Alfred Wierusz-Kowalski - Agra-Art

20 ALFRED WIERUSZ-KOWALSKI
(Suwa³ki 1849 - Monachium 1915)
KULIG. LITEWSKA SANNA, przed 1883 [1882 ?]
olej, p³ótno
73 x 119 cm
sygn. l.d.: A. Wierusz - Kowalski
900 000 z³
estymacja: 1 200 000 - 1 500 000
My sobie jedziem kulikiem;
I w noc, i we dnie /.../
Lecim saniami,
I jad¹ z nami
Wrzawa, œmiech pusty;
Czy znasz ty polskie zapusty?
A. Malczewski, Maria, pieϖ II, w. 668-700, 710-714
Obraz przedstawia dawny polski kulig, urz¹dzan¹ w karnawale zabawê z przeja¿d¿k¹ saniami,
odwiedzaniem s¹siednich dworów i przy³¹czaniu siê do orszaku coraz wiêkszej liczby goœci.
Kulig koñczy³y tañce w ostatnim odwiedzonym domu.
„Galopuj¹ce konie ci¹gn¹ wielkie sanie, woŸnica strzela z bata, Koñskie kopyta wydaj¹ siê w pêdzie ledwie
dotykaæ ziemi, co pierwszoplanowej grupie nadaje wyraz lekkoœci i dynamiki. Stanowi¹cy t³o œnieg jest
delikatny, miêkki i puszysty, gdzieniegdzie pokryty prawie niewidocznymi jasnob³êkitnymi cieniami“.
H. P. Bühler, Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski i inni...
Alfred Wierusz-Kowalski maluj¹c obrazy osadzone w rodzimych, polskich realiach, „przêdzê swych pomys³ów kompozytorskich snuje
z ¿ycia wiejskiego, w których krajobraz, ludzie i konie graj¹ równowa¿n¹ rolê“. Dzie³a te by³y wysoko cenione i poszukiwane na rynku
sztuki, tak ze wzglêdu na „egzotyczny“ dla zachodnich odbiorców
temat, jak i mistrzostwo malarza. Artysta czêsto powtarza³ motywy
podró¿ne - malowa³ bryczki, wozy czy sanie sun¹ce po drogach
i bezdro¿ach w równinnym krajobrazie, czasem przepojonym
nastrojem melancholijnej têsknoty, czasem - jak w naszej Litewskiej
sannie, Kuligu - pe³ne ¿ycia i radoœci. W obrazach tych uderza dba³oœæ o realia, doskona³a charakterystyka postaci ludzi i œwietnie
uchwyconych w ruchu, rozpêdzonych koni. Uwagê zwraca te¿
ciep³a, ró¿owiej¹ca poœwiata na horyzoncie, œwiat³o koñcz¹cego
siê dnia - „prawda oœwietlenia zadziwiaj¹co naturalna“.
Obraz by³ wielokrotnie reprodukowany w dawnej prasie, tak w polskiej (pierwszy raz w 1883), jak i niemieckiej (1884), mo¿na tu m.in.
wymieniæ drzeworyty zamieszczome w czasopismach:
- „Tygodnik Ilustrowany“ 1883, I pó³rocze, nr 5 z dn. 22 stycznia
(3 lutego), il. na ss. 72 - 73, [Kulig; drzeworyt, ryt. J. Jarmu¿yñski];
- „Tygodnik Powszechny“ 1884, I pó³rocze, il. na s. 200- 201 [ryt.
Drzeworytnia G. Heuer & Kirnse... X. A. Berlin];
- „Gartenlaube“ 1884 (Lipsk), Heft 2, il. na ss. 32-33, tekst s. 35 [Litthauische Schlichttenfart; ryt. Drzeworytnia G. Heuer & Kirnse...
X. A. Berlin].
W póŸniejszych latach zamieszczano fotograficzne reprodukcje obrazu, m.in.:
- „Tygodnik Ilustrowany“ 1903, II pó³rocze, nr 52 z dn. 26 (13) grudnia, il. na s. 1024 [Kulig];
- „Tygodnik Ilustrowany“ 1909, I pó³rocze, nr 9 z dn. 27 lutego, il. na
s. 170 [Kulig dawny].
Obraz wymieniany jest tak¿e w publikacjach póŸniejszych, m.in.:
- H.P. Bühler, Jäger, Kosaken und polnische Reiter. Josef von Brandt
Alfred von Wierusz-Kowalski, Franz Roubaud und der Münchner
Polenkreis, Hildesheim - Zürich - New York 1993, s. 124, 160,
il. 123 na s. 125 (Litauische Schlittenfart);
- H.P. Bühler, Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski i inni, Warszawa 1998, s. 120, 153, il. 123 na s. 121 (Litewska sanna);
- E. Ptaszyñska, Obrazy w drewnie ¿³obione. Twórczoœæ Alfreda
Wierusza-Kowalskiego w drzeworytach, Suwa³ki 2009, il. 41, 42;
- E. Ptaszyñska, Alfred Wierusz-Kowalski 1849-1915, Warszawa
2011, s. 129.
Jak œwiadczy dawna plakieta na ramie, obraz by³ pokazany na Œwiatowej Wystawie Kolumbijskiej w Chicago
w roku 1893. O obecnoœci kilku prac Alfreda Wierusza-Kowalskiego na tej wystawie œwiadcz¹ sk¹pe wiadomoœci w ówczesnej prasie. Tytu³y wystawionych obrazów nie s¹ jednak znane, prace te nie zosta³y bowiem
wymienione w oficjalnym katalogu wystawy, zapewne z powodu zbyt póŸnego zg³oszenia.
(A.M. Drexlerowa, A.K. Olszewski, Polish Participation in World Exhibitions 1851-2005, Warszawa 2008, s. 208, 216)