KONSPEKT ZAJĘĆ – przepływ pracowników

dr hab. Robert Grzeszczak
Katedra Prawa Europejskiego
Wydział Prawa i Administracji UW
KONSPEKT ZAJĘĆ – przepływ pracowników (trzy części):
I część swobody przepływu pracowników:
Podstawy prawne (art. 45 TFUE), osoby uprawnione do korzystania ze swobody przemieszczania się;
obywatelstwo UE, pojęcie unijne „pracownik”, prawa przysługujące pracownikom i ich rodzinom, praca w
administracji publicznej – wyjątek od art. 45 TFUE
Część I: WSTĘP
I.
II.
Kategorie osób uprawnionych do korzystania ze swobody przemieszczania się
Podstawy traktatowe i prawo pochodne UE:
Art. 45 TFUE, ale także - art. 3 TUE (cele) a tu m.in. (…) wysoki poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej,
podnoszenie standardu i jakości życia i spójność gospodarczą i społeczna (…).
Stąd w pozostałych częściach (tytułach) TFUE uszczegółowienie:
TYTUŁ IV SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB, USŁUG I KAPITAŁU
Rozdział 1: Pracownicy
TYTUŁ IX: Zatrudnienie
Tytuł X: Polityka społeczna;
Tytuł XII: edukacja, szkolenia zawodowe i młodzież
Tytuł XVIII: Spójność ekonomiczna i społeczna
Prawo pochodne:
Rozporządzenie 1612/68 (OJ Sp. Ed. 1968, L 257/2, s. 475), prawa pracowników i ich rodzin
Dyrektywa 68/360 (OJ Sp. Ed. 1968, L 257/13, s. 485), formalności dot. wjazdu i pobytu pracownika i jego rodziny
(uchylona)
Rozporządzenie 1251/70, prawo pozostania po okresie zatrudnienia
Dyrektywa 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli UE i członków ich rodzin do swobodnego
przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (Dz. Urz. UE 2004 L 158/77)
Sytuację pracowników migrujących w odniesieniu do sfery zatrudnienia precyzuje rozporządzenie 492/2011
III.
IV.
Rynki pracy w EOG i w Szwajcarii oraz kwestia okresów przejściowych
Obywatelstwo UE – por. odp. konspekt z sem. zimowego!!!!
 Sprawa Micheletti C-369/90; Sprawa C-413/99 Baumbast [2002] ECR I-7091; Sprawa C-138/02
Collins [2003]; Sprawa C-456/02 Trojani [2004], 7.09.04
 Sprawa Zhu i Chen (2002) i sprawa Zambrano (2011)
V.
Elementy swobody z art. 45 ust. 3 TFUE – spr. C-292/89 Antonissen [1991]: wyliczenie uprawnień
pracowników migrujących w art. 45 TFUE jest przykładowe
Podmioty zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących swobody pracowniczej
VI.
Część II: pojęcie pracownika
I.
Pracownik – pojęcie unijne:
 Sprawa 75/63 Hoekstra [1964] ECR 177: pojęcie pracownika ma charakter wspólnotowy, definiuje
je ETS
 Sprawa 53/81 Levin [1982] ECR 1035: praca w niepełnym wymiarze
 Sprawa 66/85 Lawrie-Blum [1986] ECR 2121:staż nauczycielski, niskie wynagrodzenie
 Sprawa 196/87 Steymann [1988] ECR 6159: praca dla wspólnoty religijnej
 Sprawa 344/87 Bettray [1989] ECR 1621: NIE - praca w ramach terapii anty-narkotykowej
 Sprawa C-357/89 Raulin [1992] ECR I-1027: niewielka ilość przepracowanych godzin
II.
 Sprawa C-188/00 Kurz [2002] ECR I-10691: rodzaj i wysokość wynagrodzenia
 Sprawa C-138/02 Collins [2003]; status osób poszukujących pracy
Swoboda i wyjątek – praca w administracji publicznej
Zatrudnienie w administracji publicznej musi być oparte na stosunku lojalności wobec państwa oraz więzi
narodowej (spr. 149-79 Komisja/Belgia; C-290/94 Komisja/Grecja). ETS sprecyzował 2 przesłanki:
(1) bezpośredni lub pośredni udział w sprawowaniu władzy;
oraz
(2) ochrona ogólnych interesów państwa lub władz publicznych.
 Spr. 152/73 Giovanni Maria Sotgiu p. Poczta Niemiecka
 Spr. C-15/96 – Schöning-Kougebetopoulou
 Spr. C-473/93 – Komisja/Luksemburg
III.
Zakaz dyskryminacji migrującego pracownika, Dyskryminacja pracownika – przykład z orzecznictwa „
polskiego” TSUE:
 Orzeczenie TSUE w spr. połączonych C-611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak z 29.11.2011r.
 Zob także spr. C-281/98 Roman Angonese p. Cassa di Risparmio di Bolzano
Problem – tzw. dyskryminacji odwrotna
Prawo do korzyści socjalnych - korzyści socjalne – sprawa 207/78 Even
 Sprawa Trojani (C-456/02)
 Odmowa wypłaty zasiłku i spr. Wenda Geven p. Land Nordrhein-Westfalen, C-213/05
 Przyznawanie dodatków rodzicielskich: spr. C-137/04 Rockler 2006 r.
 Nabywana nieruchomości spr. 305/87, Komisja przeciwko Grecji
 Dumping socjalny spr. z 4 kwietnia 1975r. spr.167/73, Komisja przeciwko Francji oraz spr. z
17 marca 1993 r. w spr. Sloman Neptun
 Ochrona osób dotkniętych kalectwem przed wypowiedzeniem pracy, zob. wyrok z 13 grudnia
1972 w spr. 44/72, Marsman
 Pozamałżeńskie wspólnoty życiowe: spr. z 17 kwietnia 1986 r. 59/85, Reed
 Służba wojskowa: spr. z 15 października 1969 r. 15/69 Ugliola
 I inne (por. Orzeczenie ETS w spr. połączonych C-611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak
z 29.11.2011r.)
II część swobody przepływu pracowników:
praca nad tekstem dyrektywy 2004/38 z 29 kwietnia 2004 r. o prawie obywateli Unii oraz członków ich rodzin
do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw czł.
UWAGA: Proszę mieć tekst dyrektywy
I.
Charakterystyka dyrektywy 2004/38
 sprawy C-482/01 i C-493/01 Orfanopoulos and Oliveri (pkt 97-98) oraz C-127/08 Metock
 Wyjątki dyrektywy – zawężająco: sprawy 139/85 Kempf (pkt 13) i C-33/07 Jipa (pkt 23).
II.
Uprawnieni z dyrektywy
 spr. C-370/90 Singh
 spr. C-291/05 Eind
 spr. C-60/00 Carpenter
 spr. C-112/91, Werner
 Pochodne prawo UE – sytuacja studentów
III.
Sytuacja obywateli Unii Europejskiej w świetle dyrektywy 2004/38
zakres podmiotowy: obywatele UE oraz członkowie ich rodzin niezależnie od przynależności państwowej,
prawo opuszczenia kraju ojczystego i wjazdu na terytorium innego państwa członkowskiego,
prawo pobytu w dowolnym państwie członkowskim na okres do 3 miesięcy – bez żadnych formalności, jedynie
za okazaniem dowodu tożsamości,
prawo pobytu na okres powyżej 3 miesięcy: przysługuje pracownikom, osobom prowadzącym działalność
gospodarczą, innym osobom posiadającym wystarczające środki finansowe, członkom rodzin obywateli UE,
prawo stałego pobytu: przysługuje wszystkim obywatelom UE, którzy w państwie przyjmującym przebywają
co najmniej 5 lat, prawo stałego pobytu można utracić jedynie w razie nieobecności w państwie przyjmującym
przez okres przekraczający 2 kolejne lata,
wzmocnienie pozycji prawnej członków rodzin obywateli UE (zwłaszcza zachowanie prawa pobytu w razie
śmierci lub wyjazdu obywatela UE, a także rozwodu lub unieważnienia małżeństwa),
sprecyzowanie możliwości podejmowania przez państwa członkowskie działań uzasadnionych ochroną
porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego,
uregulowanie formalności związanych z pobytem w innym państwie niż kraj ojczysty.





IV.
Definicja rodziny dla celów swobodnego przemieszczania się pracowników z dyrektywy oraz
zakres pojęcia „rodzina pracownika” wg orzecznictwa ETS
Małżonek (rozp. z 68 r i dyrektywa z 2004 nie precyzują): sprawa Diatta v. Land Berlin (267/83)
– sprawa Singh (C-370/90) ; sprawa Reed (59/85) ; spr. Lubor Gaal C-7/94
Artykuł 9 Karty praw podstawowych
Członkowie rodziny pozostający na utrzymaniu: 316/85 Lebon (pkt 22) i C-1/05 Jia; w spr.
połączonych C-424/10; Tomasz Ziółkowski i C-425/10; Barbara Szeja i inni. z 16 grudnia 2011 r.
Sprawa z 25.7.2008 r. w sprawie C 127/08, Metock i inni
Uprawnienia pracowników migrujących – na podstawie dyrektywy i orzecznictwa TSUE!
III część swobody przepływu pracowników:
Dopuszczalne ograniczenia ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, zdrowie publiczne,
Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego







41/74 Van Duyn [1974] : praca dla kościoła scientologicznego
67/74 Bonsignore [1979]: nielegalne posiadanie broni
30/77 Bouchereau [1977] : uprzednio skazani
36/75 Rutili [1975] : polityczny aktywista, organizator strajków
115 i 116/81 Adoui & Cornuaille [1982] : francuskie „kelnerki”
131/79 Santillo [1980]: przestępca seksualny
C-100/01 Olazabal [2002]: członek ETA
OGRANICZENIA SWOBODY PRZEMIESZCZANIA SIĘ OSÓB ZE WZGLĘDÓW PORZĄDKU, BEZPIECZEŃSTWA LUB
ZDROWIA PUBLICZNEGO (dyrektywa 2004/38)
Sprawa 41/74 Van Duyn p. Homme Office
115/81 Adoui i Cornuaille
C-268/99 Jany
Sprawa C-473/93 KE p. Wlk. Księstwo Luxemburga
Sprawa 167/73 KE p. Francja (kodeks morski francuski)
Wyrok w sprawie C-145/08; Tsakouridis z 23.11.2010 r.
Problem: Nadużycie praw (art. 35 dyrektywy)
Względy ochrony zdrowia
Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody przepływu pracowników:
Sprawa C-415/93 Bosman [1995] ECR I-492:
● Sprawa C-138/02 Collins [2003]
KOORDYNACJA KRAJOWYCH SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
 1. Podstawy prawne:
• art. 48 z TFUE,
• rozporządzenie nr 883/2004 z 29.04.2004 r. o koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych
• dyrektywa 98/49 z 29.06.1998 r. dotycząca zachowania dodatkowych uprawnień emerytalnych
pracowników oraz osób prowadzących działalność na własny rachunek przemieszczających się w obrębie
UE
Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego
Orzeczenie w sprawie U. Ruffler (C-544/07)
Wyrok ETS w sprawie C-4/08; Filipiak