ROŚLINY AROMATYCZNE ROŚLINY BARWIERSKIE

ROŚLINY AROMATYCZNE
Wonne olejki eteryczne zwane też olejkami lotnymi
produkuje ok. 2000 gatunków roślin, zwłaszcza
z rodzin: sosnowatych (Pinaceae), baldaszkowatych
(Apiaceae), mirtowatych (Myrtaceae), wawrzynowatych (Lauraceae), rutowatych (Rutaceae), jasnotowatych (Lamiaceae) i złożonych (Asteraceae).
Olejki te to wieloskładnikowe, aromatyczne mieszaniny związków naturalnych, a ich właściwymi frakcjami zapachowymi są alkohole, aldehydy, estry, fenole i nitryle. Ogółem wyodrębniono z nich ponad
500 różnych związków chemicznych. Powstają we
wszystkich organach rośliny, najczęściej w liściach,
kwiatach i owocach. Wytwarzane są w specjalnych
komórkach gruczołowych. Można je wyodrębnić
z materiału roślinnego przez destylację z parą wodną.
W temperaturze pokojowej (ok. 18°C) mają konsystencję oleju, są bezbarwne, jasnożółte lub zielone.
Olejki lotne otrzymują zwykle nazwy od roślin w których występują i z których są pozyskiwane. Wyróż-
niamy olejek anyżowy, bergamotowy, cedrowy, cytrynowy, cynamonowy, geraniowy, kminkowy, kolendrowy, lawendowy, majerankowy, miętowy,
migdałowy, sandałowy, sosnowy, szałwiowy, tymiankowy i wiele innych. Wszystkie rośliny
lecznicze, przyprawowe, kosmetyczne zawierają
olejki eteryczne o różnorakich właściwościach (zapachowych, przeciwbakteryjnych, uspokajających i in.)
KZ, JK
ROŚLINY BARWIERSKIE
Barwniki roślinne to ogromne bogactwo kolorów.
Otrzymujemy je gotując świeże lub suszone rośliny
zawierające barwnik. Używane są przy tym odpowiednie zaprawy, które utrwalają farbowanie, nadając czystość i jasność kolorom.
U Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) –
kwiaty: żółty do wełny (w połączeniu z ałunem),
fioletowoczerwony do jedwabiu (w poł. z alkoholem).
U Farbownik lekarski (Anchusa officinalis) – korzenie:
mocny czerwony.
U Janowiec barwierski (Genista tinctoria) – kwiaty:
zielonożółty.
U Krokosz barwierski (Carthamnus tinctorius) –
kwiaty: żółty (żółć saflorowa) i czerwony (kartamina). Suszone kwiaty: namiastka szafranu do ciasta.
U Lebiodka pospolita (Origanum vulgare) – cała
roślina: purpura do farbowania wełny.
U Marzana barwierska (Rubia tinctorum) – korzenie:
rdzawoczerwony (alizaryna) do tkanin oraz do pro-
dukcji farb graficznych, olejnych i akwarelowych.
U Marzanka barwierska (Asperula tinctoria) – korzenie: czerwony.
U Nagietek lekarski (Calendula officinalis) – płatki
kwiatowe: kremowożółty do beżowego.
U Rezeda żółtawa (Reseda luteola) – cała kwitnąca
roślina: żółty i zielonożółty.
U Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca) – cała
roślina: ciemnozielony do wełny.
U Szkarłatka kalifornijska (Phytolacca americana) –
sok z jagód: do barwienia produktów spożywczych (win, likierów, słodyczy).
U Urzet barwierski (Isatis tinctoria) – mocny odwar
z liści: błękit.
– 112 –
JK