Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej

Swoboda
świadczenia usług
w Unii Europejskiej
- Delegowanie Pracowników
do Niemiec
Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej
- Delegowanie Pracowników do Niemiec
Traktat
o Funkcjonowaniu Unii Europej-
skiej (TFUE) art. 56 stanowi o swobodzie świadczenia usług. Swoboda świadczenia usług zapewnia w szczególności, że przedsiębiorstwa mające
siedzibę w jednym państwie członkowskim mogą
tymczasowo prowadzić działalność i świadczyć
usługi w innym państwie członkowskim. Umożliwia
też przedsiębiorstwom wykorzystywanie zatrudnionych u siebie pracowników do świadczenia
usług w innym państwie członkowskim, a więc
transgraniczne delegowanie swoich pracowników
do innego państwa członkowskiego w celu realizacji zamówienia. Innymi formami delegowania
2
do pracy jest czasowe skierowanie pracowników
do pracy w oddziałach firmy oraz pracowników
tymczasowych do firm użytkowników mających
swoje siedziby w innych państwach członkowskich. Wspólny dla wszystkich form delegowania
do pracy jest fakt, że pracownicy co prawda faktycznie wykonują czynności w innym państwie
członkowskim, jednakże nie istnieje uregulowany
umową stosunek pracy z żadnym pracodawcą mającym tam swoją siedzibę. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiej i Rady (WE) NR
883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego pracownik delegowany jest to osoba, która
jest wysłana przez swojego pracodawcę do innego
państwa członkowskiego, w sytuacji gdy nadal
istnieje bezpośredni związek pomiędzy pracowniZ dniem 1 maja 2011 r. zgodnie z Traktatem Akcesyjnym zmieniły się uregulowania przejdotyczące
dla agencji pracy tymczasowej z innych państw
członkowskich, o ile delegują one transgranicznie
cudzoziemskich
pracowników
tymczasowych
do pracy w Niemczech.
We wszystkich trzech wymienionych sektorach obywatele Unii z państw UE-8 delegowani
do pracy w Niemczech od dnia 1 maja 2011 r. nie
muszą już posiadać pozwolenia na pracę wydawanego przez Federalną Agencję Pracy. Tym samym
istniejące umowy o dzieło w sektorze budownictwa zawarte z państwami członkowskimi, które
przystąpiły do Unii w 2004 r., stały się bezprzedmiotowe. Także w sektorach sprzątania przemysłowego oraz dekoracji i wyposażenia wnętrz
możliwe stało się delegowanie obywateli Unii
z państw UE-8 do pracy w Niemczech bez ograniczeń, które dotychczas wynikały z Traktatu.
Od dnia 1 maja 2011 r. zarejestrowane
agencje pracy tymczasowej mające swoją siedzibę w starych lub nowych państwach członkowskich mogą użyczać obywateli państw UE-8
do świadczenia pracy w Niemczech, a więc mogą
ich delegować do pracy w Niemczech.
W przypadku przeniesienia miejsca zamieszkania do Niemiec, obywatele Unii delegowani do pracy w Niemczech, podobnie jak krajowcy,
muszą się zameldować w Urzędzie Meldunkowym
swojego miejsca zamieszkania w Niemczech.
Urząd Meldunkowy przekazuje następnie niezbędne dane meldunkowe do Urzędu ds. Cudzoziem-
kami a pracodawcą.
ściowe
Oprócz tych sektorów pośrednio wyniknęły zmiany
delegowania
pracowników
w ramach świadczenia usług dla wrażliwych sektorów: budownictwo wraz z branżami pokrewnymi,
sprzątanie obiektów, inwentarza i środków transportu oraz dekoracja i wyposażenie wnętrz.
ców, który to z urzędu, a więc bez konieczności
występowania z wnioskiem, wystawia obywatelowi Unii zaświadczenie o prawie pobytu. Urząd ds.
Cudzoziemców może jednak zażądać uwiarygodnienia, że spełniony jest warunek do korzystania
z prawa swobodnego przemieszczania się osób
z tytułu delegowania do pracy, np. domagając się
przedłożenia pisma od pracodawcy.
Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej
- Delegowanie Pracowników do Niemiec
Prawo Pracy
miec. Poprzez AEntG jest możliwe obligatoryjne
wprowadzenie
Stosunek
3
dla
wszystkich
pracowników,
włącznie z pracownikami delegowanymi do pracy
pracy pomiędzy pracodawcą ma-
w Niemczech, określonych branżowych warunków
jącym swoją siedzibę za granicą a jego pracowni-
pracy
kiem delegowanym do Niemiec w celu realizacji
urlop) w określonych sektorach w Niemczech.
kontraktu podlega z reguły ustawodawstwu pań-
Wykaz powyższych sektorów oraz aktualnie bez-
stwa pochodzenia pracodawcy. Dokumentem re-
względnie obowiązujących branżowych warunków
gulującym kwestię wykonywania planowanej pra-
pracy znajduje się na stronie internetowej Służby
cy za granicą powinna być umowa o pracę tzw.
Celnej: www.zoll.de.
Umowa delegowania. Pracodawca musi stale prze-
Branżowe wynagrodzenie minimalne przysługuje
strzegać wymogów ustawy o delegowaniu pracow-
wówczas, jeżeli dany sektor jest ujęty w katalogu
ników
Arbeitnehmer-Entsendegesetz).
branż AEntG oraz jeżeli został zawarty stosowny
Wymogi te tworzą nienaruszalny rdzeń minimal-
układ zbiorowy w sprawie płacy minimalnej, któ-
nych warunków pracy. Dotyczy to zwłaszcza prze-
rym to w drodze uznania go za powszechnie stoso-
pisów o płatnym najniższym urlopie rocznym,
wany lub w drodze rozporządzenia zostali objęci
najwyższym dopuszczalnym wymiarze czasu pracy
wszyscy pracodawcy oraz pracownicy tego sekto-
i najniższym wymiarze czasu przerw w pracy,
ra. W sektorze usług opiekuńczych obowiązuje
użyczaniu pracowników, BHP i ochronie kobiet
regulacja specjalna: rozporządzenie w sprawie
w okresie ciąży i macierzyństwa, płacy minimal-
płacy minimalnej może tu być wydane na podsta-
nej. Szczegółowe informacje na temat ww. prze-
wie zalecenia komisji opiekuńczej.
pisów znajdują się w informatorze o Niemczech,
Aktualnie branżowe wynagrodzenia minimalne
który jest zamieszczony na stronie internetowej
stosowane są zwłaszcza w budownictwie i bran-
Komisji
żach pokrewnych, w sektorze sprzątania przemy-
(AEntG-
Europejskiej
(http://ec.europa.eu/
(wynagrodzenie
minimalne
i
najniższy
social/main.jsp?catId=726&langId=de).
słowego i w branży usług opiekuńczych. Pełna
W interesie pracodawcy zamierzającego oddele-
lista obecnie stosowanych branżowych wynagro-
gować pracowników z danej grupy zawodowej
dzeń minimalnych jest dostępna na stronie inter-
do Niemiec leży ustalenie - czy pracownicy danej
netowej Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw
grupy nie zostaną objęci określonym układem
Socjalnych (http://www.bmas.de/).
zbiorowym pracy (allgemeinverbindlicher Tari-
Kontrolą przestrzegania warunków pracy zajmują
fvertrag), uznanym przez niemiecki resort pracy
się służby celne (Zollverwaltung, Finanzkontrolle
za powszechnie obowiązujący na obszarze Nie-
Schwarzarbeit). Na Pracodawcę, który nie zapewnił oddelegowanym pracownikom minimalnych
warunków pracy (wynagrodzenie minimalne, naj-
W Niemczech nie obowiązuje ustawa
niższy urlop), może być nałożona kara grzywny
regulująca minimalne wynagrodzenie za
w maksymalnej wysokości 500.000 €. Uchybienia
pracę dla wszystkich grup zawodowych.
w zakresie obowiązku współdziałania przy kontro-
Jednakże z układów zbiorowych wynikać
lach (np. nieudzielenie informacji lub nieprzedło-
mogą minimalne stawki wynagrodzenia
żenie dokumentów) lub obowiązku prowadzenia
(Mindestlohn) dla pracowników
zapisów rachunkowych mogą podlegać karze
poszczególnych branż. Choć układy te
grzywny do 30.000 €. Pracodawca, który z powo-
obejmują jedynie określone branże, to w
du wykroczenia z ustawy AEntG został ukarany
Niemczech obowiązuje aż 476 takich
grzywną nie niższą niż 2.500 €, może być ponadto
układów.
Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej
- Delegowanie Pracowników do Niemiec
wykluczony z postępowań o udzielanie zamówień
netowej Służby Celnej (www.zoll.de). W sektorach,
publicznych.
w których nie muszą być przestrzegane branżowe
Jeżeli pracodawca mający siedzibę za granicą jest
minimalne warunki pracy, nie ma obowiązków zgło-
zobowiązany do zagwarantowania branżowych mi-
szeniowych.
nimalnych warunków pracy zgodnych z AEntG,
Jeżeli pracodawca jest zobowiązany do zagwaran-
to nie później niż bezpośrednio przed rozpoczę-
towania branżowych minimalnych warunków pracy
ciem pracy w Niemczech musi on przekazać na pi-
zgodnych z AEntG, to musi on prowadzić zapisy
śmie i w języku niemieckim wszystkie dane istotne
rozpoczęcia, zakończenia i codziennego czasu pra-
dla kontroli do służb kontroli (Kontroli Skarbowej
cy i przechowywać je przez okres co najmniej
Pracy na Czarno służb celnych). W przypadku trans-
dwóch lat. Dokumenty te, podobnie jak i inne do-
granicznego użyczenia pracownika tymczasowego,
kumenty konieczne dla dokonania kontroli (z reguły
obowiązek zgłoszeniowy musi spełnić pracodawca
umowa o pracę, dokumentacja czasu pracy i rozli-
użytkownik. Szczegółowe informacje oraz tekst
czenie wynagrodzeń), muszą być przechowywane
odpowiedniego rozporządzenia do ustawy AEntG
w kraju.
w sprawie rejestracji są dostępne na stronie inter-
4
Agencje Pracy Tymczasowej
Tak jak w przypadku wszystkich innych pracowników delegowanych do pracy w Niemczech, stosunki pracy
pracowników tymczasowych podlegają z reguły ustawodawstwu państwa pochodzenia ich pracodawcy.
Jednakże zagraniczne agencje pracy tymczasowej są również związane wymogami ustawy o delegowaniu
pracowników (AEntG). Dalekosiężne skutki dla pracy tymczasowej ma zagwarantowany przez AEntG
nienaruszalny rdzeń minimalnych warunków pracy. Oprócz minimalnych warunków pracy obowiązujących
wobec wszystkich pracowników delegowanych do pracy, AEntG przewiduje dodatkowo dla pracy
tymczasowej, że muszą być również spełnione warunki użyczania pracowników, zwłaszcza przez agencje
pracy tymczasowej, zawarte w niemieckich przepisach ustawowych i wykonawczych (§ 2 pkt 4 AEntG).
Dzięki temu zapewnia się szerokie obowiązywanie niemieckiej ustawy o użyczaniu pracowników (AÜG)
wobec pracowników tymczasowych delegowanych do wykonywania pracy w Niemczech.
Zgodnie z tym do pracowników delegowanych do pracy w Niemczech stosuje się zwłaszcza zasada
równego traktowania wynikająca z AÜG, w myśl której pracownikom tymczasowym przysługują takie
same istotne warunki pracy, włącznie z wynagrodzeniem za pracę, jakie są zapewnione porównywalnym
Pracownikom przedsiębiorstwa, do którego zostali oni użyczeni (equal treatment, equal pay).
Ubezpieczenia społeczne
pracodawcę do innego państwa członkowskiego
do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy,
nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa
Pracownicy
delegowani do pracy w Niemczech
członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany
z reguły podlegają ustawodawstwu w zakresie
czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że
ubezpieczeń społecznych państwa delegującego.
osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną osobę.
Osoba, która wykonuje działalność jako pracownik
Warunkiem dalszego stosowania przepisów o ubez-
najemny w państwie członkowskim w imieniu pra-
pieczeniu społecznym państwa delegującego jest
codawcy, który normalnie tam prowadzi swoją
ponadto, aby przedsiębiorstwo delegujące prowa-
działalność, a która jest delegowana przez tego
dziło tam znaczną część działalności wykraczającą
Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej
- Delegowanie Pracowników do Niemiec
działalność związaną z samym zarządzaniem
883/2004, który mówi o tym, że dwa lub kilka
wewnętrznym. Każdy przedsiębiorca delegujący
Państw Członkowskich, właściwe władze tych
pracowników jest oceniany przez instytucję
Państw Członkowskich lub organy wyznaczone
ubezpieczeniową z uwzględnieniem wszystkich
przez te władze mogą przewidzieć, za wspól-
kryteriów, a także pod uwagę brane są specy-
nym porozumieniem, w interesie niektórych
ficzne cechy każdego pracodawcy i rzeczywisty
osób, wyjątki od przepisów art. 11 do 15 Rozpo-
charakter prowadzonej działalności.
rządzenia. Istotne jest, aby porozumienie wy-
Potwierdzeniem tego, że delegowanie nastąpiło
jątkowe miało na względzie interes ubezpieczo-
zgodnie z obowiązującymi przepisami jest za-
no, w imieniu którego jest zawierane.
świadczenie A1 (zwane dawniej formularzem
Pracownik delegowany do pracy za granicą po-
E 101), które jest wydawane przez instytucję
winien posiadać ponadto tzw. Europejską Kartę
ubezpieczenia społecznego państwa delegujące-
Ubezpieczenia Zdrowotnego. Kartę tej otrzymu-
go (w Polsce ZUS). Instytucja ubezpieczenia
je się w kraju pochodzenia we właściwej
społecznego
5
poświadcza
dla pracownika instytucji ubez-
w ten sposób, że osoba
pieczeniowej (w Polsce w
delegowana
NFZ). Karta ta upoważnia
do
pracy
także w okresie delego-
ubezpieczonego
pracownika
wania podlega przepisom
do korzystania ze świadczeń
o ubezpieczeniu społecz-
zdrowotnych w kraju, do któ-
nym państwa delegujące-
rego został delegowany.
go. O zaświadczenie to
Pracownicy
należy w zasadzie wystąpić
do pracy
delegowani
są
uprawnieni
przed rozpoczęciem okresu delegowania. Jed-
do korzystania w razie potrzeby z rzeczowych
nak może być ono wydane także w okresie póź-
świadczeń opieki zdrowotnej, a w szczególności
niejszym. Jeżeli pracownicy delegowani – jak
z leczenia ambulatoryjnego, szpitalnego oraz
to jest z reguły – nie podlegają niemieckiemu
leków, które to przysługują im na tych samych
ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia spo-
warunkach co obywatelom niemieckim.
łecznego, to nie otrzymują też świadczeń
z niemieckiego systemu ubezpieczeń społecznych.
W przypadku braku formularza A1 przez pracownika delegowanego, powinien być ubezpieczony w miejscu swojej przejściowej pracy.
Jednakże gdy okres delegowania przekracza
dwa lata, następuje cezura w ubezpieczeniu
społecznym. Pracownika delegowanego traktuje
się wówczas pod względem ubezpieczeń społecznych tak jak pracownika zatrudnionego
w Niemczech.
Bibliografia:
 „Zatrudnienie
i delegowanie do pracy
obywateli Unii Europejskiej”
Federalne
Ministerstwo
Socjalnych
Wydział
Pracy
ds.
Informacji,
„Delegowanie do Niemiec”
Bettina Wagner, Dr Marta Böning
„Delegowanie”
Biuletyn Informacyjny Izby
Pracodawców Polskich
„Jak
oddelegować
pracowników
Niemiec”
/2004) nie przewidują możliwości przedłużenia
Sebastian Ćwiora, „Twój Biznes”
ce. Wyjątek stanowi art. 16 Rozporządzenia
Spraw
Publikacji, Redagowania
Nowe przepisy (art. 11-15 Rozporządzenia 883oddelegowania na okres dłuższy niż 24 miesią-
i
do
Opracowała:
Katarzyna Bienia
Dolnośląska Agencja
Rozwoju Regionalnego S.A.
Ul. Szczawieńska 2
58-310 Szczawno-Zdrój
T:+ 48 074 648 04 43
F: + 48 074 648 04 51
E: [email protected]
www.darr.pl
Zawarte informacje nie mogą być podstawą roszczeń prawnych
www.een.org.pl
www.westpoland.pl
Przedsięwzięcie realizowane przez ośrodek Enterprise Europe Network
przy Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.
finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu ramowego
na rzecz konkurencyjności i innowacji na lata 2007 2013