wytycznymi”) są przeznaczone dla wnioskodawców
przygotowujących studia wykonalności dla projektów w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007 –2013 z zakresu odnawialnych źródeł
energii (dalej „OZE”). Celem wytycznych jest ujednolicenie zasad przygotowywania studiów,
przyjmowania założeń i parametrów zgodnie z obowiązującymi wytycznymi krajowymi
i regionalnymi. Obok części teoretycznej dotyczącej zasad ogólnych sporządzania studium,
dokument zawiera Model finansowy (Załącznik nr 1) , który będzie wykorzystywany do oceny
i analizy projektu.
Rozdział 1 – Podstawa prawna i zakres Wytycznych
Niniejszy dokument został przygotowany m.in. w oparciu o następujące dokumenty
i wytyczne:
1. Przewodnik do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych, Fundusze
strukturalne, Fundusz Spójności oraz Instrument Przedakcesyjny (Komisja
Europejska), zwany dalej „Przewodnik”. 1
2. Nowy okres programowania 2007-2013. Metodologiczne dokumenty robocze
Dokument Roboczy Nr 4, Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzania analizy
kosztów i korzyści (ang. Guidance on the methodology for carrying out Cost-Benefit
Analysis), Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej zwany
dalej „ CBA Dokument roboczy KE nr 4...”. 2
3. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów
inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód z 15 stycznia 2009 r.
(Ministerstwo
Rozwoju
Regionalnego),
zwane
dalej
„Wytyczne
MRR...generujących dochód”.
4. Wytyczne do przygotowania inwestycji w zakresie środowiska współfinansowanych
przez Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w latach 20072013 (Jaspers dla MRR), zwane dalej, „Wytyczne … środowiska” (wersja z 21
maja 2011 r.).
5. Wytyczne w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko
dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów
operacyjnych z 5 maja 2009r. (MRR),odpowiednio:
− z dnia 3 czerwca 2008 r. dla przedsięwzięć przygotowywanych w stanie prawnym
sprzed 15 listopada 2008 r. (data obowiązywania od 30.06.2008 r.),
− z dnia 5 maja 2009 r. dla przedsięwzięć, dla których wniosek o wydanie decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach złożono po 15 listopada 2008 r. (data
obowiązywania od 07.05.2009 r.), zwane dalej, „Wytyczne … ocena
oddziaływania”.
6. Wytyczne ogólne opracowania Studiów Wykonalności dla projektów
infrastrukturalnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Podlaskiego na lata 2007 z grudnia 2009 (IZ RPOWP) zwane dalej „Wytyczne ogólne
IZ RPOWP ...”.
1
polska wersja dokumentu:
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/PoradnikBeneficjenta/Strony/poradnik_projekty_inwestycyjne.aspx
2
(ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/2007/working/wd4_cost_pl.pdf)
7. Wytyczne Instytucji Zarządzającej RPOWP dotyczące dużych projektów
infrastrukturalnych realizowanych w ramach RPOWP na lata 2007-2013, zwane dalej
„Wytyczne IZ RPOWP ...dużych projektów”.
8. Wytyczne w zakresie informacji i promocji z 10-06-2010 (MRR), zwane dalej
„Wytyczne ws. promocji”.
9. Wytyczne Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 dla Beneficjentów w zakresie informacji
i promocji „Wytyczne IZ ws. promocji”.
Zakres Wytycznych obejmuje zakres wymagany w studiach wykonalności dla projektów nie
będących tzw. projektami dużymi, o których mowa w art. 39 rozporządzenia Rady (WE) nr
1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1992, zwanego dalej
„Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006” oraz zakres wymagany dla projektów
generujących dochód, o których mowa w art. 55 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006.
Celem lepszego uchwycenia wpływu projektu na dobrobyt społeczeństwa i jego efektywność
analiza ekonomiczna występuje w postaci analizy kosztów i korzyści (ang. Cost-Benefit
Analysis – CBA), tak jak dla tzw. projektów dużych.
W Wytycznych zawarto uszczegółowienie zagadnień ujętych w ww. dokumentach
i wytycznych z punktu widzenia potrzeb analizy i oceny projektów inwestycyjnych z zakresu
OZE w ramach RPO WP.
Rozdział 2 – Słownik stosowanych pojęć i definicji
Na potrzeby niniejszych Wytycznych stosowane są następujące pojęcia i definicje:
Beneficjent – należy przez to rozumieć Beneficjenta zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE)
nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.U. UE L 210 z 31.07.2006 r.,
z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 z późn. zm.).
Projekt – przedsięwzięcie opisane we Wniosku o dofinansowanie, będące przedmiotem
umowy o dofinansowanie zmierzające do osiągnięcia pewnego, precyzyjnie określonego celu.
Koszty kwalifikowalne – wydatki lub koszty poniesione przez Beneficjenta w związku
z realizacją projektu zgodnie z zasadami obowiązującymi, które kwalifikują się do refundacji
ze środków przeznaczonych na program.
Pomoc publiczna – wszelka pomoc udzielona przez Państwo Członkowskie lub z użyciem
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub może zakłócić konkurencję
poprzez faworyzowanie określonych podmiotów lub wytwarzanie określonych dóbr oraz gdy
jest niezgodna ze wspólnym rynkiem, o ile wpływa na handel między Państwami
Członkowskimi.
OZE - źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania
słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię
pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach
odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych
i zwierzęcych (Ustawa Prawo energetyczne, z dnia 10 kwietnia 1997 ) 3. W ramach RPO WP
3
Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 (z późn. zmianami).
4
na lata 2007-2013 odnawialne źródła energii to w szczególności biogazownie, energetyka
wodna, instalacje na biomasę, kolektory słoneczne z pompami ciepła, energia wiatrowa.
Przedsiębiorstwo energetyczne – podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie
wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub
obrotu nimi, w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r.
Nakłady inwestycyjne - nakłady poniesione na realizację projektu, do momentu oddania do
użytkowania majątku powstałego w wyniku realizacji projektu; nakłady inwestycyjne
dotyczące realizacji projektu to nakłady ponoszone w okresie realizacji projektu
(na poszczególnych jego etapach), niezbędne do realizacji projektu, a więc mające
z projektem bezpośredni lub pośredni związek, obejmujące zarówno wydatki kwalifikowalne,
jak i niekwalifikowalne ponoszone w związku z realizacją projektu, dozwolone na mocy
obowiązujących przepisów.
Nakłady odtworzeniowe - nakłady inwestycyjne ponoszone w okresie eksploatacji projektu
(po zakończeniu jego realizacji), przeznaczone na odtworzenie lub ulepszenie pewnych
elementów projektu i powiększające wartość tych elementów majątku powstałego w wyniku
realizacji projektu, których dotyczą.
Wartość rezydualna - wartość środków trwałych netto uzyskanych na etapie realizacji
projektu lub w okresie jego eksploatacji, wynikająca z nakładów inwestycyjnych na realizację
projektu oraz nakładów odtworzeniowych, ustalona na koniec ostatniego roku okresu
odniesienia przyjętego do analizy. Jeżeli okres eksploatacji wynikający z przyjętego okresu
odniesienia jest krótszy niż zakładany przez wnioskodawcę okres ekonomicznego życia
projektu (związany z przyjętym okresem amortyzacji) środki trwałe projektu w ostatnim roku
odniesienia będą wykazywały określoną wartość rezydualną. Wartość rezydualna
odzwierciedla potencjalną korzyść finansową w sytuacji zamknięcia projektu np. poprzez
sprzedaż jego aktywów. Dla potrzeb niniejszych Wytycznych za aktywa te przyjmujemy
jedynie środki trwałe. W przypadku projektów, w których mamy do czynienia
z wykorzystaniem OZE w budynkach użyteczności publicznej (np. energii solarnej
w szkołach), gdy OZE będą wykorzystywane w tym samym celu po zakończeniu okresu
odniesienia i nie ma możliwości potencjalnego osiągnięcia korzyści finansowej w wyniku
sprzedaży obiektu, można przyjąć, iż wartość rezydualna wynosi 0. Wnioskodawca powinien
uzasadnić przyjętą wartość rezydualną. Wartość rezydualna środków trwałych netto
w ostatnim roku odniesienia wykazywana jest w tabelach finansowych ze znakiem
przeciwnym do wydatków i de facto powiększa wpływy projektu, obok przychodów
w rozumieniu art. 55 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. W przypadku
projektów generujących dochód wartość rezydualna powinna zostać uwzględniona przy
obliczaniu wskaźnika luki w finansowaniu, powiększając przychód netto i tym samym
obniżając wartość wskaźnika luki w finansowaniu (por. „Wytyczne MRR...generujących
dochód”.)
Stopa dyskontowa - stopa, przy użyciu której przyszłe wartości sprowadza się do wartości
bieżącej, wyrażająca alternatywny koszt kapitału definiowany jako „oczekiwany zwrot
z projektu będącego najlepszą alternatywą” („CBA Dokument roboczy KE nr 4...”).
Finansowa stopa dyskontowa (w analizie finansowej) - stopa, według której przyszłe
wartości w analizie finansowej sprowadza się do ich wartości obecnej. Odzwierciedla ona
koszt alternatywny kapitału. Stosowana wartość dla potrzeb projektów z OZE - 5% w ujęciu
realnym („CBA Dokument roboczy KE nr 4...”).
Społeczna stopa dyskontowa (w analizie ekonomicznej) - stopa, według której przyszłe
wartości w analizie ekonomicznej sprowadza się do ich wartości obecnej. Odzwierciedla ona
punkt widzenia społeczeństwa na sposób wyceny przyszłych korzyści netto w stosunku do
obecnych. Stosowana wartość dla potrzeb projektów z OZE- 5,5% w ujęciu realnym.
5
Bieżąca wartość netto (NPV) - suma otrzymana po pomniejszeniu zdyskontowanej wartości
oczekiwanych kosztów inwestycji o zdyskontowaną wartość oczekiwanych korzyści.
W ramach analizy finansowej wylicza się finansową bieżącą wartość netto - FNPV.
Dla potrzeb projektów z zakresu OZE (o kosztach całkowitych poniżej 25 mln Euro)
wymagane jest obliczenie finansowej bieżącej wartość netto inwestycji (FNPV/C) w dwóch
wariantach: bez dotacji UE (tzn. bez względu na sposób finansowania nakładów) i z dotacją
po stronie wpływów. W ramach analizy ekonomicznej ustala się ekonomiczną bieżącą
wartość netto - ENPV. Ekonomiczna bieżąca wartość netto inwestycji (ENPV) jest różnicą
ogółu zdyskontowanych korzyści i kosztów związanych z projektem.
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) - stopa dyskontowa, przy której bieżąca wartość netto
strumienia kosztów i korzyści równa jest 0. W odniesieniu do stopy procentowej
alternatywnego kosztu kapitału, będącej punktem odniesienia, odzwierciedla efektywność
projektu. W ramach analizy finansowej ustalana jest finansowa stopa zwrotu (FRR).
Natomiast w ramach analizy ekonomicznej, kiedy szacunki dokonywane są na podstawie cen
rozrachunkowych, otrzymujemy ekonomiczną stopę zwrotu (ERR).
Wskaźnik „luki w finansowaniu”- w przypadku projektów generujących dochód (dla
których istnieje możliwość obiektywnego oszacowania dochodu z wyprzedzeniem) jest to
ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych na realizację projektu, która nie jest
pokryta sumą zdyskontowanych dochodów (przychodów netto) z projektu (wyrażona w %
w odniesieniu do wartości tych nakładów). Metoda luki w finansowaniu ma na celu
określenie takiego poziomu wydatków kwalifikowalnych, który z jednej strony gwarantuje, że
projekt będzie miał wystarczające zasoby finansowe na jego realizację, z drugiej zaś pozwala
uniknąć przyznania nienależnych korzyści odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu
w wysokości wyższej niż jest to konieczne (tzn. zapewniającej rentowność projektu na
poziomie wyższym niż tzw. „zwykle oczekiwana rentowność”).
Różnicowy (przyrostowy) model finansowy - model finansowy sporządzany dla projektu,
w którym zestawia się przepływy pieniężne dla scenariusza „podmiot (lub działalność
gospodarcza) z projektem” oraz scenariusza „podmiot (lub działalność gospodarcza) bez
projektu” i poprzez porównanie tych przepływów ustala się przepływy różnicowe, stanowiące
podstawę m.in. dla ustalenia wskaźnika luki w finansowaniu, wartości dofinansowania
projektu oraz ustalenia wartości wskaźników efektywności finansowej projektu. Różnicowy
model finansowy jest podstawą tzw. metody złożonej analizy finansowej.
Okres odniesienia (horyzont czasowy inwestycji) - pieniężnych generowanych przez
analizowany projekt, liczony od ostatniego roku poniesienia wydatków związanych
z faktyczną realizacją projektu Nakłady poniesione przed rokiem złożenia wniosku
o dofinansowanie powinny zostać uwzględnione w analizie w pierwszym roku odniesienia
w wartościach niezdyskontowanych. Okres odniesienia obejmuje okres realizacji projektu
(inwestycji) oraz okres życia ekonomicznego projektu (eksploatacji projektu).
Projekt generujący dochód - w myśl art. 55 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 są to
wszelkie operacje obejmujące inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega
opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające
za sobą sprzedaż gruntu lub budynków lub dzierżawę gruntu lub najem budynków, lub
wszelkie inne odpłatne świadczenie usług.
Przychód netto (dochód) - jest to różnica między oczekiwanymi przychodami (w przypadku
ostatniego roku okresu odniesienia powiększonymi o wartość rezydualną) oraz oczekiwanymi
kosztami operacyjnymi spodziewanymi w trakcie realizacji projektu oraz w późniejszym
okresie funkcjonowania. Ze względu na fakt, że w ramach analiz projektu wnioskodawca
posługuje się na ogół metodą kasową, odnosząc powyższe pojęcia do zasad rachunkowości
można przyjąć, że przychody i wartość rezydualna są tożsame z wpływami, a koszty
operacyjne są tożsame z wydatkami.
6
Ceny stałe - ceny według roku bazowego, stosowanie których pozwala wyeliminować wpływ
inflacji na dane ekonomiczne. Należy odróżniać je od cen bieżących (nominalnych)
występujących faktycznie w danym czasie.
Instytucja Zarządzająca – Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego – Instytucja
Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podlaskiego na lata
2007-2013.
Rozdział 3 – Ramowa struktura studium wykonalności z zakresu OZE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wnioski z przeprowadzonej analizy – podsumowanie
1.1. Definicja projektu
1.2. Charakterystyka projektu
1.2.1. Tytuł projektu
1.2.2. Lokalizacja projektu
1.2.3. Analiza otoczenia społeczno –gospodarczego projektu
1.2.4. Zidentyfikowane problemy
1.2.5. Powiązania projektu z dokumentami strategicznymi
1.2.6. Logika interwencji
1.2.7. Cele projektu
1.2.8. Wskaźniki produktu i rezultatu
1.2.9. Zagrożenia i ryzyko w realizacji inwestycji
1.2.10. Komplementarność z innymi działaniami / programami
Analiza instytucjonalna i prawna wykonalności inwestycji
2.1. Identyfikacja Beneficjentów projektu
2.2. Opis stanu aktualnego instytucji wdrażającej projekt
2.3. Analiza prawna wykonalności projektu
2.4. Promocja
2.5. Pomoc publiczna w projekcie
Analiza techniczna
3.1. Stan obecny
3.2. Planowany projekt
3.3. Opis alternatywnych wariantów, analiza opcji
3.4. Analiza efektywności kosztowej (DGC)
Analizy specyficzne dla danego projektu/sektora energii
Analiza finansowa
5.1. Założenia do analizy finansowej
5.2. Plan inwestycyjny. Nakłady inwestycyjne na realizacje projektu
5.3. Źródła finansowania
5.4. Prognoza przychodów i kosztów operacyjnych
5.5. Zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto
5.6. Przepływy pieniężne projektu.
5.7. Poziom dofinansowania ze środków UE. Metoda luki w finansowaniu
5.8. Wskaźniki efektywności finansowej projektu
Analiza ekonomiczna
6.1. Analiza kosztów i korzyści - metodologia, podstawowe założenia
6.2. Przejście od analizy finansowej – korekty
6.3. Rachunek kosztów i korzyści społecznych
6.4.Wskaźniki ekonomicznej efektywności projektu
6.5. Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym (analiza SWOT)
7
6.6. Opis i kwantyfikacja efektów społecznych inwestycji
Ocena ryzyka
7.1. Analiza wrażliwości
7.2. Analiza ryzyka
8. Analiza oddziaływania na środowisko
9. Trwałość projektu
9.1. Trwałość finansowa – mierzona saldem przepływów środków pieniężnych
9.2. Trwałość finansowa – gospodarka i zdolność finansowa Beneficjenta
10. Załączniki:
Załącznik nr 1- model finansowy (opracowany zgodnie z szablonem do analizy finansowoekonomicznej w arkuszu Excel)
Załącznik nr 2- załączniki graficzne i uzupełnienia (wg potrzeb)
7.
Rozdział 4 – Zasady ogólne
Przy sporządzaniu studium wykonalności z zakresu odnawialnych źródeł energii należy
przyjąć następujące zasady ogólne:
1. Studium wykonalności jest załącznikiem do wniosku o dofinansowanie projektu
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata
2007-2013.
2. Studium wykonalności musi pozostawać w zgodzie z dokumentami wyższego rzędu,
w szczególności: przepisami krajowymi i UE, Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013, Uszczegółowieniem RPOWP na lata
2007-2013; Wytycznymi w sprawie kwalifikowalności wydatków w Regionalnym
Programie Operacyjnym Województwa Podlaskiego i innymi dokumentami
programowymi na lata 2007-2013, w szczególności z wytycznymi krajowymi
i regionalnymi wymienionymi w rozdziale 1.
3. Informacje prezentowane w studium muszą być aktualne na dzień składania wniosku
i tożsame z informacjami zawartymi we wniosku. Dane finansowe winny być
prezentowane w układzie rocznym. Wszelkie dane wstępne (w szczególności dane
liczbowe) muszą posiadać wskazanie źródeł, z których pochodzą i okres, którego
dotyczą. Prezentowane dane muszą być realne i wiarygodne. Dane statystyczne nie
powinny być starsze niż 2 lata, natomiast źródła danych finansowych (np. kosztorysy,
dokumenty finansowe) nie mogą być starsze niż 1 rok.
Rozdział 5 – Zawartość studium wykonalności
Studium wykonalności powinno zawierać odpowiedzi na kluczowe pytania:
Co? Co chcemy zrobić? Co ma być zrobione?
Kto? Kto ma to zrobić? Kto jest i będzie odpowiedzialny za realizację projektu?
Kto będzie operatorem powstałej infrastruktury, kto będzie nią zarządzał?
Kiedy? Kiedy chcemy zacząć i kiedy zamierzamy zakończyć?
Gdzie? Gdzie projekt ma być realizowany?
Dlaczego? Dlaczego chcemy się tym zająć? Skąd wiemy, że nasz projekt jest
8
naprawdę potrzebny i uzasadniony? Dlaczego właśnie „tutaj i teraz”?
W jaki sposób? Jakie są działania, które planujemy zrealizować?
Za ile? Ile będzie nas kosztowała realizacja poszczególnych działań, oraz późniejsze
utrzymanie projektu? Ile środków i kiedy będziemy potrzebować?
Skąd środki? W jaki sposób sfinansujemy wydatki związane z realizacją oraz
późniejszym utrzymaniem projektu?
Celem studium wykonalności w zakresie OZE jest:
→ jasne zdefiniowane potrzeb odbiorców projektu w kontekście kreowania nowych
źródeł energii,
→ wybór najkorzystniejszego wariantu realizacji projektu,
→ określenie zakresu rzeczowego przedsięwzięcia oraz jego kluczowych parametrów,
→ oszacowanie nakładów inwestycyjnych, harmonogramu realizacji i finansowania
inwestycji oraz źródeł pokrycia nakładów inwestycyjnych,
→ analiza zasadności realizacji projektu ze względu na potrzeby grupy docelowej,
→ ocena efektywności finansowej, trwałości technicznej, prawnej i instytucjonalnej,
→ analiza efektów ekologicznych.
Studium wykonalności jest dokumentem przygotowywanym we wstępnej fazie inwestycji,
zatem oszacowanie parametrów finansowych i technicznych inwestycji może wykazywać
odchylenia od końcowych wartości rzędu 5-10%. Podkreślić należy, że celem realizacji
studium wykonalności jest przede wszystkim zbadanie zasadności realizacji projektu
w proponowanym kształcie.
1. Wnioski z przeprowadzonej analizy – podsumowanie
Rozdział winien zawierać krótkie streszczenie (maksymalnie 10 stron) i kluczowe informacje
na temat projektu zawierające w szczególności następujące informacje:
1. charakterystykę projektu (lokalizacja, obszar oddziaływania, podstawowe parametry
techniczne, wnioski z audytu energetycznego – o ile wnioskodawca go posiada),
2. informację na temat beneficjentów projektu,
3. cele projektu i ich kwantyfikację w postaci wskaźników produktu i rezultatu,
4. planowany poziom nakładów inwestycyjnych,
5. ramy czasowe projektu, zgodnie z przyjętym harmonogramem,
6. wartość projektu, wnioskowany poziom dofinansowania projektu, wynikający
w szczególności z analizy luki w finansowaniu,
7. wnioski z analizy prawnej i instytucjonalnej, ocenę trwałości projektu,
8. wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej (wskaźniki rentowności,
finansowa płynność projektu, społeczno-ekonomiczne efekty realizacji projektu).
9
1.1 Definicja projektu
Przedmiot i zakres projektu należy przedstawić zwięźle i w sposób jednoznaczny. Z rozdziału
tego musi jednoznacznie wynikać jakie działania będą realizowane w ramach projektu, np.
zamontowana zostanie instalacja solarna posiadająca moduły fotowoltaiczne o mocy X
w systemie autonomicznym w obiekcie Y służąca do podgrzania wody użytkowej.
1.2 Charakterystyka projektu
1.2.1 Tytuł projektu
Tytuł powinien stanowić krótką jednoznaczną nazwę, tak aby w sposób jasny identyfikował
projekt, a jednocześnie nie powielał tytułów innych projektów realizowanych przez
Beneficjenta lub inne podmioty. Nazwa projektu powinna zawierać przedmiot, lokalizację,
etap oraz fazę zadania (jeżeli realizowany projekt jest częścią większej inwestycji).
1.2.2 Lokalizacja projektu
Projekty realizowane w ramach V Osi Priorytetowej RPOWP muszą być identyfikowane do
poziomu konkretnego powiatu, gminy i miejscowości. W przypadku, kiedy projekt będzie
realizowany na terenie kilku powiatów lub gmin należy dodać kolejne lokalizacje. Natomiast
jeżeli projekt będzie realizowany na terenie kilku miejscowości ale w obrębie tej samej
gminy, miejscowości te należy wymienić.
1.2.3 Analiza otoczenia społeczno –gospodarczego projektu
W rozdziale tym należy ująć jedynie kluczowe cechy danego obszaru, na tyle szczegółowo,
żeby zrozumieć jakie problemy ma rozwiązać realizacja inwestycji z zakresu OZE, jakie są
najważniejsze skutki i konsekwencje dla środowiska. Rozdział ten powinien zawierać
syntetyczną informację z wykorzystaniem najważniejszych danych statystycznych. Zalecana
jest analiza następujących obszarów tematycznych:
 określenie i charakterystyka obszaru – zwięzły opis bezpośredniego otoczenia projektu
(obszar miasta/gminy w odniesieniu do powiatu i województwa) dokonany tylko
z punktu widzenia zasadności realizacji projektu z OZE i jego oddziaływania,
 otoczenie społeczne – o ile aspekty demograficzne mają wpływ na projekt,
 infrastruktura techniczna – w tym zakresie na ile oddziałuje na projekt należy
scharakteryzować poziom podstawowej infrastruktury technicznej,
 otoczenie gospodarcze i potencjał regionu – należy zidentyfikować ewentualne
problemy lub szanse, określić jego potencjał i specyfikę, które mogą zostać
wykorzystane lub umocnione poprzez realizację inwestycji; należy podać inne
znaczące informacje o obszarze oddziaływania inwestycji.
1.2.4. Zidentyfikowane problemy
Istotne jest sformułowanie najważniejszych (zidentyfikowanych w toku analizy otoczenia
społeczno-gospodarczego, grup docelowych oraz strategicznych założeń rozwoju),
problemów występujących na danym terenie/w danym sektorze, które projekt ma rozwiązać
lub przyczynić się do ich rozwiązania. Wskazać należy sposób, w jaki zostanie to osiągnięte
dzięki projektowi. Problemy dotyczące beneficjentów bezpośrednich jak i pośrednich
powinny nawiązywać do analizy otoczenia. Spośród różnych technik analizy można wskazać
na tzw. „drzewo problemów” jako metodę identyfikacji i analizy problemów oraz ich
10
powiązań przyczynowo-skutkowych. W metodzie tej definiujemy cel kluczowy oraz
pozostałe cele projektu jako rozwiązanie zidentyfikowanych problemów (sytuacji
negatywnej).Wykorzystujemy ponadto tzw. „drzewo celów” jako metodę prezentacji
powiązań przyczynowo-skutkowych problemów (sytuacji negatywnych) z celami
(rozwiązaniami). „Drzewo celów” jest pozytywnym odbiciem „drzewa problemów”.
1.2.5. Powiązania projektu z dokumentami strategicznymi
Krótka (na 2-3 strony) prezentacja powiązań projektu z dokumentami krajowymi (Polityka
Energetyczna Polski do 2030 roku) i regionalnymi określającymi strategiczne i operacyjne
ramy projektu. Wymagane jest uzasadnienie zgodności z celami, w szczególności „Strategii
Rozwoju Województwa Podlaskiego” i „Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Podlaskiego na lata 2007” oraz innymi strategicznymi dokumentami w
zależności od specyfiki przedmiotu projektu np. lokalnymi programami ochrony powietrza
jak np. „Program ochrony powietrza dla aglomeracji białostockiej (powiatu grodzkiego
białostockiego)”, „Program ochrony powietrza dla Miasta Łomża”. Ważnym dokumentem
strategicznym jest „Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 20112014 Białystok 2011” (Projekt).
Projekt winien być zgodny z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej i należy
przedstawić krótkie, wiarygodne uzasadnienie zgodności.
1.2.6. Logika interwencji
Pomocną w opracowaniu projektu, a następnie jego ocenie i realizacji, jest matryca logiczna
projektu. Opracowanie matrycy logicznej jest obligatoryjne.
Układ matrycy logicznej prezentowany jest poniżej.
Cel nadrzędny
(programowy,
ogólny)
Cel bezpośredni
projektu
(główny)
Rezultaty
Produkty
Logika interwencji
Wskaźniki realizacji
Źródła informacji o
wskaźniku
Założenia
Cel, którego osiągnięcie ważne jest ze
społecznego punktu widzenia.
Powinien zakładać osiągniecie korzyści
przez beneficjenta w dłuższym okresie
czasu. Musi być powiązany z ważnymi
kierunkami strategicznymi określonymi
celami programu operacyjnego lub
polityki regionalnej.
Wskaźniki, które
umożliwią ocenę stopnia
realizacji celu ogólnego.
Dane źródłowe
niezbędne do
obliczenia wskaźnika.
Założenia oraz
zagrożenia
realizacji celu
ogólnego.
Cel, który powinien zostać osiągnięty w
wyniku wdrożenia projektu.
Wskaźniki, które
umożliwią ocenę stopnia
realizacji celu projektu.
Dane źródłowe
niezbędne do
Założenia oraz
zagrożenia
realizacji celu
projektu.
Dane źródłowe
niezbędne do
Założenia oraz
zagrożenia
osiągnięcia
rezultatów.
Dane źródłowe
niezbędne do
Założenia oraz
zagrożenia
osiągnięcia
produktów.
Rezultaty projektu, których osiągnięcie
jest zgodne z celem projektu.
Produkty projektu, których osiągnięcie
jest zgodne z celem projektu.
Wskaźniki rezultatów
muszą być spójne ze
wskaźnikami z wniosku
Wskaźniki produktów
muszą być spójne ze
wskaźnikami z wniosku
11
Działania
Główne czynności, które muszą zostać
wykonane aby zrealizować projekt
(działania w ramach projektu).
Nakłady/środki
niezbędne do
osiągnięcia rezultatów i
produktów
(środki i zasoby).
Koszty, (główne
kategorie) których
poniesienie jest
niezbędne do
osiągnięcia rezultatów
i produktów.
Warunki
wstępne które
muszą być
spełnione aby
osiągnąć
zaplanowane
cele.
1.2.7. Cele projektu
Cele ogólne projektu - należy opisać jakie długoterminowe korzyści społeczno –
ekonomiczne zostaną osiągnięte wdanym sektorze/regionie poprzez realizację projektu,
z wyszczególnieniem wskaźników oddziaływania (tj. długofalowych konsekwencji
zrealizowanego produktu, wykraczających poza natychmiastowe efekty dla grup
docelowych).
Cele bezpośrednie projektu - muszą wynikać ze zidentyfikowanych najistotniejszych
problemów i być spójne z celami działania zawartymi w RPOWP (por. „Wytyczne... ogólne”).
1.2.8. Wskaźniki produktu i rezultatu
Wskaźniki produktu rozumiane są jako bezpośredni, materialny efekt realizacji
przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami. Planowane wskaźniki produktów
powinny być spójne przynajmniej w zakresie głównych pozycji budżetu projektu.
Wskaźniki rezultatu opisują zmiany w sytuacji beneficjenta, jego otoczeniu bądź ostatecznych
odbiorców, jakie nastąpiły w wyniku zrealizowania projektu. Zasady prezentowania
wskaźników są definiowane w instrukcji wypełniania wniosku. Beneficjent winien jednak
określić i opisać metodologię szacowania wartości docelowej. Należy jednocześnie pamiętać,
że wartość wskaźnika produktu i rezultatu w kolejnych latach należy wykazywać według
rzeczywistego stanu istniejącego w danym okresie (roku) - narastająco lub malejąco
w zależności od charakteru wskaźnika.
1.2.9. Zagrożenia i ryzyko w realizacji inwestycji
Ocena ryzyka i potencjalnych zagrożeń w realizacji inwestycji jest złożona. Wnioskodawca
winien wskazać zagrożenie istotne z punktu widzenia nie tylko technicznej wykonalności
projektu, lecz również zagrożenia o charakterze instytucjonalnym, prawnym
i infrastrukturalnym. Na przykład w zakresie biogazowni należy przeanalizować
uwarunkowania infrastrukturalne m.in. w zakresie:
1. możliwości zawarcia umowy na służebność pod infrastrukturę liniową, gdy
przechodzi ona przez działki nie należące do inwestora,
2. możliwości przyłączenia do sieci elektroenergetycznej lub dystrybucyjnej gazowej
i wydania warunków przyłączeniowych przez regionalny zakład energetyczny lub
operatora gazowego,
3. odległości od głównego punktu zasilającego (GPZ)
lub gazociągu
i możliwości/uzyskania warunków przyłączenia do sieci,
4. możliwości odbioru ciepła.
W przypadku systemów solarnych dołączonych do sieci energetycznej przykładowymi
elementami oceny ryzyka będzie np. możliwość i termin uzyskania pozwolenia
na przyłączenie systemu PV do sieci energetycznej.
1.2.10. Komplementarność z innymi działaniami / programami
12
Projekt zgłaszany do dofinansowania może stanowić element szerszego przedsięwzięcia.
Należy przedstawić jego komplementarność z innymi projektami środowiskowymi,
a w szczególności z zakresu OZE.
2. Analiza instytucjonalna i prawna wykonalności inwestycji
2.1. Identyfikacja Beneficjentów projektu
Analiza instytucjonalna ma przynieść wiedzę w następującym zakresie:
1. kto uczestniczy w projekcie?,
2. kto pełnić będzie funkcje zamawiającego?,
3. czy będzie powołany niezależny podmiot do nadzoru nad realizacją projektu
(inżynier projektu)?,
4. w jakim zakresie beneficjent/operator będzie uczestniczył w realizacji?,
5. jak kadrowo i organizacyjnie jest przygotowany, jak będzie wyglądała struktura
zespołu, zakres odpowiedzialności członków zespołu realizującego projekt?,
6. kto będzie zarządzał infrastrukturą po zakończeniu projektu?
Beneficjentem projektu jest podmiot, który będzie stroną umowy o dofinansowanie projektu
w ramach RPOWP.
2.2. Opis stanu aktualnego instytucji wdrażającej projekt
Wymagana jest prezentacja danych formalno-prawnych dotyczących statusu beneficjenta
i operatora oraz relacji między nimi. Dodatkowo dla podmiotu pełniącego funkcję operatora
majątku wytworzonego w wyniku realizacji projektu należy przedstawić: posiadane zasoby
techniczne, doświadczenie oraz przygotowanie merytoryczne niezbędne dla prawidłowej
eksploatacji majątku oraz poziom opłat dla użytkowników i sposób ich poboru (jeżeli usługa
jest odpłatna).
Należy również opisać powiązania beneficjenta z innymi podmiotami (prawne, właścicielskie,
organizacyjne itp.).
Wymagana jest wskazanie:
1) instytucji i podmiotów zaangażowanych w realizację projektu, podział
odpowiedzialności i zadań pomiędzy nimi,
2) osób biorących udział w realizacji projektu, w szczególności koordynatora/kierownika
ze strony beneficjenta/operatora, ich rolę, zadania i odpowiedzialność.
W płaszczyźnie proceduralnej należy opisać:
- harmonogram prac przygotowawczych, w tym rozpisania przetargów, pozyskiwania
odpowiednich zezwoleń itp.
- harmonogram realizacji projektu.
Zalecaną formą przedstawienia harmonogramu realizacji przedsięwzięcia jest wykres Gantt’a.
Harmonogram winien być wykonany przynajmniej w układzie kwartalnym i zawierać co
najmniej następujące elementy składowe procesu inwestycyjnego:
1. ocena oddziaływania na środowisko,
2. decyzja lokalizacyjna (o ile dotyczy)
3. uzyskanie pozwolenia na budowę,
4. uzyskanie decyzji z zakresu ochrony środowiska: pozwolenia emisyjne
(pozwolenie na emisję gazów i pyłów do atmosfery, pozwolenie na wytwarzanie
odpadów lub/i pozwolenie zintegrowane,
13
5. ogłoszenie przetargu/ów na wykonanie zadania inwestycyjnego i podpisanie
umowy/ów z wykonawcą/ami robót,
6. wykonanie robót w poszczególnych etapach realizacyjnych,
7. odbiór końcowy robót,
8. uzyskanie pozwolenia na użytkowanie,
9. rozliczenie finansowe zadania inwestycyjnego.
2.3. Analiza prawna wykonalności projektu
Należy udowodnić, że projekt jest przygotowany do realizacji pod względem prawnym i nie
występują zagrożenia w tym zakresie. Znaczenie mają wszystkie informacje, w szczególności
jakie decyzje/pozwolenia/opinie uzyskano lub jakie pozostają konieczne do uzyskania w celu
zapewnienia realizacji inwestycji i eksploatacji powstałej infrastruktury.
2.4. Promocja projektu
Należy przedstawić krótki opis sposobów promocji udziału UE w finansowaniu projektu,
zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie:
→ Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8 grudnia 2006 r. ustanawiającym
szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006
ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz
rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – art. 8 i 9;
→ Strategią Komunikacji Funduszy Europejskich na lata 2007-2013, w tym zał. nr 1 Księgą
znaków;
→ Krajowymi Wytycznymi w zakresie informacji i promocji – (por. „Wytyczne ds.
promocji);
→ Wytycznymi Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 dla Beneficjentów w zakresie informacji
i promocji.
2.5. Pomoc publiczna w projekcie
Obligatoryjne jest ustalenie, czy w określonej transakcji występuje pomoc publiczna poprzez
zbadanie, czy jednocześnie występują wszystkie niżej wymienione przesłanki:
1) wsparcie jest przyznawane przez Państwo lub pochodzi ze środków państwowych,
2) wsparcie to jest udzielane na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku
(korzyść ekonomiczna),
3) selektywność tzn. uprzywilejowanie określonych podmiotów lub wytwarzanie
określonych dóbr,
4) wsparcie zakłóca konkurencję lub grozi zakłóceniem oraz wpływa na wymianę handlową
między Państwami Członkowskimi.
Każdą z przesłanek należy uzasadnić. Pomoc publiczna nie występuje w przypadku, gdy
którakolwiek z przesłanek nie jest spełniona.
Projekt w części jest objęty pomocą publiczną, gdy wynik przeprowadzonego testu pomocy
publicznej jest pozytywny, przynajmniej w odniesieniu do części zakresu rzeczowego
14
projektu. Skutkiem tego jest konieczność wydzielenia wydatków kwalifikowalnych w ramach
pomocy publicznej i bez pomocy (Por. „Wytyczne... ogólne”).
Zgodnie z artykułem 54 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 w odniesieniu do
pomocy publicznej dla przedsiębiorstw, w rozumieniu art. 87 TWE pomoc publiczna
przyznana w ramach programów operacyjnych podlega pułapom określonym dla pomocy
publicznej. Oznacza to, że projekty w których zidentyfikowano pomoc publiczną otrzymają
wsparcie na niższym poziomie intensywności (kwota pomocy wyrażona jako odsetek
kosztów kwalifikowalnych) niż pozostałe projekty, tj. poziomie wynikającym
z zastosowanego programu pomocowego.
Zgodnie z Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającym
niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem, pomoc publiczna może wystąpić
bez względu na formę prawną.
Szczegółowo zagadnienia pomocy publicznej zostały przedstawione przez IZ w zakładce
„Pomoc publiczna” na stronie internetowej www.rpowp.wrotapodlasia.pl/pomoc-publiczna.
3. Analiza techniczna
Zadaniem analizy technicznej jest określenie zasadności zaproponowanych rozwiązań
technicznych i technologicznych w projekcie. Powinna ona szczegółowo uzasadnić wybór
rozwiązania technicznego oraz proponowane zmiany (które mają przynieść rezultaty
zmierzające do osiągnięcia celów projektu) i wykazać, że zaproponowane rozwiązanie jest:
 wykonalne pod względem technicznym i/lub technologicznym,
 zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie,
 zgodne z obowiązującymi normami prawnymi,
 przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny,
 najbardziej odpowiednie spośród rozważanych opcji,
 przynosi bezpośrednie korzyści ekologiczne.
Analiza wariantów projektu jest bardzo istotna z punktu widzenia właściwej identyfikacji
zakresu projektu oraz wyboru najbardziej opłacalnego rozwiązania technicznego. Wybór
wariantów do analizy może dotyczyć głównych aspektów realizacji projektu, takich jak np.
wysokość nakładów inwestycyjnych, wysokość kosztów operacyjnych, podstawowe
parametry techniczne projektu, urządzenia, rozwiązania technologiczne.
Analiza wariantów powinna być wykonana na wczesnym etapie przygotowania projektu
i faktycznie przyczyniać się do określania zakresu projektu. W związku z tym Beneficjent
powinien skupić się na ograniczonej liczbie istotnych i technicznie wykonalnych
opcji/wariantów (2 lub 3), przy czym jeden wariant winien mieć charakter wariantu tzw.
bezinwestycyjnego.
Analiza techniczno-technologiczna dla wariantu bazowego (wariant preferowany-wybrany do
realizacji ) winna obejmować dwa zasadnicze etapy:
1. opis stanu aktualnego zawierający m.in. proces uzyskania warunków przyłączenia
do sieci elektroenergetycznej, zasoby posiadanych surowców energetycznych,
istniejący system przesyłu i dystrybucji energii z dotychczas funkcjonującej instalacji,
podstawowe rozwiązania oraz parametry techniczne i technologiczne istniejących
rozwiązań, krótki opis parametrów energetycznych stanu przedinwestycyjnego na
podstawie audytu energetycznego (o ile jest posiadany),
2. opis stanu projektowanego (dla wariantu preferowanego) zawierający rodzaj
wykorzystanego
źródła
odnawialnego
(energia
słoneczna,
energia
z biomasy, pozostałe) schemat ideowy planowanych rozwiązań technicznych,
15
zastosowane technologie, ich stopień nowoczesności, obszar oddziaływania projektu
(jakiego obszaru dotyczy projekt), określenie podstawowych parametrów (np.
w poniższym układzie):
System energetyczny
projektowanym
w
stanie
Moc
Rodzaj paliwa
Sprawność
Stopień
wykorzystania
mocy
systemu
Ilość wyprodukowanej energii
J.m.
Wartość docelowa (Rok ...)
kW
Brak
%
%
kWh/rok
Opisując optymalne rozwiązanie technologiczne należy wskazać:
1) czy rozwiązania zastosowane w projekcie promują na polskim rynku najlepsze techniki,
co oznacza najbardziej efektywne techniki w osiąganiu wysokiego ogólnego poziomu
ochrony środowiska jako całości?
2) czy rozwiązania spełniają wymogi wynikające z obowiązujących europejskich i polskich
norm i przepisów ochrony środowiska?
3) czy rozwiązania te wpływają znacząco na zmniejszenie zagrożeń dla środowiska i zdrowia
ludzkiego?
Należy dokonać oceny uwarunkowań realizacyjnych specyficznych dla rodzaju
projektowanego źródła energii np. w zakresie wyboru lokalizacji, rodzaju surowca do
biogazowni (substratu). 4
Zalecaną miarą wyboru wariantu do realizacji może być ocena dokonana na podstawie
porównania wartości wskaźnika tzw. dynamicznego kosztu jednostkowego (DGC).
Dynamiczny koszt jednostkowy jest równy cenie, która pozwala na uzyskanie
zdyskontowanych przychodów równych zdyskontowanym kosztom. DGC pokazuje, jaki jest
techniczny koszt uzyskania jednostki efektu ekologicznego. Koszt ten jest wyrażony
w złotówkach na jednostkę efektu ekologicznego. Dla beneficjenta, celem porównania
wariantów projektów OZE miarą efektu może być np. PLN/kWh energii uzyskanej ze źródeł
odnawialnych lub też PLN/tonę ograniczonej emisji CO2.
DGC ułatwia beneficjentowi wybór najlepszej opcji. Analiza kosztu technicznego pozwala
uszeregować alternatywy od najtańszej do najdroższej i wybrać taką, która realizuje
zakładane cele (por. „Wytyczne ….środowiska”). W przypadku inwestycji o jednorodnym
efekcie ekologicznym społeczeństwo powinno wspierać te inwestycje, które charakteryzują
się najniższym wskaźnikiem DGC.
Dla potrzeb oceny projektów z zakresu OZE za obligatoryjne uznaje się obliczenie DGC dla
efektu ekologicznego – ilość dodatkowej energii uzyskanej ze źródeł odnawialnych (OZE)
wyrażony w PLN/kWh.
Zasady, wzory i interpretacja wskaźnika DGC prezentowane są w Aneksie nr 2 do
„Wytycznych ….środowiska” str. 21 oraz w wymiarze analitycznym w Załączniku nr 1 do
niniejszych Wytycznych - tabela 41.
Por. np.: Przewodnik dla inwestorów zainteresowanych budową biogazowni rolniczych, Ministerstwo
Gospodarki, 2011.
4
16
4. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu / sektora
Wymagana jest krótka (maksymalnie 2 strony) charakterystyka sektora OZE, w ramach
którego realizowany jest projekt (projekty dotyczące budowy infrastruktury służącej do
produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych). Stan bieżący, perspektywa
rozwojowa winna dotyczyć tylko rynku lokalnego/regionalnego. Niezbędna jest ocena rynku
odbiorców, wskazanie liczby osób, gospodarstw domowych, budynków użyteczności
publicznej i podmiotów gospodarczych korzystających z systemu. Wskazanie
zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną (łącznego i w podziale na grupy
odbiorców) w skali roku.
Analiza sektora dla projektów autonomicznych (służących zaspokojeniu własnych potrzeb
w zakresie energii elektrycznej i cieplnej, bez przesyłu i dystrybucji) winna koncentrować się
na ocenie tendencji i regulacji prawnych w zakresie energetyki wpływających na zasadność
projektu ( np. jakie są i będą taryfy, ceny nośników ciepła).
W przypadku biogazowni pożądana jest analiza substratów w otoczeniu: ich dostępności,
możliwości zapewnienia dostaw oraz oceny produktywności biogazu.
5. Analiza finansowa
Zasady sporządzania analizy finansowej w ramach studium wykonalności:
1) Celem analizy finansowej jest ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej
projektu, weryfikacja trwałości finansowej projektu oraz ustalenie właściwego
(maksymalnego) dofinansowania z funduszy UE.
2) Założenia i struktura modelu analizy:
− Model analizy w arkuszu kalkulacyjnym winien składać się z trzech części: założeń,
obliczeń i wyników. Arkusz z założeniami powinien zawierać wszystkie wprowadzane
dane: założenia finansowe, parametry do obliczeń, dane liczbowe, wskaźniki, dane
historyczne itp. Arkusz z obliczeniami oraz arkusz z wynikami nie powinny zawierać
założeń wprowadzanych ręcznie. Arkusz kalkulacyjny z pełnym modelem finansowym
powinien być udostępniony Instytucji Zarządzającej w wersji elektronicznej w formacie
XLS na płycie CD/DVD. Arkusz kalkulacyjny nie powinien być chroniony. Powinien być
aktywny i udostępniony.
− Podstawowy scenariusz makroekonomiczny jest wykorzystywany w całym modelu;
pesymistyczny scenariusz makroekonomiczny jest wykorzystywany jedynie w przypadku
analizy wrażliwości.
− Należy wykorzystać wzorcowy model analizy – stanowiący załącznik nr 1 do niniejszych
Wytycznych. Arkusz nie zawiera formuł w większości tabel (aktywne formuły są w
tabelach wskaźników dynamicznych, DGC i luki w finansowaniu), wnioskodawca
samodzielnie przygotowuje analizę wykorzystując założenia wstępne. Celem modelu jest
ułatwienie sporządzania analizy i ujednolicenie formy oraz zakresu prezentowanych
obliczeń i wyników.
− Analiza powinna być prowadzona w cenach stałych.
− Z uwagi na specyfikę projektów z zakresu OZE należy przyjąć 15 - letni okres
odniesienia tożsamy z okresem referencyjnym zalecanym przez Komisję Europejską jako
minimalny dla niezdefiniowanego sektora gospodarki (sektor „inne”); por.: Rozdział 7.4
pkt. 1 „Wytyczne MRR...generujących dochód”. Wnioskodawca winien dokładnie
uzasadnić inny okres odniesienia przyjęty w analizie.
17
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Zakłada się, iż inwestycja będzie oddana do eksploatacji od początku następnego roku
kalendarzowego po zakończeniu okresu ponoszenia nakładów inwestycyjnych (okresu
realizacji).
W analizie musi być zastosowany różnicowy (przyrostowy) model finansowy
(wnioskowany projekt = wariant inwestycyjny – wariant bezinwestycyjny).
Analizę finansową przeprowadza się w oparciu o metodologię zdyskontowanych
przepływów środków pieniężnych (ang. Discounted Cash Flow – DCF); pod uwagę brane
są jedynie wpływy i wydatki pieniężne (amortyzacja, rezerwy i inne pozycje księgowe,
które nie odpowiadają rzeczywistym przepływom, są pomijane) (por. „Wytyczne
MRR...generujących dochód” str.22 i „Przewodnik” rozdz. 2.4. str. 36).
Analiza winna być sporządzona w cenach netto (bez podatku VAT) w przypadku, gdy
podatek VAT nie stanowi wydatku kwalifikowalnego, ponieważ może zostać odzyskany
w oparciu o przepisy krajowe lub w cenach brutto (wraz z podatkiem VAT), gdy podatek
VAT stanowi wydatek kwalifikowalny (ponieważ nie może zostać odzyskany w oparciu
o przepisy krajowe). Podatek VAT powinien zostać wyodrębniony jako osobna kategoria.
Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej finansową stopę dyskontową przyjmuje się
na poziomie 5%.
Dla projektów, które nie generują przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1083/2006, samo wystąpienie oszczędności kosztów operacyjnych nie jest
czynnikiem, który przesądza o konieczności zastosowania metody luki w finansowaniu.
W analizie finansowej uwzględniamy ponoszone w okresie eksploatacji projektu
niezbędne nakłady odtworzeniowe na pewne elementy infrastruktury o krótkim okresie
użytkowania oraz zmiany w kapitale obrotowym netto w całym okresie odniesienia. IZ
nie przewiduje uwzględnienia rezerw inwestycyjnych w kosztach kwalifikowalnych
projektu.
W kalkulacji luki w finansowaniu zdyskontowane nakłady odtworzeniowe
i zdyskontowane zmiany w kapitale obrotowym netto powiększają zdyskontowane koszty
operacyjne. W kalkulacji luki nie uwzględniamy rezerw, zaś zdyskontowana wartość
rezydualna powiększa zdyskontowane przychody netto (por. model analizy).
Projektem generującym dochód (przychód netto) jest projekt współfinansowany przez
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego lub Fundusz Spójności, którego całkowity
koszt przekracza 1 mln EUR, w wyniku realizacji którego generowane będą przychody
w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, pod warunkiem, iż:
a) zdyskontowane przychody w rozumieniu art. 55 ust 1 rozporządzenia Rady (WE) nr
1083/2006 przewyższają zdyskontowane koszty operacyjne lub rzeczywiste przychody
generowane przez projekt w okresie do 5 lat od jego zakończenia przewyższają koszty
operacyjne projektu w tym okresie (w przypadku projektu, dla którego nie można
oszacować dochodu z wyprzedzeniem), b) wsparcie nie stanowi pomocy publicznej
w rozumieniu art. 87 TWE, w tym pomocy de minimis, c) wsparcie nie jest związane
z instrumentami inżynierii finansowej w rozumieniu art. 44 rozporządzenia Rady (WE)
nr 1083/2006 oraz Sekcji 8 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006.
Dla wszystkich projektów generujących dochód, dla których istnieje możliwość
oszacowania dochodu z wyprzedzeniem, poziom dofinansowania ustala się przy
zastosowaniu metody luki w finansowaniu (por. „Wytyczne … dochód”). Metoda luki ma
również zastosowanie do tej części projektów, które nie są objęte pomocą publiczną
(w przypadku projektów objętych częściowo pomocą publiczną).
Wskaźnik luki w finansowaniu wyznaczany jest przez algorytm:
18
krok 1. Określenie wskaźnika luki w finansowaniu (R):
R = Max EE/DIC
gdzie:
- Max EE to maksymalny wydatek kwalifikowalny = DIC - DNR (art. 55 ust. 2
rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006);
- DIC to suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych na realizację projektu, bez
rezerw na nieprzewidziane wydatki;
- DNR to suma zdyskontowanych przychodów netto (dochodów) powiększonych o
wartość rezydualną = suma zdyskontowanych przychodów – suma zdyskontowanych
kosztów operacyjnych + zdyskontowana wartość rezydualna,
krok 2. Określenie „kwoty decyzji” (Decision Amount, DA), tzn. kwoty, dla której ma
zastosowanie stopa współfinansowania dla danej osi priorytetowej. Niezależnie od
wielkości projektu jest to kwota wydatków kwalifikowalnych, która powinna zostać
umieszczona w umowie o dofinansowanie i stanowi podstawę do określenia wysokości
dofinansowania unijnego:
DA = EC*R
gdzie:
Kwota wydatków kwalifikowalnych określona w kroku drugim (kwota decyzji, DAEC
to koszty kwalifikowalne (niezdyskontowane), spełniające kryteria kwalifikowalności
prawnej, tj. zgodne art. 56 rozporządzenia nr 1083/2006,
krok 3. Określenie (maksymalnej) dotacji UE:
Dotacja UE = DA*Max CRpa
gdzie:
- Max CRpa to maksymalna wielkość współfinansowania określona dla osi
priorytetowej
w decyzji Komisji przyjmującej program operacyjny (art. 53 ust. 6), w przypadku V
Osi Priorytetowej RPOWP odpowiednio 85%.
Przykład obliczenia luki w finansowaniu oraz ustalenia wartości dofinansowania z
funduszy UE przedstawiono w Załączniku 1 do Wytycznych – modelu analizy, tabela
nr 41.
−
Obligatoryjne wskaźniki efektywności finansowej projektu, to:
→ finansowa bieżąca wartość netto inwestycji (FNPV/C), kalkulowana bez dotacji
i z dotacją po stronie wpływów oraz
→ finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C).
Nie ma potrzeby prezentowania finansowej bieżącej wartość netto kapitału (FNPV/K)
i finansowej wewnętrznej stopy zwrotu z kapitału (FRR/K) dla projektów o kosztach
całkowitych poniżej 25 mln euro. (FNPV/C) i (FRR/C) obliczane są na podstawie
przepływów pieniężnych określonych przy zastosowaniu metody różnicowej
(przyrostowej), obejmujących:
→ Nakłady inwestycyjne (-)
→ Koszty operacyjne (-)
→ Kapitał obrotowy netto (przyrost) (+)
→ Przychody (+)
→ Wartość rezydualną (+)
19
Zdyskontowana wartość netto strumieni pieniężnych (DCF) powyższych kategorii jest
podstawą do obliczenia wskaźników dyskontowych efektywności finansowej projektu.
− Dla projektów wymagających wsparcia UE wskaźnik FNPV/C nie uwzględniający
dofinansowania z funduszy UE (bez dotacji po stronie wpływów) powinien mieć wartość
ujemną, co dowodzi braku pokrycia nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych
przez przychody w okresie odniesienia.
− Jak wspomniano powyżej (w pkt.5.4.3.) ważnym elementem oceny projektu jest analiza
trwałości finansowej obejmująca:
→ analizę zasobów finansowych projektu,
→ analizę sytuacji finansowej beneficjenta/operatora.
Wnioskodawca winien wykazać, że w każdym roku okresu odniesienia projektu saldo
NCF (net cash flow) jest dodatnie lub zerowe, co oznacza, że planowane wpływy
i wydatki są odpowiednio zaplanowane, zaś projekt posiada płynność finansową.
Podobna analiza winna być przeprowadzona dla beneficjenta (jeżeli beneficjentem jest
jednostka samorządu terytorialnego wystarczająca jest ocena opisowa wieloletniej
prognozy finansowej i budżetu) i operatora dla scenariusza działalność z projektem
(wariant inwestycyjny).
− Podstawowe składowe analizy finansowej:
1) założenia finansowe i informacje statystyczne– winny być oparte na najbardziej
aktualnych informacji i wynikać z oficjalnych źródeł np. Ministerstwa Finansów lub
Ministerstwa Gospodarki, Urzędu Statystycznego. Założenia zastosowane w modelu
winny mieć wskazane źródło informacji.
2) założenia ilościowe np. dotyczące nowo- wyprodukowanej energii z OZE muszą
pochodzić z wiarygodnych źródeł, np. audytu energetycznego, dokumentacji
technicznej nabywanych i instalowanych urządzeń, dokumentacji projektowej.
3) założenia kosztowo-przychodowe – w odniesieniu do danych historycznych
wymagane jest źródło np. sprawozdanie finansowe, cennik itp., w odniesieniu do
wartości prognozowanych przyjmuje się wartości stale z roku bazowego (ostatni pełny
rok obrachunkowy przed złożeniem wniosku), bez waloryzacji i uwzględnienia
inflacji,
4) nakłady inwestycyjne winny być prezentowane w postaci harmonogramu rzeczowofinansowego w układzie kwartalnym; dla każdej pozycji musi zostać zaprezentowana
wartość netto, stawka VAT, należy podatek VAT oraz wartość brutto. Nakłady
inwestycyjne należy podać na podstawie najbardziej aktualnych i wiarygodnych
danych (np. aktualne kosztorysy) wraz ze wskazaniem ich źródła, z dokładnością do
1 gr. (PLN 0,00).
5) określamy źródła finansowania kosztów całkowitych (kwalifikowalnych
i niekwalifikowalnych projektu), przy uwzględnieniu następujących założeń:
- dla projektów podlegających zasadom pomocy publicznej (w tym de minimis)
maksymalny poziom dotacji EFRR liczony jest z zasadami jej obliczania,
- dla projektów, które nie generują dochodu netto lub których dochody nie pokrywają
w pełni kosztów operacyjnych maksymalny poziom dotacji EFRR jest tożsamy
z maksymalnym poziomem dofinansowania określonym w konkursie,
- dla pozostałych projektów maksymalny poziom dofinansowania zostaje określony
z zastosowaniem metody luki w finansowaniu.
6) prognozy wartości przychodów i kosztów mają charakter przyrostowy (różnicowy),
przychody ze sprzedaży obliczane są na podstawie zastosowania cen stałych
i zmiennego wolumenu produkcji/sprzedaży dla całego okresu odniesienia; zgodnie
20
z zasadami rachunkowości
koszty operacyjne prezentowane w sprawozdaniu
finansowym „Rachunek wyników” winny uwzględniać wszystkie kategorie kosztów,
ponieważ jednak amortyzacja nie powoduje rzeczywistego wydatku pieniężnego,
dlatego dla potrzeb projektu, w obliczeniach wskaźników efektywności finansowej,
nie będzie wykazywana w kosztach operacyjnych (por. „Wytyczne... dochód” ).
7) w zakresie m.in. obliczania i rozliczania ilości wytworzonej energii odnawialnej,
zasad zakupu energii odnawialnej, zasad obliczania kosztów uzyskania świadectw
pochodzenia lub opłaty zastępczej należy stosować Rozporządzenie Ministra
Gospodarki w tej sprawie 5, zasady kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń
w obrocie energią elektryczną reguluje kolejny akt prawny MG 6
8) przyrost kapitału obrotowego netto dla projektu (różnicowego) liczony jest
w oparciu o wskaźniki rotacji następujących aktywów i pasywów: zapasów,
należności i zobowiązań krótkoterminowych obliczonych dla roku bazowego, wg
wzorów:
Cykl rotacji zapasów (CRZ) oznacza okres od zakupu materiałów do produkcji i/lub
towarów do momentu sprzedaży:
C
Z
Z
=R ś ×r dZ = ś ×r 3
Ps n
Ps n
gdzie:
Zśr
d
Psn
d6
średnia wartość zapasów (np. połowa wartości z początku i końca roku)
liczba dni w okresie (tutaj przyjęliśmy rok – 365 dni)
przychody ze sprzedaży netto produktów i/lub towarów w danym okresie.
Cykl rotacji należności (CRN) oznacza okres od momentu sprzedaży do momentu
otrzymania zapłaty za sprzedane produkty i/lub towary:
C
N
N
=R ś ×r dN= ś ×r 3 d 6
Ps n
Ps n
Nśr
średnia wartość należności (np. połowa wartości z początku i końca roku)
d
liczba dni w okresie (rok – 365 dni)
przychody ze sprzedaży netto produktów i/lub towarów w danym okresie.
Psn
Cykl rotacji zobowiązań (COZ) z tytułu dostaw oznacza okres, po jakim podmiot
płaci przeciętnie swoim dostawcom:
C
Z
K Z ś rK
= O ś ×r dZ=
×3 d 6
Dt m
Dt m
ZKśr średnia wartość zobowiązań (zakupów kredytowanych) z tytułu dostaw (np. połowa
wartości z początku i końca roku)
d
liczba dni w okresie (trok – 365 dni)
Dtm łączna wartość zakupów towarów i materiałów w okresie (koszt zakupu)
Do obliczenia wartości aktywów i pasywów wymagane jest przekształcenie ww. wzorów.
9) rachunek przepływów pieniężnych ma na celu zidentyfikowanie nadwyżek lub
niedoborów gotówki związanej z realizacja projektu, dopuszczalne jest sporządzenie
uproszczonej lub standardowej (zgodnej ze standardami rachunkowości) wersji
sprawozdania z przepływów pieniężnych (por. Załącznik 1 do Wytycznych – model
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków
uzyskania i przedstawiania do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej , zakupu energii
oraz obowiązku potwierdzenia danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym
źródle (Dz.U. z 2008 r. Nr 156, poz 969, z późn. zm.).
6
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i
kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną ( Dz.U. z 2007 r. Nr 128, poz.895, z późn. zm.).
5
21
10)
11)
12)
13)
analizy, tabele nr 30-31). W wariancie inwestycyjnym w przepływach gotówkowych
uwzględniono wydatki poniesione na odtworzenie majątku trwałego oraz zmianę
zapotrzebowania na kapitał obrotowy,
kalkulacja wskaźnika luki w finansowaniu uwzględnia co do zasady po stronie
wpływów wartość rezydualną, jej brak może powodować istotne zniekształcenie
wyników obliczeń i niewłaściwe oszacowanie poziomu dofinansowania z UE; dla
projektów, które nie generują przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1083/2006, samo wystąpienie oszczędności kosztów operacyjnych nie
jest czynnikiem, który przesądza o konieczności zastosowania metody luki
w finansowaniu (projekt nie generuje przyrostu dochodów, obniża jedynie koszty
operacyjne poprzez np. niższe koszty ogrzewania wody w wyniku zastosowania
solarów, na pokrycie których operator np. szkoła, ośrodek sportu i rekreacji, otrzyma
mniejszą dotację budżetową),
finansowa wartość netto inwestycji
(FNPV/C) w ujęciu finansowym wyraża
zdyskontowaną, przy określonej stopie dyskonta, nadwyżkę strumieni efektów
i korzyści nad zdyskontowanymi strumieniami nakładów inwestycyjnych i kosztów
eksploatacji w ujęciu bezwzględnym (PLN, Euro). FNPV/C>0 (dla opcji: nakłady
inwestycyjne nie uwzględniają dotacji UE, tj. badamy efektywność projektu bez
względu na strukturę źródeł jego finansowania) oznacza, że projekt kwalifikuje się do
zatwierdzenia bez konieczności uzyskania wsparcia UE, gdyż inwestycja generuje
korzyści dla inwestora. W procesie wsparcia UE zwykle mamy do czynienia z sytuacją
odwrotną, tj. FNPV/C<0,
finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji FRR/C informuje o najwyższej stopie
zwrotu jaką generuje projekt wtedy, gdy wartości aktualne strumieni nakładów
i efektów są równe, czyli FNPV/C=0. Wartość FRR/C – przy bardzo dużej nadwyżce
kosztów i nakładów nad efektami (FNPV/C <0) nie ma sensu ekonomicznego (jest
praktycznie niewyleczalna). Oznacza to, że oceniając projekt komercyjnie należy go
odrzucić, ponieważ stopa zysku jest niższa od stopy zwrotu kapitału w alternatywne,
bezpieczne, instrumenty finansowe.
obliczeń wskaźników dokonujemy z wykorzystaniem standardowych funkcji
finansowych arkusza kalkulacyjnego (NPV i IRR).
6. Analiza ekonomiczna
Analiza ekonomiczna opiera się na zbiorze technik określanych mianem analizy kosztów
i korzyści (ang. Cost-Benefit Analysis – CBA). Służy do oceny wpływu projektu na wzrost
ekonomicznego dobrobytu środowiska. W odróżnieniu od analizy finansowej ujmującej
projekt z punktu widzenia właściciela, analiza ekonomiczna przyjmuje punkt widzenia
interesów społeczności lokalnej. Ocena ekonomiczna winna analizować koszty i korzyści
związane z oddziaływaniem projektu na jego szersze otoczenie, a więc otoczenie społecznogospodarcze.
Na przejście od analizy finansowej do analizy ekonomicznej składają się trzy etapy:
1. korekta o efekty podatków pośrednich i innych transferów fiskalnych,
2. korekta o efekty zewnętrzne,
3. odchylenia cenowe (przekształcenie cen rynkowych w ceny rozrachunkowe).
W przyjętym dla celów Wytycznych uproszczonym modelu analizy ekonomicznej korekta
o efekty podatków pośrednich zawiera korektę o VAT. Patrząc od strony finansowej transfery
stanowią wydatek dla inwestora. Spojrzenie od strony społecznej nakazuje odjąć transfery
i podatek VAT od przepływów finansowych netto wykazanych w analizie finansowej, gdyż
22
w skali gospodarki nie są one kosztem w sensie ekonomicznym, tj. nie wiążą się
z wykorzystaniem zasobów.
W celu wyliczenia wewnętrznej ekonomicznej stopy zwrotu (ENPV) w pierwszym etapie
dokonano korekty przepływów pieniężnych netto wykazanych w analizie finansowej
o podatki pośrednie, w tym wypadku VAT. Kwotę podatku odliczono od wszystkich
wydatków poniesionych w trakcie realizacji inwestycji (por. Załącznik nr 1. do Wytycznych tabela 37).
Korekta (+/-) o efekty zewnętrzne polega na oszacowaniu wpływy projektu na dobrobyt
regionu, czy w przypadku bardzo dużych projektów – kraju. Inwestycja realizowana przez
Beneficjenta może przynosić pewien zespół różnorodnych korzyści społecznych (lub też
kosztów), pojawiających się w wyniku oddziaływania projektu. Jednakże realizacja pewnych
projektów związana jest z ingerencją w mechanizmy rynkowe. Zaburzenie działania rynku w
wielu przypadkach może stanowić koszt społeczny. Korekta o efekty zewnętrzne polega na
określeniu siły oddziaływania projektu na otoczenie i jego przydatności dla społecznego
dobrobytu. Korekta o efekty zewnętrzne zakłada możliwość wyceny tych efektów. Niektóre
korzyści i koszty zewnętrzne nie poddają się jednak kwantyfikacji pieniężnej. W projektach
OZE zalecane jest kwantyfikowanie kosztów (cost) i korzyści (benefit).
Oszacowanie efektów zewnętrznych powinno zostać wykonane w trzech krokach. Po
pierwsze, wszystkie efekty zewnętrzne, zarówno pozytywne jak i negatywne, powinny zostać
zidentyfikowane i właściwie opisane. Następnie efekty powinny zostać określone ilościowo.
W projektach OZE można wskazywać np. na konsekwencje zmiany źródeł energii (przykład:
głównym negatywnym dla środowiska źródłem pozyskiwania energii ze źródeł
konwencjonalnych (węgla) jest spalanie, emisja pyłów i CO2 do atmosfery. Poza spalaniem
na skutek wydobycia znacznie obniża się poziom wód gruntowych, powstają tzw. leje
depresyjne, skutkiem samego wydobycia są zaś zapadliska kopalniane, osiadanie gruntu
i związane z tym pękanie ścian budynków, niszczenie dróg oraz linii kolejowych, ponadto
występuje skażenie rzek zrzutami wód kopalnianych. W przypadku odkrywek wydobycie
powoduje powstawanie hałd, które zajmują duże obszary nie nadające się do życia zarówno
dla flory jak i fauny. W okolicy kopalni całkowicie niszczone jest środowisko naturalne,
głównie przez zasypywanie obszarów leśnych i nieużytków na rzecz składowisk odpadów,
która ciągle wzrasta, czy też zniszczenie życia biologicznego na terenie wyrobisk kopalni
odkrywkowych. Środowisko naturalne niszczone jest zanim powstanie kopalnia, gdyż aby ją
uruchomić należy wcześniej przygotować teren. Odnawialne źródła energii (OZE), w tym
energii słonecznej eliminują powyższe zagrożenie. Koszty finansowe uruchomienia i usuwania
skutków wydobycia węgla można zapisać po stronie korzyści projektu, który zastępuje energię
z węgla energią słoneczną/gazową/wodną/wiatrową.) W opisanym przypadku możemy
mówić o kosztach ekonomicznych pozyskiwania energii konwencjonalnej.
W trzecim kroku Beneficjent powinien oszacować koszt dla społeczeństwa spowodowany
efektami zewnętrznymi. Oznacza to, że Beneficjent powinien wyrazić w pieniądzu efekt
zewnętrzny (por. „Wytyczne … środowiska”, rozdz. 4.1.1.).
Poniżej prezentowane są przykłady efektów zewnętrznych z zakresu OZE:
Przykłady negatywnych
Sektor OZE
Przykłady pozytywnych efektów
zewnętrznych
OZE -wszystkie
Ograniczenie emisji związków szkodliwych
do atmosfery (Co,Co2,So2, pyłów)
i
składowania
odpadów
(popiołów
energetycznych) poprzez zastąpienie źródeł
konwencjonalnych.
23
efektów zewnętrznych
Ograniczenie
kosztów
środowiska naturalnego.
odtworzenia
Energetyka słoneczna Ograniczenie zużycia kopalin naturalnych Koszty utylizacji ogniw.
(wydobycia, transportu i przerobu).
Energetyka wiatrowa
Ograniczenie zużycia kopalin naturalnych Ingerencja w krajobraz.
Biogaz (biomasa, osad Ograniczenie kosztów składowania i
ściekowy, odpady
utylizacji odpadów pochodzenia rolniczego,
komunalne)
leśnego, zwierzęcego; osadu ściekowego z
oczyszczalni
ścieków
lub
odpadów
komunalnych na składowisko odpadów
(wysypisku).
Redukcja odorów na składowiskach
odpadów.
Energetyka wodna
Zmniejszona wartość
gruntów
położonych w pobliżu
składowisk biomasy.
Ograniczenie zużycia kopalin naturalnych Zakłócenie równowagi
ekosystemu.
Odchylenia cenowe - przekształcenie cen rynkowych w ceny rozrachunkowe dla potrzeb
analizy ekonomicznej jest uzasadnione wówczas, gdy występują znaczące niedoskonałości
rynku (np. monopol, bariery handlowe, regulacje w zakresie prawa pracy, niepełna
informacja), a „bieżące ceny nakładów i produktów nie są w stanie odzwierciedlać ich
społecznej wartości” (por. Przewodnik”). W przypadku rynku konkurencyjnego, cena
równowagi odzwierciedla koszt alternatywny dla społeczeństwa. Wówczas cena
rozrachunkowa jest taka sama jak cena rynkowa. W Polsce rynek energii elektrycznej jest
liberalizowany, funkcjonują niezależne podmioty, zaś taryfy są na zbliżonym poziomie do
taryf w pozostałych państwach UE. Z pewnym uproszeniem możemy uznać, że mamy do
czynienia z rynkiem nie zniekształconym. Dlatego dla potrzeb oceny uznaje się, że nie ma
potrzeby wprowadzania korekty w tym zakresie.
Stopa dyskontowa w analizie ekonomicznej projektów inwestycyjnych, czyli społeczna stopa
dyskontowa (SDR) – 5,5%.
Efektywność projektu z uwzględnieniem efektów analizy CBA – po korekcie finansowych
przepływów pieniężnych możliwe jest obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej:
1. wskaźnika ekonomicznej bieżącej wartości netto projektu – ENPV/C,
2. wskaźnika ekonomicznej wewnętrznej stopy zwrotu projektu ERR/C,
oraz
3. współczynnika B/C= (efekty/nakłady ) [ B/C Ratio],
gdzie wskaźnik ENPV/C w ujęciu ekonomicznym oparty jest na obecnej wartości wpływów
i wydatków pieniężnych związanych z realizacją ocenianego projektu rozwojowego. Wyraża
zdyskontowaną, przy określonej stopie dyskonta, nadwyżkę strumieni efektów i korzyści nad
zdyskontowanymi strumieniami nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacji w ujęciu
bezwzględnym (PLN, Euro). ENPV/C>0 oznacza, że projekt kwalifikuje się do
zatwierdzenia, gdyż generuje korzyści dla beneficjenta. Ekonomiczna wewnętrzna stopa
zwrotu z inwestycji ERR/C wskazuje najwyższą stopę zwrotu jaką generuje projekt (wartości
aktualne strumieni nakładów i efektów są równe, ENPV/C=0); zdyskontowany strumień
efektów (obok dochodów), zawiera ekonomiczne korzyści z realizacji projektu dla
beneficjenta (efekty zewnętrzne). Dla pozytywnej oceny projektu niezbędne jest, aby
ENPV/C> oraz ERR/C przekraczał zastosowaną społeczną stopę dyskontową (5,5%).
24
W takim wypadku pozytywną ocenę efektywności potwierdza również współczynnik BCR,
który indykuje następujące tezy:
współczynnik B/C > 1, a ENPV dodatnie - projekt zatwierdzić
współczynnik B/C < 1, a ENPV ujemne - projekt odrzucić.
Interpretacja dokonywana z punktu widzenia podejmującego decyzje, który reprezentuje
społeczeństwo, Jeśli ENPV > 0, EIRR > 5,5,%, B/C > 1, projekt jest wartościowy dla
społeczeństwa, ponieważ jego wdrożenie przyczyni się do zwiększenia dobrobytu.
7. Ocena ryzyka – fakultatywna
Na mocy przepisów Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 pełna ocena ryzyka jest
obowiązkowa dla dużych projektów. W pozostałych przypadkach poniższe zasady
przeprowadzenia takiej oceny mają charakter fakultatywny.
Ocena ryzyka wymaga przeprowadzenia:
1. Analizy wrażliwości poprzez wskazanie zmiennych krytycznych projektu i określenie
wpływu procentowej zmiany zmiennej na wskaźnik efektywności projektu (ENPV) oraz na
stan salda przepływów pieniężnych (NCF) w każdym roku analizy,
2. Analizy ryzyka poprzez zastosowanie jakościowej ocenę ryzyka, a także trwałości
finansowej.
W analizie wrażliwości beneficjent powinien sprawdzić, jak czynniki ryzyka wpływają na
ENPV i EIRR. Ponadto beneficjent powinien sprawdzić wrażliwość tych wskaźników na
zmiany wartości najważniejszych pozytywnych i negatywnych efektów zewnętrznych (por.
„Wytyczne … środowiska”). W pierwszym etapie proponuje się zbadanie wpływu na ENPV
zmian 2 zmiennych: całkowitych nakładów inwestycyjnych i korzyści (efektów
zewnętrznych) ekonomicznych (badany jest rozkład ENPV przy liniowej zmianie każdej
zmiennej w przedziale 70%-130%).
Wg. metodologii CBA za zmienne krytyczne uznaje się te zmienne, w przypadku których
zmiana ich wartości o +/- 1% powoduje odpowiednią zmianę wartości ENPV o więcej niż +/5%.
W drugim etapie sugerowane jest zastosowanie poniższych testów zmiennych do zbadania jak
kształtuje się saldo przepływów środków pieniężnych (net cash flow - NCF) dla projektu:

Test 3 -10% spadek przychodów

Test 4 - 20% przekroczenie budżetu inwestycji

Test 5 -10% obniżenie dotacji UE

Test 6 -10% wzrost kosztów eksploatacji
Wyniki testów dla okresu inwestycji i pierwszych 3 lat wdrożenia można zaprezentować
w poniższym okładzie (NCF – net cash flow):
NCF w PLN:
2010
2011
2012
Scenariusz bazowy:
25
2013
2014
2015
Test 3-10% spadek
przychodów:
Test 4 - 20%
przekroczenie budżetu
inwestycji:
Test 5 -10% obniżenie
dotacji UE:
Test 6 -10% wzrost
kosztów eksploatacji:
Analiza ryzyka poprzez zastosowanie jakościowej oceny ryzyka - beneficjent powinien
wymienić i opisać szczegółowo wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne
ryzyka projektu oraz wskazać na prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Oczekuje się, że
beneficjent oceni prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka poprzez
przypisanie do niego jednej z trzech kategorii prawdopodobieństwa: niskiego, średniego,
wysokiego. Następnie powinno się opisać okoliczności, jakie przyczyniłyby się do
wystąpienia takiej sytuacji. Ocena jakościowa ryzyka może być uzupełnieniem analizy
wrażliwości i nie powinna być rozbudowany (max 1 strona). Analiza jest obowiązkowa, gdy
nie jest wykonywana analiza wrażliwości.
8. Analiza oddziaływania na środowisko
W tym rozdziale studium wykonalności należy przedstawić środowiskowe uwarunkowania
realizacji inwestycji. Należy się ustosunkować m.in. do następujących kwestii:
1. Czy była przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jeżeli tak,
jakie są jej podstawowe ustalenia?
2. Czy w sąsiedztwie występują obszary lub obiekty podlegające ochronie lub wymagających
ochrony takie jak?
- obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin
i zwierząt oraz ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary
Natura 2000,
- obszary wodno-błotne lub o płytkim zaleganiu wód podziemnych,
- strefy ochronne ujęć wód czy obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych,
- obszary ochrony uzdrowiskowej,
- obiekty lub tereny chronione z uwagi na walory kulturowe, krajobrazowe, urbanistyczne lub
architektoniczne,
- złoża kopalin naturalnych, itp.
Należy przedstawić oddziaływanie projektu na środowisko w fazie realizacji i użytkowania
oraz rodzaje i przewidywane ilości wprowadzanych do środowiska substancji lub energii przy
zastosowaniu rozwiązań chroniących środowisko.
9. Trwałość projektu
Wymóg zapewnienia trwałości projektu wynika bezpośrednio z postanowień rozporządzenia
Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. Zgodnie z zasadami określonymi w art. 57
26
rozporządzenia trwałość projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych
lub Funduszu Spójności musi być zachowana przez okres pięciu lat od daty zakończenia
projektu. Poprzez datę zakończenia projektu należy rozumieć termin realizacji projektu
określony w umowie o dofinansowanie projektu, z uwzględnieniem przepisów art. 88
rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. W przypadku projektów realizowanych w celu
utrzymania inwestycji lub miejsc pracy stworzonych przez MŚP, okres, o którym mowa
powyżej, wynosi trzy lata od daty zakończenia projektu.
Pojęcie „trwałości projektu” jest rozumiane jako niepoddanie projektu tzw. znaczącej
modyfikacji.
Zgodnie z art. 57 wyżej wymienionego rozporządzenia znacząca modyfikacja to taka, która:
a) ma wpływ na charakter lub warunki realizacji projektu lub powoduje uzyskanie
nieuzasadnionej korzyści przez przedsiębiorstwo lub podmiot publiczny oraz
b) wynika ze zmiany charakteru własności elementu infrastruktury albo z zaprzestania
działalności produkcyjnej.
Beneficjent winien wykazać zdolność organizacyjną i finansową do utrzymanie rezultatów
projektu. Wnioskodawca musi być w stanie utrzymać rezultaty projektu przez co najmniej
5 lat od chwili zakończenia jego realizacji (w przypadku małych i średnich przedsiębiorców
obejmuje to okres 3 lat). Dlatego w tym punkcie należy określić sposób zarządzania
i eksploatacji majątku, który powstanie dzięki realizacji projektu.
Zasoby techniczne, organizacyjne i finansowe do utrzymania rezultatów projektu. Istotną
kwestią jest wykazanie posiadania wystarczających zasobów ludzkich i doświadczenia:
1) odpowiedniego doświadczenia i wykształcenia związanego z prowadzoną działalnością;
osób odpowiedzialnych za zarządzanie finansami; należy podać, wykształcenie,
doświadczenie zawodowe wskazanych osób itp.,
2) posiadania odpowiedniego przygotowania merytorycznego do prowadzenia działalności
danego typu; odpowiedzi na pytanie: dlaczego posiadane zasoby ludzkie są wystarczające
do wdrożenia projektu oraz osiągnięcia celów określonych w projekcie?
Jedną z podstawowych miar gwarantujących trwałość rezultatu jest posiadania trwałości
finansowej przez:
1. projekt,
2. operatora,
rozumianej jako posiadanie dodatnich przepływów pieniężnych netto (net cash flow-NCF)
w przyszłości. Zatem należy wskazać, czy saldo skumulowanych przepływów pieniężnych na
koniec każdego roku wdrażania i eksploatacji rezultatów jest dodatnie zarówno w projekcie
jak w podmiocie zarządzającym (operatorze). Projekt jest trwały finansowo, kiedy nie
generuje ryzyka wyczerpania środków pieniężnych w przyszłości (por. „Przewodnik”).
Trwałość finansowa beneficjenta/operatora – mierzona saldem przepływów środków
pieniężnych ma udowodnić odpowiedni poziom finansowania Projektu w okresie wdrożenia
i eksploatacji projektu. Dodatnie, skumulowane saldo przepływów środków pieniężnych
operatora (użytkownika) we wszystkich latach prognozy gwarantuje zachowanie płynności
finansowej i trwałość finansowa operatora i projektu.
Występowanie przejściowych niedoborów środków (ujemnych sald w 1 okresie) świadczy, że
skumulowana suma wpływów netto jest niższa niż wydatki w tym samym roku. Beneficjent
musi wskazać i uzasadnić źródła pokrycia deficytu. Nie jest akceptowalne z punktu widzenia
trwałości finansowej projektu występowanie 2 kolejnych ujemnych sald rocznych, nawet przy
dodatnim saldzie skumulowanym (narastającym).
27
28
Załączniki:
Załącznik nr 1 – Model finansowy (odrębny plik w formacie exel)
Załącznik nr 2 - wykaz ważniejszych dokumentów oraz aktów prawa wspólnotowego
i krajowego z zakresu Wytycznych:
1. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, przyjęte przez Komisję Europejską
w porozumieniu z Rzeczpospolitą Polską w dniu 7 maja 2007 r.
2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2007 – 2013,
przyjętego przez Komisję Europejską w porozumieniu z Rzeczpospolitą Polską w dniu 11
października 2007 r.
3. Szczegółowy opis priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Podlaskiego na lata 2007 – 2013 z 12 lipca 2011r.
4. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego
przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności i uchylającego
rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. U. UE L 210 z dn. 31.7.2006).
5. Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca
2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylającego
rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. U. UE L 210 z dn. 31.7.2006).
6. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające
szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006
ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności
i Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. U. UE L 371 z dn. 27.12.2006).
7. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre
rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu
(ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych), (Dz.U. UE L Nr 214 z dnia
9.8.2008, s. 3, z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89,poz.625,
późn.zm.).
9. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 grudnia 2009 r. w sprawie
udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury
telekomunikacyjnej,
infrastruktury
sfery
badawczo-rozwojowej,
lecznictwa
uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z dnia 16
grudnia 2009 r.).
udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów
operacyjnych.
11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
uwarunkowań związanych z kwalifikowalniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu
o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 r. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.).
12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1397,
z późn. zm.).
13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego
zakresu obowiązków uzyskania i przedstawiania do umorzenia świadectw pochodzenia,
uiszczenia opłaty zastępczej , zakupu energii oraz obowiązku potwierdzenia danych
dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle (Dz. U.
z 2008 r. Nr 156, poz. 969, z późn. zm.)
14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych
zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną ( Dz.U.
z 2007 r. Nr 128, poz.895, z późn. zm.);
15. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych
warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U. z 2007 r. Nr 93,
poz.623, z późn. zm.).
udzielania pomocy na inwestycje w zakresie: energetyki, infrastruktury
telekomunikacyjnej, infrastruktury sfery badawczo – rozwojowej, lecznictwa
uzdrowiskowego w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. z 2009
Nr 214, poz. 1661).
udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U.
z 2010 r. Nr 236, poz. 1562).
udzielania pomocy na szkolenia w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U.
z 2010 r. Nr 234, poz. 1535 z późn. zm.).
udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów
operacyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 239, poz. 1599, z późn. zm.).
30

Wytyczne opracowania studiów wykonalności projektów z zakresu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Interpretacje IZ dotyczące konkursu do Działania 3.3, Poddziałania

Wersja PDF - PGE Energia Odnawialna

Polska może być samowystarczalna

Czy będziemy w końcu mieli dobrą ustawę o OZE?

Program - PHIG.pl

Ankieta nr 2

wymierne korzyści ekologiczne i ekonomiczne