mu_2016_t_4

Modele umysłu
rok akademicki 2015/2016
Temat 4
Neurokonstruktywizm
o modularnej strukturze umysły
Dygresja:
• Jakie struktury mają budowę modularną?
• Jakie są korzyści budowy modularnej?
Dygresja:
• Jakie struktury mają budowę modularną?
• Jakie są korzyści budowy modularnej?
• Jakie układy biologiczne mają budowę modularną?
Dygresja:
• Jakie struktury mają budowę modularną?
• Jakie są korzyści budowy modularnej?
• Jakie układy biologiczne mają budowę modularną?
• Teza o modularnej budowie:
― mózgu,
― umysłu,
― systemu poznawczego.
Dygresja:
• Jakie struktury mają budowę modularną?
• Jakie są korzyści budowy modularnej?
• Jakie układy biologiczne mają budowę modularną?
• Teza o modularnej budowie:
― mózgu,
― umysłu,
― systemu poznawczego.
Główne wyzwanie:
• jak wyjaśnić zjawisko neuroplastyczności
oraz efekty kompensacyjne?
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
systemy wejściowe / system centralny;
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
systemy wejściowe / system centralny;
• wyłącznie systemy wejściowe są modularne
(→ dziedzinowo-specyficzne & izolowane informacyjne);
• system centralny jest uniwersalną
maszyną rozwiązywania problemów
(→ dziedzinowo-uniwersalny & poznawczo przenikalny).
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
• modularna struktura dojrzałego umysłu
jest uwarunkowana genetycznie;
gen G1
gen G2
…
→
→
system S1
system S2
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
• modularna struktura dojrzałego umysłu
jest uwarunkowana genetycznie;
gen G1
gen G2
…
→
→
system S1
system S2
• dane środowiskowe działają jedynie
jako wyzwalacz (ang. trigger)
[→ natywistyczne ujęcie ontogenezy].
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
(3)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
model obliczeniowy;
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
(3)
(4)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
model obliczeniowy;
RTM (reprezentacyjna teoria umysłu);
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
model obliczeniowy;
RTM (reprezentacyjna teoria umysłu);
internalizm i solipsyzm metodologiczny.
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
model obliczeniowy;
RTM (reprezentacyjna teoria umysłu);
internalizm i solipsyzm metodologiczny.
Modele „nieklasyczne”:
~ (1) → psychologia ewolucyjna & hipoteza rozległej modularności;
~ (2) → neurokonstruktywizm;
~ (3) → model koneksjonistyczny;
~ (4) → predyktywistyczna teoria umysłu;
~ (5) → eksternalizm i teza o ucieleśnieniu.
Model fodoriański (→ model „klasyczny”):
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
systemy wejściowe / system centralny;
radykalny natywizm;
model obliczeniowy;
RTM (reprezentacyjna teoria umysłu);
internalizm i solipsyzm metodologiczny.
Modele „nieklasyczne”:
~ (1) → psychologia ewolucyjna & hipoteza rozległej modularności;
~ (2) → neurokonstruktywizm;
~ (3) → model koneksjonistyczny;
~ (4) → predyktywistyczna teoria umysłu;
~ (5) → eksternalizm i teza o ucieleśnieniu.
Neurokonstruktywizm
Annette Karmiloff-Smith (1992), Beyond Modularity.
A Developmental Perspective on Cognitive Science
Elizabeth Bates (1988):
„Modules are made, not born.”
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Empiryzm:
ad 1. zdolność uczenia się
(→ dziedzinowo-uniwersalny mechanizm uczenia się);
plus ewentualnie inne zdolności dziedzinowo-uniwersalne;
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Empiryzm:
ad 1. zdolność uczenia się
(→ dziedzinowo-uniwersalny mechanizm uczenia się);
plus ewentualnie inne zdolności dziedzinowo-uniwersalne;
ad 2. dane środowiskowe bezpośrednio kształtują strukturę mentalną
i stanowią materiał, z którego umysł tworzy wiedzę.
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Radykalny natywizm:
ad 1. modularna struktura umysłu/mózgu,
tj. podział umysłu na systemy dziedzinowo-specyficzne;
ad 2. dane środowiskowe funkcjonują jedynie jako wyzwalacze.
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Neurokonstruktywizm:
ad 1. ― efekty fenotypowe na wczesnych etapach ontogenezy;
― mechanizmy dziedzinowo-relewantne;
Dwa pytania dotyczące ontogenezy struktury mentalnej:
1. Co jest wrodzone?
2. Jaka jest rola danych środowiskowych?
Neurokonstruktywizm:
ad 1. ― efekty fenotypowe na wczesnych etapach ontogenezy;
― mechanizmy dziedzinowo-relewantne;
ad 2. ― dane środowiskowe wchodzą w interakcję z genami
oraz ich wczesnymi efektami fenotypowymi
(→ proces kaskadowy);
― selektywne przetwarzanie danych środowiskowych
prowadzi do specjalizacji systemów
dziedzinowo-relewantnych.
Przykład 1: „gen słuchu” DIAPH1
→ Lynch, E.D. et al., 1997, Nonsyndromic deafness DFN1
associated with mutation of a human homology of the Drosophila
gene diaphanous, Science 278, 1315-1318.
Przykład 1: „gen słuchu” DIAPH1
→ Lynch, E.D. et al., 1997, Nonsyndromic deafness DFN1
associated with mutation of a human homology of the Drosophila
gene diaphanous, Science 278, 1315-1318.
• Przebadano 8 pokoleń pewnej kostarykańskiej rodziny;
• ponad członków tej rodziny ma nabytą głuchotę;
• zaobserwowano pewien schemat rozwoju tego defektu.
Przykład 1: „gen słuchu” DIAPH1
Gen odpowiedzialny za syntezę aktyny.
mikrowłókienko aktyny
Przykład 1: „gen słuchu” DIAPH1
Aktyna występuje m.in. w komórkach rzęsatych.
Przykład 2: specjalizacja strumieni brzusznego i grzbietowego
→ Milner, A.D. & Goodale, M.A.,2008, Mózg wzrokowy w działaniu,
Warszawa: WN PWN.
Przykład 2: specjalizacja strumieni brzusznego i grzbietowego
→ Milner, A.D. & Goodale, M.A.,2008, Mózg wzrokowy w działaniu,
Warszawa: WN PWN.
strumień grzbietowy lub system „gdzie” (zielony);
strumień brzuszny lub system „co” (no, ten drugi kolor).
Przykład 2: specjalizacja strumieni brzusznego i grzbietowego
ilustracja za: Karmiloff-Smith, 1998, s. 392.
Przykład 2: specjalizacja strumieni brzusznego i grzbietowego
ilustracja za: Karmiloff-Smith, 1998, s. 392.
• Jedyna wrodzona różnica:
szybkość przetwarzania informacji (potencjały progowe).
• Specjalizacja jest wynikiem rozwoju (→ trzy idee).
Przykład 3: Specific Language Impairment
Przypomnienie: gramatyczne SLI, np. upośledzona morfologia.
Przykład 3: Specific Language Impairment
Przypomnienie: gramatyczne SLI, np. upośledzona morfologia.
• Hipoteza neurokonstruktywistyczna:
→ specyficzne SLI jest skutkiem wczesnych upośledzeń słuchu.
wan-ted, pu-shes, pu-shing
/
pushed, wants
Przykład 3: Specific Language Impairment
Przypomnienie: gramatyczne SLI, np. upośledzona morfologia.
• Hipoteza neurokonstruktywistyczna:
→ specyficzne SLI jest skutkiem wczesnych upośledzeń słuchu.
wan-ted, pu-shes, pu-shing
/
pushed, wants
• Zarzut natywistów (van der Lely, 2005):
→ istnieją przypadki tego upośledzenia,
którym nie towarzyszy upośledzenie słuchu!
Przykład 3: Specific Language Impairment
Przypomnienie: gramatyczne SLI, np. upośledzona morfologia.
• Hipoteza neurokonstruktywistyczna:
→ specyficzne SLI jest skutkiem wczesnych upośledzeń słuchu.
wan-ted, pu-shes, pu-shing
/
pushed, wants
• Zarzut natywistów (van der Lely, 2005):
→ istnieją przypadki tego upośledzenia,
którym nie towarzyszy upośledzenie słuchu!
• Odpowiedź neurokonstruktywistów:
→ to są przypadki dorosłych pacjentów!
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
Test Bentona na orientację (A) oraz test Bentona na rozpoznawanie twarzy (B);
ilustracja za: Bellugi et al. 1999, s. 200.
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
→ Karmiloff-Smith, A., 1997, Crucial differences between
developmental cognitive neuroscience and adult neuropsychology,
Developmental Neuropsychology 13, 513-524.
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
→ Karmiloff-Smith, A., 1997, Crucial differences between
developmental cognitive neuroscience and adult neuropsychology,
Developmental Neuropsychology 13, 513-524.
Wnioski Karmiloff-Smith:
• pacjenci z WS uzyskują w teście B wyniki na tym samym
poziomie, co osoby z grupy kontrolnej;
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
→ Karmiloff-Smith, A., 1997, Crucial differences between
developmental cognitive neuroscience and adult neuropsychology,
Developmental Neuropsychology 13, 513-524.
Wnioski Karmiloff-Smith:
• pacjenci z WS uzyskują w teście B wyniki na tym samym
poziomie, co osoby z grupy kontrolnej;
• ale sposób, w jaki przetwarzają oni bodźce z tego testu, jest inny:
„feature-by-feature” versus „holistically”.
Przykład 4: rozpoznawanie twarzy przez pacjentów z WS
→ Karmiloff-Smith, A., 1997, Crucial differences between
developmental cognitive neuroscience and adult neuropsychology,
Developmental Neuropsychology 13, 513-524.
Wnioski Karmiloff-Smith:
• pacjenci z WS uzyskują w teście B wyniki na tym samym
poziomie, co osoby z grupy kontrolnej;
• ale sposób, w jaki przetwarzają oni bodźce z tego testu, jest inny:
„feature-by-feature” versus „holistically”.
Zatem:
• pacjenci z WS mają moduł rozpoznawania twarzy;
• jest on jednak wynikiem stopniowego procesu modularyzacji.
Dygresja metodologiczna:
• sposób, w jaki systematyzujemy i traktujemy dane doświadczenia,
zależy od naszej teorii.
Dygresja metodologiczna:
• sposób, w jaki systematyzujemy i traktujemy dane doświadczenia,
zależy od naszej teorii.
Przykłady:
• zjawisko paralaksy gwiezdnej a system kopernikański;
• odkrycie Neptuna (Le Verrier);
Dygresja metodologiczna:
• sposób, w jaki systematyzujemy i traktujemy dane doświadczenia,
zależy od naszej teorii.
Przykłady:
• zjawisko paralaksy gwiezdnej a system kopernikański;
• odkrycie Neptuna (Le Verrier);
• obserwacja plamki Arago (Fresnela, Poissona).
XVIII
– Korpuskularna teoria światła;
XIX
– Fresnel proponuje teorię falową;
– Poisson przewiduje pojawienie się plamki Arago;
– Fresnel obserwuje plamkę Arago.
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Radykalny natywizm:
• metoda badawcza „podwójnych dysocjacji”,
tj. przedstawiamy model dojrzałego umysłu jako układu
upośledzonych oraz zachowanych systemów;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Radykalny natywizm:
• metoda badawcza „podwójnych dysocjacji”,
tj. przedstawiamy model dojrzałego umysłu jako układu
upośledzonych oraz zachowanych systemów;
• wyróżniamy upośledzenie centralne (ang. core deficit),
i szukamy jego bezpośrednich przyczyn genetycznych;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Radykalny natywizm:
• metoda badawcza „podwójnych dysocjacji”,
tj. przedstawiamy model dojrzałego umysłu jako układu
upośledzonych oraz zachowanych systemów;
• wyróżniamy upośledzenie centralne (ang. core deficit),
i szukamy jego bezpośrednich przyczyn genetycznych;
• pozostałe upośledzenia towarzyszące wyjaśniamy
w sposób niezależny (najczęściej odkładamy to „na później”).
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Radykalny natywizm:
• metoda badawcza „podwójnych dysocjacji”,
tj. przedstawiamy model dojrzałego umysłu jako układu
upośledzonych oraz zachowanych systemów;
• wyróżniamy upośledzenie centralne (ang. core deficit),
i szukamy jego bezpośrednich przyczyn genetycznych;
• pozostałe upośledzenia towarzyszące wyjaśniamy
w sposób niezależny (najczęściej odkładamy to „na później”).
Przykład:
• upośledzenia towarzyszące upośledzeniu modułu „mindreading”
u pacjentów autystycznych.
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
• nie przeceniamy różnicy źródłowe / towarzyszące;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
• nie przeceniamy różnicy źródłowe / towarzyszące;
• jedne i drugie chcemy wyjaśnić jako efekty kaskadowe;
upośledzenia i „zachowane” zdolności wyjaśniamy jako wynik
rozwoju mechanizmów dziedzinowo-relewantnych.
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
• nie przeceniamy różnicy źródłowe / towarzyszące;
• jedne i drugie chcemy wyjaśnić jako efekty kaskadowe;
upośledzenia i „zachowane” zdolności wyjaśniamy jako wynik
rozwoju mechanizmów dziedzinowo-relewantnych.
Przykłady:
• specyficzne SLI i upośledzenia słuchu;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
• nie przeceniamy różnicy źródłowe / towarzyszące;
• jedne i drugie chcemy wyjaśnić jako efekty kaskadowe;
upośledzenia i „zachowane” zdolności wyjaśniamy jako wynik
rozwoju mechanizmów dziedzinowo-relewantnych.
Przykłady:
• rozpoznawanie twarzy u pacjentów z WS;
Wracamy do omówienia badań nad upośledzeniami...
Neurokonstruktywizm:
• metodę „podwójnych dysocjacji” należy uzupełnić o:
― badania nad wczesnymi fazami rozwoju pacjentów
z danym upośledzeniem;
― badania porównawcze nad mechanizmami odpowiedzialnymi
za wyniki uzyskane w testach;
• nie przeceniamy różnicy źródłowe / towarzyszące;
• jedne i drugie chcemy wyjaśnić jako efekty kaskadowe;
upośledzenia i „zachowane” zdolności wyjaśniamy jako wynik
rozwoju mechanizmów dziedzinowo-relewantnych.
Ale:
• inaczej postąpimy w wypadku ślepowidzenia i afazji Broki.
Literatura:
Bates, Elizabeth, 1997, A review of Neil Smith and Ianthi-Maria Tsimpli, „The mind
of a savant: Language learning and modularity”, International Journal of
Bilingualism 1(2), 163-179.
Bates, E., Bretherton, I., & Snyder, L., 1988, From first words to grammar:
Individual differences and dissociable mechanisms. New York: Cambridge
University Press.
Karmiloff-Smith, Annette, 1992, Beyond Modularity. A Developmental Perspective
on Cognitive Science, Cambridge, Mass.: MIT Press.
Karmiloff-Smith, Annette, 1997, Crucial differences between developmental
cognitive neuroscience and adult neuropsychology, Developmental
Neuropsychology 13, 513-524.
Karmiloff-Smith, Annette, 1998, „Development itself is the key to understanding
developmental disorders”, Trends in Cognitive Sciences, Vol. 2, No. 10, 389-398.
van der Lely, Heather K.J., 2005, „Domain-specific cognitive systems: insight from
Grammatical-SLI”, Trends in Cognitive Sciences, Vol. 9, No. 2, 53-59.
Pinker, Stephen, 1994, The Language Instinct, New York: W. Morrow & Co.
Pinker, Stephen, 2002, Jak działa umysł, Warszawa: WN PWN.