Wolność i rządy ludu 25 listopada 1905 roku w

Wolność i rządy ludu
25 listopada 1905 roku w Krystianii panował świąteczny nastrój. Gdyby nie ostra zimowa pogoda,
można byłoby przypuszczać, ze jest 17. maja. Centrum wypełnione było odświętnie ubranymi
ludźmi i dziećmi machającymi norweskimi flagami.
O godzinie 12.40 do portu Vippetang przybył królewski statek, a trybuny wypełnione były
podnieconymi widzami. Padał gęsty śnieg, ale nie zepsuło to podniosłego nastroju. Ludzie zaczęli
wznosić okrzyki na widok rodziny królewskiej siedzącej w łodzi, oraz gdy młody król wyszedł na
ląd. Wygłaszano mowy, a ludzie śpiewali «Tak, kochamy». Król Haakon i królowa Maud wsiedli do
karety, sadzając małego księcia Olava między siebie. Kareta zaprzężona w konie powoli przejechała
przez miasto. Wszędzie widok rodziny królewskiej wzbudzał okrzyki radości.
Dlaczego ludzie byli tacy szczęśliwi? Czym szczególnym wyróżniał się akurat ten król?
Niepodległe państwo i król wybrany przez naród
Istniały dwie ważne przyczyny, dla których ludzie wiwatowali na cześć króla Haakona 7. w 1905
roku. Przede wszystkim stanowił on ważny symbol Norwegii jako niepodległego państwa. Unia ze
Szwecją została rozwiązana i Norwegia miała teraz swojego króla, po raz pierwszy od niemal 600
lat. Ponadto został on wybrany przez swój naród.
Rozkwit norweskiego patriotyzmu
W czasie Unii ze Szwecją, w latach 1814- 1905, Norwegia doświadczyła rozwoju i postępu na
wielu płaszczyznach. W kraju panował pokój, przybywało ludności, a kultura, sztuka i nowoczesne
wynalazki usprawniły życie codzienne wielu ludzi. W dodatku Norwegia miała jeden z najbardziej
demokratycznych systemów rządzenia na świecie. Dlaczego Norwegowie mieliby zerwać Unię?
Ważną przyczynę stanowił wpływ nowych europejskich prądów myślowych na Norwegów.
Norwescy artyści, kompozytorzy i pisarze czerpali inspiracje z niemieckiego narodowego
romantyzmu. Malarze malowali norweską naturę i rolników w norweskich strojach regionalnych.
Zbierano norweskie anegdoty ludowe i baśnie. Historycy badali norweską historię z czasów
wikingów i średniowiecza, gdy Norwegia była niepodległym państwem. Poeci i pisarze czerpali
inspiracje ze starych pieśni i baśni. Próbowali opisać «norweską duszę ludową».
Wszystko to przyczyniło się do wzmocnienia norweskiego patriotyzmu. W XIX wieku świadomie
zaczęto używać szkoły i podręczników do rozsiewania patriotyzmu wśród wszystkich grup
społecznych.
Strażnicy narodowego dziedzictwa
Peter Christen Asbjørnsen (1812-85) i Jørgen Moe (1813-82) zainspirowali się braćmi Grimm,
którzy zebrali niemiecki opowieści ludowe. Asbjørnsen i Moe opublikowali wiele zeszytów z
norweskimi opowieściami ludowymi. Pierwsze w roku 1841.
Norweskie piosenki ludowe zostały zebrane przez Olea Crøgera i Magnusa Bostrup Landstada.
Kompozytor Ludvig Mathias Lindeman podróżował po kraju i zbierał melodie ludowe. Ivar Aasen
badał norweskie dialekty i w oparciu o nie stworzył nowy język pisany, landsmål, który później
nazwano nynorsk.
Wśród narodów świata
Wśród wszystkich narodów wschodu i zachodu
moja ojczyzna jest najbliższa memu sercu.
„Starą Norwegię”
z mieszkańcami urwisk
lubię najbardziej.
...
Kocham wszystko to co prawdziwie norweskie,
- od życia ulicy, po śledzia i dorsza,
co rozwija się
by jednak upaść
nieco ociężale.
Kocham bardzo mój język
brzmi ostro jak hartowana stal
z głębi serca ...
w potocznym języku
Pera i Påla.
Ale najbardziej kocham osady
z domami wśród gór i morskich skał
gdzie młodzi czczą
swoich przodków
którzy tu budowali.
Wszyscy mamy wspólne korzenie,
ku wspólnemu dobru, wspólną krwią,
i wspólne wspomnienia
jak fale płynące
rzeką czasu.
O Norwegii w podręczniku z 1882 roku
„W tym kraju nasi ojcowie żyli, zmagali się z przeciwnościami losu i trwali na dobre i na złe. [...]
Norweskie prawa są mądre i dobre, dają mi dużą wolność i chronią mnie przed przemocą i
niesprawiedliwością. Niektóre państwa są zdecydowanie bogatsze niż moja ojczyzna, ale rzadko
gdzie jest takie zdrowe powietrze i rzadko woda tak czysta i świeża jak tutaj. Dlatego właśnie będę
kochać moja matkę Norwegię nad wszystkie kraje na ziemi; przyrzekam jej wierność i będę jej
wdzięcznym i posłusznym synem, pilnym i łagodnym w czasie pokoju, odważnym w czasie wojny,
jeśli kiedykolwiek znalazłaby się w niebezpieczeństwie”.
Ole Vig (1824-57)
Król Haakon był w rzeczywistości duńskim księciem. Miał na imię Carl, a jego syn nosił imię
Alexander. Gdy Carl został wybrany na króla Norwegii w 1905 roku, zmienił imię na Haakon, a
syn przyjął imię Olav. Na zdjęciu król Haakon i królowa Maud wraz z księciem Olavem na nartach
w roku 1907.
Król wybrany przez naród
Z czasem gdy poczucie tożsamości narodowej było w Norwegii coraz silniejsze, Norwegowie
zaczęli domagać się równouprawnienia w Unii ze Szwecją. Dotychczas tylko król i polityka
zagraniczna były wspólne. Jakkolwiek Szwedzi mieli najwięcej do powiedzenia w Unii. Dlatego
wielu Norwegów chciało zerwania Unii i utworzenia niepodległego państwa. Stało się to w roku
1905.
Duński król Carl został poproszony o objęcie tronu niepodległej Norwegii. Zgodził się, ale poprosił
aby ogłosić w tej sprawie referendum. Chciał być pewny, że naród norweski rzeczywiście chce
mieć go za króla. Chcieli. 78,9 % wyborców głosowało za tym, aby państwo miało króla. Dlatego
możemy powiedzieć, ze Haakon 7. był królem wybranym przez naród.
Referendum: gdy cały naród, a więc wszyscy uprawnieni do głosowania, mają głosować nad
określoną kwestią. Zazwyczaj wiąże się to z odpowiedzeniem TAK lub NIE na propozycję rządu.
To była oficjalna flaga norweska z 1844 roku. Znak unijny w rogu nazywano «sałatką śledziową» i
z czasem stał on się bardzo niepopularny wśród Norwegów. „Czysto” norweska flaga, bez znaczka
unijnego, stała się pod koniec XIX wieku ważnym symbolem dla tych, którzy chcieli niepodległej
Norwegii. Szwedzka flaga także miała „sałatkę śledziową” w rogu.
Fotografie jako źródła historyczne
Fotografie prawie zawsze niosą ze sobą jakieś przesłanie, coś co chciała przekazać osoba
wykonująca zdjęcie. Trzeba być tego świadomym, gdy używa się fotografii jako źródła
historycznego.
1
Spójrz na wikinga na stronie 127.
a
Jak sądzisz, dlaczego artysta postanowił namalować wikinga z norweską flagą?
b
Czy to zdjęcie oddaje prawdziwe wyobrażenie wikinga?
2
Spójrz na pocztówkę „Norwegio, jesteś nasza”.
a
Co twoim zdaniem chciał powiedzieć autor tego obrazu?
b
Czy twoim zdaniem to zdjęcie oddaje rzeczywiste wyobrażenie Norwegii?
3
Spójrz na fotografię rodziny królewskiej na górze strony.
a
Co ta fotografia ma nam przekazać?
b
Czy możemy zaufać w większym stopniu fotografii czy obrazowi? Dlaczego/ dlaczego nie?
Znajdź odpowiedź
1
Na czym polegał norweski romantyzm?
2
Co stało się z Norwegią w 1905 roku?
3
Dlaczego możemy mówić, że Haakon 7. był królem wybranym przez naród?
Dyskutuj!
4
Dlaczego twoim zdaniem książę Carl zmienił imię na Haakon, gdy został królem Norwegii?
5
Co lub kto jest twoim zdaniem odpowiednim symbolem współczesnej Norwegii?
Zadanie
6
Wyobraź sobie, ze jesteś dziennikarzem. Znajdujesz się w Kristianii. Jest 25 listopada 1905
roku. Król wraz z rodziną przybywa do miasta. Napisz artykuł o przyjeździe króla i
nastrojach w mieście. Zilustruj artykuł zdjęciami znalezionymi w internecie.
7
Narysuj norweska flagę z czasów unii z „sałatką śledziową” i zwykłą flagą norweską
używaną obecnie. Która z nich bardziej ci się podoba i dlaczego?
Do źródeł!
8
Porównaj „Wśród narodów świata” z dwiema niemieckimi piosenkami na stronach 87 i 88
a
jakie widzisz podobieństwa?
b
Z czego twoim zdaniem wynikają podobieństwa?
9
Przeczytaj „Podręcznik do szkoły podstawowej i domu” P.A. Jensena.
a
b
c
Czego mieli twoim zdaniem nauczyć się uczniowie z tej lektury?
Czy uważasz, ze mógłby pasować dla wszystkich uczniów? Dlaczego/ dlaczego nie?
Czy taki opis Norwegii mógłby znaleźć się we współczesnych podręcznikach do szkoły
podstawowej? Dlaczego/ dlaczego nie?
Podsumowanie
W XIX wieku norwescy artyści, kompozytorzy i pisarze czerpali inspiracje z niemieckiego
narodowego romantyzmu. Historycy skupiali się na historii Norwegii w czasach wikingów i
średniowieczu, kiedy Norwegia była niepodległym państwem. To wpłynęło na wzmocnienie
norweskiego poczucia tożsamości narodowej. Z czasem, gdy stawało się ono coraz silniejsze,
Norwegowie zażądali równoważnej pozycji w Unii ze Szwecją. Wielu chciało, by Norwegia
zerwała Unię i utworzyła niepodległe państwo. Doszło do tego w 1905 roku.