Dolina Środkowej Wisły

86
87
Wisła jest ostatnią z wielkich rzek europejskich, która oparła się próbom
całkowitej regulacji i zachowała w wielu miejscach pierwotny charakter.
Dzięki temu nadal występują w korycie piaszczyste wyspy, a na brzegach
fragmenty naturalnych lasów łęgowych i nadrzeczne łąki stanowiące
schronienie dla wielu gatunków ptaków.
Dolina Środkowej Wisły
W krajach anglojęzycznych
na wyspach w korycie rzeki; pozostałe to zimorodek,
rezerwaty przyrody („Wyspy Świderskie” oraz „Wy-
ptaków szponiastych
charakterystyczny śpiew
derkacz i dzięcioł białoszyi. Dolina stanowi ważne
spy Zawadowskie”), w których obowiązuje zakaz
(m.in. kani czarnej
dziwonii tłumaczony jest
lęgowisko m.in. ohara, ostrygojada, obu gatunków
wstępu. Chronią one piaszczyste wyspy i mielizny
czy trzech gatunków błot-
jako „nice to meet you”. Nie
sieweczek, brodźca piskliwego, mewy pospolitej, gą-
w południowej części opisywanego obszaru – do pro-
niaków). W lasach łęgowych
wszystkie samce są tak pięknie
siorka i jarzębatki. Podczas wiosennych i jesiennych
wadzenia obserwacji najlepiej nadaje się Wał Zawa-
można usłyszeć godowe na-
ubarwione – karminowe głowę
wędrówek środkowy odcinek Wisły pełni funkcję
dowski (na lewym brzegu) lub znakowany żółty szlak
woływania dzięciołów śred-
i pierś można zobaczyć u tych,
ważnego korytarza migracyjnego dla wielu gatunków,
PTTK (na prawym brzegu, z Błot do Karczewa).
nich, donośne okrzyki dzię-
które mają za sobą co najmniej
m.in. licznych siewkowców.
dwa lata życia.
ciołów zielonych czy potężne
Trasa jest ciekawa niemal o każdej porze roku.
Ostoja
bębnienie dzięcioła czarnego.
Zimą na wolnych od lodu fragmentach rzeki groma-
Ostoja znajduje się na terenie województw lubel-
dzą się krzyżówki, nurogęsi i gągoły, do których cza-
skiego i mazowieckiego, obejmując odcinek Wisły od
sem przyłączają się bielaczki. Bardzo liczne są mewy
podpatrywanie gąsiorków, które
Dęblina do Płocka. IBA zajmuje 30 490 ha i jest więk-
– dysponując lunetą i wolnym czasem, można spró-
szczególnie upodobały sobie między-
sza od OSOP o powierzchni 28 061,4 ha.
bować sił w oznaczaniu wieku i gatunku, co w przy-
wale na prawym brzegu. Często w ich
padku mew srebrzystych, białogłowych i romańskich
pobliżu można spotkać jarzębatkę – naj-
Maj stanowi dogodną porę na
Koryto rzeki w wielu miejscach rozgałęzia się na
może być nie lada wyzwaniem. Koncentracje ptaków
rzadszą z występujących tu pokrzewek. Przez
kilka mniejszych, pomiędzy którymi tworzą się
wodnych przyciągają bieliki – trudno zimą nad Wisłą
cały dzień w wierzbowych zaroślach śpiewają dzi-
piaszczyste wyspy, przyciagające kolonie ptaków
w czasie co najmniej półgodzinnej przechadzki nie
wonie, ale na wysłuchanie koncertu obu słowików,
wodnych. W dolinie zachowały się cenne zbiorowi-
zobaczyć tych potężnych ptaków. Na porośniętych
świerszczaka lub strumieniówki lepiej wybrać się
Pliszka żółta licznie zasiedla
ska lasów łęgowych (wiązowego, wierzbowego i to-
nawłocią łąkach warto poszukiwać stad żerujących
w godzinach wieczornych lub wczesnoporannych.
rozległe nadwiślańskie łąki.
polowego). Istniejące w przeszłości okresowo zale-
szczygłów, czeczotek i rzepołuchów.
W stromych piaszczystych skarpach nabrzeżnych
Ptaki, jakie można tam spotkać,
wanełąki w większości zostały przekształcone
to głównie przedstawiciele
w tereny rolnicze.
rodzimego podgatunku flava,
Ptaki
choć z roku na rok wzrasta
Na terenie ostoi stwierdzono 24 gatunki wymie-
szansa napotkania ptaków
nione w załączniku 1. dyrektywy ptasiej. Sześć z nich
z północnoeuropejskiego
kwalifikuje ten obszar jako ostoję o znaczeniu mię-
podgatunku thunbergii,
dzynarodowym, przy czym połowa (mewa czarno-
charakteryzujących się m.in.
głowa oraz rybitwy rzeczna i białoczelna) gniazduje
znacznie ciemniejszą głową.
gniazda zakładają zimorodki i brzegówki.
Wczesną wiosną doliną migrują m.in. czajki oraz
ptaki blaszkodziobe (szczególnie licznie pojawiają się
Na rzece, nieco na południe od składowiska popio-
świstuny). Część z nich traktuje rzekę tylko jako kory-
łów z elektrociepłowni „Siekierki”, znajduje się kom-
Ohar to jedyny w Polsce
tarz przelotowy, a część zatrzymuje się na odpoczynek
pleks wysp, na których do lęgów przystępują śmiesz-
regularnie lęgowy ptak
na wyspach lub płyciznach. Przelatują tam nie tylko
ki, mewy pospolite, dwa gatunki rybitw (rzeczna
blaszkodzioby zakładający
Podczas zwiedzania tego odcinka Wisły liczącego
ptaki ściśle związane z wodą – w okresie wiosennego
i białoczelna) oraz sieweczek (rzeczna i obrożna).
gniazda w norach. Samice
około 15 km należy pamiętać, że znajdują się tu dwa
przelotu jest okazja do zaobserwowania ciekawych
Podczas przelotów (wiosennego i jesiennego) obser-
z kilku par nieraz wspólnie
Ciekawe miejsca
Józefów–Warszawa
opiekują się pisklętami.
88
89
od lodu fragmenty ściągają liczne gatunki kaczek
(poza gągołami czy nurogęsiami również płaskonosy
i cyraneczki), kormorany oraz czaple siwe i białe.
W sąsiedztwie takich koncentracji często pojawiają
się bieliki. W okresie wiosennych przelotów wyspy
i mielizny są wybierane na miejsce odpoczynku przez
liczne mewy (w tym małe) i rybitwy (m.in. białowąse
i białoczelne). Siewkowce, czaple i kaczki wykorzystują zarówno wyspy, jak i tworzące się w niektórych
miejscach płytkie rozlewiska.
Wiosną i późnym latem nad Wisłą rozlega się gwar
kolonii mew, rybitw i sieweczek. Gniazdują tu również ohary i ostrygojady, a na żerowisko ściągają bociany czarne. Wszechobecne są brodźce piskliwe.
Obserwacje najlepiej jest prowadzić z lewego brzegu.
Bardzo atrakcyjne są wały przeciwpowodziowe między
Dobrzykowem a Wyszogrodem. Poza ptakami związanymi z korytem rzeki można stamtąd obserwować gatunki występujące na okolicznych łąkach i polach (m.
in. bociany białe, żurawie, myszołowy, dudki) i w zadrzewieniach (kilka gatunków dzięciołów, w tym krętogłów). Na wysokości Dobrzykowa istnieje możliwość
zejścia na brzeg i podziwiania wyspy, na której wiosną
Kojarzony głównie
wowane są tu też inne gatunki rybitw (czarna, biało-
można spotkać m.in. liczne stada rybitw i zgrupowania
z Wybrzeżem ostrygojad
skrzydła, wielkodzioba) i mewy małe oraz wiele ga-
oharów dochodzące do kilkunastu osobników.
znalazł schronienie również
tunków siewkowców. Przy niskim stanie wody można
na wiślanych wyspach. Szansa
spotkać liczące kilkadziesiąt osobników stada biegu-
na jego spotkanie wzrasta
sów (zmiennych, krzywodziobych, malutkich), a tak-
28-kilometrowy odcinek na prawym brzegu jest
szczególnie w okresie migracji.
że kwokacze, łęczaki, brodźce śniade, czajki, rycyki
szczególnie wart polecenia osobom zainteresowanym
i bataliony. Od czasu do czasu pojawiają się ostrygo-
awifauną lasów łęgowych. Dzięcioły czarny, zielony
jad, siewnica lub kamusznik.
i pełzacz ogrodowy osiągają tu najwyższe zagęszcze-
Holendry–Góra Kalwaria
nia w całej Dolinie Środkowej Wisły. Podobnie sytu-
Płock–Wyszogród
acja wygląda z dzięciołem białoszyim, który po raz
Ten 40-kilometrowy odcinek jest również bardzo
pierwszy zagnieździł się w Polsce zaledwie 40 lat
ciekawy ornitologicznie przez cały rok. Zimą wolne
temu. Maj sprzyja słuchaniu piosenek dziwonii i de-
Intensywnie żółte oko nadaje
Najmniejsza z krajowych
likatnych nawoływań remizów, a wieczorami „mecha-
Zobacz koniecznie
dorosłej jarzębatce groźny
rybitw – rybitwa białoczelna
nicznego” śpiewu strumieniówki.
• Wyspy Zawadowskie: kolonia mew, rybitw i sie-
wygląd. Najłatwiej wykryć
weczek
– wielkością zbliżona jest do
skowronka. W przeciwieństwie
Zimą i jesienią w okolicznych sadach można ob-
• łęgi między Józefowem i Warszawą: godowe za-
do większości gatunków jej
serwować bardzo liczne koncentracje kwiczołów,
chowania kilku gatunków dzięciołów (marzec)
dziób nie jest czerwony,
którym nieraz towarzyszą zdecydowanie mniejsze
• wyspa na Wiśle na wysokości Dobrzykowa: kolo-
lecz żółty.
stadka grubodziobów.
nia lęgowa ptaków wodnych, wiosną ohary
tę pokrzewkę na podstawie
wydawanego przez nią
charakterystycznego terkotu.