06.05.2013 Komety widoczne w maju Maj stwarza dobre warunki do

06.05.2013
Komety widoczne w maju
Maj stwarza dobre warunki do obserwacji dwóch komet, które da się dojrzeć przez lornetkę.
Pierwsza z tych komet to dobrze nam znana C/2011 L4 (PanSTARRS). Dała ona piękny
pokaz na półkuli południowej w lutym i marcu b.r., po czym przeszła na niebo północne, na
którym świeciła ze sporą jasnością wynoszącą około 1 mag. Ginęła wtedy jednak w łunie
zachodzącego Słońca i jej dojrzenie było trudne. Wytrawny obserwator nie miał jednak
problemów z dojrzeniem jej gołym okiem, a w lornetce pokazywała się w pełnej krasie z
szerokim wahlarzowatym warkoczem.
Obecnie C/2011 L4 (PanSTARRS) oddala się od Ziemi i Słońca, a jej blask słabnie. Wciąz
jednak wynosi 7 magnitudo, co czyni ją obiektem dostrzegalnym przez niewielką lornetkę.
Do jej dojrzenia wystarczą typowe instrumenty o obiektywach 40-60 mm.
Co ważne, kometa stała się obiektem okołobiegunowym, można więc ją w Polsce
obserwować przez całą noc. Właśnie przeszła z konstelacji Kasjiopei do Cefeusza, a pod
koniec maja znajdzie się w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy.
Druga kometa to C/2012 F6 (Lemmon). Największą frajdę sprawiła ona obserwatorom na
półkuli południowej, gdzie świeciła jako obiekt o jasności 5 magnitudo będąc dostrzegalną
gołym okiem. Obecnie jej blask wynosi 7 magnitudo i obiekt staje się dostępny do obserwacji
w Polsce.
W tej chwili kometa świeci w gwiazdozbiorze Pegaza, a w drugiej połowie maja znajdzie się
w konstelacji Andromedy. W ciągu całego miesiąca jej blask zmniejszy się dwukrotnie.
C/2012 F6 (Lemmon) najlepiej obserwować nad ranem. W pierwszej dekadzie miesiąca,
godzinę przed wschodem Słońca, odnajdziemy ją niespełna 15 stopni nad wschodnim
horyzontem. Pod koniec miesiąca warunki geometryczne się trochę poprawią, bo wysokość ta
wzrośnie do 30 stopni.
(Tekst: Arkadiusz Olech)
19.01.2013
Piknik Naukowy w Warszawie
Tegoroczny, 17 Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik w Warszawie
odbędzie się 15 czerwca. Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika będzie w nim
uczestniczyło wraz z instytutami stowarzyszonymi w Konsorcjum GeoPlanet. Więcej
szczegółów wkrótce.
26.04.2013
Zacmienie Księżyca
25 kwietnia 2013, w godzinach od 21:54 do 22:21 Księżyc częściowo schował się w cień
Ziemi. Maksymalna faza, która wystąpiła o godzinie 22:08 wyniosła tylko 1.5%, ale i tak
zjawisko było doskonale widoczne gołym okiem.
Powyższe zdjęcie w fazie maksymalnej zaćmienia wykonano w Warszawie aparatem Canon
EOS 50D z obiektywem Canon EF 300 mm f/2.8L IS USM II oraz telekonwerterem 1.4x.
Warunki nie były najlepsze, bo przeszkadzały cienkie chmury.
Autor zdjęcia i tekstu: Arkadiusz Olech
11.03.2013
Kometa C/2011 L4 (PanSTARRS) już na naszym niebie!
Kometa C/2011 L4 (PanSTARRS) została odkryta 6 czerwca 2011 roku. Od razu po
obliczeniu parametrów orbity okazało się, że mamy do czynienia z długookresową kometą
(powraca do Słońca co ponad 100 tysięcy lat), która porusza się po orbicie nachylonej 84.2
stopnia do ekliptyki (a więc płaszczyzna jej orbity jest prawie prostopadła do płaszczyzny
orbity Ziemi). Kometa zbliża się maksymalnie do Słońca na odległość tylko 0.3 jednostki
astronomicznej (odrobinę bliżej niż Merkury) i w takiej właśnie odległości znajdzie się 10
marca 2013 roku. Wstępne obliczenia mówiły, że w tym momencie jej blask powinien
sięgnąć okolic -1 magnitudo, a więc że kometa będzie świecić tak jak najjaśniejsze gwiazdy
na niebie.
Niedobre wieści były takie, że maksimum swojego blasku obiekt osiągnie w odległości
kątowej tylko 15 stopni od Słońca, a w okresie poprzedzającym przejście przez peryhelium
(najbliżej Słońca) będzie widoczny na półkuli południowej. Dzisiaj wiemy już więcej. Na
przełomie roku 2012 i 2013 wzrost jasności komety trochę się załamał, a zmodyfikowane
efemerydy mówiły o maksymalnym blasku wynoszącym 2.5 magnitudo. To nie brzmi już tak
imponująco jak -1 magnitudo, ale i tak jest jasnością pozwalającą dojrzeć kometę gołym
okiem. I faktycznie tak się stało. W ostatnich tygodniach obiekt był bez problemów
dostrzegalny okiem nieuzbrojonym i przemieszczał się przez konstelacje Żurawia, Ryby
Południowej, Rzeźbiarza i Wieloryba, cały czas jaśniejąc. Co więcej, kilka ostatnich
obserwacji wskazywało na to, że blask komety jest ciut większy niż wynikało z poprawionej
efemerydy i maksymalnie może nawet dojść do 2 magnitudo.
Dnia 10 marca kometa PanSTARRS przeszła przez peryhelium i przesunęła się na część
nieba, która jest dostępna obserwacjom z półkuli północnej. W dniach 11-12 marca będzie na
niebie wciąż bardzo blisko Słońca (15 stopni) i dojrzenie jej z Polski będzie bardzo trudne.
Dnia 12 marca, pół godziny po zachodzie Słońca, obiekt będzie świecił tylko niespełna 10
stopni nad zachodnim horyzontem.
Wieczór 13 marca stwarza dość dobrą okazję do posłużenia się młodym Księżycem jako
drogowskazem. Jego wąski sierp będzie świecił kilka stopni nad kometą. Dojrzenie obu
obiektów wciąż będzie trudne. Choć oba powinny być widoczne gołym okiem, właśnie w tym
momencie może przyjść nam z pomocą lornetka. Wyjście na obserwacje tuż po godzinie 18 i
przejrzenie zachodniego horyzontu niewielkim instrumentem o średnicy obiektywu 30-50 mm
i powiększeniu 7-10 razy może ułatwić nam zlokalizowanie Księżyca, a także świecącej pod
nim komety. Używając lornetki zwiększamy także swoje szanse na dojrzenie głowy i
warkocza C/2011 L4 (PanSTARRS).
Bardzo dobre warunki do obserwacji wystąpią po 15 marca. Wtedy blask komety powinien
wciąż wynosić około 3 magnitudo, a jednocześnie 45 minut po zachodzie Słońca powinna
świecić kilkanaście stopni nad zachodnim horyzontem. Koniec marca stworzy już bardzo
dobre warunki geometryczne, a jednocześnie blask komety powinien wynosić 4 magnitudo.
Bez problemów dojrzymy ją gołym okiem, a użycie lornetki pozwoli rozpoznać szczegóły jej
głowy i warkocza. W tym czasie kometa będzie przemieszczać się przez konstelacje Ryb i
Andromedy. Dzięki temu, dnia 6 kwietnia dojdzie do spotkania komety z jasną i efektowną
galaktyką M31.
W drugiej połowie kwietnia C/2011 L4 (PanSTARRS) przejdzie do konstelacji Kasjopei i
stanie się w Polsce obiektem okołobiegunowym czyli takim, który nigdy nie chowa się pod
horyzont. W maju znajdziemy ją w gwiazdozbiorze Cefeusza, a w czerwcu w Małej
Niedźwiedzicy. Świecąc w okolicy północnego bieguna nieba będzie widoczna na stałej
wysokości prawie 50 stopni nad północnym horyzontem. Nawet wtedy jej blask powinien
wynosić około 8 magnitudo więc nie powinniśmy mieć problemów z dojrzeniem jej przez
lornetkę o obiektywie 50-60 mm.
(Tekst: Arkadiusz Olech)
11.02.2013
Planetoida widzialna przez lornetkę
Planetoida 2012 DA14 została odkryta 23 lutego 2012 roku w OAM Observatory w La Sagra
w Hiszpanii. Po obliczeniu jej orbity, okazało się, że należy ona do grupy planetoid bliskich
Ziemi (typ Apollo) i 15 lutego 2013 roku znajdzie się tuż obok naszej planety. Jasność 2012
DA14 wskazuje, że mamy do czynienia z niewielkim obiektem o średnicy 45 metrów.
To co czyni z 2012 DA14 obiekt wyjątkowy, to fakt, że 15 lutego przeleci tuż obok Ziemi.
Dokładnie o godzinie 20.25 naszego czasu planetoida znajdzie się 34 tys. km od centrum
naszej planety - bliżej niż umieszczone są satelity geostacjonarne. Będzie to najbliższy przelot
planetoidy od lat 90-tych XX wieku, kiedy to zaczęliśmy dość regularnie przeczesywać
przestrzeń kosmiczną w poszukiwaniu tego typu obiektów.
Planetoida podczas największego zbliżenia będzie świecić z blaskiem 7,4 magnitudo, więc
będzie widoczna przez lornetki. Najlepsze warunki do jej obserwacji wystąpią w Indonezji.
Dość dobre będą mieli także obserwatorzy w Azji, wschodniej Europie i Australii.
Tym razem do zderzenia z Ziemią na pewno nie dojdzie. Grawitacja naszej planety zmieni
jednak orbitę 2012 DA14 (np. jej okres obiegu Słońca zmieni się z 368 do 317 dni). Do
następnego znaczącego zbliżenia dojdzie 16 lutego 2046 roku i wtedy odległość planetoidy od
Ziemi będzie wynosić 60 tysięcy kilometrów.
Od tego jak zmieni się orbita planetoidy podczas dwóch najbliższych przejść zależy jej dalszy
los. Najprawdopodobniej bowiem również w czasie kolejnego zbliżenia - 16 lutego 2110 roku
- obiekt nie zderzy się z Ziemią. Jego rozmiary są jednak na tyle małe, że nie zagraża on
naszej planecie. Jeśli ciało przetrwa przejście przez atmosferę, może spowodować spadek
niewielkiego meteorytu i niewielkie zniszczenia w skali lokalnej.
(Tekst: Arkadiusz Olech, CAMK, PAN)
10.12.2012
Projekcja filmu o Wojciechu Fangorze „Od Astronomii do Malarstwa” i spotkanie z
Mistrzem w CAMK
W poniedziałek, 7 stycznia 2013 roku o godz. 18:15, w CAMK, dbędzie się projekcja filmu
Romana Fangora, dokumetującego astronomiczne pasje jego Ojca. Po filmie spotkanie z
Mistrzem. Czytaj więcej o tym wydarzeniu.
22.11.2012
Największy meteoryt znaleziony w Polsce
Największy meteoryt znaleziony w Polsce waży 261 kilogramów. Został wydobyty z ziemi 8
października 2012 roku. 13 listopada 2012 roku w Morasku (północnej części Poznania). Jest
to fragment meteorytu, który upadł na Ziemię pomiędzy 2700 a 4100 rokiem przed naszą erą.
Nowoodnaleziony fragment można oglądać w Muzeum Ziemi na Wydziale Nauk
Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Więcej szczegółów w serwisie Nauka w Polsce.
12.11.2012
Całkowite zaćmienie Słońca w Australii
13 listopada 2012 roku w Północnej Australii i na wyspach Pacyfiku będzie można oglądać
całkowite zaćmienie Słońca. Początek fazy całkowitego zaćmienia o godz. 21:35 czasu
środkowoeuropejskiego.
Zaćmienie Słońca w Australii będzie można oglądać na żywo w Internecie, np. pod adresami:
http://www.hotair.com.au
http://events.slooh.com
http://live.gloria-project.eu
http://www.eclipsecairns.com
http://www.zincportdouglas.com/solar_eclipse_port_douglas.html
06.09.2012
Dzień Otwarty w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika
W niedzielę 23 września, w godzinach 9:00 - 16:00 otwieramy drzwi Centrum dla Gości. W
czasie Dnia Otwartego w CAMK, organizowanego w ramach XVI Warszawskiego Festiwalu
Nauki, oferujemy naszym Gościom wykłady i prezentacje, sesję pytań i odpowiedzi, stoiska z
literaturą i sprzętem astronomicznym, zajęcia dla dzieci, prezentacje Towarzystwa
Miłośników Astronomii i inne atrakcje. Wstęp wolny, zapraszamy wszystkich. Zobacz
szczegółowy program.
05.09.2012
Program XIX Seminarium dla Nauczycieli Fizyki "Astronomia i Astrofizyka w szkołach
ponadpodstawowych"
W dniach 21-23 września odbędzie się XIX Seminarium dla Nauczycieli Fizyki. Zobacz
program Seminarium.
03.09.2012
Wrześniowe atrakcje na niebe
Wrzesień będzie dobrym miesiącem do oglądania jasnych planet oraz spotkania Księżyca z
Jowiszem. Czytaj więcej.
29.06.2012
Poranny taniec Wenus i Jowisza
Obecnie, dwiema najjaśniejszymi planetami na naszym niebie są Jowisz i Wenus. Tak się
składa, że w pierwszych dwóch dekadach lipca świecą one w tym samym rejonie nieba i
widać je nad ranem, nisko nad północno-wschodnim horyzontem.
Jakby tego było mało, planety przebywają tuż obok najjaśniejszej gwiazdy z konstelacji Byka
- Aldebarana i znajdującej się tuż obok gromady gwiazdowej o nazwie Hiady. W okolicach
15 lipca do całej tej grupy dołączy jeszcze wąski rogal Księżyca znajdującego się kilka dni
przed nowiem.
Ponieważ ciał jest dużo, dostajemy całą listę ciekawych wydarzeń, których możemy
oczekiwać w ciągu najbliższych kilkunastu dni. Już 4 lipca, przez sam środek Hiad
przedefiluje bardzo jasna Wenus. Trzy dni później, Aldebaran, Wenus i Jowisz ustawią się
prawie w jednej lini, przy czym najdalsze obiekty z tej trójki będzie dzielił dystans tylko
6 stopni.
Do jeszcze bliższego spotkania dojdzie 9 lipca. Tego dnia Wenus i Aldebaran zbliżą się do
siebie na odległość troszkę mniejszą niż
1 stopień!
Najwięcej wrażeń dostarczy nam dzień 15 lipca. Tego ranka, w najmniejszej odległości od
siebie (niespełna 4 stopnie) znajdą się Wenus i Jowisz. Jakby tego było mało sam Jowisz
zostanie zakryty przez tarczę Księżyca zbliżającego się do nowiu! Zakrycie to będzie
widoczne z terenu naszego kraju.
Zjawisk do obserwacji jest więc wiele. Problemy są w zasadzie dwa. Po pierwsze, aby je
zobaczyć trzeba zrywać się z łóżka przed świtem. Na obserwacjach warto być około godziny
przed wschodem Słońca, czyli dnia okolicach godziny 3-3:30 rano. Po drugie, musimy mieć
dobry widok na wschodni i północno-wschodni horyzont. Opisywane obiekty będą się
bowiem znajdować tylko 10 stopni nad horyzontem. Trzecia, zupełnie osobna sprawa, to
pogoda. Do obserwacji potrzebujemy bowiem bezchmurnego nieba.
Wszystkie obiekty, o których była mowa są bardzo jasne i dobrze lub doskonale widoczne
gołym okiem. Nie potrzeba więc używać do obserwacji żadnych specjalistycznych
instrumentów. Miłym dodatkiem może być jednak lornetka, która bardzo często pozwoli
zobaczyć wszystkie ciała na raz w jednym polu widzeni
Autor tekstu: Arkadiusz Olech (CAMK, PAN)
27.06.2012
Saturn, Spica i Księżyc razem na wieczornym niebie
W środę 27 czerwca i w czwartek wieczorem będziemy mogli obserwować Księżyc
przechodzący niedaleko Saturna i Spiki. Czytaj więcej.
22.06.2012
Od 23 czerwca 2012 „Niebo Kopernika” jest trójwymiarowe
Od soboty, 23 czerwca 2912 roku, pokazy w planetarium w Centrum Nauki Kopernik w
Warszawie będą prezentowane w technice 3D. Pierwszą z trójwymiarowych prezentacji
będzie film „Trzeci wymiar życia”. Poznaj więcej szczegółów.
21.06.2012
Rozpoczyna się VIII edycja konkursu "Popularyzator nauki"
Jak informuje serwis Nuka w Polsce:
Konkurs "Popularyzator Nauki 2012", organizowany przez serwis Nauka w Polsce Polskiej
Agencji Prasowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jest rozgrywany w
dwóch podstawowych kategoriach: naukowiec lub instytucja naukowa oraz dziennikarz,
redakcja lub instytucja nienaukowa. Uhonorowane będą także dodatkowo najlepsze
prezentacje podczas festiwali czy pikników naukowych.
Kandydatów do nagrody - za ich zgodą - zgłaszać mogą instytucje i środowiska naukowe,
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także redakcja serwisu Nauka w Polsce.
Zgłoszenia mogą przesyłać również sami zainteresowani udziałem w konkursie. Termin
zgłoszeń upływa 31 października 2012 r. Sylwetki kandydatów będą prezentowane na łamach
serwisu.
Poznaj wiecej szczegółów.