Zawał mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego
Zawał mięśnia sercowego: martwica mięśnia sercowego, która spowodowana jest jego
niedokrwieniem.
Zawał mięśnia sercowego jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia
sercowego (obok nagłej śmierci sercowej, dławicy sercowej, przewlekłej
choroby niedokrwiennej serca i tzw. "kardiomiopatii" niedokrwiennej).
Przyczyny:
Do zawału mięśnia sercowego najczęściej dochodzi na tle miażdżycy
tętnic wieńcowych w przebiegu choroby wieńcowej (często
utożsamianej z chorobą niedokrwienną serca). Ognisko miażdżycy w
ścianie tętnicy wieńcowej nazywane jest blaszką miażdżycową.
Powoduje ona zwężenie światła tego naczynia i ograniczenie przepływu
krwi - często w tych przypadkach pacjent odczuwa objawy dławicy
piersiowej przy wysiłku czy zdenerwowaniu.
Mechanizmem, który bezpośrednio prowadzi do zawału, jest pęknięcie lub krwotok do
blaszki miażdżycowej albo narastanie zakrzepu na jej powierzchni. Jeśli średnica naczynia
zostanie zwężona powyżej 2/3 - 3/4 jego średnicy (krytyczne zwężenie tętnicy
wieńcowej) wówczas zwykle dokonuje się zawał mięśnia sercowego w obszarze
zaopatrywanym przez dane naczynie (mięsień sercowy ulega niedokrwieniu i w ciągu
kilku-kilkunastu minut rozpoczyna się jego nieodwracalne uszkodzenie, które w wypadku
nieprzywrócenia dopływu krwi prowadzi do powstania ogniska martwicy tego fragmentu
mięśnia sercowego).
W rzadkich przypadkach przyczyną zawału może być zator tętnicy
wieńcowej, zmiany zapalne tętnic wieńcowych, uraz (np. w wyniku
wypadku komunikacyjnego) lub neuropochodne zaburzenia w
regulacji przepływu krwi przez układ naczyń wieńcowych.
Ogniskowa martwica mięśnia sercowego może pojawić się także w przebiegu wstrząsu i
przy dużym przeroście mięśnia sercowego.
Czynniki ryzyka:
Zawał mięśnia sercowego występuje na ogół po 40. roku życia, częściej u mężczyzn niż u
kobiet, zwłaszcza u osób otyłych i z nadciśnieniem tętniczym. Do czynników ryzyka
należą:
- starszy wiek (wiek krytyczny: u mężczyzn 32-50 lat, u kobiet 45-70)
- płeć męska
- palenie tytoniu
- nadciśnienie tętnicze
inne przyczyny przerostu lewej komory serca (kardiomiopatia, przerost po stosowaniu
leków sterydowych)
- wysoki poziom cholesterolu
- brak aktywności fizycznej
- marskość wątroby (i wynikające z niej zaburzenia metaboliczne)
- cukrzyca
- predyspozycje rodzinne i genetyczne (zawał w rodzinie w wywiadzie)
- otyłość (zwłaszcza brzuszna).
Objawy:
Podmiotowe (subiektywne)
bardzo silny ból w klatce piersiowej (może być znacznie osłabiony lub
nawet nieobecny u osób chorych na cukrzycę), trwający ponad 20
minut, nieustępujący po odpoczynku i po nitratach (nitrogliceryna),
piekący, dławiący, rozpierający, promieniujący do żuchwy, lewej
kończyny górnej (lub obu), panika, lęk przed śmiercią, duszność.
Przedmiotowe (obiektywne)
- bladość
- lepki pot
- spadek ciśnienia tętniczego
- tachykardia - wzrost częstości akcji serca, lub inne zaburzenia tętna
- pobudzenie ruchowe
Postacie kliniczne zawału:
bólowa
obrzękowa (występują objawy obrzęku płuca)
wstrząsowa (objawy wstrząsu kardiogennego)
arytmiczna (zaburzenia rytmu lub przewodnictwa)
brzuszna (gastryczna, gdy dotyczy ściany dolnej)
neurologiczna (objawy niedowładu, dezorientacja i zaburzenia świadomości)
bezbólowa
bezobjawowa
Jak postępować w sytuacji podejrzenia zawału serca:
Duża część pacjentów wzywa specjalistyczną pomoc zbyt późno.
Wynika to ze złudnej nadziei, że ból sam ustąpi za "jakiś czas". Należy
pamiętać o tym, że czas decyduje nie tylko o przeżyciu, ale także o
późniejszym stanie zdrowia i sprawności w życiu codziennym. Zawał,
jako stan nagły jest zawsze zaskakujący zarówno dla chorego, jak i dla
świadka zdarzenia. Chory, któremu wcześniej przepisano nitroglicerynę do doraźnego
znoszenia bólu wieńcowego powinien w razie wystąpienia bólu w klatce piersiowej
przyjąć jedną dawkę nitrogliceryny w sprayu bądź jedną tabletkę pod język.
Uwaga!!!
Jeśli chory ma objawy wstrząsu (bladość i zimne poty) i ciśnienie skurczowe poniżej 90
mmHg nie należy podawać mu nitrogliceryny, gdyż grozi to dalszemu obniżeniu ciśnienia!
Jeśli mimo podania leku w ciągu 5 min ból w klatce piersiowej nie ustępuje albo się
nasila, osoba dotknięta dolegliwościami, bądź osoba, która z nią przebywa powinna
niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 999 lub 112). W czasie wezwania należy
wyraźnie powiedzieć, że wzywa się pogotowie do osoby, która prawdopodobnie ma
zawał serca. Chorego z podejrzeniem zawału serca należy przewieźć do szpitala karetką
pogotowia. Jeśli nie ma przeciwwskazań (chory nie jest uczulony na aspirynę, nie choruje
na astmę oskrzelową, ani sam wcześniej nie przyjął kwasu acetylosalicylowego) należy
podać choremu z podejrzeniem zawału serca 160-325mg kwasu acetylosalicylowego (np.
aspirynę) w postaci tabletki, którą należy rozgryźć. Chorego należy usadzić w pozycji
półleżącej i zadbać, by miał pod plecami stabilne oparcie- pozycja ta ułatwia oddychanie.
Można także otworzyć okno i starać się ograniczyć choremu wszelkie ruchy, gdyż serce
ma zmniejszoną podaż tlenu. Jednocześnie nie można dopuścić do wychłodzenia
organizmu.
Uwaga!!!
U pacjenta z zawałem serca absolutnie nie wolno stosować pozycji
wykonywanej jak przy normalnym wstrząsie czy omdleniu, czyli nie
wolno kłaść go płasko z podniesionymi do góry nogami. W trakcie
zawału serca możemy mieć doczynienia ze wstrząsem kardiogennym,
czyli stanem niewydolności mięśnia sercowego wywołanej upośledzeniem funkcji
wyrzutowej serca (zwiększenie napływu krwi obwodowej do serca), wywołanego
uniesieniem do góry kończyn dolnych, nie jest więc wskazane.
Ważną rolę odgrywa także uspokajanie chorego, gdyż zawałowi serca
towarzyszy silny niepokój i strach przed śmiercią, które dodatkowo
pogarszają jego i tak już bardzo ciężki stan. Jeśli u chorego nastąpi
zatrzymanie krążenia należy przeprowadzić reanimację, czyli wykonać
sztuczne oddychanie (które nie jest bezwzględnym obowiązkiem osoby
udzielającej pomocy) i zewnętrzny masaż serca stosując schemat: 30: 2 (30 uciśnięć
środka klatki piersiowej na głębokość 5cm z prędkością 100/min, na 2 wdechy).
Zawał serca to bardzo często pierwszy objaw choroby serca, która rozwijała się latami.
Zmniejszenie śmiertelności z powodu zawału serca można osiągnąć poprzez profilaktykę,
czyli zmniejszanie czynników ryzyka choroby wieńcowej oraz wczesne rozpoznanie
zawału i szybkie wdrożenie specjalistycznego leczenia. Kluczowe znaczenie ma tutaj
znajomość objawów, tych typowych jak i nietypowych, wskazujących na zawał serca a
także szybka reakcja i właściwe działanie w przypadku podejrzenia zawału. To jak będzie
wyglądać życie po zawale serca jest uzależnione od tego jak szybko nadejdzie pomoc i jak
ona będzie udzielona, dlatego każdy powinien umieć właściwie reagować w sytuacji
zagrożenia.
Bibliografia: Piotr Gajewski. Uniwersalna definicja zawału serca. „Medycyna Praktyczna”.