Kary i nagrody w wychowaniu przedszkolaka

Marta Baranowska, psycholog, psychoterapeutka
Kary i nagrody w wychowaniu
Podstawowe zasady
1. Nagrody (w tym wzmocnienia społeczne, takie jak uśmiech czy pochwała) działają silniej i trwalej
niż kary. Zatem przede wszystkim wzmacniaj pożądane zachowania dziecka.
2. Zarówno nagroda, jak i kara działa na dziecko tylko wtedy, gdy następuje zaraz po zachowaniu.
3. Jeśli musisz zastosować karę, zadbaj o to aby dziecko dokładnie wiedziało za jakie zachowanie
jest karane i dlaczego takie zachowanie jest niedopuszczalne.
4. Zanim ukarzesz dziecko za jakieś naganne zachowanie (np. kłamstwo, przeklinanie), zastanów się,
czy ono po prostu ciebie nie naśladuje.
5. Bądźcie konsekwentni i spójni. Nie dawajcie dziecku kar ani nagród w tajemnicy przed sobą.
6. Nie nagradzaj dziecka dodatkowo za coś, co mu sprawia przyjemność – może przestać to lubić.
7. Surowe kary osłabiają twoją więź z dzieckiem, budzą w nim lęk, nienawiść i chęć odwetu.
8. Kary i nagrody nie są najważniejszymi środkami wychowawczymi. Dziecko uczy się różnych
zachowań przez obserwację i naśladownictwo, oraz w wyniku rozmów z tobą i z innymi osobami.
Metody wychowawcze godne polecenia w postępowaniu z przedszkolakiem
Naturalne konsekwencje – dziecko obywa się bez jakiejś zabawki, skoro ją zniszczyło, i nie dostaje
następnej; powinno przeprosić osobę, którą obraziło; musi posprzątać po sobie bałagan.
Krótkie wyjaśnienie – tylko jednym krótkim zdaniem uzasadniamy dziecku, dlaczego coś ma albo nie
ma zrobić. Jest to przeciwieństwo wdawania się w długie dyskusje, których celem ze strony dziecka
jest najczęściej próba rozmiękczenia rodzica albo „gra na zwłokę”.
Ignorowanie – odnosi się do napadów złości, manipulacji i innych niepożądanych zachowań, których
nie musimy natychmiast przerwać dziecku z uwagi na jego bezpieczeństwo; jest to najlepsza metoda
zmniejszania częstotliwości różnych form wymuszania, a także tzw. zachowań histerycznych.
Izolacja – oddalenie dziecka za niewłaściwe zachowanie wobec innych; może trwać najwyżej kilka
minut i polegać albo na siedzeniu w odległym miejscu pokoju (wykluczenie z zabawy, rozmowy), albo
samotnym przebywaniu w innym pomieszczeniu, pod warunkiem że dziecko się tego nie boi.
Pochwała – powinna być szczera, konkretna i pozbawiona „drugiego dna”, porównań oraz prób
wpływania na przyszłość („No, raz w życiu zjadłeś cały obiad”, „Jak będziesz zawsze tak ładnie
sprzątać, to mamusia ci kupi...”).
Drobna nagroda rzeczowa (cukierek, naklejka) – należy się za wyjątkowo dobre wykonanie jakiegoś
obowiązku, albo za zrobienie na prośbę rodzica czegoś niezbyt przyjemnego, co do obowiązków
dziecka nie należy.
JEŚLI-TO oraz KIEDY-WTEDY - konsekwentne warunkowanie przyjemnych rzeczy wykonaniem
przedtem tego, czego oczekujemy teraz, np. Jeśli szybko się ubierzesz, pójdziemy twoją ulubioną
drogą; Kiedy poodkładasz zabawki na miejsce, będziesz mógł obejrzeć bajkę.
www.kotea.pl