UPRAWA NARCYZÓW W DONICZKACH

narcissus 7
narcissus 8
narcissus 9
Ważne właściwe określenie terminu sadzenia
Okresy chłodzenia poszczególnych odmian
Dobry rezultat wynikiem właściwego przygotowania
Planowany termin kwitnienia
Najważniejsze odmiany narcyzów doniczkowych wraz z okresem chłodzenia w tygodniach, w różnych terminach sezonu
pędzenia
Skuteczny plan ze schematem pędzenia
Termin sadzenia jest związany z planowanym terminem
kwitnienia oraz temperaturą przed faktycznym rozpoczęciem
pędzenia.
Aby uzyskać kwitnące rośliny w grudniu, należy odpowiednio
wcześnie rozpocząć zabiegi z partiami wczesnymi. Miniaturowe narcyzy jak Tête-à-Tête ze względu na zwiększone
zagrożenie Botritis często sadzi się do doniczek we wrześniu
i ukorzenia w chłodniach. Odmiany długopędowe sadzi
się do doniczek w październiku, a następnie umieszcza
w skrzynkach w chłodni lub ewentualnie w dołowniku.
Korzystając z chłodni narcyzy na najwcześniejsze terminy
kwitnienia można sadzić do doniczek już we wrześniu.
Natomiast umieszczając rośliny w dołownika lepiej zaczekać,
aż temperatura spadnie do ok. 12 °C lub niżej. Zbyt wysokie
temperatury zwiększają zagrożenie chorobami oraz
zmniejszają efekt chłodzenia. Narcyzy Tazetta z odmiany
Paperwhite można wszakże sadzić w wyższej temperaturze
gruntu (16-18 °C). Większość narcyzów do uprawy doniczkowej
sadzi się między wrześniem i grudniem.
Zapewnienie wymaganego okresu chłodu
Niższa temperatura pozwala ograniczyć wzrost roślin. Także
zalecany okres chłodu jest średnio o 2 tygodnie krótszy.
Podczas chłodzenia narcyzów doniczkowych stosuje się
najczęściej początkowo temperaturę 5 °C, a następnie 2 °C.
Ewentualne wstępne chłodzenie na sucho narcyzów
długopędowych może odbywać się w temperaturze 5 °C.
W przypadku narcyzów miniaturowych jest to często
temperatura 9 °C. Narcyzy długopędowe przechowuje się
na ogół w niższych temperaturach, niż narcyzy miniaturowe,
aby ograniczyć ich wzrost. Jeśli ukorzenianie jest znacznie
opóźnione, zaleca się okresowe podwyższenie temperatury
w chłodni z 2 do 5 °C. Można ewentualnie podwyższyć ją
przed wniesieniem do szklarni nawet do 9 °C, lub też wnieść
rośliny do szklarni z tą temperaturą przez pewien czas. Jeśli
z jakiś powodów wyniesienie skrzynek z chłodni nie jest
możliwe, należy, ze względu na długość pędów,
temperaturę obniżyć; jednak nie niżej niż 0 °C, mając na
uwadze uszkodzenia mrozowe. Narcyzy często przechowuje
się w chłodni razem z tulipanami; na ogół nie ma z tym problemów. Maksymalna długość pędów narcyzów doniczkowych w chwili wnoszenia do szklarni wynosi zazwyczaj
5 cm.
Narcyzy w uprawie doniczkowej ukorzenia się i przechowuje
na ogół w niższej temperaturze niż narcyzy na kwiat cięty.
rodzaj narcyzów
wrzesień
październik – marzec
Narcyzy miniaturowe
9°C (łącznie z ewentualnym
5°C do ok. 1 lutego, następnie obniżanie do 2°C. (jeśli istnieje
wstępnym chłodzeniem na
niebezpieczeństwo nadmiernego wzrostu pędów, dalsze obniżenie
sucho)
do 0°C, jednak nie niżej !)
5°C (łącznie z ewentualnym
5°C do ok. 1stycznia, następnie obniżanie do 2°C. (jeśli istnieje
wstępnym chłodzeniem na
niebezpieczeństwo nadmiernego wzrostu pędów, dalsze obniżenie
sucho)
do 0°C, jednak nie niżej!)
Narcyzy długopędowe
odmiana
grupa
rozpoczęcie
początek pędzenia
początek pędzenia
początek pędzenia
pędzenia do
od 17 grud. do
17 stycz. od 17 stycz. do
17 lut.
od 17 lut. do
17. grud.
17 mar.
Miniaturowe
Jetfire
Cyclamineus
-
12
12
12
Tête-à-Tête
Cyclamineus
14
14
14
13
Topolino
Trąbkowe (żółte)
12
12
12
11
Długopędowe
W oparciu o konieczny okresu chłodzenia cebul można
opracować schemat pędzenia. Pomoże on określić termin
sadzenia danej partii pod kątem planowanej daty zbioru.
Czas trwania pędzenia zależy od metody pędzenia, pory
roku, zastosowanej odmiany oraz temperatury pędzenia.
Ogólny schemat przedstawia się następująco:
PRZYKŁAD SCHEMATU PĘDZENIA
• okres szklarniowy do zakończenia zbioru: 2 tygodnie
• chłodzenie cebul danej odmiany: 14 tygodni
• rozpoczęcie chłodzenia lub sadzenie cebul: 16 tygodni Abba
Pełne
10
10
10
10
Bridal Crown
Pełne
-
14
14
14
Carlton
Wielkoprzykoronkowe
14
14
14
14
Ice Follies
Wielkoprzykoronkowe
14
14
14
12
Cragford
Tazetta
13
12
12
12
Minnow
Tazetta
-
-
-
16
Wyposażenie szklarni i pędzenie
Paperwhite
Tazetta
0
0
0
0
Ziva
Tazetta
0
0
0
0
Attraction
Trąbkowe (białe/żółte)
16
16
15
15
Gold Medal
Trąbkowe (żółte)
-
-
14
14
Double Gold Medal
Pełne (żółte)
-
-
-
14
Primeur
Trąbkowe (żółte)
-
-
15
15
Aby zakwitnąć, narcyzy nie wymagają zbyt dużo światła;
większość szklarni spełnia warunki do ich pędzenia.
Pędzenie w szklarniach z ograniczonym dostępem światła
sprawia, że rośliny stają się wyższe i wątlejsze. Wczesną
wiosną konieczne może okazać się nawet ograniczenia
dostępu światła, w celu obniżenia zbyt wysokiej temperatury,
przyspieszającej kwitnienie roślin.
Narcyzy pędzone w doniczkach umieszcza się często w
- = nieodpowiednie lub w mniejszym stopniu odpowiednie do pędzenia w tym terminie
Narcyzy Tazetta nie wymagają okresu chłodu
Niektóre narcyzy z grupy Tazetta nie wymagają okresu chłodu do
przyspieszonego kwitnienia. Dotyczy to przede wszystkim narcyzów
Paperwhite i najbardziej znanej odmiany Ziva. W ich przypadku konieczne
jest jednak przerwanie okresu spoczynku; odbywa się to przeważnie przed
dostarczeniem cebul odbiorcy. Czubki pędów, wyrastające z cebul są tego
widocznym potwierdzeniem. Posadzone cebule umieszcza się od razu
w szklarni i rozpoczyna pędzenie. Narcyzy odmiany Paperwhite mogą
nadmiernie wydłużać pędy. Przeciwdziałamy temu przysypując doniczki
6-7 cm warstwą piasku. Cebule odmiany Paperwhite są okrągłe i mają
ciemniejszy kolor, niż cebule pozostałych narcyzów. Najbardziej
odpowiednią temperaturą w szklarni jest 18-20 °C. Paperwhite można
też uprawiać w szklanych naczyniach, wypełnionych żwirkiem. Warstwa
żwirku powinna sięgać do czubka cebul, zaś poziom wody dotykać spodu
cebul.
przed planowanym terminem kwitnienia
skrzynkach na stołach, aby zapewnić lepszy dostęp do
kwiatów podczas zbioru. Nawadniać można na wiele
sposobów, w tym także bezpośrednio na roślinę. Narcyzy
pędzone w zbyt suchym podłożu będą niższe. Wilgotność
powietrza podczas pędzenia narcyzów musi być wyższa,
niż przy pędzeniu tulipanów i może wynosić 90%. Oznacza
to, iż z punktu widzenia oszczędności energii dobrym
rozwiązaniem jest zamykanie szklarni na przykład zasłonami
z folii. Optymalna temperatura podczas pędzenia to 15 do
18 °C. Czas trwania okresu szklarniowego zależy od zastosowanej metody pędzenia, odmiany, długości pędów w chwili
wnoszenia do szklarni, pory pędzenia oraz klimatu w szklarni
i wynosi przeważnie jeden do dwóch tygodni.
narcissus 10
Sadząc bezpośrednio po otrzymaniu dostawy unikniemy
problemów
Staranny dobór materiału wyjściowego, dobre warunki sadzenia oraz sadzenie bezpośrednio po otrzymaniu dostawy
pozwalają uniknąć zagrożeń chorobami. W poniższej tabeli przedstawiamy najważniejsze choroby i zasady postępowania
w przypadku ich wystąpienia. Działania prewencyjne w znacznym stopniu ograniczają ryzyko występowania chorób.
SPRAWCA
OBJAWY
ZAPOBIEGANIE/ZWALCZANIE
Odmiany Botrytis,
Stagonospera
(grzyb)
Wierzchołki liści przebarwione na
brązowo . Na wierzchołkach cebul i
łuskach zewnętrznych widoczne gnijące
plamki często zawierające sklerocja.
Cebule sadzić bezpośrednio po otrzymaniu
dostawy lub przechowywać rozpakowane
w suchym miejscu. Odmiany wrażliwe (m.in.
Tête-à-Tête) zaprawić odpowiednim fungicydem.
Fusarium
(sucha zgnilizna
cebul, grzyb)
Rośliny wyrastają zniekształcone lub
wcale nie wschodzą. Tkanka wewnątrz
cebuli, szczególnie w najniższej części,
gnije i ma kolor szarobrązowy.
Stosować świeże podłoże. Cebule sadzić w
niskiej temperaturze, 9 °C lub niższej.
Otrzymane cebule sadzić niezwłocznie.
Dobra jakość zachęca do ponownego zakupu
Gotowe do sprzedaży narcyzy doniczkowe powinny być
dobrze ukorzenione i prosto stać w doniczkach. Zbiór
można przeprowadzać w różnych fazach rozwoju: od
kilucentymetrowego zielonego pędu do widocznych
pierwszych wybarwionych pąków kwiatowych. W handlu
są dostępne specjalne plastikowe etykietki wstawiane do
doniczek, które stosuje się szczególnie u roślin we wczesnych
fazach rozwoju. Doniczki pakuje się też w specjalne osłonki z
nazwą odmiany i informacją o zasadach pielęgnacji narcyzów
doniczkowych. Rośliny w późniejszej fazie rozwoju prezentują
się korzystniej. Czas wartości handlowej jest krótszy.
UPRAWA NARCYZÓW W DONICZKACH
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI ODNOŚNIE
Pythium
(zgnilizna korzeni,
grzyb występujący
w glebie)
Korzenie w doniczce gniją.
Stosować podłoże niezbyt miałkie, próchnicze,
nie nawadniać nadmiernie podczas sadzenia.
Wrażliwe są odmiany drobnokorzeniowe szczególnie narcyzy miniaturowe.
Zasychanie pąków
Pąki na pędach nad cebulą lub tworzące
się w jej wnętrzu zasychają.
Nie dopuszczać do nadmiernie wysokiej
temperatury w szklarni na wczesne terminy
pędzenia. Zapobiegać uszkodzeniom
mrozowym. Nie dopuszczać do przesuszania
podłoża i zbyt niskiej wilgotności względnej.
q
q
q
q
WŁAŚCIWEGO DOBORU ODMIANY ORAZ ROZMIARU POJEMNIKA
ODPOWIEDNIEGO PRZYGOTOWANIA CEBUL DO UPRAWY
PRAWIDŁOWYCH WARUNKÓW UPRAWY KWIATÓW DONICZKOWYCH
ZAPOBIEGANIA PROBLEMOM PODCZAS UPRAWY
Odpowiednia odmiana i dobre planowanie
Cebule składają się na ogół z cebuli głównej (matecznej) i
jednej lub kilku cebul przybyszowych, tzw. dwunosowych.
Cebule wyrosłe z cebul małych (siewek) mają okrągły kształt.
Cebule okrągłe, po osiągnięciu właściwej wielkości wydają
duży pęd kwiatowy. Cebule główne dwunosowe zakwitają
w zasadzie zawsze; natomiast wydanie kwiatów z małych
cebul zależy od wielkości cebul oraz planowanego terminu
kwitnienia. Rozmiar cebul w dużym stopniu determinuje
odmiana i wynosi on w obwodzie od 10/12 do 18/+ cm.
W uprawie przyspieszonej na bardzo wczesne terminy
kwitnienia uzyskujemy mniejszą ilość kwiatów o mniejszym
ciężarze. W trosce o dobre wyniki uprawy zamówienie na
cebule należy składać z odpowiednim wyprzedzeniem,
najlepiej więcej niż pół roku przed rozpoczęciem produkcji.
Dostawca poinformuje nas o optymalnej temperaturze
pędzenia wymaganej dla uzyskania kwitnących roślin
w określonym terminie. Cebule do pędzenia roślin
doniczkowych dostarcza się zazwyczaj nie chłodzone.
Należy zapewnić im pełny okres chłodu. Jeśli jednak
dostarczone cebule były przez kilka tygodni wstępnie
chłodzone w temperaturze 9 lub 5 °C, odlicza się ten czas od
całości wymaganego okresu chłodu. Przyspieszanie
kwitnienia narcyzów doniczkowych prowadzi się przede
wszystkim od grudnia do marca, przy czym luty i marzec
to główne miesiące produkcyjne.
Traktowanie odpowiednią temperaturą
Dostawcy cebul dostosowują temperaturę zabiegów
preparowania cebul do planowanego terminu kwitnienia.
Narcyzy po wykopaniu z ziemi (czerwiec) poddawane są
najpierw działaniu podwyższonej temperatury. Cebule na
najwcześniejsze terminy kwitnienia należy wykopać
wcześnie. Zawiązywanie się kwiatu wewnątrz cebuli jest
w wielu przypadkach zakończone już w okresie wykopywania.
Po zapewnieniu cebulom wystarczającego okresu ciepła,
można rozpocząć chłodzenie. Cebule sadzi się do doniczek
i przechowuje w skrzynkach w chłodni. Można też cebule
sadzone do doniczek jesienią umieścić w dołowniku, co
pozwoli wykorzystać naturalnie niskie temperatury.
W przypadku uprawy doniczkowej najczęściej stosuje się
pierwszą metodę. Czynnikiem determinującym moment
rozpoczęcia chłodzenia jest planowany termin kwitnienia
roślin. Na wcześniejsze terminy chłodzenie rozpoczynamy
wcześniej, na późniejsze później. Po zakończeniu okresu
chłodzenia można przystąpić do pędzenia. Niektóre narcyzy
z grupy Tazetta nie wymagają chłodzenia, jednak musi
nastąpić przerwanie okresu spoczynku. Cebule na wczesne
terminy kwitnienia poddaje się czasem przed posadzeniem
wstępnemu chłodzeniu na sucho. W chwili dostawy mają
więc część wymaganego okresu chłodu za sobą.
narcissus 3
Różne metody pędzenia
Pędzenie w skrzynkach umieszczonych
w chłodni
Najpowszechniej stosowaną metodą jest pędzenie
w doniczkach wstawionych do skrzynek i umieszczonych
w chłodni. Metoda ta jest korzystna za względu na mniejszy
nakład pracy oraz możliwość zaplanowania terminów.
Cebule ukorzeniają się w skrzynkach ustawionych w stosy i
pozostają w chłodni tak długo, jak wymaga tego okres ich
chłodzenia. Doniczki umieszcza się w plastikowych pojemnikach lub drewnianych skrzynkach o wymiarach 40x60 cm
i 50x75 cm. Pojemniki powinny mieć odpowiednią
głębokość, aby zapewnić przestrzeń kiełkującym pędom.
Pędy wyrastają zazwyczaj do wysokości 5 cm; nie powinny
być dłuższe niż 7 cm. Wskazana głębokość pojemników to
16-20 cm. W przypadku większych doniczek należy zastosować
głębsze pojemniki. Podłoże po posadzeniu cebul powinno
być dobrze wilgotne, ale nie przelane. Cebule odmiany Têteà-Tête i Cridal Crown są bardzo podatne na Pythium zgniliznę
korzeni i dlatego nie powinny być zbyt obficie podlewane
podczas sadzenia. W chłodni o wysokiej wilgotności powietrza
nie ma na ogół konieczności podlewania przed przeniesieniem
skrzynek do szklarni. Wysuszania podłoża w doniczkach można
uniknąć, zlewając od czasu do czasu podłogę w chłodni.
W trakcie ukorzeniania cebul narcyzów korzenie mogą
powodować silne parcie, które będzie wypychało cebule z
podłoża. Im później sadzi się cebule, tym większe ryzyko
wypychania. Dlatego konieczne jest przysypanie cebul
warstwą piasku o grubości minimum 3 cm lub zastosowanie
mat z gąbki, które dokładnie wypełniają przestrzeń między
pojemnikami w stosie. Warstwa gąbki powinna być na tyle
gruba, aby mocno dociskała cebule w doniczkach. Gdy na
spodzie doniczek pojawią się korzenie – najczęściej po ok. 6
tygodniach –gąbkę można usunąć, aby nie ograniczała
przestrzeni dla dalszego rozwoju pędów.
Dołowanie doniczek w celu wykorzystania
naturalnie niskich temperatur
Narcyzy do uprawy doniczkowej można także
przechowywać w dołowniku. Umożliwi to roślinom
odbywanie okresu chłodu w naturalnych warunkach. Jest
to jednak metoda wymagająca większych nakładów pracy
oraz mająca ograniczoną możliwość regulowania temperatury.
Ponadto wiąże się z większym ryzykiem nadmiernego wzrostu
roślin. Małe doniczki wypełnione podłożem z umieszczonymi
wewnątrz cebulami wstawia się do skrzynek, a następnie
dołuje. Cebule przysypuje się około 5 cm warstwą (najlepiej
piasku), aby zapobiec ich wypychaniu z podłoża przez
rozwijający się system korzeniowy. Narcyzy, szczególnie
odmiany miniaturowe jak Tête-à-Tête, są bardzo wrażliwe
na mróz. Mogą przemarzać w temperaturze wynoszącej 0 °C
i mniej na wysokości cebul. W celu uniknięcia uszkodzeń
mrozowych zaleca się okrywanie ich 8-12 kg warstwą
słomy na m2 lub folią pęcherzykową. Aby nie dopuścić
do nadmiernego wzrostu pędów, zabezpieczenia te
należy później usunąć.
Sadzić najlepiej w gruncie o temperaturze poniżej 9 °C.
Sadzenie w temperaturze wyższej niż 13 oC zmniejsza efekt
chłodzenia i podnosi ryzyko wystąpienia chorób, jak Fusarium.
narcissus 4
narcissus 5
narcissus 6
Odpowiednia cebula w odpowiedniej doniczce
Dobór odpowiedniej wielkości doniczek
Postępowanie po odebraniu dostawy cebul
Jest wiele rozmiarów doniczek, od małych czworokątnych 7 cm, przeznaczonych dla jednej cebuli, po wielkie misy lub
pojemniki, mieszczące dziesiątki sztuk. W poniższej tabeli przedstawiamy przykłady popularnych rozmiarów mniejszych
doniczek wraz z zalecaną ilością oraz rozmiarem cebul.
Dostarczone cebule są na ogół gotowe do sadzenia. Chłodzenie
rozpoczyna się od sadzenia w niskiej temperaturze. Nie należy
pozostawiać cebul długo w opakowaniach, ani przechowywać
je w wilgotnym miejscu. Jeśli nie ma możliwości sadzenia
bezpośrednio po otrzymaniu dostawy, umieszczamy cebule
w suchym miejscu z dobrą cyrkulacją powietrza, w temperaturze ok. 17-20 °C. Cebule wstępnie chłodzone lub dopiero
rozpoczynające chłodzenie umieszczamy w temperaturze
5-7 °C. Cebule przechowywane w miejscu zbyt wilgotnym
zaczną się przedwcześnie ukorzeniać i mogą zostać porażone
przez Penicilium oraz Botritis. W miejscu zbyt ciepłym i wilgotnym może też dojść do gnicia cebul wywołanego przez
Fusarium. W przypadku wątpliwości należy porozumieć się
z dostawcą.
Starannie sadzimy
Niemal wszędzie do napełniania doniczek stosuje się świeże
podłoże. Nie należy stosować podłoża o nadmiernej zawar­
tości próchnicy, lecz substrat wymieszany z dużą ilością torfu
czarnego i/lub piasku. Ograniczy to, szczególnie w przypadku
narcyzów miniaturowych jak Tête-à-Tête ryzyko porażenia
Botritis. Można też stosować ziemię ogrodniczą z zakładu
lub z dołownika, ale zwiększy to niebezpieczeństwo
wystąpienia chorób. Poza tym takie podłoże jest często zbyt
ciężkie. Wartość Ph podłoża powinna wynosić ok. 5,5-7;
do substratu torfowego zawsze dodajemy wapń. Podłoże
powinno mieć odpowiednią strukturę – niezbyt miałką i
niezbyt zwięzłą, gdyż w przeciwnym razie zawiera mniej
tlenu i przy nadmiernym podlewaniu może dojść do
wystąpienia Pythium-zgnilizny korzeni.
Odmiany wrażliwe na botrytis, jak Tête-à-Tête, zaprawia się
przed sadzeniem specjalnymi preparatami grzybobójczymi.
Przystępując do sadzenia, napełniamy doniczki podłożem
do wysokości krawędzi, a następnie lekko wciskamy w nie
cebule. Wierzchołki cebul powinny wystawać ponad krawędź
doniczki. Cebule zbyt mocno wciśnięte w podłoże będą
miały szybszy wzrost z powodu mniejszej przestrzeni dla
korzeni. Po posadzeniu obficie podlewamy, zwracając jednak
uwagę, aby nie przelać doniczek. Zbyt mokre podłoże
spowoduje kłopoty z Pythium, szczególnie u odmian
wrażliwych jak Tête-à-Tête i Bridal Crown. W dużych
zakładach stosowane są doniczkarki.
rozmiar doniczki
ilość cebul w
wielkość cebul
ilość doniczek w
ilość doniczek w
ilość cebul netto na
doniczce
(rozmiar)
skrzynce 50-75
skrzynce 40-60
m w skrzynkach
7 cm czworokątna
1
12/14
75
48
190
9 cm okrągła
3
10/12
43
25
300
10,5 cm (4 cale) okrągła
3
12/14
33
20
240
12 cm okrągła
3
14/16 16/-
24
15
180
12 cm okrągła
5
12/14
24
15
300
13 cm okrągła
4
14/16
22
12
210
16 cm (ok.6 cali) okrągła
5 do 7
16/- do 10/12
-
-
-
2
Można też po prostu sadzić w doniczce tyle cebul, ile się zmieści. Wtedy jednak trzeba uwzględnić fakt, że narcyzy
drobnokwiatowe jak Tête-à-Tête obficie kwitną, natomiast odmiany wielkokwiatowe znacznie mniej.
NARCISSUS
narcissus 2
Publikacja jest własnością:
International Flower Bulb Centre
P.O. Box 172 | 2180 AD Hillegom | The Netherlands
t +31(0)252 62 89 60 | f +31(0)252 62 89 70
[email protected] | www.bulbsonline.org
Zastrzeżenie
Międzynarodowe Centrum Cebulek Kwiatowych (The
International Flower Bulb Centre) nie ponosi żadnej
odpowiedzialności za jakiekolwiek negatywne konsekwencje, wynikające z wykorzystania informacji
uzyskanych w tej publikacji.