Historia sudoku.

konkurs dla Uczniów Zespołu Szkół im. Michała Konarskiego
Historycznym pierwowzorem dla
zagadki Sudoku mogą być znane już w średniowieczu "kwadraty magiczne" Były to
kwadratowe tabliczki zbudowane z liczb, które dodawane rzędami i kolumnami
tworzyły jednakowe sumy. Nie były to zagadki czy zadania w dosłownym znaczeniu
tych słów. Opisywano je jako ciekawostki matematyczne i dowód Boskiego porządku.
Zdarzało się że kwadraty takie wmurowywano jako ozdoby budynków mające
świadczyć o ich trwałości czy doskonałości konstrukcji.
Kwadrat magiczny widoczny na ścianie budynku
na miedziorycie Albrechta Dürer'a (1471-1528) "Melancholia"
Podstawę matematyczną współczesnego Sudoku, czyli kwadrat łaciński, opisał
sławny matematyk Leonhard Euler (1707 - 1783). Na pomysł zaprezentowania nie
uzupełnionego do końca kwadratu łacińskiego jako zagadki wpadł jednak dopiero
Howard Garns układając zagadki dla Dell Pencil Puzzles and Word Games. Zagadkę
pod nazwą Number Place (Umieszczanie Numerów) opublikowano po raz pierwszy w
1989r. W Polsce sporadycznie pojawiała się pod nazwami "Dziewięć cyfr" albo
"Kwadraty".
Sudoku (zwane także Su Doku) , w postaci jaką znamy teraz, to rozrywka która przyszła
do nas z Japonii. Nazwa Sudoku jest skrótem z japońskiego Suji wa dokushin ni
kagiru co można przetłumaczyć jako "Liczby muszą pozostać samotne".
Zalety unikalnej łamigłówki Garns'a doceniło w 1994 roku Japońskie wydawnictwo
Nikoli. Jest ono największym producentem zagadek logicznych w Japonii. Posiada w
swoim dorobku ponad 200 unikalnych rodzajów zadań. Wiele jego pomysłów znanych
jest nam z Puzzelandii drukowanej w miesięczniku Wiedza i Życie.
W latach dziewięćdziesiątych dzięki Nikoli udoskonalano Sudoku. Zaczęto stosować
symetryczne diagramy. Opracowano "Zasady konstrukcji dobrego Sudoku".
Rygorystycznie stosowano zasadę by 'dobre' Sudoku konstruować jedynie ręcznie. Trud
opłacił się - Sudoku stało się najpopularniejszą łamigłówką Japonii. Obecnie, oprócz
zagadek w gazetach, wydawanych jest 5 miesięczników o łącznym nakładzie 660
tysięcy.
Datą chwalebnego powrotu Sudoku do zachodniego świata jest 12 listopada 2004 roku,
gdy pierwszą opracowana według zasad Nikoli zagadka pojawiła się w "The Times".
Okazała się tak wielkim hitem, bowiem konkurencyjne gazety zdecydowały się
naśladować Times'a już po ... 3 dniach.
Moda na Sudoku przeszła jak huragan przez Wielką Brytanią, Skandynawię i Amerykę.
W Polsce pierwsze 'nowoczesne' Sudoku zostało wydane 15 czerwca 2005 roku przez
tygodnik Polityka.
Obecnie coraz częściej pojawiają się różne, niecodzienne wariacje na temat Sudoku:
Sudoku trójwymiarowe, łańcuchowe, szesnastkowe, Sudoku X i Sudoku-samuraj.
W Sudoku trzeba wypełnić planszę tak,
aby w każdym wierszu oraz w każdej
kolumnie i w każdym małym kwadracie 3x3 znalazły się cyfry od 1 do 9, gdzie cyfry te
nie mogą się powtarzać w żadnym wierszu, kolumnie i małym kwadracie 3x3.
Sudoku w odróżnieniu od innych łamigłówek nie wymaga od grającego wykonywania
rachunków matematycznych, ale logicznego myślenia. Przy rozwiązywaniu planszy
wymagana jest cierpliwość i logiczne myślenie.
Podczas wypełniania planszy należy wpisywać tylko liczby, co do których miejsca
jesteśmy pewni, gdyż jeden błąd może spowodować, że gry nie będzie dało się
rozwiązać.
Metoda pierwsza
Metoda ta polega na znajdowaniu
miejsca, gdzie w obrębie małego kwadratu 3x3 pasuje dana cyfra na zasadzie eliminacji
rzędów i kolumn, w których ta cyfra znajduje się w innych kwadratach. Diagram 1 cyfrę 4 wpisać można tylko w jedno pole środkowego dolnego kwadratu (oba pozostałe
rzędy są już zajęte). Diagram 2 - bardziej skomplikowany przypadek, znalezienie
miejsca dla cyfry 3. Cyfra 3 pasuje w dwa miejsca w środkowym dolnym kwadracie.
Pozwala to na wyeliminowanie tego rzędu (cyfra 3 musi znaleźć się w tym rzędzie,
niezależnie czy na polu po lewej czy po prawej), więc w prawym dolnym kwadracie dwa
rzędy są zajęte. Jedną kolumnę zajmuje wpisana już cyfra 3, więc pozostaje jedyne pole
gdzie można wpisać cyfrę 3.
Metoda druga
Ta metoda polega na dopełnianiu rzędu, kolumny lub kwadratu 3x3 cyframi od 1 do 9.
Diagram 3 - w dolnym rzędzie brakuje już tylko dwóch cyfr, Łatwo sprawdzić, że są to 1
i 7. Do drugiego pustego pola od lewej pasuje tylko cyfra 1, ponieważ w tej kolumnie już
znajduje się cyfra 7. Cyfra 7 natomiast powinna się znaleźć w pierwszym pustym polu
po lewej.Diagram 4 - w pewnym momencie można dopełnić cały kwadrat, dla
przykładu lewy dolny. Cyfra 2 pasuje tylko do środkowej kolumny, cyfra 6 tylko do
środkowego rzędu. Do tego gdzie umiejscowić cyfrę 9 można w tym przypadku dojść na
dwa sposoby:
• bo jest to ostatnia cyfra jaka pozostała do wpisania w tym kwadracie
• bo nie można tam wpisać ani cyfry 2 ani cyfry 6
Metoda trzecia
Jest to metoda wymagająca "bazgrania" po diagramie. Polega ona na stawianiu w
odpowiednim miejscu kratki kropek-podpowiedzi. Kropki stawia się tak, by jasno
określić cyfrę - patrz Diagram 5.
Diagram 6 - rozwiązując Sudoku często spotykamy się z sytuacją, kiedy w kwadracie
3x3 dana cyfra może znaleźć się dokładnie w dwóch miejscach. Zaznaczamy wtedy oba
te miejsca kropką, postawioną w odpowiednim punkcie kratki. Diagram 7 i 8 - kiedy
później, w trakcie rozwiązywania, jedno z tych miejsc zostanie zapełnione jakąś cyfrą
inną niż wskazuje kropka, to w drugie miejsce można automatycznie wpisać cyfrę
wskazaną przez kropkę.