„Zamiast telewizji, czyli kreatywne zabawy na każdą porę roku”

„Zamiast telewizji, czyli kreatywne zabawy na każdą porę roku”

„Zamiast telewizji, czyli
kreatywne zabawy na każdą porę roku”
Dziś telewizor znajduje się w niemal każdym domu. Najmłodsi chętnie oglądają bajki
i programy dla dzieci, które choć często przekazują wartości edukacyjne, w nadmiarze
mogą zaszkodzić. Bywa, że odstawione od telewizora lub komputera dziecko dostaje
ataku złości, nie potrafi się kreatywnie bawić, bo się nie nauczyło czerpać satysfakcji
z własnej aktywności.
Zbyt długie przesiadywanie przed telewizorem szkodzi – to fakt. Gdzie jednak leży
granica, której przekroczyć nam nie wolno? Dzieci do drugiego roku życia nie powinny
oglądać telewizji dłużej niż pół godziny. Trzylatki natomiast mogą wpatrywać się
w ekran maksymalnie przez godzinę – najlepiej podzieloną na dwie części. Pamiętajmy,
że telewizja nie jest złem samym w sobie – może natomiast szkodzić, kiedy jest
nadużywana.
Przed ukończeniem trzeciego roku życia dziecko nie potrafi ze zrozumieniem
obserwować wszystkiego, co się dzieje na ekranie. Nie jest nawet w stanie ogarnąć
ruszającego się obrazu jako całości. Treści przekazywane w programach telewizyjnych
nie są jeszcze w tym wieku groźne. O wiele bardziej niebezpieczna jest pasywność, na
jaką skazane jest dziecko, siedząc przed migającym telewizorem. W tym okresie
rozwojowym powinno poznawać świat na podstawie własnych przeżyć i doświadczeń.
A przede wszystkim potrzebuje maksymalnie dużo ruchu. Dziecko roczne lub dwuletnie
rzadko siada na czas dłuższy przed telewizorem, a raczej od czasu do czasu zerka na
ekran, aby po chwili powrócić do przerwanej zabawy. Jeżeli dziecko widzi, że rodzice
spędzają przed telewizorem długie godziny i wie, że w tym czasie nie wolno im
przeszkadzać, zaczyna zwracać coraz większą uwagę na ten magiczny przedmiot.
Niepostrzeżenie i ono przyzwyczaja się do biernej formy rozrywki. Traci zapał do
samodzielnej zabawy, zaczyna brakować mu inwencji i fantazji. Dzieci ze słabą
motywacją stają się coraz bardziej pasywne i mniej samodzielne.
Dzieci w wieku od 3 do 6 lat nie potrafią jeszcze powiązać zmieniających się obrazów
w jedną całość. Są w stanie zrozumieć jedynie krótkie filmy, przygotowane specjalnie dla
ich grupy wiekowej. Lecz to wszystko, czego jeszcze nie rozumieją, pozostawia trwałe
ślady w ich psychice. Na niektóre obrazy reagują lękiem lub zdenerwowaniem i to
nieporównywalnie większym niż osoby dorosłe. Dzieci w tym wieku nie są jeszcze
w stanie odróżnić fikcji od rzeczywistości i sądzą, że zdarzenia na ekranie dzieją się
naprawdę. Jeżeli dziecko dużo czasu spędza przed telewizorem, jego psychika
atakowana jest przez niezliczoną ilość bodźców, których nie potrafi ogarnąć
i uporządkować. Chaos ten stanowi ogromne obciążenie; dziecko staje się nerwowe
i często cierpi na zaburzenia snu. Dzieci w wieku przedszkolnym są wyjątkowo podatne
na sceny agresji. U maluchów, które wzrastają w domu pełnym spokoju i miłości,
telewizja rzadko wywołuje zachowania agresywne. Ale brutalne sceny są
niejednokrotnie przyczyną stanów lękowych.
Psychologowie biją na alarm. Niestety dzisiejszy świat nie sprzyja dobremu
samopoczuciu dzieci. Są one permanentnie narażone na nadmiar bodźców, przed
którymi nie mogą się ochronić. Dziecko nie potrafi odróżnić prawdy od fikcji, świata
realnego od wirtualnego. My dorośli dobrze wiemy, że dziecko do prawidłowego
rozwoju potrzebuje środowiska, które umożliwia poznanie otoczenia wielozmysłowo,
poprzez ruch, dotyk, smak, wzrok, słuch, węch. Mimo tej wiedzy, najmłodsi mają za mało
ruchu na świeżym powietrzu, za mało kontaktu ze światem realnym. Jeśli zależy nam na
tym aby stworzyć przyjazne otoczenie dla małych dzieci, takie, które odpowiada ich
możliwościom poznawczym i sposobowi postrzegania świata to musimy się bardzo
krytycznie przyjrzeć temu, co oferują współczesne media i telewizja (nawet, jeśli
weźmiemy pod uwagę wyłącznie programy dziecięce). Małe dzieci nie posiadają
umiejętności krytycznego spojrzenia na to, co widzą i słyszą, mają za to olbrzymią
potrzebę zaspokojenia ruchu oraz potrzebę naśladowania otaczającego świata i ludzi.
Zarówno nadmiar telewizji jak i nadmiar zajęć dodatkowych może zaszkodzić dziecku.
Dlatego proponujemy rodzicom i ich pociechom aktywność, która zbliży do siebie całą
rodzinę i pozwoli dziecku na czerpanie radości ze współdziałania z rodzicami.
Wykorzystajmy czas, który spędzamy wspólnie z dzieckiem, ponieważ z pewnością
wpłynie to pozytywnie na zacieśnienie więzi i poprawi komunikację. Wiele
z proponowanych przez nas zabaw to ćwiczenia i gry ruchowe, gdyż przeciętny
przedszkolak znajduje się w nieustannej potrzebie ruchu. Ponadto pobyt na świeżym
powietrzu i aktywność ruchowa sprzyjają harmonijnemu rozwojowi dziecka.
Dla najmłodszych zaś największą frajdą jest zabawa. Zwłaszcza ta, w której razem z nim
uczestniczą jego bliscy. Warto, zatem wygospodarować dla dziecka czas na wspólną
zabawę. Żeby ułatwić Państwu zadanie, poniżej zamieszczamy zestaw ciekawych zabaw
i zajęć, podzielonych tematycznie na poszczególne pory roku. Ponadto zachęcamy do
kreatywności w wymyślaniu zabaw! Dzieci mają głowy pełne pomysłów, będą
zachwycone, jeśli chociaż niektóre z nich wykorzystamy podczas wspólnego spędzania
czasu.
WIOSNA
 Ogródek. Posadźcie w ogródku lub doniczce nasiona fasoli i obserwujcie, jak
pędy powoli wzrastają. Możecie też posadzić inne rośliny i opiekować się nimi.
Dziecko będzie mogło nauczyć się systematyczności i odpowiedzialności.
 Zwierzaki cudaki. Co można zrobić z warzyw i
owoców? Naprawdę wszystko! Smok z ogórka?
Stonoga? Biedronka? Ogranicza Was tylko Wasza
pomysłowość. Dodatkowo, to wspaniały sposób
na niejadka.
 Ciuciubabka. Wspaniała zabawa w ogrodzie lub domu dla całej rodziny,
gwarantująca dużo śmiechu i radości.
 Tor przeszkód. Potrzebne jest duże pomieszczenie i ogród.
Tor przeszkód można wykonać ze wszystkiego, co ma się
pod ręką. Sznurek, zwinięte gazety, wiaderko, kubeczki
ustawione tak, by można je było omijać. Czeka Was
wspaniała zabawa!
LATO
 Guma do skakania. Trochę zapomniana zabawa, która sprawia wiele frajdy.
Możecie skakać wspólnie, wykorzystując stołki do zaczepienia gumy. Można
również zaangażować rodzeństwo. Starsze przedszkolaki będą zachwycone.
 Muzyczne zabawy. Zapoznaj dziecko ze swoją
ulubioną muzyką do tańca. Spróbujcie wymyślić wspólny
taniec, różne ciekawe figury. Zaśpiewajcie coś wspólnie. Ze
garnków wykonajcie perkusję, z plastikowych pudełek –
grzechotki. Świetna zabawa murowana!
 Ukryty skarb. Wybierzcie skarb. Schowajcie go w pudełku
lub szkatułce. Przygotujcie mapę. Zakopcie skarb! A może Ty
go zakopiesz, a dziecko postara się go odnaleźć w ogrodzie.
Warianty tej zabawy są niezliczone.
 Zabawy z wodą. Kąpiel w pianie, doświadczenia z wodą – tworzenie bąbelków
z wykorzystaniem butelek i gąbek. Bańki mydlane. Latem trudno o lepszą zabawę.
 Zabawa "Balony z wodą". Będziesz
potrzebować dużych ręczników plażowych oraz
balonów wypełnionych wodą. W tej zabawie powinna
uczestniczyć parzysta liczba osób. Trzymając ręczniki
za rogi i stojąc około pół metra od siebie uczestnicy
zabawy używają ręcznika do przerzucania balonu od
jednej drużyny do drugiej. Po każdym udanym
przerzucie, zwiększajcie odstęp między drużynami.
Gra toczy się do upadku balonu na ziemię. Wtedy
możecie zacząć kolejną rundę.
 Budowla z koców i krzeseł. W czasie letnich
wieczorów taki namiot z koców, poduszek i krzeseł
będzie dla dziecka niebywałą atrakcją. Pamiętajcie
o zasadach bezpieczeństwa, a później wspólnie
posprzątajcie.
 Zabawa "Złap światełko". Zabawa po zmroku, czyli to co dzieci lubią najbardziej.
Potrzebny do tego jest duży ogród i latarka. Najlepiej, gdy jest 3 lub więcej graczy.
Jedno dziecko nazywane „światełkiem” otrzymuje latarkę i oddala się od reszty.
Włącza na chwilę latarkę i wyłącza. Pozostała grupa dzieci liczy do 100 i biegnie
szukać w kierunku, gdzie widzieli błysk światła. W tym czasie "światełko"
przemieszcza się. Całą trudność polega na tym, że "światełko" musi po
każdorazowym odliczeniu do 60 włączyć na chwilę latarkę… Osoba, która
pierwsza odnajdzie „światełko” zamienia się z nim rolami. Latarkę można
zamienić na sygnał dźwiękowy np. z telefonu. Wtedy uczestnicy zabawy będą
musieli kierować się słuchem, a nie wzrokiem.
JESIEŃ
 Jesienny bukiet. Prawdziwą przyjemnością w piękny jesienny dzień jest spacer
po najbliższej okolicy. Z zebranych darów jesieni mogą powstać istne cuda. Takie
jak te bukiety…
 Jesienne ludziki. Wystarczą liście w różnych kształtach, kartka papieru, klej
i kredki. I oczywiście odrobina wyobraźni.
 Zabawki z pudełek po zapałkach. A gdyby
wykorzystać zużyte pudełka? Można z nich
wykonać wszystko. Domek, łóżeczko, a nawet
postacie z bajek!
 Masa solna. Sól, mąka, woda lub cukier. I można lepić, lepić i lepić.
 Przebieranki. Wyjmijcie z szafy letnie sukienki, kapelusze, szale, wachlarze
i błyskotki. Zróbcie papierową koronę i czarodziejską różdżkę. Zabawa z tańcem
zapowiada się naprawdę świetnie.
 Zabawa "Kot w worku". Do nieprzezroczystej torby,
worka, reklamówki wrzućcie kilkanaście różnych
przedmiotów i zabawek. Zadaniem dziecka jest
włożenie rąk do torby i jedynie za pomocą dotyku
odgadnięcie, co znajduje się w środku. Dziecko może
opisać to co czuje, kształt, wielkość, konsystencję
przedmiotu.
 Zabawa „Szalone samochody”. Ustalacie pomiędzy sobą, kto dziś będzie
kierowca a kto samochodzikiem (jeśli w zabawie biorą udział 3 osoby można
stworzyć ciężarówkę, albo autobus). Kierowca stoi za samochodzikiem i kładzie
ręce na ramionach samochodu. Samochodzik zamyka oczy i wyciąga ręce przed
siebie jako amortyzatory. Kierowca prowadzi samochód, raz wolniej raz szybciej,
zatrzymuje się na światłach, przepuszcza inne samochody itp.
 Zabawa "Wyścig z dynią". Do zabawy
potrzebna jest dynia. Jeżeli nie ma jeszcze
dyń, możemy bawić się z arbuzami.
Potrzebne są do niej także naturalne miotły
z witek. W ostateczności można także użyć
zwykłych, dużych szczotek na kiju... Dzieci
stają na linii mety – po usłyszeniu sygnału
„start”, każde turla dynię za pomocą miotły
do mety. Kto pierwszy dotrze tam z dynią,
ten wygrywa. PS. Dynia nie może być zbyt
duża, bo dziecko nie będzie w stanie jej toczyć;)
ZIMA
 Chodzenie po śladach. Anioły na śniegu, sanki, bałwanki – wszyscy dobrze
znamy. Świetnym pomysłem jest chodzenie po śladach. Ta zabawa nauczy
dziecko koordynacji.
 Śnieżny tron. Na śniegu można rysować, można
również zbudować śnieżny tron dla księcia lub
księżniczki.
 Dokarmianie zwierząt. Zachęcajmy dzieci do pomocy naszym małym
przyjaciołom. Przygotujcie karmnik i kilka smakołyków dla ptaków.
Obserwowanie nadlatujących ptaszków sprawi dziecku dużo radości.
 Orzechowy łańcuch niespodzianek. Przygotujcie
łańcuch z łupin orzechów, w których schowajcie
różne niespodzianki (gwiazdki, dzwoneczki,
przedmioty z filcu). Pomieszajcie skarby
i codziennie otwierajcie jedną łupinę. Naprawdę
miło
będzie
odkrywać
co
dzień
nową
niespodziankę.
 Pompowane brzuszki. Świetna zabawa jeśli macie dwójkę dzieci! Dobieracie się
w pary i ustawiacie pod jedną ze ścian. Zadanie to przejście pod drugą ścianę
z napompowanym balonikiem pomiędzy Wami. Wygrywa ta para, która
najszybciej przeniesie balonik.
 Lalka z chusteczki. Możecie wykonać lalkę z papierowych
lub szmacianych chusteczek. To naprawdę proste! Parę
supełków sprawi, że ze zwykłej chusteczki można
wyczarować postać z bajki.
Po więcej inspiracji zapraszamy na:








www.ciuciubabka.net
www.miastodzieci.pl
www.czasdzieci.pl
www.rodzice.pl
www.babyonline.pl
www.maluchy.pl
www.zabawna-kraina.pl
www.stressfree.pl
Bibliografia:



Barbara Kowalewska „Mam czas dla dziecka. Pedagogika waldorfska dla
najmłodszych. Propozycja alternatywnej kultury wychowania w domu,
przedszkolu i żłobku.”, Kraków 2013
Barbara Nees- Delaval „Będziemy rodzicami", Muza S.A., Warszawa 1996
Danuta
Siemek
„Problemy
wychowawcze
wieku
przedszkolnego",
Warszawa 1987
Opracowanie:
mgr Klaudia Konopka
mgr Marzena Zgorzelska