Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej

Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
SOP/ZWD-14.00.00
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
Imię i nazwisko
Stanowisko
Opracował:
Joanna Wietrzyk
Kierownik ZWD
Sprawdził:
Katarzyna Szczaurska-Nowak
Zatwierdził:
Joanna Wietrzyk
Data
Pełnomocnik Dyrektora
ds. Jakości
Zarządzający Jednostką
Badawczą/ Kierownik
Laboratorium
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 1 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
CEL
Celem niniejszej procedury jest określenie jednolitego postępowania podczas opieki nad
zwierzętami i prowadzenia badań w Zwierzętarni Instytutu Immunologii i Terapii
Doświadczalnej PAN.
1.
2.
ZAKRES I PRZEDMIOT PROCEDURY
Procedura odnosi się do wszystkich działań dotyczących pracy w Zwierzętarni
Doświadczalnej, zarówno czynności związanych z prowadzonymi eksperymentami, jak i
czynnościami hodowlanymi.
3.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ I UPRAWNIENIA
Odpowiedzialność w zakresie procedury jest następująca:
3.1
Zarządzający Jednostką Badawczą/ Kierownik Laboratorium/Kierownik Zwierzętarni
Doświadczalnej odpowiada za:
 Nadzorowanie wszystkich prac prowadzonych w Zwierzętarni Doświadczalnej
3.2
Kierownik badania/ Personel badawczy odpowiada za:
 postępowanie zgodne z niniejszą procedurą
 prowadzenie zapisów
4. OPIS POSTĘPOWANIA
4.1. Funkcjonowanie Zwierzętarni.
4.1.1. Zwierzętarnia ma charakter zwierzętarni eksperymentalno-hodowlanej.
Podzielona jest na tzw. „część brudną” – przed barierą i „część czystą” – za barierą.
Zwierzęta utrzymywane są w pomieszczeniach izolowanych od środowiska
zewnętrznego – za barierą. Pomieszczenia są klimatyzowane z dopływem
wyjałowionego powietrza (pokój 1, 2 oraz 9), z odpowiednią regulacją temperatury,
ciśnienia i wilgotności. Obsługa techniczna Zwierzętarni pracuje w godzinach 7:0015:00.
4.1.2. Ze względu na potrzeby eksperymentatorów istnieje konieczność
utrzymywania zarówno zwierząt w warunkach konwencjonalnych (CV), jak i w
warunkach standardu SPF. W tabeli 1 opisano podział pomieszczeń ze względu na
pełnione przez nie funkcje.
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 2 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
Tabela 1: Podział pomieszczeń w zależności od ich funkcji:
Nr pomieszczenia
Nr pomieszczenia
Przeznaczenie
przeznaczonego dla
przeznaczonego dla
zwierząt
zwierząt (myszy)
konwencjonalnych
wymagających
(myszy, szczury)
warunków SPF
10
3
zwierzęta przed doświadczeniem
(kwarantanna)
11
1, 2, 4
zwierzęta w trakcie doświadczenia
9
6, 5
sala zabiegowa
korytarz przed
12-14
Szatnia
wejściem do tej części
Zwierzętarni
2
Myszy szczepu DBA/1; hodowla
Wejście/wyjście nr 1
Wejście/wyjście nr 2:
Wejście/wyjście
śluza
21
Króliki
22
śluza przed hodowlą zwierząt
transgenicznych
23
Zwierzęta transgeniczne - hodowla
24
Sala zabiegowa dla zwierząt
transgenicznych
Pomieszczenia pomocnicze:
7
śluza „wewnętrzna” przeładunek brudnych klatek na wózki przed wywiezieniem
do zmywalni itp., nalewnie wody do butelek i innych pojemników oraz jej zakwaszanie
12
I część śluzy: szatnia zewnętrzna
13
II część śluzy: prysznic, WC
14
III część śluzy: szatnia wewnętrzna
15
sterylizatory (obszar „czysty”), składowanie sterylnego materiału
16
ostateczne przygotowanie materiału do sterylizacji
17
pokój socjalny
18
szatnia (personel ZWD)
19
Pomieszczenie biurowe
20
WC
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 3 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
Wyznaczono także pomieszczenia magazynowe i zmywalnię.
4.1.3. Na terenie Zwierzętarni przebywać mogą tylko osoby wyznaczone przez kierowników
laboratoriów, posiadające zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiednie
przeszkolenie i wyznaczenia od dyrektora jednostki.
4.1.3.1. Po wejściu na teren Zwierzętarni należy wpisać się do zeszytu wejść i wyjść
znajdującego się w oznaczonym miejscu.
4.1.3.2. Należy zachowywać higienę i stosować środki ochrony osobistej jak:
ochraniacze na buty, odzież ochronna, rękawiczki jednorazowe, maseczki,
czepki według wskazań na drzwiach poszczególnych pomieszczeń. Należy
przemieszczając
się
pomiędzy
pomieszczeniem
zabiegowym,
pomieszczeniem kwarantanny, a pomieszczeniem ze zwierzętami w
eksperymencie każdorazowo dezynfekować ręce i zmieniać rękawiczki
jednorazowe.
4.1.3.3. Wskazane jest takie organizowanie pracy (o ile pozwala na to specyfika
przeprowadzanego eksperymentu), aby danego dnia wchodzić tylko jeden
raz na teren Zwierzętarni.
4.1.3.4. Dozwolone jest przebywanie tylko w wyznaczonych pomieszczeniach.
UWAGA! zabroniony jest wstęp do pomieszczeń ze zwierzętami SPF,
osobom pracującym wcześniej tego samego dnia ze zwierzętami CV.
Jest to możliwe tylko i wyłącznie po uprzednim wzięciu prysznica.
4.1.3.5. Ze względów humanitarnych, przeprowadzanie jakichkolwiek zabiegów na
zwierzętach zabronione jest w pomieszczeniu, gdzie przebywają inne
zwierzęta. Wyznaczone są do tego celu sale zabiegowe.
4.1.3.6. Uśmiercone zwierzęta należy umieścić w zamrażarce znajdującej się w
korytarzu obok wejścia I. Stąd zwłoki przenoszone są codziennie przez
personel Zwierzętarni do zamrażarki magazynowej znajdującej się w
pomieszczeniu 22. Uśmiercone zwierzęta z pomieszczeń SPF należy
umieścić w śluzie łączącej część CV i SPF a następnie po wyjściu zza
bariery umieścić je w zamrażalce na korytarzu. Zabronione jest wynoszenie
zwłok z części CV w rękawiczkach i ochraniaczach na buty do zamrażalnika
na korytarzu i ponowny powrót do strefy ‘brudnej’. Osoba odpowiedzialna
za przygotowanie materiału do utylizacji wyznaczana jest przez Dyrekcję
IITD.
4.1.3.7. Zabronione jest także wchodzenie do śluzy wspólnej dla części CV i SPF
podczas pracy ze zwierzętami, klatki zużyte lub sprzęt, który opuszcza
pomieszczenia za barierą powinien być umieszczony w tej śluzie
bezpośrednio przed opuszczeniem części SPF przez badacza.
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 4 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
4.1.4.
4.1.5.
4.1.6.
4.1.7.
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
4.1.3.8. Każda klatka musi posiadać opis uwzględniający przede wszystkim szczep,
płeć i liczbę zwierząt oraz nazwisko eksperymentatora i numer zgody LKE.
4.1.3.9. Każda osoba po zakończeniu eksperymentu powinna pozostawić w
czystości i zdezynfekować miejsce pracy.
Zwierzęta, które opuszczą teren Zwierzętarni, nie mogą być wprowadzane do niej
powtórnie. Tylko zwierzęta martwe mogą być wynoszone poza obręb Zwierzętarni.
4.1.4.1.W uzasadnionych przypadkach, po uzgodnieniu z Kierownikiem
zwierzętarni możliwe jest przyjęcie zwierząt żywych, które opuściły teren
zwierzętarni np. w celach przeprowadzenia na nich zabiegów niemożliwych
do wykonania na terenie IITD. Zwierzęta takie mogą powrócić jedynie do
części CV zwierzętarni.
Obsługa aparatury i urządzeń dozwolona jest wyłącznie przez osoby przeszkolone i
upoważnione do tego. Pracowników obowiązuje znajomość instrukcji obsługi używanej
w zwierzętarni aparatury i urządzeń. Korzystanie z każdego urządzenia na terenie
Zwierzętarni wymaga odnotowania tego w specjalnie przygotowanych zeszytach
znajdujących się w pobliżu każdego urządzenia.
Obrażenia ciała (skaleczenia, ugryzienia, zadrapania), należy zgłaszać kierownikowi
Zwierzętarni, w którego pokoju znajduje się wewnętrzny rejestr wypadków
laboratoryjnych. Punkt apteczny znajduje się w gablotce obok wejścia II. Wszelkie inne
zdarzenia, które wystąpiły podczas pracy należy zgłaszać inspektorowi BHP.
Obowiązuje kwarantanna zwierząt, której należy przestrzegać. Nie należy wprowadzać
zwierząt do eksperymentu bez kwarantanny, lub skracając ją. Po tym okresie zwierzęta
mają obowiązek trafić do pomieszczeń eksperymentalnych. Czas kwarantanny dla
poszczególnych gatunków zwierząt określają odpowiednie rozporządzenia.
ZALECANY OKRES KWARANTANNY DLA NIEKTÓRYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT (wg
obowiązującego Rozporządzenia)
Wybrane gatunki
Dni
Mysz
5-15
Szczur
5-15
Królik
20-30
4.1.8. Obowiązuje całkowity zakaz spożywania posiłków i napojów poza przeznaczonym do
tego celu pomieszczeniem.
4.1.9. Osoby chore na choroby potencjalnie zakaźne nie mogą przebywać na terenie
Zwierzętarni.
4.1.10. Obowiązuje łagodne i humanitarne traktowanie zwierząt laboratoryjnych oraz Humane
Endpoints.
4.1.11. Osoby spoza Instytutu wykonujące doświadczenia w Zwierzętarni zobowiązane są do
zapoznania się z Regulaminem Zwierzętarni, do przedstawienia odpowiednich
dokumentów ciału doradczemu ds. dobrostanu, oraz uzyskania odpowiednich
wyznaczeń dla osób spoza instytutu.
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 5 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
4.1.12. Zasady dostępu, przebywania i pracy w pomieszczeniach o standardzie zwierząt SPF:
4.1.12.1. Dostęp do pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta możliwy jest
jednie przez system śluz. Należy zwracać szczególną uwagę na
przestrzeganie zasady, aby drzwi pomiędzy poszczególnymi przedziałami
śluzy były zamknięte. Otwarcie drzwi prowadzących do kolejnego
przedziału śluzy może nastąpić dopiero po zamknięciu drzwi
poprzedzających.
4.1.12.2. Wymagane jest pozostawienie ubrań w szatni zewnętrznej (I część
śluzy), umycie rąk co najmniej do wysokości łokci (II część śluzy),
następnie założenie czystej odzieży ochronnej (fartuchy, czepki,
ochraniacze na obuwie lub obuwie ochronne, maski na nos i usta, rękawice)
(III część śluzy). Odzież wymieniana jest 1 raz w tygodniu przez
wyznaczonego pracownika Zwierzętarni. (Instrukcja nr I/ZWD-14.01.00;
załączniki: Z/ZWD-14.01.01, Z/ZWD-14.01.02)
4.1.12.3. Drobny sprzęt potrzebny do wykonania doświadczeń należy dostarczyć
wcześniej personelowi zwierzętarni w celu poddania go sterylizacji
promieniami UV lub w autoklawie (jeśli to możliwe). Zabronione jest
wnoszenie czegokolwiek przez śluzę łączącą część CV i SPF!
4.1.13. Osoby pracujące ze zwierzętami CV:
4.1.13.1. Wymagane jest założenie odzieży ochronnej udostępnionej przez
Zwierzętarnię (fartuchy, ochraniacze na obuwie lub obuwie ochronne,
rękawice) w szatni (korytarz), odzież wymieniana jest 1 raz w tygodniu (w
piątki) – zapisy prowadzone są zgodnie z załącznikiem Z/ZWD-14.01.03).
4.1.13.2. Wstęp przez oznaczone specjalnie wejście (wejście I),
4.1.6. Postępowanie przy przyjmowaniu zakupionych zwierząt odbywa się zgodnie z
instrukcją: Przyjmowanie dostaw i kontrola stanu zdrowia zwierząt nr I/ZWD-14.02.00 oraz
przyjmowanie dostaw królików I/ZWD-14.03.00.
4.1.7. Postępowanie w trakcie wymiany klatek opisane jest w instrukcjach: I/LTP/ZWD05.39.00 Instrukcja obsługi systemu klatek easy flow, smart flow; I/LTP/ZWD-05.38.00
Instrukcja obsługi klatek metabolicznych TECNIPLAST; I/LTP/ZWD-05.40.00 Instrukcja
użytkowania stacji wymiany klatek DS36 L; I/LTP/ZWD-05.45.00 Instrukcja obsługi Myjki
Seria 400
4.1.8. Utrzymanie czystości w pomieszczeniach oraz gruntowna dezynfekcja pomieszczeń – 1
raz na rok (mycie i dezynfekcja ścian, sufitów, okien, podłóg) opisano w procedurze SOP15.00.00.
4.1.9. Nie wolno otwierać okien. Wszystkie drzwi należy zamykać niezwłocznie.
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 6 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
5. DOKUMENTY ZWIĄZANE
SOP-15.00.00: Zapewnienie wymaganych warunków środowiskowych badań, utrzymanie
pomieszczeń Zwierzętarni Doświadczalnej w należytej czystości i porządku oraz należyte
zabezpieczenie pomieszczeń przed dostępem osób niepowołanych.
I/ZWD-14.01.00: Szczegółowa instrukcja dotycząca zasad przechodzenia do części czystych
ZWD
I/ZWD-14.02.00: Przyjmowanie dostaw i kontrola stanu zdrowia zwierząt
I/ZWD-14.03.00: Przyjmowanie dostaw królików
I/ZWD-01.04.00 Monitoring zdrowia myszy na podstawie rekomendacji FELASA
I/LTP/ZWD-05.39.00 Instrukcja obsługi systemu klatek easy flow, smart flow
I/LTP/ZWD-05.38.00 Instrukcja obsługi klatek metabolicznych TECNIPLAST
I/LTP/ZWD-05.40.00 Instrukcja użytkowania stacji wymiany klatek DS36 L
I/LTP/ZWD-05.45.00 Instrukcja obsługi Myjki Seria 400
6. INFORMACJE DODATKOWE - Przechowywanie zapisów
Nazwa
Rejestry
dostaw
Zapisy
dotyczące
wymiany
odzieży
ochronnej
Zapisy
dotyczące
wejść na
teren
zwierzętarni
Miejsce
przechowywania
Czas
przechowywania
Forma
przechowywania
serwer
Bieżący rok
(konieczne ze
względów
sprawozdawczyc
h)
elektroniczna
Pokój 19 ZWD - Bieżące zapisy po
segregator
wypełnieniu
formularza
papierowa
umieszczane w
segregatorze
Kalendarz na
rok bieżący –
śluza 3 –
miejsce
dokonywania
wpisów
Bieżący rok
papierowa
Czynność po
okresie
przechowywania
Archiwizacja
przez 10 lat w
Archiwum
danych
elektronicznych
IITD
Przechowywanie
przez kolejny rok
w szafie w
pokoju 19 ZWD,
po tym niszczone
Przechowywanie
przez kolejny rok
w szafie w
pokoju 19 ZWD,
po tym niszczone
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 7 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
7. DEFINICJE I SKRÓTY STOSOWANE W TEKŚCIE
Określenia zastosowane w niniejszej procedurze odpowiadają terminologii objętej standardem
GLP.
SKRÓTY
STOSOWANE W
TEKŚCIE
LKE
ZWD
GW
IITD
KB
KP
LW
MZ
OP
PL
PZ
RMS
SZJ
ZJ
ZJB/dyrektor IITD
ZJB/KL
ZMB
ROZWINIĘCIE SKRÓTU
Lokalna Komisja Etyczna ds. Doświadczeń na Zwierzętach
Zwierzętarnia
Główny Wykonawca
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu
Kierownik Badania
Kierownik Projektu
Lekarz Weterynarii
Specjalista ds. magazynu i zaopatrzenia
Opiekun Przyrządu
Pracownik Laboratorium
Pracownik Zwierzętarni
Room Monitoring System
System Zarządzania Jakością
Zapewnienie Jakości
Zarządzający Jednostką Badawczą w osobie Dyrektora IITD
Zarządzający Jednostką Badawczą w osobie Kierownika Laboratorium
Zarządzający Miejscem Badania
8. KARTA ZMIAN I POPRAWEK
KARTA ZMIAN I POPRAWEK
Lp. Określenie zmiany
Strona
Podpis
osoby
Data
zatwierdzającej
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 8 z 9
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
we Wrocławiu
Regulamin Zwierzętarni Doświadczalnej
numer:
SOP/ZWD-14.00.00
Data wydania: 09.04.2014
Wydanie nr: 1
SYSTEM ZARZĄDZANIA LABORATORIUM zgodny z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej
Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez pisemnej zgody IITD jest zabronione
Strona 9 z 9