Szkoła Podstawowa nr 6 im - Szkoła Podstawowa nr 6 w Lublinie

Szkoła Podstawowa nr 6 im. Romualda Traugutta w Lublinie
Savoir-vivre na co dzień
Projekt edukacyjno – wychowawczy dla uczniów klas I – VI
„Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą.”
Adam Mickiewicz
Opracowanie:
Zespół problemowo – zadaniowy w składzie: Przewodnicząca Renata Billewicz
Członkowie: Agnieszka Chlebus, Irena Chmiel, Ewa Gadaj, Małgorzata Gańska,
Agnieszka Lenart-Kulawiak, Bożena Siwiec, Elżbieta Soczyńska
Lublin 2008/2009
I. SŁOWO WSTĘPNE
Do pracy nad niniejszym projektem zainspirowała członków zespołu pani dyrektor
Danuta Nowakowska-Bartłomiejczyk, sugerując konieczność podjęcia działań formujących
niejako „od podstaw” naszych wychowanków i wskazujących im właściwe wzorce
zachowań w kontaktach społecznych.
Jeszcze niedawno zasady dobrego wychowania, obycie towarzyskie, takt, kulturę
osobistą, czyli tzw. nienaganne maniery „wynosiło się z domu”. Pierwsze lekcje savoirvivre’u otrzymywał młody człowiek we wczesnym dzieciństwie od rodziców. Czy wraz ze
zmianą naszego stylu życia, postępem naukowo-technicznym, pędem do błyskawicznych
przeobrażeń cywilizacyjnych bon ton ma pójść do lamusa? Polskie zasady dobrego
wychowania tak silnie osadzone w historii i tradycji rycerskiej oraz szlacheckiej z pewnością
zasługują na kultywowanie, a tym samym na ocalenie od zapomnienia. Zasługują, bo
ułatwiają porozumienie, wprowadzają do kontaktów międzyludzkich niepowtarzalny, ciepły
klimat szacunku dla drugiej osoby, co tak istotnie koresponduje z charakterem zapisów w
Konwencji o prawach dziecka, a w wielu przypadkach pozwalają uniknąć konfliktów.
Sprawiają też, że inni postrzegają nas lepiej.
Młodzież nie zna, a jeżeli zna, to niechętnie respektuje „grzeczność”, uważając ją za
anachronizm, świadectwo minionych epok, które nie przystaje do czasów Internetu i
iPhonów. Jest to więc ważny problem i spore wyzwanie dla wychowawców.
Edward Pietkiewicz w książce Savoir vivre dla każdego pisze: „Ważnym
uzupełnieniem norm prawnych są reguły obyczajowe. Determinują one zachowanie
człowieka i – ogólnie ujmując – dotyczą sposobu bycia, wyglądu zewnętrznego i kultury
spożywania pokarmów.” Dodaje, że „przestrzeganie reguł obyczajowych nie zmienia
warunków życia, ale czyni je przyjemniejszym. Stąd też znajomość tych reguł i ich
stosowanie jest szczególnie ważne w domu i w urzędzie, w podróży i w czasie wypoczynku,
w kraju i za granicą.” Starajmy się to uświadamiać naszym wychowankom.
Choć nie będzie to łatwe, zdobądźmy się więc na dystans wobec wzorów nie zawsze
właściwego zachowania, lansowanych powszechnie, szczególnie przez środki masowego
przekazu i uczmy kreować swój wizerunek w oparciu o stare, dobre, sprawdzone zasady.
Warto podkreślić, że niniejszy projekt stanowi jeden z elementów strategii działań
na rzecz podnoszenia efektów wychowania, co pośrednio przekłada się na wzrost efektów
kształcenia.
2
II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU
Projekt został opracowany przez nauczycieli: nauczania zintegrowanego – Agnieszką
Chlebus, Ewę Gadaj, Małgorzatę Gańską, edukacji polonistycznej – Renatę Billewicz,
Agnieszkę Lenart-Kulawiak, Bożenę Siwiec, edukacji plastycznej – Elżbietę Soczyńską
oraz pedagoga szkolnego, Irenę Chmiel.
Skierowany jest przede wszystkim do wychowawców, ale też do wszystkich
pozostałych nauczycieli. Jego realizację zakłada się w roku szkolnym 2008/2009. Projektem
objęci zostali wszyscy uczniowie SP 6 od klasy pierwszej do szóstej.
Zakładamy, że treści projektu będą realizowane w następujących płaszczyznach:
1. Realizowanie treści projektu przez wychowawców przede wszystkim podczas godzin
wychowawczych (całych jednostek lub ich fragmentów) przynajmniej raz w miesiącu
(w klasach I-III podczas dowolnej lekcji).
2. Realizowanie treści projektu przez wychowawców podczas innych kontaktów z
uczniami, np. podczas wycieczek, wyjść, imprez szkolnych czy klasowych.
3. Realizowanie treści projektu przez nauczycieli poszczególnych edukacji (w tym
przez pedagoga szkolnego podczas godzin wychowania do życia w rodzinie) w
związku ze specyfiką swojego przedmiotu w wymiarze przynajmniej 1 godziny w
semestrze.
4. Realizowanie treści projektu przez Samorząd Uczniowski i redakcję Szóstego
Zmysłu (ta ostatnia w zakresie dokumentowania i propagowania zadań projektu).
5. Realizowanie treści projektu przez nauczycieli świetlicy i bibliotekarzy w związku
ze specyfiką i odmiennością funkcjonowania uczniów w tych pomieszczeniach.
Aby uniknąć chaosu i przypadkowości w realizowaniu haseł projektu dokonano
podziału treści według dwóch podstawowych obszarów. Wobec powyższego proponuje się
zachowanie kolejności realizowania haseł projektu.
Mamy również nadzieję, że w realizację projektu włączy się aktywnie samorząd
uczniowski, a każda klasa podczas swojego dyżuru zrealizuje choćby jedno działanie
korespondujące z hasłami projektu.
3
III. CELE ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH I EDUKACYJNYCH
1. Uświadamianie konieczności poznania i przestrzegania zasad dobrego wychowania
oraz wskazanie korzyści, jakie z tego płyną.
2. Zmotywowanie uczniów do zaakceptowania lansowanych przez projekt zachowań
ogólnie znanych pod nazwą „savoir-vivre” lub „dobre maniery”.
3. Kształtowanie zachowań altruistycznych, empatii i otwarcia na drugiego
człowieka w duchu Konwencji praw dziecka.
4. Poprawianie relacji społecznych, eliminowanie konfliktów, zachowań aroganckich,
wulgarnych i agresywnych.
5. Uwrażliwianie na potrzebę ciągłej pracy nad własnym charakterem i zachowaniem w
kontekście poprawy swojego wizerunku dla siebie i otoczenia.
6. Uświadamianie konieczności zdystansowania się wobec innych, nie zawsze
właściwych, a propagowanych przez media wzorów zachowań.
IV. SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW
Zdajemy sobie sprawę, że wpojenie dziecku dobrych manier nie jest pracą na rok, dwa
czy nawet na sześć lat, a już z pewnością nie powinno to być działanie dorywcze, traktowane
marginesowo.
Warunkiem zrealizowania założonych celów jest:
1. Długotrwała praca w tym zakresie, począwszy od najmłodszych lat.
2. Silne zmotywowanie uczniów do podjęcia współpracy.
3. Włączenie do pomocy rodziców.
4. Rzetelne realizowanie projektu przez wszystkich nauczycieli.
5. Stosowanie różnorodnych metod i technik podczas realizacji zadań projektu.
6. Wykorzystywanie ciekawych środków dydaktycznych, w tym wykorzystanie
techniki komputerowej, projektowanie konkursów, dram, inscenizacji.
7. Kształtowanie określonych zachowań poprzez symulowanie
jak
najbardziej
autentycznych sytuacji.
8. Umożliwianie pracy samodzielnej, indywidualnej i grupowej.
9. Stwarzanie uczniom możliwości aktywnego działania według własnych pomysłów.
10. Ewaluacja własnych działań i omawianie zrealizowanych celów z uczniami
ewentualnie z rodzicami.
4
V. TREŚCI PROJEKTU
Pierwszy obszar – Wychowawcy
Miesiąc
Hasło ogólne
Uszczegółowienie hasła
Diagnoza.
Wrzesień – Diagnoza: ankieta, przykładowe pytania: Czy uważasz, że
wiesz, jak zachować się w każdej sytuacji? Czy znasz i skąd zasady
savoir-vivre’u? Jeśli odpowiedziałeś ‘tak’, rozwiąż bezbłędnie test…
Opracowanie wyników, wnioski.
Czego warto się nauczyć, gdy się dorasta? Np. drzewko decyzyjne.
Październik
Ogólne zasady zachowania w
relacjach międzyludzkich.
Paskudne grzechy przeciw estetyce.
Pięć magicznych słów.
Kindersztuba szkolna.
W kontaktach ze starszymi: Nietakty dorosłych wobec młodych;
Nietakty młodych wobec dorosłych.
Listopad
Komunikaty werbalne i
niewerbalne.
Gesty, pozy, ruchy; mowa ciała.
Odezwij się, a powiem ci, kim jesteś!
Grudzień
Przy stole.
Przy stole, czyli tajemnicza mowa sztućców i nie tylko.
Goście w domu.
Wizyty towarzyskie.
Styczeń
Wśród przyjaciół.
Zawieramy znajomości – uwaga!
W gronie przyjaciół, m.in. kodeks przyjaźni.
Konflikty, winy, przeprosiny.
Luty
Dajemy, pożyczamy, bierzemy.
Prezenty, rewanże, finanse – co komu, z jakiej okazji?
Marzec
Jak nas widzą?
Elegancja, czyli, na czym polega dyskretny urok i jak o to zadbać?
W czym do kogo, gdzie i z jakiej okazji?
Kwiecień
Honor, godność, dyskrecja!
Przykłady honorowego postępowania. Jak i po co dbać o swoją godność
– godność ucznia!
Gdy ktoś mnie się zwierzy… Czy umiesz dochować tajemnicy?
Gadu, gadu…
Gadu, gadu, gadu, to znaczy o sztuce rozmowy nie tylko tete-a-tete
(listy, kartki, telefony, korespondencja internetowa).
Słowa mogą ranić…
Nie tak samo do każdego!
Wyjmij ręce z kieszeni, gdy do mnie mówisz! lub Nie tak głośno!
Wrzesień
Maj
Czerwiec
Co nas może spotkać w czasie wakacji i jak się wtedy zachować?
Gdy wyjeżdżamy, podróżujemy, poznajemy przygodnych znajomych…
Pamiętaj, za granicą ten gest znaczy…
Na plażę raczej nie w szkolnym mundurku, ale…
Dzień dobry na górskim szlaku.
Wszędzie zostaw po sobie porządek!
Wakacyjny bon ton.
Podsumowanie działań.
Co skorzystaliśmy z ‘nauki grzczności’? Podsumowanie.
5
Drugi obszar – Nauczyciele poszczególnych edukacji
L.p
Hasło projektu
Edukacja
1.
Religia
Specyficzne zachowanie podczas katechezy, modlitwy, mszy, uroczystości o charakterze
religijnym.
2.
Język polski
W trosce o kulturę słowa. Zwroty grzecznościowe w pismach użytkowych.
3.
Historia
Od kodeksu rycerskiego do słowa harcerza.
4.
Język angielski
Co kraj, to obyczaj to obyczaj.
5.
Matematyka
Rozumiem czyjś problem matematyczny i staram się mu pomóc (pomoc koleżeńska;
wykresy; procenty).
6.
Przyroda
Jak zachować się w parku, rezerwacie, lesie? Regulaminy, scenki, inscenizacje.
7.
Muzyka
Dobre maniery w teatrze, filharmonii, na koncercie, imprezie muzycznej.
Jak dobrze i kulturalnie bawić się? Jak i jakiej muzyki słuchać?
Co zrobić, aby domowa impreza była udana?
8.
Plastyka
Konkurs na najładniejszą ilustrację do wybranego fragmentu literackiego egzemplifikującego
dobre maniery.
Jak zachować się w muzeum i na wystawie?
9.
Technika
Bon ton w „ruchu pieszych” i zmotoryzowanych.
10.
Informatyka
Kultura korespondencji internetowej, komentarzy, opinii, blogów, (czym jest Netykieta) –
prezentacja multimedialna.
11.
Wychowanie
fizyczne
Fair play w sporcie. Konkurs na najlepszego ucznia – sportowca fair play.
12.
Wychowanie do
życia w rodzinie
Szanuj innych, a sam będziesz szanowany.
Koleżeństwo, przyjaźń i coś jeszcze – jak zachowywać się wobec kolegi, przyjaciela, a jak
wobec sympatii.
13.
Biblioteka
Gdyby książka umiała mówić… List książki do czytelnika.
Zasady zachowania w bibliotece, czytelni; zasady postępowania z wypożyczonymi
materiałami (konkurs na najwłaściwiej zachowującą się klasę w bibliotece).
14.
Świetlica
Kulturalne zachowanie przy obiedzie, na spacerze, podczas zabawy.
Gdy dojdzie do konfliktu…
Konkursy i prace plastyczne.
6
VI. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Twórcy projektu zakładają, że uczeń systematycznie wdrażany i motywowany do
świadomego nabywania zasad dobrego zachowania i jak najczęstszego postępowania zgodnie
z nimi, będzie potrafił kulturalnie postąpić w różnych sytuacjach i w różnych miejscach (w
szkole, w domu, na ulicy, w kinie, teatrze itp.) oraz zgodnie z Mickiewiczowską zasadą
„Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna” będzie posługiwał się właściwym
słownictwem, nawiązywał poprawne relacje z rówieśnikami i osobami starszymi, a w
przypadku popełnienia gafy przyzna się do błędu i przeprosi. Zadba też o swój wygląd
zewnętrzny oraz będzie szanował obowiązujące w szkole i w innych miejscach publicznych
zasady. Z szacunkiem będzie respektował uwagi starszych i postara się do nich dostosować. A
może pewnego dnia sam stanie się nauczycielem dobrych manier?
VII. UWAGI KOŃCOWE
Wszyscy nauczyciele, realizujący niniejszy projekt, zobowiązani są do podsumowania
własnych działań i ich efektów. W podsumowaniu tym należy uwzględnić: jakie treści
projektu nauczyciel realizował, z jakimi klasami, kiedy, w jakiej formie, jaką metodą
(techniką) w jakim wymiarze godzin i z jakim skutkiem. Dobrze by było też pozyskać
informację zwrotną, jaki stosunek do tego typu działań mają uczniowie, ewentualnie rodzice.
Ostatnie zajęcia prosimy zaplanować w pierwszym tygodniu czerwca tak, ażeby
wyniki ewaluacji przedstawić najpóźniej do 15.06.08.
W celu usprawnienia części sprawozdawczej projektu informujemy, że zostanie
opracowany i zamieszczony w komputerze szkolnym dokument w formie tabeli
umożliwiający szybkie, przejrzyste dokonywanie wpisów, dotyczących realizacji podjętych
zadań. Mile widziane będzie dołączenie do dokumentacji scenariuszy zajęć, zdjęć lub innych
materiałów powstałych podczas wdrażania projektu.
Jesteśmy otwarci na wszelkie uwagi, propozycje i pomysły, mogące przyczynić się do
wzbogacenia czy uatrakcyjnienia projektu.
Życzymy ciekawych pomysłów i jak najlepszych efektów w pracy nad nauką
grzeczności, która nie jest nauką łatwą, ani małą.
W imieniu członków zespołu: Renata Billewicz
7
Bibliografia:
1. Dańkowska Maria, Nastolatki i bon ton, Warszawa 1990.
2. Gumowska Irena, Księga nastolatków, Warszawa 1989.
3. Hartley Hermie, Dobre maniery. Poradnik rodzinny, Warszawa 1994.
4. Pietkiewicz Edward, Savoir vivre dla każdego, Warszawa 1997.
A dla najmłodszych:
Krzyżanek Joanna, Dobre maniery, czyli savoir-vivre dla dzieci, Poznań 2005.
22 pouczające opowieści o tym, jak należy się zachowywać.
Wyjątkowo przyjemna nauka dobrych manier. Odpowiedzi na wiele trudnych pytań:
* Kto powinien pierwszy podawać rękę?
* Ile czekoladek można zjeść podczas przyjęcia urodzinowego?
* Jakie numery telefonów trzeba znać, aby wezwać pomoc?
* Czy wypada oglądać film, kiedy przyszli goście?
* Jak długo można rozmawiać przez telefon?
8