31 MAJA ŚWIATOWY DZIEŃ BEZ TYTONIU Stop nielegalnemu

31 MAJA ŚWIATOWY DZIEŃ BEZ TYTONIU
Stop nielegalnemu obrotowi wyrobami tytoniowymi!
Każdego roku w dniu 31 maja, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wraz
z organizacjami partnerskimi organizuje obchody Światowego Dnia bez Tytoniu, zwracając
szczególną uwagę na zagrożenia zdrowotne związane z używaniem tytoniu oraz zachęcając
do prowadzenia działań mających na celu jego ograniczanie. Ostatecznym celem Światowego
Dnia Bez Tytoniu jest przyczynienie się do ochrony obecnych i przyszłych pokoleń przed
niszczącymi skutkami zdrowotnymi spowodowanymi paleniem tytoniu, ale też
konsekwencjami społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi używania tytoniu
i narażenia na dym tytoniowy.
W 2015 roku WHO wzywa wszystkie kraje do współpracy na rzecz zatrzymania
nielegalnego handlu wyrobami tytoniowymi. Zjawisko to stanowi poważny globalny
problem – nie tylko zdrowotny, ale także prawny i ekonomiczny. Celem tegorocznych
obchodów jest podniesienie świadomości dotyczącej szkodliwego wpływu nielegalnego
obrotu tytoniem na zdrowie publiczne, ze względu na zwiększającą się dostępność i niskie
ceny produktów z przemytu, zagrożona jest szczególnie młodzież i grupy ludzi o niskich
dochodach.
Na podstawie danych pochodzących m.in. z urzędów celnych szacuje się, że co najmniej 1 na
10 papierosów wypalanych na całym świecie pochodzi z nielegalnego źródła. Komisja
Europejska ocenia, że handel nielegalnymi papierosami kosztuje Unię Europejską i jej
państwa członkowskie ponad 10 miliardów Euro wskutek utraconego podatku akcyzowego
i wpływów z opłat celnych. Są to czynniki stanowiące zagrożenie dla realizacji głównego celu
Programu Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu jakim jest zmniejszanie
spożycia wyrobów tytoniowych.
Ograniczenie narażenia na dym tytoniowy wciąż jest najważniejszym działaniem dla
zmniejszenia zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe. Szacunki epidemiologiczne
wskazują, że w Polsce 50% przedwczesnych (w wieku 35-69 lat) zgonów nowotworowych
u mężczyzn i 20% u kobiet jest spowodowanych paleniem tytoniu. U mężczyzn odsetek ten
w ostatnich latach spada, u kobiet rośnie. Obecnie pali tytoń około 8 mln dorosłych Polaków
(28% mężczyzn i 19% kobiet).
W dymie tytoniowym znajduje się ponad 4 tysiące substancji. Nikotyna jest neurotoksyną,
przewyższającą toksycznością wiele nielegalnych narkotyków. Jest substancją silnie
uzależniająca, w podobnym stopniu co narkotyki i alkohol. Uzależnienie ma charakter
psychogenny i farmakogenny, jak przy heroinie i kokainie. Działa na organizm wielorako,
m.in. blokuje działanie kilkudziesięciu różnego rodzaju enzymów. W małych dawkach i już
po upływie ok. 7 sekund działa stymulująco, powodując m.in. zanik bólu, głodu, wzrost tętna.
Działa w sposób porównywalny do amfetaminy, m.in. wskutek uwolnienia trzech (z ponad
20) neuroprzekaźników: noradrenaliny oraz (poprawiających samopoczucie) serotoniny
i dopaminy (zwanej także „hormonem szczęścia”).
Warto, aby palacze wiedzieli (pamiętali), że rakotwórcze składniki papierosowego dymu
znajdują się nie tylko w strumieniu głównym (wdychanym przez palacza), ale także
w strumieniu bocznym, tym, unoszącym się z żarzącego się papierosa (wdycha go bierny
palacz). W głównym znajduje się ponad 60 substancji rakotwórczych, m.in. benzopiren,
nitrozoaminy, acetoaldehyd, tlenek azotu, tlenek węgla, izotopy pierwiastków
promieniotwórczych. W strumieniu bocznym stwierdzono aż 35 razy więcej dwutlenku
węgla i 4 razy więcej nikotyny niż w dymie wdychany przez aktywnych palaczy!
Liczne badania ujawniają wysokie ryzyko zdrowotne biernego palacza tytoniu. Osoby
dorosłe, niepalące, żyjące i przebywające w otoczeniu palaczy mają wyższe współczynniki
zapadalności na choroby górnych dróg oddechowych. U dzieci natomiast występuje
zwiększona podatność na nieżyty nosa, zapalenia zatok, oskrzeli i zapalenia płuc. Niemowlęta
rodziców palących chorują dwukrotnie częściej na zapalenia dolnych dróg oddechowych
i wymagają dłuższej hospitalizacji w porównaniu z dziećmi rodziców niepalących. U dzieci
w wieku przedszkolnym stwierdzono trzy i pół raza większą zapadalność na choroby układu
oddechowego.
Jednocześnie bierna ekspozycja na dym tytoniowy stymuluje nadreaktywność oskrzeli,
zaostrza przebieg astmy oskrzelowej i może być przyczyną hamowania procesu dojrzewania
płuc. Występowanie kaszlu, świszczącego oddechu oraz nieprawidłowości w badaniach
spirometrycznych, szczególnie u chłopców w wieku szkolnym, to główne objawy
negatywnego wpływu biernego palenia. Na podstawie badań retrospektywnych
udokumentowano związek między biernym paleniem papierosów w dzieciństwie
a występowanie raka płuc w wieku dojrzałym, przy czym wydaje się mieć większe znaczenie
narażenie
związane
z
paleniem
matki.
Niezależnie od płci, wieku, predyspozycji genetycznych palenie papierosów warto rzucić, ale
jeszcze lepiej w ogóle nie zaczynać.
Najprostszym sposobem skorzystania ze specjalistycznej porady podczas podejmowania
próby zaprzestania palenia jest kontakt z Telefoniczną Poradnią Pomocy Palącym. Poradnia
ta działa przy warszawskim Centrum Onkologii od 1996 r. Poradnia działa pod numerem
telefonu 801 108 108 od poniedziałku do piątku w godzinach od 11 do 19.00. Koszt telefonu
to jedynie koszt jednego impulsu telefonicznego. Numer telefonu Poradni można także
znaleźć na opakowaniach papierosów.
Opracowano na podstawie:
www.onkologia.opole.pl ;www.kodekswalkizrakiem.pl;www.zdrowiewciazy.pl