Metryka józefińska

Metryka józefińska
(pierwszy kataster gruntowy)
dla Sędziszowa i Przedmieścia
W 1772 roku czêœæ terytorium Rzeczpospolitej zosta³o
anektowane przez zaborców.
Okolice Sêdziszowa wraz z ca³¹
po³udniow¹ Polsk¹ otrzyma³a
Austria. W tym czasie cesarzow¹
Austrii by³a Maria Teresa, która
sprawowa³a w³adzê wspólnie ze
swym synem Józefem. Dopiero
po jej œmierci w 1780 roku, Józef
móg³ rozpocz¹æ rekonstrukcjê
monarchii, przeprowadzaj¹c
szereg reform zwanych od jego
imienia józefiñskimi. Mia³y one
g³ównie s³u¿yæ idei stworzenia
nowoczesnego pañstwa. Istotn¹
dla tego celu mia³a byæ reforma
skarbowa okreœlaj¹ca miêdzy innymi sposoby uzyskania dochodu skarbu pañstwa. Dochód zamierzano oprzeæ na jedynym
podatku, zwanym gruntowo –
dochodowym. W tym celu w latach 1785-1788 sporz¹dzono
dok³adne spisy ludnoœci i szczegó³owy kataster (spis) z zestawieniem wszystkich obci¹¿eñ, g³ównie ch³opskich. Z dóbr ch³opskich jak i pañskich, pañstwo
mia³o pobieraæ podatek. Powsta³e w ten sposób spisy nosz¹
nazwê metryk józefiñskich. Me-
tryki takie powsta³y dla ka¿dej
miejscowoœci w Galicji. Oryginalne metryki zachowa³y siê do dzisiaj, s¹ przechowywane s¹ w Centralnym Pañstwowym Archiwum
Historycznym we Lwowie.
Metryki józefiñskie s¹ dzisiaj
niewyczerpanym Ÿród³em dla
badañ gospodarczych, demograficznych i geograficznych.
Wykorzystywane s¹ w wielu opracowaniach dotycz¹cych problemów „Ma³ych Ojczyzn”, a tak¿e
do badañ genealogicznych.
W poni¿szym opracowaniu, które z za³o¿enia ma s³u¿yæ wyjaœnieniu niektórych problemów natury genealogicznej, nie jest
uwzglêdniany aspekt ekonomiczny czyli pomijane s¹ wpisy
s³u¿¹ce do okreœlenia wysokoœci
podatku.
Pierwszy kataster gruntowy,
bo tak inaczej okreœla siê metrykê józefiñsk¹, przeprowadzony
by³ w latach 1785 do 1788. Dla
Sêdziszowa spisy zawarte s¹ w 210
arkuszach, w wiêkszoœci w tzw.
uk³adzie tabelarycznym czyli
z przygotowanymi tabelami
w postaci pionowych kolumn,
które nale¿a³o wype³niæ. Kolumny by³y opisane, czêsto zawiera³y
jeszcze dodatkowe rubryki. Czêœæ
kolumn dotyczy³a identyfikacji
(numer miejscowego porz¹dku,
imiê gruntowego posiadacza
gruntu – numer domu), pozosta³e s³u¿y³y do okreœlenia podatku. Te ostatnie nie s¹ uwzglêdniane w niniejszym opracowaniu.
S¹ te¿ arkusze zbiorcze i luŸne
arkusze z innym wpisami.
Podobnie jak w przypadku
ksi¹g parafialnych, metryki katastralne Sêdziszowa podawane
s¹ ³¹cznie z metrykami dla Przedmieœcia, aczkolwiek z wyraŸnym
rozdzieleniem Sêdziszowa
i Przedmieœcia. Dodam ¿e do
roku 1946 Przedmieœcie by³o
oddzieln¹ i samodzieln¹ wsi¹.
Część dotycząca Sędziszowa.
Wpis zasadniczy:
Cyrkuł – Rzeszów
Państwo (dominium) – Sędziszów
Miasto – Sędziszów
W obrębie miasta spisano 750 działek numerowanych według miejscowego porządku, przy czym numerem 1 oznaczono Kościół oo Kapucynów i klasztor tychże,
zaś numerem 750 oznaczono pole przy domku Walentego Krupy (oryginalny wpis).
Miasto podzielono na sześć części:
1. Pierwsza Niwa Południowa
2. Druga Niwa Zachodnia
3. Trzecia Niwa Północna
4. Łąki
5. Ogrody
6. Pastwiska
Zarząd miejscowy:
Józef Pawliczek – wójt
Walenty Krupa, Jędrzej Frączek, Sebastian Prokop, Jakub Śpioch, Jakub Buba
Kazimierz Wątroba
Nr kons. Nazwisko imię
1. Pawliczek Józef
2. pusty plac
3. pusty plac
4. Popławski Antoni
5. Śliwiński Jacenty
6. Kiełko[w]ski Szymon
7. Bley Abraham
8. Anejubraun Choja
9. Stenkiel Japef
10. Silberg Beniamin
11. Therzehon Samuel
12. Rais Abel
13. Cholayb Jakob
14. Fluur Abraham
15. Szpil Leyb
16. Frączek Łukasz
17. Ryszkiewicz Jan
18. Pragło[w]ski Antoni
8
Spis właścicieli domów
nr domu nr ogrodu
uwagi
174
–
kowal
175
–
–
172
173
–
170
171
kucharz
166
167
–
164
165
rzeźnik
162
163
–
160
161
–
152
–
–
–
–
Wayden Sara
151
–
–
150
–
–
149
–
–
159
159
kuśnierz
157
–
Dohm Salomon
153
154
–
176
177
zegarmistrz
172
179
rzeźnik
religia
k
x
x
k
k
k
i
i
i
i
i
i
i
i
i
k
k
k
19. pusty plac
20. Zając Mikołaj
21. Denko Marcin
22. Denko Sebastian
23. Frączek Wojciech
24. Wierzbon Antoni
25. Kochanowicz Ignacy
26. Jasiński Walenty
27. Baran Marcin
28. Mroczka Marcin
29. Jngwer Lizzman
30. Weronowicz Michał
31. Skarbek Wojciech
32. Szpono[w]ski Krzysztof
33. Kand Dawid
34. Szwam Josef
35. Szybistowicz Wojciech
36. Frączek Jan
37. Dom Kachalny
38. Dom Kachalny
39. Prokop Sebastian
40. Śpioch Jakub
41. Rogoż Jan
42. Popławski Karol
43. Wątroba Kazimierz
44. Przybkowski
45. Rogoż Marcin
46. Aaf Josef
47. Hering Abraham
48. Holtz Majer
49. Polc Abraham
50. Pragłowa Marcinowa
51. Witasiński Sylwester
52. Mayczykowski Tomasz
53. Cisowska Regina
54. Woro[w]ski Sebastian
55. Golc Abraham
56. Rucki Kazimierz
57. Szwebel Ersko
58. Wąso[w]ski Szymon
190
7
9
11
13
25
19
21
23
29
–
32
34
36
40
42
44
46
48
52
53
55
57
59
138
136
140
146
145
144
143
134
131
129
133
135
216
215
214
219
190 plac poczmajstra
8
cieśla
10
garncarz
12
–
14
–
26
szewc
20
piekarz
22
szewc
24
garncarz
30
szewc
–
Lais Zelig
33
–
35
garncarz
37
krawiec
41
–
43
–
45
rzeźnik
47
tkacz
49
rabin miasta
–
kantor żydowski
54
szewc
56
–
58
–
60
–
139
szewc
137
pusty dom
141
szewc
–
piekarz
–
–
–
–
– dom niewykończony
–
–
132
bednarz
130
kowal
–
wdowa
–
–
217
–
–
–
–
–
219
–
x
k
k
k
k
k
k
k
k
k
i
k
k
k
i
i
k
k
i
i
k
k
k
k
k
x
k
i
i
i
i
k
k
k
k
k
i
k
i
k
Nr 8 (203) październik 2014 r.
59. Gawlik Marcin
60. Śpioch Walenty
61. Buba Antoni
62. Denko Walenty
63. Zborzęcki Ignacy
64. Pragłowska Katarzyna
65. Deliński Jan
66. Wierzbon Grzegorz
67. Pragło[w]ska Marianna
68. Piekarski Franciszek
69. Kostrzewina Franciszka
70. Szelbs Jakub
71. Appelbaum Josef
72. Senes Josef
73. Pragłowska Teresa
74. Dereń Ignacy
75. Szpinat Berl
76. Szpiglus Paja
77. Aal Napym
78. Zukier Berl
79. Faygenbaum Leyba
80. Fefer Jakob
81. Rosen Jcek
82. Witnol Leyba
83. Angabel Josef
84. Palpeter Liztmann
85. Bim Nachym
86. Sztim Faiga
87. Font Jakob
88. Kwiatkowski Antoni
89. Gawlik Stanisław
90. Esfing Fridmann
91. Czo[c]hara Wojciech
92. Czarnecka Magdalena
93. Wit Grzegorz
94. Gawliczka Łucja
95. Kochanowicz Michał
96. Białorucki Piotr
97. Rucki Wojciech
– Ziobro Jan
98. Chebrayski Jan
99. Liszkiewicz Jędrzej
100. Woycicka Marianna
101. Nizieński Józef
102. Probostwo Sędziszowskie
103. Domek Parochialny
104. –
105. Dom szpitalnego probostwa
106. Dworek Pański
107. Wierzuch Jan
108. plac pusty
109. plac pusty
110. Cyzio Andrzej
111. Frączek Andrzej
112. Głowacki Sebastian
113. Frączek Wojciech
114. plac pusty
115. Rogoż Piotr
116. Golda Abraham
117. pusty plac
118. Senes Josef
119. winiarnia Pańska
120. Wątroba Marcin
121. Worowski Walenty
122. Gadamska Anna
123. Denkowa Marianna
124. Zając Adam
125. Zawiślak Józef
126. Zając Antoni
220
222
227
229
257
249
247
243
241
236
234
232
212
211
216
208
207
206
205
204
203
202
201
199
198
197
196
195
194
193
251
–
310
312
315
317
319
321
324
–
326
360
–
189
185
187
–
186
182
3
–
–
62
70
–
76
–
80
–
–
126
124
121
261
269
271
169
111
112
Nr 8 (203) październik 2014 r.
221
rzeźnik
223
mularz
228
–
230
szewc
258
piekarz
250
wdowa
249
rzeźnik
244
szewc
242
wdowa
323, 237
szewc
235
wdowa
233
–
–
–
–
–
–
wdowa
209
–
–
–
–
wdowa
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
wdowa
–
–
–
–
252
szewc
–
piekarz
311
szewc
313
Drozd Błażej
316
kuśnierz
318
wdowa
328
drwal
322
kowal
341, 215
piekarz
–
jałmużnik
326
–
361
pisarz
–
wdowa
–
wikariusz
–
–
–
–
–
–
–
pusty
183
poczta
4
–
–
–
–
–
63
tkacz
71
–
–
–
77
rzeźnik
–
–
81
szewc
–
pusty
–
–
–
winiarnia
–
pusty
122
szewc
268
–
270
jałmużnica
272
–
109
młynarz
111
–
113
cieśla
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
i
i
i
k
k
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
k
k
i
k
k
k
k
k
k
k
x
k
k
k
k
x
x
x
x
x
k
x
x
k
k
k
k
x
k
x
x
i
x
k
k
k
k
k
k
k
127. Witasiński Wawrzyniec
114
115
–
k
128. Pragło Wawrzyniec
228
226
szewc
k
128. Denkowa Franciszkowa
265
266
wdowa
k
130. Ziobro Wawrzyniec
263
264
tkacz
k
131. Zborzęcki Antoni
260
261
szewc
k
132. Wierzucka Stanisławowa 307
307
wdowa
k
133. Rataiowicz Grzegorz
205
266
szewc
k
134. Sroka Krzysztof
303
304
–
k
135. Wątroba Tomasz
302
302
–
k
136. Madurski Piotr
297
297
kramarz
k
137. Drozd Marcin
296
296
tkacz
k
138. C[z]ochara Jerzy
300
301
–
k
139. Krupa Walenty
285
286
szewc
k
140. Zając Tomasz
287
–
młynarz
k
141. Paszkiewicz Michał
289
289
grabarz
k
142. Pawlak Franciszek
290
290
–
k
143. Zieliński Tomasz
391
392
młody
k
144. Zieliński Tomasz
393
334
starszy
k
145. Śliwiński Jacenty
335
336
–
k
146. Wierzuch Mateusz
340
–
piekarz
k
147. Wiśniowski Michał
342
342, 339
piekarz
k
148. Wierzbon Walenty
346
347
szewc
k
149. Cyzio Mateusz
343
343
piekarz
k
150. Łabędzki Wojciech
168
169
stolarz
k
151. Mayka Franciszek
362
363, 364
szewc
k
152. Przypek Franciszek
349
380, 351
–
k
153. Szczyrek Andrzej
269
270
szewc
k
154. Polek Franciszek
298
299
tkacz
k
155. Gold Abraham
–
–
winiarnia
i
156. Piątkowski Jakub
379
380
kucharz
k
157. Szczerek Jędrzej
352
352
pusty plac
k
158. Zielińska
353
354
wdowa
k
159. Buba Wojciech
355
356
piekarz
k
160. Frączek Szymon
357
358
tkacz
k
161. Popławski Mikołaj
190
191
szewc
k
162. Buba Józef
383
384
–
k
163. Barański Marek
387
388, 389
krawiec
k
164. Zając Andrzej
294
295
tkacz
k
165. Chaska Szymon
392
393
–
i
166. Kmieć Tomasz
395
396
–
k
167. Pondo Sebastian
398
399
–
k
168. Kubal Antoni
27
28
garncarz
k
169. Baranka Magdalena
17
18
wdowa
k
170. Baran Walenty
15
16
garncarz
k
171. Rogoziński Andrzej
38
39
szewc
k
172. Górski Wojciech
245
246
rzeźnik
k
173. Wierzbon Wojciech
239
240
rzeźnik
k
174. Buba Jakub
78
79
–
k
175. Weinmann Josef
200
–
–
i
176. Ruciński
390
391
–
k
177. Ratusz Pański
147
–
–
x
178. Rogoż Paweł
128
128
szewc
k
Objaśnienia:
Nr kons. – konskrypcjonalny numer domu
nr domu – numer domu według topograficznego porządku
nr ogrodu – numer ogrodu według topograficznego porządku
uwagi – notatki umieszczone w tej kolumnie spisu religia: k – katolik, i – żyd,
(izraelita),
x – pusty plac lub inny niezamieszkały obiekt
Ostatnia kolumna została wprowadzona przez autora opracowania do celów statystycznych (nie ma jej w metryce)
Na 178 numerów wœród w³aœcicieli domów by³o: katolików 121 –
68%, ¿ydów (izraelici) 41 – 23%, pustych 17 – 9%.
Nie uwzglêdniaj¹c pustych numerów, ¯ydzi byli w³aœcicielami
oko³o 25% domów.
Nale¿y s¹dziæ, ¿e podobny rozk³ad procentowy ludnoœci polskiej i ¿ydowskiej dotyczy ca³ej populacji mieszkañców Sêdziszowa.
ciąg dalszy na str. 10
9
ciąg dalszy ze str. 9
Część dotycząca Przedmieścia.
Wpis zasadniczy:
Cyrkuł – Rzeszów
Państwo (dominium) – Sędziszów
Wieś – Przedmieście
Przedmieście podzielono na pięć części:
1. Niwa Ogrodowa
2. Niwa w Rędzinach
3. Niwa Głównych Ról – część pierwsza
4. Niwa Głównych Ról – część druga
5. Niwa na Łanach
Wybrani mężowie
Piotr Cyzio – wójt
Kuba Kanach, Kazimierz Mazur, Jan Kmieć, Jędrzej Mamczan, Bartłomiej Ścisło
Spis właścicieli domów
Nr kons. Nazwisko imię
nr domu
nr ogrodu
1. Szczur Wojciech
12
13, 14
2. Drozd Wojciech
15
16
3. Cyzio Paweł
17
18
4. –
19
20
5. Kmieć Walenty
21
22
6. Szumara Marcin
23
24
7. Bartnieli ?
25
26
8. Kmieć Jakub
27
28
9. Marcinek Jakub
30
31
10. Idzik Walek
32
–
11. Pondowski Maciej
33
34
12. Pondo Krzysztof
35
36
13. Ścisło Bartłomiej
39
40
14. Mamczan Jędrzej
43
44
15. Kmieć Jan
46
47
16. Kmieć Sobek
48
49
17. Kanach Jakub
50
51
18. Mazur Kazimierz
53
54
uwagi
bez ogrodu
19. Palencki
20. Cyzio Jan
21. Cyzio Piotr
22. Kmieć Jan
23. Wira (Bira ?) Jędrzej
24. Głowacki Wojciech
25. Kapusta Jan
26. Podlasek Stanisław
27. Lis Jan
28. Cyzio Piotr
29. Kapusta Mateusz
30. Zając Mikołaj
31. Pałka Józef
32. Kmieć Jakub
56
58
60
63
65
68
71
73
78
84
92
95
97
100
10
pole za rzeką
Opracował:
Jacek S. Białek
Małopolskie Towarzystwo Genealogiczne w Krakowie
www.mtg–malopolska.org.pl/skladmtg.html
Materia³ na podstawie którego wykonano opracowanie pochodzi z kopii metryki józefiñskiej dla Sêdziszowa i Przedmieœcia otrzymanej z Centralnego Pañstwowego Archiwum Historycznego we
Lwowie.
– pod takim hasłem odbędą
się tegoroczne literackie zmagania w ramach Podkarpackiego Konkursu Poezji Religijnej. W tym roku odbędzie się
już 24. edycja Konkursu.
Kultury w Rzeszowie Parafi¹
Rzymsko-Katolick¹ pw. Narodzenia NMP w Sêdziszowie M³p. oraz
Parafi¹ Rzymsko-Katolick¹ pw.
Mi³osierdzia Bo¿ego w Sêdziszowie M³p. Co roku z uczestnikami
fina³u spotyka siê JE ks. bp Ordynariusz Diecezji Rzeszowskiej.
Finał konkursu
rozpocznie się
12 grudnia 2014 r.
o godz.10.00
w sali widowiskowej
MGOK
w Sędziszowie Młp.
sad i pole
Pomijaj¹c ludnoœæ ¿ydowsk¹, która od po³owy XX wieku nie
mieszka ju¿ w mieœcie, szacunkowo w ponad 60% przypadków
wymienieni s¹ przedstawiciele rodów, które do dzisiaj mieszkaj¹
w Sêdziszowie.
Uwzglêdniaj¹c fakt, ¿e pokolenie zmienia siê œrednio co 30 lat,
obecnie ¿yje szóste – ósme pokolenie potomków rodziców z okresu spisywania metryk. Mówi¹c inaczej, pod koniec XVIII wieku
¿y³o kilkadziesi¹t naszych (bezpoœrednich) przodków. Czêœæ z nich
znajduje siê na powy¿szych listach. Naszych – to znaczy prawie
ka¿dego mieszkañca Sêdziszowa, którego co najmniej dwa-trzy
pokolenia tu mieszka³y.
„Dla chwały imienia Twojego”
Miejsko-Gminny Oœrodek
Kultury w Sêdziszowie M³p organizuje Podkarpacki Konkurs
Poezji Religijnej od 1991 roku.
Jego inicjatorami byli Czes³aw
Dr¹g – kierownik Dzia³u Upowszechniania Sztuki i Wspó³pracy z Samorz¹dami Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie
oraz œp. Edward Zolowski – instruktor MGOK w Sêdziszowie
M³p. Inspiracj¹ do organizacji
konkursu by³a wizyta papie¿a
Jana Paw³a II w Rzeszowie
w czerwcu 1991 roku. Konkurs
organizowany jest we wspó³pracy z Wojewódzkim Domem
57
59
61
64
66
69
72
74,75
79
–
93
96
–
102
Fina³ poprzedzony jest eliminacjami strefowymi, które w tym
roku odbêd¹ siê w piêciu oœrodkach kultury na terenie województwa podkarpackiego, tj.
Miejskim Oœrodku Kultury w Jaros³awiu, Gminnym Oœrodku
Kultury w Rymanowie, Centrum
Kultury w Kamieniu, Samorz¹dowym Centrum Kultury w Mielcu, Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie . Eliminacje te
potrwaj¹ do koñca listopada.
W sumie, co roku w konkursie bierze udzia³ oko³o 200 wykonawców prezentuj¹cych lirykê religijn¹, modlitwy, prozê
i poezjê poszukuj¹c¹ sensu istnienia, rozwa¿aj¹c¹ egzystencjalne dylematy cz³owieka. Uczestnikami tych poetyckich zmagañ
s¹ uczniowie szkó³ œrednich
i osoby doros³e rywalizuj¹cy
w kategoriach: poezja œpiewana,
monodram, recytacja.
Nowoœci¹ w bie¿¹cej edycji jest
konkurs plastyczny o takiej samej tematyce. Skierowany jest
do uczniów szkó³ œrednich i osób
doros³ych. Laureaci otrzymaj¹
nagrody pieniê¿ne, a ich prace
bêd¹ prezentowane podczas
trwania XXIV fina³u Podkarpackiego Konkursu Poezji Religijnej.
Nr 8 (203) październik 2014 r.