docpobierz PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz PDF
UW IN NP, deb bata 201 10/2011 1, Warsszawa PR ROG GRA AM PLA P ATFO ORM MY OBYW WAT TEL LSKIIEJ STRATEG T GIE ROZW WOJU UNII EU UROPEJSKIEJ SPISS TRE EŚCI Wstęp............................................................................................................................................... 3 E EUROPEJSK KI ŁAD PO OLITYCZN NY 1. Kwesstia przywództwa w Unnii Europejsskiej .............................................................................. 8 2. Probllem legitym mizacji właddzy i deficyttu demokraccji w Unii Europejskiej E j ......................... 13 3. Problem legitym mizacji właadzy i deficytu demokrracji w Uniii Europejskkiej – Persspektywy rozwojuu .......................................................................................................................................... 18 4.Prawoodawstwo Parlamenttu Europeejskiego - Parlament Europpejski w systemie s instytucj cjonalnym Unii U Europej ejskiej ............................................................................................. 23 5. Praw wodawstwoo Parlamenntu Europejjskiego - Głos obywatelaa w legislaccji Unii Europejjskiej ................................................................................................................................... 28 6. Wartoości Chrześścijańskie w Unii Europpejskiej ....................................................................... 33 PROBLEM MY GOSPO ODARCZE i SPOŁECZ ZNE w UE 1. Strateegie rozwoju społecznoo-ekonomiccznego – Ro ozwój ekonoomiczny.................................. 38 2. Strateegie rozwoju społecznoo-ekonomiccznego – Ro ozwój społecczny....................................... 41 3. New Social Euroope – Walkaa z ubóstweem, wyrówn nywanie szaans – Walkaa z ubóstwem m ...... 45 4. New Social Euroope – walkaa z ubóstwem m, wyrówn nanie szans – Wyrównyw wanie szanss ....... 50 5. Stossunki gospoodarcze z państwami p spoza Uniii Europejsskiej - Pollityka gosp podarcza Platform my Obywateelskiej wobeec wielkich mocarstw: Stanów Zjeednoczonychh i Chin .............. 54 6. Stossunki gospoodarcze z państwami p podarcza spoza Uniii Europejsskiej - Pollityka gosp Platform my Obywateelskiej wobeec państw bloku b wscho odniego: Rossji i Ukrainy ny ........................ 59 WSPÓ ÓLNA POL LITYKA ZA AGRANICZ ZNA i BEZ ZPIECZEŃS STWA 1. Podm miotowość w stosunkacch międzynaarodowych-- UE czy Paaństwa?.................................. 64 2. Rozszzerzenie na Bałkany i Turcję. T Kweestia Islamsska............................................................ 69 3. Siły zbrojne z Uniii Europejskkiej. Perspekktywy i zag grożenia .................................................... 73 4. Bezppieczeństwoo energetycczne - Miit czy rzeczzywistość – Problem wspólnej polityki Strona2 w stosunnkach z dosstawcami paaliw kopalnnych ............................................................................. 78 AGATA BYSZEWSKA WSTĘP Platforma Obywatelska była, jest i będzie partią proeuropejską. Chcemy widzieć silną Polskę w silnej Europie. Drogę ku temu rozpoczął Traktat Lizboński. Naszym zdaniem należy kontynuować rozwój współpracy europejskiej w wytyczonym kierunku. Unia Europejska jest nadzieją na trwały pokój i rozwój demokracji na Starym Kontynencie. Tylko w uczestnictwie w jej strukturach widzimy szansę na rozwój państwa polskiego. Wspólnoty są wyzwaniem, w którym musimy wykazać się skutecznością naszej polityki wewnętrznej i zagranicznej. w związku z tym Polska powinna wypracować swoje spójne stanowisko na temat działalności Unii Europejskiej. Przedstawiając wizje Platformy Obywatelskiej na strategie rozwoju Unii Europejskiej warto zacząć od obszaru ładu politycznego Wspólnot. 1 lipca 2011 roku Polska rozpocznie nowy rozdział swojej działalności we Wspólnotach, ponieważ obejmiemy prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Każde państwo obejmujące tę funkcję ma możliwość realizacji własnych celów. Polska wyznaczyła trzy obszary, na których skupi się w swojej prezydencji: obszar polityczny, organizacyjny oraz promowania naszego kraju. Platforma Obywatelska, jako partia rządząca powinna wyciągnąć wnioski z nieudanej kadencji Republiki Czeskiej i zadbać o stabilizację na polskiej scenie politycznej. Kontrastowym przykładem może być Słowenia, która jako państwo tzw. Nowej Unii, podołała zadaniom wynikającym ze sprawowania prezydencji oraz nie dopuściła do wystąpienia większych kryzysów w UE. Nie mniej ważnym wyzwaniem dla zjednoczonej Europy jest przeciwstawienie się deficytowi demokracji. w ostatnich latach zainteresowanie problemem legitymizacji władzy oraz deficytu demokracji w Unii Europejskiej staje się coraz bardziej istotne dla funkcjonowania samej organizacji. Problem koncentruje się wokół nikłej aktywności obywatelskiej na arenie wewnątrzeuropejskiej. Przejawem tego jest niska frekwencja w wyborach do Europarlamentu oraz brak poczucia przynależności do jednego narodu europejskiego. Stąd też elektorat nie zwraca uwagi na sprawy Unii i wybierając przedstawiciela do Parlamentu Europejskiego kieruje się problemami krajowymi. Problem ten, od strony formalnej, ujawnia się również w braku jednolitej ordynacji wyborczej do Europarlamentu. przeciwdziałania zjawisku deficytu demokracji i problemowi legitymizacji władzy. Sama władza w Unii musi stać się w pełni legitymizowana- nie może sama dla siebie ustanawiać Strona3 Platforma Obywatelska widzi konieczność podjęcia działań i reform w celu podstaw prawomocności, musi je uzyskać od społeczeństwa. za podstawę taką można by uznać wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego przy wyższej frekwencji. Dążymy do tego, żeby każdy obywatel rozumiał zasady panujące w zjednoczonej Europie, co można osiągnąć np. dzięki wprowadzeniu jednolitej ordynacji do Europarlamentu we wszystkich państwach członkowskich. Zagwarantowany w Traktacie Lizbońskim wzrost znaczenia Parlamentu Europejskiego wybieranego w wyborach powszechnych, powinien wywołać poczucie politycznie zorganizowanej społeczności obywateli. Ratyfikacja Traktatu z Lizbony umieściła Unię Europejską w kolejnym etapie integracji europejskiej. na jego podstawie w zakres kompetencji Parlamentu Europejskiego włączono między innymi kształtowanie budżetu UE, podejmowanie decyzji personalnych i prawo inicjatywy ustawodawczej na poziomie traktatowym. 1 Bezpodstawne są jednak zarzuty o utracie suwerenności państwowej, ponieważ ustawodawstwo krajowe ma wyłączność w regulowaniu kwestii światopoglądowych. Popieramy także regulacje Traktatu Lizbońskiego dotyczące współdziałania Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w dziedzinie prawodawstwa.2 Biorąc pod uwagę proces legislacyjny w Parlamencie Europejskim nie należy też zapominać o tym, co jest jego podstawą. Unia Europejska działa na rzecz każdego jej obywatela, dlatego też nie powinno się ich wyłączać z procesu decyzyjnego. Stąd też jako Platforma Obywatelska popieramy wprowadzenie prawa Inicjatywy Obywatelskiej oraz postulujemy jej dalsze rozszerzenie. Spośród przedstawicieli polskiej sceny politycznej mamy największe szanse oddziaływania na legislację Parlamentu Europejskiego z tytułu przynależności do Europejskiej Partii Ludowej stanowiącej w nim obecnie_największą_siłę. Nie wolno nam także zapominać o idei, wokół której już w średniowieczu skoncentrował się proces zjednoczenia Europy. Platforma Obywatelska stoi na stanowisku uznania tradycji Najbardziej chrześcijańskiej wyrazistym akcentem za podstawę tych kształtowania przekonań wartości powinien być europejskich. zapis traktatu konstytucyjnego odwołujący się do chrześcijańskiego rodowodu zjednoczonej Europy. Warto też podkreślić, że w ostatnich latach w krajach członkowskich nasiliły się problemy o charakterze gospodarczym i socjalnym, dlatego też Unia Europejska powinna skupić się na działalności w tym obszarze. Według Platformy Obywatelskiej głównymi celami polityki ekonomicznej UE, powinny być zrównoważony rozwój oraz gospodarka 1 Traktat o Unii Europejskiej w brzmieniu Traktatu Lizbońskiego 2 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r., Rozdział: „Unia, która jest wspólnotą”. Strona4 oparta na wiedzy. Cała Europa powinna się rozwijać, dlatego należy efektywnie wykorzystywać dostępne środki i wspierać wszystkie tereny, nie koncentrując się wyłącznie tylko na tych najsilniejszych ekonomicznie. w dzisiejszych czasach wzajemne związki rynków europejskich są tak ścisłe, że nie można lekceważyć symptomów recesji gospodarczej występującej w innych państwach. Niezastosowanie zasady solidaryzmu może spowodować eskalację kryzysu na pozostałe państwa członkowskie. Natomiast polityka społeczna powinna rozwijać się w kierunku zwalczania bezrobocia oraz inwestycji w edukację człowieka. 3 Zdaniem Platformy Obywatelskiej należy stworzyć jedną, wspólną, długookresową strategię. Tylko inwestycja w kapitał ludzki może poprowadzić Europę do spójnego rozwoju gospodarczego i technologicznego. Jednym z podstawowych elementów polityki społecznej jest też działanie na rzecz wzrostu zatrudnienia. Naszym zdaniem, najprostszym sposobem realizacji tego celu jest zachęcanie młodych ludzi do podejmowania pracy na rynku europejskim oraz stwarzanie im warunków ku temu. Mówiąc o polityce społecznej nie możemy zapomnieć o problemie ubóstwa, którym dotknięta jest relatywnie duża część populacji europejskiej. w głównej mierze przyczyną występowania tego zjawiska jest wysoki odsetek bezrobotnych. Problem ten dotyczy głównie osób starszych i niepełnosprawnych. Platforma Obywatelska troszczy się szczególnie o poziom życia rodziny, przede wszystkim wielodzietnej, jako najważniejszej komórki społecznej. Naszym celem jest poprawa sytuacji materialnej tych ludzi poprzez ułatwienie dostępu do pracy, edukacji oraz efektywniejsze wykorzystanie systemu świadczeń społecznych. w ramach wspólnej polityki społecznej Unia Europejska powinna skupić się na wyrównywaniu szans wszystkich jej obywateli. Cel ten zgodny jest z programem Platformy Obywatelskiej, która dąży do zapewnienia pomocy osobom najbardziej potrzebującym. Problem dotyczy przede wszystkim zrównania praw kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz dyskryminacji osób niepełnosprawnych. Jednym ze sposobów rozwiązywania wyżej wymienionych kwestii jest rozsądne korzystanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. w dziedzinie polityki gospodarczej aktualnie najważniejszą kwestią dla Unii Europejskiej wydają się stosunki z państwami trzecimi. w dziedzinie tej dominują relacje ze Stanami Zjednoczonymi, które są największą potęgą ekonomiczną świata. Platforma 3 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r., Rozdział: „Unia, która stawia na przedsiębiorczość i kreatywność.” Strona5 Obywatelska opowiada się za zacieśnieniem kontaktów pomiędzy Unii Europejską a USA. Obecnie najbardziej realne jest wprowadzenie ruchu bezwizowego oraz zasady przepływu osób i kapitału. Uważamy, że w dalszej perspektywie należy rozważyć utworzenie transatlantyckiej strefy wolnego handlu. Kolejnym światowym mocarstwem gospodarczym są Chiny – a Unia Europejska zainteresowana jest rozwijaniem kontaktów ekonomicznych z tym państwem. Najważniejszym problemem są jednak trudności natury politycznej, które spowodowały między innymi wprowadzenie embarga na dostawę sprzętu wojskowego do Chińskiej Republiki Ludowej. na kontynencie europejskim do najbardziej strategicznych partnerów gospodarczych należą Rosja oraz Ukraina. 4 Gospodarka rosyjska jest jedyną siłą ekonomiczną w Europie, która może konkurować z rynkiem Unii Europejskiej. w negocjacjach na linii Rosja – UE głównym argumentem wschodniego partnera jest jego potencjał energetyczny. w związku z tym problemem Wspólnoty dążą do wypracowania zbiorowego stanowiska, na co niechętnie spogląda strona rosyjska. Naszym zdaniem należy pogłębiać wzajemne kontakty, ponieważ mogą one przynieść korzyści obojgu partnerom. z kolei gospodarka ukraińska nie jest rozwinięta tak bardzo jak rosyjska, ale tamtejszy rynek może przynieść szeroką rzeszę odbiorców produktów pochodzących z Unii Europejskiej. Polska wspiera Ukrainę w jej aspiracjach na drodze do członkostwa we Wspólnotach Europejskich. Platforma Obywatelska aprobuje dalekosiężne plany w relacjach UE z Ukrainą, takie jak zawarcie umowy o wolnym handlu, umowy stowarzyszeniowej, zniesienia obowiązku wizowego oraz poparcie jej członkostwa w WTO. Następnym z priorytetów Unii Europejskiej powinien być rozwój integracji w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. w myśl Traktatu Lizbońskiego Unia Europejska otrzymuje osobowość prawną. w rezultacie Wspólnoty są organizacją, która może zawierać umowy ma zdolność międzynarodowe, do roszczeń uczestniczyć oraz odpowiedzialność w stosunkach dyplomatycznych, prawno-międzynarodową. Platforma Obywatelska w pełni popiera kierunek zmian dążących do uczynienia z Unii Europejskiej wspólnoty państw, a nie tylko ich porozumienia.5 Krok taki spowodowałby wzrost pozycji zjednoczonej Europy na arenie międzynarodowej. Jednocześnie nie odbędzie się to kosztem utraty podmiotowości przez państwa członkowskie. Jedną z najważniejszych inicjatyw podjętych w ostatnich latach, a popieranych przez Platformę Obywatelską jest program Partnerstwa Wschodniego. Wsparcie państw 4 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r., Rozdział: „ Unia, która jednoczy Europę.” 5 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r., Rozdział: „Unia, która mówi jednym głosem”. Strona6 aspirujących do członkostwa strukturach unijnych powinno stać się kwestią pierwszorzędną w stosunkach międzynarodowych. Oprócz państw, które biorą udział w tym przedsięwzięciu aktualnie najbliżej akcesji do Wspólnot Europejskich zdaje się być Turcja oraz kraje Półwyspu Bałkańskiego. Jako państwo z bogatą tradycją cenimy sobie różnorodność kultur oraz unikatowość kandydujących państw. Dlatego też zdecydowanie popieramy starania krajów zainteresowanych wstąpieniem do Unii Europejskiej. Strategiczną kwestią dla polityki zagranicznej Unii Europejskiej jest zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz zawarcie korzystnych umów na dostawy z państw eksportujących zasoby paliw kopalnych. Uważamy, że na rynku wewnątrzeuropejskim należy szczególną uwagę poświęcić inwestycjom z wykorzystaniem zasobów krajów członkowskich. Kolejnym krokiem powinna być dywersyfikacja zewnętrznych źródeł surowców energetycznych, aby uniezależnić się od jednego dostawcy. Dlatego też Platforma Obywatelska sądzi, że państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny prowadzić wspólną strategię negocjacyjną z Rosją w sprawie importu gazu ziemnego i ropy naftowej. Wykorzystując fundusze unijne należy wspierać wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Unia Europejska niesie ze sobą szereg wyzwań i zagrożeń, spośród których największym jest obecnie światowy terroryzm. Jedynym sposobem obrony przed nim jest wykwalifikowana i znakomicie wyposażona armia. Stoimy na stanowisku utworzenia wspólnych europejskich sił zbrojnych zdolnych do przeprowadzenia natychmiastowych operacji militarnych i pokojowych. Jednocześnie należy utrzymać współpracę w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego na obecnym etapie, a przyszła armia europejska nie może być dla niego konkurencją. Podsumowując nasze rozważania na temat przyszłości Unii Europejskiej możemy stwierdzić, że dalsze pogłębianie integracji jest korzystnym rozwiązaniem dla Polski jak i Europy. Uczestnictwo we Wspólnotach znacząco wpływa na rozwój poszczególnych państw członkowskich. Platforma Obywatelska sądzi, że należy kontynuować reformy zawarte w Traktacie Lizbońskim. w związku z nimi, szczególną nadzieję pokładamy w działalności partii w Parlamencie Europejskim na rzecz rozwoju demokracji. Tylko wspólnymi siłami możemy zbudować silną Europę! 1. Program Europejski Platformy Obywatelskiej Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 2007 2. Traktat o Unii Europejskiej w brzmieniu Traktatu z Lizbony z dn. 13 grudnia 2007r, Tekst Jednolity Strona7 Bibliografia: STEFAN SIELAWKO KWESTIA PRZYWÓDZTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Przywództwo w Unii Europejskiej jest tematem niekończących się sporów. Same wspólnoty europejskie zaczęły powstawać dzięki inicjatywie charyzmatycznych liderów takich jak: Schuman, Monnet, Spaak, Kohl, Mitterand czy Delors. Tacy ludzie posiadali przywództwo instytucjonalne jak i również charyzmę. ze zbiegiem czasu wspólnota traciła umiejętność do generacji nowych liderów. Instytucjonalne przywództwo w Unii długi czas należało do Komisji europejskiej. to tam narodziły się plany wprowadzenia wspólnej waluty, budowy wspólnego rynku, przyjęcie Jednolitego Aktu Europejskiego, czy też wprowadzenie Traktatu z Maastricht. w Unii przełomu XX i XXI, liderzy nie odgrywają już tak kolosalnej roli, jaką odgrywali na początku budowania wspólnot. Komisja Europejska po latach 80’ przestała odgrywać decydującą rolę. od niedawna większą wagę ma Rada Europejska. Platforma obywatelska opowiada się za integracją w unii, a co za tym idzie wzmacnianiu głównych jej instytucji: Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej. Unia powinna być nie tylko porozumieniem państw, ale również wspólnotą, a do tego potrzebne jest silne przywództwo z charyzmatycznymi liderami6. z drugiej strony państwa powinny być równe sobie, nie powinno być państw silniejszych, nie powinno być hegemona. Popieramy Wprowadzenie nowych zasad głosowania większością kwalifikowaną w Radzie wraz z traktatem nicejskim, dzięki czemu Polska wychodzi bardzo korzystnie, będąc drugim krajem pod względem ilości głosów. Platforma Obywatelska należąca do największej frakcji Parlamentu Europejskiego: EPP ( Europejska Partia Ludowa), posiada w swoich szeregach obecnego przewodniczącego parlamentu Jerzego Buzka oraz przewodniczącego Rady Europejskiej: Hermana van Rompuy’a, należącego do parlamentarnej frakcji. Platforma dowiodła, że potrafi walczyć o interes Polski, a także reprezentować godnie interesy naszego kraju na arenie międzynarodowej. Nadchodzący czas przyniesie Polsce, względem Unii nowe wyzwania i priorytety. W mojej pracy chciałbym skupić się na jakże ważnej dla naszego kraju kwestii prezydencji Polski w Radzie Europejskiej. Jest to jeden z filarów przewodnictwa Unii, 6 Program PO, www.platforma.org/pl/program, 2007 Strona8 jednocześnie bardzo ważna kwestia dla państwa jak i dla Platformy Obywatelskiej. Jest to ogromna odpowiedzialność ciążąca nie tylko na samej partii, ale i na całej administracji rządowej. Sam dzień objęcia przywództwa w Radzie Europejskiej zbliża się wielkimi krokami. Już 1 lipca 2011 roku Polska przejmie ten obowiązek od Węgier. Podstawową funkcją zmieniającej się co pół roku prezydencji UE jest przewodniczenie obradom grup oraz spotkań, w tym Rady Europejskiej. w spotkaniach biorą udział szefowie rad oraz głowy państw członkowskich. Mimo to, że same przewodnictwo nie ma mocy sprawczej kraj przewodniczący posiada swoje priorytety oraz kierunek, który pragnie pilnie zrealizować. Jest to również ogromna szansa dla samego kraju, którą można, a nawet trzeba wykorzystać do promocji państwa na arenie międzynarodowej. Aby jak najlepiej przygotować się do tej funkcji, korzystnie jest prześledzić doświadczenia innych „nowych państw” Unii. W swoim czasie duże zainteresowanie budziła Słowenia, obejmująca prezydencję 1 stycznia 2008 roku, jako pierwszy z nowym krajów członkowskich. Głównymi priorytetami jej przewodnictwa było doprowadzenie do jak największej liczby ratyfikacji Traktatu Reformującego UE, wdrażanie Strategii Lizbońskiej. w polityce zagranicznej najważniejsze dla Słowenii były Bałkany Zachodnie z kwestią niepodległości Kosowa na czele. Prezydencja miała promować również dialog międzykulturowy oraz zająć się polityką energetyczną i zmianami klimatycznymi. Słowenia kontynuowała osiemnastomiesięczny program uzgodniony wraz z Niemcami i Portugalią w ramach swojego trio. Słowenia pragnęła pokazać się jako kraj, który mimo swoich niewielkich rozmiarów, chce osiągnąć dużo, ma ambitne cele, jak również nie chce odstawać od partnerów. Polska spoglądając wstecz powinna wziąć przykład ze Słowenii, pokazanej jako kraj mały, ale ambitny. Innym przykładem takiego kraju są Czechy, od których Polska powinna, szczególnie pilnie naszym zdaniem, wziąć swoją lekcję. Prezydencja czeska, rozpoczęta w 2009 roku, była wspominana dwojako. do dobrych stron jej urzędowania należało klarowne określenie celów ( 3 razy E: Ekonomia, Energetyka, Europa w świecie ). Innym przykładem była organizacja szczytu UE –USA, w Pradze 5 kwietnia 2009 roku, na który przybyli przywódcy państw UE i wówczas nowy prezydent USA. w 2010 roku, tak dobrze wypromowana podczas prezydencji Praga, gościła po raz kolejny Baracka Obamę oraz prezydenta Rosji Dymitrija Miedwiediewa. 8 kwietnia 2010 podpisano tam traktat o ograniczeniu broni jądrowej „START”. Czesi bardzo solidnie szczeblach były bardzo dobrze przygotowywane, odpowiednio wcześnie docierały do uczestników wszystkie potrzebne materiały. Dziennikarze mieli dostęp do informacji Strona9 wywiązali się z zadania, jakim było zarządzanie radą. Spotkania międzynarodowe na różnych oraz wręcz perfekcyjnie zorganizowanego zaplecza technicznego. Czesi przygotowali zawczasu centrum konferencyjne w Pradze, które zostało usytuowane tak, by zapewnić jak najlepszą komunikację z lotniskiem oraz dawało dobre zaplecze dla uczestników zjazdów.7 Z drugiej strony Czesi nie potrafili wyeksponować swoich sukcesów, jak np. uruchomienie partnerstwa wschodniego czy przeprowadzenie wspomnianego wcześniej szczytu w Pradze. Promocja prezydencji, również nie była najlepsza. Reklama z kostkami cukru nie była również zbyt pozytywnie odebrana i jak wskazały wywiady, niezrozumiana dla samych Czechów ( „Evrope to osladime”). 8 Współpraca Czech i Francji w ramach trio nie układała się również zbyt pomyślnie. Prezydent Nicolas Sarkozy krytykował Vaclava Klausa za jego eurosceptycyzm. Francja wysłała również konkurencyjną delegację na Bliski wschód, oprócz oficjalnej, czeskiej. Było to oczywiście niedopuszczalne, ale z drugiej strony obniżało rangę czeskiego przewodnictwa. Nowe państwo w Unii obejmujące urząd nie powinno wchodzić w konflikt ze starymi państwami, takimi jak Niemcy czy Francja. Podczas czeskiego zarządzania Europę dotknęło wiele kryzysów (kryzys finansowy, konflikt izraelsko –palestyński w Strefie Gazy, rosyjsko –ukraiński kryzys gazowy, odmowa ratyfikacji Traktatu z Lizbony ). Czesi nie byli do tego przygotowani, nie posiadali zarządzania kryzysowego. Do największych wad czeskiej prezydencji należał zdecydowanie kryzys polityczny. Narastający konflikt między Prezydentem Republiki a premierem Topolánkiem, okazał się politycznie tragiczny w skutkach dla czeskiej prezydencji. do upadku rządu doszło w bardzo złym momencie. Sam lider socjaldemokracji, głównej czeskiej partii opozycyjnej zaproponował, już po fakcie, aby wstrzymać votum nieufności wobec rządu do końca prezydencji, jakby w obawie przed konsekwencjami międzynarodowymi wydarzeń9. Polska powinna wyciągnąć solidna lekcję studiując dokonania naszych partnerów. Czesi podczas swojego zarządzania musieli zmierzyć się z trudną sytuacją w Unii jak i na świecie, przeciwstawić się wielu problemom, jak i nawet sprzeciwem swoich partnerów z trójki. Republika Czeska była także w tym czasie pogrążona w wewnętrznym konflikcie politycznym. Przed upadkiem rządu Czesi radzili sobie nieźle, np. łagodząc ukraińsko rosyjski konflikt gazowy. Osiągała ona jednocześnie stopniowo wyznaczone cele, jak z bad ań Instytutu Spraw Publicznych, s. 16. Zob. http://www.isp.org.pl/files/15049839510224281001249991477.pdf 2.07.2010 8 Spot promujący czeską prezydencję UE w kraju nad Wełtawą.. Slogan: "Evrope to osladimy" w wolnym tłumaczeniu znaczy "Osłodzimy Europę". http://www.youtube.com/watch?v=mIgSLBsc_pU 9 Topolanek upadł, Unia bez głowy, „Gazeta Wyborcza” nr 71 z 25 marca 2009 r., s. 1. Strona10 7 Por. A. Fuksiewicz, A. Łada, Czeska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej – spojrzenie z Polski. Raport uruchomienie Partnerstwa Wschodniego czy poradzenie sobie z procesem ratyfikacji Traktatu z Lizbony w Republice Czeskiej. Upadek rządu, zdecydowanie sprawił jednak, że Europa przestała się z nimi liczyć. Ogólne nagłośnienie niestabilności polityki czeskiej przez media, oraz zbyt małe eksponowanie sukcesów, to rzeczy które przypieczętowały czeską administrację. Polskie przewodnictwo to ogromne wyzwanie wymagające planowania strategicznego, ogromnej aktywności politycznej, planowania na szczeblu, nie tylko krajowym jak i europejskim. Jest to także wielka szansa dla Polski w wypromowaniu siebie oraz zdobyciu lepszej pozycji na arenie międzynarodowej. Prezydencja może nie daje zbyt dużego wpływu na procesy zachodzące, jednakże daje ogromną możliwość zaakcentowania spraw bliskich Polsce oraz pokazanie polskiego punktu widzenia. Przewodnictwo to także ogromne wyzwanie. Polska musi zdać sobie sprawę, że przewodzi radzie, która wypowiada się i reguluje prawa w imieniu 500 mln obywateli. Wymaga to doskonałego przygotowania urzędników. Korzystając z doświadczeń państw członkowskich, które już sprawowały tę funkcję, bądź przygotowują się do tego zadania, Polska wyznaczyła 3 obszary na których skupimy się w swojej prezydencji: obszar polityczny, organizacyjny oraz promowanie Polski. Oprócz głównych celów, w jakich zawiera budowanie europejskiego procesu decyzyjnego, Polska będzie starała się wypromować kraj, kulturę i walory turystyczne. po sukcesie jakim było zainicjowanie partnerstwa wschodniego w Pradze, Polska widzi szansę na dalsze rozwijanie tego pomysłu. Same partnerstwo jest autorskim pomysłem polsko –szwedzkim, więc pragniemy ambitnie rozwijać swoje dzieło. Stosunki z Rosją i Ukrainą są szczególnie ważne w tym zakresie. Kolejną kwestią jest zbliżanie Ukrainy do NATO i UE, nawet jeśli zajmie to więcej czasu i pochłonie dużo środków. Stosunki z naszymi wschodnimi sąsiadami zostały uwzględnione w programie PO. Polska, biorąc „czeską lekcję” nie powinna wchodzić w niekorzystne stosunki z partnerami, jak miała to miejsce między Czechami a Francją podczas prezydencji naszych południowych sąsiadów. Powinna szukać partnerów do realizacji swoich priorytetów, między innymi doszukiwać się pomocy właśnie w trójkącie weimarskim. Największą wadą czeskiej prezydencji był zdecydowanie brak stabilności politycznej. Platforma Obywatelska, jako najczęściej reprezentowana partia w polskim parlamencie, musi zadbać o to, aby kryzys Podsumowując, Polskę czeka dużo pracy. Korzystając z doświadczeń innych państw, nasz kraj ma za zadanie przewodniczyć Radzie Europejskiej. Oprócz postawienia sobie priorytetów, wykonania ich, dbania o zaplecze debat, przygotowanie do przyjęcia dużej liczby Strona11 czeski nie powtórzył się również w Polsce. reprezentantów; partia musi dołożyć wszelkich starań, aby zadbać o jak największą stabilizację na polskiej scenie politycznej, tak żeby nic nie mogło przeszkodzić korzystnemu przewodnictwu Polski. Bibliografia: 1. Wojtaszczyk Konstanty A., Jakubowski Wojciech, Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, Warszawa, 2010 2. Wojtaszczyk Konstanty A. Integracja europejska. Wstęp 3. Biuletyn Analiz Urząd Komitetu Integracji Europejskiej Materiały przygotowane przez Departament Analiz i Strategii Strona12 4. http://prezydencjaue.gov.pl/files/pliki/do_pobrania/biuletyn_analiz22.pdf DARIA SZUBIERAJSKA PROBLEM LEGITYMIZACJI WŁADZY I DEFICYTU DEMOKRACJI W UNII EUROPEJSKIEJ Kwestia powiązanych ze sobą legitymizacji władzy i deficytu demokracji są jednymi z najistotniejszych problemów dotyczących przyszłości rozwoju integracji europejskiej. Według Platformy Obywatelskiej jest to temat, który wymaga szczególnej uwagi oraz konkretnego działania, w celu zwiększenia stopnia demokratyzacji procesów związanych z integracją europejską. Jak powszechnie wiadomo, demokracja jest typem ustroju, w którym podmiotem władzy zwierzchniej jest całe społeczeństwo. Natomiast podjęcie decyzji wymaga aprobaty większości. Obecnie, dominuje teoria demokracji liberalnej, której główne założenia to: -wybór władzy w drodze wolnych i uczciwych wyborów -możliwość kandydowania wszystkich obywateli do ciał składających się na władzę -rządy prawa oraz jawność jego stanowienia -przestrzeganie podstawowych praw człowieka10 Kryzys demokratycznej legitymizacji nie wynika z obecnych uwarunkowań, ale już z samych początków tej formy współpracy państw europejskich. EWG była wspólnotą o charakterze ekonomicznym. Już sam Jean Monnet mówił, że mogła ona narodzić się tylko dzięki brakowi demokracji. Dalej, Europejska Wspólnota Gospodarcza i Unia Europejska były głównie skupione na wzroście ekonomicznym. Demokracja nie była pożądana w większym zakresie do czasu rozszerzenia władzy UE na kwestie społeczne, politykę zagraniczną i obronną. Dlatego też, dopiero Traktat w Maastricht rozpoczął dyskusję na temat demokratycznej legitymizacji władzy.11 Traktaty określają normy życia demokratycznego, których podstawą mają być demokracja przedstawicielska i uczestnicząca. Już w preambule Traktatu o Unii Europejskiej umawiające się strony zobowiązują się do respektowania m.in. zasad wolności, demokracji, praw człowieka oraz ,że będą dążyć do „usprawnienia i poszerzenia demokratycznego 10 Prędkopowicz Daniel: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej, str. 60. 11 Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej, str. 70‐71. 12 Prędkopowicz Daniel: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej,, str. 61. Strona13 funkcjonowania instytucji”. 12 Biorąc pod uwagę wymienione założenia, dostrzegamy ich deficyt oraz deformacje w obecnej demokracji Unii Europejskiej. Zważając na definicję demokracji, oznaczającą rządy ludu, należy odpowiedzieć na podstawowe pytanie- kto obecnie stanowi ów lud oraz czy możemy mówić już o połeczeństwie europejskim? Jako pierwszy, kwestię wspólnego obywatelstwa poruszył traktat z Maastricht. w którym zawarta była sentencja, mówiąca o tym, że każda osoba przynależąca do państwa członkowskiego otrzymuje obywatelstwo UE. Jednak jest ono tylko i wyłącznie uzupełnieniem krajowego obywatelstwa. w związku z tym, UE ma dualną legitymizację demokratyczną. Udzielają jej bezpośrednio obywatele Unii oraz same państwa członkowskie, w ogóle.13 Ponadto, problemem jest utożsamianie się obywateli jedynie z własnym państwem, a nie z całą wspólnotą. Społeczeństwa narodów zrzeszonych nie mają poczucia przynależności do wspólnoty europejskiej. Natomiast, zarówno interesy jak i ich potrzeby różnią się od siebie w znaczny sposób. Do powstania zjawiska, jakim jest deficyt demokracji przyczynia się także klasyczny trójpodział władzy (legislatywa, egzekutywa oraz sądownictwo), który na poziomie Wspólnoty został znacznie zmodyfikowany. z założenia jest on przypisywany państwu, dlatego też przeniesienie go na płaszczyznę ponadpaństwową doprowadziło do wielu przekształceń i dysfunkcji. Jest to stan wynikający z transferu kompetencji narodowych (uprawnień sprawowania władzy) przekazanych na rzecz Unii Europejskiej (głównie w kwestii prawodawstwa). Błędem było nie stworzenie odpowiednich warunków dla zaistnienia w niej demokratycznej kontroli. w rezultacie, uprawnienia na poziomie państwowym, podlegające wystarczającemu nadzorowi, po przekazaniu ich UE nie są już w takim samym stopniu objęte demokratyczną kontrolą.14 Kolejną kwestią jest problem związany z zasadą demokracji przedstawicielskiej. Jest ona podstawą funkcjonowania Unii Europejskiej. Pomimo jej stosowania, nie była ona zapisywana w traktatach. Przedstawicielstwo można rozumieć w dwojaki sposób: po pierwsze, państwa członkowskie reprezentowane są za pośrednictwem ich rządów, wyłonionych z demokratycznej reprezentacji parlamentarnej. po drugie, przedstawicielstwo może być utożsamiane z reprezentacją samych narodów. w Unii Europejskiej taką członkowskich w wyborach bezpośrednich. Według Platformy Obywatelskiej, 13 Prędkopowicz Daniel: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej, str. 61‐62. 14 Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE. jest Strona14 reprezentacją jest Parlament Europejski, którego przedstawicieli wybierają obywatele państw to niezwykle istotna instytucja. Jednak, Parlament Europejski nie jest główną i jedyną instancją legislacyjną, a jej uprawnienia są ograniczone. Pozostaje on w interakcji z Komisją oraz Radą UE. Relacje te nie polegają tylko na uzupełnianiu się , ale również na formie zależności i podporządkowaniu się. w związku z tym, nie jest to klasyczna cecha demokracji.15 16 Nawiązując do demokracji przedstawicielskiej, należy również wspomnieć o braku równowagi pomiędzy demokracją proceduralna a partycypacyjną. Pierwsza wymieniona forma demokracji została zawarta w precyzyjnych opisach procedur decyzyjnych instytucji Wspólnoty. Natomiast, istotnym problemem jest wprowadzenie ich w życie. 17 Odbija się to na zaangażowaniu się obywateli w aktywny udział w sprawach publicznych. Potwierdzeniem tej tezy, jest m.in. brak jednolitej ordynacji wyborczej do Parlamentu Europejskiego, brak możliwości przeprowadzenia referendum europejskiego, słabość związków i zrzeszeń ogólnoeuropejskiech, czy brak wspólnych symboli. System Unii Europejskiej jest dla większości obywateli nadal niedostatecznie jasny i klarowny. w związku z poprzednim problemem, istotną kwestią jest także aktywność i udział społeczeństw w życiu Unii Europejskiej. Funkcjonowanie i działalność partii krajowych daje możliwość przełożenia woli obywateli na poziom europejski. Jednak, pomimo wielu działań mających na celu włączenie społeczeństwa w sprawy Unii Europejskiej, nie jest ono dostatecznie zaangażowane w kwestie decyzyjne oraz nie utożsamia się z partiami i ich polityką. w demokracji uczestniczącej, ważną cechą jest udział w życiu politycznym, m.in.: głosowanie, uczestnictwo w stowarzyszeniach, organizacjach i zgromadzeniach.18 Warte podkreślenia, są także kwestie jawności i przejrzystości procedur dotyczących spraw publicznych. w Traktacie z Maastricht zawarte jest zalecenie, wprowadzenia konkretnych działań, mających określić zakres dostępu publicznego do wewnętrznych informacji. w 1993 roku Rada dopuściła częściową jawność głosowań oraz obrad. co było dobrym krokiem w kierunku zaangażowania społeczeństwa w istotne dla nich samych sprawy wspólnotowe. Kolejną kwestią, jest problem odpowiedzialności Rady Unii Europejskiej za swe decyzje przed obywatelami. Ministrowie państw Wspólnoty, uczestniczący w spotkaniach Rady, nie odpowiadają bezpośrednio za swe postanowienia. Jedynie pośrednio, przed swym krajowym elektoratem w najbliższych wyborach parlamentarnych.19 16 Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE. 17 Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE. 18 Prędkopowicz Daniel: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej 19 Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskie, str.72. Strona15 15 Prędkopowicz Daniel: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskiej, str. 63‐64. W odniesieniu do partii politycznych, ważną kwestią jest charakter kampanii w krajach członkowskich są one prowadzone w sposób przed wyborami nieskoordynowany parlamentarnymi. i niejednolity. w tym co więcej, czasie, kampanie do Parlamentu Europejskiego są zdominowane przez sprawy o wymiarze krajowym, wewnętrznym , a nie dotyczącym Unii Europejskiej. te wszystkie przedsięwzięcia odwracają uwagę obywateli od kluczowych spraw, dotyczących kwestii Unii Europejskiej.20 W dalszej integracji europejskiej, istotnym problemem jest niedostateczny udział parlamentów narodowych w procesie decyzyjnym UE. z racji na fakt, iż jest to ważny aspekt udziału społeczeństw europejskich w podejmowaniu decyzji, nie powinien być traktowany, jako mechanizm władzy przesunięty z poziomu elitarnego na obywatelski. w zasadzie, istnieje forum kontaktowania się parlamentów krajowych z Parlamentem Europejskim- Konferencja Specjalnych Komisji Parlamentarnych ds. Europejskich, jednak nie są to w pełni wystarczające inicjatywy, charakterystyczne dla demokracji.21 Niedoskonałość systemu politycznego Unii Europejskiej widoczna jest w fakcie, iż często dochodzi do problemów, a nawet kryzysów w tej sferze. Mają one znaczny wpływ na stan jej legitymizacji. Mogą one nawet doprowadzić do delegitymizacji systemu, polegającym na krótko bądź długoterminowym wycofaniu akceptacji państw zrzeszonych lub ich obywateli dla systemu Wspólnoty. Tego typu zjawisko, możemy zaobserwować od czasu przyjęcia Traktatu z Lizbony, gdzie była konieczność powtórzenia referendum w Irlandii, zarzuty konstytucyjne w Niemczech lub brak ratyfikacji w Czechach i Polsce. Powszechne staje się twierdzenie, że działalność Unii Europejskiej mija się z oczekiwaniami obywateli. Zaburzenia Wspólnoty są związane z przeregulowaniem prawnym i centralizacją władzy, które prowadzą do braku skuteczności. w Unii Europejskiej mamy do czynienia z negatywnym zjawiskiem biurokratyzacji wśród instytucji wspólnotowych, co permanentnie skutkuje zniechęceniem oraz odsunięciem się obywateli od spraw unijnych.22 Wszystkie państwa członkowskie zgodnie twierdza ,że do dalszej integracji europejskiej niezbędne są nowe formy legitymizacji, wychodzące daleko poza cechy organizacji międzynarodowej. Legitymizacja nabiera tu kształtu nadania uprawnień podmiotom Wspólnoty do podejmowania działań, których adresaci wyrażają dla nich pełną aprobatę. Jest to także proces politycznego uzasadnienia, sankcjonowania i motywowania 20 Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskie, str.73. 21 Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskie, str.74. 22 Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE. Strona16 zachowań Unii oraz jej państw członkowskich. Joseph H. H. Weiler wymienia w związku z tym dwa rodzaje legitymizacji: formalną i społeczną. Pierwsza, gwarantowana jest przez parlamenty narodowe podczas ratyfikacji traktatowych, natomiast druga, opiera się na aprobacie systemu przez społeczeństwo.23 O potrzebie demokratyzacji Unii Europejskiej świadczy Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, który Platforma Obywatelska w pełni popiera (zwłaszcza zawartą w nim inicjatywę ludową. Uważamy, że jest ona niezbędna dla wciąż modernizującej się Unii Europejskiej. Jednocześnie dostrzegamy niektóre jej mankamenty. Jest ona oparta na wzorcach demokracji parlamentarnej, co jest jej błędnym założeniowym, z racji że narodowa legitymizacja demokratyczna, nie jest w stanie przezwyciężyć braków systemu unijnego. Nie wystarczy jedynie narodowym aspektom nadać szerszego, ponadpaństwowego wymiaru, ponieważ głównym problemem demokracji w Unii jest jej deficyt.24 Reasumując, należy podkreślić fakt, iż wraz z rozwojem Unii Europejskiej, co raz bardziej uwidaczniane są problemy związane z demokratyzacją jej systemu oraz stopniem jej legitymizacji. Dylematy te mają swe podłoże już w samych początkach tworzenia się Wspólnoty. Warto też zaznaczyć, że demokracja ta nie może być jedynie sumą demokracji narodowych, ale jednolitym, spójnym systemem integrującym wszystkie państwa członkowskie. Unia Europejska jest silna tylko wtedy, gdy mówi jednym i wspólnym głosem. a taki stan rzeczy, możemy uzyskać jedynie poprzez lepszą współpracę i zacieśnianie więzów. w związku z tym, narody europejskie powinny niezwłocznie poświęcić szczególną uwagę tej kwestii i wspólnymi siłami podjąć działania zmierzające do demokratyzacji Wspólnoty. Dla nas-mieszkańców Europy, jest to kwestia perspektywy lepszego jutra. Bibliografia: Daniel, Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w UniiEuropejskiej [w:] Dylematy modernizacji Unii Europejskiej, Aspra, Warszawa 2007, str.60-77. 2. Graniszewski Leszek, Kownacki Tomasz: Legitymizacja demokratyczna Unii Europejskiej [w:] Legitymizacja procesów integracji europejskiej, Aspra, 2005, str.57106. 3. Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE, [w:] Komisja Europejska Unia Europejska w Polsce [online], 27/04/2009, [źródło:] http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/090427_legitymizacja_wladzy_pl.htm 23 Czachór Zbigniew: Demokracja i legitymizacja władzy w UE. 24 Wierzchowska Anna: Demokratyczna legitymizacja w Unii Europejskie, str. 75‐76. Strona17 1. Prędkopowicz CARLA WNOROWSKA PROBLEM LEGITYMIZACJI WŁADZY I DEFICYTU DEMOKRACJI W UNII EUROPEJSKIEJ Perspektywy rozwoju Platforma Obywatelska dostrzega problem legitymizacji władzy i deficytu demokracji w Unii Europejskiej, a także wagę tego problemu i konieczność podjęcia stosownych działać i reform, aby przeciwdziałać tym zjawiskom. PO stoi na stanowisku, że aby demokracja w UE mogła się rozwijać, Unia musi doskonalić swoje instytucje i polityki.25 Demokracja UE jest demokracją nieskonsolidowaną, co wynika z braku powszechnej zgody co do sposobu funkcjonowania całego systemu, w którym brak jest równowagi pomiędzy roszczeniami rządzonych do legitymizacji władzy, a roszczeniami sprawujących władzę do tego, aby ich panowanie zostało uznane za posiadające legitymizację.26 Warunkiem koniecznym dla przeciwdziałania deficytowi demokracji w Unii jest to, aby integracja europejska nabrała charakteru politycznego – musi opierać się na szczególnych instytucjach i procedurach decyzyjnych. Sama władza w Unii musi stać się w pełni legitymizowana – nie może sama dla siebie ustanawiać podstaw prawomocności, musi je uzyskać od społeczeństwa.27 Szanse na rozwój upatrujemy w niwelowaniu próżni, jaka wytworzyła się w procesie przekazywania kompetencji leżących w gestii władzy legislacyjnej w poszczególnych państwach narodowych na rzecz instytucji, które swoją mocą oraz źródłem pochodzenia są przedstawicielami władzy wykonawczej. Problem stanowi brak dostatecznej kontroli ze strony parlamentów narodowych oraz sądów (szczególnie w obszarze kompetencji spornych). Wspomnieć możemy tu także o przenoszeniu poziomu podejmowania decyzji, stanowiącego możliwość reprezentacji interesów regionalnych bezpośrednio na szczeblu 25 Program Europejski Platformy Obywatelskiej 26 Czachór Z. : Demokratyzacja i legitymizacja władzy w UE, 27 Ibid., 28 Celiński A. : Lex, kracja i demos. Rzecz o deficycie demokracji w UE, s. 4 Strona18 instytucji unijnych przy jednoczesnym pominięciu rządów państw narodowych.28 Powoduje to w ostateczności znaczące oddalenie spraw od zwykłego obywatela, a w rezultacie powstawanie deficytu demokracji w UE. Elementem istotnym dla zapobiegania deficytowi demokracji są działania zmierzające do przybliżania struktur unijnych do obywateli. Obecnie obywatele UE mają prawo do wyrażania swojego głosu poprzez wybór władz swoich krajów (parlamentów narodowych) oraz poprzez wybór swojego reprezentanta w wyborach do Parlamentu Europejskiego, a także poprzez udział w referendum (oczywiście gdy jest ono przeprowadzane w krajach członkowskich).29 Unia musi starać się aktywnie wykorzystywać wspomniane możliwości do pozyskiwania legitymizacji demokratycznej. Platforma Obywatelska dostrzega perspektywy rozwoju we wzmacnianiu i usprawnianiu instytucji wspólnotowych UE – Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej. Platforma popiera zapisy Traktatu Konstytucyjnego wzmacniającego Parlament Europejski w procesie ustawodawczym, wprowadzające instytucję obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, a także zapewniające udział parlamentów narodowych w kontroli legislacji UE. 30 PO popiera współdziałanie Parlamentu Europejskiego - jako izby obywateli i Rady Ministrów - jako izby państw w stanowieniu prawa europejskiego. Postulujemy aby uczynić z PE rzeczywistego partnera Rady Ministrów, co za tym idzie opowiadamy się za przyznaniem mu prawa wyboru przewodniczącego Komisji Europejskiej, który zatwierdzany byłby przez Radę Europejską. 31 Parlament zdobywa coraz silniejszą pozycję w strukturze Unii. Nie wpływa to jednak na uzyskanie przez niego samodzielności w kompetencjach ustawodawczych. Oznacza to, że prawomocnie wybrani reprezentanci obywateli UE nie mają mocy kompetencyjnej aby samodzielnie decydować o polityce unijnej. Nie zostaje zatem zachowana ciągłość pomiędzy poglądami politycznymi większości posłów PE a rządem, ale także pomiędzy większością a stanowioną polityką.32 Szansą na rozwój demokracji jest wzrost partycypacji obywateli Unii w procesach jego tworzenia. Obecnie pozostawia ona wiele do życzenia. od początku lat 90’ spada frekwencja wyborcza. w 1999 roku ogólna frekwencja wynosiła ok. 49%, natomiast po rozszerzeniu Unii w 2004 roku spadła do ok. 45%. Tendencji tej trzeba niewątpliwie zaradzić.33 30 Program Europejski Platformy Obywatelskiej 31 Ibid., 32 Celiński I., op. cit., s. 5 33 Ibid., s. 5 Strona19 29 Celiński I., op. cit., s. 5 Ponadto należy przeciwdziałać oddaleniu się posłów od obywateli. Przejrzystość procedur PE widoczna jest w specyfice trybu pracy posłów, polegającej na niekończących się dyskusjach w różnorodnych komisjach, komitetach i grupach. Tryb określany mianem komitologii powoduje nie tylko problemy z efektywnością, ale także jasnością procesu decyzyjnego.34 Naszym zdaniem obywatele muszą mieć odczuwalny wpływ na proces podejmowania decyzji oraz kontrolę ich wykonywania. Muszą także odczuwać, że Unia zwiększa ich poczucie bezpieczeństwa i dobrobytu.35 Istotną perspektywą na przyszłość jest powstanie europejskiej partii, która samodzielnie startowałaby w wyborach. a więc posiadałaby własną nazwę, logo i program. w każdym z państw członkowskich w wyborach kandydują różne partie, jednak ich program nastawiony jest w zdecydowanej większości na sprawy dotyczące polityki wewnętrznej państwa. Konieczne jest natomiast, aby powstała partia, która nastawiona byłaby na realizację wspólnej polityki Unii i rozwiązywaniu jej problemów. Jako Platforma Obywatelska upatrujemy szanse na rozwój w odpowiednim unijnym systemie podejmowania decyzji. Postulujemy Unię pozbawioną hegemona, dyrektoriatów czy też podwójnych prędkości dla bardziej i mniej zaawansowanych. Opowiadamy się za Unią która łączy, a nie dzieli. za Unią, która jest spójna, zrównoważona i przede wszystkim solidarna.36 Kolejną propozycją reformy zmierzającej do zapewnienia Unii poziomu legitymizacji adekwatnego do stale powiększającego się zakresu jej odpowiedzialności jest postulat włączenia parlamentów narodowych zwiększenie roli parlamentów w struktury instytucji unijnych, co za tym idzie narodowych w procesie podejmowania decyzji i demokratycznej kontroli UE.37 Deficytu demokracji nie da się zlikwidować poprzez samo zwiększenie uprawnień Parlamentu Europejskiego w istniejącym kształcie oraz powierzenie mu całości kompetencji ustawodawczych. w przeciwdziałaniu deficytowi demokracji kluczowe jest zbliżenie organu przedstawicielskiego UE do obywateli, co oznacza umocowanie go w bliskim im otoczeniu politycznym. Parlamenty narodowe miałyby wpływać szczególnie na rządy państw członkowskich oraz rozliczać je z podejmowanych decyzji. Obecnie podejmowane działania stanowią próbę przynajmniej częściowej poprawy 34 Celiński I., op. cit., s. 6 35 Program Europejski Platformy Obywatelskiej 36 Ibid., 37 Celiński I., op. cit., s. 6 Strona20 wpływu parlamentów narodowych na to, co dzieje się w UE. Zwiększona rola parlamentów narodowych może pomóc w wypełnieniu luki, jaka powstała podczas transferu kompetencji z poziomu narodowego na poziom wspólnotowy. Jednakże taka sytuacja jest możliwa przy założeniu, że wpływ i kontrola działań rządów, jaką mogłyby zapewnić parlamenty narodowe, byłaby rzeczywiście realizowana. Demokracja europejska nie może istnieć bez europejskiego demos, a u źródeł deficytu demokracji w Unii leży brak „obywatelskiego my” – czyli poczucia wspólnej tożsamości wśród Europejczyków. Budowa wspólnej europejskiej tożsamości jest tym kierunkiem, w którym powinna iść Unia. Ponadnarodowe demos stanowi niejednorodną wspólnotę obywateli, której członkowie podzielają aktywne zainteresowanie w pełni demokratycznymi rządami nad większym systemem politycznym. Utożsamiają się także z centralnymi instytucjami zarządzającymi. Demos jest zatem tym, co legitymizuje Unię.38 Koniecznym jest, aby demokracja europejska wywodziła się z wielu tradycji demokratycznych, jakie obecnie istnieją w UE. Jednocześnie musi zostać uszanowana demokratyczna integralność składowych społeczeństw oraz wspieranie kulturowego zróżnicowania i odrębnych tożsamości obywateli UE. Unia powinna chronić różnorodność dziedzictwa kultury, pamięci, tradycji i obyczaju Europy. co za tym idzie, nie może stanowić praw, które podważają podstawowe i sprawdzone przez stulecia w Europie wartości i obyczaje. Platforma jest przeciwna tendencjom do europeizacji i ujednolicania kierunków polityki kulturalnej. 39 Zdaniem po Unia Europejska powinna być wspólnotą, a nie tylko porozumieniem państw.40 Dla rozwoju demokracji w Unii istotne jest, aby zaistniała równowaga pomiędzy demokracją proceduralną a demokracją partycypacyjną. Realizacja zasady partycypacji pozostaje istotnym problemem procesu integracji europejskiej biorąc pod uwagę zaangażowanie się obywateli w aktywne uczestnictwo w sprawach publicznych o charakterze ponadnarodowym, a w konsekwencji w sam proces legitymizacji. 41 w tym celu konieczne jest: stworzenie jednolitej ordynacji wyborczej do Parlamentu Europejskiego, prowadzenie kampanii wyborczej deputowanych do PE w sposób bardziej skoordynowany, przeciwdziałanie zdominowaniu kampanii wyborczych do PE sprawami o charakterze krajowym, stworzenie możliwości przeprowadzenia referendum europejskiego, zwiększenie udziału samorządu lokalnego i regionalnego w procesie integracji, zwiększanie siły zrzeszeń 2007, s. 505‐517 39 Program Europejski Platformy Obywatelskiej 40 Ibid., 41 Czachór I., op. cit., Strona21 38 Cini M. : Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa i związków o charakterze europejskim, ułatwienie włączenia parlamentów narodowych w system decyzyjny Unii, występowanie charyzmatycznych przywódców, zaistnienie jednoznacznych autorytetów publicznych, stworzenie jednego publicznego medium komunikacyjnego, zaistnienie wspólnych symboli obecnych w zbiorowej świadomości obywateli.42 Istotną kwestią są stosunki UE – obywatele oraz kwestia na czym owe stosunki się opierają. Dla zdecydowanej większości obywateli Unia stanowi coś na kształt swoistego centrum kierowania. Przestrzenią, do której zapraszani są obywatele Unii jest korzystanie z unijnych funduszy. Natomiast aktywizacja obywateli w ramach przestrzeni politycznej jest w zdecydowanej mierze niższa, a dodatkowo jest czyniona także poprzez dotacje finansowe.43 i to należy zmienić. Zdaniem Platformy Obywatelskiej Unia Europejska musi być przejrzysta i zrozumiała dla swoich obywateli. 44 Tylko wtedy zyska ich poparcie i tylko wtedy będą się z nią identyfikować. Tak długo jak będzie istniał problem ze zdefiniowaniem czym jest Unia i czym powinna być, tak długo będzie istniał problem z legitymizacją. Jeżeli natomiast władza w Unii nie uzyska legitymizacji od obywateli, wówczas nie możemy mówić o pełnej demokracji – co za tym idzie nie rozwiązany pozostanie problem deficytu demokracji. Bibliografia: 1. Program Europejski Platformy Obywatelskiej 2. Cini M. : Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 505-527 3. Pinder J. : Unia Europejska. Polskie Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa 2009 4. Celiński A. : Lex, - kracja i demos. Rzecz o deficycie demokracji w UE 42Ibid., 43 Celiński I., op. cit., s. 6‐7 44 Program Europejski Platformy Obywatelskiej Strona22 5. Czachór Z. : Demokracja i legitymizacja władzy w UE SZYMON BERLICKI PRAWODAWSTWO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Parlament Europejski w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej Parlament Europejski od początków istnienia pełnił bardzo ważną rolę w procesie integracji europejskiej. Początki tej instytucji związane są z traktatami rzymskimi podpisanymi w 1957 roku. Powstał wtedy organ będący połączeniem zgromadzeń trzech dotychczas funkcjonujących Wspólnot Europejskich, jakimi były Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza45. Łatwo się domyśleć, że przez ponad 50 lat rola Parlamentu Europejskiego uległa zmianie, tak jak zmianie uległy same Wspólnoty Europejskie. Kierunek ewolucji biegnie w stronę stopniowego zwiększania roli Parlamentu Europejskiego poprzez rozszerzanie jego kompetencji czy zwiększanie liczby parlamentarzystów europejskich. Ważnym wydarzeniem były pierwsze powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego, które odbyły się w 1979 roku 46 . Polska ma swoje przedstawicielstwo w tej instytucji europejskiej od 2004 roku, kiedy to w naszym kraju po raz pierwszy wybieraliśmy eurodeputowanych. Obecnie kwestia roli Parlamentu Europejskiego w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej jest bardzo ważna, szczególnie w świetle uregulowań Traktatu Lizbońskiego. Traktat z Lizbony wydaje się milowym krokiem w rozwoju Parlamentu Europejskiego w porównaniu do poprzednich uregulowań traktatowych. Rozszerzenie jego kompetencji jest ogromne, głównie kosztem Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej. Parlament otrzymał w zakres swoich kompetencji ponad 40 kategorii spraw. ma także równy status wraz z Radą w kwestii kształtowania budżetu unijnego. Również decyzje personalne włączono w obszar działania Parlamentu Europejskiego, ponieważ posłowie muszą zatwierdzić skład 45 Wojtaszczyk K.A., Integracja europejska. Wstęp., Warszawa 2006, str. 108 46 Barcz J., Kawecka‐Wyrzykowska E., Michałowska‐Gorywoda K., Integracja europejska, Warszawa 2007, str. 92 Strona23 Komisji Europejskiej, aby mogła ona rozpocząć funkcjonowanie. w dziedzinie prawodawstwa bardzo ważnym atrybutem Parlamentu Europejskiego, przyznanym mu na mocy Traktatu Lizbońskiego, jest możliwość podjęcia inicjatywy ustawodawczej na poziomie traktatowym. Jak więc widać, uprawnienia Parlamentu Europejskiego stają się z czasem coraz rozleglejsze. Powstaje zatem pytanie, jak nasz naród może się w tym systemie odnaleźć. Polacy dysponują obecnie liczbą 50 posłów, z ogólnej liczby 785 osób zasiadających w ławach Parlamentu Europejskiego. Dysponujemy więc piątą siłą przedstawicielską, na równi z Hiszpanią. Dodatkowym atutem jest fakt, że posłowie Platformy Obywatelskiej należą do największej frakcji parlamentarnej – Grupy Europejskiej Partii Ludowej. Siła oddziaływania na proces legislacyjny jest więc relatywnie duża, co należałoby wykorzystać. Platforma Obywatelska stoi na stanowisku przychylnym regulacjom Traktatu Lizbońskiego. Wzrost znaczenia Parlamentu Europejskiego poważnie wzmocni pozycję Polski na europejskiej scenie politycznej. Zarzuty, jakoby zwiększenie uprawnień Parlamentu Europejskiego odbierało suwerenność krajowemu zgromadzeniu parlamentarnemu, jest bezzasadny. Naszym zdaniem sytuacja jest dokładnie odwrotna. Scentralizowanie procesu decyzyjnego w strukturach Rady czy Komisji Europejskiej powodowało znaczne utrudnienie możliwości wpływania na kształt prawa Unii Europejskiej. Rada i Komisja są instytucjami znacznie bardziej elitarnymi i zamkniętymi, niż Parlament Europejski. Teoretycznie wszyscy przedstawiciele biorący udział w pracach tych instytucji mają równą pozycję, ale w praktyce państwom małym lub średnim ciężko jest zdobyć siłę przebicia, aby wypromować własne stanowisko. Poddanie tego samego projektu pod głosowanie Parlamentu Europejskiego jest znacznie bardziej miarodajne. Powodem jest oczywiście liczba osób biorących udział w głosowaniu. w puli 785 głosów różnica np. 22 głosów, jaka dzieli Polskę i Francję w Parlamencie Europejskim, nie jest aż tak istotna. Zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że praktycznie nie występuje głosowanie zgodnie z instrukcjami narodowymi, lecz zgodnie z instrukcjami frakcji europejskiej. Biorąc pod uwagę rolę Platformy Obywatelskiej jako członka największej grupy posłów Parlamentu Europejskiego, możliwości działania na korzyść naszego państwa są znacznie większe niż przed Traktatem Lizbońskim. Uprawnienia Parlamentu Europejskiego w kwestii kreowania budżetu UE również stanowią istotny element, z którego Polska może skorzystać. Zwłaszcza po wejściu do Unii Europejskiej Bułgarii i Rumunii, pozycja Polski jako lidera regionu Europy Środkowopaństw. Wpływ na decyzje o przeznaczeniu środków z budżetu europejskiego może bardzo szybko poprawić sytuację gospodarczą mniej zamożnych państw Unii Europejskiej. Głosując koalicyjnie z przedstawicielami innych państw naszego regionu, możemy wspólnie uzyskać Strona24 Wschodniej staje się coraz bardziej realna. Skończyły się czasy hegemonii 4-5 najbogatszych większe środki na rozwój naszych państw. Również w podobnym kierunku idzie inicjatywa otwarcia Unii Europejskiej w kierunku wschodnim, co mogłoby tylko podnieść status naszego państwa jako równorzędnego partnera w działaniach z bogatszymi partnerami z zachodu Europy. Platforma Obywatelska aprobuje zmiany w funkcjonowaniu Unii Europejskiej na szczeblu instytucjonalnym, z wyraźnym rozszerzeniem kompetencji Parlamentu Europejskiego na czele47. Mimo to nasza partia przeciwna jest włączaniu wszystkich kwestii związanych ze współżyciem społecznym w zakres legislacji Parlamentu Europejskiego, jak i całej Unii 48 . Prawo krajowe powinno przynajmniej w niewielkiej części pozostać nienaruszone w takim sensie, że prawodawstwo europejskie nie powinno wkraczać w wyłączne kompetencje polskiego ustawodawcy. Sytuacja, z którą mamy do czynienia w chwili obecnej, wydaje się właściwa, a w mocy polskiego prawodawstwa pozostało niezbędne minimum obszarów. Mamy na myśli przede wszystkim sprawy o charakterze światopoglądowym. Problem ten dotyczy nie tylko Parlamentu Europejskiego, ale szerzej całego prawodawstwa unijnego. Tradycje światopoglądowe w różnych państwach członkowskich niejednokrotnie różnią się od siebie diametralnie. Unia Europejska, a w jej ramach Parlament Europejski, nie powinien narzucać swojego stanowiska w kwestiach związanych z życiem ludzkim, rodziną i wychowaniem. w szczególności mamy na myśli problemy aborcji, eutanazji, zapłodnienia in vitro czy legalizacji związków homoseksualnych. Legislatywa państw europejskich różnie podchodzi do wyżej wymienionych problemów i naszym zdaniem taki stan rzeczy powinien zostać utrzymany. Abstrakcją wydaje się bowiem sytuacja, w której np. w Holandii czy Danii ustawowo zakazane zostałoby zawieranie małżeństw homoseksualnych. Legalizacja takich związków jest już elementem dorobku cywilizacyjnego tych państw i z pewnością Unia Europejska nie powinna się wtrącać do tej sprawy. Podobnie sytuacja ma miejsce w przypadku Polski. Tylko Polacy, na czele z parlamentem i rządem, mają prawo decydować o tak fundamentalnych kwestiach naszego życia. W zakresie spraw wyłączonych z obszaru legislatywy europejskiej powinna pozostać także polityka kulturalna. Dorobek cywilizacyjny w dziedzinie kultury jest tak różnorodny w kilku różnych krajach Unii Europejskiej, że niemożliwa jest unifikacja tych kwestii godzić w poczucie tożsamości narodowej obywateli państw członkowskich oraz mogłoby 47 Program europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007 roku 48 Program europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007 roku Strona25 na szczeblu wspólnotowym. Decyzje podejmowane np. w Parlamencie Europejskim, mogłyby dojść do hierarchizowania dorobków kulturalnych. w rzeczywistości wszystkie kultury są sobie równe i w gestii państw narodowych powinno leżeć dbanie o kultywowanie tradycji i promowanie własnej kultury na zewnątrz. Ostatnim już, lecz nie mniej ważnym problemem związanym z rolą Parlamentu Europejskiego w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej, jest jego pozycja względem innych instytucji wspólnotowych. Można nawet zaryzykować tezę, iż w świetle regulacji Traktatu Lizbońskiego, problem ten jest jednym z najważniejszych. Istotnie bowiem zwiększenie uprawnień Parlamentu Europejskiego spowodowało również zmianę jego pozycji w hierarchii instytucji Unii Europejskiej. Szczególnie stosunki z Radą Ministrów, czyli Radą Unii Europejskiej, powinny być ukształtowane na zasadzie równorzędności, co zresztą zostało określone w Traktacie z Lizbony. Proces tworzenia prawa unii europejskiej skupiony został w zasadzie w rękach tych dwóch instytucji. Platforma Obywatelska zdecydowanie popiera te regulacje traktatowe. Skłaniamy się ponadto do przyznania jeszcze większych uprawnień parlamentarzystom zasiadającym w gmachu Parlamentu Europejskiego. Ich zadaniem byłby aktywny wybór przewodniczącego Komisji Europejskiej, a nie tylko bierne zatwierdzanie składu Komisji49. Owa Komisja Europejska utrzymała charakter wykonawczy, jaki posiadała także przed wejściem w życie Traktatu Lizbońskiego. Naszym zdaniem rozproszenie uprawnień legislacyjnych w zakres działań przynajmniej dwóch instytucji spowoduje znaczne podwyższenie standardów przyjmowanych aktów prawnych. Kontrola Parlamentu Europejskiego nad projektami Rady Unii Europejskiej i odwrotnie, przyczyni się do zwiększenia użyteczności prawa unijnego. Zgodnie ze znanym powiedzeniem: „co dwie głowy to nie jedna”, poddanie projektów prawa pod debatę dwóch instytucji może przynieść tylko korzyść zarówno poszczególnym państwom członkowskim, jak i Unii Europejskiej jako całości. Platforma Obywatelska stoi na stanowisku aprobaty wszelkich zmian w dziedzinie prawodawstwa Parlamentu Europejskiego, jakie niesie za sobą Traktat Lizboński. Uważamy kierunek ewolucji roli tej instytucji Unii Europejskiej za słuszny. Opowiadamy się za dalszym wzmocnieniem jego pozycji, ale nie kosztem państwa narodowego. Pewne obszary legislacyjne muszą pozostać domeną ustawodawców państwowych. Współdziałanie pomiędzy instytucjami europejskimi w dziedzinie prawodawstwa powinno odbywać się Platformy Obywatelskiej w Parlamencie Europejskim może przynieść tylko i wyłącznie 49 Program europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007 roku Strona26 na zadzie partnerstwa, nie podporządkowania. z perspektywy interesów Polski działalność korzyści, zwłaszcza w perspektywie współpracy w ramach Grupy Europejskiej Partii Ludowej. Możemy przynieść naszemu państwu szeroką gamę zysków, musimy jednak współdziałać, i to nie tylko na arenie krajowej, ale przede wszystkim europejskiej. Bibliografia: 1. Program europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007 roku. 2. Wojtaszczyk K.A.(red.), Integracja europejski. Wstęp, Warszawa 2006 3. Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., Integracja europejska, Strona27 Warszawa 2007, MONIKA BATURA PRAWODAWSTWO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Głos obywatela w legislacji Unii Europejskiej Parlament Europejski jest jedną z istotniejszych, o ile nie najważniejszą instytucją Unii Europejskiej. Jako organ główny pochodzi z wyboru przez społeczeństwo – jest więc reprezentacją interesów politycznych każdego z państw członkowskich. Zadaniem posłów zasiadających w Strasburgu jest przedstawicielstwo prawie 500 milionów obywateli zjednoczonej Europy, co gwarantuje demokratyczne umocowanie prawa europejskiego. W tym właśnie celu działa funkcja prawodawcza Parlamentu Europejskiego. to tu zapadają kluczowe decyzje dotyczące praw obywateli, równego traktowania polskich pracowników za granicą, stosunków gospodarczych, czy po prostu bezpieczeństwa europejskiego społeczeństwa. Parlament odgrywa czynną rolę w sporządzaniu projektów legislacyjnych mających wpływ na życie obywateli, również takich jak kwestie dotyczące środowiska, równości szans, praw konsumenta. Instytucja ta ma charakter ponadnarodowy – kraje członkowskie umieszczają swoich przedstawicieli w 9 frakcjach, które w myśl swoich zasad głosują nad projektami. Słowem – funkcja prawodawcza Parlamentu Europejskiego ma ogromne znaczenie z perspektywy polityki oraz życia codziennego obywateli Unii.50 Kluczową rolę odgrywa tu jednak wprowadzenie Traktatu Lizbońskiego. Nie ulega wątpliwości, że obecna kadencja Parlamentu Europejskiego – obejmująca lata 2009-2014 jest istotna dla przyszłości całej Unii Europejskiej. Jest to pierwsza jego kadencja po wejściu Traktatu Lizbońskiego. Traktat niezwykle umocnił rolę Parlamentu, sprawiając, iż ta jedyna wybierana demokratycznie (czyli poprzez powszechne głosowanie) instytucja unijna ma większą autonomię decyzyjną. to dlatego zarówno obecna rola Parlamentu Europejskiego jak i jego przyszły rozwój są tak ważnymi kwestiami w procesie eskalacji Unii pod względem 50 Parlament Europejski – informacje ogólne [dostępne w Internecie]: http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticDisplay.do;jsessionid=5B26ED4C0A4DAB0CB1 651D5895A28E46.node1?id=146&language=pl Strona28 obywatelskim. Kwestię prawodawstwa w Unii Europejskiej tworzonego dla i przez jej obywateli Platforma Obywatelska przygotowanym porusza na kampanię na przedstawicielstwo w sposób wyborczą mieszkańców Polski szczególny. 2004 r. w programie kładzie w Parlamencie europejskim ogromny Europejskim. nacisk we wstępie świadomie określamy zjednoczoną Europę, jako najlepszy wybór dla naszego kraju oraz dla Polaków. Zarówno poprzez obecność w UE, jak i aktywne uczestnictwo w działaniach Parlamentu, po chce doprowadzić do stałego i harmonijnego rozwoju integracji europejskiej. Proces legislacyjny w Parlamencie Europejskim nie powinien być tylko spełnianiem odgórnych interesów państw członkowskich – to świadomy głos każdego z nas, stąd też powinniśmy mieć wpływ na tworzenie aktów prawa europejskiego. Platforma Obywatelska respektuje głos mieszkańców Unii Europejskiej we wszystkich sprawach poruszanych na arenie Parlamentu Europejskiego. Opinia społeczeństwa liczy się według partii nie tylko podczas samego procesu legislacyjnego, ale także na jego początku. Już w 2004 roku, w programie europejskim Platformy Obywatelskiej pojawia się rozdział mówiący, że potrzebna nam „Unia, która jest bliska obywatelom”. Tylko to zagwarantuje naprawdę głębokie poparcie dla UE. Obywatele przyszłej zjednoczonej Europy powinni mieć odczuwalny wpływ na proces podejmowania decyzji i kontrolę ich wykonywania. Przyczynia się to do zwiększenia ich poczucia bezpieczeństwa, a nawet dobrobytu. To właśnie z tego powodu prawie 7 lat temu Platforma umieściła w swoim programie zapis, w którym popiera wzmocnienie Parlamentu Europejskiego w procesie ustawodawczym wprowadzając jednocześnie chęć stworzenia instytucji inicjatywy ustawodawczej dla obywateli. po opowiada się również za udziałem parlamentów narodowych, będących bliżej społeczeństw państw członkowskich, w kontroli legislacji Unii Europejskiej. Dzięki temu sprawimy, że prawodawstwo Parlamentu Europejskiego nie umniejszy suwerenności państw. z jednej strony każdy naród powinien mieć część prawa krajowego, na które odpowiada indywidualnie (kwestiami takimi są na przykład aborcja, czy in vitro). Ale oprócz norm prawnych ustanawianych osobno, w kategorii wspólnych praw europejskich to właśnie obywatele Europy powinni mieć największy wpływ na ustanawianie aktów obowiązujących w całej Zjednoczonej Europie. Platforma Obywatelska pragnie nadać obywatelom państw członkowskich prawo do przedstawienia projektu prawnego. Lizboński. Służy on demokratyzacji życia publicznego UE, ponieważ wraz z jego wejściem w życie rozszerzone zostały kompetencje Parlamentu Europejskiego, jako jedynej instytucji unijnej wyłanianej w wyborach bezpośrednich. z chwilą ostatecznej ratyfikacji dokumentu Strona29 Naprzeciw zwiększeniu udziału obywateli w procesie legislacyjnym wychodzi Traktat wszystkie ważne dla Unii Europejskiej decyzje prawodawcze i budżetowe muszą zostać rozpatrzone przez Parlament, czyli posłów wybieranych właśnie przez obywateli państw członkowskich. Oznacza to więc wzrost roli mieszkańca UE w prawodawstwie, do czego uparcie od kilku lat dąży Platforma Obywatelska. Równie ważnym instrumentem prawnym zwiększającym wpływ obywateli na politykę UE jest tzw. inicjatywa obywatelska. Traktat Lizboński pozwala mieszkańcom Unii współtworzyć prawo europejskie. Wystarczy zebrać milion podpisów. Mówi o tym Artykuł 11.4 Traktatu Lizbońskiego. Jako reprezentacja obywateli Unii Europejskiej posłowie w Parlamencie Europejskim powinni respektować ich głos w kwestiach nowych praw. Inicjatywa obywatelska jest jedną z głównych innowacji wprowadzonych przez Traktat z Lizbony. to szczególny środek na nową demokrację europejską, zwiększenie udziału obywateli w tworzeniu europejskich strategii politycznych, a także wsparcie szerszej debaty ponad granicami państw na tematy dotyczące polityki UE. Należy podkreślić, że inicjatywa obywatelska ma ogromną wartość symboliczną. Wskazuje na istnienie narodu europejskiego, który jest czymś więcej niż sumą obywateli wszystkich krajów. Dla Platformy Obywatelskiej unijna inicjatywa obywatelska powinna być przede wszystkim wolą ludzi i narzędziem wolnym od polityki. po proponuje, żeby zgłaszający propozycję inicjatywy ustawodawczej do Komisji Europejskiej komitet organizacyjny składał się z przedstawicieli co najmniej siedmiu państw członkowskich. "Ważne, by były to osoby fizyczne, a nie organizacje lub partie, ponieważ jest to inicjatywa obywatelska” – mówi europosłanka Róża Thun 51 . Prawdziwą korzyścią wynikającą z wprowadzenia inicjatywy obywatelskiej jest więc zmotywowanie obywateli do debaty na szczeblu europejskim. Posłowie mają już swoje instrumenty działania – ta inicjatywa powinna należeć tylko i wyłącznie do mieszkańców zjednoczonej Europy. Warto też wspomnieć, że Platforma Obywatelska widzi w przyszłości tego projektu zapis o możliwości głosowania przez osoby w wieku lat 16. Jednak nie należy poprzestać na świętowaniu sukcesów, jeżeli chce się tworzyć przyszłą, spójną, w pełni obywatelską zjednoczoną Europę. Oprócz oddolnej inicjatywy obywateli UE ważne jest także ich przedstawicielstwo w Parlamencie Europejskim. Jest to miejsce tworzenia prawa i nie ulega wątpliwości fakt, że aby je usprawnić i nakierować na odpowiednie dla Unii tory należy przede wszystkim przemyśleć własny wkład. Regulamin 51 Europejskiego daje posłom – reprezentantom Wypowiedź z 29.10.2010 z konferencji portalu europarlament.pap.pl. mieszkańców krajów Strona30 Parlamentu członkowskich, kilka ważnych narzędzi, którymi mogą wpływać na decyzje całego gremium. Zaznaczenie tożsamości obywateli w zjednoczonej Europie odbywa się według Platformy Obywatelskiej poprzez dokładnie przemyślaną strategię. W Parlamencie Europejskim liczą się wielkie koalicje. Ci, którzy do nich nie należą nie mają dzisiaj wiele do powiedzenia. Aby mieć wkład w proces legislacyjny należy gromadzić przedstawicieli mieszkańców swojego kraju w dużych frakcjach. Tylko dzięki temu akty prawne głosowane w Parlamencie Europejskim dla całej Unii Europejskiej będą mogły wyrażać bezpośrednią chęć i opinię właśnie obywateli Polski. 52 W Parlamencie Europejskim ważny jest wpływ na główne frakcje – frakcję Europejskiej Partii Ludowej i frakcję socjalistyczną. w Unii Europejskiej posłowie Platformy Obywatelskiej zajmują miejsca członków Grupy Europejskiej Partii Ludowej (EPL), największej i najbardziej wpływowej frakcji w Parlamencie Europejskim. Rośnie ona w siłę, co oznacza, że posłowie tej partii będą mieć coraz częściej decydujący głos podczas głosowań nad najbardziej istotnymi dla obywateli kwestiami. Dzięki temu PO, a co za tym idzie – mieszkańcy Polski, mogą oddziaływać na proces legislacyjny między innymi zabierając aktywny głos w debatach. Taka strategia w Parlamencie Europejskim świadczy o skuteczności polityki i chęci sprawnego wprowadzania najbardziej korzystnych projektów. Warto tu podkreślić ogromny wkład polityków Platformy w reprezentację Polaków – w pierwszych polskich wyborach do Parlamentu Europejskiego uzyskaliśmy najlepszy wynik, wprowadzając do PE 15 posłów. Również rok 2009 okazał się dla nas sukcesem. Ważną kwestią dla po jest bowiem to, żeby wybrani posłowie byli ludźmi wykształconymi, znającymi języki i potrafiącymi skutecznie wypowiadać się w imieniu Polaków. Tylko pod tym warunkiem Parlament Europejski staje się miejscem otwartym, mównicą, gdzie wśród wielu narodowości przedstawiciele naszego kraju są jednymi z pierwszych do rozmów i negocjacji. Dlatego każde wybory są dla naszej partii możliwością wybrania przez Polaków polityków reprezentacyjnych, kompetentnych, odzwierciedlających członków oraz wolę naszego społeczeństwa – dobrze przygotowanych posłów Platformy Obywatelskiej. Prawodawstwo Parlamentu Europejskiego partia postrzega również jako rozwój demokracji poprzez usprawnianie procesu legislacyjnego. Unia Europejska jest i nadal „powinna być wspólnotą, nie zaś tylko porozumieniem państw”53. Członkowie po deklarują 52 Spoty wyborcze Platformy Obywatelskiej do Europerlamentu, rok 2009 [dostępne w Internecie]: http://www.eurowybory.platforma.org/pl/multimedia/filmy/ 53 Program europejski Platformy Obywatelskiej, rok 2004, str. 1 Strona31 się jako zwolennicy wzmacniania i usprawniania instytucji wspólnotowych Unii Europejskiej. Usprawnienie działania tych organów to również respektowanie zasady pomocniczości w obejmowaniu integracją kolejnych dziedzin życia publicznego. Wedle tej właśnie zasady Unia Europejska może podejmować decyzje tylko w takich sytuacjach, kiedy na poziomie krajowym nie mogą one być podjęte efektywniej. Daje to więc obywatelom jednocześnie możliwość tworzenia, przebiegu i nadzoru praw oraz problemów wewnątrz kraju, jak i ewentualność zwrócenia się do wyższych instancji. Podsumowując można powiedzieć, że Platforma Obywatelska widzi przyszły Parlament przede wszystkim jako arenę głosów mieszkańców zjednoczonej Europy. w takiej instytucji akta prawa europejskiego powinny być prowadzone w sposób sprawny, uwzględniający proporcjonalny udział wszystkich krajów. Unia powinna w tych kwestiach łączyć, a nie dzielić. Platforma Obywatelska stawia na Unię obywatelską i to właśnie Parlament Europejski jest do tego najszybszą drogą. Platforma wspiera obywatelską inicjatywę ustawodawczą oraz jej rozwój, planuje jak największy udział głosu Polski w Europie poprzez odpowiednią strategię w PE. Wszystko w myśl zasady, że tylko silna i sprawna UE może sprostać wyzwaniom, którym w pojedynkę żaden z krajów członkowskich nie będzie w stanie stawić czoła. Takie decyzje podejmuje Parlament Europejski oraz przedstawiciele mieszkańców UE i to oni są przyszłością trwałej, skutecznej oraz w pełni obywatelskiej Unii Europejskiej. Bibliografia: 1. Program europejski Platformy Obywatelskiej, rok 2004 2. Parlament Europejski – informacje ogólne [dostępne w Internecie]: http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticDisplay.do;jsessionid=5B26ED 4C0A4DAB0CB1651D5895A28E46.node1?id=146&language=pl 3. Różna Thun o unijnej inicjatywie obywatelskiej [dostępne w Internecie]: http://lex.pl/?cmd=artykul,8556 4. Program wyborczy PO. Polska zasługuje na cud gospodarczy. Członkostwo w Unii Europejskiej. Szybko dogonić europejski peleton [dostępne w Internecie]: http://www.platforma.org/download/(gqWYZ57YrXailKWWZ0Xf32iiiqWVaIypo4H QW52fll2frqopisy/3/1/1/program_wyborczy_po7-ebook.pdf 5. Spoty wyborcze Platformy Obywatelskiej do Europerlamentu, rok 2009 [dostępne w Internecie]: http://www.eurowybory.platforma.org/pl/multimedia/filmy/ Strona32 hVKbXZ1afrWjXk9rLn4Tc0r3gg9rWkJ3o0rbWWJjJj5Le3nTXhdGGaKA)/pl/default KINGA GAJEWSKA WARTOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIE W UNII EUROPEJSKIEJ Chrześcijańska Demokracja to jedno z największych ugrupowań w Europejskiej Partii Ludowej. Zasiadają tam między innymi polscy katolicy, ale i skandynawscy czy holenderscy protestanci, przez których poczucie chrześcijańskiej tożsamości jest różnie definiowane. Często toczą ze sobą bardzo długie spory na temat tego, co jest zgodne z nauką chrześcijańską, co jest dopuszczalne lub nie. Rozmowy toczą się na temat rodziny czy aborcji. Dramatyczne jest, więc to, że takie rozmowy prowadzone są między osobami, które same siebie definiują jako chrześcijanie. Ks. prof. Tomáš Halík zauważył, że dzisiejsze chrześcijaństwo w Europie nie przybrałoby obecnej formy bez równoległego kształtowania 54 się_kultury_laickiej._ Jednym z wkładów wartości chrześcijańskich jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r. jako spoiwo łączące kraje Unii Europejskiej i całego świata. Chrześcijanie ubolewają nad tym, że do Deklaracji nie udało się wprowadzić wzmianki o Bogu. Powodem tego są liczne sprzeczności doktrynalne w ówczesnym świecie, lecz to co zawarto w Deklaracji ma wiele wspólnego ze społeczną nauką Kościoła. Prezydent Rzeczypospolitej Polski Bronisław Komorowski mówi, że Europa stoi na fundamencie wartości chrześcijańskich, z których wywodził się pierwotny projekt integracji stworzony przez Ojców Założycieli. Prezydent widzi Polaków w UE jako „entuzjastów wartości”.55 Jednak to stwierdzenie skomentował były premier Polski Tadeusz Mazowiecki w kontekście ostatnich wydarzeń wokół krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Podaje w wątpliwość Polski autorytet chrześcijaństwa. Czy chrześcijaństwo w UE będzie zepchnięte na bok? Polscy i zagraniczni politycy mają różne zdania na ten temat. Jedni twierdzą, iż mocne zaangażowanie polityków chrześcijańskich ma zasadnicze znaczenie w Unii i nie wystarcza samo deklarowanie wartości chrześcijańskich lub wymaganie ich przestrzegania. Chrześcijańscy politycy oczekują od Kościoła więcej wsparcia przy trudnych etyczno- 54 K. Tracz , Fundamenty fundamentalizm, „Tygodnik Powszechny”, 21.09.2010 Strona33 politycznych sprawach. Inni przyznają, że angażując się w realizację chrześcijańskich postulatów można tylko część z nich zrealizować, jednak chrześcijańska nauka społeczna nadal ma podstawowe znaczenie w kształtowaniu Europy, a od chrześcijan oczekuje się jednocześnie: odwagi do dialogu i (wyznania) wiary. Polski europoseł z Platformy Obywatelskiej Jacek Saryusz-Wolski wskazał na etykę w ekonomii, zwłaszcza w skali makro, jako szczególnie istotne pole działań chrześcijańskich polityków. Zwłaszcza w obecnym czasie zmagań ze skutkami kryzysu. Polityk zdecydowanie potępił taktykę zadłużania przyszłych pokoleń.56 Co zrobić by zwiększyć znaczenie Kościoła w UE? Ciekawym pomysłem by zwiększyć znaczenie kościoła w Unii Europejskiej jest inicjatywa Ks. prof. Piotr Mazurkiewicz, sekretarza generalny COMECE (Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej). Ksiądz mówi, że trzeba zinstytucjonalizować dialog chrześcijan z Unią .Zaznacza, że głos Kościoła liczyłby się wówczas wobec UE tak samo jak 57 innych_organizacji._ Konstytucja Unii Europejskiej Chrześcijaństwo uczy szacunku dla Innego. a Europa stoi przed alternatywą: albo stanie się gościnnym domem, albo grozi jej utrata własnej tożsamości. Obecny Traktat Konstytucyjny UE z 18 czerwca 2004 roku, w kwestii zapisów preambuły, w konstytucji pozostawił ogólne odwołanie do wartości i tradycji religijnych Europy oraz zapis o dialogu UE z Kościołami, jednak bez wyszczególnienia roli chrześcijaństwa( wkład socjalistów). Nowy traktat powinien potwierdzić tożsamość cywilizacyjną i międzynarodową UE. Tożsamość zasadzającą się na europejskich wartościach, których rdzeniem jest chrześcijaństwo, oraz dziedzictwo kolejnych epok kształtujących niepowtarzalną koncepcję osoby ludzkiej, jej godności, praw i wolności oraz zasad leżących u podstaw europejskiej organizacji życia społecznego, ekonomicznego i politycznego: praworządności, pluralizmu, demokracji, otwartej gospodarki rynkowej oraz obywatelskiej odpowiedzialności. 58 Jednak przeciwnicy twierdzą, że wartości boskie są wartościami różnych europejskich kultur, 56 Wywiad dla europarlament.PAP, 10.12.2010 2009‐02‐09 58 Prof. zw. dr hab. Andrzej Kidyba, „Wspólne wartości a granice Unii”, 2009 Strona34 57 MARCIN PRZECISZEWSKI, SEKRETARZ COMECE: KOŚCIÓŁ SKUPIA SIĘ NA ETYCZNYM WYMIARZE POLITYKI UE od antyku po oświecenie, od judaizmu do chrześcijaństwa. Odniesienie się do nich w konstytucji jest niepotrzebne. Obecny projekt EPL jest ponowną próbą odwołania się do dziedzictwa religijnego Europy. w rzeczywistości to dosłowny cytat z polskiej konstytucji! Podczas dyskusji konstytucyjnej lewicowo -laicka większość w polskim parlamencie znajdowała się pod naciskiem Episkopatu i lobby narodowo-klerykalnego.59 tę kompromisową wersję odwołania się do chrześcijaństwa w polskiej konstytucji zaproponował zagorzały katolik Tadeusz Mazowiecki. Teraz te wewnątrzpolityczne względy, które doprowadziły do kompromisu staną się podstawą projektu traktatu konstytucyjnego Europy! Chrześcijańscy demokraci pragną by wartości chrześcijańskie i odwołanie się do dziedzictwa kulturowego Europy obowiązywało uniwersalnie jak demokracja czy prawa człowieka. Platforma Obywatelska w swoim programie wyborczym z 2007 roku na samym początku zaznacza: ”Fundamentem cywilizacji Zachodu jest Dekalog. Wierzymy wspólnie w trwałą wartość norm w nim zawartych. Nie chcemy, by Państwo przypisywało sobie rolę strażnika Dekalogu. Ale Państwo nie może pozwalać, by jedni – łamiąc zawarte w nim zasady – pozbawiali w ten sposób godności i praw innych albo deprawowali tych, którzy nie dojrzeli jeszcze do pełnej odpowiedzialności za swoje życie.” Poza tym o wartościach wspomina w programie Bronisław Komorowski: „Dobra modernizacja Polski powinna przebiegać w zgodzie z polską tradycją, polskim umiłowaniem wolności, w zgodzie z tradycyjnym systemem wartości, opartym o współpracę podstawowych wspólnot: rodziny, narodu, społeczności lokalnych, państwa, kościołów i organizacji społecznych.” 60 w Programie Platformy_Obywatelskiej. Dla Powiatu Nakielskiego na lata 2011- 2014 jest napisane, że na gruncie wartości chrześcijańskich, w oparciu o polską tradycję i kulturę buduje społeczeństwo obywatelskie. Bogusław Sonik Poseł do Europarlamentu mówi: Przystąpiliśmy do Unii Europejskiej, dobrowolnego stowarzyszenia państw, u którego podstaw legły wartości chrześcijańskiej Europy. Jestem dumny, że mogłem przez te pięć lat pracować w grupie politycznej odwołującej się do tradycji chrześcijańskich demokratów. Dodaje później: „Współczesna Europa to często Europa zaprzeczająca własnym wartościom, negująca swoją tożsamość, Europa egocentrycznie zapatrzona w samą siebie, zarazem obawiająca się nawet własnego 60 Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007, Bronisław Komorowski, Wstęp do programu PO Strona35 59 Działalność EPL, PO‐PSL, Poland‐epp cienia, by przytoczyć słowa, którymi filozof Chantal Delsol skomentowała odmowę uznania w europejskiej Konstytucji chrześcijańskich korzeni Europy. to Europa, której głos podnoszony w obronie praw człowieka łamanych w innych częściach świata brzmi często słabo i nieprzekonywująca, a przyczyną tak słabego odzewu jest właśnie typowe dla współczesnych Europejczyków zwątpienie w siebie. Nic zatem nie straciło na aktualności wezwanie Jana Pawła II z Aktu Europejskiego, wygłoszone w 1982 roku w Santiago de Compostela: „(…) kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! (…) Możesz jeszcze być latarnią cywilizacji i bodźcem postępu dla świata”. Tylko Europa, która „odnajdzie samą siebie” i z dumą będzie czerpać ze swego chrześcijańskiego dziedzictwa, będzie w stanie nieść innym częściom świata idee praw człowieka, szacunku, dobrobytu i solidarności. to jest Europa, którą buduję i zamierzam budować.” Podsumowując, podstawowym elementem dyskusji o kulturze chrześcijańskiej i jej wpływie na integrację europejską są wartości chrześcijańskie. Jednym z aspektów analizy wartości chrześcijańskich jest poszanowanie życia ludzkiego, i to niezależnie od etapu jego rozwoju i stanu zdrowia, statusu i roli małżeństwa i rodziny, ale także wolności publicznego wyznawania przekonań religijnych. Wyżej wymienione dobra stanowią, razem z innymi wartościami, nie mniej kontrowersyjnymi dla niektórych polityków, jak: dobro wspólne, solidarność międzypokoleniowa i między państwami, równość szans obywateli, ochrona socjalna, zdrowie publiczne, demokracja, tolerancja, państwo prawa, pokój, pojednanie, zrównoważony i trwały rozwój, stabilizacja, najcenniejsze dziedzictwo humanizmu europejskiego. te właśnie wartości przyczyniły się w dużej mierze do ukształtowania tożsamości europejskiej i nadal należą do skarbnicy kultury europejskiej. 61 Bibliografia: 1. Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007, Bronisław Komorowski, Wstęp do programu po 2. Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007, Deklaracja Ideowa Platformy Obywatelskiej 3. Program Platformy Obywatelskiej dla Powiatu Nakielskiego na lata 2011- 2014, Nakło nad 61 o. L.Gołębiowski SJ, Europejska wspólnota Ducha. Stowarzyszenie Absolwentów Liceum Jezuitów w Gdyni, www.jezuici.pl, 2003 Strona36 Notecią, 31 sierpnia 2010 r. 4. Bilans pięciu lat EPL-ED w Parlamencie Europejskim, działalność Bogusława Sonika, Kraków 5. Konstytucja Unii Europejskiej, preambuła, Rzym, 29 października 2004.Jan Olbrycht, ks. Ireneusz Skubiś, Unia Europejska a wartości chrześcijańskie 6. Traktat Lizboński, Traktat na miarę Europy XXI wieku, portal Unii Europejskiej http://europa.eu/lisbon_treaty 7. K.Krzysztofek, Oblicze cywilizacyjno-kulturowe Unii Europejskiej po rozszerzeniu. Implikacje dla Polski, Studia Europejskie, Centrum Europejskie Uniwersytetu Strona37 Warszawskiego, numer 1(29) 2004, Warszawa 2004 MAGDALENA GOŁKA STRATEGIE ROZWOJU SPOŁECZNOEKONOMICZNEGO Rozwój ekonomiczny Ekonomia jest nauka o prawach rządzących produkcją, wymianą i podziałem dóbr w społeczeństwie 62 ; gałęzią nauk społecznych, zajmującą się produkcją, dystrybucją oraz konsumpcją dóbr, czyli tym jak jednostka i społeczeństwo wytwarzają różne dobra, w jaki sposób dzielą je między siebie i w jaki sposób je wykorzystują. Polityka społeczno-ekonomiczna jest kwestią kluczową w funkcjonowaniu każdego państwa oraz, w zasadzie, każdej organizacji międzynarodowej, nawet tych silnie wyspecjalizowanych w kierunkach, teoretycznie, zupełnie z nią niezwiązanych. Przecież sytuacja gospodarcza państw należących do takiej organizacji lub państw, z których pochodzą jej członkowie, powiedzmy- mającej na przykład na celu promowanie jakiejś dziedziny sztuki, ma kluczowe znaczenie chociażby dla sposobu jej finansowania, kolejności i momentu wprowadzania przygotowanych projektów itd... i nagle promocja sztuki, edukacja, dokarmianie dzieci w Afryce, czy w zasadzie dowolnie wybrana działalność, staje się absolutnie zależna od polityki ekonomicznej. Unia Europejska, ogromna organizacja o bardzo skomplikowanej strukturze, nie tylko jest uzależniona od polityki ekonomicznej państw członkowskich, ale stanowi istotne źródło jej założeń. w końcu współpraca gospodarcza jest jednym z najważniejszych, najbardziej pierwotnych aspektów funkcjonowania UE. Być może z powodu niezwykłej pozycji gospodarki w integracji europejskiej, kiedy w pierwszym kwartale tego roku Komisja Europejska przedstawiła swoją strategię ekonomiczną na najbliższe dziesięć lat, powstało wokół niej wiele kontrowersji, mimo, że dokument sam w sobie nie wprowadza żadnych drastycznych zmian. Główne cele owej nowej strategii- zrównoważony rozwój, gospodarka oparta na wiedzy, inwestycje w człowieka i w spójność społeczną- zarysowane zostały jeszcze przed 62 Słownik Języka Polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010 Strona38 wybuchem światowego kryzysu gospodarczego. Ale kryzys nie tylko udowodnił, że szczytne założenia europejskiej gospodarki są istotniejsze i pilniejsze niż wielu osobom się wydawało. Pokazał również wszystkim, że brak jest w owej strategii metod, którymi dojść mielibyśmy do tych szczytnych celów. Wiele osób myli zakończenie recesji z zakończeniem kryzysu. Wzrost gospodarczy, który możemy zaobserwować w niektórych państwach nie oznacza przecież końca naszych problemów. Różnicę tę dostrzegają politycy Platformy Obywatelskiej. Według tej partii najważniejsze w tej chwili są reakcje Europy na wszelkiego rodzaju szoki ekonomiczne. Potrzebne są nam instytucje, które mogłyby alarmować Unię, jeżeli na przykład przekroczony zostanie deficyt, wpływać na państwa, które prowadzą zbyt luźną politykę budżetową. Należy jednak, według Platformy Obywatelskiej, dobrze wyważyć proporcje pomiędzy kontrolą rynków europejskich i zapewnianie na nich względnej stabilizacji, a konkurencyjnością Europy w porównaniu z innymi regionami świata. Wzrost gospodarczy, tudzież wyjście z najniebezpieczniejszego stadium recesji nie przekłada się niestety na jakąkolwiek zmianę na rynku pracy- nowe źródła dochodów nie stanowią źródeł zatrudnienia dla milionów ludzi, którzy żyją w tej chwili z zasiłków dla bezrobotnych (należy wspomnieć, że w wielu państwach okresy korzystania z takiego dofinansowania są ograniczone i powoli zbliżają się do końca, szczególnie w przypadku ludzi, którzy utracili pracę na początku światowego kryzysu). Sporym problemem jest fakt, iż jakiejkolwiek strategii nie przyjmiemy, jej efekty pojawią się dopiero za kilka lat- państwa będą mogły powoli wychodzić ze swoich zadłużeń, niektóre firmy przestaną balansować na krawędzi upadku i co za tym idzie- będą mogły sobie pozwolić na zwiększenie zatrudnienia. Do tego czasu należy rozsądnie zarządzać posiadanym kapitałem. Brać pod uwagę nie tylko bieżące potrzeby i długoterminowe ekonomiczne marzenia. Należy wziąć pod uwagę wyjątkową sytuację w jakiej się znajdujemy. Różnorodność Europy, potencjałów poszczególnych jej rejonów, tradycji gospodarczych... Nie można bazować na rejonach tradycyjnie silniej rozwiniętych i mieć nadzieję na ich pomoc. Cała Europa powinna się rozwijać, wykorzystywać swoje niezwykłe możliwości. Należy w praktyce wykorzystywać cały potencjał Europy, gdyż jest małym terenem i nie może sobie pozwolić na deficyt rozwoju jakiegokolwiek elementu jej terytorium. Trzeba jednocześnie inwestować w tereny już rozwinięte, stanowiące niejako „lokomotywę” jej gospodarki jak i w obszary zapuszczone gospodarczo. Strona39 ona stosunkowo Istotną rolę w europejskiej gospodarce powinny odgrywać władze lokalne- mają one możliwość przełożenia założeń strategii ekonomicznej na lokalne warunki. Mają one również dostęp do nieco innych instrumentów- polityki rozwoju. Należy w odpowiedni sposób mieszać zintegrowane podejście do rozwoju Europy z lokalną specyfiką jej poszczególnych regionów. Wykorzystać niejednolitość Unii Europejskiej, traktując jednocześnie integrację jako atut, a nie poniesiony koszt lub cel, do którego należy dążyć. W końcu nikt już nie ma wątpliwości co do tego, że kryzys ekonomiczny w jednym państwie ma swoje bezpośrednie przełożenie na gospodarkę innych, nie tylko europejskich państw. Dlatego nikt nie może być skupiony wyłącznie na sobie, ignorując partnerów, tudzież zauważając ich wyłącznie w okresach dla siebie wygodnych. Należy wspierać zagrożone państwa, z jak najbardziej egoistycznych pobudek- ich problemy bardzo szybko mogą się stać naszymi problemami. Europa, szczególnie strefa euro, pod względem gospodarczym jest bardzo blisko do stanowienia jedności, o ile już nie osiągnęła tego stanu. Nie można odmawiać pomocy rejonom dotkniętym finansowej katastrofie, ponieważ szybciej niż się nam wydaje wydarzenia na ich rynkach wpłyną na nasz. Unia Europejska jest bardzo specyficznym bytem. Ściśle współpracujące ze sobą państwa, pogłębiająca się integracja, przy jednoczesnym zachowaniu własnej tożsamości kulturowej. Oczywiście pierwszym instynktem ludzi rządzących poszczególnymi państwami jest dbanie o własny interes, w rozumieniu rzecz jasna interesu ich ojczyzny. Jednak coraz bardziej oczywisty staje się fakt, że nie można dbać o swoje państwo nie dbając o interesy całej Unii Europejskiej. Być może z punktu widzenia krajów o wyższym poziomie gospodarczym wydaje się to być niesprawiedliwe i kontrowersyjne z punktu widzenia ich obywateli, jednak w stosunkowo niedalekiej przyszłości gospodarcza jedność Europy może okazać się niezbędna dla dalszego rozwoju kontynentu. Niewielkie państwa Europejskie (pamiętając o tym, że nawet największe państwa Unii nie należą do największych na świecie) nie mają szans z wielkimi światowymi rynkami, zarówno tradycyjnie rozwiniętymi (USA) jak i błyskawicznie rosnącymi i rozwijającymi się (między innymi Chiny i Indie). 1. Jaka europejska strategia 2020 (Danuta Hübner), Rzeczpospolita, 4.03.2010 2. Wywiad z Rafałem Trzaskowskim przeprowadzony na potrzeby debaty politycznej INP 2010/11 3. Europe 2020- a strategy for smart, sustainable and inclusive growth (Communication From The Commission), Komisja Europejska, 3.03.2010 Strona40 Bibliografia OLGA KAZIOR STRATEGIE ROZWOJU SPOŁECZNOEKONOMICZNEGO Rozwój społeczny Polityka społeczno-ekonomiczna jest kluczową kwestią w funkcjonowaniu państwa oraz organizacji międzynarodowych. Polityka społeczna to zespół działań, które mają za zadanie zaspokajać potrzeby i rozwiązywać problemy społeczeństwa. Zajmuje się zjawiskami, które na masową skalę mogą stanowić o braku komfortu życia, co w przyszłości może skutkować obniżeniem potencjału osobowego społeczeństwa. Za podstawowe cele polityki społecznej uważa się zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego (zapewnienie dochodów i usług na wypadek choroby, inwalidztwa, bezrobocia), utrzymanie ładu społecznego (współpraca między ludźmi w osiąganiu celów), a także akcentowanie życia rodzinnego. Żadne państwo czy organizacja nie może istnieć bez polityki społecznej. Ludzie, którzy tworzą państwo, dążą do wyrównania i polepszania swoich warunków życiowych. a jest to uważane za główne założenie polityki społecznej Unii Europejskiej. W sytuacji, gdy światowy kryzys gospodarczy wprowadził wiele zmian, wyzwania, które stoją przed Unią Europejską są wyjątkowo ważne i pilne do zrealizowania. Wiadomo, że wyjście z kryzysu nie jest łatwe, a jego skutki odczuwalne są jeszcze długo po nim. Wielu ludzi z dnia na dzień straciło pracę, stali się bezrobotni ( za bezrobotnych uważa się osoby, które ukończyły 18 lat, nie pobierają nauki w szkole dziennej, zdrowe i gotowe do podjęcia pracy w danym zawodzie,ale z powodu braku zatrudnienia są zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla miejsca zameldowania63 ), a sytuacja na rynku pracy nie gwarantuje im szybkiego powrotu do zawodu. Na początku tego roku Komisja Europejska przedstawiła swój pomysł na rozwój do 2020 roku. Zasadnicze cele, takie jak: zrównoważony rozwój, gospodarka oparta wybuchem kryzysu. 63 Zgodnie z art.2 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2008 r. Nr 69, poz. 415) Strona41 na wiedzy, inwestycja w człowieka i spójność społeczną, zostały zarysowane jeszcze przed Najważniejszą kwestią związaną z polityką społeczną jest zapewnienie zatrudnienia dla obywateli państw należących do Unii Europejskiej. Poszczególne państwa członkowskie wypracowują polityki zatrudnienia, które służą do osiągnięcia wysokiego poziomu zatrudnienia poprzez wypracowanie odpowiednich strategii w celu wsparcia wykwalifikowanej siły roboczej, przeszkolonej i zdolnej do dostosowywania się a także stworzeniu rynków pracy, które będą w stanie reagować na zmiany na rynku gospodarczym. Unia Europejska proponuje oparcie gospodarki w głównej mierze na wiedzy, a nie jak dotychczas na surowcach czy pracy fizycznej. ma to stworzyć nowe miejsca pracy, konkurencyjne dla wschodzących gospodarek. Aby było to możliwe należy inwestować w edukację i naukę. Dla polityków Platformy Obywatelskiej takie działania to za mało. Owszem, będą powstawać nowe miejsca pracy w sektorach, które będą się opierać na wiedzy. Lecz, nim owe zmiany zaczną przynosić pożądane skutki, a gospodarka rozwinie się na tyle dostatecznie, by tworzyć nowe miejsca zatrudnienia 64 , minie kilka lat, co nie zmieni sytuacji osób bezrobotnych, które, aby móc funkcjonować normalnie w społeczeństwie, aby przeżyć, potrzebują pracy. Dzisiaj Unia Europejska, według Platformy Obywatelskiej, potrzebuje długookresowej wspólnej strategii rozwoju. Państwa, które należą do Unii Europejskiej, nie są identyczne. Każde z nich ma swoje wewnętrzne problemy, z którymi musi zmagać się na własną rękę. Jednak jest coś co łączy te państwa – są to wspólne cele w poszczególnych dziedzinach. Dlatego tak ważne jest, według Platformy Obywatelskiej, by stworzyć wizje, nie na najbliższy rok czy dwa, ale długoterminowe, które pozwolą na sprawniejsze działanie w obszarach wewnątrz Unii Europejskiej, które sprawiają kłopoty(jak np. problem bezrobocia czy zatrudniania obcokrajowców). Wspólne postępowanie w działaniu umożliwia lepsze zorganizowanie procesu działania i osiągania wspólnych europejskich celów.65 Ale polityka społeczna nie dotyczy tylko osób, które straciły pracę. Wielu młodych, wykształconych ludzi po studiach nie może odnaleźć się na rynku pracy. Dlatego też warto w ramach polityki społecznej zachęcać młodych ludzi do podejmowania pracy. Można dokonać tego poprzez zwiększenie nakładów finansowych na edukację, która 64 Wypowiedź Danuty Hübner o strategii europejskiej 2020: http://www.rp.pl/artykul/442153.html 65 Wypowiedź Danuty Hübner o strategii europejskiej 2020: http://www.rp.pl/artykul/442153.html Strona42 dałaby młodym ludziom możliwość rozwijania się, wyjazdów zagranicznych w celu nauki bądź zdobycia wykształcenia, a także finansowanie innowacji oraz odkryć technicznych. Jest to szczególnie ważne, gdy chce się opierać gospodarkę na wiedzy. Inwestowanie w kapitał ludzki może przyczynić się do zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Łatwość dostępu do świadczeń finansowych (zasiłki) sprawia, że wielu ludzi rezygnuje z szukania pracy, bądź z podejmowania jej. Dlatego należy zachęcać te grupy osób do podejmowania pracy, kursów czy dokształcania się, co w przyszłości ułatwi im znalezienie pracy w swoim zawodzie. Według Platformy Obywatelskiej warto także ułatwić dostęp do edukacji na poziomie średnim i wyższym, co obecnie eliminuje pewne grupy z rynku pracy, na którym coraz bardziej liczy się poziom wykwalifikowania. Istotnym punktem polityki społecznej powinno być stosowanie polityki równości i walki z dyskryminacją. Równe traktowanie wszystkich pracowników, bez dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, przynależność etniczną, itp. może przynieść wiele korzyści dla pracowników i pracodawców. Ponieważ Unia Europejska jest różnorodna, powinniśmy czerpać jak najwięcej z tej różnorodności i zamiast ją odrzucać – uczyć się z niej jak najwięcej. Zniesienie granic w ramach Unii Europejskiej spowodowało wzmożony przepływ pracowników, co sprawia, że można nabyć wielu nowych doświadczeń. Coraz rzadziej w Polsce można spotkać się ze zjawiskiem pracowania na tym samym miejscu i na tym samym stanowisku. Ludzie dostrzegają potrzebę zmiany miejsca pracy, dokształcenia się lub przekwalifikowania w kryzysowych momentach w swoim zawodzie. w ten sposób są lepiej wykształceni, mają różne doświadczenia z pracowania w wielu miejscach (nierzadko także za granicą). Obecnie na rynku pracy jest coraz większe zapotrzebowanie na tego typu osoby. Model zatrudnienia próbuje połączyć elastyczność i mobilność na rynku pracy z bezpieczeństwem zatrudnienia i zabezpieczeniem społecznym. Równość szans dotyczy także osób niepełnosprawnych66 (niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy). Należy zadbać o to, by osoby niepełnosprawne nie czuły się wykluczone oraz, żeby miały takie same szanse na zdobycie wykształcenia, rozwój zawodowy, znalezienie oraz środków komunikacji międzyludzkiej. 66 Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008r. Nr 14, poz. 92) Strona43 zatrudnienia. Należy także wprowadzać rozwiązania, które ułatwiają dostęp do informacji Ważnym elementem związanym z polityką społeczną w Unii Europejskiej jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy oraz ochrona praw pracowników. Warunki te można zagwarantować poprzez wprowadzenie dla całej Unii Europejskiej minimalnych wymogów dotyczących warunków pracy, zwolnień grupowych, itp. Bardzo ważna w tym przypadku jest zasada równości wynagrodzenia za tę samą pracę. Polityka społeczna, niezależnie od tego czy dotyczy wielkiej, międzynarodowej organizacji, czy też małego państewka, jest bardzo istotną częścią polityki. Dotyczy ona nas samych, jest prowadzona (a przynajmniej powinna być) w naszym interesie. Oczywiste jest, że każdy chciałby jak najlepiej dla siebie, dla własnej ojczyzny. Niestety, w przypadku Unii Europejskiej (integrującej różne państwa, o różnych, niekiedy sprzecznych, interesach) nie jest takie oczywiste, że „walczy się” jedynie o swój interes. Długofalowe strategie związane z polityką społeczną podejmowane dużo wcześniej mogą przeciwdziałać różnym, niekiedy niespodziewanym, sytuacjom (takim jak np. kryzys), które nie dotyczą często tylko jednego państwa, ale najczęściej wielu. Bibliografia: 1. Program europejski Platformy Obywatelskiej 2. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 3. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 2007 4. Jaka europejska strategia 2020 [Dostępne w Internecie]: Strona44 http://www.rp.pl/artykul/442153.html ALEKSANDRA CZAJKOWSKA NEW SOCIAL EUROPE – WALKA Z UBÓSTWEM, WYRÓWNYWANIE SZANS Walka z ubóstwem ,,Polska potrzebuje nowoczesnej wizji silnego państwa zdolnego do sprostania wyzwaniom rozwojowym XXI wieku. Takiej wizji, która uchroni Rzeczpospolitą od ponownego osunięcia się w cywilizacyjną i gospodarczą przepaść, a poprzez wyobcowanie w Unii Europejskiej uczyni z naszego kraju słabe państwo postsowieckie, targane konfliktami społecznymi, z których dziś rządzący czynią najważniejsze narzędzie utrzymania władzy.”67 Tymi słowami rozpoczyna się program wyborczy Platformy Obywatelskiej z października 2007 roku. Niewątpliwie trzy lata od tworzenia nowej wizji Polski, rządy Platformy Obywatelskiej doprowadziły do stabilizacji i ujednolicenia polskiego rynku do standardów Unii Europejskiej. Dzięki temu obecnie Polska wychodzi z próby kryzysu bardzo dobrze. Jednak problem ubóstwa we wspólnocie europejskiej wciąż jest tematem często poruszanym i analizowanym. Niewątpliwie ubóstwo jest problemem bliskim każdemu z nas, ponieważ według badań przeprowadzonych przez Komisję Europejską nazwanych Eurobarometrem, co szósty Europejczyk ma trudności że z płaceniem rachunków, a trzech na czterech uważa, w ciągu ostatniego roku zwiększył się problem ubóstwa w ich kraju. Wyniki Eurobarometru zostały upublicznione w 2010 roku, nazwanym Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. Platforma Obywatelska zdaje sobie sprawę z tego, iż na pewnym etapie swojego życia każdy człowiek jest narażony na doświadczenie biedy, jednak niektóre grupy społeczne są szczególnie zagrożone ryzykiem. są to rodziny z dziećmi – szczególnie rodziny wielodzietne i rodzice samotnie wychowujący dzieci – osoby starsze, niepełnosprawne oraz imigranci. na problem ubóstwa bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni. 67 ten dotyka ludzi na wiele sposobów i jest ściśle powiązane Program PO, Polska zasługuje na cud gospodarczy, str. 10. [Program dostępny na stronie: http://www.platforma.org/pl/program/]. Strona45 Problem z problemem wykluczenia społecznego. w Polsce poniżej granicy ubóstwa żyje 17% ludności i 22% dzieci. Współczynniki te bliskie są średniej unijnej – w krajach Unii Europejskiej liczba ta wynosi średnio 17% dla ogółu populacji i 20% dla dzieci. Oprócz dobrze znanych problemów, takich jak na przykład złe warunki mieszkaniowe czy brak dachu nad głową, ludzie ubodzy mogą również borykać się z problemami zdrowotnymi i ograniczonym dostępem do usług zdrowotnych, ograniczonym dostępem do edukacji, szkoleń oraz rozrywek, wykluczeniem finansowym i nadmiernym zadłużeniem, ograniczonym dostępem do nowoczesnych technologii, np. Internetu. Zadaniem nas jako polityków jest zapewnienie ludziom lepszego życia. Naszym zadaniem jest ograniczenie poziomu ubóstwa nie tylko pięknymi słowami, ale czynami, dzięki którym obywatele Rzeczpospolitej będą mieli za co kupić dziecku zabawkę czy pojechać na wycieczkę. Zadaniem Platformy Obywatelskiej, jako wrażliwej na problemy społeczne partii, jest doprowadzenie do powstawania kolejnych bloków komunalnych, dzięki którym dach nad głową otrzymają kolejne rodziny. Według statystyk w Polsce liczba mieszkań na 1000 mieszkańców wynosi 343, podczas gdy w krajach wysokorozwiniętych przekracza ona swobodnie próg 500. Doprowadzany do tego, aby każdy obywatel Polski miał swój dom, w którym rozpocznie lepsze życie. Ubóstwo dotyka nie tylko dorosłych, ale też dzieci, które najbardziej cierpią przez problemy rodziców. Zadaniem nas wszystkich jest zapewnienie dogodnych warunków do nauki dla najmłodszych obywateli. Mało tego, każde dziecko z rodzin najbiedniejszych będzie mogło liczyć na bezpłatny ciepły posiłek każdego dnia. w każdej szkole oprócz nauki oraz możliwości zjedzenia obiadu, uczniowie powinni mieć wolny, bezpłatny dostęp do Internetu oraz powszechnej rozrywki i kultury. Problem ubóstwa powinniśmy eliminować właśnie wśród dzieci, którzy mają szansę na wyrwanie się z biednych, często patologicznych środowisk. to oni są nadzieją na zmniejszenie się poziomu biedy, dlatego powinniśmy rozwijać ich zainteresowania, pasje i uspołeczniać kulturowo. Dorośli obywatele bezwzględnie powinni mieć stały, bezpłatny dostęp do konsultacji z doradztwem zawodowym i urzędami pracy. Wszyscy ludzie, niezależnie od ich stanu majątkowego, powinni czuć się potrzebni w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego oraz procesów niosących rozwój gospodarczy i cywilizacyjny. Ponadto Platforma jest, aby ludzie dotknięci skrajnym ubóstwem ponownie poczuli sens życia i nauczyli się żyć ku poprawie własnej egzystencji. W celu walki z tymi oraz innymi problemami związanymi z ubóstwem Unia Strona46 Obywatelska popiera postulaty bezpłatnej pomocy psychologicznej ze strony państwa. Ważne Europejska stworzyła ramy umożliwiające krajom członkowskim rozwój własnych strategii i priorytetów. Ramy te biorą pod uwagę wielowymiarową naturę ubóstwa i skupiają się na następujących elementach: eliminacja ubóstwa wśród dzieci oraz rodzin, ułatwianie dostępu do rynku pracy, edukacji oraz szkoleń, walka z dyskryminacją oraz problemami ubóstwa powiązanymi z aspektami płci oraz wieku, walka z wykluczeniem finansowym i nadmiernym zadłużeniem, walka ze złymi warunkami mieszkaniowymi oraz wykluczeniem mieszkaniowym oraz promocja integracji społecznej słabszych grup społecznych. Europejska polityka społeczna objęła działania wspólnoty w trzech głównych zakresach: 1) tworzenie jednolitego ponadnarodowego prawa wiążącego wszystkie państwa członkowskie, 2) wzajemne uznawanie przez kraje UE minimalnych standardów socjalnych, 3) koordynowanie polityki socjalnej krajów członkowskich. 68Wszystkie te człony skupiają się na celu polepszenia zarówno warunków gospodarczych jak i socjalnych najsłabszych grup ludności, poprzez rozwój i wzrost gospodarczy oraz socjalny, a także zabezpieczenia przed wypadkami i ryzykami życiowymi obywateli. Wszystko to odbywać ma się jednak nie tylko w ,,małych ojczyznach”, ale także na obszarze międzynarodowym - wspólnie z krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Pierwsze poważniejsze wzmianki na temat polityki społecznej zawarte były w Traktacie Rzymskim (1957r.). Pojawiły się tam ogólnikowe zapisy o harmonizacji systemów socjalnych państw sygnatariuszy. na mocy art. 123 Traktatu, powstał Europejski Fundusz Społeczny, którego głównymi celami było: szkolenie młodych pracowników, którzy z powodu braku doświadczenia mogli czuć się zagrożeni w pracy oraz inwestowanie w najmniej uprzywilejowane rejony w celu wyrównania szans wszystkich państw Unii. 69 Następnie w Turynie 18 października 1961 r. została uchwalona przez Radę Europy Europejska Karta Socjalna (European Social Charter), zwana także Socjalną Kartą Turyńską, która stała się gwarancją praw oraz wolności obywatelskich i politycznych dla obywateli ze względu na pochodzenie narodowe czy społeczne. Ważnymi historycznie etapami było także podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego (1986 r.), Traktatu z Maastricht (1992 r.) oraz Traktatu Amsterdamskiego (1997 r.), które wprowadziły zmiany kompetencyjne i proceduralne Wspólnoty w zakresie polityki społecznej. Kolejnym istotnym dokumentem wyznaczającym cele wspólnotowej polityki społecznej była Europejska Agenda Społeczna, Ewa Małuszyńska, Bohdan Gruchman, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Warszawa 2010, str.252. 69 Katarzyna Głąbicka, Integracja europejska, Radom 2001, str. 100. Strona47 68 przyjęta na posiedzeniu Rady Europejskiej w Nicei w 2000 r. to właśnie tam Rada, Parlament i Komisja Europejska uzgodniły ,,Wspólnotowy program działań na rzecz zwalczania Wykluczenia Społecznego na lata 2002-2006’’. Celem programu było wsparcie współpracy między państwami członkowskimi UE oraz zwiększenie skuteczności przeciwdziałania wykluczenia społecznego. Sformalizowanie problemu polityki społecznej niewątpliwie przyczyniło się do poprawy warunków życia ludzi, a także otworzyło nowe możliwości przeciwdziałania ubóstwa i wykluczenia społecznego. Platforma Obywatelska zdaje sobie sprawę, iż polityka społeczna w Polsce wymaga zasadniczych zmian. są one niezbędne, by wyrównać szanse i zmienić sytuację osób naprawdę potrzebujących pomocy. Trzeba ich wyrwać z wykluczenia społecznego, niewiary i frustracji. Wymaga to zasadniczej reorientacji: przejścia od anachronicznego, niewydolnego państwa opiekuńczego, nigdy nie nadążającego za potrzebami, do modelu państwa nastawionego na zatrudnienie i spójność. Państwa ze skutecznymi narzędziami bezpieczeństwa socjalnego, dostępem do usług publicznych, równowagą praw i obowiązków w sferze spraw społecznych. Potrzebne jest klasyczne przejście od modelu welfare state do modelu workfare. 70 Zmiany powinny być zhierarchizowane i oparte na faktycznych potrzebach, a nie wyobrażeniach. Tym też Platforma Obywatelska kierowała się formułując cztery filary polityki społecznej:71 Filar I. Satysfakcja polskiej rodziny (tworzenie warunków by rodzina mogła być samodzielna ekonomicznie – przez dostęp do edukacji i pracy, a nie tylko świadczenia finansowe, radykalne zmniejszeniu ubóstwa i wykluczenia wśród dzieci). Można to osiągnąć poprzez: zmiany w zasadach dostępności pomocy (w tym i dożywiania), by docierała ona do dzieci bez względu na postawy rodziców (ich gotowości do współpracy z pracownikami socjalnymi), opracowanie programów wsparcia dla rodzin wielodzietnych, upowszechnienie rodzinnych form opieki zastępczej nad dziećmi, zwłaszcza zawodowych rodzin zastępczych; stworzenie warunków do konkurencji na rynku usług opiekuńczych finansowanych przez państwo, wdrożenie skutecznego systemu alimentacyjnego, zapewniającego dzieciom należne świadczenia. Filar II: Sprawny rynek pracy - adresowanie polityki rynku pracy nie tylko do bezrobotnych, ale także do osób, które nie mają statusu bezrobotnych, a nie są aktywni Program PO, Polska zasługuje na cud gospodarczy, str. 19. [Program dostępny na stronie: http://www.platforma.org/pl/program/]. 71 Tamże. Str.36. Strona48 70 zawodowo (ze względu na niską mobilność, poczucie wykluczenia społecznego, niskie kwalifikacje czy wiek) lub są aktywni, ale pracują za granicą, skreślenie z rejestru bezrobotnych osób, które nie poszukują pracy, zwiększenie dostępności doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy w działaniach na rzecz bezrobotnych, co wiąże się co najmniej z potrojeniem liczby doradców i pośredników pracy w publicznych służbach zatrudnienia. Filar III dotyczy solidarności między pokoleniami, a Filar III. Społecznego zaufania. Wszystkie powyższe czynniki niewątpliwie zmniejszą poziom ubóstwa w Polsce. Przyczynią się też do zmniejszenia skali wykluczenia społecznego na terenie kraju i w Unii Europejskiej. Prawdą jest, że Nasi obywatele otrzymali szansę na rozwój i lepsze życie. Ubóstwo to problem dla ludzi, którzy się poddali, a nie tych którzy chcą walczyć z przeciwnościami losu. Postaramy się sprawić, aby każda jednostka w państwie czuła się potrzebna i niezastąpiona, a ludzie mogli żyć dużo powyżej minimum egzystencjalnego. Platforma Obywatelska chce, aby został stworzony równy dostęp do stanowisk pracy zarówno dla kobiet i mężczyzn, aby nasze dzieci dyskryminację narodową poznały wyłącznie na kartach historii, a nie z własnego doświadczenia. Niewątpliwie temat zapobiegania ubóstwa powtarzanym i wykluczenia społecznego jest tematem wielokrotnie w debatach politycznych czy przemówieniach sejmowych, jednak ja proponowałabym oszczędzić słów, bo wiele zostało już powiedziane. Ludzie chcą żyć lepiej, mieć dobrą pracę i perspektywy na lepsze jutro, a my pomóżmy im to zrealizować. Bibliografia: 1. Program PO, Polska zasługuje na cud gospodarczy, [Program dostępny na stronie: http://www.platforma.org/pl/program/]. 2. Ewa Małuszyńska, Bohdan Gruchman, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Warszawa 2010. Strona49 3. Katarzyna Głąbicka, Integracja europejska, Radom 2001. KATARZYNA DZIECIASZEK NEW SOCIAL EUROPE – WALKA Z UBÓSTWEM, WYRÓWNANIE SZANS Wyrównywanie szans Polityka społeczna jest jedną z ważniejszych polityk Unii, gdyż w bezpośredni sposób dotyczy wszystkich obywateli Wspólnoty. w Unii Europejskiej definiowana jest jako działalność państwa, która ma polepszyć zarówno warunki gospodarcze jak i socjalne najsłabszych grup ludności, poprzez rozwój i wzrost gospodarczy oraz socjalny, a także zabezpieczyć przed wypadkami i ryzykami życiowymi. Europejska polityka społeczna jest tworzona przy współdziałaniu partnerów społecznych, czyli pracodawców i pracowników. Europejska polityka społeczna obejmuje działania wspólnoty w trzech głównych zakresach: 1) tworzenie jednolitego ponadnarodowego prawa wiążącego wszystkie państwa członkowskie, 2) wzajemne uznawanie przez kraje UE minimalnych standardów socjalnych, 3) koordynowanie polityki socjalnej krajów członkowskich.72 Wspólna polityka społeczna tworzona jest przez zrównanie praw kobiet i mężczyzn na rynku pracy, równe wynagradzanie za pracę, podnoszenie warunków pracy i życia wszystkich obywateli. Ponieważ wyrównanie szans to jeden z ważniejszych tematów poruszanych w dzisiejszym świecie, to właśnie jemu pragnę poświęcić moje przemówienie. Początki wspólnotowej polityki społecznej sięgają końca lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Prawdą jest, że w początkowym okresie istnienia Wspólnot Europejskich większa uwaga skoncentrowana była na celach gospodarczych. Jednak jak pokazała praktyka są one niewątpliwie połączone z innymi dziedzinami życia. Tak więc, pierwsze poważniejsze wzmianki na temat polityki społecznej zawarte były w Traktacie Rzymskim (1957r.). Pojawiły się tam ogólnikowe zapisy o harmonizacji systemów socjalnych państw sygnatariuszy. Zapisy socjalne Traktatu Rzymskiego miały na celu zniesienie społecznych barier w swobodzie przepływu pracowników w granicach EWG. na mocy art. 123 Traktatu, powstał Europejski Fundusz Społeczny, którego głównymi celami było: szkolenie młodych 72 Ewa Małuszyńska, Bohdan Gruchman, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Warszawa 2010, str.265. Strona50 pracowników, którzy z powodu braku doświadczenia mogą czuć się zagrożeni w pracy oraz inwestowanie w najmniej uprzywilejowane rejony w celu wyrównania szans wszystkich państw Unii . Następnie w Turynie 18 października 1961 r. została uchwalona przez Radę Europy Europejska Karta Socjalna (European Social Charter), zwana także Socjalną Kartą Turyńską, która jest gwarancją praw oraz wolności obywatelskich i politycznych bez dyskryminacji ze względu na rasę, kolor i płeć, religię, poglądy polityczne, pochodzenie narodowe lub społeczne. Kolejnym ważnym etapem w polityce społecznej było ratyfikowanie trzech traktatów: Jednolity Akt oraz Traktat Amsterdamski Europejski (1986 r.), Traktat z Maastricht (1992 r.) (1997 r.), które wprowadziły zmiany kompetencyjne i proceduralne Wspólnoty w zakresie polityki społecznej. Wkrótce potem na szczycie przywódców państw EWG w Strasburgu, 11 państw członkowskich (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii) podpisało Kartę Podstawowych Praw Społecznych Pracowników. Opór Wielkiej Brytanii wobec wspólnotowej polityki społecznej trwał do 1997 r., kiedy to do władzy doszła Partia Pracy. Stworzyło to nowe możliwości porozumienia. do Traktatu Amsterdamskiego ratyfikowanego w tym samym roku, włączono porozumienia w sprawie polityki społecznej z Maastricht. Kolejnym istotnym dokumentem wyznaczającym cele wspólnotowej polityki społecznej była Europejska Agenda Społeczna, przyjęta na posiedzeniu Rady Europejskiej w Nicei w 2000 r. to właśnie tam Rada, Parlament i Komisja Europejska uzgodniły ,,Wspólnotowy program działań na rzecz zwalczania Wykluczenia Społecznego na lata 20022006’’. Celem programu było wsparcie współpracy między państwami członkowskimi UE oraz zwiększenie skuteczności przeciwdziałania wykluczenia społecznego. 73 Poza programami finansowanymi przez Europejski Fundusz Społeczny, UE sponsoruje wiele różnych programów socjalnych, wspierających działania państw członkowskich w zakresie polityki społecznej. Wszystkie te działania mają na celu poprawę warunków i życia pracy wszystkich obywateli Unii. Ponieważ polityka społeczna jest niezwykle istotna, problematyka ta poruszana jest również na polskiej scenie politycznej. w 2007r. obejmująca rządy Platforma Obywatelska zaproponowała swój program zmian polityki społecznej, stawiając zasadniczy cel: wyrównanie szans i zmianę sytuacji osób naprawdę potrzebujących pomocy. Modyfikacje te mają służyć rozwojowi aktywności obywateli, samodzielności oraz odpowiedzialności za iebie i wspólnoty, do których należą. Zaprezentowane zmiany powinny opierać się I satysfakcji polskiej rodziny 73 Katarzyna Głąbicka, Integracja europejska, Radom 2001, str. 106‐ 109 Strona51 na 4 filarach: II sprawnym rynku pracy III solidarności między pokoleniami IV społecznemu zaufaniu. Aby dobrze zobrazować problem postaram się pokrótce omówić wszystkie IV filary i próby rozwiązania problemów jakie prezentują. Na początku trzeba zauważyć, że zdecydowanie najistotniejszym przykładem nierówności w Polsce stanowi zróżnicowana sytuacja rodzin. Mając świadomość, że to właśnie rodzina jest podstawową komórką społeczna, Platforma Obywatelska stara się tworzyć warunki by rodzina mogła być samodzielna ekonomicznie. Oznacza to prócz świadczeń finansowych, równomierny dostęp do edukacji i pracy wszystkich obywateli. Niewątpliwie poprawa sytuacji polskiej rodziny wiążę się z aktywnością zawodową kobiet. w dzisiejszych czasach już coraz mniej, chociaż jeszcze w widoczny sposób, odczuwa się dyskryminację płci żeńskiej w sferze zawodowej. Kobiety rzadziej są przyjmowane do pracy, z uwagi na ewentualne przyszłe macierzyństwo i stereotypowe przekonanie o mniejszym zaangażowaniu. Aby zburzyć budowany od wieków mit, po stara się wprowadzać istotne zmiany w tej kwestii; przede wszystkim upowszechniając: zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, zatrudnienia podczas sprawowania opieki nad dzieckiem czy też specjalnym programom powrotu kobiet na rynek pracy po okresie opieki nad dziećmi. Nasza polityka zachęca do upowszechniania korzystania z urlopu wychowawczego obojga rodziców, a także stopniowego wydłużenia urlopu macierzyńskiego. co więcej, jak można zauważyć ostatnimi czasy, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej walczy z dyskryminacją poprzez reklamy emitowane w mediach. Aby pomóc rodzinie i wyrównać poziom życia polskich gospodarstw domowych Platforma opracowuje również program wsparcia dla rodzin wielodzietnych oraz stara się wdrażać skuteczny system alimentacyjny by móc zapewnić dzieciom należyte świadczenia. Kolejnym filarem, na który składa się polityka społeczna jest sprawny rynek pracy. Opiera się on między innymi na wyeliminowaniu przejawów dyskryminacji wobec osób niepełnosprawnych. Działania te przede wszystkim objawiają się w promocji zatrudnienia niepełnosprawnych oraz zapewnieniu edukacji i profesjonalnych usług doradztwa zawodowego. co więcej, by rynek pracy stawał się bardziej atrakcyjny i zarazem i potrzebom zmieniającej się gospodarki. Trzecim filarem, o którym mowa w programie naszej partii jest solidarność między pokoleniami. Dlatego jednym z najważniejszych celów jest zrównoważenie obecności Strona52 konkurencyjny niezbędny jest taki model edukacji, by sprostał zadaniom cywilizacyjnym na rynku pracy osób najmłodszych i najstarszych. Ponieważ wiele osób po ukończeniu studiów ma problem ze znalezieniem pracy adekwatnym do swojego wykształcenia, często decydują się na migrację w celu znalezienia lepszego życia poza granicami Polski. Aby zmniejszyć to zjawisko należy uatrakcyjnić oferty na rodzimym rynku, a także stale utrzymywać kontakt z osobami wyjeżdżającymi, by mieć świadomość oczekiwań i marzeń młodych Polaków. Jeżeli natomiast chodzi o starszą generację, warto zachęcać ich do jak najdłuższej aktywności zawodowej wprowadzając korzystne ulgi, podnosząc płace i zwiększając wiek emerytalny. 74 Ostatnim już aspektem wpływającym na politykę społeczną jest społeczne zaufanie. Aby to osiągnąć konieczne jest stworzenie infrastruktury wsparcia rozwoju organizacji pozarządowych. Bowiem ułatwi to ich intensywniejsze funkcjonowanie w regionach opóźnienia cywilizacyjnego i niskiego potencjału rozwojowego. w ten sposób nie tylko państwo będzie czerpało korzyści, ale przede wszystkim obywatele, a przecież to jest w tym wszystkim najważniejsze. Jak pokazują powyższe przykłady polityka społeczna, a dokładnie wyrównanie szans to długa i mozolna praca. Mimo, że Unia Europejska tak wiele czasu i uwagi poświęca polityce społecznej nie możemy zapomnieć, że jest to jedna z najistotniejszych spraw, gdyż dotyczy nas wszystkich, każdego Polaka, a przecież chyba wszystkim nam chodzi o jedno: by w Polsce nie było nierówności a Polakom żyło się lepiej. Bibliografia: 1. Katarzyna Głąbicka, Integracja europejska, Radom 2001. 2. Ewa Małuszyńska, Bohdan Gruchman, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Warszawa2010. 74 Program PO, Polska zasługuje na cud gospodarczy, str.10‐12 Strona53 3. Program PO, Polska zasługuje na cud gospodarczy. MAŁGORZATA BUDZIŃSKA STOSUNKI GOSPODARCZE Z PAŃSTWAMI SPOZA UNII EUROPEJSKIEJ Polityka gospodarcza Platformy Obywatelskiej wobec wielkich mocarstw: Stanów Zjednoczonych i Chin Od 20 lat dominuje w naszej polityce kurs zachodni. Najważniejsze ugrupowania polityczne widzą przyszłość naszego kraju opartą na wtopieniu się w struktury UE. o reszcie świata nasz polityczny establishment zapomniał, tudzież wolał nie pamiętać. W naszym programie wyborczym ogłoszonym w 2007 roku określono w punkcie 12. zatytułowanym „Silna i bezpieczna Polska w Unii Europejskiej”, stosunki Polski z niektórymi krajami spoza Unii Europejskiej. Omówione zostało strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi. Podkreślono ważność utrzymania możliwie bliskich i sojuszniczych związków z tym państwem. Partia jest za utrzymaniem amerykańskiej obecności w Europie i pielęgnowaniu strategicznego partnerstwa polsko-amerykańskiego. Obok powiązań w sferze bezpieczeństwa, mówimy o rozwoju kontaktów i współpracy w innych dziedzinach, zwłaszcza w sferze gospodarczej. Podkreślamy, że szczególnie pożądany jest wzrost inwestycji amerykańskich w Polsce.75 STANY ZJEDNOCZONE Stany Zjednoczone i Unia Europejska są obecnie największymi światowymi potęgami ekonomicznymi i najważniejszymi dla siebie partnerami, sytuacja gospodarcza każdego z nich ma zasadnicze znaczenie dla światowej koniunktury gospodarczej. Ponadto USA i UE posiadają duży wpływ na decyzje międzynarodowych instytucji gospodarczych i finansowych oraz tworzenie regulacji w gospodarce światowej. Unia Europejska i Stany Zjednoczone są dla siebie najważniejszymi partnerami gospodarczymi. Łączna wartość dwustronnej wymiany towarowej wyniosła w 2009 r. około 75 Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007 Strona54 370 mld dolarów, co stanowi około 20% wartości całego handlu zagranicznego obu partnerów oraz 8% handlu światowego, przy czym deficyt USA w wymianie towarowej z UE osiągnął około 80 mld dolarów. Wartość wzajemnego handlu i inwestycji byłaby wyższa, gdyby nie mechanizmy ochronne (cła, ograniczenia ilościowe i bariery pozataryfowe), których stosowanie wywołuje liczne spory handlowe. Wynikają one głównie z ograniczeń w dostępie do rynku, a także z istnienia nierównych warunków konkurencji. Niebagatelną rolę odgrywają także inne czynniki, wykraczające poza zagadnienia ściśle handlowe. w przypadku UE najczęściej jest to troska o ochronę środowiska oraz bezpieczeństwo żywności, natomiast ze strony USA źródłem zastrzeżeń są stosunki gospodarcze UE z państwami, wobec których USA unilateralnie stosuje sankcje. Stany Zjednoczone i Unia Europejska, jako najbardziej uprzemysłowione gospodarki, mają wiele wspólnych interesów, które dzięki współpracy udaje się skutecznie realizować w ramach działalności międzynarodowych instytucji finansowych (np. Międzynarodowego Funduszu Walutowego – MFW) i na forum innych organizacji międzynarodowych (np. WTO). Partnerzy dążą do wypracowania wspólnych stanowisk w wielu kwestiach, aby podczas negocjacji w WTO przeforsować przyjęcie jak najkorzystniejszych zarówno dla UE, jak i dla USA zasad funkcjonowania systemu handlu międzynarodowego. Dzięki współpracy transatlantyckiej wynegocjowano m.in. stosunkowo niskie cła w handlu artykułami przemysłowymi, których głównymi eksporterami są kraje uprzemysłowione. Ograniczono także możliwość subsydiowania eksportu tych towarów pod groźbą procedur antydumpingowych, często stosowanych przez UE i USA. W interesie USA i UE jest też liberalizacja przepływu kapitału. Szczególnie atrakcyjnymi miejscami inwestycji są tzw. rynki wschodzące (emerging markets), potrzebujące kapitału zagranicznego. Opowiadamy się za zdecydowanie większym powiązaniem gospodarczym z UE. na USA, pomimo bardzo dobrych stosunków politycznych, przypada zaledwie 3% obrotów handlowych RP. Jednak w związku z rozstrzygniętym przetargiem na zakup samolotu wielozadaniowego F-16 i realizacją oferty offsetowej, szacowanej na 6-10 mld dolarów, w najbliższych latach możemy oczekiwać zwiększenia dynamiki współpracy gospodarczej 76 Artur Gradziuk, Stosunki gospodarcze UE‐USA. Konsekwencje dla Polski Strona55 Polski z USA.76 Strona rządowa aktywnie uczestniczyła w przygotowaniu propozycji współpracy, jaką Unia Europejska złożyła nowej administracji amerykańskiej. 77 Nasze stosunki gospodarcze ze Stanami Zjednoczonymi to głównie wymiana handlowa, która zamknęła się w ubiegłym roku na poziomie ok. 6 mld dolarów. Musimy ustosunkować sie także do innego zjawiska. Należy poważnie traktować sygnały, że w perspektywie kilku-kilkunastu lat powstanie transatlantycka strefa wolnego handlu, która by obejmowała Unię Europejską i Stany Zjednoczone. Taki obszar wspólnie wypracowywałby 60% światowego produktu brutto. Choć nasza partia nie zajęła stanowiska w sprawie dotyczącej ściślejszej integracji gospodarczej Europy i Stanów Zjednoczonych, to jesteśmy zwolennikami pogłębiania tych stosunków. Wynika to z dwóch przesłanek. po pierwsze, w Polsce mamy do czynienia z generalnie pozytywnym odniesieniem do USA. Drugą przesłanką jest fakt wzrastającego znaczenia gospodarczych stosunków Polski ze Stanami Zjednoczonymi. Chcielibyśmy zaproponować dwie inicjatywy. po pierwsze, rząd mógłby rozważyć zaproponowanie, by USA traktowały Unie jako jeden podmiot w swojej polityce utrzymywania ruchu bezwizowego. Drugi pomysł, to w ramach transatlantyckiej strefy wolnego handlu, Polska mogłaby zaproponować otworzenie wzajemnych rynków pracy: amerykańskiego dla obywateli Unii Europejskiej i europejskiego dla obywateli USA. Działanie takie na pewno przyczyniłoby sie do racjonalniejszego wykorzystania zasób ludzkich na obu kontynentach, a także zapewniłoby trwałość związków nie tylko ekonomicznych, ale także interpersonalnych miedzy Amerykanami i Europejczykami. Polska, postrzegana jako jeden z najbardziej proamerykańskich państw członkowskich Unii, nie wykazała wsparcia dla inicjatywy prezydencji i Komisji Europejskiej, choć im sie także nie sprzeciwiała. Podczas amerykańskiej debaty na temat poszerzenia listy państw, których obywatele nie podlegaliby obowiązkowi wizowego również można było zaobserwować mała skuteczność naszych władz.78 CHINY Partnerstwo strategiczne Unii Europejskiej i Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) 77 Expose premiera Donalda Tuska – fragment dotyczący polityki zagranicznej – 23 listopada 2007 r. 78 Artur Gradziuk, Stosunki gospodarcze UE‐USA. Konsekwencje dla Polski Strona56 rozwija się od połowy lat 90., choć oficjalnie zostało ogłoszone w 2004 r. Nasza partia nie wypracowała sobie własnego stanowiska wobec Chin, dlatego nasza polityka wobec tego państwa jest głównie polityką Unii Europejskiej. Szczególne znaczenie dla obu stron ma wymiana handlowa i stosunki gospodarcze. Wspólnota wyraża zadowolenie z ich rozwoju i jest zainteresowana zacieśnianiem relacji dwustronnych z Chinami także w innych dziedzinach Chiny zajmują czwarte miejsce pod względem gospodarczym w świecie i trzecie pod względem eksportu światowego. są też rosnącą siłą polityczną w stosunkach międzynarodowych. z tych właśnie chcemy pogłębiać strategiczne partnerstwo z ChRL. Choć Unia posiada strategię działania w stosunku do Chin, pozostaje ona przede wszystkim na papierze. w rzeczywistości nie istnieje jedno spójne i długofalowe podejście Wspólnoty do Państwa Środka, wypływające ze wspólnej dla państw unijnych percepcji wyzwań i zagrożeń, jakie stwarzają lub mogą stwarzać Chiny, czy też selekcji potencjalnych obszarów kooperacji i rywalizacji obu podmiotów. Nasza polityka ma w dużej mierze charakter życzeniowy. Faktem jest, że Chiny także nie posiadają strategii wobec UE, ani wizji całości stosunków ze Wspólnotą. Postindustrialna UE jest dla Państwa Środka ważnym partnerem gospodarczym i handlowym. W stosunkach gospodarczych Unia zajmuje pierwsze miejsce wśród partnerów handlowych Chin, a ChRL jest drugim partnerem Wspólnoty. Poza tym, problemem w stosunkach z Chinami jest łamanie praw własności intelektualnej. Chiny nielegalnie skopiowały programy komputerowe, książki, filmy i muzykę warte łącznie około 2,6 mld USD. Podrabiane są też ubrania, buty, etc., co powoduje trudności w działalności przedsiębiorstw europejskich (60 proc. sprzedawanych w Europie produktów podrabianych pochodzi właśnie z Chin). Unia Europejska wyraziła ostatnio polityczną wolę zniesienia obowiązującego od 16 lat embarga na dostawy sprzętu wojskowego do ChRL. Wśród zwolenników zniesienia sankcji znajduje się m.in. Francja, Belgia, Hiszpania i Włochy (a do czasu przejęcia władzy przez kanclerz A. Merkel – także Niemcy). Zdaniem tych państw, Chiny odgrywają ważną rolę w stosunkach międzynarodowych, a ze względu na zmiany w ich polityce wewnętrznej, zakaz można uznać za nieaktualny i motywowany jedynie „wrogością wobec Chin”. Współpraca gospodarcza między Chinami a Unią Europejską podlega ciągłemu rozwojowi. Charakteryzuje ją ogromny potencjał i wzajemna komplementarność, a dla Poważny rozdźwięk między UE a Chinami istnieje w kwestii postrzegani skutków, jakie powinno pociągać za sobą „partnerstwo strategiczne”. Dla UE partnerstwo w wymiarze „strategicznym” oznacza wszechstronność, wielowymiarowość wielopłaszczyznowość Strona57 dalszego rozwoju Chin niezbędne jest zacieśnianie stosunków z kontynentem europejskim. stosunków w wymiarze dwustronnym, jak i globalnym. Dla Chin ma ono konotację geostrategiczną i geopolityczną, co oznacza, że Chiny rozwijają intensywne kontakty gospodarcze i polityczne z państwami członkowskimi Unii, aby zwiększyć szanse na stworzenie wielobiegunowego świata i osłabić dominację Stanów Zjednoczonych w stosunkach międzynarodowych. Faktem jest, iż nasz kontynent przeżywa spore problemy demograficzne. Spadek liczby ludności spowoduje problemy ekonomiczne. Przyjmowanie milionów obcych kulturowo imigrantów może być przysłowiowym „leczeniem dżumy rakiem”. Kraje Europy w coraz mniejszym stopniu liczą się w globalnej rozgrywce. USA są osłabione w wyniku wojen w Iraku i Afganistanie. Rola państw spoza kręgu cywilizacji łacińskiej rośnie. Pod wpływem europejskiego osłabienia nasze elity polityczne powinny zacząć szukać alternatywnych sojuszy, choć równie dobrze mogą pozostać przy obecnych koncepcjach. Taki stan rzeczy jest dla nich bardzo wygodny. Łatwiej jest opierać się na utartych projektach, aniżeli wymyślić coś nowego. Rozwój integracji europejskiej zdejmuje z nich potrzebę dźwigania odpowiedzialności za własny kraj. w sytuacji, gdy nastąpi zbliżenie Polski z Chinami, stanie się ich ważnym, europejskim sojusznikiem będzie bardzo trudne. o tę pozycje mogą starać się np. Niemcy. Nie wiadomo, czy okażemy się dość atrakcyjnym partnerem. Patrząc obecnie na naszą politykę zagraniczną należy raczej spodziewać się kontynuacji kierunku euroatlantyckiego. Nie można jednak wykluczyć, iż kiedyś władze w naszym kraju przejmą ludzie, którzy podważą „euroatlantycki” dogmat i znajdą dla Polski dobre miejsce w zmieniającym się świecie. Bibliografia: 1. „Newsweeku Polska” (nr 37/2010 12.09.2010 - "Razem mimo wszystko") 2. Informacja Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego dotycząca zadań polskiej polityki zagranicznej w 2009 roku. 3. Expose premiera Donalda Tuska – fragment dotyczący polityki zagranicznej – 23 listopada 2007 r. Strona58 4. „fakt.pl” z dnia 18.08.2009 – „Uczmy się od Chin” wypowiedź byłego wicepremiera Grzegorza Kołodki JULIANA DYMIŃSKA STOSUNKI GOSPODARCZE Z PAŃSTWAMI SPOZA UNII EUROPEJSKIEJ Polityka gospodarcza Platformy Obywatelskiej wobec państw bloku wschodniego: Rosji i Ukrainy Osobny podpunkt w naszym programie poświęciliśmy stosunkom z Rosją. Polityka wobec Rosji wymaga wyzbycia się zbędnych emocji i pustych gestów. Nie mogą one utrudniać osiągania wspólnych celów politycznych. Dostrzegając w rosyjskiej polityce wobec Polski nieprzyjazne akcenty oraz nieprzezwyciężone kompleksy, chcemy prowadzić politykę „długiego marszu” polegającą na cierpliwym dialogu politycznym z Moskwą, wyjaśnianiu rozbieżności i eliminowaniu napięcia. Podkreślamy znaczenie historii stosunków dobrosąsiedzkich oraz szerokich kontaktów gospodarczych, społecznych, kulturalnych i samorządowych.79 Naszym ważnym partnerem w tej części Europy pozostaje Ukraina. Chcemy konsekwentnie wspierać przemiany demokratyczne w tym kraju i jego dążenia do integracji z Zachodem ze świadomością, iż to przede wszystkim polityczna wola i społeczna mobilizacja samych Ukraińców jest miarą tych aspiracji i warunkiem ich powodzenia. Będziemy niezmiennie pozostawać sojusznikiem Ukrainy w jej zbliżaniu się do NATO i UE.80 ROSJA Unia Europejska jest głównym partnerem handlowym Rosji, ale istnieje nierówność w tych stosunkach gospodarczych. Rosja nie jest zainteresowana podjęciem konkretnych zobowiązań lub nawiązaniem współpracy na drodze instytucjonalnej. Jednakże Rosja jest również bardzo świadoma znaczenia stosunków gospodarczych z UE. Rosja jest bardzo atrakcyjną propozycją dla UE w odniesieniu do jej rezerw surowców, a UE jest bardzo 79 Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007 80 Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007 Strona59 wiarygodnym partnerem dla Rosji, choćby ze względu na nowoczesne technologie unijne. Jednak, naszym zdaniem, Rosja potrzebuje więcej niż tylko surowców, aby stać się wysoko rozwiniętym krajem uprzemysłowionym. Mimo problemów politycznych w stosunkach dwustronnych, Rosja jest coraz ważniejszym partnerem gospodarczym Unii Europejskiej. od 2000 r. udział Rosji w wymianie handlowej UE z krajami trzecimi wzrósł dwukrotnie. Obecnie kontakty gospodarcze między Rosją i Unią Europejską są dość obszerne. Rosja jest trzecim eksporterem krajów unijnych, a rynek rosyjski zajmuje czwarte pod względem znaczenia miejsce dla produkcji krajów członkowskich Unii Europejskiej. Głównymi partnerami handlowymi Rosji są w UE Niemcy (na które przypada 31% całego unijnego eksportu do Rosji i 19 proc. importu), Holandia i Włochy. Polska jest jednym z krajów, które mają największy deficyt w handlu z Rosją, Uznajemy Rosję za jednego z ważniejszych partnerów gospodarczych Polski i Unii i podejmujemy starania na rzecz kształtowania korzystnego klimatu dla rozwoju relacji handlowych i gospodarczych z tym krajem. Służy temu w szczególności rozwijający się dialog polityczno-gospodarczy w stosunkach dwustronnych. Naszą intencją jest poszukiwanie obszarów możliwej intensyfikacji współpracy gospodarczej z Rosją oraz rozwiązywanie w drodze dialogu ewentualnych kwestii problemowych, jakie mogą się pojawiać w relacjach Rosja – UE. Przywiązujemy dużą wagę do wykorzystywania w kontaktach z Rosją instytucjonalnych płaszczyzn dialogu, takich jak dwustronne komisje i grupy robocze. Po zniesieniu embarga na polskie artykuły mięsne i roślinne, wycofaliśmy swoje weto na przyjęcie mandatu negocjacyjnego nowej umowy o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i Federacją Rosyjską, a także w odniesieniu do przystąpienia Rosji do OECD. Kroki te stworzyły przesłanki dla normalizacji kontaktów i podjęcia gospodarczego dialogu. 81 Nasz europoseł Jarosław Wałęsa uważa, że „przystąpienie Rosji do Światowej Organizacji Handlu (WTO) w znacznym stopniu przyczyniłoby się do dalszej poprawy stosunków gospodarczych pomiędzy UE a Rosją, a także utorowałoby drogę do zawarcia przez obydwu partnerów umowy o głębokiej i zakrojonej na szeroką skalę integracji 81 Jarosław Kuśpit „Stosunki gospodarcze z Rosją w warunkach członkowstwa Polski w Unii Europejskiej” 82 http://www.jaroslawwalesa.pl/260/wspolprace-ue-z-rosja-nalezy-zaciesniac-ale-przestrzegajac-wspolnych-zasad Strona60 gospodarczej w oparciu o zasadę prawdziwej wzajemności”. 82 UKRAINA Stosunki polsko-ukraińskie były właściwie nieobecne w kampanii wyborczej Platformy Obywatelskiej. Pięć lat po pomarańczowej rewolucji Ukraina przestała być modna. Jak w tym kontekście będą się kształtować relacje polsko-ukraińskie pod rządami czwartego prezydenta niepodległej Polski? Zwycięstwo Bronisława Komorowskiego będzie oznaczać, że cała władza znajdzie się w praktyce w rękach Platformy Obywatelskiej; polityka Polski wobec Ukrainy będzie więc polityką PO. Dotychczasowe działania tej formacji w odniesieniu do Ukrainy budzą co najmniej ambiwalentne uczucia. Obecny polski rząd wydaje się podchodzić pragmatycznie do współpracy polsko-ukraińskiej, oczekując przede wszystkim wymiernych efektów i przedkładając je nad dalekosiężne, strategiczne cele, takie jak perspektywa członkostwa Ukrainy w Unii Europejskiej. Naszym ważnym celem jest umocnienie pozycji Polski w Unii Europejskiej. Realizacji tego celu ma służyć inicjatywa Partnerstwa Wschodniego. Nie ulega wątpliwości, że Partnerstwo służy zbliżeniu Ukrainy do Unii Europejskiej, niemniej jednocześnie program ten prowadzi do deprecjacji relacji polsko-ukraińskich, priorytetem staje się bowiem współpraca całej UE z jej sześcioma wschodnimi partnerami. Partnerstwo Wschodnie pozwala też polskiemu rządowi na sprzeczność pomiędzy polityką ukraińską i polityką europejską Polski: możemy realizować naszą politykę wobec Ukrainy w europejskich ramach za cenę rezygnacji z kontrowersyjnych z perspektywy naszych europejskich partnerów postulatów, takich jak członkostwo Ukrainy w UE. Jako członek Unii Europejskiej jesteśmy krajem, który ma możliwość wesprzeć Ukrainę na drodze integracji z Europą. Mamy nadzieję, że eurointegracyjne aspiracje wschodniego sąsiada zostaną w najbliższym czasie zrealizowane. Jednak wiele zależy przede wszystkim od samej Ukrainy. Warunkiem wiarygodności naszych argumentów może być jedynie stały postęp w ukraińskich reformach. Jednocześnie we współpracy z Ukrainą, Powinniśmy przystąpić do działań w UE, umożliwiających szybkie zawarcie umowy o wolnym handlu i umowy stowarzyszeniowej. Nasi eurodeputowani podkreślili, że szeroko zakrojona i kompleksowa strefa wolnego handlu powinna zapewnić stopniową integrację Ukrainy z rynkiem wewnętrznym między UE a Ukrainą, mających na celu zabezpieczenie dostaw energii dla obu stron, w tym Strona61 UE poprzez rozszerzenie czterech swobód na ten kraj. Wezwali również do dalszych umów niezawodnego systemu przesyłu ropy i gazu. Ukraina powinna w pełni wdrożyć i ratyfikować.83 Radosław Sikorski postuluje, by Ukraińcom ułatwiać możliwość podróżowania do państw UE, znosząc w dalszej perspektywie obowiązek wizowy. "Zaapelowałem i sądzę, że duże wrażenie wywarł mój apel, w sprawie przyznania Ukrainie, i to już podczas wizyty prezydenta Janukowycza (w Brukseli), mapy drogowej dojścia do ruchu bezwizowego" stwierdził. to najwyraźniejszy sygnał polityczny, jaki możemy wysłać Ukraińcom i prezydentowi Ukrainy, że widzimy ich przyszłość w Europie. Jak dotychczas na rozpoczęcie negocjacji o wprowadzeniu systemu bezwizowego z Ukrainą nie chciały się jednak zgodzić inne kraje UE, w tym przede wszystkim Niemcy, które wskazywały na duże ryzyko nielegalnej imigracji, czy też przemytu ze wschodu. na szczycie UE – Ukraina jesienią 2008 roku, kiedy rozpoczęto negocjowanie umowy stowarzyszeniowej UE z Ukrainą, Kijów otrzymał jedynie obietnicę stworzenia systemu bezwizowego "w długiej perspektywie". Z zadowoleniem przyjęliśmy dokument Komisji Europejskiej, będący zachętą dla Ukrainy w zamian za realizację wymaganych reform. Znalazła się w nim obietnica wsparcia UE dla zatwierdzenia przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy pakietu pomocowego w wysokości 610 mln euro oraz przywrócenia pakietu wsparcia dla Ukrainy na program modernizacji systemu przesyłu gazu, wejście Ukrainy do głębokiej strefy handlu, możliwe członkostwo Ukrainy w Europejskim Traktacie Energetycznym oraz możliwość otrzymania znaczącego wsparcia finansowego i technicznego w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedzkiej, w wysokości 435 mln euro. Popieramy „Plan działania Unii Europejskiej dla Ukrainy”. Plany te są instrumentami „nowej polityki sąsiedztwa”, jaką UE prowadzi wobec tych graniczących z nią krajów, którym nie obiecuje akcesji. Porozumienia te dają krajom sąsiedzkim liczne korzyści: dostęp do unijnych programów edukacyjnych i badawczych, współdziałanie w kontroli granic i inne preferencje – w zamian za demokratyzację i dochodzenie do europejskich standardów polityczno- gospodarczych (np. w zakresie ochrony własności intelektualnej).84 „Newsweeku Polska” (nr 37/2010 12.09.2010 - "Razem mimo wszystko") 84 Informacja Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego dotycząca zadań polskiej polityki zagranicznej w 2009 roku. Strona62 83 Wobec Ukrainy zrodziły się dwie postawy Unii Europejskiej. Pierwsza, to podejście „poczekać i zobaczyć”, ocenienie rezultatów wyborów parlamentarnych na Ukrainie. Druga postawa, to stwierdzenie, że UE nie powinna podejmować żadnych działań, dopóki Ukraina nie wypełni Planu Działania. Biorąc pod uwagę całą historię kontaktów Unii Europejskiej i Ukrainy, możemy z całą stanowczością stwierdzić, w kształtowaniu dwustronnych iż obie strony dokonały ogromnego postępu stosunków. Ukraina i UE przewartościowały założenia wzajemnych relacji, co było w pewnej mierze pochodną zmiany strategicznych celów polityki zagranicznej. Jesteśmy przekonani, że obie strony zrobiły znacznie mniej, niż można było zdziałać. Unia Europejska mogła nadać Ukrainie status gospodarki rynkowej oraz rozpocząć negocjacje w sprawie ułatwień wizowych znacznie wcześniej. z kolei Ukraina mogła stać się członkiem WTO znacznie wcześniej (akces w 2008 r.). Polityka gospodarcza Ukrainy, naszym zdaniem, powinna prowadzić w UE do zrewidowania perspektyw wobec Ukrainy i – być może – do rozważenia opcji jej rzeczywistego członkostwa w Unii. Wydaje się, że Parlament Europejski powinien teraz krytycznie spojrzeć na swoją politykę i przypomnieć sobie uchwałę, w której witał z radością europejskie aspiracje Ukrainy, twierdząc, że będzie je wspierać. Nadszedł więc czas, by te przemiany wesprzeć. i tego obecnie Ukraina oczekuje od UE. i tutaj mamy wielką rolę do odegrania. Jesteśmy zdania, popierając dążenie Ukrainy do wejścia do Unii Europejskiej, że i dla nich ta integracja jest kluczowa, podobnie jak strategia przeprowadzenia społecznych i gospodarczych reform. Powinniśmy tworzyć mocną grupę wewnątrz UE, która byłaby wsparciem dla prozachodniej polityki Ukrainy. Polskie doświadczenia wskazują, że mimo problemów droga ku demokratycznym przemianom jest słuszna i nie można z niej zawrócić. Bibliografia: Strona63 1. Jarosław Kuśpit „Stosunki gospodarcze z Rosją w warunkach członkowstwa Polski w Unii Europejskiej” 2. MINISTERSTWO GOSPODARKI DEPARTAMENT STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH z ZAGRANICĄ Współpraca gospodarcza Polska Ukraina na http://www.ukrainepoland.com/handel/handel 3. http://www.jaroslawwalesa.pl/260/wspolprace-ue-z-rosja-nalezy-zaciesniac-aleprzestrzegajac-wspolnych-zasad ŁUKASZ GLOGOWSKI PODMIOTOWOŚĆ W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH- UE CZY PAŃSTWA? Aby zastanowić się nad pytaniem zamieszczonym w temacie trzeba najpierw postawić sobie pytanie o to, czym jest podmiotowość w rozumieniu stosunków międzynarodowych. Zadajmy, więc sobie pytania, czym jest podmiotowość, kiedy możemy o niej mówić, jakie są jej skutki, krótko mówiąc, co oznacza bycie podmiotem w stosunkach międzynarodowych. Po pierwsze zdefiniujmy sobie, kogo możemy nazwać podmiotem w stosunkach międzynarodowych. Zgodnie ze zwyczajem, gdyż definicji, jako takiej nie znajdziemy w żadnym traktacie, ani innym akcie prawa międzynarodowego, za podmiot uznać możemy kogoś, kto posiada dwie cechy- Zdolność prawnomiędzynarodową i zdolność do czynności prawnomiędzynarodowych. Pierwsza oznacza zdolność posiadania praw i obowiązków międzynarodowych, a druga oznacza zdolność do zdobywania i zaciągania zobowiązań międzynarodowych poprzez własne działanie. Po drugie zdefiniujmy sobie atrybuty, jakie podmiot w rozumieniu prawa międzynarodowego powinien posiadać. Należą do nich zdolność zawierania umów tractatuum), międzynarodowych(ius dyplomatycznych(ius legatonis) zdolność i zdolność do uczestnictwa do roszczeń ale w stosunkach i odpowiedzialności prawnomiędzynarodowej(ius standi). Ius tractatuum oznacza także zdolności uczestniczenia w organizacjach międzynarodowych, jako że tworzone są one właśnie na mocy umów międzynarodowych. Kolejna rzecz to ius legatonis, czyli zdolność do uczestnictwa w stosunkach dyplomatycznych poprzez przyjmowanie przedstawicielstw dyplomatycznych innych podmiotów jak i poprzez wysyłanie do innych podmiotów swoich przedstawicielstw. Ostatnią zdolnością przysługującą podmiotom międzynarodowym jest tzw. ius standi, czyli zdolność do wysuwania roszczeń jak również odpowiedzialność przed prawem międzynarodowym. Oznacza ona, że podmiot w stosunkach międzynarodowych może występować w postępowaniach przed trybunałami prawa międzynarodowego, zarówno, jako międzynarodowego niesie za sobą wiele przywilejów takich jak zdolność do bycia stroną w umowach międzynarodowych, czy możliwość zaskarżania innych podmiotów prawa Strona64 strona skarżąca jak i strona zaskarżana. Reasumując tę część bycie podmiotem prawa międzynarodowego, jak i wiele obowiązków, takich jak obowiązek przyjęcia przedstawicielstw innych podmiotów prawnomiędzynarodowych, czy odpowiedzialność w razie zaskarżenia postępowania danego podmiotu międzynarodowego. Biorąc to pod uwagę zastanówmy się czy podmiotowość w prawie międzynarodowym powinna być udziałem pojedynczych państw członkowskich, czy Unii Europejskiej, jako takiej. Pierwszym, o czym powiedzieć należy jest fakt, że Unia Europejska w myśl Traktatu Lizbońskiego otrzymuje osobowość prawną 85 . Oznacza to, że jako organizacja międzynarodowa staje się podmiotem prawa międzynarodowego w pełnym tego słowa znaczeniu. Posiada placówki dyplomatyczne w krajach trzecich, do których jeżeli nie ma tam naszych placówek możemy się, jako obywatele Unii zgłaszać w razie potrzeby. Ponadto Unia stała się zdolna do podpisywania traktatów i innych umów międzynarodowych oraz do uczestnictwa w postępowaniach prawa międzynarodowego, jako strona. Aby posiadała reprezentanta na arenie międzynarodowej Unia została ponadto wyposażona w funkcje Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa- Funkcję tę sprawuje obecnie pani Catherine Ashton Należy zaznaczyć jednak, że podmiotowość Unii, jako organizacji międzynarodowej nie wyklucza podmiotowości państw, będących oddzielną grupą podmiotów międzynarodowych. Trzeba podkreślić, że na razie Unia Europejska nie dąży do uzyskania podmiotowości podobnej do podmiotowości „państwa europejskiego”. Oznacza to jedynie częściowe zrzeczenie się suwerenności w rejonie stosunków międzynarodowych, gdyż nadal możemy mieć swoje przedstawicielstwa w krajach trzecich i występować, jako strona w prawie międzynarodowym, gdyż Unia nie zabrania obecnie państwom członkowskim zawierania umów z państwami- członkami Unii jak i z państwami trzecimi, o ile nie naruszają one prawa Unii Europejskiej- przykładem niech będzie chociażby zawarte między rządami Polski i Rosji porozumienie dot. przesyłania gazu(tzw. Umowa gazowa). Nie zabrania również występowania przed sądami prawa międzynarodowego. Jedynym, z czego musimy póki co rezygnować to stanowisko w sprawach międzynarodowych. Nie oznacza to jednak, że nie możemy posiadać swojego stanowiska, a jedynie to, że musimy uzgadniać stanowisko Unii, jako consensus pomiędzy stanowiskami państw członkowskich. uzyskanie 85 przez Unię Europejską podmiotowości równej podmiotowości Art., 47 Traktatu o Unii Europejskiej w brzmieniu Traktatu Lizbońskiego krajów Strona65 Puśćmy jednak wodzę fantazji i zastanówmy się nad tym jakie skutki miałoby członkowskich. czy istniałyby z tego jakieś plusy dla samych członków Unii? Jakie są ewentualne minusy takiej sytuacji? Pierwszym ważnym plusem dla państw członkowskich, w tym dla Polski, jest wzrost pozycji na arenie międzynarodowej. Powstałby nowy silny podmiot o wielkim obszarze terytorialnym, z własną władzą i przedstawicielstwami. Ułatwił by się również proces decyzyjny w samej Unii- wszystkie decyzje zapadałyby na szczeblu brukselskim, gdzie wypowiadałyby się rządy państw, a parlamenty krajowe pełniłyby jedynie funkcje administracyjne jednostek terytorialnych Unii, jakimi mogłyby być państwa członkowskie. Trzeba tu dodać, że decyzje na szczeblu Unii musiałyby zapadać na drodze kompromisu wypracowanego między częściami składowymi, jakimi byłyby państwa członkowskie, w drodze dialogu 86 . Nie można też dopuścić myśli o Unii, gdzie decydowałaby jedna lub kilka części składowych. Ponadto wzrosłaby pozycja państw członkowskich we wszelkiego rodzaju negocjacjach. Światowi potentaci jak sama logika wskazuje inaczej podchodziliby do negocjacji z pojedynczym państwem, a inaczej do negocjacji z całą Unią. Wynika to chociażby z tego, że Unia Europejska stanowiłaby znacznie ważniejszy rynek zbytu niż każde państwo z osobna. to z kolei spowodowałoby polepszenie warunków wszelakiego rodzaju umów. co jednak ważniejsze zmusiłoby państwa zawierające umowę z Unią Europejską do ujednolicenia warunków dla każdego z członków Unii Europejskiej. w praktyce oznaczałoby to na przykład fakt, że Rosja sprzedając gaz musiałaby potraktować w ten sam sposób Niemców i Polaków pod względem ceny i ilości przesyłanego paliwa. Ponadto warto powiedzieć, że jeśli to Unia stałaby się podmiotem prawa międzynarodowego, kosztem państw członkowskich to Bruksela a nie Warszawa czy Berlin musiałaby płacić za rzeczony gaz. Jeżeli zasada płacenia podatków na rzecz Unii zostałaby utrzymana w obecnym kształcie- zależnie od PKB państwa oznaczałoby to de facto mniejsze koszty w rozliczeniu na osobę. co za tym idzie mielibyśmy zapewnione bezpieczeństwo energetyczne w relatywnie niższej cenie niż obecnie. Kolejnym plusem musiałoby być identyczne traktowanie państw Unii na przykład pod względem wizowym. Oznacza to że na przykład Stany Zjednoczone musiałyby jednocześnie potraktować wszystkie państwa- członków UE, co zwiększyłoby w znacznym stopniu szanse wywrzeć presje na inne kraje, co de facto już ma miejsce. Przykładem na potwierdzenie 86 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r.; Rozdział „Unia, która jest wspólnotą” Strona66 zniesienia wiz. a jednocześnie to Unia Europejska mogłaby nałożyć programy wizowe aby moich słów może być zachowanie Komisji Europejskiej wobec Stanów Zjednoczonych. w 2007r. Polska zgodziła się na to aby KE interweniowała w tej sprawie. Komisja poinformowała USA o tym, że jeżeli Stany nie wprowadzą do 2018r. ruchu bezwizowego między nimi a nowymi krajami UE(w tym z Polską) to KE zastanowi się nad wprowadzeniem wiz wobec obywateli Stanów Zjednoczonych. Plusem jest również kwestia bezpieczeństwa w Unii Europejskiej. Jeżeli byłaby jednym mocarstwem światowym musiałaby dbać o dobro swoich granic a co za tym idzie chronić państwa członkowskie w sposób militarny jeżeli zajdzie taka potrzeba. Dla Unii jako państwa potrzebne byłyby jej siły zbrojne 87 , które składałyby się z sił wszystkich państw członkowskich. w razie ataku na państwo członkowskie, w ramach zasady solidarności 88 , zostałby on potraktowany jako atak na całą Unię, co spowodowałoby odwet ze strony innych państw członkowskich na ewentualnego najeźdźcę. Ponadto Unia miałaby obowiązek zapewnić bezpieczeństwo swoim mieszkańcom w czasie pokoju, co wiąże się z pomocą socjalną w przypadku klęsk żywiołowych i innych stanów zagrożenia. Zastanówmy się teraz nad tym, czy są jakieś minusy takiej sytuacji. Jedyny jaki nasuwa mi się na myśl jest fakt oddania sporej części naszej suwerenności w rejonie stosunków międzynarodowych na rzecz Unii Europejskiej. w takim wypadku należałoby przekazać Brukseli kompetencje w zakresie decydowania o polityce zagranicznej i o jej kierunkach. Ale czy to i tak de facto nie będzie działo się w kolejnych latach. w końcu idea Integracji Europejskiej polega na zrzekaniu się części suwerenności na rzecz wspólnoty. co prawda nie dotyczy to jeszcze całego obszaru Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, ale w dalszej perspektywie jest to rzecz nieuchronna. Nieuchronna zarówno przy zrealizowaniu scenariusza o Unii jako organizacji międzynarodowej, jak i w wypadku Unii jako kolejnego supermocarstwa na arenie międzynarodowej, ponieważ Unia Europejska dąży do jak najszerszej Integracji swoich członków. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej popiera w swoim Programie Europejskim Unię, jako wspólnotę państw, a nie jak to jest do tej pory tylko ich porozumienie. Uważamy, że Unia jako Wspólnota spowoduje, że w Europie nie odżyją nacjonalistyczne ambicje i interesy. Nie powtórzy się również dzięki temu piekło lat ’30 i ’40 minionego stulecia, Jesteśmy za wzmocnieniem i usprawnieniem instytucji wspólnotowych 87 Program Europejski Platformy Obywatelskiej RP z 2007r. ; Rozdział „Unia, która mówi jednym głosem” 88 Tamże Strona67 Unii- Komisji Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. Szczególnie wspieramy wzmocnienie siły parlamentu i rozszerzenie zakresu głosowania większościowego. Jednocześnie chcemy Unii pozbawionej hegemona, Unii, która łączy a nie dzieli. Reasumując Unia powinna uzyskać podmiotowość w prawie międzynarodowym równą podmiotowości państw członkowskich. Stanowi to de facto ukoronowanie procesu Integracji Europejskiej. Powinno to być również pożądane przez poszczególne państwa członkowskie w tym Polskę, gdyż sytuacja taka leży w ich interesie. co prawda państwa te będą musiały zrzec się suwerenności w rejonie stosunków międzynarodowych, jednak cenę tą zapłacą za swoje bezpieczeństwo, oraz za wzrost pozycji na arenie międzynarodowej, co opłaca się zarówno Unii jak i państwom członkowskim, w tym Polsce. Bibliografia: 1. Traktat o Unii Europejskiej w brzmieniu Traktatu z Lizbony z dn. 13 grudnia 2007r, Tekst Jednolity Strona68 2. Program Europejski Platformy Obywatelskiej Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 2007 MARCIN MACIEJAK ROZSZERZENIE NA BAŁKANY I TURCJĘ. KWESTIA ISLAMSKA Unia Europejska ma w perspektywie najbliższych lat podjęcie wielu istotnych decyzji, w tym związanych z rozszerzeniem wspólnoty na kolejne państwa. Rodzi się pytanie, czy jesteśmy gotowi na akcesję państw Bałkanów Zachodnich oraz Turcji? Platforma Obywatelska RP w swoich założeniach programowych stawia Polsce cel: stanie się jednym z liderów Unii poprzez swoją aktywność w procesie integracji 89 . Potwierdzeniem tego jest aktywna polityka zagraniczna w wymienionej kwestii. Powtarzające się podczas wielu wizyt dyplomatycznych zapewnienia wsparcia dla państw aspirujących do uczestnictwa w strukturach unijnych nie są tylko pustymi słowami. Najlepszym momentem na udowodnienie tego jest zbliżające się przewodnictwo Polski w Radzie Unii Europejskiej. Będziemy mieli wtedy większą możliwość stymulacji dyskusji, skierowania jej na właściwy tor. Jednym z celów, który powinniśmy sobie postawić winno być wyeksponowanie kwestii potencjalnego rozszerzenia o m.in. wcześniej wspomniane państwa. Pamiętajmy, iż Polska znajdowała się w podobnej sytuacji stosunkowo niedawno. Wyrazy poparcia dla naszej akcesji do Unii Europejskiej były wysyłane z praktycznie każdego kraju starej piętnastki. Dziś to my mamy, wręcz obowiązek podać pomocną dłoń innym. Nasze stosunki z wcześniej wymienionymi państwami są bardzo dobre, więc powinniśmy się szczególnie poczuć do stania się ich przewodnikami w drodze do Unii Europejskiej. Unia nie byłaby pierwszą organizacją w ramach której współpracowaliśmy z częścią państw wspomnianych regionów. Turcja jest członkiem Paktu Północnoatlantyckiego od 1952 roku, natomiast Albania i Chorwacja stały się członkami NATO stosunkowo niedawno, bo w 2009 roku. Zapewne pamiętamy, iż my także poprzedziliśmy naszą akcesję do Unii Europejskiej w 2004 roku przystąpieniem do NATO w 1999 roku. Podczas dyskusji przywołuje się często temat zróżnicowania kulturowego i religijnego państw aspirujących do członkostwa w Unii Europejskiej. Jako Platforma Obywatelska uważamy, iż celem integracji nie powinna być uniformizacja, ale jedność w różnorodności90. 89 90 Program wyborczy Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007, s. 75 Tamże, s.75 Strona69 Jest to szczególnie ważne dla nas – Polaków, którzy cenimy sobie tradycję, unikatowość swojej kultury. Podobnie sytuacja wygląda z Turcją i krajami Bałkanów Zachodnich. Szczególnie Bałkany są swoistą mieszanką kulturowo-religijną. Zjednoczona Europa pozbawiona tego ostatniego elementu pozostaje niekompletna. Naszym zdaniem powinna być wspólnotą, a nie jedynie porozumieniem państw. Dzięki temu możemy uniknąć sytuacji wybuchu nacjonalistycznych tendencji, które miały miejsce w latach trzydziestych i czterdziestych ubiegłego wieku 91 . Wiemy co się wtedy stało i nie chcemy powtórki z historii. Jest to istotny problem, co pokazała sytuacja na Bałkanach w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych, kiedy to wybuchł tam konflikt pozbawiający życia i dachu nad głową setek tysięcy ludzi. Aby nie doprowadzić do kolejnego wybuchu wzajemnych resentymentów należy działać na rzecz integracji wcześniej wymienionych państw. Nie tylko Bałkany były obszarem konfliktu w ostatnich latach. Jeżeli przyjrzymy się dokładniej kartom historii Europy, to znajdziemy wątek dotyczący sporu nad przyszłością Cypru zamieszkiwanego w 80% przez Greków i 20% przez Turków. Liczymy, iż proces integracji Turcji z Unią Europejską zakończy się ugodowym rozwiązaniem tego konfliktu oraz innych, które mają miejsce w Europie. Akcesja kraju znajdującego się w południowo-wschodniej Europie wiąże się niewątpliwie z kosztami lecz zysk może być zdecydowanie większy niż poniesione nakłady. Nie negujemy, iż państwa chcące przystąpić do Unii Europejskiej nie zawsze są w stu procentach gotowe na to, ale nie można pomijać faktu zrobienia przez nie kroku milowego w stronę standardów demokratycznych i gospodarczych. Ówczesna Turcja posiada kamień węgielny w postaci reform Mustafy Kemala Paszy zwanego Atatürkiem, czyli Ojcem Turków. Właśnie ta podstawa pogłębiana przez kolejne wybory, referenda, aktywność obywatelską mieszkańców Turcji sprawia, iż kraj ten powoli dorasta do stania się jedną z części Unii Europejskiej. Wielokrotnie byliśmy świadkami tych procesów i uważamy je za istotne. Jako Platforma Obywatelska uważamy, iż Europa nie kończy się na Bugu. Powinniśmy doprowadzić swoimi słowami i działaniami w zakresie wspólnej polityki zagranicznej do zwiększenia zainteresowania i dostępności „wyboru europejskiego” 92 . Trzeba pamiętać o licznych profitach z jakimi wiąże się członkostwo w Unii Europejskiej. Nie chodzi tylko o instrumenty gospodarcze w postaci wsparcia wielu projektów, czy 91 s.1 92 Program europejski PO, http://bemowo.platforma.org/dokumenty/16/program_europ_po.doc, Tamże, s.3 Strona70 to państw czy też ich mieszkańców. Przy rozszerzaniu się Unii trzeba skupić się na rozwoju współpracy we wszystkich dziedzinach gospodarki, polityki oraz kontaktów między społecznościami. Często przywoływane kwestie aksjologiczne, tradycja Europy są stawiane w opozycji z kulturą oraz religią niektórych państw aspirujących do członkostwa w Unii Europejskiej. Szczególnie często używa się przykładu Turcji oraz ludności muzułmańskiej zamieszkałej w krajach bałkańskich. Platforma Obywatelska uważa, iż tożsamość cywilizacyjna i międzynarodowa Unii Europejskiej opiera się na europejskich wartościach, których rdzeniem jest chrześcijaństwo oraz dziedzictwo kolejnych epok kształtujących niepowtarzalną koncepcję osoby ludzkiej. Uważamy ponadto, że celem Unii Europejskiej powinno być chronienie różnorodności tworzących ją kultur i narodów. Wspomniana wcześniej maksyma „jedności w różnorodności” doskonale wpisuje się w ten sposób myślenia, który przyświeca naszemu programowi, który konsekwentnie realizujemy. Idea solidarnej Unii jest nam bliska, ponieważ jest ona fundamentem integracji. Nowe projekty mogą ożywić poczucie solidarności. Sprzeciwiamy się zmniejszaniu unijnego budżetu, ponieważ uważamy, iż nie można mieć więcej Unii za mniej pieniędzy 93 . Jest to szczególnie ważne w procesie integracji. Naszym celem jest lepsze połączenie wyobraźni oraz interesów tych, którzy dzielą się z innymi, jak i tych, którzy otrzymują wsparcie. Nie jest ono przejawem dobroczynności, ale elementem i warunkiem kontraktu integracyjnego. Podtrzymanie i rozwinięcie mechanizmów wsparcia jest żywotnym interesem w zakresie rozszerzania się Unii Europejskiej o nowe państwa. Powinniśmy o tym pamiętać. Platforma Obywatelska będzie dążyła do stworzenia warunków do poważnej debaty o najważniejszych kwestiach polityki zagranicznej podczas swojej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Podobnie chcemy przeszczepić to na grunt polskiego parlamentu. Dialog na który konsekwentnie stawiamy jest realny już dzisiaj. Dyskusja bez epitetów, oskarżeń umożliwi znajdowanie ponadpartyjnego porozumienia zarówno w kwestiach odnoszących się do polskiego podwórka, jak i polityki zagranicznej, wizji Unii Europejskiej. Musimy mówić jednym głosem jako Unia w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, a także jako Polska w ramach Unii. Poparliśmy projekt ustanowienia funkcji unijnego ministra spraw zagranicznych. Dzięki temu siła argumentacji Europy, a co się z tym wiąże i Polski, stanie się zdecydowanie większa niż gdyby kraje członkowskie 93 Tamże, s.2 Strona71 usiłowałyby przekonać do swojego stanowiska inne państwa pojedynczo. Jest to niewątpliwy atut tego rozwiązania. Aby działać skutecznie w ramach Unii Europejskiej polskie partie polityczne mogą się zrzeszać we frakcjach w Parlamencie Europejskim. Na pewno będziemy mieli większą szansę na realizację naszych postulatów z powodu partycypacji w Europejskiej Partii Ludowej, czyli największej grupie parlamentarnej w Parlamencie Europejskim. Nasze zdanie jest istotne także z powodu pozycji zajmowanej w tej formacji, pamiętajmy iż Platforma Obywatelska wraz Polskim Stronnictwem Ludowym jest silnym polskim głosem w ramach Europejskiej Partii Ludowej. Żałujemy, iż inne polskie partie polityczne nie dołączyły do naszej frakcji, ponieważ jeszcze mocniej moglibyśmy walczyć o polskie interesy w Unii Europejskiej. Jednakże nawet bez tego udaje nam się osiągać liczne sukcesy. Niewyobrażalne było kiedyś nawet myślenie, iż nasz reprezentant, były polski premier Jerzy Buzek będzie piastował stanowisko Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Udowadniamy przez między innymi to, że jesteśmy kompetentną i skuteczną reprezentacją Polski w Unii Europejskiej. Nasze działania wsparte przez przyjaciół z frakcji parlamentarnej oraz mamy taką nadzieję innych europarlamentarzystów, szczególnie z Polski, mogą przynieść wymierne skutki w procesie rozszerzenia Unii Europejskiej. Bibliografia: 1. Program europejski Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2004, dostępny w internecie: http://bemowo.platforma.org/dokumenty/16/program_europ_po.doc 2. Program Platformy Obywatelskiej, Warszawa 2007, dostępny w internecie: http://www.platforma.org/download/(gqWYZ57YrXailKWWZ0Xf32iiiqWVaIypo4HQW52fl l2frqhVKbXZ1afrWjXk9rLn4Tc0r3gg9rWkJ3o0rbWWJjJj5Le3nTXhdGGaKA)/pl/defaultopisy/3/ Strona72 1/1/program_wyborczy_po7-ebook.pdf ŁUKASZ KORZENECKI SIŁY ZBROJNE UNII EUROPEJSKIEJ. PERSPEKTYWY I ZAGROŻENIA Bezpieczeństwo zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne jest kwestią priorytetową dla każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Niezwykle ważnym elementem zapewniania standardów ustanowionych dla bezpieczeństwa zewnętrznego jest rzecz dotycząca sił zbrojnych. Konkretnie wspólnotowych sił zbrojnych 94 . Unia Europejska rozpoczęła działania na rzecz ujednolicenia w tym obszarze już w maju 1992 roku. Ten rok uznaje się za początki istnienia Eurokorpusu, który w 1999 roku przekształcony zostaje w Korpus Szybkiego Reagowania 95 . Platforma Obywatelska, jako partia rządząca, w pełni popiera powyższy projekt, uważając go za wielce istotny w budowaniu bezpiecznej przyszłości Polski, jak i całej Unii Europejskiej. Polacy mają prawo troszczyć się i zabiegać o zapewnienie maksymalnego zagwarantowania pewności oraz niezawodności w tejże sferze. co więcej, mają prawo być przekonani, że w momencie zagrożenia, problemem nie staną się biurokratyczne działania związane z procesem decyzyjnym obowiązującym w takich sytuacjach. Zdaniem Platformy proces ten powinien być niezwykle płynny, wiadomo bowiem, że czas jest niezwykle ważny w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia militarnego ze strony innego państwa. Działanie wspólnie z innymi członkami Unii na zasadzie sojuszu, pozwala na zniwelowanie długości czasu potrzebnego do powzięcia działań obronnych w momencie kryzysu. Czym zatem jest rzeczone bezpieczeństwo zewnętrzne? Jaki stan można zakwalifikować, jako niebudzący niepokoju społecznego? Wreszcie, czego oczekuje od nas polskie społeczeństwo? Przede wszystkim, ważne jest zinterpretowanie tego zagadnienia z punktu widzenia świadomości społecznej. Świadomości tego, co rządzący danym krajem robią, aby przysłowiowy zjadacz chleba miał zapewniony bezpieczny byt z racji samej przynależności do danego państwa. Większości nie interesują środki, czy też metody uzyskania poczucia bezpieczeństwa, istotne są wyniki, efekty, osiągnięte cele! Dlatego też wołam: nie róbmy polityki, budujmy mosty! Mosty pomiędzy krajami członkowskimi. Mosty, 94 Program europejski Platformy Obywatelskiej 95 http://www.twojaeuropa.pl/1076/eurokorpus‐‐‐sily‐zbrojne‐unii‐europejskiej Strona73 które pomogą nam uzyskać sojusze potrzebne do wzajemnego ubezpieczania się na wypadek jakichkolwiek zagrożeń konfliktami zbrojnymi z zewnątrz, z poza Unii Europejskiej. Wiadomo, bowiem nie od dziś, że to właśnie w jedności kryje się prawdziwa siła. Jak można łatwo stwierdzić, bezpieczeństwo zewnętrzne odnosi się do samego faktu zagrożeń z zewnątrz oraz metod ich zwalczania, działania prewencyjnego96. Ujmując historycznie rzecz dotyczącą bezpieczeństwa zewnętrznego trzeba zwrócić uwagę na to jak zmieniło się znaczenie tego pojęcia na przestrzeni wieków. Mianowicie dopiero w dwudziestym wieku nastąpił zwrot w interpretacji tego pojęcia. Wcześniej, bowiem istotne w tej kwestii były zgoła inne rzeczy, leżące niejako na przeciwległym biegunie znaczeniowym aniżeli ma to miejsce obecnie. Włoski historyk, dyplomata i filozof, Niccolo Machiavelli w swym najsłynniejszym dziele zatytułowanym Książę pisze tak: …za takich, którzy własnymi siłami bronić się mogą uważam tych, co dość posiadają ludzi i pieniędzy, aby dostateczną wystawić armię dla stocznia bitwy w polu z jakimkolwiek napastnikiem. za potrzebujących zaś stale obcej pomocy uważam takich, którzy nie mogą stanąć do otwartego boju z przeciwnikiem, lecz zmuszeni bywają szukać osłony za murami twierdz i tychże bronić97. Tak, zatem zawitał do nas szesnasty wiek i filozofia adekwatna dla tego okresu. Wywnioskować można łatwo, że istotą bezpieczeństwa zewnętrznego mianowano przede wszystkim siłę własnej armii oraz w konsekwencji geniusz militarny jej dowódców zaprawionych już w bojach. Siła armii w tym wypadku odnosi się głównie do jej stanu liczebnego. Nieodzownie wiąże się to z ogólnospołecznym przyzwoleniem i akceptacją regularnych powołań do wojska. Powołań skierowanych do młodych ludzi, którzy zamiast realizować się w wybranych przez siebie dziedzinach zmuszeni są do odbycia tzw. służby na rzecz Ojczyzny. Niejednokrotnie wymusza to na młodzieży niechętny stosunek do samej instytucji wojska. a przecież nie tego chce polskie społeczeństwo! Nie tego też chce nasza Ojczyzna. Przede wszystkim wolny wybór i świadoma decyzja. Dlatego też stworzyliśmy system zwany powszechnie armią zawodową, gdzie pracują wysoce wyspecjalizowani żołnierze. Fakt ten łączy się z procesem ujednolicania armii w tworzeniu Sił Zbrojnych Unii Europejskiej. Dlatego właśnie Platforma Obywatelska odnosi się do dzisiejszego rozumienia pojęcia bezpieczeństwa zewnętrznego, jako tego właściwego. Współczesność pokazuje, że liczy się nie tyle siła własnej armii, lecz pozyskanie odpowiednich sojuszników, przynależność wewnętrznego i bezpieczeństwa międzynarodowego, pod redakcją Krzysztofa M. Księżopolskiego, Wyższa Szkoła Administracyjno‐Społeczna, Warszawa 2009 97 Niccolo Machiavelli, Książę, w: Książę. Rozważania, Unia Wydawnicza Verum, Warszawa 1993, strona 75 Strona74 96 Jarosław Zieliński, Bezpieczeństwo wewnętrzne wobec globalizacji, w: Problemy bezpieczeństwa do różnego rodzaju sojuszy wojskowych, dzięki którym zyskuje się adekwatne wsparcie militarne. Mniej ważna staje się ilość, na piedestale pręży się jakość wyszkolenia. Dodatkowo wielce istotne stają się kwestie związane z wyszkoleniem zaplecza naukowo – technicznego będącego odpowiednim wsparciem dla armii, jej zaawansowaniem technologicznym, możliwościami wywiadowczymi. Zwiększone możliwości w tych kwestiach uzyskać można poprzez wspólne działanie. Kontakt z innymi sojusznikami, pozwala na konsultacje w ramach powyższych działów współczesnej wojskowości. Natomiast powiększanie zasobu doświadczenia o kontakty z innymi europejskimi armiami zwiększa poczucie ewentualnego wsparcia w razie zagrożenia z zewnątrz. Program Platformy Obywatelskiej zakłada przede wszystkim silną i bezpieczną pozycję Polski w Unii Europejskiej98. Polska spełnia w Europie coraz to większą rolę dzięki umiejętnej polityce zagranicznej rządu. Polityka ta umacnia nas nie tylko na arenie samej Europy, lecz także w sferze międzynarodowego ładu. Koncentrujemy się przede wszystkim na wpieraniu europejskiego projektu budowania sił szybkiego reagowania, wspólnym planowaniu europejskich sił zbrojnych, wspólną politykę zbrojeniową i zaopatrzenia. Wszystkie te kwestie mają pomóc nam w budowaniu bezpiecznej i silnej Polski. Dewizą przewodnią w tego typu staraniach jest przekonanie o Unii, która mówi wspólnym głosem. Także w sprawach polityki zbrojeniowej właśnie. Aby skutecznie radzić sobie we współczesnym środowisku bezpieczeństwa, niezbędna jest ścisła współpraca międzynarodowa. Sojusznicza i bilateralna. Bowiem żadne z państw, nawet o najpotężniejszym możliwym potencjale, nie jest w stanie w pojedynkę stawić czoła nowym wyzwaniom. Takim jawi się obecnie coraz intensywniejsza walka z szeroko pojętym światowym terroryzmem. Stąd konieczność coraz dalej idącej współpracy. Obecne scenariusze wszelakich zagrożeń wymagają nowego spojrzenia i zintegrowanego podejścia cywilno – wojskowego. Między innymi, dlatego iż współczesne zagrożenia mają coraz częściej właśnie cywilno – militarny charakter. Trudno zatem wyobrazić sobie skuteczną obronę kraju opierającą się na jednowymiarowym podejściu. Siła w bezpieczeństwie zintegrowanym. Dlatego właśnie opowiadamy się za zintegrowanym systemem bezpieczeństwa narodowego, opartym na współdziałaniu sił zbrojnych ze służbami cywilnymi. Takiego postrzegania bezpieczeństwa wymaga od nas przede wszystkim Unia pokojowych. 98 http://www.krzysztoftyszkiewicz.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=86&Itemid=51 Strona75 Europejska, dla której współpraca cywilno – wojskowa jest stałym elementem operacji Aby zapewnić Polsce wysoki poziom bezpieczeństwa należy podjąć starania o jak najlepsze wypełnianie obowiązków ramach Eurokorpusu. Obecnie ta wielonarodowa jednostka jest podstawowym instrumentem do zapewniania bezpieczeństwa w Europie. Kwatera korpusu znajduje się w Strasburgu, gdzie posiadamy pewną grupę naszych oficerów. Ten model współpracy militarnej na poziomie Unii Europejskiej funkcjonuje na zasadzie europejskiego filaru NATO. Zadania Eurokorpusu wykonywane mogą być pod auspicjami NATO, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Unii Zachodnioeuropejskiej, a także pod egidą ONZ. Działania prowadzone przez Unię Europejską obejmują takie obszary jak wsparcie ludności cywilnej na terenach dotkniętych przez klęski żywiołowe, ewakuacja obywateli Unii z obszarów objętych kryzysem, monitorowanie zawieszenia broni kontrola granic, a także prowadzenie z użyciem siły. Warto nadmienić, iż swój wkład Eurokorpus miał już w Sarajewie, Kosowie i Afganistanie99. Jednak z zaangażowaniem w sam Eurokorpus jak i w inne projekty wspólnotowych sił zbrojnych wiążą się również problemy. Mogą w jakimś stopniu rozluźnić partnerstwo atlantyckie. na taki obrót sprawy Polska nie może sobie pozwolić. Dlatego też sprzeciwiać się będziemy wszelkim inicjatywom grożącym takimi konsekwencjami. Partnerstwo w ramach Paktu Północnoatlantyckiego jest dla naszego kraju kwestią równie ważną100. Dzięki temu Polska rośnie w siłę na arenie światowej poprzez branie udziału we wszelkich misjach pokojowych objętych przewodnictwem NATO. Bezpieczeństwo zewnętrzne Polski nieodzownie wiąże się z kwestią sił zbrojnych. w tym kontekście z tematem sił zbrojnych Unii Europejskiej. Platforma Obywatelska zawsze popierała politykę wspólnotową w tejże kwestii. Nieoceniona wydaje się tu być wartość takiej jednostki militarnej jak Eurokorpus, która zrzeszając w swych szeregach żołnierzy z różnych krajów członkowskich wzmacnia poczucie wspólnego bezpieczeństwa. Jak już wspomniałem na początku: nie róbmy polityki, budujmy sojusze, jednoczmy się, bo w jedności siła, w jedności bezpieczeństwo. Nasz kraj może tylko na tym skorzystać, nabrać niezbędnego doświadczenia, motywacji, siły oraz technologii. Polska potrzebuje sił zbrojnych Unii, Unia Europejska potrzebuje sił zbrojnych Polski, aby 99 http://www.twojaeuropa.pl/1076/eurokorpus‐‐‐sily‐zbrojne‐unii‐europejskiej 100 Program europejski Platformy Obywatelskiej Strona76 móc stworzyć poczucie europejskiego bezpieczeństwa. Bibliografia: 1. Niccolo Machiavelli, Książę, w: Książę. Rozważania, Unia Wydawnicza Verum, Warszawa 1993; 2. Jacek Zieliński, Bezpieczeństwo wewnętrzne wobec globalizacji, w: Problemy bezpieczeństwa wewnętrznego i bezpieczeństwa międzynarodowego, pod redakcją Krzysztofa M. Księżopolskiego, Wyższa Szkoła Administracyjno – Społeczna, Warszawa 2009; 3. Program europejski Platformy Obywatelskiej 4. Silna i bezpieczna Polska w Unii Europejskiej [Dostęp w internecie:] http://www.krzysztoftyszkiewicz.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=86& Itemid=51; 5. Eurokorpus – siły zbrojne Unii Europejskiej [ Dostęp w internecie:] Strona77 http://www.twojaeuropa.pl/1076/eurokorpus---sily-zbrojne-unii-europejskiej. MAURYCY MIETELSKI BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE MIT CZY RZECZYWISTOŚĆ – PROBLEM WSPÓLNEJ POLITYKI W STOSUNKACH Z DOSTAWCAMI PALIW KOPALNYCH Według programu wyborczego z 2007 roku Platforma Obywatelska proponuje zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez odwołanie się do krajowych zasobów oraz zwiększenie konkurencji. Jest to możliwe poprzez zwiększenie dywersyfikacji źródeł energii z wykorzystaniem potencjału krajowego. Proponowane jest wejście w najbliższym dziesięcioleciu w proces przeorientowania energetyki na coraz bardziej innowacyjne technologie energetyczne (obejmujące rozproszoną energetykę odnawialną i w szczególności aeroenergetykę, kogenerację gazową, infrastrukturę dla samochodów hybrydowych, infrastrukturę transportu lądowego LNG i CNG). Technologie te charakteryzują się dużą zdolności do szybkiej odpowiedzi na sygnały rynkowe, black out oraz potrzeby ochrony środowiska. Według Platformy Obywatelskiej trzeba dążyć do zmniejszenia uzależnienia Unii Europejskiej od zagranicznych dostawców energii poprzez zróżnicowanie źródeł energii oraz stworzenie wspólnego, unijnego rynku nośników energii. Wspólna polityka energetyczna na poziomie całej wspólnoty europejskiej, oparta na solidarności krajów członkowskich może zapewnić wszystkim mieszkańcom Unii dostawy energetyczne oraz pozwolić aby polityka, zagraniczna państw członkowskich mogła być prowadzona bez obawy wstrzymania dostaw energii w przypadku konfliktów politycznych. Pomoże to uniknąć konfliktów wewnętrznych w wyniku wstrzymania dostaw paliw przez dostawcę bądź awarii. Można tutaj połączyć kwestię bezpieczeństwa energetycznego Polski z aktywną polityką zagraniczną wobec Rosji, aby uniemożliwić polityczną marginalizację naszego kraju. Przykładem takiej marginalizacji jest budowa Gazociągu Północnego na dnie Bałtyku, która jest niewątpliwie niekorzystna z polskiego punktu widzenia, gdzie pomniejsza się znaczenie Polski jako państwa tranzytowego. Budowanie bezpieczeństwa jednego kraju wspólnoty, nie Nowa polityka energetyczna Platformy Obywatelskiej ma więc zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne kraju wpisując się tym samym w priorytety „Strategii rozwoju Strona78 powinno odbywać się kosztem innych. kraju 2007-2015” przygotowanej przez rząd.. ma także sprostać celom Strategii Lizbońskiej i Strategii Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej. Platforma Obywatelska chce tym samym zbliżyć się do państw starej piętnastki UE które zwiększły rozwój gospodarczy bez równoczesnego wzrostu zapotrzebowania na energię. Ważnym elementem w omawianym zagadnieniu jest stanowisko po wobec wspólnej polityki energetycznej Unii. Podkreśla się uzgodnienie polskiej polityki w zakresie bezpieczeństwa energetycznego z ogólnoeuropejską polityką wspólnoty. Należy więc dostosować polskie prawo energetyczne do norm unijnych. Jednakże nie można na tym poprzestać: 1. Należy zmniejszyć energochłonność polskiej gospodarki, a więc zwiększyć efektywność energetyczną. w tym celu należy zainwestować w nowoczesne i energooszczędne technologie, badania naukowe oraz masowe kampanie zachęcające do oszczędzania energii. 2. Trzeba zróżnicować kierunki dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego. Nie należy się więc ograniczać tylko do Rosji ale zwiększyć nacisk na próbę pozyskania paliw kopalnych z północy, zachodu i południa naszego kontynentu. Tym samym warto postawić np. na dostawy surowców z Norwegii lecz także np. z Zatoki Perskiej.. w tym celu konieczna jest budowa portów naftowych, np. w Świnoujściu czy Gdyni. 3. Warto postawić na własne zasoby, czyli węgla kamiennego i brunatnego. Pozwoli to na wzrost bezpieczeństwa energetycznego i zmniejszy zależność polskiej gospodarki od importowanych surowców oraz zagranicznych dostawców. Według Platformy Obywatelskiej może to być gwarancja uniezależnienia produkcji energii elektrycznej tym bardziej, że Polska dysponuje jeszcze dość dużymi zapasami węgla kamiennego i brunatnego. 4. Należy poczynić kroki w celu wybudowania bezpiecznych elektrowni jądrowych, mogących dostarczyć duże zasoby energii. w tym celu konieczne jest wypracowanie odpowiedniego prawodawstwa i dużo bardziej zdecydowane próby budowy tego typu źródeł energii które nie skończą się drugim Żarnowcem. 5. Istotny tj. rozpowszechnienie jest rozwój paliw wykorzystywania rolniczych, a także odnawialnych budowa źródeł ekologicznych energii, elektrowni wiatrowych i wodnych. Można tutaj liczyć na finansowe wsparcie z funduszy europejskich. powstaje mniej azotów, niż z paliw kopalnych co nie tylko pozwala na zaoszczędzenie paliwa ale również pozwala na ochronę środowiska. Strona79 Dzięki wykorzystaniu biogazu pozyskanego np. ze ścieków czy odchodów zwierzęcych 6. Należy efektywnie wdrożyć system wsparcia w postaci tzw. białych certyfikatów czyli mechanizmów pozyskiwania, umarzania i obrotu świadectwami, które potwierdzają przeprowadzenie działań energooszczędnych. 7. Trzeba technologicznego stymulować polegającego rozwój wysokosprawnej na jednoczesnym kogeneracji wytwarzaniu czyli energii procesu elektrycznej i użytkowej energii cieplnej w elektrociepłowni co pozwala na znaczną oszczędność paliwa. 8. Ważne jest ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko poprzez stworzenie systemu zarządzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji oraz wsparcie rozwoju wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. 9. Bezapelacyjnie trzeba zwiększyć konkurencyjność na rynku energii poprzez zaplanowanie nowego kształtu rynku energii energetycznej. Nowy rynek miałby opierać się na systemie opłat węzłowych i łatwiejszej możliwości zmiany sprzedawcy energii elektrycznej oraz gazu. Ceny tych produktów będa więc kształtować zasady rynkowe. 10. Należy zawrzeć nowe, dużo korzystniejsze dla Polski umowy w ramach Unii Europejskiej. Tyczy się to przede wszystkim Porozumienia o Partnerstwie i Współpracy pomiędzy Unią Europejską a Rosją. Zawarcie nowego i lepszego dla Polski porozumienia powinno zapobiec zmarginalizowaniu roli Polski na europejskiej mapie energetycznej. Według Platformy Obywatelskiej, Unia Europejska powinna mieć w sprawach dostaw paliw kopalnych wspólną politykę w stosunku do Rosji, tak jak prowadzi ją w stosunku do wielu innych krajów na świecie. Dla Platformy Obywatelskiej innym ważnym elementem problematyki bezpieczeństwa energetycznego Polski jest współpraca w ramach Europejskiej Partii Ludowej (EPP), do której należy zarówno Platforma jak i Polskie Stronnictwo Ludowe. Jest to najsilniejsza frakcja w Parlamencie Europejskim i ma istotny wpływ na to co dzieje się w Unii Europejskiej. Dzięki temu Platforma ma większy niż inne polskie ugrupowania wpływ na sprawy europejskie. Według Donalda Tuska Platforma Obywatelska pokazała, że można twardo i skutecznie dyskutować z europejskimi partnerami na tak kluczowe dla nas sprawy, jak chociażby kwestie finansów europejskich, pakietu klimatycznego, czy właśnie bezpieczeństwa energetycznego Polski. Ważnym politykiem Platformy Obywatelskiej w kontekście budowania Według niego jest zgoda, aby budować takie bezpieczeństwo poprzez inwestowanie zarówno w odnawialne źródła energii, czyste technologie węglowe, jak i w rurociągi czyli zewnętrzne bezpieczeństwo energetyczne. Środki potrzebne na nową politykę względem bezpieczeństwa Strona80 bezpieczeństwa energetycznego jest poseł parlamentu europejskiego Jacek Saryusz-Wolski. energetycznego nie są przeogromne, zaś Polska może poważnie skorzystać na inwestycjach typu rurociągu nowersko-duńskiego do polski, Gazoportu w Świnoujściu czy czystej technologii węglowej w Bełchatowie. Bibliografia: 1. www.platformaobywatelska.org 2. Adam Szejnfeld "Polityka energetyczna Polski do 2030 r." 3. „Dziesięć priorytetów Grupy EPL na lata 2009-2014 – Obywatele w sercu Europy”, www.eppgroup.eu. 4. „Energia odnawialna, stan i perspektywy rozwoju w Polsce”, www.energia-odnawiana.net” 5. Alternatywne źródła energii w Polsce na razie w powijakach”, www.bankier.pl 6. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. "Polityka Energetyczna" 7. Informacja Ministra Spraw Zagranicznych dotycząca polskiej polityki zagranicznej w 2009 roku, Expose 2009, www.msz.gov.pl. 8. Ministerstwo Gospodarki – „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”, Projekt z dnia 30.10.2009, wersja nr 8. 9. Ministerstwo Gospodarki – „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku”, Projekt z dnia 23.10.2009, wersja nr 4. 10. Ministerstwo Gospodarki – „Program działań wykonawczych na lata 2009 - 2012”, Projekt z dnia 23.10.2009, wersja nr 8. 11. Ministerstwo Gospodarki – „Ocena realizacji polityki energetycznej od 2005 roku”, Strona81 Projekt z dnia 23.10.2009, wersja nr 5.
