program funkcjonalno-użytkowy - BIP - Kujawsko

Transkrypt

program funkcjonalno-użytkowy - BIP - Kujawsko
PROGRAM FUNKCJONALNO-UŻYTKOWY
NAZWA ZAMÓWIENIA:
Przebudowa i rozbudowa Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy
ADRES OBIEKTU BUDOWLANEGO:
ul. Seminaryjna 1, Bydgoszcz
NAZWA I ADRES ZAMAWIAJĄCEGO:
Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy
ul. Seminaryjna 1, Bydgoszcz
NAZWY I KODY ROBÓT wg CPV:
74222300-4
Usługi architektoniczne w zakresie rozbudowy obiektów budowlanych
45215100-8
Roboty budowlane w zakresie budowy placówek zdrowotnych
A. CZĘŚĆ OPISOWA
PROGRAMU FUNKCJONALNO-UŻYTKOWEGO
IMIONA I NAZWISKA AUTORÓW OPRACOWANIA:
mgr inż. arch. Jacek Wiśniewski – część ogólna, zagospodarowanie terenu, architektura
techn. Janusz Winowrocławski– ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja
techn. Henryk Dankowski - sieci i instalacje wodno-kanalizacyjne
mgr inż. Michał Przychocki - gaz
inż. Grzegorz Kautz – sieci i instalacje elektryczne
mgr inż. Zygfryd Nowakowski – gazy medyczne
inż. Krzysztof Lewandowski – koszty realizacji
Bydgoszcz, sierpień 2009r.
1
SPIS ZAWARTOŚCI
A. CZĘŚĆ OPISOWA
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
Część ogólna
Zagospodarowanie terenu
Architektura
Ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja
Sieci i instalacje wodno-kanalizacyjne
Sieci i instalacje gazowe
Sieci i instalacje elektryczne
Gazy medyczne
Szczegółowy program użytkowy
Zbiorcze zestawienie kosztów
str. 4
str. 5
str. 8
str. 21
str. 26
str. 33
str. 36
str. 42
str. 48
str. 64
B. CZĘŚĆ GRAFICZNA
Rysunek nr 1 – zagospodarowanie terenu
Rysunek nr 2 – plansza uzbrojenia
Rysunek nr 3 – rzut piwnic
Rysunek nr 4 – rzut parteru
Rysunek nr 5 – rzut I piętra
Rysunek nr 6 – rzut II piętra
Rysunek nr 7 – rzut III piętra
Rysunek nr 8 – przekrój
C. CZĘŚĆ INFORMACYJNA
1. Decyzja nr 5/09 o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego z 19.08.009 r
wydana przez Prezydenta Miasta Bydgoszczy
2. Decyzja nr TI-4004/543/09 w sprawie lokalizacji inwestycji celu publicznego
z dnia 03.08.2009 r wydana przez Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej
w Bydgoszczy
3. Oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane
4. Uchwała Nr XII/147/03 Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego
z dnia 21 lipca 2003 r.
5. Wypis z Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 06.04.2009 r
6. Wypis i wyrys z rejestru gruntów
7. Program dostosowania Kujawsko-Pomorskim Centrum Pulmonologii w
Bydgoszczy do wymagań sanitarnych pomieszczeń i urządzeń Zakładu Opieki
Zdrowotnej z dnia 20.06.2007
8. Postanowienie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w
Bydgoszczy nr N.HK-4320/5-1/07 z dnia 29.06.2007 r.
9. Pismo z Pomorskiej Spółki Gazownictwa Sp. Z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w
Bydgoszczy z dnia 16.08.2009 r.
10. Umowa kompleksowa dostarczania paliwa gazowego nr GB/GC/01400015360/2009
z dnia 25.03.2009 r zawarta pomiędzy Polskim Górnictwem Naftowym i
Gazownictwem S.A, Gazownia Bydgoska a Kujawsko-Pomorskim Centrum
Pulmonologii w Bydgoszczy
11. Umowa nr P044620010,0030 o zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków dla
odbiorców prowadzących działalność gospodarczą z dnia 20.09.2006 r zawarta
pomiędzy Miejskimi Wodociągami i Kanalizacją Sp. z o.o. w Bydgoszczy a
Kujawsko-Pomorskim Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy
2
12. Umowa nr C22B/6097/01 – zasilanie podstawowe, nr C21/6098/01 – zasilanie
rezerwowe sprzedaży energii elektrycznej i świadczenie usług przesyłowych z dnia
23.11.2004 r zawarta pomiędzy Enea S.A. Oddział Bydgoszczy a KujawskoPomorskim Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy
13. Podkład sytuacyjno-wysokościowy
D. DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA OKREŚLAJĄCA WARUNKI
GRUNTOWE DO PROGRAMU FUNKCJONALNO-UŻYTKOWEGO
ROZBUDOWY KUJAWSKO-POMORSKIEGO CENTRUM
PULMONOLOGII PRZY UL. SEMINARYJNEJ 1 W BYDGOSZCZY
E. INWENTARYZACJA ZIELENI
F. INWENTARYZACJA KUJAWSKO-POMORSKIE CENTRUM
PULMONOLOGII W BYDGOSZCZY UL. SEMINARYJNA 1
3
I. CZĘŚĆ OGÓLNA
1. Przedmiot opracowania
Przedmiotem opracowania jest program funkcjonalno-użytkowy przebudowy i
rozbudowy Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy przy ul.
Seminaryjnej 1. Inwestycja jest niezbędna ze względu na konieczność dostosowania
Szpitala do aktualnych wymagań sanitarnohigienicznych, przeciwpożarowych i bhp.
2. Podstawa opracowania
2.1 Przepisy




Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim
powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia
zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz. 1568)
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr
75, poz.690 z późniejszymi zmianami)
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i
terenów (Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1138)
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w
sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124,
poz. 1030)
2.2 Dane i materiały źródłowe











Inwentaryzacja budowlana budynku głównego dostarczona przez Inwestora
Dokumentacja archiwalna
Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500
Zakres projektowania do programu funkcjonalno-użytkowego Kujawsko-Pomorskiego
Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy
Operat wodno-prawny na pobór wód podziemnych i eksploatację urządzeń do poboru
wody na terenie ujęcia wody podziemnej Wojewódzkiego Szpitala Gruźlicy i Chorób Płuc
w Bydgoszczy przy ul. Seminaryjnej 1. Bydgoszcz 2002, oprac.: „Hydro-Serwis” Prace
Geologiczne mgr Marzena Boroń
Opinia techniczna – budynek główny Wojewódzkiego Szpitala Gruźlicy i Chorób Płuc w
Bydgoszczy przy ul. Seminaryjnej 1. Bydgoszcz 01.1996, oprac.: Pracownia TechnicznoNaukowa „EKOBUD”
Program dostosowania Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy do
wymagań sanitarnych pomieszczeń i urządzeń zakładu opieki zdrowotnej. Bydgoszcz
20.06.2007
Ekspertyza techniczna w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla budynku głównego
Kujawsko-Pomorskiego Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy przy ul. Seminaryjnej 1.
Bydgoszcz 11.2006, oprac.: bryg. w stanie spocz. Andrzej Ślusarek
Postanowienie Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Toruniu z dnia
26.01.2007 r.
Uzgodnienia z Inwestorem
Wizje w terenie
4
II. ZAGOSPODAROWANIE TERENU
1. Opis stanu istniejącego
1.1 Obsługa komunikacyjna szpitala
W chwili obecnej na teren szpitala prowadzi jeden wjazd z ulicy Seminaryjnej, służący
zarówno pojazdom zaopatrzenia, karetkom pogotowia, samochodom osobowym, jak i
służbom technicznym. Jest to również wjazd dla wozów straży pożarnej.
W południowym narożniku terenu znajduje się wjazd awaryjny używany tylko w
wyjątkowych sytuacjach. Prowadzi on na wąską drogę gruntową, przebiegającą
równolegle do ulicy Szubińskiej po terenie należącym do wojska.
1.2 Zagospodarowanie terenu
Budynki Szpitala pochodzą z różnych okresów i znajdują się w różnym stanie
technicznym. Najstarsza część pochodzi jeszcze z XIX wieku i w dalszym ciągu nadaje
się do użytku. Są też budynki, które stawiane były na czas prowadzonych robót
budowlanych, a wykorzystywane są do dziś przez dział techniczny na cele socjalne,
warsztatowe i magazynowe.
W skład zabudowy szpitala wchodzą:
 budynek główny (mieszczący większość działów),
 zakład patomorfologii,
 budynek hydroforni z pomieszczeniami administracyjnymi,
 portiernia,
 budynek socjalno-warsztatowowy,
 stacja gazów-tlenownia (w szpitalu centralnie rozprowadzany jest tylko tlen),
 magazyn odpadów medycznych,
 budynek warsztatowo-magazynowy,
 chlorownia,
 stacja transformatorowa.
Uzupełnieniem zagospodarowania terenu są następujące budowle i urządzenia:
 studnie głębinowe (strefa ochrony bezpośredniej o promieniu 8 m),
 zbiornik Imhoffa,
 podziemne zbiorniki wody,
 podziemny bunkier z agregatem prądotwórczym, UPS-em i rozdzielnią,
 zbiornik ciekłego tlenu,
 bunkier ze zbiornikami na olej opałowy.
Głównym problemem związanym z zagospodarowaniem ternu szpitala jest brak miejsc
parkingowych. Samochody parkują praktycznie wszędzie, każdy wolny kawałek terenu
przy drogach wewnętrznych jest zajmowany przez pojazdy pracowników, pacjentów
bądź odwiedzających. Nie są zachowywane przepisowe odległości stanowisk
postojowych od budynków opieki zdrowotnej.
2
Opis koncepcji docelowej
2.1 Obsługa komunikacyjna Szpitala
Obsługa komunikacyjna Szpitala będzie się nadal odbywała z ulicy Seminaryjnej, z
tym, że nowym wjazdem przesuniętym w stosunku do dotychczasowego w kierunku
północnej granicy działki. Dotychczasowy wjazd pozostawia się jako awaryjny i do
odbioru zwłok z prosektury.
5
2.2 Zagospodarowanie terenu
Przewiduje się różnego rodzaju zmiany w zagospodarowaniu terenu.
Planuje się rozbiórkę lub demontaż następujących elementów istniejącego
zagospodarowania:
 budynku warsztatowo-magazynowego,
 budynku socjalno-warsztatowego,
 stacji gazów-tlenowni,
 budynku magazynu odpadów medycznych,
 podjazdu dla niepełnosprawnych,
 studni głębinowej,
 podziemnych zbiorników wody,
 budynku hydroforni z pomieszczeniami służb technicznych.
Pomieszczenia magazynowe, warsztatowe i socjalne dla służb technicznych
przeniesione zostaną do budynku głównego, a nowa stacja gazów-tlenownia
usytuowana będzie przy północnej granicy działki, obok zbiornika z ciekłym tlenem,
który zostanie wymieniony na większy. Magazyn odpadów medycznych zlokalizowany
zostanie w zespole pomieszczeń ekspedycyjnych w projektowanym segmencie „E”. Dla
studni głębinowej przewidziano dwie nowe alternatywne lokalizacje, wyboru
ostatecznej lokalizacji należy dokonać w dalszych fazach projektowania.
Koncepcja przewiduje rozbudowę budynku głównego o trzy nowe segmenty:
 usytuowany równolegle do ulicy Szubińskiej segment „D” diagnostycznozabiegowo-łóżkowy, mieszczący blok operacyjny, oddział anestezjologii i
intensywnej terapii, część apteki, pracownię diagnostyki obrazowej, centralną
sterylizację i dezynfekcję, pomieszczenia techniczne, cztery oddziały łóżkowe,
 segment „E” usługowy zlokalizowany w narożniku na styku segmentów „B” i „C”,
zawierający pomieszczenia ekspedycyjne wraz z rampą tzw. brudną, pomieszczenia
dostaw wraz z rampą tzw. czystą, gabinet ekg i trzon windowy,
 segment „F” podjazdu dla karetek, usytuowany przy północno-zachodnim
narożniku segmentu „C”.
Uzupełnienie projektowanej rozbudowy stanowią łączniki komunikujące segment ”D” z
segmentami „A”, „B” i „C”.
Listę obiektów projektowanych uzupełniają:
 garaż na 3 stanowiska przy zachodniej granicy działki,
 portiernia przy nowym wjeździe,
 rozbudowa stacji transformatorowej przyległej do budynku prosektury.
Bez zmian w zagospodarowaniu pozostawia się:
 prosekturę,
 istniejącą portiernię,
 zbiornik Imhoffa,
 podziemny bunkier z agregatem prądotwórczym, UPS-em i rozdzielnią,
 bunkier ze zbiornikami na olej opałowy,
 stację transformatorową wolnostojącą.
2.3 Parkingi
Zgodnie z zapisami decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego należy zapewnić
min. 15 stanowisk postojowych na 100 łóżek, co przy około 200 łóżkach daje min. 30
stanowisk.
6
W projekcie przewidziano 35 stanowisk dla pracowników i 28 stanowisk dla
interesantów. Parkingi dla pracowników usytuowano w zachodniej części terenu, dla
interesantów w części wschodniej, bliżej wjazdu z ulicy Seminaryjnej.
2.4 Droga pożarowa
Wewnętrzny układ komunikacyjny zostanie przebudowany i rozbudowany, zapewniając
drogę pożarową wzdłuż północnej i zachodniej elewacji budynku głównego, z placem do
zawracania o wymiarach 20 x 20 m w południowo-zachodnim narożniku działki.
2.5 Uzbrojenie
Projektowane uzbrojenie omówione zostało w odpowiednich częściach branżowych.
2.6 Zieleń
Rozbudowa Szpitala wiąże się z koniecznością wycięcia wielu drzew i krzewów.
Integralną częścią programu funkcjonalno-użytkowego jest inwentaryzacja zieleni z
projektem wycinek. Przewiduje się nasadzenia rekompensujące wycinki.
2.7 Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków
Koncepcję rozbudowy Szpitala należy uzgodnić z Miejskim Konserwatorem Zabytków i
Architektem Miasta.
2.8 Dane liczbowe
Powierzchnia terenu
Powierzchnia zabudowy łącznie
w tym
powierzchnia zabudowy istniejącej
powierzchnia zabudowy projektowanej
- 18.120,0 m2
- 5.020,4 m2,
- 2.858,5 m2,
- 2.161,9 m2.
7
III. ARCHITEKTURA
1. Opis stanu istniejącego
1.1 Funkcjonowanie działów szpitalnych – zagadnienia sanitarnohigieniczne i bhp
Podstawowym mankamentem istniejącego układu funkcjonalno-przestrzennego jest
brak rozdziału komunikacji na ogólnodostępną i wewnątrzszpitalną, co jest
konsekwencją przypadkowego rozmieszczenia poszczególnych działów w budynkach
szpitalnych. W segmencie, w którym dominują łóżka, występuje również szereg
pomieszczeń diagnostycznych, do których można dostać się tylko przez oddziały
łóżkowe, i odwrotnie, w części z dominującą funkcją diagnostyczno-zabiegową i
administracyjno-socjalną, występują oddziały łóżkowe.
Skutkiem tego następuje krzyżowanie się wszystkich rodzajów ruchu: pacjentów
ambulatoryjnych, pacjentów hospitalizowanych, materiałów i dostaw, interesantów i
odwiedzających. Układ funkcjonalno-przestrzenny jest skomplikowany, co utrudnia
zachowanie reżimów sanitarnych. Pomieszczenia niektórych działów nie tworzą
zwartych zespołów, z wewnętrzną komunikacją niedostępną dla ruchu spoza działu,
lecz położone są przy drogach komunikacji ogólnoszpitalnej.
Innym istotnym mankamentem jest lokalizacja części pomieszczeń pracy poniżej
poziomu terenu. Dotyczy to szczególnie apteki, centralnej sterylizacji i statystyki
medycznej. Poniżej poziomu terenu znajdują się również pralnia i kuchnia, ale w tym
wypadku najnowsze przepisy dopuszczają taką sytuację, pod warunkiem uzyskania
zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
1.2 Odstępstwa od obowiązujących przepisów
W poszczególnych działach szpitala stwierdza się szereg odstępstw od obowiązujących
przepisów oraz zasad organizacji funkcjonalno-przestrzennej przyjętej w zakładach
opieki zdrowotnej.
Zespół wejścia głównego
Brak.
Węzeł komunikacji pionowej
Istniejący węzeł komunikacji pionowej nie zapewnia prawidłowej obsługi całego
szpitala:
 nie dociera na wszystkie poziomy,
 jest tak zlokalizowany, że dojście do niego z niektórych działów możliwe jest tylko
przez inne działy.
Dział przyjęć
 brak zadaszonego podjazdu dla karetek,
 wejście z poziomu terenu po schodach,
 pomieszczenia działu położone przy korytarzu komunikacji ogólnoszpitalnej,
Dział znajduje się na parterze segmentu „A”.
8
Oddziały łóżkowe





oddziały zlokalizowane w skrzydle „B” przechodnie,
brak izolatek lub pokoi 1-łóżkowych,
w części pokoi chorych łóżka ustawione dłuższym bokiem przy ścianie,
część pokoi chorych za mała w stosunku do liczby łóżek,
brak pokoi pobytu dziennego.
Oddział anestezjologii i intensywnej terapii




brak właściwej komunikacji z oddziałami łóżkowymi,
brak śluzy wejściowej,
brak separatki,
za mała powierzchnia pokoi chorych.
Oddział znajduje się na parterze segmentu „A”.
Blok operacyjny



brak śluz dla pracowników, pacjentów i materiałów,
brak rozdziału ruchu czystego od brudnego,
brak sali wybudzeniowej.
Blok zlokalizowany jest na parterze segmentu „A”.
Pracownia badań endoskopowych
 brak zmywalni endoskopów,
 brak sali wybudzeniowej,
 brak pokoju personelu.
Pracownia wykonuje badania wyłącznie pacjentów hospitalizowanych, pacjenci do
badania są znieczulani miejscowo, sporadycznie badanie wykonuje się w znieczuleniu
ogólnym. W chwili obecnej wykonuje się około 10 badań miesięcznie. Nie
przeprowadza się badań pod kontrolą aparatury rentgenowskiej.
Materiał pobrany w pracowni jest przesyłany do badania w laboratoriach:
mikrobiologicznym, histologiczno-cytologicznym i analitycznym.
Oddział zlokalizowany jest na parterze segmentu „A”.
Pracownia zaburzeń oddychania w czasie snu

brak dogodnej komunikacji z poradniami.
Pracownia znajduje się w piwnicy w segmencie „C”.
Centrum przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i niewydolności oddychania


brak dogodnego połączenia z poradniami,
brak szatni dla pacjentów.
Centrum znajduje się na parterze w segmencie „C”.
9
Poradnie
 brak szatni dla pacjentów,
 za mała powierzchnia poczekalni.
Dwa razy w tygodniu po trzy godziny w poradniach przyjmowane są dzieci. Przyjęcia
te są oddzielone czasowo od przyjmowania dorosłych.
Poradnie znajdują się na I piętrze segmentu „A”.
Zakład radiologii


komunikacja działu przechodnia dla ruchu do innych działów szpitala,
brak pomieszczenia sojalnego.
Zakład znajduje się na parterze segmentu „A”.
Laboratorium analityczne


część pomieszczeń działu dostępna z komunikacji ogólnoszpitalnej,
część pomieszczeń przechodnia.
Pracownia znajduje się na parterze segmentu „B”.
Zakład diagnostyki mikrobiologicznej
W 2004 r. przeprowadzono gruntowną modernizację działu i w chwili obecnej spełnia
on wymagania funkcjonalne, użytkowe i techniczne. Jedynym wyjątkiem jest brak śluzy
szatniowej dla personelu.
Zakład zlokalizowany jest w segmencie „B” na poziomie III piętra (poddasze).
Dział dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji





brak możliwości centralnej dezynfekcji łóżek (łóżka dezynfekowane są na
oddziałach),
brak śluzy szatniowej pomiędzy częścią brudną i czystą,
brak bezciśnieniowej komory dezynfekcyjnej,
brak ciągu pomieszczeń do ręcznego mycia i suszenia,
brak boksu napraw i kontroli działania aparatury medycznej.
Dział znajduje się w piwnicy w segmencie „C”, w pomieszczeniach, które od strony
zachodniego narożnika budynku są całkowicie zagłębione poniżej poziomu terenu.
Centralna sterylizacja




dział zlokalizowany poniżej poziomu terenu (piwnica),
brak śluz pomiędzy poszczególnymi strefami,
brak pomieszczenia wydawania materiałów sterylnych,
sterylizacja gazowa wykonywana sterylizatorem nieprzelotowym, w jednym
pomieszczeniu służącym jednocześnie do degazacji, dostępnym z komunikacji
ogólnej działu,
 brak myjni-dezynfektora do mycia wózków i innych elementów transportu.
Dział znajduje się w piwnicy segmentu „A”.
10
Zakład patomorfologii
 za mała chłodnia do przechowywania zwłok,
 brak śluzy szatniowej przed częścią sekcyjną,
 część pomieszczeń laboratoryjnych przechodnia,
 niedostateczna liczba pracowni,
 punkt przyjmowania materiału do badania zlokalizowany w jednym pomieszczeniu
z pracownią, a ponadto z wejściem bezpośrednio z zewnątrz (bez przedsionka).
Zakład znajduje się w oddzielnym budynku położonym w pobliżu wjazdu do szpitala.
Apteka szpitalna
 brak wydzielonej, nieprzechodniej poczekalni dla pracowników szpitala przed izbą
ekspedycyjną (funkcje te spełnia komunikacja),
 brak pomieszczenia socjalnego (cele te spełnia fragment komunikacji)
 część magazynów apteki zlokalizowana w znacznym oddaleniu od podstawowych
pomieszczeń działu, w segmencie „C”.
W aptece nie wykonuje się leków jałowych, a leków recepturowych wykonuje się
bardzo niewiele.
Apteka położona jest w piwnicy i na parterze segmentu „A”.
Szatnie personelu
Znajdują się w piwnicy w segmencie „C”.
Dział żywienia
W latach 1997-2000 przeprowadzono gruntowną modernizację i przebudowę kuchni,
dostosowując ją do współczesnych wymagań użytkowych, sanitarnych oraz
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dział znajduje się w piwnicach segmentów „A” i „B”.
Pralnia



brak bariery higienicznej,
brak śluzy szatniowej pomiędzy częścią brudną i czystą,
brak działu mycia i dezynfekcji pojemników i wózków do transportu brudnej
bielizny z zastosowaną barierą higieniczną.
Pralnia znajduje się w piwnicy segmentu „B”.
Administracja



za mała powierzchnia archiwów,
dział statystyki i dokumentacji medycznej zlokalizowany poniżej poziomu terenu
(piwnica),
pomieszczenia administracyjne rozlokowane w różnych częściach szpitala, bez
możliwości zapewnienia między nimi właściwej komunikacji.
Pomieszczenia administracyjne znajdują się we wszystkich segmentach budynku
głównego oraz w budynku hydroforni.
11
Służby techniczne
 brak właściwego zaplecza socjalnego,
 brak właściwego zaplecza warsztatowego.
Służby techniczne korzystają z budynku socjalno-warsztatowego oraz warsztatowomagazynowego. Obydwa budynki były wznoszone jako tymczasowe.
Kotłownia gazowo-olejowa
W 1999 r. w miejscu dotychczasowej kotłowni węglowej zrealizowana została
kotłownia gazowo-olejowa, która zaspakaja potrzeby szpitala.
Kotłownia dostarcza parę technologiczną do pralni (pralnice, suszarki), kuchni (kociołki
parowe) i komory dezynfekcyjnej. Wyposażona jest w trzy kotły, dwa podstawowe o
mocy 460 i 875kW oraz jeden rezerwowy o mocy 875kW.
Kotłownia zlokalizowana jest w piwnicy segmentu „A”.
2. Opis koncepcji docelowej
2.1 Założenia ogólne
Podstawowymi założeniami projektowanej koncepcji było zapewnienie:
 właściwego zlokalizowania działów i funkcji na terenie Centrum,
 wewnętrznej komunikacji spełniającej warunek, iż poszczególne działy, za
wyjątkiem administracji, są nieprzechodnie,
 zgodnych z współczesnymi wymaganiami układów funkcjonalnych.
Pierwsze z założeń, dotyczące właściwego rozmieszczenia działów i funkcji, osiągnięto
poprzez zgrupowanie w położonym najbliżej wjazdu na teren Centrum segmencie „A”
ambulatoriów i pomieszczeń administracyjno-socjalnych. Z budynku tego
wyprowadzono do segmentu „D” oddziały łóżkowy i intensywnej terapii.
Wewnętrzną komunikację ogólnoszpitalną zapewniono dobudowując segment „D”,
który na parterze i I piętrze łączy segment „A” ze stykiem segmentów „B” i „C”.
Dobudowa segmentu „D” pozwala jednocześnie na zaprojektowanie szeregu działów na
odpowiedniej do potrzeb powierzchni. Dobudowa segmentu „E” pozwoliła natomiast na
rozdzielenie ekspedycji brudnej bielizny, odpadów medycznych i zwłok od dostaw
czystej bielizny, materiałów sterylnych i sprzętu.
W części IX. „Szczegółowy program użytkowy” obok nazw pomieszczeń w tabelce
umieszczono określenia „projektowane”, „adaptowane” lub „bez zmian”.
Oznaczają one:
 „projektowane” - pomieszczenia w budynkach projektowanych,
 „adaptowane” - pomieszczenia w budynkach istniejących, których przeznaczenie
ulega zmianie, z czym wiąże się konieczność wykonania robót adaptacyjnych,
 „bez zmian” - pomieszczenia w budynkach istniejących nie podlegające zmianom.
2.2 Segment „A”
Najstarsza część Szpitala będąca jego wizytówką i frontem. Na parterze mieści zespół
wejścia głównego i poradnie, na wyższych kondygnacjach laboratorium histologiczocytologiczne i pomieszczenia administracyjne, w tym dyrekcję. Nieużytkowana dotąd
część poddasza przeznaczona jest na kaplicę, salę multimedialną i salę telemedycyny.
W piwnicy przewiduje się magazyny, archiwa i szatnie; pomieszczenia techniczne i
część kuchni ze stołówką pozostają bez zmian.
12
2.3 Segment „B”
Budynek z lat 70-tych XX wieku, przeznaczony na dwa oddziały łóżkowe,
pomieszczenia warsztatowe i administracyjne, laboratorium analityczne i
mikrobiologiczne. W piwnicach budynku znajduje się też dalsza część pomieszczeń
kuchni szpitalnej, które nie podlegają zmianom.
2.4 Segment „C”
Budynek z lat 70-tych XX wieku, przeznaczony na izbę przyjęć, pracownię
endoskopową, aptekę, oddział łóżkowy, pracownię badania snu, archiwa i magazyny.
2.5 Segment „D”
Główny segment projektowanej rozbudowy, usytuowany w południowej części działki
równolegle do ulicy Szubińskiej. Łączy się w części zachodniej z segmentami „B” i
„C”, a w części wschodniej z segmentami „A” i „B”.
Budynek czterokondygnacyjny z poddaszem technicznym przeznaczonym przede
wszystkim na wentylatornie. Wyposażony w dwa dźwigi szpitalne ogólne i dwa
towarowe małe łączące sterylizację z blokiem operacyjnym.
W segmencie projektuje się cztery oddziały łóżkowe, blok operacyjny, oddział
anestezjologii i intensywnej terapii, centralną sterylizację i dezynfektornię, dział
diagnostyki obrazowej i część apteki, której dalsza część znajduje się w segmencie
„C”.
Budynek dzięki połączeniu z południowym szczytem segmentu „C” poprawia warunki
ochrony przeciwpożarowej dla tej części Centrum, zapewniając możliwość ewakuacji
do innej strefy pożarowej.
2.6 Segment „E”
Dwukondygnacyjny budynek zlokalizowany po północnej stronie segmentu „B”, na
styku z segmentem „C”. Na parterze przeznaczony na pomieszczenia służące do
magazynowania i ekspedycji brudnej bielizny, odpadów medycznych, zwłok, sprzętu
do naprawy lub kasacji. Na piętrze służy do przyjmowania dostaw sprzętu, materiałów
i czystej bielizny. Dach segmentu służy jako taras dla oddziału łóżkowego.
W segmencie znajduje się dźwig szpitalny obsługujący 4 kondygnacje, w tym piwnice
z warsztatami i pomieszczeniami centralnych służb porządkowych.
Segment posiada przy ścianie północnej i wschodniej rampy dostawcze, odpowiednio
tzw. brudną i czystą, usytuowane na dwóch różnych poziomach. Zaprojektowanie tych
dwóch ramp jest możliwe, dzięki dużemu spadkowi terenu w kierunku wschodnim w
tym miejscu.
2.7 Segment „F”
Zadaszony podjazd dla karetek przy izbie przyjęć.
2.8 Prosektura ze stacją transformatorową
Inwestor posiada dokumentację budowlaną przebudowy prosektury.
Część energetyczna podlega przebudowie i rozbudowie zgodnie z opisem
w części VII. „Sieci i instalacje elektryczne”.
13
2.9 Projektowana portiernia
Prefabrykowany kiosk wykonany z płyt warstwowych z blachy aluminiowej
lakierowanej z wypełnieniem z poliuretanu.
2.10 Stacja gazów-tlenownia
Zlokalizowana obok zbiornika ciekłego tlenu.
Szczegóły zgodnie z opisem w części VIII. „Gazy medyczne”.
2.11 Garaż
Parterowy budynek usytuowany na zachodniej granicy działki, posiadający trzy
stanowiska postojowe: dwa dla karetek i jedno dla przewoźnego rtg tzw. pulmoskanu.
2.12 Założenia dotyczące wybranych funkcji lub pomieszczeń
Telemedycyna
Przewiduje się utworzenie pomieszczenia wyposażonego w niezbędne łącza
telekomunikacyjne i środki audiowizualne, służącego do konsultowania i
diagnozowania na odległość. Pomieszczenie to zlokalizowano w segmencie „A” w tzw.
wieży. Pomieszczenie należy wyposażyć między innymi w duży stół, ekran ścienny,
rzutnik multimedialny i duży monitor.
Pralnia
Przewiduje się likwidację pralni i wysyłanie bielizny do zakładu znajdującego się na
zewnątrz. Na terenie szpitala, w segmencie „E”, planuje się w związku z tym
pomieszczenia do gromadzenia i ekspedycji brudnej bielizny oraz odrębne
pomieszczenia odbioru czystej bielizny.
3. Rozwiązania materiałowo-budowlane
3.1. Ściany
Ściany zewnętrzne
Murowane z cegły wapienno-piaskowej, docieplone styropianem gr. 16 w systemie
lekkim-mokrym.
Ściany zewnętrzne przeszklone
Systemowe, o aluminiowej konstrukcji słupowo-ryglowej, profile o współczynniku
izolacyjności termicznej Uk(max) = 2,0 W/m2 K, malowane proszkowo.
Ściany działowe
Murowane, ceramiczne gr. od 6,5 do 15 cm.
Systemowe, gipsowo-kartonowe, na szkielecie stalowym z wypełnieniem wełną
mineralną, spełniające wymogi przeciwpożarowe i akustyczne.
14
Ściany wewnętrzne przeszklone
O konstrukcji aluminiowej malowanej proszkowo, szklone szkłem bezpiecznym.
Ścianki kabin sanitarnych
Systemowe z płyt wodoodpornych laminowanych w profilach aluminiowych grubości
maksymalnie 24 mm.
3.2. Tynki
Zewnętrzne
Tynk mineralny malowany farbą sylikatową.
Wewnętrzne
Cementowo-wapienne kategorii III wykończone na gładko masą do wykonywania
gładzi gipsowych, produkowaną na bazie mączki anhydrytowej z wypełniaczami oraz
dodatkami modyfikującymi.
3.3. Izolacje termiczne
Dachy
Wełna mineralna o gęstości 0,40 kN/m3. Ocieplenie z min. dwóch warstw z
przesunięciem styków.
Stropodachy pełne
Frezowane płyty z ekstrudowanego polistyrenu.
Ściany nadziemia
Bezspoinowy system ociepleń ze styropianu samogasnącego frezowanego.
Ściany piwnic
Frezowane płyty z ekstrudowanego polistyrenu.
3.4. Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne
Stropodachy pełne
Izolowane papą asfaltową podkładową 180/2000, modyfikowaną SBS, do mocowania
mechanicznego, na włókninie poliestrowej i papą wierzchniego krycia 100/2500 na
welonie szklanym.
Podłogi pomieszczeń sanitarnych
Elastyczna, płynna folia uszczelniająca na bazie dyspersji tworzywa sztucznego.
15
Podłogi na gruncie i ściany piwnic
Izolacje z pap asfaltowych podkładowych i dyspersji hydroizolacyjnych.
3.5. Posadzki
Pomieszczenia gospodarcze i techniczne
W zależności od przeznaczenia pomieszczeń płyty granitogresowe tzw. techniczne lub
kalandrowana jednorodna wykładzina rulonowa z pcw, grupa ścieralności P zgodnie z
PN-EN 660-1, klasa użytkowa 34/43 zgodnie z PN-EN 649.
Komunikacja
Wykładzina rulonowa wielowarstwowa z przezroczystą warstwą użytkową z czystego
pcw, klasa użytkowa 34/43 zgodnie z PN-EN 649, grupa ścieralności T zgodnie z PNEN 660-1.
Klatki schodowe
Płyty granitogresowe V klasy ścieralności.
Sale łóżkowe
Kalandrowana jednorodna wykładzina rulonowa z pcw, grupa ścieralności P zgodnie z
PN-EN 660-1, klasa użytkowa 34/43 zgodnie z PN-EN 649.
Sale operacyjne
Kalandrowana, jednorodna wykładzina rulonowa przewodząca z pcw, grupa
ścieralności P zgodnie z PN-EN 660-1, klasa użytkowa 34/43 zgodnie z PN-EN 649
Pokoje biurowe i administracyjne
Kalandrowana, jednorodna wykładzina rulonowa z pcw, grupa ścieralności P zgodnie z
PN-EN 660-1, klasa użytkowa 34/43 zgodnie z PN-EN 649.
3.6. Wykończenie ścian i sufitów
Pomieszczenia techniczne, gospodarcze
Farba olejna do wys. 1,6 m, powyżej farba emulsyjna.
Pomieszczenia mokre
Płytki glazurowane do wys. 2,06 m, powyżej farba akrylowa.
Pomieszczenia biurowe i administracyjne
Farba akrylowa na tapecie z włókna szklanego .
Pokoje łóżkowe, badań, komunikacja
Farba lateksowa zmywalna.
16
Sale operacyjne, endoskopowe, przygotowanie chorych i personelu
Elastyczna wielowarstwowa okładzina ścienna PCW gr. 1,2 mm, zabezpieczona
warstwą wierzchnią z przezroczystej folii, zabezpieczona Biostatem, dopuszczona do
stosowania w salach operacyjnych.
3.7. Sufity podwieszane
Pomieszczenia reprezentacyjne (np. główny hol wejściowy, kaplica, sale
konferencyjne, bufet, poczekalnie)
Indywidualnie projektowane sufity o wysokich walorach estetycznych i użytkowych.
Komunikacja
Systemowe sufity z akustycznych płyt prasowanej wełny mineralnej o wymiarach
modularnych od 600x600 do 600x2400 mm, odporne na wilgoć, o współczynniku
pochłaniania dźwięku NRC >0,60, demontowalne, na niewidocznej konstrukcji
stalowej, niepalne.
Zespół operacyjny
Systemowy sufit higieniczny, szczelny, z kasetonów o wymiarach modularnych
600x600 mm, o powierzchni bakteriostatycznej, umożliwiającej częste mycie,
demontowalny, na konstrukcji stalowej.
Sanitariaty
Systemowe sufity bezspoinowe z płyt gipsowo-kartonowych na konstrukcji stalowej.
Pomieszczenia biurowe
Systemowe sufity z akustycznych płyt prasowanej wełny mineralnej, demontowalne, na
konstrukcji stalowej.
Pomieszczenia diagnostyczne, zabiegowe
Systemowe sufity z akustycznych płyt prasowanej wełny mineralnej, demontowalne,
typu higienicznego, odporne na wilgoć, nadające się do mycia, na konstrukcji stalowej.
3.8. Okna
Z pcw z profili o współczynniku izolacyjności termicznej Uk(max) = 1,8 W/m2K .
Wyposażone w górne nawietrzaki zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich
otwieranie i regulowanie wielkości otwarcia z poziomu podłogi, także przez osoby
niepełnosprawne poruszające się na wózkach. W pomieszczeniach z wentylacją
grawitacyjną bądź mechaniczną wywiewną wyposażone również w nawiewniki
higrosterowane zamontowane w górnej części okna.
17
3.9. Przeszklenia
Szkło float w formie szyb zespolonych o współczynniku izolacyjności termicznej
Uk(max) = 1,0 W/m2 K.
Dokładnego doboru szklenia dokonać w porozumieniu z dostawcą systemowych ścian
osłonowych przeszklonych i producentem zestawów szybowych, przy uwzględnieniu
nasłonecznienia elewacji, rozmiarów tafli szkła, ich grubości, właściwości
absorpcyjnych i termoizolacyjnych oraz biorąc pod uwagę przepisy bezpieczeństwa,
postanowienia odnośnych norm i wymogi systemu elewacyjnego.
3.10. Drzwi
Drzwi w komunikacji
Aluminiowe przeszklone.
Drzwi do pomieszczeń technicznych
Stalowe, izolowane akustycznie, w ościeżnicach stalowych, lakierowane.
Drzwi do sal operacyjnych
Z blachy kwasoodpornej.
Drzwi wewnętrzne
Z płyty wiórowej otworowej, laminowane, ościeżnice regulowane stalowe, lakierowane.
Drzwi przeciwpożarowe i dymoszczelne
W komunikacji aluminiowe przeszklone. Do pomieszczeń pełne, dostosowane użytymi
materiałami i wykończeniem do wyglądu drzwi na danej kondygnacji lub w dziale.
3.11. Klapy dymowe
Z funkcją przewietrzania, sprzężone z centralą przeciwpożarową, izolowane termicznie,
wszystkie elementy stalowe ocynkowane ogniowo.
3.12. Parapety
Zewnętrzne
Aluminiowe malowane proszkowo.
Wewnętrzne
Z laminowanych płyt prasowanych MDF gr. 3 cm.
3.13. Balustrady
Systemowe, o konstrukcji ze stali kwasoodpornej, z wypełnieniem taflami szkła
bezpiecznego, poręcze drewniane.
18
3.14. Dźwigi
Szpitalne
Elektryczne cierne, o nośności 2000 kg, kabina i drzwi od wewnątrz w wystroju z
blachy kwasoodpornej, drzwi od zewnątrz w wystroju z blachy plastyfikowanej, funkcja
jazdy szpitalnej, sterowanie mikroprocesorowe zbiorcze góra-dół z funkcją zjazdu
awaryjnego i otwarciem drzwi, szt. 3.
Towarowe małe
Elektryczne, z maszynownią w szybie, kabina, drzwi i obudowa samonośna wykonane z
blachy kwasoodpornej, o nośności 150 kg, szt. 2.
3.15. Wentylacja grawitacyjna
Z rur stalowych ocynkowanych okrągłych (typu „spiro”) lub z rur kwadratowych.
4. Wymagania ochrony pożarowej
Właściwe warunki ochrony przeciwpożarowej zapewniono poprzez:
 wydzielenie segmentu „D” jako odrębnej strefy pożarowej,
 umożliwienie ewakuacji z południowej części segmentu „C” do segmentu „D”,
 wykonanie wzdłuż zachodniej granicy działki drogi pożarowej zakończonej placem
manewrowym 20x20 m,
 wydzielenie pożarowe i zapewnienie oddymiania projektowanych klatek
schodowych,
 podział korytarzy stanowiących drogi ewakuacyjne drzwiami dymoszczelnymi na
odcinki nie dłuższe niż 50 m,
 spełnienie innych, aktualnych wymagań ochrony przeciwpożarowej.
19
5. Zestawienie powierzchni
ETAP I
 Budynki nowe
Powierzchnia netto
w tym:
powierzchnia użytkowa
powierzchnia usługowa
powierzchnia ruchu
- 6.942,20 m2
100%
- 3.536,70 m2
- 1.471,13 m2
- 1.934,37 m2
51%
21%
28%
 Przebudowywane i adaptowane powierzchnie budynków istniejących
Powierzchnia netto
w tym:
powierzchnia użytkowa
powierzchnia usługowa
powierzchnia ruchu
- 1.835,70 m2
100%
- 1.245,09 m2
- 590,61 m2
68%
32%
 Powierzchnia zabudowy nowych obiektów towarzyszących
Portiernia
Garaż
Tlenownia
Rozdzielnia
Podjazd dla karetek
-
16,00 m2
58,50 m2
20,70 m2
41,00 m2
82,50 m2
ETAP II
 Przebudowywane i adaptowane powierzchnie budynków istniejących
Powierzchnia netto
w tym:
powierzchnia użytkowa
powierzchnia usługowa
powierzchnia ruchu
- 3.587,06 m2
100%
- 2.696,02 m2
33,54 m2
- 857,50 m2
75%
0%
25%
20
IV. OGRZEWANIE, WENTYLACJA I KLIMATYZACJA
1.Stan istniejący.
1.1 Media grzewcze.
Szpital ogrzewany jest z własnej kotłowni opalanej gazem ziemnym. Kotły wyposażone
są w palniki gazowo-olejowe. Olej dla ogrzewania jest czynnikiem rezerwowym.
2. Opis przyjętych rozwiązań.
2.1 Media grzewcze.
Zapotrzebowanie ciepła dla segmentu D wynosi wstępnie 750kW.
Zapotrzebowanie ciepła dla segmentu E wynosi 30kW. Część grzewcza segmentu E
włączona będzie do instalacji grzewczej części istniejącej segmentów sąsiednich.
Przewiduje się lokalizację kotłowni na parterze w wydzielonej części budynku.
Kotłownia zasilać będzie w ciepło tylko nowoprojektowany segment D.
Segment E zasilany będzie w ciepło z istniejących segmentów BiC..
Przyjęto 2 kotły kondensacyjne firmy Viessmann Niemcy typ VITOCROSSAL 300 o
znamionowej mocy cieplnej 408kW, z palnikami olejowo-gazowymi. Sprawność 109%
przy parametrach wody grzewczej 75/600C. Głównym czynnikiem grzewczym będzie
gaz ziemny.
Czynnikiem rezerwowym będzie olej opałowy. Nie przewiduje się ciągłego
magazynowania oleju opałowego jako zabezpieczenia na wypadek braku gazu. W razie
konieczności olej opałowy dowieziony będzie w cysternie, skąd zasilane będą kotły.
Ciepła woda przygotowywana będzie w systemowych zasobnikach pojemnościowych
firmy Viessmann.
Sterowanie pracą kotłowni za pośrednictwem systemowej automatyki z regulacją
pogodową firmy Viessmann.
Instalacja spalinowa kotłów wyprowadzona będzie ponad dach budynku. Kominy
wykonane będą dwuściankowe, izolowane, z blachy kwasoodpornej. Montaż kominów
na zewnątrz budynku przy ścianie zewnętrznej w wolnej przestrzeni pomiędzy oknami.
2.2 Instalacje grzewcze i ciepła technologicznego.
Parametry wody grzewczej dla segmentu D: 75/600C. Instalacja grzewcza zasilana
będzie z projektowanego na parterze źródła ciepła.
Część grzewcza segmentu E włączona będzie do instalacji grzewczej części istniejącej
segmentów sąsiednich
Projektuje się w obu projektowanych segmentach tradycyjny system ogrzewania
pomieszczeń poprzez grzejniki płytowe przystosowane do pomieszczeń szpitalnych.
Elementami grzejnymi będą grzejniki firmy VNH. Dla pomieszczeń szpitalnych w
wykonaniu higienicznym, w łazienkach grzejniki łazienkowe. W pomieszczeniach
ogólnego przeznaczenia nie związanymi z lecznictwem zamontować grzejniki płytowe
konwektorowe tradycyjne.
21
Wszystkie grzejniki będą wyposażone w zawory grzejnikowe z głowicami
termostatycznymi i zaworami powrotnymi odcinającymi np. RLV prod. Danfoss.
Montaż grzejników w pomieszczeniach, przede wszystkim przy ścianach zewnętrznych
pod oknami, ewentualnie w innych dogodnych miejscach wynikających z aranżacji
pomieszczeń. Odległość od ścian minimum 10cm.
Piony i gałązki montować w bruzdach ściennych. Podejścia do grzejników
wyprowadzone ze ścian.
Instalacja ciepła technologicznego doprowadzać będzie czynnik grzewczy do
wymienników w centralach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych zlokalizowanych na
dachu budynku. Wszystkie centrale wyposażone będą w dodatkową pustą sekcję dla
montażu armatury regulacyjno-odcinającej i pomp obiegowych central.
Instalacje grzewcze i technologiczne zaprojektowano:
 Główne ciągi komunikacyjne i zasilanie w ciepło central wentylacyjnych i
klimatyzacyjnych z rur stalowych czarnych łączonych przez spawanie
 Piony i podejścia do grzejników wykonać z rur systemu Uponor PE-RT/AL/PE-RT
( PE-RT spełniający normę DIN 16833 – materiał DOWLEX 2388) lub innych
równorzędnych typu PE- RT/AL/PE-RT. Rura bazowa z aluminium zgrzewana na
zakładkę. Do łączenia stosować kształtki systemowe, zaprasowywane Uponor PERT/AL/PE-RT albo inne równorzędne, wykonane z mosiądzu cynowanego w
komplecie z tuleją zaciskową z aluminium z systemem gwarancji próby ciśnienia
lub złączki z PPSU, w komplecie z tuleją zaciskową ze stali nierdzewnej.
Regulacja instalacji grzewczych poprzez zawory podpionowe do regulacji hydraulicznej
prod. Danfoss oraz zaworów grzejnikowych głowicami termostatycznymi Danfoss.
Rozprowadzenie głównych przewodów przewiduje się w szachtach instalacyjnych i
wyznaczonych miejscach w części parterowej budynku.
Przewody grzewcze izolować otuliną z wełny mineralnej pod płaszczem z tworzywa
sztucznego produkcji np. Rockwool. Także kształtki systemowe Można przyjąć tej
firmy.
Przewody stalowe zabezpieczyć antykorozyjnie farbą np. Cekor, odporną na
temperaturę do 1000C.
2.3 Instalacje wody lodowej.
Instalacja wody lodowej zasilać będzie chłodnice w urządzeniach klimatyzacyjnych, dla
obszarów o podwyższonym reżimie jakości powietrza takich jak:





OIOM
Blok operacyjny
Laboratoria
Pomieszczenia tomografu komputerowego
oraz indywidualne klimakonwektory w pomieszczeniach wskazanych przez
użytkownika
Przewiduje się, że instalacja wody lodowej zasilana będzie czynnikiem o parametrach
7/120C.
22
Instalację wody lodowej zaprojektowano z rur stalowych instalacyjnych łączonych
przez spawanie oraz z rur polietylenowych z wkładką stabilizacyjną aluminiową i
powłoką antydyfuzyjną.
Przewody wody lodowej izolować termicznie otulinami z pianki wg technologii np.
Armaflex.
Agregaty wody lodowej sprężarkowe kompaktowe zewnętrzne, ze skraplaczem
powietrznym i wodnym - stanowią monoblok chłodniczy instalowany na zewnątrz
budynku. Agregaty umożliwią częściowy odzysk energii cieplnej skraplania do celów
grzewczych lub produkcji cieplej wody użytkowej. Konieczne jest stosowanie cieczy
niskokrzepliwych, jako czynników pośrednich, aby zabezpieczyć ciecz w instalacjach
przed zamarznięciem w okresie zimowym.
Montaż agregatów wody lodowej na dachu budynku.
2.4 Instalacje wentylacyjne.
Wentylacja musi spełniać wymagania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10
listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem
fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U.
Nr 213, poz. 1568).
Wszystkie pomieszczenia powinny mieć zapewnioną co najmniej 1,5-krotną wymianę
powietrza na godzinę.
W pomieszczeniach, w których konieczna jest zwiększona wymiana powietrza
przekraczająca 2-krotną wymianę na godzinę będzie zainstalowana wentylacja
mechaniczna nawiewno-wywiewna.
Wentylacja mechaniczna i klimatyzacja będzie grupowana w zespoły nawiewnowywiewne. Każdy z zespołów obsługiwać będzie pomieszczenia o porównywalnym
poziomie wymagań sanitarnych i zbliżonej funkcji.
Zgodnie z przepisami / Dz. U. Nr 213, poz. 1568/ system wentylacji powinien
uniemożliwiać rozprzestrzenianie się chorób drogą powietrzną przez wytworzenie
gradientu ciśnienia w sposób powodujący powstawanie najwyższego ciśnienia w
korytarzach oddziału, niższego o 5 % w śluzach prowadzących do sal chorych i
niższego o 10 % w pokojach pacjentów i innych pomieszczeniach oddziału.
System wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej powinien spełnić powyższe
warunki.
Powyższe stosuje się w szczególności do: pomieszczeń do prac jałowych, pracowni
laboratoryjnych, centralnej sterylizatorni, dezynfektorni, pomieszczeń zabiegów hydroi kinezyterapeutycznych, sal elektro- i światłolecznictwa, sal endoskopii, pracowni
diagnostyki obrazowej, ciemni i pracowni fotograficznych, centralnej stacji łóżek.
W pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych i pomocniczych dopuszcza się wentylację
mechaniczną wywiewną z zapewnieniem dopływu powietrza z zewnątrz pomieszczenia.
W pomieszczeniach wymagających wysokiego stopnia czystości mikrobiologicznej
instalacja klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinna zapewniać nawiew
powietrza poprzez filtr zapewniający wymaganą czystość powietrza.
23
Pracownia przygotowania podłoży i odczynników oraz pracownie: wirusologiczna,
bakteriologiczna i mykologiczna powinny być wyposażone w loże laminarne co
najmniej drugiej klasy.
Pracownie laboratorium powinny być wyposażone w wentylację nawiewno-wywiewną
zapewniającą odpowiedni stopień oczyszczania zarówno powietrza nawiewanego, jak
również usuwanego z pomieszczeń.
2.4.1 Wentylacja grawitacyjna.
Wentylacja grawitacyjna pomieszczeń wykonana będzie poprzez kanały wentylacyjne
prefabrykowane, wykonane wg projektu arch-budowlanego.
2.4.2 Wentylacja mechaniczna.
Przewiduje się zaprojektowanie układów wentylacyjnych kanałowych dla spełnienia
wymagań niezbędnej wymiany powietrza w pomieszczeniach i w obszarach o
zwiększonych wymaganiach jakości powietrza.
Układy wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej wraz z centralami
wentylacyjnymi realizować będą obróbkę powietrza wentylacyjnego do parametrów
określonych przepisami lub wymaganiami Użytkownika. Powietrze przygotowane
przez centrale wentylacyjne będzie filtrowane i ogrzewane.
Wszystkie centrale zamontowane będą na poddaszu lub w piwnicy projektowanego
budynku.
Wyposażenie central wentylacyjnych:
 Wymienniki odzysku ciepła z powietrza zużytego usuwanego z budynku.
 Nagrzewnice wodne zasilane czynnikiem grzewczym z kotłowni gazowej
 Filtry powietrza
 Przepustnice z siłownikami
 Centrale wykonane będą jako nawiewno-wywiewne
 Pełna automatyka
 Dodatkowe puste sekcje dla montażu armatury regulacyjno-odcinającej i pomp
obiegowych central.
W pomieszczeniach pomocniczych oraz w indywidualnych pomieszczeniach socjalnych
i sanitarnych zaprojektowane będą układy wentylacji mechanicznej wywiewnej poprzez
wentylatory wywiewne kanałowe, wentylatory dachowe oraz wentylatory łazienkowe.
Wentylatory łazienkowe uruchamiane będą wraz z oświetleniem. Pozostałe wentylatory
uruchamiane będą wg potrzeb lub włączone w automatykę budynku.
Kanały wentylacyjne będą ocynkowane z wziernikami dla okresowej ich kontroli i
umożliwienia ich czyszczenia i dezynfekcji. Przewiduje się kanały prostokątne typu A i
okrągłe kanały Spiro. Podejścia do nawiewników wykonane będą przewodami
elastycznymi izolowanymi zabudowanymi stropami podwieszonymi. Kanały będą
izolowane wełną mineralną na folii.PE
Nawiewniki montowane będą w skrzynkach rozprężnych izolowanych z regulacją a
kratki wentylacyjne z przepustnicami.
W pomieszczeniach o podwyższonym reżimie czystości powietrza np. w strefie OIOM i
blok operacyjny zastosowane będą nawiewniki z filtrami absolutnymi HEPA oraz
stropy laminarne.
24
Jednym z warunków prawidłowo działającej wentylacji ogólnej jest sprzężenie
nawiewu z wywiewem w pomieszczeniach objętych wentylacją mechaniczną
nawiewno-wywiewną.
2.4.3 Instalacja wentylacji pomieszczeń czystych.
W urządzeniach obsługujących pomieszczenia „czyste” zastosowane będą filtry o
precyzyjnej separacji zanieczyszczeń powietrza klasy co najmniej EU 8.
Nawiewniki do poszczególnych pomieszczeń wyposażone zostaną w filtry HEPA.
2.5 Instalacje klimatyzacyjne.
Instalacje klimatyzacyjne będą zaprojektowane we wszystkich pomieszczeniach, w
których temperatura wewnętrzna w okresie letnim nie powinna wzrosnąć powyżej
ustalonej przepisami i wymaganiami dla danego pomieszczenia. Wymagania takie
dotyczą obszarów budynku takich jak:



OIOM,
blok operacyjny,
pomieszczenia tomografu komputerowego
Centrale dla OIOM i Bloku operacyjnego wykonane będą w wersji higienicznej
Przewiduje się, że układy będą w pełni klimatyzowane z nawilżaniem i osuszaniem
powietrza.
Układy wentylacji mechanicznej i klimatyzacyjne będą grupowana w zespoły
nawiewno-wywiewne. Każdy z zespołów obsługiwać będzie pomieszczenia o
porównywalnym poziomie wymagań sanitarnych i zbliżonej funkcji.
Powietrze przygotowane przez centrale klimatyzacyjne będzie filtrowane, ogrzewane
lub chłodzone, osuszane i nawilżane.
Wszystkie centrale zamontowane będą na dachu projektowanego budynku.
Wyposażenie central klimatyzacyjnych:
 Wymienniki odzysku ciepła z powietrza zużytego usuwanego z budynku.
 Nagrzewnice wodne zasilane czynnikiem grzewczym z kotłowni gazowej
 Chłodnice zasilane wodą lodową o parametrach 7/120C
 Filtry
 Przepustnice z siłownikami
 Osuszanie i nawilżanie
 Centrale wykonane będą jako nawiewno-wywiewne w układzie pionowym lub
poziomym
 Pełna automatyka
W pomieszczeniach indywidualnych o podwyższonych wymaganiach temperaturowych
zastosowane będą klimakonwektory.
25
V. SIECI I INSTALACJE WODNO-KANALIZACYJNE
SIECI WOD-KAN.
1. Normy / przepisy
Sieci wod-kan będą wykonane zgodnie z zasadami wiedzy technicznej oraz normami i przepisami obowiązującymi w Polsce.
1.1. Wykaz norm zastosowanych w projekcie













PN-B-107520: 1998 zabudowa zestawów wodomierzowych
PN-92/B-10735 Przewody kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze
PN-B-10725: 1997 Zewnętrzne przewody wodociągowe
PN-87/B-01060 Sieci wodociągowe
PN-92/B-01706 Instalacje wodociągowe
PN-EN 1717: 2003 Zawory antyskażeniowe
PN-B-10720 Zabudowa zestawów wodomierzowych
PN-B-10736: 1999 Roboty ziemne
PN-81/B-10725 Próby szczelności
PN-94/H-74051/02 Włazy kanałowe
PN-EN 12201 Rury wodociągowe z PE
PN-EN 1401-1 Rury kanalizacyjne PCV
PN-86/B-09700 Oznakowanie sieci wodociągowych
2. Przedmiot i zakres opracowania
Przedmiotem opracowania są sieci wod-kan przyobiektowe na terenie
modernizowanego szpitala pulmonologii w Bydgoszczy przy ul. Seminaryjnej 1
Zakres opracowania obejmuje sieci wod-kan układane na terenie należącym do
Inwestora w poniższym zakresie:
 sieć wodociągowa wraz przyłączami
 kanalizacja sanitarna wraz z przyłączami
 kanalizacja deszczowa wraz z przyłączami
3. Opis projektowanych rozwiązań
3.1. Sieć wodociągowa
Zasilanie sieci wodociągowej przyobiektowej przewiduje się z miejskiej sieci
wodociągowej ø300PE ułożonej na terenie inwestora od strony ul. Szubińskiej..
Przyłącza oraz sieć przyobiektową projektuje się z ciśnieniowych rur PE ø 90 x 6,7 do
160 x 11,8 mm, PE80, SDR13,6 PN 10. Producent Vavin Metalplast-Buk.
Włączanie do istniejącej sieci miejskiej wykonać za pomocą trójnika. Po włączeniu do
sieci miejskiej zamontować zasuwy odcinające a następnie po wejściu na teren
inwestora w wydzielonych pomieszczeniach, zamontowane będą zestawy
wodomierzowe zgodnie z normą PN-B-10720 z wodomierzem śrubowym typ MNW
100 i zaworem antyskażeniowym typ BA zgodnie z normą PN-EN1717: 2003.
26
Na przyłączach oraz sieci przewidziano zasuwy odcinające kołnierzowe z miękkim
uszczelnieniem klina wraz z obudową do zasuw i skrzynką uliczną do zasuw. Z
projektowanej sieci zasilane będą hydranty p.poż. ø80mm, typu nadziemnego oraz
instalacja wewnętrzna szpitala poprzez zbiornik buforowy zlokalizowany w stacji
uzdatniania wody – jako awaryjne lub uzupełniające źródło wody. Nad projektowanymi
sieciami i przyłączem ok. 0,5m nad przewodem ułożyć taśmę sygnalizacyjną w kolorze
niebieskim. Do górnej tworzącej przewodu wodociągowego mocować drut
sygnalizacyjny, miedziany DY6 z wyprowadzeniem do skrzynki do zasuw i
połączeniem z zestawem wodomierzowym (zakończyć opaską zaciskową metalową). Z
uwagi na charakter obiekty przewiduje się jako drugie źródło zasilania w wodę, własne
ujęcie ze studni głębinowej wraz ze stacją uzdatniania wody i hydrofornia. Ujęci to
będzie podstawowym źródłem zasiania w wodę modernizowanego szpitala za
wyjątkiem hydrantów zewnętrznych, które zasilane będą z sieci miejskiej. Projektowaną
trasę przyłącza, średnice oraz miejsce zabudowy zasuwy pokazano w części graficznej.
3.1.1 Próba szczelności
Wg. BN-82/9192-06 i ustaleń normy PN-81/B-10725
Próbę szczelności wykonać po ułożeniu przewodu i wykonaniu warstwy ochronnej z
podbiciem z obu stron. Wszystkie złącza w czasie próby powinny być odkryte. Próbę
szczelności wykonywać hydraulicznie na ciśnienie 1.5 razy w stosunku do ciśnienia
roboczego nie mniej niż 1.0 Mpa.
3.1.2 Płukanie i dezynfekcja
Przed oddaniem do eksploatacji przewody należy przepłukać w przypadku
stwierdzenia, że woda nie odpowiada warunkom bakteriologicznym wody do picia
należy przeprowadzić dezynfekcję podchlorynem wapnia lub sodu zawierającego co
najmniej 50mg Cl2/l przy czasie kontaktu 24 godziny. Po dezynfekcji należy przewody
ponownie przepłukać i dokonać analizy bakteriologicznej wody w laboratorium.
3.2 Kanalizacja sanitarna
Projektowana kanalizacja sanitarna odprowadzać będzie ścieki socjalno-bytowe z części
socjalnych i biurowych oraz ścieki z poszczególnych oddziałów szpitala po przez sieci
wewnętrzną i istniejący zbiornik Imhoffa do miejskiego kolektora sanitarnego w ul.
Szubińskiej. Kanalizację projektuje się z rur kanalizacyjnych PVC kielichowych, klasy
S ø200 mm, natomiast wszystkie przyłącza do budynków wykonać z rur
kanalizacyjnych PVC kielichowych, klasy S ø160mm, firmy Vavin Metalplast-Buk.
Na kanalizacji na załamaniach trasy oraz odgałęzieniach zaprojektowano typowe
studzienki rewizyjne z kręgów żelbetowych Φ1200 mm, łączonych na uszczelki
gumowe typu Simplex przykryte płytą nadstudzienną, z pierścieniem odciążającym (w
drogach) i włazem żeliwnym typu ciężkiego klasy D-400. Dolna część studzienki
monolityczna. Wejście przewodów do studzienek przy pomocy szczelnych tulei.
Powierzchnie zewnętrzne studzienek zabezpieczyć przez dwukrotne pomalowanie
abizolem R+P. Łączenie kręgów żelbetowych na uszczelki gumowe. Spadki, średnice
oraz sposób rozprowadzenia przewodów pokazano w części graficznej.
27
3.3 Kanalizacja deszczowa
Projektowana kanalizacja deszczowa odprowadza wody opadowe z powierzchni
dachowych, dróg oraz parkingów do miejskiej kanalizacji deszczowej w ul. Szubińskiej
i Seminaryjnej.
Z uwagi na szczupłość terenu nie dokonano podziału wód deszczowych na „brudne” i
„czyste” a jedynie na ciągach z projektowanych parkingów zaprojektowano osadniki i
separatory produktów ropopochodnych Kanalizację deszczową projektuje się z rur
kanalizacyjnych PVC kielichowych klasy S w zakresie średnic ø200 do ø315 mm. Na
załamaniach tras typowe studzienki rewizyjne ø1200 mm jak na kanalizacji sanitarnej.
Wody opadowe ujmowane będą za pomocą typowych wpustów ulicznych z kręgów
betonowych Φ 500 mm z osadnikiem o głębokości 800 mm i rynien odwadniających
(odwodnienie liniowe). Natomiast wody opadowe z powierzchni dachów budynków
odprowadzane będą rynnami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Rynny zewnętrzne należy
wykonać z rur PVC kielichowych i wyprowadzić 1.5 m nad poziom terenu, a 0.5 m nad
terenem zamontować typowe osadniki deszczowe.
Spadki, średnice, materiał oraz sposób rozprowadzenia przewodów pokazano w części
graficznej.
4. Posadowienie kanałów i przewodów
Projektowane przewody z uwagi na nie zmienne warunki gruntowe należy układać na
podsypce piaskowej gr.15cm. Zasypkę z uwagi na prowadzenie przewodów pod
drogami oraz placami manewrowymi należy wykonać piaskiem drobnym uzyskanym z
wykonanych wykopów lub dowieść. Zasypkę wykonywać warstwami gr. 30cm z
jednoczesnym zagęszczaniem. Z uwagi na niekorzystne warunki gruntowo- wodne
należy stosować w wykopach pionowe przepony izolacyjne z gruntu spoistego.
5. Roboty ziemne
Wykopy pod projektowane sieci należy wykonać jako wąsko-przestrzenne, szalowane
wykonywane mechanicznie w 70% a pozostałe 30% ręcznie. W miejscu występowania
glin zwięzłych, lokalnie nasypów należy dokonać wymiany gruntu. Dno wykopu należy
bezwzględnie chronić przed rozmyciem lub zmrożeniem. W związku z tym ostatnie
30cm gruntu należy wybrać ręcznie, wykonać podsypkę i przystąpić do układania
przewodów.
Zasypkę wykopów wykonać zgodnie z normą BN-72/8932-01 tak aby uzyskać stopień
zagęszczenia Wz=1.
Roboty ziemne należy wykonywać zgodnie z obowiązującymi normami. Szczególną
uwagę należy zwrócić na przepisy zawarte w PN-B/10736: 1999 oraz PN-81/B-03020 i
PN-B/06050
6. Ogólne uwagi dla wykonawcy
Roboty, próby i odbiory należy wykonywać zgodnie z WTW i OSW i WTW i OKS.
Podczas prowadzenia robót szczególną uwagę należy zwrócić na przestrzeganie
przepisów BHP.
Wszelkie zmiany w stosunku do projektu, które mogą wyniknąć z technologii robót
lub nieznanych w czasie projektowania warunków miejscowych, należy uzgodnić z
biurem autorskim.
28
7. Obliczenie
7.1. Zapotrzebowanie wody
Zapotrzebowanie wody dla celów p.poż.


instalacja wewnętrzna p.poż.
5 l/s
instalacja zewnętrzna p.poż. 20 l/s
Zapotrzebowanie na cele socjalno-bytowe
Założenia
Ilość łóżek -200 szt
Zapotrzebowanie na 1 łóżko – 800 l/db
Qdb= 200 x 800 = 160000 l/db
Qdbmax= 160 x 1.2 = 192 m3/db
Qśrh = 192 : 24 = 8,0 m3/h
Qmaxh = 8 x 3 = 24 m3/h = 6.66 l/s
Zapotrzebowanie wody ogółem
Q = 25 + 6.66 x 0.15 = 26.0 l/s
7.2 Ilość odprowadzanych ścieków
Przyjęto 95% ilości zużytej wody
stąd :
Qścieków= 192 x 0.95 = 182.4 m3/db
7.3 Dobór wodomierza
Przepływ obliczeniowy



instalacja wewnętrzna p.poż.
instalacja zewnętrzna p.poż.
cele socjalno-bytowe 6.66 x15% =
5 l/s
20 l/s
1 l/s
q = 26 l/s =93.6m3/h
29
Umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza:
qw = 2 × 93.6 = 187 m3/h
Przyjęto wodomierz śrubowy do wody zimnej typ MWN 100 DN100mm, qn = 60 m3/h,
qmax = 230 m3/h.
Producent: POWOGAZ - Poznań .
Wodomierz spełnia warunek: q  qmax ,
2
93.6 
230
 115
2
Średnica przyłącza wodociągowego
Maksymalny przepływ sekundowy -26l/sek
Dla powyższego przepływu przyjęto przyłącze z rur ø 160PE.
INSTALACJE WOD-KAN.
1. Opis projektowanych rozwiązań
1.1 Instalacja wody zimnej
Woda do poszczególnych obiektów szpitala doprowadzona zostanie z projektowanej
stacji uzdatniania wody oraz w wypadku awarii z sieci miejskiej. Przyłącze z sieci
miejskiej wprowadzone zostanie do wydzielonego pomieszczenia wodomierza, w
których zaprojektowano zestaw wodomierzowy z zaworem antyskażeniowym zgodnie z
normą PN-EN 1717 z 2003r.
Główne przewody rozprowadzające i podejścia do poszczególnych pomieszczeń
projektuje się nad stropami podwieszonym w nawiązaniu do istniejącej instalacji.
Natomiast podejścia do poszczególnych urządzeń w pomieszczeniach socjalnobytowych wykonać w przestrzeniach ścianek gipsowo kartonowych lub pod tynkiem.
Na głównych odgałęzieniach przewidziano zawory odcinające kulowe, a w węzłach
sanitarnych zawory kulowe ze złączką do węża i zaworem antyskażeniowym.
Główne ciągi instalacji wody zimnej przewiduje się z rur stalowych ocynkowanych ze
szwem wg PN-79/H-74200 o połączeniach gwintowanych w termoizolacji
polipropylenowej typu Armaflex lub Thermoflex, natomiast w pomieszczeniach
socjalno bytowych i pozostałych z rur miedzianych. Z instalacji wody zimnej zasilane
będą hydranty p.poż. umieszczone w typowych szafkach hydrantowych z gaśnicą.
1.2 Instalacja wody ciepłej z cyrkulacją
Ciepła woda dla potrzeb szpitala przygotowywana będzie centralnie w projektowanych
kotłowniach. Dla instalacji ciepłej wody przewidziano cyrkulację wymuszoną.
Przewody wody ciepłej i cyrkulacyjnej rozprowadzono równolegle do instalacji wody
zimnej. W pomieszczeniach socjalno bytowych przy umywalkach, zlewozmywakach
zastosować baterie jednochwytowe typu stojącego, a pomieszczeniach bloku
operacyjnego zgodnie z wytycznymi technologicznymi.
Instalację wody ciepłej i cyrkulacyjnej projektuje się analogicznie jak wody zimnej tj.
główne ciągi z rur stalowych ocynkowanych a pozostałe z rur miedzianych łączonych
przez lutowanie.
30
1.3 Instalacja wody p.poż
Woda do celów pożarowych będzie pobierana z instalacji wody pitnej. Zgodnie z
wytycznymi pożarowymi przewidziano szafki hydrantowe z gaśnicą i zaworem ø25
mm, wyposażone w wąż półsztywny o długości 30m i prądownicę. Zawory hydrantowe
montować na wysokości 1.35 m nad poziomem posadzki w pobliżu pionów
wodociągowych.
1.3.1 Próba szczelności
Wg. BN-82/9192-06 i ustaleń normy PN-81/B-10725
Próbę szczelności wykonać po wykonaniu instalacji lub jej części. Wszystkie złącza w
czasie próby powinny być odkryte. Próbę szczelności wykonywać hydraulicznie na
ciśnienie 1.5 razy w stosunku do ciśnienia roboczego nie mniej niż 1.0 Mpa.
1.3.2 Płukanie i dezynfekcja
Przed oddaniem do eksploatacji przewody należy przepłukać i pobrać próbki do
badania, w przypadku stwierdzenia, że woda nie odpowiada warunkom
bakteriologicznym wody do picia należy przeprowadzić dezynfekcję podchlorynem
wapnia lub sodu zawierającego, co najmniej 50mg Cl2/l przy czasie kontaktu 24
godziny. Po dezynfekcji należy przewody ponownie przepłukać i dokonać analizy
bakteriologicznej wody w laboratorium.
1.4 Kanalizacja sanitarna
Kanalizacja sanitarna odprowadzać będzie ścieki socjalno-bytowe z pomieszczeń
sanitarnych ogólnodostępnych, bloku szatniowego, bloku operacyjnego oraz części
administracyjnej do projektowanej zewnętrznej kanalizacji sanitarnej. Podejścia do
urządzeń wykonać w ścianach gipsowo kartonowych i pod tynkiem. Kanalizację
poniżej posadzki zaprojektowano z kanalizacyjnych rur, PVC typ S a powyżej posadzki
z rur PVC dla kanalizacji wewnętrznych, firmy Vavin Metalplast-Buk łączonych na
uszczelki gumowe. Odpowietrzenie kanalizacji odbywać się będzie pionami
kanalizacyjnymi wyprowadzonymi ponad dach budynku. Piony w dolnej części należy
wyposażyć w czyszczaki, a w górnej w rury wywiewne. Wszystkie piony należy
obudować, a na wysokości czyszczaków wykonać zamykane otwory umożliwiające
obsługę czyszczaków.
W niniejszym opracowaniu przewiduje się zastosowanie następujących urządzeń
sanitarnych:
 umywalki fajansowe z półpostumentem
 miski ustępowe fajansowe typu wiszącego
 pisuary fajansowe z spłukiwaniem czasowym
 kabiny natryskowe z brodzikiem z blachy emaliowanej
 zlewozmywaki z blachy kwasoodpornej
Umywalki, pisuary, miski ustępowe z uwagi na konstrukcję ścianek należy montować
na stelażach przystosowanych do ścian gipsowo-kartonowych.
1.5 Kanalizacja deszczowa
Kanalizacja deszczowa odprowadzać będzie wody opadowe z powierzchni dachu
rynnami zewnętrznymi ujętymi w projekcie sieci zewnętrznych wod-kan.
31
2. Przejścia przez przegrody budowlane
Wszystkie przejścia przez ściany i stropy oddzielenia pożarowego będą uszczelniane
pożarowo do odporności ogniowej tych przegród t.j. El120. Natomiast przejścia przez
stropy w tej samej strefie wykonać o odporności ogniowej El 60.
3. Ogólne uwagi do wykonawcy

Roboty, próby i odbiory należy wykonywać zgodnie z „Warunkami technicznymi wykonywania i odbioru robót budowlano montażowych” część II.
 Podczas prowadzenia robót szczególną uwagę zwrócić na przestrzeganie
przepisów BHP.
 Wszelkie zmiany do projektu, które mogą wyniknąć z technologii robót lub
nieznanych w czasie projektowania warunków miejscowych, należy uzgodnić
z biurem autorskim
4. Obliczenia
Bilans wody i ścieków załączono w części sieci zewnętrze wod-kan.
32
VI. SIECI I INSTALACJE GAZOWE
1. Charakterystyka ogólna inwestycji.
Obecnie „stara” kotłownia szpitalna wyposażona jest w kotły gazowe o mocy ok. 2000
kW, zasilane przyłączem gazu n/c g150 z ul. Seminaryjnej. Budynek projektowany
będzie posiadał „nową” kotłownię o mocy ok. 700 kW i będzie zasilany nowym
przyłączem gazu n/c od ul. Szubińskiej. Dla realizacji tego celu niezbędne jest
wybudowanie przez dostawcę gazu:
- przyłącza gazowego n/c dł. ok.23 m
Granicę własności pomiędzy dostawcą, a odbiorcą gazu stanowić będzie kurek główny,
który wraz z gazomierzem zamontowany będzie w szafce gazowej zlokalizowanej na
budynku. Budowa wew. inst. gazu w budynku będzie leżała w gestii odbiorcy gazu.
2. Przewody gazowe.
Projektowane przyłącze gazu będzie wykonane z rur PE do gazu SDR 11 posiadającej
deklarację zgodności z wymaganiami PN-EN 1555-2:2004.
Odcinek stalowy przyłącza na podejściu do szafki kurka głównego wykonać z rury
stalowej przewodowej bez szwu według PN-EN 10208-1:2000 w fabrycznej powłoce z
PE, posiadającej deklarację zgodności z wymaganiami w/w normy.
Zarówno rury polietylenowe jak i rury stalowe w powłoce PE oznaczone powinny być
znakiem „B” lub „CE” zgodnie z ustawą z dnia 16.04.2004r o wyrobach budowlanych
(Dz. U. Nr 92, poz. 881) i Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia
14.05.2004r w sprawie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu (Dz.
U. Nr 130, poz. 1386).
Uwaga! Wykonawca przed rozpoczęciem robót musi przedstawić w Rejonie
Dystrybucji Gazu w Bydgoszczy kartę technologiczną zgrzewania rur i kształtek z PE.
Roboty wykonywać zgodnie z kartą technologiczną. Dostarczenie materiałów do
włączenia należy do wykonawcy; włączenia dokonuje POSD. Sposób czyszczenia
gazociągu i przyłączy wg:
- ZSG-01-I-02 Instrukcja czyszczenia wnętrza gazociągu
- ZSG-01-I-01 Instrukcja postępowania przy odbiorach robót zanikających
3. Kształtki i armatura
Połączenie projektowanego przyłącza gazu z gazociągiem wykonane będzie za pomocą
odgałęzienia siodłowego.
Dla projektowanego przyłącza gazu stosować należy kształtki elektrooporowe. Kształtki
powinny być w kolorze żółtym lub czarnym i posiadać certyfikat IGNiG dopuszczający
do stosowania w budowie sieci gazowych oraz deklarację zgodności z w/w certyfikatem
lub PN-EN 1555-3 wystawioną przez producenta lub dystrybutora.
Do budowy przyłączy należy stosować ponadto:
 kolana stalowe hamburskie posiadające deklarację zgodn. z normą DIN2605 lub
DIN 2609,
 przejście PE/Stal z tuleją zaciskową (montować w odl. min. 0,5 m przed szafką),
posiadające certyfikat na znak „B” lub „CE” i oznaczone tym znakiem zgodnie z ustawą
o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2004 r Nr 92, poz. 881) i Rozporządzeniem
ministra infrastruktury w sprawie kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do
obrotu (Dz. U. z 2004r Nr 130, poz. 1386) oraz posiadające deklarację zgodności
wystawioną przez producenta. Kształtki stalowe izolować taśmą PE zgodnie z
instrukcją stosowaną przez POSD.
33
4. Kurek główny
Jako kurek główny zastosować specjalny kurek sferyczny do gazu na ciśnienie
nominalne min. 0,6 MPa, posiadający certyfikat na znak „B” lub „CE” i oznaczony tym
znakiem zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2004r Nr 92, poz. 881) i
Rozporządzeniem ministra infrastruktury w sprawie kontroli wyrobów budowlanych
wprowadzonych do obrotu (Dz. U. z 2004r Nr 130, poz. 1386) oraz posiadający
deklarację zgodności producenta.
Kurek główny zamontowany będzie w szafkowym punkcie pom. zlokalizowanym na
ścianie budynku, na wysokości ok. 0,8 m (min.0,5m) ponad poziomem terenu.
Drzwiczki szafki kurka głównego należy wyposażyć w szybkę umożliwiającą odczyt
gazomierza od strony ulicy.
Lokalizacja kurka głównego przedstawiona została na planie zagospodarowania terenu i
jest zgodna z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U.
nr 75 poz.690).
W szafce punkcie poza kurkiem głównym docelowo zamontowany będzie również
gazomierz .
5. Montaż rurociągu i kształtek
Rury i kształtki PE łączyć doczołowo oraz przy użyciu muf elektrooporowych
zgrzewarką automatyczną.
Rury i elementy stalowe łączyć metodą spawania elektrycznego w 2-giej klasie
konstrukcji spawanych, na podstawie opracowanej technologii spawania i przy
zachowaniu procedur zgodnie z PN-EN-288-1 i PN-EN-288-2. Wszystkie złącza
spawane muszą być poddane oględzinom zewnętrznym i pomiarom /dopuszcza się
klasę wadliwości nie większą jak W 2 wg PN-85/M-69775/. Przy stosowaniu procesów
spawalniczych mają dodatkowo zastosowanie normy: PN–EN 729–1:1997
Spawalnictwo. Spawanie metali. Wytyczne wyboru wymagań dotyczących jakości i
stosowania, PN–EN 729–2:1997 Spawalnictwo. Spawanie metali. Pełne wymagania
dotyczące jakości w spawaniu, PN–EN 729–3:1997 Spawalnictwo. Spawanie metali.
Standardowe wymagania dotyczące jakości w spawaniu, PN–EN 729–4:1997
Spawalnictwo. Spawanie metali. Podstawowe wymagania dotyczące jakości w
spawalnictwie.
6.Zbliżenia i skrzyżowania z innymi obiektami
Trasę przewodów gazowych wybierano z zachowaniem wymaganych odległości
bezpiecznych wg rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz.U. Nr 97
poz.1055).
Skrzyżowania z istniejącym uzbrojeniem podziemnym rozwiązano w następujący
sposób:
- z kablami energ. i telekom. - zabezp. kabel rurą AROT o długości min. 3 m oraz
zachować odl. w pionie min. 0,2 m.
W przypadku innego niż na planie przebiegu istniejącego uzbrojenia powstałe kolizje
rozwiązane zostaną przez projektanta lub inspektora nadzoru.
34
7. Warunki prowadzenia robót










teren robót w obrębie pasa drogowego oznakować zgodnie z zatwierdzonym
projektem organizacji ruchu,
przed przystąpieniem do wykopów zlecić wytyczenie przyłącza służbie geodezyjnej
oraz powiadomić użytkowników istniejącego uzbrojenia naziemnego i
podziemnego,
roboty ziemne wykonać zgodnie z PN–B–06050/99 zachowując wymogi BHP oraz
zabezpieczenia w stosunku do pozostałego uzbrojenia,
zapewnić czystość wnętrza rur i zgrzewanych powierzchni,
w wykopie otwartym pod rurę gazowa zastosować podsypkę piaskowa gr. min. 5
cm,
przewód gazowy oznakować drutem miedzianym o przekroju min, 1,5 mm2 w
izolacji PE; w wykopie drut układać około 5 cm nad rurą gazową, drut należy
doprowadzić do zacisków znajdujących się w szafce gazowej,
po ułożeniu rur w wykopie otwartym zasypać je warstwą nadsypki piaskowej gr.
0,10 m.,
na wierzchu nadsypki ułożyć ok. 30 cm gruntu rodzimego a na nim pas folii
ostrzegawczej w kolorze żółtym o szerokości min. 0,20 m, spełniającej wymagania
ZN – G – 3002.2001,
przed zasypaniem przyłącza dokonać inwentaryzacji geodezyjnej oraz
zaktualizować dokumentację powykonawczą, w dniu odbioru nieodpłatnie
przekazać inwentaryzację do P.O.S.D. Oddział w Bydgoszczy,
pozostałe wymagania wg „Wytycznych budowy gazociągów PE w POZG” wydanie II
UWAGA: Montaż sieci z PE może realizować jedynie wykonawca legitymujący się
odpowiednim doświadczeniem w budowie sieci gazowych. Technologia montażu,
stosowane materiały i urządzenia muszą być zgodne z opracowaną i zatwierdzoną kartą
technologiczną.
8. Próba szczelności
Sieć gazową z przyłączami poddać próbie szczelności z zachowaniem następujących
warunków:
- ciśnienie próby
- 0,4 MPa,
- czas próby
- 24 godz.
- medium próbne
- sprężone powietrze
Pozostałe warunki przeprowadzenia próby szczelności: - zgodnie z PN-92/M-34503.
Odbiór przyłącza dokonać zgodnie z procedurą ZSG-01 wyd. 2 z 2006 roku.
35
VII. SIECI I INSTALACJE ELEKTRYCZNE
1. Stan istniejący
1.1 Zasilanie
Szpital Pulmunologiczny w Bydgoszczy przy ulicy Seminaryjnej zasilany jest z sieci
energetycznej ENEA OPERATOR wyłącznie obwodami kablowymi niskiego napięcia
0,4kV.
Na terenie szpitala w narożniku od strony ulicy Szubińskiej i osiedla Błonie znajduje się
stacja transformatorowa „SZPITAL” spółki ENEA OPERATOR zasilająca okolicznych
odbiorców komunalnych oraz stanowiąca punkt zasilania szpitala na napięciu nN-0,4kV
z mocą przyłączeniową 240kW.
Rezerwowe źródło na napięciu nN-0,4kV zasilania stanowi pobliska stacja
transformatorowa miejska „SEMINARYJNA” zlokalizowana przy ulicy Seminaryjnej
naprzeciwko istniejącego wjazdu na teren szpitala.
Ze stacji „Szpital wyprowadzony jest ciąg kablowy złożony z dwóch równoległych
kabli typu YAKY4x240mm2 a ze stacji „Seminaryjna ciąg kablowy złożony z dwóch
równoległych kabli typu YAKY4x120mm2.. Przełączanie zasilania odbywa się układem
SZR zrealizowanym na dwóch stycznikach SC-402 zainstalowanym w RG-1.
Rozdzielnica ta zlokalizowana w oddzielnym wolnostojącym pomieszczeni i zasila
rozdzielnicę główna RG-2 oraz indywidualne odbiory typu pralnia, portiernia i
oświetlenie terenu..
Dwa rozliczeniowe układy pomiaru zużycia energii typu półpośredniego zainstalowane
są również w pomieszczeniu rozdzielni głównej RG-1.
Rozdzielnica RG-2 zlokalizowana w pobliskim bunkrze i zasila wszystkie rozdzielnice
odbiorcze poza pralnią. Zainstalowano tam również UPS.
Zasilanie rezerwowe niezależne od sieci energetyki zawodowej stanowi zainstalowany
w sąsiednim pomieszczeniu agregat prądotwórczy o mocy 240KVA (200kW). Agregat
uruchamiany jest ręcznie przez obsługę (nie posiada funkcji samostartu).
Po przeprowadzonej analizie przydatności tych urządzeń (stan techniczny, stopień
zużycia oraz technologia ich wykonania) stwierdzono ogólnie brak technicznego
uzasadnienia ich dalszego wykorzystania.
Wyjątkiem jest agregat prądotwórczy który po wyposażeniu w automatykę
samoczynnego startu i zabezpieczeń może nadal stanowić rezerwowe źródło zasilania.
1.2 Wewnętrzna sieć rozdzielcza
Wewnętrzna sieć rozdzielcza zasilająca poszczególne budynki i odbiorniki była
wielokrotnie przebudowywana. Brak jest jej szczegółowej inwentaryzacji. Część kabli
jest nieczynnych i nie zdemontowanych.
Ze względu na częściowe wyburzenia zmianę lokalizacji np. studni głębinowej,
portierni, zmianę sposobu zasilania, wzrost ogólnego zapotrzebowania mocy i zmianę
lokalizacji odbiorników stwierdzić należy że duża część wewnętrznej sieć kablowa
ulegnie przebudowie.
1.3 Instalacje elektryczne
Instalacje elektryczne w większości obiektów są w dużym stopniu zużycia i w
wykonaniu technologicznie przestarzałym.
36
W całym obiekcie występują jedynie nieliczne nowe fragmenty instalacji wymienionej
podczas remontów w ostatnim okresie czasu.
Uwzględniając zły stan techniczny, oraz mając na uwadze częściowe wyburzenia
obiektów, instalacje elektryczne powinny ulec wymianie przy najbliższym remoncie,
przebudowie lub zmianie sposobu użytkowania pozostających pomieszczeń i obiektów.
2. Układ zasilania w energię na czas budowy
Koncepcja zakłada że podczas przebudowy Szpital Pulmunologiczny będzie nadal
funkcjonował z okresowymi nieznacznymi ograniczeniami.
Spowoduje to konieczność pozostawienia całego istniejącego układu zasilania
pozostawiając zasilanie podstawowe i rezerwowe czynnych urządzeń aż do momentu
uruchomienia projektowanych abonenckich stacji transformatorowych, nowej
rozdzielnicy RG-nN z wyłącznikowym układem SZR. Po uruchomieniu nowego układu
zasilania możliwe będzie przepięcie kabli z istniejącej rozdzielnicy RG-1 do
projektowanej RG-nN oraz demontaż RG-1.
W celu usunięcia kolizji z projektowaną zabudową sukcesywnie przebudowywana
zostanie istniejąca sieć kablowa wewnętrzna oraz stopniowe odłączanie
demontowanych obiektów.
Powyższe będzie wymagało szczegółowej inwentaryzacji istniejącej sieci energetycznej
na całym terenie i dostosowanie jej do układu wymuszonego przez kolejne prace
budowlane.
Przyjęte założenie czynnego w ograniczonym stopniu funkcjonowania szpitala, oraz
oddawaniu poszczególnych budynków lub ich części etapami, wymusza kolejność
przebudowy z uwzględnieniem potrzeb w zakresie obiektów technicznych.
W międzyczasie konieczne jest przystosowanie agregatu w układ samostartu i
doposażeniu rozdzielnicy agregatu w pola zasilających projektowany budynek.
3 Stan projektowany
3.1. Zasilanie z sieci energetyki zawodowej
Inwestor wystąpi o warunki zwiększenia mocy zapotrzebowanej do 600kW po zasilania
podstawowego i rezerwowego z dwóch niezależnych źródeł energetyki zawodowej z
dopuszczalną przerwą w zasilaniu do 6 godzin z sieci ENEA OPERATOR (w tym
czasie przewiduje się ograniczenie poboru mocy do wartości 30% zabezpieczonych
pracą istniejącego agregatu o mocy 200kW. Szczegółowy bilans mocy możliwy będzie
na etapie projektu budowlanego gdy uściślone zostaną dane odnośnie urządzeń
wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i technologicznych.
Zakłada się konieczność wybudowania abonenckich kablowych sieci SN-15 kV.
Zasilanie podstawowe kablem wyprowadzonym z wolnego pola stacji „Szpital”
długości około 200m. Zasilanie rezerwowe ze stacji Seminaryjna długości około 100m
co wymaga wymiany zainstalowanej tam rozdzielnicy SN-15 kV lub zainstalowaniu w
jej pobliżu złącza kablowego SN-15kV. Stosować należy kable o napięciu
znamionowym 20kV i przekroju minimum 120mm2
Układy pomiaru zużycia energii oddzielne dla każdej stacji transformatorowej w grupie
taryfowej B23, typu pośredniego przystosowane do zdalnej transmisji wyposażone w
zgodnie z warunkami przyłączenia.
Dla zasilania podstawowego i rezerwowego wybudować należy dwie abonenckie stacje
transformatorowe wyposażone w transformatory 630kVA.
Po stronie nN-0,4kV przewiduje się zainstalowanie w nowym wydzielonym budynku
rozdzielnicy RG-nN wyposażonej w układ samoczynnego załączania rezerwy SZR
zrealizowany na układzie wyłączników mocy.
37
W przypadku wystąpienia awarii na którymkolwiek z zasilaczy, do czasu jej usunięcia
100% obciążenia przejmie drugi z zasilaczy.
Umożliwia to przejęcie pełnego obciążenia w sytuacjach awarii, bezpieczną wymianę
transformatora, wykonywanie przeglądów i konserwacji bez konieczności ograniczenia
poboru mocy.
Ponieważ nie dopuszcza się możliwości wyłączenia zasilania całego szpitala obok
pomieszczenia RG-1 wybudowane zostanie nowe pomieszczenie RG-nN. Umożliwi to
sukcesywne przepinanie odbiorów do nowego układu zasilania i ostateczną likwidację
RG-1.
Projektowany budynek szpitalny zasilany będzie ciągami kablowymi bezpośrednio z
nowej rozdzielnicy RG-nN (z pominięciem RG-2 która zasilać będzie nadal istniejących
odbiory szpitala.
UWAGA!
Dopuszcza się inne rozwiązania techniczne zapewniające zasilanie szpitala w
podstawowe i rezerwowe z sieci energetyki zawodowej oraz awaryjne trzecie źródło w
postaci agregatu prądotwórczego.
3.2. Zasilanie z agregatu prądotwórczego.
Rezerwowym źródłem zasilania w energię elektryczną stanowi istniejący zainstalowany
na stałe agregat prądotwórczy. . Zgodnie z obowiązującymi przepisami agregat musi
zapewniać 30% zapotrzebowania mocy szczytowej szpitala co w przypadku
istniejącego agregatu o mocy 240 kVA (200kW) jest spełnione. Agregat wyposażyć w
funkcję autostartu o czasie rozruchu i przejęcia obciążenia nie dłuższym niż 15s.
Dla awaryjnego zasilania projektowanego obiektu z sekcji rezerwowanej agregatem
rozdzielnicy RG-2 doposażyć w dodatkowe pola odpływowe i wyprowadzić ciągi
kablowe zasilające nowy budynek.
3.3. Zasilacze bezprzerwowe UPS
Istniejący zasilacz UPS zasilający dotychczasowe odbiory pozostają bez zmian.
Zgodnie z przepisami w nowym obiekcie zainstalowane zostaną zasilacze UPS
zabezpieczające blok operacyjny, OIOM, systemy informatyczne itp.
3.4. Instalacje elektryczne
Instalacje elektryczne powinny spełniać wymagania normy IEC-60364-7-710.
Instalacja elektryczna wykonana zostanie w systemie TN-S kablami i przewodami
miedzianymi z żyłami oznaczonymi.
Pomieszczenia o najwyższym stopniu zagrożenia dla pacjenta zaliczone do grupy 2
(sale operacyjne, przygotowawcze, wybudzeniowe, OIOM itp.) wyposażone zostaną w
instalacje w układzie sieci IT zasilane z transformatorów medycznych (separacyjnych).
Sieć ta musi posiadać wskaźniki stanu izolacji z możliwością testowania, sygnalizacji i
komunikacji z systemem informatycznym. .
Rozprowadzenie instalacji
Kable zasilające rozdzielnice główne budynków doprowadzone zostaną z budynku
technicznego w tunelach komunikacyjnych, specjalnych kanałach kablowych oraz
bezpośrednio w ziemi.
W budynkach instalacje rozprowadzane będą w korytkach kablowych mocowanych do
ścian i stropu w przestrzeniach między stropem i sufitem podwieszanym.
38
Część instalacji układana bezpośrednio w ścianach. Podejścia do odbiorników w
pomieszczeniach technicznych w rurkach instalacyjnych.
W ciągach pionowych instalacje prowadzone w specjalnych wydzielonych szachtach
instalacyjnych.
Wszelkie przejścia kabli i przewodów przez strefy pożarowe wykonane jako szczelne z
zastosowaniem przegród ogniowych.
Kable zasilające odbiorniki zabezpieczenia pożarowego i sterowania urządzeniami
służącymi ochronie przeciwpożarowej, oraz systemy ich zamocowania powinny
zapewnić ciągłość dostawy energii elektrycznej przez czas pracy urządzenia
pożarowego.
Rozdzielnice główne
W dolnej kondygnacji przewidzieć należy pomieszczenie rozdzielni elektrycznej i UPS
w którym zainstalowane zostaną rozdzielnice główne zasilające rozdzielnice piętrowe,
oddziałowe, i tablice rozdzielcze.
Na wszystkich kondygnacjach przewidziano montaż rozdzielnic piętrowych i
oddziałowe.
Tablice rozdzielcze
Tablice rozdzielcze instalowane będą głównie w zamykanych wnękach z dostępem od
strony korytarza, oraz w pomieszczeniach technicznych.
Wydzielone odbiorniki o dużych mocach zasilane będą bezpośrednio z rozdzielnic
głównych budynku.
Duże odbiorniki technologiczne jak: centralna sterylizatornia, wentylatorownie
wyposażone będą we własne rozdzielnice.
Oświetlenie
Oprawy oświetleniowe oraz zastosowany osprzęt wykonany w stopniu ochrony
odpowiadającym miejscu zainstalowania i warunkom środowiskowym.
Oprawy odporne na zabrudzenia i umożliwiające łatwe umycie, wyposażone w
energooszczędne źródła światła.
Oddziały łóżkowe wyposażone zostaną w oświetlenie ogólne oraz w typowe zestawy
instalowane nad łóżkami wyposażone w oprawy oświetlenia miejscowego.
Oświetlenie awaryjne
Oświetlenie awaryjne spełniać musi wymogi PN-EN 1838.
Oświetlenie awaryjne, ewakuacyjne i kierunkowe przewiduje się częściowo wykonane
w oparciu o oprawy zasilane z układu centralnej baterii akumulatorów, oraz częściowo
w oprawy wyposażone w indywidualne inwertory. Zastosowanie centralnej baterii
akumulatorów pozwala na ograniczenie ilości opraw w stosunku do systemu z
własnym źródłem zasilania.
Umożliwi dowolne zaprogramowanie sposobu pracy (na jasno lub ciemno) i
automatyczne testowanie każdej oprawy. Prowadzony jest także dziennik zdarzeń
zgodnie z wymogami normy PN-EN 50-172.
Gniazda wtykowe
Przewiduje się montaż gniazd wtykowych ogólnego przeznaczenia, oraz gniazd
zasilających urządzenia specjalistyczne.
39
Wszystkie zastosowane gniazda wyłącznie z wydzielonym stykiem ochronnym.
W pomieszczeniach zaliczonych do grupy 2 (sale operacyjne, przygotowawcze,
wybudzeniowe, OIOM itp.) gniazda zasilane z indywidualnych transformatorów
medycznych z zastosowanie układu IT (z izolowanym punktem neutralnym).
W pomieszczeniach tych przewidziane zostaną specjalistyczne kolumny zasilające:
chirurgiczne, anestezjologiczne itp.
Oddziały łóżkowe wyposażone zostaną w gniazda ogólne oraz w typowe zintegrowane
zestawy instalowane nad łóżkami wyposażone w gniazda przeznaczenia miejscowego.
Zasilanie pozostałych odbiorników
Zasilanie odbiorników specjalistycznych medycznych, technicznych, technologicznych
i wentylacyjnych wykonane zostanie zgodnie z wytycznymi branżowymi.
Ochrona przeciwporażeniowa
Dla wszystkich odbiorników zainstalowanych w pomieszczeniach grupy 0 i 1, ochrona
przeciwporażeniowa zrealizowana zostanie przez samoczynne wyłączenie zasilania w
układzie sieci TN-S, wraz z preferowaniem zastosowania wyłączników ochronnych
różnicowo-prądowych.
Podstawową zasadą ochrony przeciwporażeniowej w pomieszczeniach zaliczonych do
grupy 2 (sale operacyjne, przygotowawcze, wybudzeniowe, OIOM itp.) jest
zastosowanie układu IT z izolowanym punktem neutralnym zasilanych z
indywidualnych transformatorów medycznych. Wymagana jest stała kontrola stanu
izolacji i wyrównanie potencjałów wszystkich mas metalowych.
Połączenia wyrównawcze
Połączenia wyrównawcze stanowią ważny element ochrony przeciwporażeniowej. W
każdym z budynków przewiduje się główną szynę wyrównania potencjałów, do której
przyłączone zostaną: uziom fundamentowy i uziomy sztuczne, szyny PE wszystkich
rozdzielnic, tablic rozdzielczych, wszystkie instalacje wodne, gazowe, kanalizacyjne,
wentylacyjne i c.o., przewodzące elementy budynku i jego wyposażenia.
W każdej rozdzielnicy przewidziana zostanie szyna połączeń wyrównawczych, której
powinny być przyłączone przewody dodatkowych połączeń wyrównawczych.
Dla każdego pomieszczenia grupy 1 i 2 powinno być wykonane połączenie
wyrównawcze przyłączone do szyny wyrównawczej celu wyrównania potencjałów w
otoczeniu pacjenta.
Lokalne połączenia wyrównawcze wykonane będą we wszystkich łazienkach, węzłach
sanitarnych itp.
Ochrona przeciwprzepięciowa
Przewiduje się wykonanie wielostopniowej ochrony od przepięć atmosferycznych i
łączeniowych przez zastosowanie ograniczników przepięć instalowanych w
rozdzielnicach i tablicach rozdzielczych. W przypadku specjalistyczne urządzenia lub
systemów komputerowych może zaistnieć konieczność instalowania dodatkowego
stopnia ochrony bezpośrednio przy urządzeniu.
40
Ochrona odgromowa
Budynki szpitalne obligatoryjnie wymagają ochrony odgromowej. Instalacja
odgromowa musi być zrealizowana zgodnie z PN-IEC 61024.
W skład instalacji odgromowej wchodzą zwody niskie instalowane na dachach, zwody
wysokie do stworzenia strefy ochronnej dla urządzeń wentylacyjnych,
klimatyzacyjnych itp., przewody odprowadzające, uziom otokowy wokół budynków.
Połączenia przewodów odprowadzających z uziomem otokowym wykonane za pomocą
zacisków kontrolnych instalowanych w studzienkach lub we wnękach na elewacji
budynku.
3.5. Wymagania ogólne
Całość instalacji elektrycznych i teletechnicznych musi uwzględniać wymagania
stawiane tego typu obiektom szpitalnym zawartymi w Rozporządzeniu Ministra
Zdrowia z dnia 22.06.2005r. (Dz. U. Nr 116 poz. 985 zm. Dz. U. z 2005r. Nr 250,
poz.2115).
Jako materiał pomocniczy w kolejnym etapie opracowania dokumentacji przewiduje się
wykorzystanie wytycznych zawartych ww opracowaniu Krzysztofa Sałasińskiego
„Instalacje elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej”.
41
VIII. GAZY MEDYCZNE
1. Źródła zasilania
1.1. Tlen medyczny
Obecnie głównym źródłem zasilania dla szpitala jest stacjonarny zbiornik kriogeniczny
do magazynowania tlenu ciekłego o pojemności 3000 litrów.
Istniejący zbiornik posiada jak na obecne potrzeby szpitala zbyt małą pojemność i
wymaga częstego napełniania ciekłym tlenem.
Pomocniczym źródłem zasilania i rezerwowym źródłem zasilania są dwie baterie butli z
tlenem gazowym podłączone do wspólnej tablicy redukcyjnej i umieszczone w
wolnostojącej obudowie z dachem i ścianami wykonanymi z blachy i płyt azbestocementowych . Pomieszczenie oraz urządzenia istniejącej rozprężalni tlenu z uwagi na
długoletnią eksploatację, są w bardzo złym stanie technicznym i nie spełniają
wymogów obecnie obowiązujących przepisów i norm.
Dla zaopatrzenia Centrum Pulmunologii w tlen projektuje się:
 główne źródło zasilania – zastąpienie istniejącego zbiornika o pojemności
3000 litrów, większym o pojemności 6000 litrów wraz z odpowiednią parownicą
atmosferyczną o wydajności 100 Nm3/h z kompletnym wyposażeniem
redukcyjnym, bezpieczeństwa, kontrolnym i monitorującym. Usytuowanie
zbiornika w rejonie dotychczasowej lokalizacji.
 pomocnicze i rezerwowe źródła zasilania – likwidacja istniejącej rozprężalni tlenu
z magazynem butli i wybudowanie nowego budynku rozprężalni wraz z
magazynem butli pełnych i pustych w sąsiedztwie obecnej lokalizacji zbiornika
stacjonarnego na tlen.
Jako pomocnicze i rezerwowe źródła zasilania proponuje się zainstalować system
kolektorów butlowych, złożony z dwóch zespołów butli ze sprężonym tlenem gazowym
(każdy 12-16 szt. o pojemności wodnej 40 litrów), które podłączone będą do
automatycznej tablicy redukcyjnej dla tlenu o wydajności ok. 80 m3/h.
Gotowa tablica redukcyjna powinna być wyposażona w komplet wymaganej armatury
to jest: filtry, zawory odcinające, dwustopniową redukcję ciśnienia, drugi stopień z
dwoma równoległymi reduktorami, manometry, zawory nadmiarowe ciśnienia,
przełącznik automatyczny baterii, czujniki ciśnienia, włączniki alarmów, dedykowany
punkt zasilania awaryjnego, główny zawór odcinający.
Tablica powinna być skonfigurowana dla wersji podłączenia zbiornika z ciekłym
tlenem i dwóch baterii butli.
Odprowadzenia gazów z zaworów nadmiarowych wyprowadzone będą na zewnątrz
pomieszczenia.
Oprócz wydzielonego boksu na rozprężalnię tlenu w budynku przewiduje się miejsce
na magazyn butli pełnych i pustych.
Dostawy do szpitala butli z tlenem gazowym odbywać się będą samochodami
wyposażonymi w urządzenie do rozładunku butli na poziom terenu, co umożliwi
rezygnację z budowy rampy rozładunkowej oraz podniesienia poziomu posadzki
rozprężalni.
Projektuje się nowy przewód zasilający tlenu układany w ziemi na głębokości ok. 1,2m
łączący nowy budynek tlenowni z budynkami szpitalnymi. Pod drogami i w miejscach
kolizyjnych przewód zabezpieczony będzie rurami ochronnymi.
Nowy przewód zasilający o większej średnicy wprowadzony zostanie do budynku „B”
w miejscu dotychczasowego wejścia przyłącza tlenu. Po wejściu do budynku nastąpi
rozdział przewodów na zasilający dotychczasową część szpitala oraz zasilający
42
nowoprojektowany budynek „D”. Na odejściach zamontowane będą zawory odcinające.
Do budynku „D” przewód z tlenem doprowadzony będzie w stropie podwieszonym na
poziomie parteru w komunikacji budynku „B” i nowego łącznika z windami.
Podstawowe wymagania dla centralnej stacji tlenu:
 oddzielny budynek ognioodporny i dobrze wentylowany z wyprowadzeniem
wentylacji na zewnątrz (przy posadzce i pod stropem),
 stacjonarny zbiornik kriogeniczny nie powinien być stawiany nad podziemnymi
konstrukcjami, takimi jak bunkry, pomieszczenia piwniczne itp., a także powinien być
oddalony co najmniej o 5m od otwartych rowów, podziemnych konstrukcji, włazów
przewodów kanalizacyjnych lub zamknięć syfonowych, a także co najmniej o 5m od
dróg publicznych.
 zbiornik powinien być stawiany na otwartej przestrzeni, na poziomie gruntu, a
teren powinien być ogrodzony,
 powinien być zapewniony odpowiedni dostęp dla pojazdu dwuczłonowego
dostarczającego ciecz kriogeniczną do zbiornika. Drogi dojazdowe powinny mieć łuki o
promieniu nie mniejszym niż 12m. Podłoże w bezpośrednim sąsiedztwie punktu
napełniania zbiornika tlenem powinno być wykonane z betonu lub innego niepalnego
materiału.
 miejsca możliwych zrzutów gazu z zaworów nadmiarowych ciśnienia powinny
być oddalone przynajmniej o 5m od obszarów ze swobodnym dostępem ludzi.
1.2. Sprężone powietrze medyczne
Sprężone powietrze dla celów medycznych wytwarzane będzie w sprężarkowni
zlokalizowanej w nowoprojektowanym budynku „D” w wydzielonym pomieszczeniu
na poziomie parteru.
System zasilania powietrza medycznego powinien mieć przynajmniej trzy źródła
dostarczające powietrze. Jako źródło powietrza może występować zespół sprężarkowy
lub pojedynczy zespół butli. Każde z przyjętych źródeł powinno być zdolne do zasilania
z zachowaniem przepływu obliczeniowego.
Wybrano do zastosowania wariant złożony z zestawu: trzech zespołów sprężarkowych z
dwoma zbiornikami i podwójnym układem oczyszczającym.
Zespół sprężarkowy składać się będzie z:
 filtra wlotowego,
 sprężarki śrubowej o wydajności ok.55 Nm3/h przy nadciśnieniu 0,8 MPa i mocy
silnika 7,5 KW,
 separatorów wody i oleju z automatycznym zaworem odwadniającym,
 zaworu zwrotnego i zaworu odcinającego
Każda sprężarka podłączona będzie do rurociągu poprzez zastosowanie połączenia
elastycznego, zabezpieczającego przed przenoszeniem się drgań.
Pracą sprężarek sterować będzie sterownik mikroprocesorowy.
Projektuje się zbiorniki sprężonego powietrza o pojemności każdy 1,0m3, na ciśnienie
1,1 MPa, o średnicy ok. 800mm i wysokości ok. 2300mm.
Zbiornik wyposażony będzie w zawór odcinający na wlocie i wylocie, manometr, zawór
spustowy, zawór nadmiarowy ciśnienia, przełącznik do sterowania ciśnieniem.
Układ oczyszczający składać się będzie z:
 filtra wstępnego z manometrem,
 osuszacza adsorpcyjnego z automatycznym odwadniaczem,
 filtra dokładnego z manometrem,
 filtra bardzo dokładnego z manometrem,
 filtra z węglem aktywnym z manometrem
 filtra sterylnego,
43

czujnika alarmu przekroczenia punktu rosy z wyświetlaczem rejestrującym
zawartość pary wodnej.
Za układem oczyszczającym zamontowany będzie króciec z zaworem odcinającym
służący do poboru próbek powietrza.
Do centralnego separatora oleju z wody podłączone będą; separatory cyklonowe wody i
oleju przy sprężarkach, zbiorniki, osuszacze oraz filtry wstępne, dokładne i bardzo
dokładne.
Przed wyjściem przewodu ze sprężarkowni zainstalowany będzie podwójny układ
regulacji ciśnienia, służący do utrzymania stałego ciśnienia w rurociągach instalacji
powietrza medycznego, w skład którego wchodzą zawór odcinający, sieciowy reduktor
ciśnienia, manometr, zawór nadmiarowy ciśnienia i zawór odcinający.
Za podwójnym układem regulacji ciśnienia zamontowane będą główny zawór
odcinający, zawór nadmiarowy, włącznik alarmu ciśnienia oraz zespół zasilania
awaryjnego z zaworem zwrotnym.
Czerpnie powietrza do sprężarek wymagają usytuowania w możliwie najczystszej
strefie. Wloty do sprężarek powinny być zabezpieczone przed dostaniem się do środka
owadów i cząstek stałych.
1.3. Próżnia
Zgodnie z Załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada
2006r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i
sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej stanowiska
intensywnej terapii i stanowiska znieczulenia powinny być wyposażone także w źródła
próżni niezależnie od elektrycznych urządzeń do ssania.
W nowoprojektowanym segmencie „D” projektuje się centralną instalację próżniową.
Maszynownia próżni zlokalizowana będzie w odrębnym pomieszczeniu na poziomie
parteru w projektowanym budynku „D”.
System zasilania dla próżni powinien składać się z przynajmniej trzech pomp
próżniowych, jednego zbiornika, dwóch równolegle umieszczonych filtrów
bakteryjnych i jednego naczynia obserwacyjnego. Każda pompa powinna być zdolna do
zasilania systemu z obliczeniowym przepływem.
Próżnia wytwarzana będzie przez gotowy agregat centralnej próżni przeznaczony do
obsługi 100-200 punktów poboru próżni np.: AVA 700(M) o maksymalnej szybkości
pompowania przy ciśnieniu atmosferycznym 700m3/h w skład którego wchodzą:
 naczynie obserwacyjne,
 zbiornik poziomy w opcji ze stali zwykłej lub nierdzewnej o pojemności 3000 l.,
 3 filtry bakteryjne (po 1 przed każdą pompą),
 3 pompy próżniowe o łącznej zainstalowanej mocy 23 KW,
 sterownik mikroprocesorowy z pomiarem próżni, służący do automatycznego
sterowania w funkcji podciśnienia, sygnalizacji i rejestracji pracy agregatu.
Przed agregatem na rurociągu próżni od strony instalacji będą zainstalowane: główny
zawór odcinający wakuometr i włącznik alarmu podciśnienia.
Agregat z instalacją i pompy próżniowe ze zbiornikiem połączone są poprzez tłumiki
drgań.
Przewody wydechowe pomp próżniowych powinny być wyprowadzone nad dach
budynku, przewodem 110mm i powinny być zabezpieczone przed dostaniem się do
środka owadów, drobnych cząstek i wody. Wyrzuty powinny być usytuowane z dala od
czerpni powietrza oraz otworów okiennych i drzwiowych.
44
1.4. Odciągi gazów użytych do narkozy
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wymagań dla zakładu opieki zdrowotnej,
stanowisko znieczulania powinno być wyposażone w wyciąg gazów anestetycznych.
W pomieszczeniach w których będzie używany podtlenek azotu takich jak: sale
operacyjne, pokoje przygotowania pacjenta, gabinety zabiegowe itp. zainstalowane
będą odciągi dla usuwania zużytych gazów anestetycznych. Odciągi z podtynkowych
tablic poboru gazów oraz z kolumn anestezjologicznych odprowadzać będą zużyte gazy
nad dach budynku, osobnymi przewodami ulokowanymi w pionach instalacyjnych.
2. Instalacja gazów medycznych
Na wyjściu rurociągów z pomieszczeń, gdzie znajdują się źródła zasilania zamontowane
będą główne zawory odcinające. Na wejściu rurociągu tlenu do budynku zamontowane
zostaną zawory odcinające służące celom serwisowym, przeciwpożarowym oraz
wykonane będzie uziemienie rurociągów.
W projektowanym segmencie „D” diagnostyczno-zabiegowo-łóżkowym główne
poziome rurociągi rozprowadzające gazów medycznych: tlenu, sprężonego powietrza i
próżni układane będą pod stropem, w komunikacji na poziomie parteru.
Wyższe kondygnacje zasilane będą pionami układanymi w przestrzeniach
zarezerwowanych dla instalacji.
Od pionów prowadzone będą do pomieszczeń odgałęzienia umieszczone nad stropem
podwieszonym w komunikacji.
Pionowe zejścia na kondygnacjach oraz tam, gdzie nie będzie stropów podwieszonych
rurociągi schowane będą w ścianie.
Na przejściach rurociągów między strefami pożarowymi zainstalowane będą przepusty
instalacyjne oddzielenia ppoż..
Do wykonania rurociągów dla sprężonych gazów medycznych będą użyte rury
miedziane, spełniające wymagania aktualnych norm. Połączenia rur będą wykonane
metodą lutowania twardego lub spawania, z wyjątkiem połączeń gwintowanych,
wykorzystywanych w takich elementach jak zawory odcinające, reduktory, manometry,
czujniki lub punkty poboru.
Rurociągi powinny posiadać podparcia wykonane z materiału odpornego na korozję
w określonych odstępach, zależnych od średnicy rurociągu. Przewody powinny być
trwale oznaczone nazwą gazu lub symbolem oraz kierunkiem przepływu.
Rurociągi wyposażone będą w serwisowe zawory odcinające, obsługiwane przez
personel techniczny takie jak: główne zawory odcinające, zawory odcinające piony,
zawory odcinające urządzenia oraz w strefowe zawory odcinające takie jak: zawory
odcinające poszczególne oddziały szpitalne, sale operacyjne, oddział intensywnej opieki
medycznej, oddział pooperacyjny, sale zabiegowe itp.
Zawory strefowe znajdować się będą w zamykanych podtynkowych skrzynkach
zaworowo-informacyjnych wraz z wymaganym wyposażeniem takim jak: manometry i
wakuometry, dedykowane wlotowe przyłącza awaryjno-konserwacyjne, czujniki
ciśnienia, sygnalizatory.
Zawory odcinające, manometry powinny być oznaczone nazwą gazu ze wskazaniem
obsługiwanego obszaru lub odcinka rurociągu, albo celu ich stosowania.
Montowane punkty poboru dla tlenu, sprężonego powietrza i próżni oraz odciągu
zużytych gazów anestetycznych powinny spełniać wymagania aktualnych norm.
Maksymalne i minimalne ciśnienie rozprowadzania powinno się mieścić:
 dla sprężonych gazów medycznych 400-500 kPa powyżej ciśnienia
atmosferycznego
 dla próżni  60 kPa ciśnienie absolutne.
45
3. Instalacja systemów monitorowania i systemów alarmowych
Będą zainstalowane następujące systemy monitorowania i systemy alarmowe:
Alarmy eksploatacyjne – powiadamiające personel techniczny, że jedno lub więcej ze
źródeł zasilania przestało działać i należy podjąć odpowiednie działania.
Sygnały alarmu eksploatacyjnego będą wskazywać poniższe przypadki:
 przełączenie z głównego na pomocnicze źródło zasilania z butli,
 spadek ciśnienia lub zawartości, do niższego niż minimalne w jakimkolwiek
głównym, pomocniczym lub rezerwowym źródle zasilania,
 niesprawność sprężarek powietrza, pomp próżniowych, systemu kriogenicznego
 zawartość pary wodnej w sprężonym powietrzu powyżej poziomu dopuszczalnego.
Czujniki alarmów eksploatacyjnych będą umieszczone w odpowiednich miejscach w
obrębie źródła zasilania. Panele sygnalizacyjne dla sygnałów alarmu eksploatacyjnego
będą zainstalowane w miejscu gdzie zlokalizowane są źródła zasilania oraz informacje
przekazywane będą do centralnej dyspozytorni.
Dla alarmu eksploatacyjnego powinien być użyty przynajmniej sygnał wizualny.
Awaryjne alarmy eksploatacyjne – wskazujące na nienormalne ciśnienie w rurociągu,
co może wymagać natychmiastowego działania personelu technicznego.
Sygnały awaryjnego alarmu eksploatacyjnego będą wskazywać poniższe przypadki:
 odchylenia ciśnienia o więcej niż 20% w stosunku do nominalnego ciśnienia
rozprowadzania mierzone w rurociągu poniżej głównego zaworu odcinającego,
 wzrostu ciśnienia absolutnego powyżej wartości 44 kPa w rurociągu do próżni
mierzone powyżej głównego zaworu odcinającego,
Czujniki awaryjnych alarmów eksploatacyjnych będą umieszczone w odpowiednich
miejscach w obrębie źródła zasilania przy każdym sieciowym reduktorze ciśnienia.
Panele sygnalizacyjne dla sygnałów awaryjnego alarmu eksploatacyjnego dotyczące
źródeł zasilania będą zainstalowane w miejscu gdzie zlokalizowane są źródła zasilania
oraz sygnały przekazywane będą do centralnej dyspozytorni.
Dla awaryjnego alarmu eksploatacyjnego będą użyte jednocześnie wizualne i
akustyczne sygnały alarmowe.
Awaryjne alarmy kliniczne – wskazujące na nienormalne ciśnienie w rurociągu, co
może wymagać natychmiastowego działania personelu technicznego i personelu
klinicznego.
Sygnały awaryjnego alarmu klinicznego będą wskazywać poniższe przypadki:
 odchylenie ciśnienia o więcej niż 20% w stosunku do nominalnego ciśnienia
rozprowadzania mierzone w rurociągu poniżej dowolnego strefowego zaworu
odcinającego,
 wzrost ciśnienia absolutnego powyżej wartości 66 kPa w rurociągu do próżni
mierzone powyżej dowolnego strefowego zaworu odcinającego,
Czujniki awaryjnych alarmów klinicznych umieszczone w skrzynkach zaworowoinformacyjnych powinny być zamontowane poniżej każdego strefowego zaworu
odcinającego. Panele sygnalizacyjne dla sygnałów awaryjnego alarmu klinicznego będą
zainstalowane w skrzynkach zaworowo-informacyjnych. Zainstalowane czujniki dla
awaryjnego alarmu klinicznego przy strefowych zaworach odcinających będą
przekazywać informacje do dodatkowych sygnalizatorów rozmieszczonych w salach
operacyjnych, pokojach przygotowania pacjenta, salach intensywnej opieki medycznej,
salach wybudzeniowych, salach zabiegowych, w punktach pielęgniarskich i w innych
wybranych pomieszczeniach.
46
Dla awaryjnego alarmu klinicznego będą użyte jednocześnie wizualne i akustyczne
sygnały alarmowe.
Sygnalizacja informacyjna – której celem jest wskazywanie normalnych warunków
pracy przy zastosowaniu wizualnych sygnałów informacyjnych.
Sygnalizatory połączone będą przewodami elektrycznymi miedzianymi z odpowiednimi
czujnikami oraz ze źródłem zasilania elektrycznego. Instalacja sygnalizacji zasilana
będzie w energię elektryczną rezerwowaną z zasilania o napięciu 24V DC.
Informacje ze wszystkich czujników będą przekazywane do centralnej dyspozytorni.
4. Wytyczne dla branż
Budynek rozprężalni tlenu winien być wykonany z materiałów niepalnych, dach lekki,
posadzka betonowa, drzwi otwierane na zewnątrz, wentylacja grawitacyjna przy
posadzce i pod stropem pomieszczenia.
Pomieszczenia sprężarkowni i maszynowni próżni (poziom hałasu 70-80 dB) wymagają
wykonania izolacji akustycznej.
Instalację elektryczną podłączoną zarówno do normalnego jak i awaryjnego zasilania
należy doprowadzić:
 do zasilania sprężarkowni i maszynowni próżni,
 do stacji zgazowania tlenu ciekłego do zasilania pompy przetłaczającej tlen ciekły z
cysterny do zbiornika stacjonarnego,
 do oświetlenia pomieszczeń ze źródłami zasilania,
 do zasilania w źródłach zasilania tablic redukcyjnych,
 systemów monitorowania i systemów alarmowych.
Instalację wod.-kan. należy zapewnić w pomieszczeniach sprężarkowni i maszynowni
próżni.
Zbiornik tlenu ciekłego powinien być w zasięgu hydrantu ppoż.
Wymagana temperatura w pomieszczeniach rozprężalni tlenu, sprężarkowni,
maszynowni próżni wynosi: minimalna +10C, maksymalna +40C.
W pomieszczeniach rozprężalni tlenu grzejniki powinny być zasilane wodą lub parą
wodną pochodzącą z zewnętrznych źródeł i oddalone co najmniej 1m od butli.
W sprężarkowni należy przewidzieć odprowadzenie ciepłego powietrza.
47
IX. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM UŻYTKOWY
48

Podobne dokumenty