Zobacz

STRESZCZENIE
Logistyka miasta w zarysie rozważa zespół podstawowych czynników,
determinujących zasadność i nieodzowność wdrażania logistyki w procesy doskonalenia funkcjonowania systemu miasta. Rozprawa obejmuje Przedsłowie i sześć
rozdziałów.
W Przedsłowiu wyjawiono zamiar i cel rozprawy. Krąg kulturowy i prakseologiczny logistyki (rozdział 1) wskazuje wartość kulturową logistyki, jej filozofię
i prakseologię oraz aksjologię logistyki dla miasta i metodykę projekcji problemu.
Rozdział 2 - Anatomia kulturowa miasta i urbanizacji jest wstępem do rozpoznania
miejskiej formuły organizacji środowiska człowieka, miasta jako artefaktu i generatora rozwoju cywilizacyjnego oraz urbanizacji i jej konsekwencji.
W rozdziale 3 - Miasto w koincydencji polityki, urbanistyki i logistyki omówiono
miasto jako megasystem koincydencji, podstawowe zasady i dylematy aplikacyjne
urbanistyki oraz miejską przestrzeń kulturową logistyki. Rozdział 4 - Komunikacja
treścią i dylematem logistyki miasta analizuje nowe wyzwania cywilizacyjne miasto
XXI wieku i miasto jako megasystem komunikacji oraz drogę do paradygmatu
inżynierii logistyki dostaw.
Rozdział 5 - Elementy logistyki handlu detalicznego i usług konsumenckich
ukazuje syntetycznie znaczenie tych działów gospodarki oraz zastosowanie w nich
logistyki. W rozdziale 6 - Uwarunkowania logistyki operacyjnej w przestrzeni ulicznej zawarto spotykane w praktyce niektóre sytuacje wpływające na sprawność
logistyki, takie jak umeblowanie ulicy, zanieczyszczenie jej nawierzchni i energetyczno-ekologiczną dysfunkcję organizacji jednokierunkowego ruchu samochodowego.
PRZEDSŁOWIE
Od pewnego czasu niemałą furorę robi słowo logistyka, stosowane we właściwym zakresie znaczeniowym, ale w wielu przypadkach używane do określania
czegoś, co niewiele lub tylko w części ma związek z tym pojęciem, natomiast brzmi
nowocześnie, jest hołdowaniem modzie nazewniczej.
Logistyka jest immanentnie związana z bytem i gospodarką człowieka od zarania jego dziejów. Oczywiście na każdym etapie rozwoju cywilizacyjnego, a także
w różnych obszarach rozwoju i form organizacji społeczeństw, różniły się instrumenty i sposoby wsparcia logistyką. Podstawowe wsparcie wiązało się z naturalnym staraniem o byt, z zaopatrzeniem się w środki żywności, również w tworzywo
na budowę domostwa, czasem także na ochronę go przed nieprzyjaznym otoczeniem zwierzęcym i ludzkim. Przejście człowieka z koczowniczego trybu życia
w osiadły, to była ogromna operacja logistyczna rozciągnięta w czasie i przestrzeni. Ważkim atutem wyboru miejsca osiedlenia była infrastruktura drogowa oraz
dostęp do wody i innych zasobów natury, również dziś znaczące czynniki lokalizacji przedsiębiorczości i jej logistyki.
Gdy z kolei zaczęło się wykształcać osadnictwo miejskie, będące niekiedy
jednocześnie warowniami, czasem udzielnymi organizmami politycznymi, trzeba
było sformułować pierwsze zasady urbanistyki i wyposażenia miast w urządzenia
infrastrukturalne, w tym ulice oraz dostarczania wody i usuwania nieczystości. Dzisiaj taka logistyka jest oczywistością, ale w Europie, po upadku imperium rzymskiego w V.w., w którym znano i stosowano te urządzenia infrastrukturalne, a niektóre z nich służą nadal niezawodnie, nastąpił regres cywilizacyjny w kulturze
urbanistycznej, trwający około 1400 lat. Dopiero druga rewolucja przemysłowa,
która w Europie datuje się od drugiej połowy XIX w. przywraca elementy antycznej
cywilizacji, bardziej jako konieczność ekonomiczna fabrykantów dla poprawy stanu
zdrowotnego siły roboczej, bytującej w warunkach sanitarnych często wywołujących choroby epidemiczne. O stanie higieny sanitarnej ówczesnych miast wiele
mówi opis ulic Krakowa z 1812 r., których środkiem płynęły nieczystości z domów.
Dla niezabrudzenia obuwia przy przechodzeniu z jednej strony ulicy na drugą,
układano w przekroju poprzecznym kamienie.
Współczesne miasta dręczą inne problemy. Po rozkwicie urbanizacji,
w znacznym stopniu poprzez intensywny przepływ ludności wiejskiej do miast,
szukającej w nich lepszych warunków zatrudnienia i zamieszkania, a także dogodniejszych warunków kształcenia się i techniki komunikacji z otoczeniem, w wielu
obszarach dokonuje się odwrócenie tego procesu. Maleje tam zaludnienie miast
nie tylko z powodu niskiego przyrostu demograficznego, ale w większym stopniu
wskutek przesiedlania się do podmiejskich wsi, gdzie taniej nabyć grunty pod budownictwo a środowisko jest bardziej przyjazne ekologicznie, niż miasto zatłoczone lawinami samochodów, hałaśliwe, zapylone, zaśmiecone, z rachityczną zielenią, z perypetiami socjalnymi, czasem o znamionach kryminogennych, z dolegliwościami wywoływanymi awariami w dostawie wody pitnej i energii, z licznymi utrudnieniami w komunikacji powodowanymi destrukcją infrastruktury technicznej naziemnej i podziemnej, z nikłą atencją dla ludzi starszych i niepełnosprawnych
w dostosowaniu do ich potrzeb architektury przestrzeni i obiektów. To wszystko ma
niebagatelny wymiar i skutek logistyczny.
Współczesne miasto zanika w swej dotychczasowej konwencji jako wyraźnie
odrębnego od wsi tworu kulturowego, infrastrukturalnego i organizacyjnego. Pozostaje w niej tylko statystycznie i jeszcze mentalnie. Zurbanizowane osadnictwo
wiejskie w otulinie miasta jest w istocie jego przedłużeniem, formą miejskości poza
miastem. Miasto się rozrzedza przestrzennie, infrastrukturalnie i funkcjonalnie.
Staje się systemem osadniczym wymagającym nowego podejścia do więzi logistycznych jego tkanki centralnej - którą jest historycznie ukształtowane miasto –
z miejskością tkanek suburbijnych. To rodzi szczególne problemy logistyczne.
Logistyka dla (w służbie) miasta pojmowana jest głównie jako instrumentarium
służące rozwiązywaniu spektakularnych problemów transportowych, zwłaszcza
dostaw handlowych. Indywidualna motoryzacja tak pogłębia utrudnienia w ruchu
miejskim, że miasto staje się komunikacyjnym węzłem gordyjskim. Tak jest w kręgu cywilizacji zachodniej i tak bywa już w Polsce. Infrastruktura uliczna nie jest
wydolna logistycznie. Tą plagą szczególnie dotknięte są centra miast. Miasta są
wyposażone też w infrastruktury: energetyczną, sanitarną i telekomunikacyjną, bez
niezawodności których, jak bez sprawnej komunikacyjnej więdną w swym bycie,
a każda ich awaria, to chaos komunikacyjny i dolegliwości logistyczne dla ludności
i gospodarki.
W pracy rozważane są podstawowe problemy aplikacji logistyki we współczesnym systemie urbanistycznym, ze wskazaniem doświadczeń ich rozwiązań
a także sugestii teoretycznych, logicznie wydających się przydatnymi dla metodologii projektowania strategii logistyki miasta na drugą dekadę XXI w.
Bernard RZECZYŃSKI
2010