Zdrowe i piękne stopy
Transkrypt
Zdrowe i piękne stopy
Farmakoterapia Zdrowe i piękne stopy Podczas średniej długości życia stawiamy miliony kroków. A robimy to na obciążonych ciężarem ciała stopach. Stopy człowieka składają się z 29 kości, 33 stawów, 19 mięśni i 107 ścięgien – splecionych w perfekcyjny mechanizm pokryty z zewnątrz skórą, działający przez długie lata. Aby stopy nie odmawiały posłuszeństwa, ważne jest, byśmy zadbali o ogólny stan zdrowia, szczególnie o krążenie i ciśnienie krwi oraz utrzymanie odpowiedniej wagi ciała. Tym bardziej że ludzie żyją coraz dłużej – kobietom w Polsce wiek wydłużył się średnio do 75 lat, mężczyznom prawie do 70. A co będzie, jeśli przyjdzie nam żyć jeszcze dłużej? Chore, zmęczone stopy mogą tego nie wytrzymać i „uziemić” ich właściciela. Dbamy o ładny wygląd twarzy, szyi, rąk – ale wciąż za mało o własne stopy. Nie gimnastykujemy ich. Chodzimy w niezdrowym obuwiu, podążając za modą, która nakazuje np. kobietom noszenie wysokich szpilek z wąskimi czubkami. Rzadko też stosujemy środki pielęgnacyjne dostępne w sklepach i aptekach. W efekcie tego nogi puchną, stopy bardzo bolą. Kłopotom tym jednak można zaradzić – wystarczy zadbać o dobrze dopasowane obuwie, najlepiej z naturalnej, a nie sztucznej skóry, zaopatrzyć się we wkładki ortopedyczne i przynajmniej raz w tygodniu dobrze wymoczyć nogi w ciepłej wodzie z dodatkiem soli kuchennej – a codziennie, po ich umyciu, masować stopy, wklepując w nie krem. Dobrze jest chodzić boso, ale nie po twardej nawierzchni. Zaleca się chodzenie po trawie oraz częstą zmianę butów, a nie używanie przez cały dzień jednej pary, choćby nawet najpiękniejszej. Stawanie i chodzenie na krawędziach stóp, na palcach i piętach, podnoszenie z podłogi przedmiotów (np. ołówka, niedużej kuleczki) palcami kończyn dolnych – to gimnastyka, 8 o którą nasze zmęczone stopy dopominają się codziennie. Zmęczone stopy przysparzają wiele bólu i ogólnego dyskomfortu. Za ból i deformacje stóp nie zawsze możemy obarczyć dziedziczność defektu – chociaż tłumaczenie się predyspozycjami do zachorowania jest już dopuszczalne; przyczyną schorzenia, jak twierdzą specjaliści, oprócz noszenia ciasnego obuwia, szczególnie na wysokim obcasie, i ogólnego zaniedbania, są także skłonności genetyczne. Mało kto ma dzisiaj nogi wolne od takich mankamentów jak odciski, płaskostopie, halluksy, ostrogi piętowe, młoteczkowate palce, kości piętowe, modzele – nie mówiąc o żylakach, stłuczeniach, obrzękach, bliznach czy grzybicy. Najbardziej powszechne są: hyperkeratosis, odciski i modzele. Hyperkeratosis – to zjawisko nadmiernego, intensywnego i przyspieszonego namnażania komórek skóry, rogowacenia i gromadzenia komórek naskórka. Powierzchnia skóry jest wówczas zgrubiała, może być gładka lub popękana i szorstka. Czynnikami sprzyjającymi powstaniu hiperkeratozy mogą być: zaburzenia rogowacenia naskórka, drażnienie mechaniczne, np. obuwiem lub jego brakiem, częste i głębokie usuwanie naskórka, deformacje stóp i palców, które prowadzą do zmian w rozłożeniu obciążenia, nadmierna potliwość, dziedziczna suchość oraz chemikalia. Modzel – zespół nadmiernie zrogowaciałych komórek naskórka, silnie ograniczony, powstały jako ochrona przed nadmiernym tarciem i/lub naciskiem. Jest efektem mechanizmów obronnych organizmu, które uaktywniają się w celu ustrzeżenia przed jeszcze większymi uszkodzeniami. Lokalizacja modzeli: na stawach palców 2, 3, 4, 5 oraz opuszkach palców, pod główkami kości śródstopia Modzele są dość duże, ograniczone, z wyraźnie powiększoną strukturą linii papilarnych, stosunkowo luźną masą zrogowaciałą, mogą zawierać odciski. Są w kształcie owalnym, okrągłym lub podłużnym i nie są bolesne. Odcisk – to zgrubienie skóry bardziej ograniczone niż modzel, wnikający bardzo głęboko i posiadający jądro. Powstaje na skutek skoncentrowanego i intensywnego ucisku. Proces powstawania odcisku: • predyspozycja + ucisk, • obrona przed nadmierną temperaturą – rogowacenie, • dalszy ucisk i pojawienie się zmian w głębszych warstwach naskórka, • przerost brodawek – hipertrofia, ewentualne rozgałęzienia kapilar (włośniczek z wnikaniem w rdzeń), zagęszczenie włókien kolagenowych, • ewentualna następna reakcja obronna – stan zapalny, bliznowacenie tkanki łącznej otaczającej włókna nerwowe, ból. Odciski i modzele na stopach nie tylko wyglądają nieestetycznie, ale są bardzo uciążliwe. Niekiedy mogą być bolesne i utrudniać chodzenie. Jeśli odciski i nagniotki są niewielkie, można spróbować usunąć je w domu – w aptece mamy do wyboru różne preparaty w formie płynów, żeli i plastrów. Gdy odcisk pojawi się na skórze, należy otoczyć go miękkim materiałem, np. plastrem. Modzele można samodzielnie zetrzeć przy użyciu specjalnej tarki, dostępnej w każdej drogerii. Jednak przed zabiegiem należy stopy odpowiednio przygotować i wymoczyć w kąpieli wodnej z dodatkiem mydła lub soli kosmetycznej czy też zwykłej. Pamiętać trzeba, aby nie używać nożyków, ponieważ można się nimi łatwo zranić i wywołać zakażenie. Pumeks również Farmakoterapia się nie nadaje, gdyż na długo używanym znajdują się chorobotwórcze bakterie i grzyby. Usunięcie nagniotka powoduje tymczasową ulgę. Jeżeli źródło bólu nie zostanie wyeliminowane, dolegliwości będą nawracać. Jeśli odcisk jest bolesny lub mimo walki z nim domowymi sposobami uporczywie pojawia się w tym samym miejscu, kolejny krok to wizyta u specjalisty. Nagniotki, które są duże i głębokie, usuwa się w gabinecie pedikiuru lub u chirurga za pomocą specjalnego, pustego w środku wiertła. Zabieg nie jest czasochłonny, a najwięcej czasu poświęca się na dokładne usunięcie korzenia. Kurzajki to potoczna nazwa brodawek. Są one zmianami skórnymi, najczęściej niebolesnymi. Występują na dłoniach oraz stopach, choć mogą pojawiać się tak naprawdę w innych miejscach na skórze. Powodowane są przez wirus brodawczaka ludzkiego – HPV. Możemy zarazić się nim przez kontakt z zakażoną osobą, np. przez użycie tego samego ręcznika czy w miejscach publicznych (na basenie, w saunie itd.). Leczenie kurzajek powinno przebiegać pod opieką lekarza dermatologa. Istnieją wprawdzie różne domowe sposoby na ich usunięcie, ale skuteczność gwarantują tylko profesjonalne zabiegi lub specjalistyczne preparaty do domowego użytku. W aptekach można kupić bez recepty kilka popularnych preparatów przeciwko kurzajkom, a efekty zadowalające osiąga się oczywiście przy prawidłowym i regularnym stosowaniu. Nowością w leczeniu kurzajek jest ich wymrażanie, które stało się skuteczną i najszybszą metodą pozwalającą na pozbycie się problemu w ciągu kilkunastu dni. Zamrażanie kurzajek aż do korzenia można teraz przeprowadzać w warunkach domowych, a jednorazowe aplikatory zabezpieczają przed przenoszeniem wirusa. Kolejnym problemem jest grzybica stóp i paznokci. Grzybica rozwija się w środowisku wilgotnym, dlatego tak ważne jest dbanie o to, by stopy były suche i czyste. Zaleca się, żeby przynajmniej raz dziennie umyć dokładnie stopy, unikając mydeł i żeli, by nie zaburzać naturalnego pH skóry. Równie ważne jest dokładne wysuszenie ich po myciu, zwłaszcza w przestrzeniach między palcami. Skuteczna higiena stóp to również odpowiednie skarpetki, najlepiej bawełniane; należy unikać tkanin syntetycznych. Najważniejsze jest, by stopy były suche; każde zawilgocenie stóp trzeba szybko zniwelować (zmiana skarpetek, osuszenie stóp). Również obuwie odgrywa tutaj istotne znaczenie, ponieważ niektóre buty sprawiają, że nasze stopy szybciej się pocą, co sprzyja rozwojowi infekcji. Dobrze jest zainwestować w obuwie z prawdziwej skóry lub specjalnych, tzw. oddychających materiałów. Musi być przede wszystkim wygodne, by uniknąć otarć 9 Farmakoterapia i uszkodzeń naskórka, które sprzyjają rozwojowi infekcji. Profilaktyka polega na zapobieganiu zakażeniom i dbanie o zdrowie naszej skóry, a także całego ciała – ważne więc jest, by przestrzegać kilku prostych zasad, np.: nie pożyczać obuwia od innych osób, w miejscach publicznych, takich jak basen, sauna, nosić plastikowe klapki, które łatwo można wyczyścić, nie pożyczać ręczników ani przyrządów do pedicure itp. Grzybica paznokcia w większości przypadków jest konsekwencją niedoleczonej lub nieleczonej wcale grzybicy stóp. Chorobą najłatwiej można się zarazić nie tylko na basenie czy saunie, ale też nosząc nieprzepuszczające powietrza obuwie czy korzystając z cudzych przedmiotów kosmetycznych. Drobnoustroje dużo łatwiej i szybciej przedostają się do organizmu przez uszkodzoną lub zdartą płytkę paznokcia. W leczeniu grzybicy paznokcia najczęściej wykorzystuje się preparaty o działaniu grzybobójczym i grzybostatycznym. Czasem stosuje się tzw. terapię pulsową. Aplikując w chore miejsce itrakonazol, możliwe jest gromadzenie kreatyny, która przede wszystkim leczy i odbudowuje zniszczony chorobą paznokieć. Nie mniej uciążliwą przypadłością są wrastające paznokcie. Żeby nie dopuścić do wrastania, należy je systematycznie obcinać, starając się omijać ich boczne fragmenty. W przypadku, gdy paznokcie już wrosły, należy, zachowując zasady jałowości, spróbować wyciąć wrastający fragment, a jeżeli przekracza to nasze umiejętności – zgłosić się do gabinetu podologicznego. Diabetycy są narażeni na zespół specyficznych dla cukrzycy przypadłości dotykających stopy, tzw. stopę cukrzycową. Jest to powikłanie długoletniej, źle leczonej cukrzycy. U podstawy stopy cukrzycowej leżą mikroangiopatia, miażdżyca i neuropatia. W jej przebiegu dochodzi do niedokrwienia i zaniku czucia w stopach, co może doprowadzić do 10 uszkodzenia skóry stóp i podatności na infekcje. Szczególną postacią stopy cukrzycowej jest stopa neuroartropatyczna (stopa Charcota), która charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem kości i stawów w pozbawionej czucia stopie. W następstwie utraty czucia dochodzi do mikrourazów i deformacji stopy. Stopa składa się jednak nie tylko ze skóry i jej wytworów – to także kości, ścięgna i mięśnie, których również dotyczą pewne choroby. Paluch koślawy (haluks lub halluks) jest schorzeniem wynikającym zwłaszcza z noszenia za ciasnego obuwia, na wysokim obcasie bądź o wąskich noskach. Wysoki obcas niewłaściwie skonstruowanego buta powoduje przeciążenie przedniej części stopy, czego skutkiem jest obniżenie łuku poprzecznego i w następstwie poszerzenie przodostopia (płaskostopie poprzeczne). Natomiast spiczasty kształt butów bezpośrednio powoduje koślawe ustawienie palucha. Uważa się, że by wada mogła się rozwinąć, muszą istnieć predyspozycje w budowie stopy, natomiast obuwie powoduje nasilenie dolegliwości i przyspieszenie postępu deformacji. Przy dolegliwościach bólowych związanych z koślawością palucha należy skonsultować się ze specjalistą, który w zależności od zaawansowania choroby przepisze stosowne wkładki albo zaleci zabieg operacyjny. Ostroga piętowa – zmiany zwyrodnieniowe okolicy wyrostka przyśrodkowego guza piętowego kości piętowej, będące przyczyną powstania narośli kostnej, która powoduje zapalenie rozcięgna podeszwowego i ból ograniczający lub uniemożliwiający poruszanie się. Choroba jest trudna w leczeniu, dlatego już samo zmniejszenie dolegliwości jest sukcesem. Stosuje się wkładki ortopedyczne do obuwia, których zadaniem jest odciążanie nacisku w obrębie pięty, oraz rehabilitację leczniczą z zastosowaniem masaży i ultradźwięków. W cięższych przypadkach, kiedy leczenie farmakologiczne i ultradźwięki nie dają poprawy i dochodzi do deformacji stopy, wyrośl kostną usuwa się operacyjnie. Bólu i deformacji stóp można uniknąć, stosując się do profilaktycznych zaleceń: • stopom płasko-koślawym potrzebny jest ruch, ćwiczenia wzmacniające mięśnie, chodzenie po piasku i trawie, • haluksom można zapobiegać, zmieniając dietę (mniej soli, mniej mięsa), stosując kąpiele solankowe, unikając nadwagi, • bóle śródstopia lub w okolicy czwartego palca zmniejszy unikanie przysiadów oraz wspinania się na palcach, • w przypadku ostrogi piętowej, czyli narośli kostnej, nieodzowne są specjalne wkładki zmniejszające ucisk na pięty, • dotkliwym bólom spowodowanym zgrubieniem naskórka w postaci stożkowatego guzka (nagniotka) zapobiegnie masło kakaowe, wazelina, lanolina lub zastosowanie plasterków nasączonych kwasem salicylowym. Gdy cierpimy na: zapalenie żył, zakrzepowe zapalenie żył, zespół objawów żylakowatości, żylaki kończyn dolnych, krwiaki, stłuczenia, zmiażdżenia czy obrzęki, należy – najlepiej po konsultacji z lekarzem rodzinnym – sięgnąć po preparaty pomocne w procesach naprawczych skóry – takie, które zawierają heparynę, dobrze penetrującą przez skórę właściwą i skutecznie hamującą chorobę. Można również poprawić krążenie żylne, stosując preparaty zmniejszające przepuszczalność drobnych naczyń, poprawiające napięcie ścian żylnych i posiadające działanie przeciwzapalne. Inne leki zawierają trokserutynę – zwiększa ona elastyczność drobnych naczyń włosowatych i poprawia ukrwienie tkanek. Sporo produktów opartych jest na wyciągu z kasztanowca, który wzmacnia napięcie ścian żył, a także ogranicza obrzęk i przepuszczalność żył oraz naczyń włosowatych. dr n. med. Sylwia Krzemińska