Krystek [tryb zgodności] - Warmińsko

2013-06-25
Konferencja Warmińsko-Mazurskiego Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
13-14 czerwca 2013, Kromerowo k/Olsztyna
Plan
1.
2.
3.
4.
Znaczenie wiedzy i informacji w systemowym
podejściu do bezpieczeństwa ruchu drogowego
Wprowadzenie
Człowiek w ruchu drogowym,
Bezpieczeństwo obiektywne i subiektywne
Bazy danych i wiedzy podstawą podejmowania decyzji,
ERSO, CARE, IRTAD, opinie obiegowe,
5. Polityka integracji działań prewencyjnych brd z innymi działaniami,
Praca, Środowisko, Zdrowie publiczne,
6. Niezależność badań przyczyn i okoliczności katastrof,
Doświadczenia NTSB i DSB a doświadczenia polskie.
Ryszard Krystek
Instytut Transportu Samochodowego
Warszawa
Wprowadzenie
•
•
•
•
Projekt •
ZEUS •
•
Roczne straty w transporcie
1,3 mln zabitych na świecie (wg WHO)
30,2 tys. zabitych w UE27
3,5 tys. zabitych w Polsce
145 zabitych w warmińsko-mazurskiem
ponad 200 mld EUR - koszt zabitych w UE
ponad 30 mld PLN - koszt zabitych w Polsce
ponad 95% śmiertelnych ofiar – wypadki drogowe
Pojęcie niebezpieczeństwa
„Jeżeli nie oczekujesz
nieoczekiwanego, nie znajdziesz go,
gdyż trudno je wytropić i objąć”
Heraklit z Efezu (Przekład: A. Czerniawski,
Wyd. Biblioteka, Łódź, 1992)
.
1
2013-06-25
Człowiek w ruchu drogowym
Pojęcie niebezpieczeństwa
„Kto się nie spodziewa, nie znajduje nic
niespodziewanego; gdyż jest ono
niewytropione i niedostępne”
Heraklit z Efezu (Przekład: L. Staff, Być mądrym,
Wyd. Sfera, Wrocław 2003)
.
Ryzyko
•
•
•
•
•
•
•
Prawdopodobieństwo, że nastąpi coś niepożądanego lub że coś
się komuś nie powiedzie,
Oznacza niepewny wynik jakiegoś przedsięwzięcia,
Świadomość ryzyka – możliwość jego przewidywania,
Zarządzanie ma sens wówczas, gdy coś znajduje się pod naszą
kontrolą,
Jak mierzyć ryzyko?
Subiektywnie uznajemy je za dopuszczalne lub niedopuszczalne,
Akceptujemy wyższy stopień ryzyka, jeśli nie ma innej drogi do
osiągnięcia celu.
Hierarchia potrzeb człowieka wg Maslov‘a:
• Fizjologia; powietrze, woda, żywność, sen, seks,
• Bezpieczeństwo; osobiste, stabilizacja, wolność
od strachu,
• Przynależność; rodzina, małżonek, kochanek,
przyjaciele, grupa społeczna,
• Samoocena; osiągnięcia, uznanie, szacunek,
• Samorealizacja; wnętrze duchowe, zdolności,
talent, spełnienie.
Maslov, A.H. 1943: A theory of Human Motivation.
Psychological Review, 50.
Bezpieczeństwo
• Bezpieczeństwo w sensie obiektywnym - brak
zagrożenia lub akceptowalny stopień zagrożenia.
• Bezpieczeństwo w sensie subiektywnym poczucie bezpieczeństwa w danych warunkach
otoczenia.
2
2013-06-25
POLSKA WIZJA ZERO
Ryzyko dopuszczalne
•
Oznacza
poziom ryzyka, po
przekroczeniu którego
społeczeństwo podejmuje środki przeciwdziałania, których
nigdy nie podjęłoby, gdyby ryzyko nie przekroczyło poziomu
dopuszczalnego. Jest to jednakże reguła trudna do realizacji.
•
Przykład powodzi tysiąclecia 1997 roku. Po ustaniu zagrożenia
zdewaluowała się większość obietnic i deklaracji składanych na
temat konieczności odbudowy systemu retencji, zabezpieczeń
itd. Potwierdziła się w ten sposób teza epidemiologów, że
„Teoria pozbawiona wdrożenia jest po prostu pustą
obietnicą dla ludu”.
(IJE, 2001; International Journal of Epidemiology).
Świadomość podstawowym warunkiem
bezpiecznych zachowań człowieka
Bazy danych i wiedzy
•
Trzy cnoty:
• roztropności; ostrożność, przewidywanie,
dostosowywanie się do warunków,
• pokory; świadomość ograniczeń, głównie własnych,
ograniczone zaufanie,
• umiarkowania; panowanie nad pragnieniami,
opanowanie „hedonizmu drogowego”.
Bany, P. (2013): Pojęcie niebezpieczeństwa. Raport ITS
•
•
•
•
IRTAD (International Road Traffic and Accident Database);
Zagregowana baza danych o ruchu i wypadkach drogowych z
29 krajów OECD,
CARE; Community Road Accident Database. Council Decision
93/704/EC z 1993 roku. Oficjalnym przedstawicielem Polski
jest ITS.
ERSO; (European Road Safety Observatory): Baza wiedzy o
unijnej polityce brd, projektach unijnych, statystykach CARE,
narzędziach działań prewencyjnych.
Krajowe Obserwatorium BRD – ITS Warszawa,
Regionalne Warmińsko-Mazurskie Obserwatorium BRD –
WORD Olsztyn.
3
2013-06-25
Model wypadku lotniczego wg J.Rasona
(E. Klich, 2012: Seminarium GAMBIT 2012. Politechnika Gdańska)
WZAJEMNE
ODDZIAŁYWANIE
CZYNNIKÓW
LOKALNYCH
Syst. ochr.
(wspom.
ostrz.)
Czynniki
sprzyjające
Kierowanie
niski
szczeb.
zarządz.
Nadzór
Zarządzanie
- wysoki
szczebel
WYPADEK
Operator
(załoga)
niepr.
dział.
obszar
niezabezpieczony.
natychmiastowe
skutki
Integracja polityki brd z działaniami w
innych sektorach; synergia i konflikty
• Inicjatywa UE – 15 (Traktat Amsterdamski z roku
1997, następnie Traktat Nicejski z roku 2001),
• „Pożyteczna synergia może być uzyskana i pewne
cele mogą być osiągnięte poprzez zintegrowanie
działań prewencyjnych brd z działaniami w innych
obszarach”,
OBSZARY
ZAGROŻEŃ
ukryte zagrożenia (opóźnione skutki)
Unijny Program BRD 2011-2020
•
•
•
•
•
„Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i
zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu”.
KE podkreśla znaczenie spójności społecznej, gospodarki
bardziej przyjaznej środowisku, edukacji i innowacji dla Europy.
Zrównoważona mobilność dla wszystkich obywateli,
ograniczenie emisji CO2 i pełne wykorzystanie postępu
technologicznego ITS.
Brd będzie kluczowym elementem polityki transportowej.
Konieczne jest spójne, całościowe i zintegrowane podejście
uwzględniające synergię w stosunku do innych celów polityki.
Priorytetowe działania w polityce UE
(komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów)
• Uporządkowane i spójne ramy współpracy
wielosektorowej; najlepsze praktyki.
• Strategia działań na rzecz zmniejszenia liczby
ofiar rannych oraz tworzenia systemu opieki nad
ofiarami i ich rodzinami.
• Poprawa bezpieczeństwa niechronionych
użytkowników dróg.
4
2013-06-25
Trzy główne obszary integracji z brd:
1. Praca
1. Polityka zatrudnienia; swoboda wyboru miejsca
pracy,
2. Ochrona środowiska; ograniczenie zużycia paliw
płynnych i zmniejszenie emisji CO2,
3. Zdrowie publiczne; stałe zmniejszanie liczby ofiar
wypadków drogowych – Wizja Zero
Pozostałe obszary: miasta do życia, turystyka...
• Znacząca część śmiertelnych ofiar (30.100 osób
w 2012 roku) to efekt dojazdów do pracy,...
• Około 40% incydentów w pracy stanowią wypadki
drogowe,
• Dużym obciążeniem szpitali są ofiary wypadków
drogowych,
• Powyższe dane są głównym argumentem za
integracją brd z działaniami w innych obszarach.
Promocja zdrowia w miejscu pracy:
2. Środowisko
• Styl życia; równowaga praca/życie, dobrobyt,
• Ryzyko związane z prowadzeniem pojazdu;
zmęczenie, alkohol,
• Promowanie ruchu rowerowego i pieszego;
• ISA – zarządzanie prędkością;
• Jazda ekologiczna;
• Nadmierna prędkość – problem nr 1 brd,
• Pochwała powolności (nowy kierunek w filozofii)
5
2013-06-25
3. Zdrowie
•
•
•
•
Związek wypadków ze zdrowiem publicznym jest trzecim z
filarów wspierających integrację,
Piesi i rowerzyści są bardziej zagrożeni w ruchu niż jadący
samochodem; należy więc wzmocnić promocję takiego
ruchu poprzez właściwe rozwiązania inżynierskie i
edukacyjne,
Nietrzeźwość użytkowników dróg jest dowodem istnienia
społecznego problemu alkoholowego. Zatem dobry program
antyalkoholowy daje podwójny efekt.
Otyłość dzieci a „bezpieczna droga do szkoły”.
System zdrowia publicznego wpływa na:
• włączenie bezpieczeństwa transportu w proces
promocji zdrowia i prewencji chorób,
• włączenie kultury bezpieczeństwa w edukację
zdrowotną społeczeństwa czyniąc ją integralną
składową codziennego życia,
• wymaganie oceny wpływu infrastruktury
transportu na jakość środowiska człowieka,
cd.
cd.
• włączanie narzędzi zdrowia publicznego
do procesu audytu bezpieczeństwa,
• włączanie bezpieczeństwa i mobilności
ludzi w podeszłym wieku do problematyki
zdrowia,
• stosowanie nowoczesnych metod
ewaluacji efektywności środków poprawy
bezpieczeństwa,
• szacowanie kosztów leczenia ofiar wypadków w
transporcie,
• współpracę z organami publicznymi w zakresie
zbierania i przetwarzania danych o wypadkach w
transporcie i ich ofiarach,
• zapewnienie łatwego i równego dostępu do
popularnych środków bezpieczeństwa jak
wyposażenie pojazdów w urządzenia dla dzieci,
kaski dla rowerzystów, czy chodniki dla pieszych,
• utworzenie ogólnokrajowego systemu opieki nad
ofiarami wypadków w transporcie.
6
2013-06-25
Wspólna teoria
Cel integracji
• umożliwia przepływ wiedzy i dobrych praktyk,
Problemy bezpieczeństwa w różnych
dziedzinach są bardzo często tej samej
natury i mogą zostać sformalizowane w
ten sam sposób – tak powstała nauka o
bezpieczeństwie
Zintegrowany system bezpieczeństwa
transportu - korzyści
• ułatwia wdrażanie sprawdzonych metod i procedur,
• poprawia spójność struktur organizacyjnych,
• wzmacnia siłę oddziaływania na system legislacyjny.
Idea integracji
1967 - Decyzja prezydenta USA L.B. Johnsona
1967 - NTSB - Narodowa Rada Bezpieczeństwa Transportu
• polityczne - prawo do prawdy,
• społeczne - jakość życia,
1980 - DRSB - Krajowa Rada BRD
1995 - DTSB - Holenderska Rada Bezpieczeństwa Transportu
2005 - DSB - Holenderska Rada Bezpieczeństwa
• ekonomiczne - zmniejszenie strat
2009 - Szwedzka Rada Bezpieczeństwa
2010 – PBZ – MEiN - 7/2/2006 pt. „Zintegrowany System
Bezpieczeństwa Transportu w Polsce – ZEUS”
Proje
kt
7
2013-06-25
Obecny stan wiedzy
Etapy tworzenia kultury bezpieczeństwa
Jesteśmy dopiero na początku procesu
przechodzenia od systemu poprawy
bezpieczeństwa transportu bazującego na
opiniach obiegowych i intuicji, do systemu
bazującego na obiektywnej, naukowej
wiedzy o ryzyku w transporcie
Plan prezentacji?
1.
2.
3.
4.
Wprowadzenie
Człowiek w ruchu drogowym,
Bezpieczeństwo obiektywne i subiektywne
Bazy danych i wiedzy podstawą podejmowania decyzji,
ERSO, CARE, IRTAD, opinie obiegowe
5. Polityka integracji działań prewencyjnych brd z innymi działaniami,
Praca, Środowisko, Zdrowie publiczne,
6. Niezależność badań przyczyn i okoliczności katastrof,
Doświadczenia NTSB i DSB a doświadczenia polskie.
PT Autorom
Raportu serdeczne
gratulacje z okazji
urodzin Ich Dziecka
•
8