Nie chyliłem karku przed mocą i jak wąż nie pełzałem - typo

Nie chyliłem karku przed mocą
i jak wąż nie pełzałem milczkiem,
przed urągliwą, tępą tłuszczą
o ziemię nie biłem czołem,
utarte ścieżki
omijałem z pogardą,
porając się z calizną ugoru.
Takie są moje winy,
więcej grzechów na sumienie nie wziąłem!
NIE CHYLI£EM KARKU
PRZED MOC¥
XV– ANTOLOGIA POEZJI BIAŁORUSKIEJ
OD XV DO XX WIEKU
, !"#$, %&'#!(&)*' ++&
- ., / /
Wybór, redakcja i noty biograficzne
LAWON BARSZCZE SKI, ADAM POMORSKI
0$ 123+ 43+454
- .
Słowo wstępne
LAWON BARSZCZE SKI
345!6* 1 !43&2 -8"+!2
-,
/ 9,
Współpraca
Białoruski PEN Club
ANDREJ CHADANOWICZ, UŁADZIMIR SI CZYKA ,
ANDREJ SKURKO
! 5034: 20$4
;9 , . ,
/- <8, ., -,
;9 -=, //=, -9 ,
;9 /, / /,
=, - -.9
Przekłady na język polski
KATARZYNA BORTNOWSKA, LESZEK ENGELKING,
ZIEMOWIT FEDECKI, JAN HUSZCZA, JAN KASPROWICZ,
JERZY LITWINIUK, JAN MAKSYMIUK, SEWERYN POLLAK,
JERZY POMIANOWSKI, ADAM POMORSKI,
CZESŁAW SENIUCH, WIKTOR WOROSZYLSKI
! %!434: 20$4
9 , - .,
8-, // ;,
/ /, / ,
98
Przekłady na język białoruski
RYHOR BARADULIN, LAWON BARSZCZE SKI,
KASTUŚ ĆWIRKA, MAKSYM ŁUŻANIN,
UŁADZIMIR MARCHEL, UŁADZIMIR NIAKLAJE ,
ALAKSIEJ ZARYCKI
BIAŁORUSKI
PROGRAM
WYDAWNICZY
Kolegium Europy Wschodniej
im. Jana Nowaka-Jeziorañskiego
Wroc³aw 2008
SŁOWO WSTĘPNE
Seria „Biblioteka Białoruska”
ukazuje się pod patronatem
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP
Logo serii oraz projekt okładki
Marek Stanielewicz
Redaktorzy serii
Andrej Chadanowicz, Jan Andrzej Dąbrowski
Opracowanie typograficzne
Maciej Szłapka
Ilustracja na okładce: Vasily Pochitsky
Copyright © for the Polish Edition by Kolegium Europy Wschodniej
im. Jana Nowaka−Jeziorańskiego, 2007
ISBN 978−83−89185−65−5
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej pomocy
zagranicznej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2007 r.
Wydanie publikacji
zrealizowano z dotacji
Gminy Wrocław
www.wroclaw.pl
Przygotowanie do druku
Pracownia Składu Komputerowego TYPO−GRAF
Druk i oprawa
Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o. o.
Kolegium Europy Wschodniej
im. Jana Nowaka−Jeziorańskiego
pl. Biskupa Nankiera 17
50−140 Wrocław
tel. 071 342 16 81
fax 071 718 19 56
e−mail: [email protected]
www.kew.org.pl
Książka, którą Czytelnik bierze do ręki, nie jest ani chrestoma−
tią, ani w pełni reprezentatywnym wyborem najlepszych dzieł
poezji białoruskiej. Rodowodu tej poezji należy szukać nawet
nie w wieku piętnastym, od którego zaczyna się niniejszy wy−
bór, lecz co najmniej w dwunastym. Wtedy to, w dwunastym
wieku, na tej ziemi, w Turowie (to niewielkie dziś miasteczko
w pobliżu Homla było wówczas dużym grodem, stolicą potęż−
nego księstwa), zrodził się znakomity poeta−moralista bp. Ki−
ryła Tura ski, czyli Cyryl z Turowa. Jego dzieła po dziś dzień
czytamy z przejęciem, w niemałej mierze za sprawą języka:
olśniewającej słowiańszczyzny w wariancie białorusko−ukraiń−
skim. Skądinąd w średniowiecznych obyczajach panującego na
Białorusi prawosławia nie leżało podpisywanie nazwiskiem
autora „laickich” lub zgoła sowizdrzalskich poezji. Nie znamy
więc nazwisk twórców wielu pięknych wierszy, które doszły
nas w wersji sfolkloryzowanej. (Dotyczy to również epok
późniejszych, aż po drugą połowę wieku dwudziestego i cza−
sy najnowsze – tym razem z przyczyn politycznych.) W po−
mnikowej serii Biełaruskaja narodnaja tworczaść, wydawanej od
początku lat siedemdziesiątych XX w. przez Białoruską Akade−
mię Nauk, tego rodzaju utwory anonimowe zajmują ponad
dwadzieścia grubych tomów. Badacze literatury nie wyklucza−
ją, że wśród autorów tych „piosnek ludowych” mogli być rów−
nież urodzeni na Białorusi poeci polscy: Franciszek Dionizy
Kniaźnin, Tomasz Zan, Jan Czeczot, Władysław Syrokomla...
Wybór nasz zaczyna się zatem od pierwszej połowy wieku
XV, kiedy to wśród białoruskich możnowładców wraz z potrze−
bą mitu założycielskiego zrodziła się potrzeba opiewania
odrębnych dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego, wspólne−
go państwa przodków współczesnych Litwinów i Białorusi−
nów, którego wybitnymi działaczami byli ci właśnie możni.
Czasokres naszego wyboru sięga zaś końca wieku XX. Dlacze−
go nie początku XXI stulecia? Uwalnia nas od takiej konieczno−
ści wydanie w serii „Biblioteka Białoruska” w 2007 roku dobrze
w Polsce przyjętego tomu Pępek nieba. Antologia młodej poezji
białoruskiej. Nasz wybór kończy się właśnie na wierszach An−
dreja Chadanowicza, autora owej antologii.
5
Słowo wstępne