1. Schemat blokowy komputera według von Neumanna Neumann

1. Schemat blokowy komputera według von Neumanna
Neumann opracował pierwszą architekturę komputerową, której istota jest podział struktury
komputera na trzy części: procesor, pamięć i urządzenia zewnętrzne. Procesor wykonuje
rozkazy zgromadzone w pamięci. W pamięci zapisywane są też dane do przetworzenia. Dzięki
urządzeniom wejścia/wyjścia programy i dane mogą być dowolnie zmieniane.
2. Przetwarzanie i przechowywanie danych odbywa się w systemie dwójkowym.
3. Sposób komunikacji dwóch urządzeń – fizyczne ich podłączenie (wtyki, gniazda, złącza,
kable) jest nazwane interfejsem.
4. Na schemacie są również trzy elementy łączące poszczególne elementy – magistrale.
Wyróżniamy: magistralę danych (służy do przesyłania danych), magistralę adresową
(przesyłany jest adres komórki pamięci lub urządzenia , gdzie dane zostaną wysłane lub
pobrane) oraz magistralę sterującą (synchronizuje pracę poszczególnych podzespołów).
5. Zegar – urządzenie wysyłające impulsy, w rytm których pracuje każde urządzenie cyfrowe.
Odmierzanie liczby cykli zegara to taktowanie.
6. Komputer:
a) SOFTWARE – oprogramowanie
• aplikacje (biurowe, multimedia, Internet)
• system operacyjny (Windows, Linux, Mac OS)
b) HARDWARE – sprzęt komputerowy
• peryferia (klawiatura, mysz, głośniki, drukarki, skanery itd.)
• komponenty (procesor, płyta główna, pamięć RAM, pamięć trwała, karty rozszerzeń:
graficzna, sieciowa, muzyczna; zasilacz)
7. Komponenty:
a) PROCESOR (C.P.U. → Central Processing Unit (Centralna Jednostka Obliczeniowa)
• Urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je
i wykonuje jako rozkazy; nadzoruje pracę komputera; wydaje rozkazy podzespołom;
• Nie istnieje płyta główna, która obsługuje wszystkie typy podzespołów;
• Jedną z cech procesora jest długość (liczba bitów) słowa, na którym wykonywane są
operacje obliczeniowe. Jeśli słowo ma 64 bity, mówimy, że procesor jest 64-bitowy.
• Na procesorze zamontowany jest RADIATOR – ma postać metalowych żeberek;
obiera od procesora ciepło i oddaje je otoczeniu; Na radiatorze znajduje się
WENTYLATOR. Radiator i wentylator muszą być dobrane do typu procesora.
• Procesor wydala 190W energii - pozwala to zagotować kubek zimnej wody w 6min.!
• Głównymi producentami procesorów są: Intel i AMD
Procesory produkują również: Toshiba, Sony, IBM.
• Procesory Intela: Pentium, Celeron, Xeon, Core 2, Core i7
Procesory AMD : Athon, Duron, Sempron, Turion , Opteron, Phenom.
Każda z nazw ma po kilkadziesiąt odmian (np. Pentium IV, Pentium EE)
Każda nowa seria zawiera coraz mniejsze elementy składowe (wielkość pojedynczego
tranzystora wynosi obecnie 65 nm lub 45 nm).
• Parametry:
➢ budowa modułu: np. SIMM, DIMM, SODIM, RIMM, SORIM;
➢ zasady działania: np. DRAM, FPM-DRAM, EDO-RAM, SDRAM, DDR;
➢ liczba rdzeni (ang. core)
➢ częstotliwość taktowania zegara (prędkość procesora); liczba bitów przetwarzana
w jednym takcie; wyrażana w MHz lub GHz.
b) PŁYTA GŁÓWNA
• Najważniejsza płyta drukowana, na której montuje się najważniejsze elementy,
urządzenia, umożliwiająca komunikację wszystkim komponentom.
• MAGISTRALA (bus) – zespół linii elektronicznych oraz układów przełączających
zapewniających przesył sygnałów między poszczególnymi elementami płyty.
• Producenci: ASUS, DSI, INTEL, Gigabyte, MSI
•
parametry:
➢ obsługiwany procesor (typ i zakres częstotliwość pracy)
➢ pamięć CACHE (szybka pamięć zainstalowana na płycie głównej)
➢ CHIPSET – układ scalony nadzorujący przepływ danych pomiędzy podzespołami
podłączonymi do magistrali; w jego skład wchodzą dwa mikroukłady zwane
mostkami: północny i południowy;
➢ typ (EIDE, SCSI) i liczba (stand. 2) złączy do podłączenia dysku twardego
➢ typy złączy (np. COM, LPT, PS/2, USB)
➢ liczba gniazd (slot – złącze) kart rozszerzeń
➢ standard: PCI Express, AGP
➢ gniazda pamięci
c) PAMIĘĆ RAM (pamięć komputerowa, operacyjna)
• Do pamięci RAM wczytywany jest system operacyjny podczas startu komputera,
a później uruchamiane programy i pliki.
• Po wyłączeniu komputera zawartość pamięci RAM jest tracona.
• Parametry:
➢ pojemność (min. 128MB; obecnie: 512 lub 1024MB)
➢ częstotliwość (zgodna ze specyfikacją płyty głównej)
➢ Warto zauważyć, że 32-bitowe systemy operacyjne (np. Windows XP) nie są
w stanie wykorzystać więcej niż 4 GB pamięci operacyjnej, w przeciwieństwie
do systemów 64-bitowych (Windows Vista, Windows 7).
d) PAMIĘĆ BIOS
pamięć stała typu ROM (Read Only Memory) lub EPROM; zachowuje zawartość po
zamknięciu systemu;
e) PAMIĘCI TRWAŁE: NAPĘDY OPTYCZNE (CD, DVD, Blu-Ray, HD-DVD) oraz
DYSK TWARDY (Hard Disk Drive, HDD)
• Jeden z typów pamięci masowej, wykorzystujących nośnik magnetyczny do
przechowywania danych.
• Nazwa została wprowadzona w celu odróżnienia od dysków miękkich tzw. dyskietek.
• Wszystkie dane i programy zostają zachowane również po wyłączeniu komputera.
• Główni producenci: IBM, Western Digital, Hitachi, Fujitsu, Seagate, Samsung, Maxtor
• parametry:
➢ pojemność, typ złącza (ATA, SCSI)
➢ czas dostępu (odczytu danych)
➢ transfer (szybkość zapisu i odczytu danych)
➢ prędkość obrotowa (im wyższa, tym krótszy czas dostępu do danych)
➢ pamięć podręczna (im większa, tym szybciej działa dysk)
f) KARTA GRAFICZNA
• ciekawostka: Pierwsze karty graficzne potrafiły jedynie wyświetlać znaki alfabetu
łacińskiego ze zdefiniowanego w pamięci karty generatora znaków – tryb tekstowy.
Kolejna generacja kart graficznych potrafiła już wyświetlać w odpowiednim kolorze
poszczególne punkty (piksele) – tryb graficzny. Nowoczesne procesory graficzne
udostępniają wiele funkcji ułatwiających i przyspieszających pracę programów.
Większość kart na rynku posiada również wbudowane funkcje ułatwiające tworzenie
obrazu przestrzeni trójwymiarowej, tzw. akceleracja 3D.
• Parametry:
➢ częstotliwość odświeżania obrazu (>=75Hz)
➢ standard (PCI, AGP); wydajność
➢ maksymalna rozdzielczość obrazu (1024x768)
Producenci:
➢ nVidia (procesor graficzny GeForce)
➢ AMD (dawniej ATI, układ graficzny Radeon)
➢ karty wbudowane w płytę główną: np. Intel GMA, Sis, VIA.
g) ZASILACZ:
• podaje prąd do wszystkich komponentów
• zamienia prąd zmienny (ok 220 V) na prąd stały (3 V, 6V, 12V)
h) Dodatkowe urządzenia
• Modem- jego zadaniem jest zamiana sygnału cyfrowego pochodzącego z komputera na
sygnał analogowy (i odwrotnie) lub połączenie komputera z serwerem przez
telefoniczną linię cyfrową. Modem może być wewnętrzny (w postaci karty rozszerzeń)
lub zewnętrzny (w postaci osobnego urządzenia z własnym zasilaniem).
• Router
• Ploter - umożliwia wykonywanie precyzyjnych rysunków, map, planów.
•
8. Start komputera. Naciskamy przycisk POWER i:
a) Zaczynać pracować zasilacz wewnętrzny, a przede wszystkim program BIOS.
b) BIOS sprawdza parametry urządzeń oraz wykonuje podstawowe testy.
c) Jeśli testy wypadną pomyślnie, BIOS szuka urządzeń, na których zainstalowany jest
system operacyjny – najczęściej jest to dysk twardy.
d) Po znalezieniu systemu operacyjnego BIOS oddaje mu kontrolę nad dalszym działaniem.
e) System operacyjny ładuje(kopiuje) z dysku twardego do pamięci operacyjnej RAM swoje
kolejne moduły – niezbędne do działania.
f) Następnie system ładuje sterowniki kart rozszerzeń, dodatkowe sterowniki i inne.
g) System przenosi do RAM interfejs graficzny GUI (Grafhic User Interface).
h) Komputery pracujące w sieci próbują w tym czasie nawiązać łączność.
i) Na zakończenie system uruchamia programy rezydencyjne, wczytuje czcionki, ustawienia.
BIOS – zbiór programów i procedur odpowiedzialnych za diagnostykę i konfigurację
podstawowych parametrów systemu komputerowego i uruchomienie systemu
operacyjnego.
9. Licencje na oprogramowanie.
Licencja jest to dokument prawny (umowa) między producentem a użytkownikiem dotycząca
warunków korzystania z danego utworu ,którego dana licencja dotyczy.
a) BOX - wersja pudełkowa; licencja płatna; może być używana na dowolnym komputerze
b) OEM
• licencja płatna, połączona z jednym komputerem; nie może być używana na innym;
• np. Microsoft Windows
c) SHAREWARE
• licencja umożliwia używanie programu za darmo z pewnymi ograniczeniami;
• różne typy: TRAIL (ograniczenie czasowe), DEMO (zablokowane pewne elementy),
LIMIT URUCHOMIEŃ; np. WinRaR
d) ADWARE
• oprogramowanie udostępniane jest za darmo, w zamian za to, wyświetlane są reklamy
• np. Gadu – Gadu
e) FREEWARE
• bezpłatna licencja; nie dostępny kod źródłowy programu (nie można go modyfikować)
• niekiedy program ma status freeware tylko dla użytkowników indywidualnych
• np. Skype
f) GNU GPL
• wolne oprogramowanie; udostępniany jest kod źródłowy programu, który można
modyfikować, np. system operacyjny Linux
10. SKRÓTY KLAWISZOWE – w skrócie :)
Skróty klawiszowe - połączenie dwóch lub więcej klawiszy; najczęściej: CTRL, ALT, SHIFT;
a) Podział:
• systemowe - uzależnione od systemu operacyjnego; niezależne od programu;
• programowe - charakterystyczne dla danego programu;
b) Najpopularniejsze skróty klawiszowe (ang. HOTKEY): (głównie dla Windows)
• CTRL + ALT + DEL - uruchamia Menedżera Zadań lub restartuje komputer
• SHIFT + DEL
- trwałe usunięcie zaznaczonego elementu
• ATL + F4
- zamyka aktualnie aktywny program
• CTRL + TAB
- przejście do następnej karty w przeglądarce www
• ATL + TAB
- przełączanie między programami
• SHIFT + TAB
- poprzedni element
• TAB
- następny element
• CTRL + N
- nowy plik lub nowa karta w przeglądarce www
• CTRL + P
- wydrukuje bieżący dokument lub zawartość strony www
• CTRL + F
- wyszukuje wybrane wyrażenie w tekście, w folderze, na stronie www
• CTRL „+”
- powiększenie
CTRL „-”
- zmniejszenie
c) Różne wypadki:
• CTRL + SHIFT
- przełączanie układu klawiatury (np. zamiast „z” → „y”)
• lewy ALT + SHIFT - przełączanie między językami
• CTRL + ALT + → - obrót ekranu o 90 stopni w prawo
• INSERT
- przełączanie pomiędzy trybem wprowadzania tekstu i nadpisywania
d) UWAGA:
• Programowe skróty klawiszowe można z łatwością edytować, zmieniać ustawienia w
danym programie, np. w OpenOffice: Narzędzia/Dostosuj/Klawiatura.
• Jeśli komuś zależałoby na zmianie systemowym skrótów klawiszowych, to istnieje
taka możliwość – należy wówczas zainstalować odpowiedni program.
11. PRZEGLĄDARKI INTERNETOWE
a) DODATKI DO PRZEGLĄDAREK: addons.mozilla.org
• najczęściej pobierane pluginy (wtyczki) to Adblock Plus i NoScript, blokujące
reklamy, bannery, skrypty JavaScript i aplety Java; FlashGot, DownThemAll:
umożliwiają pobieranie zagnieżdżonych plików flash i video
b) USTAWIENIA PRZEGLĄDARKI – na przykładzie Mozilli Firefox
Narzędzia/ Opcje.. to mamy wówczas możliwość m.in.: wyboru strony startowej, wyboru
miejsca, gdzie będą zapisywane pobierane pliki, wyczyszczenia historii przeglądanych
stron www, ustawienia sposobu wyświetlania kart i tekstu na stronie (czcionka itd.),
sprawdzenia wszystkich zapamiętanych loginów i haseł (co ma swoje wady i zalety!!!)
c) INNE USTAWIENIA → Panel Sterowania
Panel Sterowania umożliwia m.in.: zmianę opcji językowych, sprawdzenie konfiguracji
sprzętowej, zarządzanie kontami użytkowników, programami itd.