Zniesienie współwłasności - Podkarpacki Ośrodek Rozwoju

„Sprawiedliwość idzie za prawem
- bezpłatne poradnictwo i edukacja prawna”
ZNIESIENIE
WSPÓŁWŁASNOŚCI
Rzeszów 2009
1
Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa
Obywatelskiego
ul. Fredry 4/58
35-959 Rzeszów
tel/fax (0-17) 86 20 122
[email protected]
www.porso.yoyo.pl
Broszura opracowana przez Kingę Bieniasz
Broszura sfinansowana przez
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
w ramach Programu Operacyjnego
Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
2
Zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych zostało
uregulowane w artykułach od 210 do 221 kodeksu cywilnego oraz
617 – 625 kodeksu postępowania cywilnego.
Przepisy te mają zastosowanie do wszystkich przypadków,
w których powstała współwłasność w częściach ułamkowych (np.:
poprzez dziedziczenie, zasiedzenie, rozwód, nabycie udziału we
własności, orzeczenie sądu lub decyzji administracyjnej) ponieważ
tylko taki rodzaj współwłasności z założenia ma charakter
nietrwały. Współwłasność traktowana jest jako stan przejściowy,
dlatego jednym z najważniejszych uprawnień współwłaściciela jest
żądanie jej zniesienia. Uprawnienie to nigdy się nie przedawnia
i współwłaściciele nie mogą się go zrzec.
Wyróżniamy dwa tryby zniesienia współwłasności:
1. w drodze umowy między współwłaścicielami
2. na mocy orzeczenia sądu
Umowa znosząca współwłasność może być zawarta tylko przez
wszystkich współwłaścicieli i powinna zawierać porozumienia co
do:
3
1. faktu zniesienia współwłasności,
2. sposobu zniesienia współwłasności (w tym oświadczenie
o przeniesieniu udziałów),
3. określać ewentualne dopłaty lub spłaty, a także rozliczenia
związane z posiadaniem rzeczy, poniesionymi nakładami,
pobranymi pożytkami itp. oraz termin ich uiszczenia,
4. wydania rzeczy.
Należy
jednak
podkreślić,
że
postanowienia
dotyczące
obowiązku wydania rzeczy, dokonania dopłaty lub spłaty nie mogą
stanowić tytułu egzekucyjnego, tzn. jeżeli chcemy dochodzić
swoich praw, o które umówiliśmy się ze współwłaścicielem rzeczy
w drodze egzekucji przeprowadzanej przez komornika, to nie
możemy uczynić tego w oparciu o zawartą umowę. W tym celu
musimy być wydane albo orzeczenie sądu albo sporządzony akt
notarialny.
Ponadto,
trzeba
współwłasności
zwrócić
dotyczy
uwagę,
nieruchomości,
zachowanie formy aktu notarialnego.
4
że
jeżeli
to
zniesienie
konieczne
jest
Umowne zniesienie współwłasności jest możliwe tylko wtedy,
jeśli wszyscy są co do tego zgodni. Jeżeli natomiast brak jest zgody
to zniesienie współwłasności może nastąpić tylko w trybie
sądowym, który został uregulowany w Kodeksie postępowania
cywilnego przepisami artykułów od 617 do 625.
Postępowanie sądowe toczy się przed sądem miejsca położenia
rzeczy i może być wszczęte tylko na wniosek, w którym należy:
1. dokładnie określić rzecz podlegającą podziałowi,
2. przedstawić dowody prawa własności (np.: odpis z księgi
wieczystej, orzeczenie sądu, decyzję administracyjną, akt
notarialny lub inne dowody wskazujące np. na nabycie
nieruchomości na współwłasność w drodze zasiedzenia).
We wniosku można również wskazać uzgodniony z pozostałymi
uczestnikami postępowania projekt sposobu podziału rzeczy. Nie
jest on wiążący dla sądu jednak z uwagi na koszty postępowania
sądowego jest bardzo korzystny dla stron, ponieważ pobierana jest
wówczas opłata stała w kwocie 300,00zł. (od wniosku o zniesienie
współwłasności bez zgodnego projektu pobiera się opłatę stałą
w kwocie 1000,00zł – art. 41 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych).
5
Ponadto uzgodnienia przeprowadzone przed rozpoczęciem
postępowania znacznie skrócą czas jego trwania. Są również
korzystne z uwagi na codzienne stosunki życia społecznego lub
rodzinnego uczestników, ponieważ każde zgodne porozumienie się
jest zawsze lepsze niż orzeczenie sądu, wydane w granicach i na
podstawie przepisów prawa.
Sposoby zniesienia współwłasności:
1) podział rzeczy wspólnej – jest możliwy tylko wtedy, gdy:
• nie jest on sprzeczny z prawem oraz społeczno –
gospodarczym przeznaczeniem rzeczy dzielonej,
• nie wpływa na istotną zmianę lub zmniejszenie jej
wartości (tzn.: po podzieleniu nadal będzie można z niej
korzystać zgodnie z przeznaczeniem),
• podział fizyczny powinien odpowiadać proporcjonalnie
posiadanemu ułamkowi udziału (w przypadku braku
proporcjonalności
sąd
pieniężną)
6
można
zasądzić
dopłatę
2) przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli
lub kilku współwłaścicielom za ich zgodą i zasadzeniem na
rzecz pozostałych spłat,
3) podział cywilny polegający na zasądzeniu sprzedaży rzeczy
wspólnej,
Należy jednak podkreślić, że sposób zniesienia współwłasności
zależy
przede
wszystkim
od
zgodnej
woli
wszystkich
współwłaścicieli. Przy braku jednomyślności preferowany jest
jednak podział w naturze, a jeśli rzecz nie daje się podzielić, może
być przyznana jednemu współwłaścicielowi, z obowiązkiem spłaty
pozostałych albo sprzedana. Sąd nie można jednak nikomu
przyznać rzeczy wbrew jego woli.
Jeżeli chodzi o przyznanie rzeczy jednemu lub kilku
współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych, to sposób
ten odnosi się do rzeczy, której nie można podzielić albo co do
zasady
albo
w
danym
konkretnym
przypadku
(np. lokal
mieszkalny).
Jednakże sąd ma możliwość wyboru miedzy przyznaniem
rzeczy jednemu ze współwłaścicieli a zarządzeniem jej sprzedaży.
7
Przesłankami wyboru są:
1) zasady prawidłowej gospodarki,
2) sytuacja rodzinna i majątkowa współwłaścicieli oraz ich
zdolność do uiszczenia spłat,
3) dane o współwłaścicieli (wiek, zawód itp.)
Jeśli między współwłaścicielami nie ma porozumienia co do
podziału rzeczy wspólnej i brak jest możliwości przyznania rzeczy
jednej osobie (lub kilku), to sąd zarządzi zniesienie współwłasności
przez sprzedaż rzeczy.
UWAGA!
W postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd, na wniosek
strony, rozstrzyga również spory o:
1) prawo własności (np.: żądanie nabycia części używanej
nieruchomości
przez
zasiedzenie),
o
ważność
umowy
darowizny, o uwłaszczenie, o uzgodnienie treści księgi
wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
8
2) o wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania
rzeczy (rozliczenie budowy na cudzym gruncie, zwrot
nakładów na nieruchomość, zwrot pożytków (płody, czynsz)
z rzeczy wspólnej
Po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o zniesieniu
współwłasności, uczestnik postępowania nie może dochodzić ani
roszczeń o wysokość udziałów w rzeczy wspólnej, ani o zwrot
nakładów bądź pożytków, i to nawet wtedy, gdy nie były one
zgłoszone do postępowania o zniesienie współwłasności.
Żądanie wniosku o zniesienie współwłasności może być
połączone również z żądaniem działu spadku oraz podziałem
majątku wspólnego małżonków.
9
Rzeszów, 1.06.2009r.
Sąd Rejonowy
w Rzeszowie
Wydział Cywilny
Wnioskodawca: Anna Kowalska zam. 35-001 Rzeszów,
ul.Kwiatowa 1
Uczestnik: Jan Kowalski zam. 37-100 Łańcut, ul.Ogrodowa 3/5
Wartość przedmiotu sporu: (łączna wartość majątku, który podlega
podziałowi)
Wniosek
o podział majątku wspólnego małżonków
Wnoszę o:
1) Ustalenie, że w skład majątku dorobkowego wnioskodawcy
i uczestnika postępowania wchodzą następujące przedmioty:
1. ......................................................................................
10
2. .......................................................................................
(należy wymienić wszystkie przedmioty, które wchodzą w skład
majątku wspólnego małżonków wraz ze wskazaniem aktualnej ich
wartości)
2) Ustalenie, że udziały stron w majątku dorobkowym są równe /
nierówne.
(jeżeli
udziały
miałyby
być
nierówne,
to
należy
wskazać
okoliczności, z których wynika, że jeden z małżonków w większym
stopniu przyczyniał się do powstania majątku wspólnego)
3) Dokonanie podziału majątku dorobkowego przez przyznanie
przedmiotów wymienionych w punkcie 1 wniosku, podpunkt
od ..... do .... wnioskodawcy, a pozostałych przedmiotów
uczestnikowi
4) Zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy dopłaty
w kwocie .................. tytułem wyrównania wartości jego udziału.
(jeżeli jeden z małżonków otrzyma większą część majątku
wspólnego, np. mieszkanie, to drugiemu należy się dopłata, która
wyrówna jego rzeczywisty udział w majątku wspólnym)
11
5) zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów
postępowania według norm przepisanych.
Uzasadnienie
W tym miejscu należy zamieścić następujące informacje:
1. kiedy strony zawarły związek małżeński oraz kiedy został on
ewentualnie rozwiązany,
2. czy strony zawierały małżeńskie umowy majątkowe czy też
nie,
Ponadto należy opisać:
3. w
jakim
stopniu
każdy
z
uczestników
postępowania
przyczyniał się do powstania majątku wspólnego - czy
w trakcie małżeństwa obie strony pracowały, jakie osiągały
zarobki, jaka jest ich aktualna sytuacja materialna, czy mają
kogoś na utrzymaniu,
4. uzasadnić, dlaczego domagamy się takiego, a nie innego
podziału majątku wspólnego)
12
Podpis wnioskodawcy
Załączniki:
1. odpis skrócony aktu małżeństwa,
2. odpis wyroku rozwodowego lub separacji
3. Odpis wniosku i załączników.
13
Rzeszów, 1.06.2009r.
Sąd Rejonowy
w Rzeszowie
Wydział Cywilny
Wnioskodawca: Anna Kowalska zam. 35-001 Rzeszów,
ul.Kwiatowa 1/2
Uczestnik: Jan Kowalski zam. 37-100 Łańcut, ul.Ogrodowa 3/5
Wartość przedmiotu sprawy: 5.000,00zł
(słownie pięć tysięcy zł 00/100gr)
Wniosek
zniesienie współwłasności nieruchomości
Wnoszę o:
zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w Rzeszowie
przy ulicy Kwiatowej
nr 1, składającej się z działki nr 523/05
14
o powierzchni 800 m2, zabudowanej (budynek mieszkalny) bez
dopłat
poprzez
mieszkalnych
i
wydzielenie
przyznanie
w
ich
niej
na
samodzielnych
wyłączną
lokali
własność
współwłaścicielom oraz z pozostawieniem we współwłasności
części budynku, z których właściciele korzystają wspólnie, tj. klatka
schodowa, strych i piwnica.
Oświadczam, że współwłaściciele nie wyłączyli możliwości
zniesienia współwłasności na podstawie art.210 kodeksu cywilnego
oraz
brak
jest
jakichkolwiek
przeszkód
do
zniesienia
współwłasności.
Uzasadnienie
Przedmiotowa nieruchomość stanowi współwłasność : Anny
Kowalskiej i Jana Kowalskiego w częściach równych i w praktyce
składa się z dwóch wyodrębnionych fizycznie lokali mieszkalnych
z których korzystają poszczególni współwłaściciele oraz z części
budynku z których właściciele korzystają wspólnie, tj. klatka
schodowa, strych i piwnica.
W związku z takim sposobem korzystaniem z nieruchomości
przyjętym przez współwłaścicieli przedstawiony wyżej sposób
15
podziału nieruchomości uważam za najwłaściwszy. Taki też sposób
podziału
jest
zaakceptowany
przez
współwłaściciela
przedmiotowej nieruchomości.
Mając na uwadze powyższy stan faktyczny, a na celu
uregulowanie stanu prawnego nieruchomości wnoszę jak wyżej.
Podpis wnioskodawcy
Załączniki:
- odpis z księgi wieczystej
- wypis z rejestru gruntów
16
Rzeszów, 1.06.2009r.
Sąd Rejonowy
w Rzeszowie
Wydział Cywilny
Wnioskodawca: Anna Kowalska zam. 35-001 Rzeszów,
ul.Kwiatowa 1
Uczestnik: Jan Kowalski zam. 37-100 Łańcut, ul.Ogrodowa 3/5
Sygnatura postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku:
3562/08 I C
Wartość masy spadkowej: (ogólna realna wartość masy spadkowej)
Wniosek o dział spadku
po zmarłym Józefie Kowalskim
17
Wnoszę o:
dokonanie działu spadku po zmarłym Józefie Kowalskim.
Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku toczyło się przed
Sądem Rejonowym w Rzeszowie sygn. akt 3562/08 I C
W skład działu spadku wchodzi:
W tym miejscu należy opisać: skład masy spadkowej: nr działek,
miejsce położenia, powierzchnię, nr KW lub AWZ).
Następnie należy przedstawić propozycję działu spadku (tzn., które
składniki masy spadkowej przysądzić na rzecz spadkobierców,
podać kwoty ewentualnych spłat i dopłat).
Podpis wnioskodawcy
Załączniki:
- aktualny odpis z księgi wieczystej lub AWZ,
- wyrys z mapy ewidencyjnej,
- wypis z rejestru gruntów.
18
Pamiętaj że:
• Wniosek należy sporządzić w tylu egzemplarzach ilu jest
uczestników postępowania
• Wniosek podlega opłacie stałej – zgodnie z ustawą z dnia 28
lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
• Opłata zależy od tego czy zawiera zgodny projekt zniesienia
współwłasności czy nie. Opłata stała od wniosku wynosi:
 1.000,00 zł – zniesienie współwłasności
 300 zł - zniesienie współwłasności, jeżeli zawiera zgodny
projekt
 5.000 – dział spadku
 1.000,00zł
dział
spadku
połączony
ze
zniesieniem
współwłasności
 600,00zł – od wniosku zawierającego zgodny projekt działu
spadku i zniesienia współwłasności
• Jeżeli zniesienie współwłasności dotyczy nieruchomości to
potrzebny jest aktualny odpis z księgi wieczystej oraz wypis
19
z rejestru gruntów.
• Wniosek musi być podpisany
20