nej, jak i drugiej pozycji mogą przebywać przez dłuż

Spoczynkowe położenie żuchwy
nej, jak i drugiej pozycji mogą przebywać przez dłuższy lub krótszy czas – co jest uzależnione od rodzaju
wykonywanych czynności, związanych z odruchową
lub świadomą funkcją układu stomatognatycznego.
Według niektórych doniesień pełny kontakt okluzyjny zębów górnych i dolnych (w okluzji centralnej
u osób zdrowych) występuje łącznie w ciągu doby
przez ok. 8–10 minut (w momencie połykania śliny).
Według Słownika terminologii stomatologicznej pojęcie „artykulacja” odnosi się do formowania mowy
(artykulacja głosek) i do ruchów żuchwy (artykulacja żuchwy). Artykulacja żuchwy definiowana jest
jako ruchy żuchwy w stosunku do szczęki, związane z przemieszczaniem się odpowiadających sobie
powierzchni w stawach skroniowo-żuchwowych.
Różne położenia i ruchy żuchwy, skorelowane z dynamiką mięśniowo-stawową tkanek i narządów US,
określane są więc jako stany artykulacyjne żuchwy.
Do zrozumienia złożonych mechanizmów gnatofizjologicznych US konieczne jest zapoznanie się
z szerszym kompleksem pojęć, związanych ze stanami artykulacyjnymi żuchwy, co stanowi przedmiot
dalszej części tego rozdziału.
Uwaga
Wyjściową pozycją stanów artykulacyjnych jest
spoczynkowe położenie żuchwy – jako odruchowo
przyjmowana (bez udziału świadomości), statyczna pozycja żuchwy, występująca w stanie fizjologicznej równowagi mięśni żucia, bez kontaktu
zębów przeciwstawnych, przy obustronnie jednakowym ułożeniu głów żuchwy w pionowej pozycji
ciała.
Położenie spoczynkowe jest pozycją wyjściową
w stosunku do innych przestrzennych ułożeń żuchwy. Pozycja ta nie zależy więc od obecności zębów
ani stopnia ich destrukcji lub przemieszczenia, ponieważ stanowi mimowolnie przyjmowane położenie
żuchwy bez kontaktu zębów, utrzymywane dzięki
minimalnemu napięciu mięśni, które równoważą jej
ciężar. Problemem w planowaniu leczenia protetycznego jest to, że położenie spoczynkowe żuchwy ulega
zmianom w ciągu życia osobniczego.
Spoczynkowa pozycja żuchwy jest indywidualną cechą osobniczą i najczęściej przyjmowaną
pozycją żuchwy, z jej nieznacznym przesunięciem ku
dołowi i przodowi oraz swobodnym (bez napięcia), linijnym kontaktem wargi górnej i dolnej. U pacjentów
uzębionych oznacza to stan nieznacznego rozwarcia
łuków zębowych. Między powierzchniami żującymi
zębów górnych i dolnych pozostaje wtedy przestrzeń
zwana szparą spoczynkową. Wielkość szpary spoczynkowej, która służy do określania wysokości zwar-
ciowej, jest wartością zmienną, lecz dla celów praktyki
klinicznej przyjmuje się jej wymiar przeciętny w granicach 2,0–4,0 mm. Określenie szpary spoczynkowej
i wysokości zwarciowej jest konieczne dla zapewnienia warunków do tzw. centralizacji głów stawowych
(prawidłowego funkcjonowania stawów s-ż).
H
A
B
Ryc. 5.3 Położenie spoczynkowe żuchwy: położenie lekko opuszczonej żuchwy podczas minimalnej aktywności mięśni: A – między
górnymi i dolnymi zębami widoczna szpara spoczynkowa (H – oznacza wysokość szpary spoczynkowej), B – pomiar wysokości spoczynkowej: za pomocą suwmiarki – mierzona odległość punktów
zaznaczonych na najbardziej wystających elementach nosa i brody
(S. Majewski).
57