Nadużycia z perspektywy szeregowego pracownika - EY

Transkrypt

DORADZTWO BIZNESOWE
Nadużycia z perspektywy
szeregowego pracownika
To już drugie, ogólnoeuropejskie badanie przeprowadzone przez Ernst & Young,
dotyczące etycznego postępowania w pracy oraz kwestii łapówkarstwa i korupcji.
Wzięło w nim udział 1 300 pracowników międzynarodowych korporacji z trzynastu
krajów (po 100 pracowników z każdego kraju). W ubiegłych latach przeprowadzono
wiele badań wśród kadry kierowniczej i zarządczej, poświęconych postrzeganiu oraz
radzeniu sobie z problemami nieetycznych zachowań oraz korupcji. Natomiast rzadko
pytano o to szeregowych pracowników, więc tak naprawdę nie wiadomo jak oni
postrzegają te kwestie.
Ostatnio wiele firm i organizacji wprowadziło, przede wszystkim pod wpływem
uregulowań prawnych, elementy programów zarządzania ryzykiem nadużyć. Pojawiło
się więc pytanie, na ile skuteczne są to działania oraz co myślą o nich sami pracownicy?
Co firmy, w których pracują, robią lub powinny robić w zakresie walki z korupcją i
nadużyciami?
Nadużycia i korupcja z perspektywy szeregowego pracownika
Przeprowadzone badanie obejmowało takie zagadnienia jak kodeks etyki w firmie, jego
znajomość i przestrzeganie przez pracowników, możliwości zgłaszania przypadków
nadużyć, ochrona prywatności i anonimowości osób informujących o podejrzewanych
nieprawidłowościach oraz ochrona praw osób podejrzewanych.
Wyniki badania wskazują, że polscy pracownicy, pomimo wysokiego poziomu
nadużyć i korupcji z którą się stykają, zdecydowanie mniej chętnie niż pracownicy
w krajach Europy Zachodniej zgłaszają przypadki nadużyć. Nie mają też zaufania
do swoich kolegów, przełożonych oraz firmy, w której pracują.
NADUŻYCIA Z PERSPEKTYWY SZEREGOWEGO PRACOWNIKA
2
1. Liczba przypadków nadużyć i korupcji
Przypadki nadużyć i korupcji w firmach
(Zdecydowanie) nieprawda
(Zdecydowanie) prawda
W 2006 roku w mojej
firmie było podejrzenie
korupcji, nieprawidłowości
lub nadużyć
67%
Polska
Europa
(średnia)
19%
60%
Europa Środkowo – Wschodnia
22%
61%
Europa Zachodnia
21%
61
22
Próba: Wszyscy respondenci n = 100 (Europa Środkowo - Wschodnia n = 500, Europa Zachodnia n = 800, Średnia europejska n = 1300)
3
y#
Co piąty z polskich pracowników (19%) wiedział o przypadku nadużyć bądź korupcji w
swojej firmie. Nie odbiega to od średniej zarówno w Europie Środkowo - Wschodniej
(22%), jak i w Zachodniej (21%). 67% Polaków stwierdziło, że nie spotkało się w
ostatnim roku z przypadkiem korupcji (średnia w Europie Środkowo - Wschodniej i
Zachodniej wynosi odpowiednio 60% i 61%).
Ta rozbieżność może być spowodowana mniejszą powszechnością kodeksów etyki w
firmach w Polsce, co nie pozwala pracownikom na jednoznaczne rozpoznanie, co jest
nadużyciem bądź działaniem korupcyjnym a co nie.
Powyższe wyniki pokazują, jak ważną rolę może odgrywać kodeks etyki w procesie
budowania świadomości pracowników w firmie w zakresie identyfikacji działań
korupcyjnych.
3
2. Kogo w firmie (nie)darzymy zaufaniem
Obawy przed zgłaszaniem przypadków nadużyć i korupcji
Moi współpracownicy nie
mają obaw przed
zgłaszaniem przypadków
nadużyć i korupcji
25%
22%
20%
Polska
Europa
(średnia)
56%
Europa Środkowo – Wschodnia 55%
Europa Zachodnia
21
57
58%
4
y#
Pracownicy w Polsce niechętnie zgłaszają przełożonym przypadki nadużyć – aż 25%
badanych wyraziło obawy przed zgłoszeniem przypadku nadużycia bądź korupcji.
4
Metody powiadamiania o przypadkach korupcji lub nadużyć
Europa
Śr-Wsch.
Bezpośredni szef
Kadry/Dział prawny
Dyrektorzy/Zarząd
Prawnik zewnętrzny
Podejrzany
25
8
4 26
41
31
10 *
4
34 *
25
9
Policja
Strona WWW
19
14
5
41 *
34
7
Kierownicy
38
34
4
Współpracownik
49
40
9
Linia telefoniczna
Brak działań
20
17
3
53 *
30
23 *
25
33 *
29 *
Procent odpowiedzi
Pierwsze wskazanie
Pozostałe
Europa
Zach.
Europa
(średnia)
40
63
42
79
42
73
2
23
10
56
7
43
5
49
8
59
7
55
4
35
8
54
6
47
7
24
5
33
6
30
8
21
3
19
5
20
8
26
3
31
5
29
4
40
3
46
4
44
5
23
3
25
3
24
3
19
4
30
3
26
2
3
2
4
2
4
5
y#
Jednym z głównych powodów takiego zachowania jest brak zaufania do przełożonych –
tylko 23% pracowników w Polsce zgłosiłoby swojemu bezpośredniemu przełożonemu
podejrzenie o popełnieniu nadużycia (w Europie średnia przekracza 40%).
Poza bezpośrednim przełożonym, pracownicy, którzy zdecydują się zgłosić przypadek
nadużycia lub korupcji, najczęściej idą do osoby z poziomu średniego lub wyższego
kierownictwa (odpowiednio 10% i 9%). I tutaj nie odbiegamy od średniej europejskiej.
To, co odróżnia polskich pracowników od kolegów z Europy Zachodniej, to niechęć do
kontaktów z firmowymi prawnikami – taką opcję wybrało zaledwie 3% respondentów,
podczas gdy na Zachodzie było to 10%. Z kolei zaskakująco dużo osób chętnie
zgłosiłoby swoje podejrzenia policji, pomijając drogę służbową – tak postąpiłoby 8%
polskich pracowników.
Powyższe wyniki pokazują, że udostępnianie pracownikom efektywnych kanałów
komunikacji jest naprawdę ważne. Dodatkowo konieczne jest przeszkolenie ludzi na
kierowniczych stanowiskach w zakresie przyjmowania takich zgłoszeń oraz dalszego z
nimi postępowania.
5
Ochrona praw osoby zgłaszającej: powszechna opinia a
praktyka w firmach
Firma powinna chronić
pracownika zgłaszającego
nadużycia bądź przypadki
korupcji
5%
88%
Polska
3%
Europa Środkowo - Wschodnia
2%
Europa Zachodnia
Moja firma ochrania
pracowników, którzy
zdecydowali się zgłosić
przypadki nadużyć lub
korupcji
Europa
(średnia)
26%
94
13
68
Europa Śr. – Wsch.
9%
2
96%
Polska
19%
91%
Europa Zachodnia
48%
55%
76%
6
y#
Aż 26% pracowników jest zdania, że pracodawca nie chroniłby należycie ich praw w
przypadku zgłoszenia podejrzenia o popełnieniu nadużycia bądź przypadku korupcji
(średnia dla Europy jest o połowę niższa).
Powyższe wyniki pokazują kryzys zaufania zarówno w relacjach międzyludzkich, jak
również służbowych, co może utrudniać budowanie etycznego środowiska pracy.
6
3. Domniemanie niewinności wobec podejrzanych
Prowadzenie dochodzenia w firmie pod pozorem innej
działalności
Nieetyczne jest
prowadzenie
dochodzenia
ukrywając to pod
pozorem innej
działalności
Europa
(średnia)
12%
Polska
86%
12%
80%
13%
Europa Zachodnia
80%
13
80
7
y#
Wśród polskich pracowników powszechna jest opinia, że ukrywanie wewnętrznego
dochodzenia pod przykrywką innych działań jest nieetyczne i nieuczciwe. Tak uważa
86% badanych, więcej niż w innych krajach europejskich (średnio 80%). Jednocześnie
12% pracowników uważa, że w takim postępowaniu nie ma nic nagannego (nie
odbiegamy tu od średniej europejskiej, która wynosi 13%).
7
Powiadamianie pracowników o prowadzonym przeciwko
nim dochodzeniu: powszechna opinia a praktyka w firmach
Co do zasady, firma powinna
powiadomić pracownika o
prowadzonym przeciwko
niemu dochodzeniu
2%
7%
9%
Polska
92%
86%
Europa Zachodnia
Zostałbym powiadomiony,
gdyby w mojej firmie
prowadzono przeciwko mnie
dochodzenie
Europa
(średnia)
10%
8
85
17
65
84%
Polska
16%
17%
Europa Zachodnia
67%
64%
66%
8
y#
Dlatego też aż 92% badanych uważa, że pracodawca powinien poinformować
pracownika o toczącym się wobec niego postępowaniu. Średnia dla całej Europy jest w
tym przypadku niższa i wynosi 85%.
Jednocześnie tylko 10% pracowników wyraża przekonanie, że w przypadku wszczęcia
wewnętrznego dochodzenia, firma nie poinformuje o tym objętych nim pracowników.
Pracownicy z pozostałych badanych krajów są mniej optymistyczni – średnia dla całej
Europy wynosi 17%.
8
Prawo podejrzanego do obrony: powszechna opinia a
praktyka w firmach
Co do zasady, firma powinna
umożliwić podejrzanemu
pracownikowi
ustosunkowanie się do
wniosków wynikających z
dochodzenia
3%
Polska
4%
Europa
(średnia)
93%
89%
Europa Zachodnia
8%
Gdyby prowadzono
przeciwko mnie dochodzenie
w mojej firmie, mógłbym
ustosunkować się do
końcowych wniosków
6
87
17
53
86%
17%
Polska
54%
18%
17%
Europa Zachodnia 51%
56%
9
y#
93% pracowników jest zdania, że pracodawca po zakończeniu postępowania powinien
pozwolić pracownikom na ustosunkowanie się do wyników postępowania.
Natomiast tylko 54% pracowników wierzy, że w ich firmie miałoby to miejsce, co
praktycznie nie odbiega od średniej, która wynosi 53%.
Wśród pracowników objętych badaniem (w Polsce i w innych krajach europejskich)
powszechne jest przekonanie, że nie będą mieli dostępu do wyników postępowania.
Uważa tak 17% pracowników zarówno w Polsce, jak i w Europie.
9
4. Brak kodeksów etyki
Jak często pracownicy podpisują kodeks etyki?
19%
35%
23%
*
14%
7% 2%
Europa ŚrWsch.
Europa
Zach.
Europa
(średnia)
Tylko raz
41
37
38
Corocznie lub częściej
13
19
17
Co dwa lata
3
4
4
Żadziej niż dwa lata
2
4
3
Nigdy
24
30
28
Nie wiem
17
6
10
Próba: Respondenci, pracujący w firmach które posiadają kodeks etyki n=43 (Europa Środkowo - Wschodnia n = 263, Europa
Zachodnia n = 539, Średnia europejska n = 801)
10
y#
Zaledwie czterech na dziesięciu pracowników w Polsce pracuje w firmie, która posiada
kodeks etyki, co jest znacząco gorszym wynikiem zarówno w porównaniu ze średnią dla
Europy Zachodniej (gdzie dwóch na trzech pracowników pracuje w firmie posiadającej
taki kodeks), jak i w porównaniu z firmami Europy Środkowo – Wschodniej (ponad
połowa pracowników ma kodeks etyki).W firmach posiadających kodeks etyki 35%
pracowników tylko raz, pisemnie potwierdziło, że zapoznało się z kodeksem. 23% w
ogóle nie potwierdza, że się zapoznało, a 19% nie ma pojęcia czy się zobowiązało do
przestrzegania kodeksu etyki. W sumie jest to aż 77% wszystkich osób zatrudnionych w
firmach, gdzie obowiązuje kodeks etyki. Te wyniki wskazują, że kodeks etyki nie jest
wzorcem, do którego odnoszą się pracownicy wykonując swoje służbowe obowiązki.
10
Postępowanie wbrew kodeksowi etyki
Procent respondentów, przekonanych
że ich współpracownicy mogą
postąpić wbrew kodeksowi etyki
Polska
28*
Europa Środkowo Wschodnia
14
Europa Zachodnia
7
Europa
(średnia)
9
11
y#
28% polskich pracowników uważa, że ich współpracownicy nie przestrzegają
wewnętrznych regulacji, w tym kodeksu etyki. Zdecydowanie różnimy się od reszty
Europy – tam podobnie sądzi zaledwie 9% badanych.
11
Potrzeba a występowanie kodeksu etyki w firmach
Europa
(średnia)
3%
Wszystkie duże firmy
powinny mieć kodeks 4%
etyki
4%
Polska
Europa Środkowo - Wschodnia
4
87%
Europa Zachodnia
Polska
Moja firma ma
kodeks etyki
90%
89%
43%
62
Europa Środkowo - Wschodnia * 53%
Europa Zachodnia
88
67%
12
y#
90% polskich pracowników uważa, że ich firmy powinny mieć kodeks etyki.
Równocześnie nie przywiązują zbyt dużej wagi do formalnego ujęcia kwestii nadużyć i
korupcji.
12
Przydatność kodeksu etyki w zapobieganiu i wykrywaniu
nadużyć
Europa
(średnia)
Kodeks etyki jest
przydatny w zapobieganiu
i wykrywaniu przypadków
nadużyć
23%
18%
16%
Polska
47%
16
Europa Środkowo – Wschodnia 60%
Europa Zachodnia
66
70%
13
y#
Tylko 47% z nich (dla średniej europejskiej jest to 66%) wierzy w skuteczność kodeksu
w walce z nadużyciami, natomiast 23 uważa kodeks etyki za zupełnie nieskuteczne
narzędzie (w Europie podobnie sądzi 16%).
13
5. Mała dostępność anonimowych kanałów powiadamiania o
nadużyciach
Powszechność występowania ‘linii etyki’ w firmach
% respondentów, którzy odpowiedzieli ‘TAK’
*
*
Polska
Europa Środkowo Wschodnia
39%
34%
38%
69%
57%
62%
30%
Czy w Twojej firmie jest 'linia
etyki'
Czy uważasz, że Twoi
współpracownicy korzystają z
niej?
Czy klienci i współpracownicy
Twojej firmy również mogą
używać 'linii etyki'?
38
55
41
Europa Zachodnia
Europa
(średnia)
40%
50%
Próba: Respondenci, którzy posiadają linię etyki w firmie n = 39 (Europa Środkowo-wschodnia n = 169, Europa Zachodnia n = 316,
Średnia europejska n = 485)
11
y#
Tylko 39% firm objętych badaniem udostępnia swoim pracownikom możliwość
anonimowego przekazania informacji o potencjalnych nieprawidłowościach i
nadużyciach. Wynik ten nie odbiega od średniej europejskiej (38%), a nawet jest
minimalnie lepszy. Jednakże tylko 38% polskich pracowników uważa, że ich
współpracownicy skorzystaliby z takiej możliwości przekazania informacji. W Europie
ta średnia jest znacząco wyższa i wynosi 55%.
Natomiast bardzo dobrze na tle średniej europejskiej, wypada dostępność anonimowych
kanałów powiadamiania o nadużyciach dla klientów i kontrahentów – ponad 2/3 z nich
ma możliwość skorzystania z „hotline”. Średnia dla Europy jest tu znacząco niższa i
wynosi zaledwie 41%.
14
Podsumowanie
Wśród polskich pracowników powszechna jest opinia o potrzebie posiadania kodeksu
etyki. Jednak wyniki badania pokazują, iż firmy, które podejmą się wdrożenia takiego
kodeksu, wraz ze wszystkimi wspomagającymi go mechanizmami (oświadczeniami,
kanałami informowania, szkoleniami, ochroną informatorów itp.), mogą – przynajmniej
na początku - nie osiągnąć oczekiwanych efektów. Wynika to zapewne z naszych cech,
do których należy duża nieufność do innych oraz „narodowy sport”, jakim jest omijanie
wszelkich formalnych regulacji.
Dlatego też polskie firmy powinny położyć bardzo duży nacisk na szkolenia i budowanie
świadomości wśród pracowników, tak aby wpoić im pewne zasady, a nie tylko je
egzekwować. Jednocześnie praktyka działania musi być zgodna z głoszonymi zasadami
– wdrożenie regulacji „na papierze”, bez przestrzegania ich w codziennej praktyce, nie
przełamie bariery nieufności pomiędzy pracownikami a pracodawcami.
Niemniej jednak należy pamiętać, że budowanie etycznego, opartego na zaufaniu
środowiska pracy jest zadaniem długoterminowym, rozłożonym na lata.
Nadużycia są kosztowne dla firm. Oczywiście to, czego nie widać ciężko się mierzy, a
cechą nadużyć jest ich „niewidoczność”. Niemniej, jak wynika z badań ACFE i
przeprowadzonych na ich bazie szacunków (w oparciu o wykryte przypadki nadużyć),
firmy tracą w wyniku nieprawidłowości i korupcji ok. 5% rocznych przychodów. Te
badania jasno pokazują, że jest pole do poprawy, jeśli chodzi o metody i narzędzia
zarządzania ryzykiem nadużyć w firmach, a pracownicy nie będą temu przeciwni.
15
Mariusz Witalis
Dyrektor
Dział Doradztwa Biznesowego
Zarządzanie Ryzykiem Nadużyć
Tel. +48 22 557 79 50
Fax +48 22 557 70 01
e-mail: [email protected]
E R N S T & Y O UN G
© 2007 Ernst & Young
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Ernst & Young jest zarejestrowanym
znakiem towarowym.
www.ey.com/pl

Nadużycia z perspektywy szeregowego pracownika - EY

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nadużycia wobec osób starszych i reforma prawna

Jak żyć

MOŻNA JUŻ KORZYSTAć ZE STANDARDU 25% 16% 39% 38% 4

tezy-tmzs-2016-2017

4.1. Zasady ładu korporacyjnego 4/4 - KGHM

Nowe połączenie kolejowe.

E. Błachowicz, O wartości słowa z młodymi sportowcami w LXII LO

ETYKA W SZKOLE W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Klasy I

Harmonogram odbioru odpadów dla domów jednorodzinnych