Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych
Transkrypt
Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych
EKSPERTYZA Wykorzystanie regionalnych Map potrzeb zdrowotnych z zakresu onkologii przy planowaniu rozwoju systemu ochrony zdrowia w województwie Czerwiec 2016 Opracowanie: dr hab. n. med. Adam Maciejczyk. Ekspertyza przygotowana została w ramach projektu pn.: Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. 2 Spis treści WSTĘP ................................................................................................................................. 4 1. CZEŚĆ OGÓLNA.............................................................................................................. 6 1.1. DANE.......................................................................................................................... 6 1.2. ZASTOSOWANIE ....................................................................................................... 8 1.2.1. CENTRALIZACJA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ.................................................. 9 1.2.2. DECENTRALIZACJA RADIOTERAPII ................................................................... 10 1.2.3. DECENTRALIZACJA CHEMIOTERAPII ................................................................ 10 2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ............................................................................................... 11 2.1. W OJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE .................................................................................. 11 2.2. W OJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ..................................................................... 14 2.3. W OJEWÓDZTWO LUBELSKIE ........................................................................................ 17 2.4. W OJEWÓDZTWO LUBUSKIE .......................................................................................... 21 2.5. W OJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE ............................................................................................ 24 2.6. W OJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE.................................................................................... 27 2.7. W OJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE.................................................................................... 30 2.8. W OJEWÓDZTWO OPOLSKIE ......................................................................................... 33 2.9. W OJEWÓDZTWO PODKARPACKIE ................................................................................. 36 2.10. W OJEWÓDZTWO PODLASKIE ...................................................................................... 40 2.11. W OJEWÓDZTWO POMORSKIE ..................................................................................... 43 2.12. W OJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE .......................................................................................... 46 2.13. W OJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE ............................................................................ 50 2.14. W OJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE .................................................................. 53 2.15. W OJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE .............................................................................. 56 2.16. W OJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ................................................................... 59 3. WNIOSKI ........................................................................................................................ 63 3 WSTĘP Niniejsza ekspertyza przygotowana została w oparciu o regionalne Mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii (MPZO) z dnia 31 grudnia 2015 r., opublikowane w ramach projektu pn.: Poprawa jakości zarządzania w ochronie zdrowia poprzez wsparcie procesu tworzenia regionalnych map potrzeb zdrowotnych jako narzędzia usprawniającego procesy zarządcze w systemie ochrony zdrowia – szkolenia z zakresu szacowania potrzeb zdrowotnych, realizowanego przez Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia. W ramach ekspertyzy dokonano analizy danych zaczerpniętych z 16 regionalnych MPZO, co pozwoliło na zdefiniowanie podstawowych wytycznych dla organizacji systemu opieki onkologicznej. Uniwersalny model rozwoju onkologii zakłada centralizację chirurgii onkologicznej oraz decentralizację chemioterapii i radioterapii. Do stworzenia modelu posłużyły dane epidemiologiczne i demograficzne oraz dane na temat realizacji świadczeń onkologicznych w wymienionych zakresach. W części szczegółowej ekspertyza porządkuje dane pochodzące z MPZO pod względem informacji charakterystycznych dla danego regionu z punktu widzenia planowania onkologii (epidemiologia, demografia oraz realizacja świadczeń), a także określa na ich podstawie zalecenia dotyczące zmian organizacyjnych na terenie województwa. Przyjęcie zaproponowanych kierunków rozwoju onkologii w regionach pozwoli na poprawę dostępu do leczenia onkologicznego, jak również na podwyższenie jego jakości. Szczegółowa analiza wybranych, wspólnych dla wszystkich województw, danych zaczerpniętych z MPZO umożliwiła sformułowanie szeregu wniosków. Podstawowym wnioskiem ogólnym w zakresie chirurgii onkologicznej jest istnienie dodatniej zależności pomiędzy liczbą pacjentów operowanych w danym podmiocie leczniczym a jakością stosownych operacji. Podmioty, które realizują rocznie większą liczbę średnią świadczeń danego typu, wykazują niższe współczynniki śmiertelności, rzadsze występowanie komplikacji oraz krótsze czasy hospitalizacji pacjentów. Na potrzeby ekspertyzy przyjęto, że aby dany podmiot spełniał kryteria wysokiej jakości, minimalna liczba zabiegów z zakresu chirurgii powinna w jego przypadku sięgać poziomu 60 zabiegów rocznie. W przypadku leczenia chirurgicznego analizowane dane wykazały również, że rosło będzie zapotrzebowanie na leczenie skojarzone. Dlatego też niezbędne jest skoncentrowanie jednostek zabiegowych – najlepiej w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów z dostępem do chemio- oraz radioterapii. 4 Przeanalizowane dane na temat realizacji świadczeń w zakresie chemioterapii umożliwiły wypracowanie ogólnego wniosku, wskazującego na potrzebę zwiększenia liczby podmiotów realizujących ten rodzaj świadczeń w regionach. Dane te pokazały, że w regionach miejsce ma stosunkowo wysoka centralizacja chemioterapii (za ten rodzaj świadczeń odpowiada stosunkowo niewielka liczba podmiotów leczniczych) oraz występuje stosunkowo niska liczba przypadków chemioterapii podawanej w trybie ambulatoryjnym. Jednocześnie zaobserwowano prognozowany wzrost liczby świadczeń z zakresu chemioterapii – średnio o ok. 10% w perspektywie do roku 2029 na zwiększenie jej dostępności oraz 1 . Decentralizacja chemioterapii pozwoli podwyższenie liczby procedur realizowanych w warunkach ambulatoryjnych. Rozwój chemioterapii stacjonarnej, podobnie jak w przypadku chirurgii onkologicznej, powinien koncentrować się w obrębie wielospecjalistycznych szpitali onkologicznych. W obrębie danych dotyczących świadczeń onkologicznych z zakresu radioterapii występuje dodatnia zależność pomiędzy lokalizacją zakładów radioterapii a dostępnością do tego rodzaju świadczeń. W wielu województwach zaobserwowano problem polegający na zmniejszeniu liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii ze względu na odległość od akceleratora. W związku z powyższym rekomenduje się decentralizację radioterapii w regionach, przy założeniu, że nowe ośrodki powstaną w lokalizacjach, w których występuje potrzeba zdrowotna obywateli. Optymalnym modelem decentralizacji radioterapii jest tworzenie filii wielodyscyplinarnych ośrodków centralnych, stanowiących wspólnie regionalną sieć dostępu do radioterapii. Ponadto należy stale monitorować wiek akceleratorów według przyjętego kryterium, ustalonego na poziomie 10 lat. Przy planowaniu opieki onkologicznej nie należy pomijać znaczenia badań przesiewowych w kierunku najczęściej wykrywanych nowotworów: piersi, szyjki macicy oraz jelita grubego. Zaleca się uzupełnienie przedmiotowych danych w ramach kolejnych wersji MPZO. Wskazane jest również uzupełnienie informacji z zakresu kadr oraz realizacji procedury PET/CT. Ponadto w procesie planowania rozwoju infrastruktury powinno się uwzględnić potrzeby pełnego zakresu diagnostyki onkologicznej, realizowanej w ramach takich badań radiologicznych jak: tomografia komputerowa (TK), tomografia rezonansu magnetycznego (NMR), medycyna nuklearna (nie tylko PET/CT, lecz również gammakamery) oraz diagnostyka molekularna (dostęp do powyższych badań jest obecnie w Polsce niewystarczający). Uzupełnienie stosownych danych umożliwi opracowanie modelu nie tylko w zakresie kompleksowego leczenia onkologicznego, lecz również w obrębie kompleksowej diagnostyki onkologicznej. 1 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 14. 5 1. CZEŚĆ OGÓLNA 1.1. DANE MPZO to jedyne tego typu dokumenty, zawierające obszerne, obiektywne dane demograficzne, epidemiologiczne oraz nt. stanu i wykorzystania zasobów. Dzięki powyższemu Mapy stanowią wielowymiarową analizę stanu systemu ochrony zdrowia na terenie wszystkich regionów Polski. W szczególności obrazują one zróżnicowanie na obszarze danego regionu w zakresie problemów pacjentów, jeśli idzie o dostęp do leczenia onkologicznego. Powyższe opracowanie stanowi punkt wyjściowy do planowania kierunków rozwoju onkologii w skali regionalnej. W procesie planowania rozwoju onkologii bardzo istotną rolę odgrywają dane epidemiologiczne. W 2012 roku zdiagnozowano w Polsce 164,1 tys. nowych przypadków nowotworów złośliwych, z czego najwięcej w województwach mazowieckim (23,6 tys.) oraz śląskim (20,7 tys.), a najmniej w województwach opolskim (4 tys.) oraz lubuskim (4,4 tys.). Dodatkowo, w celu wyeliminowania wpływu wielkości populacji danego województwa na wyniki analizy, wyliczono liczbę̨ przypadków nowotworów złośliwych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców. W przypadku powyższego współczynnika dominowały województwa łódzkie (466) oraz pomorskie (463), z kolei najmniejsze wskaźniki zaobserwowano w województwach podkarpackim (357) oraz lubelskim (372). W MPZO uwzględniono również informację dotyczącą standaryzowanego względem wieku współczynnika zapadalności, w przypadku którego najwyższą wartość stwierdzono w województwie pomorskim, a najniższą – w województwie lubelskim. MPZO potwierdzają, że najczęściej rozpoznawanymi nowotworami są w Polsce nowotwory płuc (25,5 tys.), nowotwory piersi (19,5 tys.), nowotwory jelita grubego (13,9 tys.), nowotwory gruczołu krokowego (14,6 tys.) oraz nowotwory pęcherza moczowego (8,2 tys.). Stanowią one blisko 50% zachorowań na nowotwory złośliwe w naszym kraju. W procesie decydowania o kierunkach rozwoju i strukturze organizacyjnej ośrodków onkologicznych istotne jest, aby szczególną uwagę zwrócić właśnie na grupy pacjentów związane z powyższymi nowotworami. Dane epidemiologiczne w połączeniu z informacją nt. procentowego udziału poszczególnych stopni zaawansowania choroby wskazują na efektywność działania systemu ochrony zdrowia. Nie należy jednak pomijać wpływu badań przesiewowych na poziom rozpoznawalności 6 choroby nowotworowej we wczesnej jej fazie, które to badania nie zostały ujęte w przedmiotowym opracowaniu ze względu na brak dostępu do danych na ich temat. Podejmowanie zorganizowanych badań przesiewowych, skierowanych do określonych grup zdrowej populacji, niewykazujących objawów klinicznych, ma na celu wychwycenie z grupy podwyższonego ryzyka osób ze zmianami przednowotworowymi lub z nowotworami we wczesnym, bezobjawowym stadium zaawansowania. Podstawowym efektem tego typu działań powinno być zmniejszenie umieralności z powodu powyższych nowotworów dzięki ich wczesnemu wykryciu. W obrębie MPZO dokonano również analizy liczby zgonów z powodu nowotworów. Choroby onkologiczne stanowiły drugą co do częstości przyczynę zgonów mieszkańców Polski. W latach 2011–2013 były one odpowiedzialne za 24,5% ogółu zgonów mieszkańców kraju (26% w przypadku mężczyzn, 22,8% w przypadku kobiet). Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców Polski z powodu nowotworów wynosił 243,2 (na 100 tys. mieszkańców), przy czym najwyższą jego wartość́ odnotowano w woj. kujawsko-pomorskim, a najniższą̨ – w woj. podkarpackim. Najczęstszymi przyczynami zgonów z powodu nowotworów były w Polsce: rak płuc (24%), rak piersi (13,5%) oraz nowotwory dolnego odcinka przewodu pokarmowego (11,85%). MPZO nie są jednak dokumentem pozbawionym wad. Brakuje w nich szeregu informacji, które byłyby bardzo przydatne z punktu widzenia organizacji opieki onkologicznej. Zasadna jest aktualizacja zastosowanych w ich obrębie danych epidemiologicznych oraz demograficznych, pochodzących z roku 2012, o aktualne informacje na temat zasobów ludzkich i sprzętowych oraz jednostek szpitalnych. Znaczną część danych na temat działających aktualnie szpitali prowadzących napromienianie znaleźć można w publikowanym co roku raporcie konsultanta krajowego z zakresu radioterapii onkologicznej. Po weryfikacji i uaktualnieniu powyższych danych możliwe stanie się kompleksowe planowanie potrzeb zdrowotnych w danym zakresie na terenie odpowiedniego regionu. Ponadto, ze względu na obecną organizację systemu ochrony zdrowia w zakresie onkologii, niezbędne jest również w dalszej perspektywie uzupełnienie informacji nt. poziomu realizacji kompleksowych (wielodyscyplinarnych) świadczeń oraz sposobu wdrażania tzw. „pakietu onkologicznego” w poszczególnych szpitalach. Jak wskazują liczne publikacje naukowe 2 , 2 Khani M.H., Smedh K. Centralization of rectal cancer surgery improves long-term survival. Colorectal Dis 2010; 12, s. 874–879. Hermanek P., Mansmann U., Staimmer D.S. i wsp. The German experience: the surgeon as a prognostic factor in colon and rectal cancer surgery. Surg Oncol Clin N Am 2000; 9, s. 33–49. 7 znacznie lepsze wyniki leczenia onkologicznego uzyskiwane są w szpitalach zajmujących się pacjentem kompleksowo. Aktualizacja MPZO o dane z NFZ opisujące poziom realizacji pakietu onkologicznego w poszczególnych jednostkach pozwoli w prosty i szybki sposób zredukować odpowiednią dysproporcję. Zawarte w MPZO dane z zakresu kadr oraz realizacji procedury PET/CT powinny zostać zaktualizowane, gdyż błędy w ich obrębie uniemożliwić mogą wykorzystanie ich w procesie decyzyjnym. W celu zapewnienia właściwego planowania rozwoju kadr należy poprawić ewidencję oraz sprawozdawczość w powyższym zakresie – najlepiej w oparciu o informacje uzyskane bezpośrednio ze strony podmiotów realizujących przedmiotowe świadczenia. Niezbędna jest również weryfikacja podejścia do planowania diagnostyki z wykorzystaniem badania PET/CT. W procesie planowania zapotrzebowania konieczne jest uwzględnienie rozszerzających się wskazań do diagnostyki za pomocą badania PET/CT oraz wzrastającej liczby chorych, u których badanie to stanowi podstawowy element diagnostyki wstępnej. Modyfikacja stosownego podejścia wymaga, aby przed kolejną weryfikacją MPZO przeprowadzone zostały niezbędne konsultacje z odpowiednimi towarzystwami naukowymi. Zawarte w MPZO dane dotyczą przede wszystkim realizacji procesu leczenia pacjentów onkologicznych w poszczególnych województwach. Wynika z nich, że poprawa dostępności oraz poziomu realizacji terapii onkologicznej powinna opierać się na trzech podstawowych założeniach, przedstawionych w kolejnych podrozdziałach. 1.2. ZASTOSOWANIE MPZO są przede wszystkim narzędziem służącym do planowania rozwoju systemu leczenia onkologicznego na poziomie regionalnym. Na podstawie informacji zawartych w przedmiotowym opracowaniu możliwe jest określenie priorytetowych obszarów interwencji decydentów w zakresie poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych z terenu danego regionu. MPZO wskazują na obszary, w obrębie których wymagane są inwestycje infrastrukturalne, Kapiteijn E., Putter H., van de Velde C.J. i wsp. Impact of the introduction and training of total mesorectal excision on recurrence and survival in rectal cancer in the Netherlands. Br J Surg 2002; 89, s. 1142–1149. Wilson A.R.M. i wsp. The requirements of a specialist Breast Centre. European Journal of Cancer 2013; 49, s. 3579–3587. 8 w tym inwestycje w kadry medyczne. Dzięki konsekwentnej realizacji wniosków zawartych w MPZO poprawi się dostępność do leczenia onkologicznego, a także możliwe będzie osiągnięcie optymalnego dopasowania kierunków rozwoju systemu do potrzeb zdrowotnych oraz prognozowanej zachorowalności. Warto zauważyć, że dane zawarte w MPZO wyraźnie wskazały na potrzebę zapewnienia kompleksowej opieki onkologicznej. Zwróciły one również uwagę na konieczność racjonalizacji trybu leczenia operacyjnego, czy też zachowania właściwej proporcji w zakresie trybu realizacji leczenia, wymagającego, odpowiednio, hospitalizacji bądź też prowadzonego w trybie ambulatoryjnym. 1.2.1. CENTRALIZACJA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ Zgodnie z MPZO konieczna jest centralizacja specjalistycznego leczenia chirurgicznego poprzez kontraktowanie jednostek szpitalnych (lub też tworzenie nowych jednostek w miejscach, gdzie takowych jednostek nie ma) mogących leczyć w ciągu roku odpowiednią liczbę (co najmniej 60 operacji rocznie) pacjentów z danymi rodzajami nowotworów, do których zalicza się3: a. nowotwory piersi (Breast Unit), b. nowotwory przewodu pokarmowego, c. nowotwory ginekologiczne, d. nowotwory urologiczne. Z MPZO wynika, że bardzo istotne jest lokalizowanie oddziałów chirurgicznych w wielospecjalistycznych szpitalach onkologicznych, czyli w miejscach, w których odnotowuje się największą liczbę pacjentów onkologicznych oraz zapewniony jest dostęp do specjalistów i kompleksowego leczenia onkologicznego (możliwość zastosowania leczenia skojarzonego). Wymóg ten dotyczy znacznej większości nowotworów, a w szczególności grupy schorzeń, w przypadku których bezwzględnie stosuje się terapię wielodyscyplinarną, a mianowicie: a. nowotworów piersi, b. nowotworów przewodu pokarmowego, c. nowotworów urologicznych, d. nowotworów ginekologicznych, e. nowotworów ośrodka układu nerwowego, f. 3 nowotworów regionu głowy i szyi. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 12–14, 79–82, 120–122. 9 Centralizacja terapii chirurgicznej powinna mieć miejsce w obrębie szpitali, na terenie których dostępna jest już możliwość leczenia za pomocą radio- oraz chemioterapii. Przyjęcie powyższej zasady gwarantuje zapewnienie optymalnej dla danego przypadku terapii onkologicznej, której podstawowym założeniem, potwierdzonym w licznych publikacjach naukowych4, jest zastosowanie skojarzonego leczenia wielodyscyplinarnego.5 1.2.2. DECENTRALIZACJA RADIOTERAPII Rozwój radioterapii w regionach powinien być oparty na jej stopniowej decentralizacji, przy uwzględnieniu istniejącej już na danym obszarze liczby akceleratorów. Zgodnie z powyższą zasadą, wskazane w MPZO lokalizacje są zgodne z potrzebami wynikającymi z danych epidemiologicznych. Nowe zakłady radioterapii powinny powstawać w miejscach, w których istnieje możliwość stworzenia wielodyscyplinarnego ośrodka onkologicznego z rozwiniętą na odpowiednim poziomie chirurgią onkologiczną oraz chemioterapią. Optymalną zarówno pod względem ekonomicznym, jak i organizacyjnym formułę tworzenia nowych jednostek zajmujących się radioterapią stanowi budowa regionalnych filii, które w połączeniu z jednostką macierzystą utworzą odpowiednią sieć.6 1.2.3. DECENTRALIZACJA CHEMIOTERAPII Decentralizacja chemioterapii, zgodnie z wnioskami płynącymi z MPZO, zwiększy liczbę procedur terapeutycznych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych. Zwiększona zostać powinna w regionach liczba ośrodków z kontraktami na leczenie ambulatoryjne, co ma na celu poprawę dostępności do tego rodzaju leczenia. Natomiast chemioterapia stacjonarna zagwarantowana zostać powinna w jednostkach, w których znajdują się zakład radioterapii oraz oddziały zabiegowe przeznaczone specjalnie na potrzeby leczenia schorzeń nowotworowych.7 Meder J. Rozdział XII. Holistyczne postępowanie w onkologii – kompleksowa diagnostyka i stopniowanie zaawansowania nowotworów. Podstawy onkologii klinicznej, 2011, s. 75–85. Bębenek M., Sędziak T., Kapturkiewicz B., Błaszczyk J. Znaczenie Regionalnych Ośrodków Onkologicznych w Polsce jako jednostek referencyjnych w poprawie rokowania chorych na nowotwory – przykład Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu. Nowotwory 2009; Nr 4, s. 349–354. 5 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 6–9, 13–14, 120–122. 6 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 9, 85–86, 124–127. 7 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 14, 83–84, 123. 4 10 2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 2.1. Województwo dolnośląskie8 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii9 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa dolnośląskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa. b. Stwierdzono różnice względne w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Odnotowano mniejszą liczbę nowotworów w dwóch grupach narządowych: i. nowotwory urologiczne – rozpoznanie raka prostaty, nerki oraz pęcherza moczowego niższe, odpowiednio, o 20,81%, 7,91% oraz 0,84%; ii. nowotwory głowy i szyi – rozpoznanie raka tarczycy, wargi oraz ślinianki niższe, odpowiednio, o 44,07%, 51% oraz 10,52%. c. W całym województwie odnotowano nieco wyższy poziom umieralności na nowotwory (wartość SMR większa o 4,2%). Szczególnie złą sytuację zaobserwowano w powiecie kamiennogórskim (wartość wyższa o 25%) oraz w powiatach: jeleniogórskim, wałbrzyskim, wołowskim, ząbkowickim i złotoryjskim (wartość wyższa o 10%). d. Uwagę zwraca wyższy odsetek pacjentów z zaawansowaną postacią choroby nowotworowej – szczególnie raka płuca. W przypadku pacjentów z powyższym rozpoznaniem odnotowano również wyższy wskaźnik śmiertelności w obrębie powiatów: jeleniogórskiego, jaworskiego, ząbkowickiego, średzkiego, złotoryjskiego, wołowskiego oraz polkowickiego. 8 9 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego, s. 3–124. 11 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie dolnośląskim bardzo wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (80%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur z zakresu chirurgii onkologicznej w obrębie jednego ośrodka – Dolnośląskiego Centrum Onkologii. b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie Wrocławia (8). ii. Ośrodki regionalne rozmieszczone są w odpowiednich odległościach od siebie. iii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 15%, 47% oraz 38%. iv. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1. v. Stwierdzono niską liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie powiatów: kłodzkiego, wrocławskiego i trzebnickiego oraz niską liczbę procedur z hospitalizacją w obrębie powiatów: legnickiego, górowskiego oraz miasta Legnica. c. Radioterapia i. większe Stwierdzono ze zmniejszeniem liczby nasilenie realizowanych problemu związanego świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,58 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono mniejsze ze zwiększeniem liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji 12 liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,33 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano nieco niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 23,3% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki, w których odnotowano znacznie zróżnicowany stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii. We Wrocławiu stosunek ten wyniósł 0,69 i był znacznie wyższy od wartości dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Wałbrzychu wyniósł on 0,5. Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 16,9%. 2. W zakresie poprawy wykrywalności nowotworów a. Konieczna jest poprawa wykrywalności nowotworów urologicznych oraz regionu głowy i szyi. 3. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 12%. b. Wskazana jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 17 (a do roku 2024 – 20) ośrodków; ii. w zakresie chirurgii szczękowej – 1 ośrodek; iii. w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki; iv. w zakresie laryngologii – 4 ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych wielodyscyplinarnych dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 13 – najlepiej centrów, 4. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 7–9,8%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 13%, 49% oraz 37%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 6,2%, 23% oraz 71%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek na terenie województwa. 5. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu radioterapii w województwie dolnośląskim wyniosło ok. 7 tys. b. W roku 2014 powstał w Legnicy kolejny zakład radioterapii (filia ośrodka we Wrocławiu). c. Istnieje potrzeba utworzenia nowego zakładu radioterapii w Jeleniej Górze. d. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 6 urządzeń we Wrocławiu, 4 w Wałbrzychu, 2 w Legnicy oraz 2 w Jeleniej Górze. e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 2 spośród nich przekracza 10 lat. 2.2. Województwo kujawsko-pomorskie10 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii11 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa kujawsko-pomorskiego – Podsumowanie, s. 3–9. 11 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego, s. 3–124. 10 14 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa kujawskopomorskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa. b. Stwierdzono nieznaczne różnice w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Odnotowano większą liczbę nowotworów płuc (18,65%) w stosunku do wyników dla całego kraju (15,65%). c. W całym województwie odnotowano wyższy poziom umieralności na nowotwory (wartość SMR większa o 14,7%). Szczególnie złą sytuację zaobserwowano w Grudziądzu (wartość wyższa o 21%) oraz w powiatach: grudziądzkim, chełmińskim, golubsko-dobrzyńskim, rypińskim, lipnowskim i żnińskim, a także w miastach: Włocławku i Toruniu (wartość wyższa o 10%). 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Centrum Onkologii im. Prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (83%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczne scentralizowanie usług – największy świadczeniodawca (Centrum Onkologii im. prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy) realizuje ponad 65% świadczeń z zakresu chemioterapii. ii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 44%, 31% oraz 25%. iii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją jest wysoki i wynosi około 2:1. iv. Stwierdzono niską liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie powiatów: mogileńskiego, dobrzyńskiego. 15 sępoleńskiego oraz golubsko- c. Radioterapia i. Stwierdzono mniejsze ze zmniejszeniem liczby nasilenie problemu realizowanych świadczeń związanego z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,13 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,83 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 28,1% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował 1 ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,62, co stanowi wartość wyższą od wartości dla całego kraju (0,57). v. Uwagę zwraca niższa liczba realizowanych procedur z zakresu radioterapii w miastach powiatowych (Włocławek, Toruń oraz Grudziądz). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO: 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 18,9%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 12%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie 16 województwa działać powinno maksymalnie 10 (a w roku 2024 – 12) ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 4 ośrodki; iv. w zakresie ginekologii onkologicznej – 3 (a w roku 2024 – 4) ośrodki. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 7–9,8%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 42%, 33% oraz 25%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 24%, 19% oraz 53%. d. Jedynie w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło ok. 4,85 tys. b. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Toruniu oraz we Włocławku. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 8 urządzeń w Bydgoszczy, 2 w Toruniu oraz 2 we Włocławku. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 3 spośród nich przekracza 10 lat. 2.3. Województwo lubelskie12 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii13 12 13 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubelskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubelskiego, s. 3–124. 17 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa lubelskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa. b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Odnotowano jedynie nieco większy udział procentowy raka płuca, który wyniósł 16,5% (przy 15,63% dla całego kraju). c. W całym województwie odnotowano niższy poziom umieralności na nowotwory (wartość SMR mniejsza o 9,8%). Jedynie w powiecie lubartowskim stwierdzono wyższą umieralność w przypadku mężczyzn (wartość współczynnika utrzymuje się na poziomie krajowym). 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie świadczeniodawców lubelskim występuje sprawozdających zbyt duża stosunkowo małą liczba liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. 88% świadczeniodawców sprawozdało w roku 2012 mniej niż 200 zabiegów radykalnych. Oznacza to, że przy założeniu 200-dniowego roku roboczego świadczeniodawcy ci sprawozdawali średnio mniej niż 1 zabieg radykalny dziennie. iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. Św. Jana z Dukli SPZOZ oraz Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie. b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie Lublina (7). ii. Ośrodki regionalne (4) rozmieszczone są w dużych odległościach od siebie. iii. W skali województwa uwagę zwraca znaczna liczba osobodni leczenia realizowanych w trybie hospitalizacji – na każdy osobodzień́ leczenia 18 w trybie ambulatoryjnym lub jednodniowym przypada ponad półtora osobodnia leczenia w trybie hospitalizacji. iv. Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie hospitalizacji realizowano w przypadku pacjentów z powiatów: kraśnickiego (56,8%), janowskiego (41,4%) oraz opolskiego (40,1%). v. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) jest w poszczególnych jednostkach bardzo zróżnicowany. vi. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,3:1. vii. Stwierdzono małą liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie południowo-wschodniej części województwa. c. Radioterapia i. Stwierdzono większe ze zmniejszeniem liczby nasilenie problemu realizowanych związanego świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,57 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano zbliżony do krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 24,7% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,53, co stanowi wartość zbliżoną do poziomu dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 15,6%. 19 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 11%. b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 17) ośrodków. ii. w zakresie laryngologii – 4 (a w roku 2024 – 5) ośrodków; iii. w zakresie ginekologii – 10 ośrodków; iv. w zakresie urologii – 8 ośrodków. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 2. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 9,2–11%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 14%, 50% oraz 36%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 6,7%, 24% oraz 69%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 2 nowe ośrodki. 3. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie lubelskim wyniosło blisko 5 tys. b. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Zamościu oraz Białej Podlaskiej. 20 rozkład c. Optymalny akceleratorów powinien obejmować docelowo 8 urządzeń w Lublinie, 2 w Zamościu oraz 2 w Białej Podlaskiej. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 2.4. Województwo lubuskie14 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii15 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa lubuskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco mniejszym stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa. b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. c. W całym województwie odnotowano zbliżony do krajowego poziom umieralności na nowotwory, przy czym w powiatach słubickim i nowosolskim stwierdzono podwyższoną umieralność na raka płuca (współczynnik SMR wyższy o 5,2%). Nowotwory złośliwe zagrażają̨ najbardziej w tym województwie życiu mieszkańców powiatu słubickiego, w którym poziom umieralności jest o 21,5% wyższy od wartości dla całego kraju. Znacząco wyższe zagrożenie życia z powodu nowotworów złośliwych ogółem występowało również̇ w powiatach: krośnieńskim (o 16,2%), sulęcińskim (o 15,3%) oraz nowosolskim (o 13,8%). d. Stwierdzono znaczną migrację pacjentów do ośrodków zlokalizowanych w innych województwach – najczęściej do Poznania. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie świadczeniodawców lubuskim występuje sprawozdających znaczna stosunkowo małą liczba liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. 80% świadczeniodawców sprawozdało w roku 2012 mniej niż 200 zabiegów radykalnych. 14 15 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubuskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubuskiego, s. 3–124. 21 iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Samodzielnego Zakładu Publicznego oraz Samodzielnego Opieki Zdrowotnej Zakładu Publicznego w Opieki Sulechowie Zdrowotnej w Sulęcinie. b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca niewielka liczba świadczeniodawców w obrębie województwa (3). ii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wynosił, odpowiednio, 5,7%, 53,3% oraz 41,1%. iii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1. c. Radioterapia i. Stwierdzono znaczne ze zmniejszeniem nasilenie liczby problemu realizowanych świadczeń związanego z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,77 (dla Polski wynosił on -0,38). również ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,73 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 29,3% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość zbliżoną do wartości dla całego kraju (0,57). 22 Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 20,6%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%. b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa wystarczyć powinien 1 ośrodek; ii. w zakresie ginekologii – 3 ośrodki; iii. w zakresie urologii – 2 ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 3–4,6%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 1,9%, 37,6% oraz 60,5%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 0,7%, 13,3% oraz 86%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie lubuskim wyniosło 2,4 tys. 23 b. Istnieje potrzeba utworzenia nowego zakładu radioterapii w Gorzowie Wielkopolskim. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien obejmować docelowo 4 urządzenia w Zielonej Górze oraz 2 w Gorzowie Wielkopolskim. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 2.5. Województwo łódzkie16 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii17 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne dla terenu województwa łódzkiego odbiegają od wskaźników dla Polski. W większym stopniu postępuje tutaj starzenie się społeczeństwa. b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. c. W województwie łódzkim odnotowano najwyższy współczynnik rzeczywisty umieralności na nowotwory w Polsce. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu kutnowskiego, w którym standaryzowany wskaźnik umieralności jest o 15% wyższy od wartości dla całego kraju. Trzeba przy tym zwrócić́ uwagę, że w obrębie Łodzi zagrożenie życia ogółu mieszkańców z powodu nowotworów złośliwych jest zaledwie o 5% wyższe od wartości dla całego w kraju, jednakże z powodu niekorzystnej struktury wieku mieszkańców powyższego miasta współczynnik rzeczywisty umieralności jest tutaj wyższy od ogólnopolskiego o 29%. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie świadczeniodawców łódzkim występuje sprawozdających znaczna stosunkowo małą zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. 16 17 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa łódzkiego – Podsumowanie, s. 3–9 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa łódzkiego, s. 3–124 24 liczba liczbę̨ ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (89%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie województwa (16). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:2. Najwięcej hospitalizacji w zakresie chemioterapii realizowanych jest przy tym w przypadku pacjentów z powiatów: łęczyckiego (74%), zgierskiego (73,4%) oraz brzezińskiego (72%). c. Radioterapia i. Województwo łódzkie jest jedynym województwem w Polsce, w przypadku którego współczynnik zależności liczby realizowanych procedur radioterapeutycznych od odległości od ośrodka był dodatni, przy czym wyniósł on 0,13 (dla Polski wynosił on -0,38). Biorąc pod uwagę̨ niewielką liczbę̨ powiatów na terenie powyższego województwa oraz bliską zeru wartość́ współczynnika korelacji, należy stwierdzić́ , że w omawianym województwie nie występuje zależność́ między odległością̨ powiatu od najbliższego ośrodka z zainstalowanym przyspieszaczem liniowym a wskaźnikiem wykorzystania teleterapii w tymże powiecie. Na tej podstawie nie można jednak stwierdzić́ , że dostępność́ do świadczeń́ z zakresu teleterapii jest równomierna w skali całego omawianego województwa. ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 19,3% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii był wysoki i wyniósł 0,71, co znacznie przewyższa wartość dla całego kraju (0,57). 25 Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 11,6%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 11,6%. b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa wystarczyć powinno 18 ośrodków; ii. w zakresie ginekologii – 11 ośrodków; iii. w zakresie neurochirurgii – 2 ośrodki; iv. w zakresie laryngologii – 3 ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- i radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 2,1–3,9%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 9,4%, 46,1% oraz 44,5%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 4,1%, 19,8% oraz 76,2%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 3 nowe ośrodki. 26 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie łódzkim wyniosło 6 tys. b. W roku 2014 powstał w Tomaszowie Mazowieckim kolejny zakład radioterapii. c. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Sieradzu oraz Skierniewicach. d. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 7 urządzeń w Łodzi, 3 w Tomaszowie Mazowieckim, 2 w Sieradzu oraz 2 w Skierniewicach. e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 2 spośród nich przekracza 10 lat. 2.6. Województwo małopolskie18 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii19 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa małopolskiego jest nieznacznie młodsza. b. Stwierdzono brak różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. małopolskiego z powodu ogółu nowotworów jest mniejszy od ogólnopolskiego o 8,2%. Częściowo powyższa różnica wynika z korzystnej struktury wieku ludności woj. małopolskiego, gdyż̇ po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) różnica pomiędzy umieralnością mieszkańców omawianego województwa a umieralnością dla całego kraju jest mniejsza i wynosi dla ogółu osób 5,1%. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu proszowickiego, w którym poziom umieralności jest o 13% wyższy od wartości dla całego kraju, natomiast współczynnik rzeczywisty umieralności ogółu mieszkańców w powiecie proszowickim jest o 18% wyższy od ogólnopolskiego. 18 19 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa małopolskiego – Podsumowanie, s. 3–9 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa małopolskiego, s. 3–124 27 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie małopolskim bardzo wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (85%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Szpitala Centrum Onkologii – Instytutu Oddziału w Krakowie. b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie województwa (15). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1. iii. Najmniejsza liczba świadczeń z zakresu chemioterapii realizowanych w trybie ambulatoryjnym występowała w powiatach: suskim, bocheńskim oraz dąbrowskim. c. Radioterapia i. Stwierdzono większe ze zmniejszeniem liczby nasilenie realizowanych problemu związanego świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,64 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono ze zwiększeniem znaczne liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 22% (dla Polski wyniósł on 24%). 28 Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 21,8%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 18%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 18 (a w roku 2024 – 22) ośrodki; ii. w zakresie neurochirurgii – 1 (a w roku 2024 – 2) ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 5 (a w roku 2024 – 6) ośrodków; iv. w zakresie urologii – 10 (a w roku 2024 – 13) ośrodków. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 11–13%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 15,6%, 42,8% oraz 41,6%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 7%, 19,2% oraz 73,8%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 3 nowe ośrodki. 29 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie małopolskim wyniosło 7,7 tys. b. W roku 2014 powstał w Nowym Sączu kolejny zakład radioterapii. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 9 urządzeń w Krakowie, 3 w Tarnowie oraz 2 w Nowym Sączu. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek jednego spośród nich przekracza 10 lat. 2.7. Województwo mazowieckie20 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii21 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa mazowieckiego jest nieznacznie starsza. b. Stwierdzono brak różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. mazowieckiego z powodu ogółu nowotworów jest nieznacznie większy od ogólnopolskiego (o 1,2%). Różnica ta wynika z niekorzystnej struktury wieku ludności powyższego województwa, gdyż̇ po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku do poziomu dla całego kraju jest mniejsza o 2,5%. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu miasto Płock, w którym poziom umieralności jest o 16,1% wyższy od wartości dla całego kraju. Również̇ w powiatach: sierpeckim, płockim, płońskim, żyrardowskim oraz ciechanowskim umieralność́ z powodu nowotworów jest wyższa od wartości dla całego kraju – o przeszło 10%. Na uwagę̨ zasługuje sytuacja Warszawy, w przypadku której standaryzowany wskaźnik umieralności wskazuje na umieralność́ niższą̨ o 4,5% od ogólnopolskiej, natomiast współczynnik rzeczywisty umieralności pozostaje na poziomie o 13,7% wyższym od ogólnopolskiego. 20 21 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa mazowieckiego – Podsumowanie, s. 3–9 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa mazowieckiego, s. 3–124 30 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie mazowieckim bardzo wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur z zakresu chirurgii onkologicznej w obrębie jednego ośrodka – Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie. Jest to ośrodek leczący największą liczbę pacjentów ze schorzeniami onkologicznymi w całej Polsce. iii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (85%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). b. Chemioterapia i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie województwa (28), z czego większość zlokalizowana jest na terenie Warszawy (16). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 2:1. iii. Najwyższa liczba chemioterapii w trybie z hospitalizacją realizowana była w powiatach szydłowieckim (45%) oraz białobrzeskim (43%). c. Radioterapia i. Stwierdzono większe ze zmniejszeniem liczby nasilenie realizowanych problemu związanego świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,45 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono ze zwiększeniem znaczne liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,79 (dla Polski wynosił on 0,62). 31 iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 21,4% (dla Polski wyniósł on 24%). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 19,7%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 36 (a w roku 2024 – 41) ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 4 ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 7 ośrodków; iv. w zakresie chirurgii szczękowej – 1 ośrodek. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o ok. 10,8%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 8,9%, 50,1% oraz 41%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 4%, 22,2% oraz 73,9%. 32 d. Na uwagę zasługuje fakt, że w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na aż 21 nowych ośrodków. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie mazowieckim wyniosło 12,5 tys. b. W 2016 roku powstał w Radomiu kolejny zakład radioterapii. c. Na podstawie analizy zawartej w MPZO należy przyjąć, że optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 13 urządzeń w Warszawie, 4 w Wieliszewie oraz 3 w Radomiu, przy czym dodatkowo powstać powinny zakłady radioterapii w Siedlcach (2 aparaty), Płocku (2 aparaty) oraz Otwocku (2 aparaty). d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 2 urządzeń zlokalizowanych w Centrum Onkologii – Instytucie w Warszawie przekracza 10 lat. 2.8. Województwo opolskie22 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii23 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne dla terenu województwa opolskiego odbiegają od wskaźników dla Polski. W większym stopniu postępuje tutaj starzenie się społeczeństwa. b. Stwierdzono różnice w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku nowotworu złośliwego trzonu macicy. Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,35 punktu procentowego niższy w porównaniu z danymi dla województwa opolskiego. Podobne różnice występowały również̇ w przypadku nowotworów złośliwych górnego układu pokarmowego, tchawicy, oskrzela i płuca oraz tarczycy. 22 23 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa opolskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa opolskiego, s. 3–124. 33 c. W województwie opolskim odnotowano niższy o 2,3% współczynnik rzeczywisty umieralności w porównaniu z danymi dla całej Polski. Po uwzględnieniu różnic w zakresie wieku populacji omawianego województwa (wartość SMR) stwierdzono umieralność mniejszą o 5,2% od umieralności dla całego kraju. W opisywanym województwie nowotwory złośliwe najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu namysłowskiego, w którym poziom umieralności jest o 10,8% wyższy od wartości dla całego kraju. Odpowiednia różnica wyraźniejsza była w przypadku kobiet (24%) niż̇ mężczyzn (0,2%). Współczynnik rzeczywisty umieralności ogółu mieszkańców w powiecie namysłowskim jest o 7,3% wyższy od ogólnopolskiego. Warto ponadto zwrócić́ uwagę̨, że również w obrębie powiatu nyskiego poziom umieralności z powodu nowotworów złośliwych jest o ponad 5% wyższy od ogólnokrajowego. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie świadczeniodawców opolskim występuje sprawozdających znaczna stosunkowo małą liczba liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (ponad 90%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Opolskiego Centrum Onkologii im. Prof. T. Koszarowskiego. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 6 placówek zajmujących się chemioterapią (w tym 2 w Opolu). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:2. Najwięcej hospitalizacji w zakresie chemioterapii realizowanych jest w przypadku pacjentów z powiatów brzeskiego oraz prudnickiego. 34 c. Radioterapia i. Stwierdzono większe ze zmniejszeniem nasilenie liczby realizowanych problemu związanego świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,44 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,82 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 25,7% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie omawianego województwa stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,54, co odpowiada poziomowi odnotowanemu dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 14,6%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 9,2%. b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa wystarczyć powinny 2 ośrodki; ii. w zakresie urologii – 2 ośrodki. 35 c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – najlepiej centrów, wielodyscyplinarnych dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 5,6–5,7%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 4,3%, 28% oraz 67,8%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 1,5%, 9,6% oraz 89%. d. Nawet w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego nie pojawi się zapotrzebowanie na nowe ośrodki. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie opolskim wyniosło 2,4 tys. b. Nie ma potrzeby tworzenia nowego zakładu radioterapii. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 4 urządzenia w Opolu. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek jednego spośród nich przekroczył 10 lat. 2.9. Województwo podkarpackie24 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii25 24 25 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podkarpackiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podkarpackiego, s. 3–124. 36 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa podkarpackiego jest młodsza. b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla opisywanego województwa a jego udziałem procentowym dla całego kraju występowała w przypadku nowotworów złośliwych tchawicy oraz oskrzela i płuca. Udział tej grupy nowotworów był dla całej Polski o 2,27 punktu procentowego wyższy od jej udziału w obrębie województwie podkarpackiego. c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. podkarpackiego z powodu ogółu nowotworów jest o 21,4% mniejszy od współczynnika dla całego kraju. Częściowo powyższa różnica wynika z korzystnej struktury wieku ludności województwa podkarpackiego, gdyż̇ po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) dysproporcja pomiędzy umieralnością mieszkańców omawianego województwa a umieralnością w skali całego kraju jest już̇ mniejsza od rzeczywistej i wynosi 17,0%. d. Najlepsza sytuacja występuje rzeszowskiego, miasto kolbuszowskiego oraz w przypadku Tarnobrzeg, powiatów: jarosławskiego, ropczycko-sędziszowskiego, których mieleckiego, niżańskiego, mieszkańcy umierają̨ z powodu nowotworów złośliwych minimum 20% rzadziej niż̇ ogół mieszkańców Polski. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie podkarpackim w zakresie liczby świadczeń realizowanych na rzecz pacjentów onkologicznych dominują dwie jednostki: Szpital Specjalistyczny w Brzozowie – Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. ks. B. Markiewicza oraz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie. ii. Bardzo wyraźnie dominują tutaj świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. 37 iii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (89%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 5 placówek zajmujących się chemioterapią (w tym 2 w Rzeszowie). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 2:1. iii. Największą liczbę̨ chemioterapii z hospitalizacją odnotowano w powiatach: leskim, brzozowskim oraz sanockim. Z kolei najmniejszą ich liczbę zaobserwowano w powiatach ropczycko-sędziszowskim oraz łańcuckim. c. Radioterapia i. Stwierdzono nieco ze zmniejszeniem nasilenie problemu związanego realizowanych świadczeń z mniejsze liczby zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,31 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono mniejsze ze zwiększeniem liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,31 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 27% (dla Polski wyniósł on 24%). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 18%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%. 38 b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 11 ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek; iii. w zakresie laryngologii – 2 (a w roku 2024 – 3) ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – najlepiej centrów, wielodyscyplinarnych dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 16,4–18%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 11,5%, 64,6% oraz 33,9%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 5,8%, 27,4% oraz 66,8%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 4 nowe ośrodki. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie podkarpackim wyniosło 4,85 tys. b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Tarnobrzegu. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 4 urządzenia w Rzeszowie, 4 w Brzozowie oraz 2 w Tarnobrzegu. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek jednego spośród nich przekracza 10 lat. 39 2.10. Województwo podlaskie26 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii27 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa podlaskiego jest starsza. b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu w województwie a jego udziałem w całej Polsce występowała w przypadku nowotworu złośliwego tarczycy. W skali całego kraju udział powyższej grupy nowotworów był o 1,55 punktu procentowego niższy od jej udziału w przypadku województwa podlaskiego. c. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu nowotworów jest w przypadku opisywanego województwa o 2,2 niższy od ogólnopolskiego. Po wyeliminowaniu wpływu mniej korzystnej struktury wieku ludności woj. podlaskiego poprzez standaryzację współczynników (wartości SMR), różnica korzystna pomiędzy poziomem umieralności mieszkańców omawianego województwa a poziomem umieralności w skali całego kraju jest jeszcze większa, a zagrożenie ich życia w związku z chorobami nowotworowymi jest o 4,7% mniejsze od wartości przeciętnej dla ogółu osób w całym kraju. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców Suwałk, w których poziom umieralności jest o 12,5% wyższy od wartości dla całej Polski. Szczególną uwagę̨ zwraca sytuacja w powiatach grajewskim oraz augustowskim, w których umieralność mężczyzn w największym stopniu (o 17,4%) przewyższa wartość dla całego kraju, przy umieralności kobiet zbliżonej do poziomu ogólnokrajowego. 26 27 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podlaskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podlaskiego, s. 3–124. 40 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie opisywanym wyraźnie bardzo dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (85%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Białostockiego Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie. b. Chemioterapia i. W opisywanym województwie funkcjonuje 11 placówek zajmujących się chemioterapią (z czego aż 7 w Białymstoku). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,3:1. iii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 2,4%, 56,6% oraz 41,1%. iv. Najwyższy odsetek świadczeń z zakresu chemioterapii w trybie z hospitalizacją realizowano w przypadku pacjentów z powiatów: monieckiego (48%), kolneńskiego (43%) oraz wysokomazowieckiego (42%). c. Radioterapia i. Stwierdzono nieco ze zmniejszeniem nasilenie problemu związanego realizowanych świadczeń z mniejsze liczby zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,32 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono ze zwiększeniem większe liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji 41 liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,76 dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 21,6% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie omawianego województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,51, co stanowi wartość nieco mniejszą od wartości dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 17,8%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 10%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 5 (a w roku 2024 – 6) ośrodków; ii. w zakresie urologii – 2 (a w roku 2024 – 4) ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 1 ośrodek; c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych – wielodyscyplinarnych najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje o 9,4–10%. 42 się wzrost liczby świadczeń c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 14,6%, 41,7% oraz 43,8%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 6,1%, 17,8% oraz 76,8%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie podlaskim wyniosło 2,75 tys. b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Suwałkach. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 5 urządzeń w Białymstoku oraz 2 w Suwałkach. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 2.11. Województwo pomorskie28 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii29 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa pomorskiego jest młodsza. b. Nie stwierdzono różnic względnych w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Jedyny wyjątek stanowił nowotwór gruczołu krokowego, w przypadku którego w obrębie opisywanego województwa zaobserwowano większy o 1,57 punktu procentowego udział w strukturze zachorowań. c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa pomorskiego z powodu nowotworów jest zbliżony do ogólnopolskiego, aczkolwiek wynika to z korzystnej struktury wieku ludności powyższego obszaru. Po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się o 8,6% większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju. 28 29 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa pomorskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa pomorskiego, s. 3–124. 43 d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ zżyciu mieszkańców powiatu tczewskiego, w którym poziom umieralności jest o 25% wyższy od wartości dla całego kraju. O ponad 10% wyższy od wartości dla całej Polski jest natomiast poziom umieralności z powodu nowotworów ogółu mieszkańców Słupska oraz powiatów: lęborskiego, nowodworskiego, kwidzyńskiego, słupskiego, puckiego oraz malborskiego. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (80%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego oraz Szpitala Morskiego im. PCK. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 12 placówek zajmujących się chemioterapią (w tym 3 w Gdańsku). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi 4:1. iii. Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku pacjentów z powiatów: sztumskiego, malborskiego oraz kwidzyńskiego. c. Radioterapia i. Stwierdzono brak problemu związanego ze zmniejszeniem liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,07 (dla Polski wynosił on -0,38). 44 ii. Stwierdzono ze zwiększeniem większe liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,79 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 21,6% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki, w których odnotowano zróżnicowany stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii. W Gdańsku stosunek ten wyniósł 0,59 i był nieco wyższy od wartości dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Gdyni był on znacznie niższy i wyniósł 0,45. Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 22,3%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 18) ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 2 (a w roku 2024 – 3) ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 4 ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek nieopodal zabiegowych wielodyscyplinarnych dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 45 – najlepiej centrów, 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 13,1–14%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 30,8%, 54% oraz 15,2%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 21,3%, 37,2% oraz 41,5%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 2 nowe ośrodki. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie pomorskim wyniosło 5,3 tys. b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Słupsku. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 5 urządzeń w Gdańsku, 3 w Gdyni oraz 2 w Słupsku. d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek jednego spośród nich przekroczył 10 lat. 2.12. Województwo śląskie30 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii31 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa śląskiego jest starsza. b. Nie stwierdzono znaczących różnic względnych w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla 30 31 Polski. Jedyny wyjątek stanowił nowotwór gruczołu krokowego, Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa śląskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa śląskiego, s. 3–124. 46 w przypadku którego w obrębie opisywanego województwa zaobserwowano większy o 1,27 punktu procentowego udział w strukturze zachorowań. c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa śląskiego z powodu nowotworów jest wyższy od ogólnopolskiego o 7,6%. Po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) w dalszym ciągu obserwuje się większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju, przy czym dla ogółu osób odpowiednia różnica wynosi 3,8%. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców Chorzowa (współczynnik SMR wyższy od ogólnopolskiego o 24%), Sosnowca (wartość wyższa o 16%), Siemianowic Śląskich (wartość wyższa o 16%), Rudy Śląskiej (wartość wyższa o 15%), Bytomia (wartość wyższa o 14%), JastrzębiaZdroju (wartość wyższa o 13%) oraz powiatu wodzisławskiego (wartość wyższa o 11%). e. Stosunkowo wielu pacjentów leczonych na terenie województwa śląskiego (12%) pochodziło z innych regionów. Większość z nich pochodziła z województw małopolskiego oraz opolskiego. Świadczeniodawcą̨ udzielającym największej liczby świadczeń́ pacjentom spoza województwa było Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach (39% pacjentów powyższej placówki pochodziło spoza województwa). 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (88%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddziału w Gliwicach, jak również znaczną liczbę realizowanych procedur w Beskidzkim Centrum Onkologii – Szpitalu Miejskim im. Jana Pawła II w BielskuBiałej. 47 b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 38 placówek zajmujących się chemioterapią (w tym 6 w Katowicach, 4 w Częstochowie oraz 3 w Bielsku-Białej). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi 1:1. iii. Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie hospitalizacji zaobserwowano w przypadku pacjentów z powiatów: wodzisławskiego, miasto Rybnik oraz miasto Jastrzębie Zdrój. c. Radioterapia i. Stwierdzono brak problemu związanego ze zmniejszeniem liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,07 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono większe ze zwiększeniem liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,66 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano zdecydowanie wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 30,9% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł na terenie omawianego województwa 0,56, co stanowi wartość zbliżoną do poziomu dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 13,4%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 8%. 48 b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 20 (a w roku 2024 – 21) ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 6 ośrodków. c. Niezbędne jest skoncentrowanie jednostek zabiegowych – najlepiej w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 2,4–4,4%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 8,5%, 42% oraz 49,5%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 3,5%, 17,1% oraz 79,5%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 11 nowych ośrodków. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie śląskim wyniosło 10,9 tys. b. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 10 urządzeń w Gliwicach, 6 w Katowicach, 5 w Bielsku-Białej, 4 w Częstochowie oraz 4 w Dąbrowie Górniczej. c. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 4 urządzeń zlokalizowanych w Gliwicach przekroczył 10 lat. 49 2.13. Województwo świętokrzyskie32 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii33 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa świętokrzyskiego jest starsza. b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku nowotworu złośliwego gruczołu krokowego. Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,36 punktu procentowego wyższy w porównaniu z danymi dla województwa świętokrzyskiego. c. Współczynnik zgonów rzeczywisty mieszkańców województwa świętokrzyskiego z powodu nowotworów jest wyższy od ogólnopolskiego o zaledwie 0,6%. Jednakże po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się niższą umieralność́ mieszkańców omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju, przy czym dla ogółu osób odpowiednia różnica wynosi 6,5%, dla kobiet – 11,5%, natomiast dla mężczyzn – 3,1%. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu buskiego, w którym umieralność́ z ich powodu jest o 2,7% wyższa od wartości dla całego kraju. W pozostałych powiatach odpowiednie zagrożenie pozostaje na poziomie niższym niż̇ w przypadku całej Polski. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (80%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). 32 33 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa świętokrzyskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa świętokrzyskiego, s. 3–124. 50 iii. Uwagę zwraca dominująca rola największego świadczeniodawcy w regionie – Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonują jedynie 2 placówki zajmujące się chemioterapią. ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi ponad 2:1. iii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 14,3%, 69% oraz 16,7%. iv. Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie hospitalizacji realizowano w przypadku pacjentów z powiatów: buskiego (24%), kazimierskiego (24%) oraz pińczowskiego (23%). c. Radioterapia i. Stwierdzono brak nasilenia problemu związanego ze zmniejszeniem liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,08 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono ze zwiększeniem większe liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,82 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano najniższy w kraju procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 17,6% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość nieco niższą od poziomu dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 14%. 51 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 6 ośrodków; ii. w zakresie urologii – 5 ośrodków; iii. w zakresie laryngologii – 2 ośrodki. c. Niezbędne jest skoncentrowanie jednostek zabiegowych – najlepiej w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 1,1–3,3%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 5,2%, 22% oraz 72,7%, natomiast w wariancie minimalnym, odpowiednio, 11,6%, 48,8% oraz 39,6%. d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na 4 nowe ośrodki. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie świętokrzyskim wyniosło 3 tys. b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Sandomierzu. c. Optymalny rozkład akceleratorów powinien 4 urządzenia w Kielcach oraz 2 w Sandomierzu. 52 docelowo obejmować d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 2.14. Województwo warmińsko-mazurskie34 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii35 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa warmińsko-mazurskiego jest młodsza. b. Nie znaczących stwierdzono różnic względnych w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku nowotworu złośliwego tchawicy, oskrzela i płuca. Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 3,37 punktu procentowego niższy w porównaniu z danymi dla województwa warmińsko-mazurskiego. Widoczne różnice występowały również̇ w przypadku nowotworów złośliwych gruczołu krokowego, piersi oraz trzonu macicy. c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa warmińskomazurskiego z powodu nowotworów jest o 1% niższy od ogólnopolskiego, aczkolwiek ta niewielka różnica wynika z korzystnej struktury wieku ludności powyższego obszaru. Po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się aż o 8,3% większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju. d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatów: działdowskiego, miasto Elbląg, lidzbarskiego oraz gołdapskiego. Poziom umieralności w powiecie działdowskim jest o 27% wyższy od wartości dla całego kraju. Współczynnik rzeczywisty umieralności dla ogółu mieszkańców w tym powiecie jest zaś o 11% wyższy od ogólnopolskiego. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa warmińsko-mazurskiego – Podsumowanie, s. 3–9. 35 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa warmińsko-mazurskiego, s. 3–124/ 34 53 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (88%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Samodzielnego Publicznego Zakładu Wewnętrznych z Opieki Zdrowotnej Warmińsko-Mazurskim Ministerstwa Centrum Spraw Onkologii w Olsztynie oraz Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 9 placówek zajmujących się chemioterapią (w tym 4 w Olsztynie). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi ponad 2:1. iii. Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku pacjentów z powiatów: braniewskiego, elbląskiego oraz miasto Elbląg. c. Radioterapia i. Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zmniejszeniem liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,42 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono mniejsze ze zwiększeniem liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,52 (dla Polski wynosił on 0,62). 54 iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 18,1% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość nieco niższą od poziomu dla całego kraju (0,57). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 21,4%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 7 (a w roku 2024 – 8) ośrodków; ii. w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek; iii. w zakresie laryngologii – 2 ośrodki. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek zabiegowych nieopodal – najlepiej wielodyscyplinarnych centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 10,4–11,2%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, 55 odpowiednio, 14,4%, 53,9% oraz 31,7%, natomiast w wariancie maksymalnego wystąpi maksymalnym, odpowiednio, 7,3%, 27,3% oraz 65,4%. d. W przypadku zastosowania wariantu zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie warmińsko-mazurskim wyniosło 3,3 tys. rozkład a. Optymalny akceleratorów powinien docelowo obejmować 5 urządzeń w Olsztynie oraz 3 w Elblągu. b. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 2.15. Województwo wielkopolskie36 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii37 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa wielkopolskiego jest młodsza. b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku nowotworu złośliwego tchawicy, oskrzela i płuca. Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,66 punktu procentowego niższy w porównaniu z danymi dla województwa wielkopolskiego. c. Współczynnik wielkopolskiego zgonów rzeczywisty z powodu mieszkańców nowotworów jest o województwa 3,6% niższy od ogólnopolskiego, aczkolwiek częściowo różnica ta wynika z korzystnej struktury wieku ludności powyższego obszaru. Po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się o 4,1% większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju. 36 37 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa wielkopolskiego – Podsumowanie, s. 3–9. Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa wielkopolskiego, s. 3–124. 56 d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatów wągrowieckiego oraz średzkiego – standaryzowane współczynniki umieralności są̨ w tych powiatach o 17% wyższe od współczynników ogólnopolskich. Korzystna struktura wieku w wymienionych powiatach sprawia jednak, że współczynniki rzeczywiste umieralności utrzymują̨ się̨ w ich przypadku na poziomie średnim dla całego kraju. O ponad 10% wyższy od ogólnokrajowego jest natomiast poziom umieralności z powodu nowotworów dla ogółu mieszkańców powiatów: krotoszyńskiego, gnieźnieńskiego oraz kościańskiego. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie wielkopolskim bardzo wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (82%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Wielkopolskiego Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Poznaniu. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonują 23 placówki zajmujące się chemioterapią, przy czym uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców na terenie Poznania (10). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,5:1. iii. Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku pacjentów z Konina oraz z powiatów konińskiego i kolskiego. c. Radioterapia i. Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zmniejszeniem liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości 57 od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,4 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,67 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano nieco wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 24,5% (dla Polski wyniósł on 24%). Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 22,3%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 19 (a w roku 2024 – 23) ośrodki; ii. w zakresie neurochirurgii – 2 ośrodki; iii. w zakresie laryngologii – 7 (a w roku 2024 – 8) ośrodków; iv. w zakresie urologii – 11 (a w roku 2024 – 12) ośrodków. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej jednostek zabiegowych nieopodal wielodyscyplinarnych – najlepiej centrów, dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie 58 aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 11,87–12,9%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 17,8%, 40,6% oraz 41,7%, natomiast w wariancie maksymalnego wystąpi maksymalnym, odpowiednio, 7,9%, 18,1% oraz 74%. d. W przypadku zastosowania wariantu zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie wielkopolskim wyniosło 7,9 tys. b. W roku 2015 powstał w Kaliszu kolejny zakład radioterapii (filia Wielkopolskiego Centrum Onkologii z Poznania). c. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Pile, Koninie oraz Lesznie. d. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo obejmować 10 urządzeń w Poznaniu, 3 w Kaliszu, 2 w Koninie, 2 w Pile oraz 2 w Lesznie. e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już 3 spośród nich przekracza 10 lat. 2.16. Województwo zachodniopomorskie38 Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju onkologii39 1. W zakresie epidemiologii oraz demografii a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność województwa zachodniopomorskiego jest młodsza. b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa zachodniopomorskiego – Podsumowanie, s. 3–9 39 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa zachodniopomorskiego, s. 3–124. 38 59 dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku nowotworu złośliwego tchawicy, oskrzela i płuca. Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,66 punktu procentowego niższy w porównaniu z danymi dla w województwa zachodniopomorskiego. c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców województwa zachodniopomorskiego z powodu ogółu nowotworów jest o 4,7% wyższy od ogólnopolskiego, natomiast po uwzględnieniu różnic wynikających ze struktury wieku ludności powyższego obszaru (wartości SMR) umieralność mieszkańców omawianego województwa w jeszcze większym stopniu przewyższa wartość odnotowaną dla całego kraju. d. Nowotwory złośliwe najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatów kamieńskiego oraz koszalińskiego – poziom umieralności jest w ich przypadku o około 21% wyższy od wartości dla całego kraju. Wysoka wartość standaryzowanych współczynników umieralności (o 19% wyższa w porównaniu z współczynnikami ogólnopolskimi) odnotowana została również̇ w przypadku powiatu świdwińskiego. 2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych a. Chirurgia onkologiczna i. W województwie zachodniopomorskim bardzo wyraźnie dominują świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy. ii. znaczną Zaobserwowano liczbę świadczeniodawców (82%), którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200). iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii. b. Chemioterapia i. W obrębie województwa funkcjonuje 9 placówek zajmujących się chemioterapią, przy czym uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców na terenie Szczecina (6). ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 3:2. 60 iii. Największą liczbę̨ świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych w trybie hospitalizacji odnotowano w powiatach: wałeckim, łobeskim oraz świdwińskim. Z kolei najmniejszą ich liczbę zaobserwowano w Koszalinie, powiecie kołobrzeskim oraz Szczecinie. c. Radioterapia i. Stwierdzono nieco ze zmniejszeniem nasilenie problemu związanego realizowanych świadczeń z mniejsze liczby zakresu radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,29 (dla Polski wynosił on -0,38). ii. Stwierdzono nieco ze zwiększeniem większe liczby nasilenie problemu związanego hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,68 (dla Polski wynosił on 0,62). iii. Odnotowano nieco wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł 26,5% (dla Polski wyniósł on 24%). iv. W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki, w których odnotowano znacznie zróżnicowany stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii. W Szczecinie (Zachodniopomorskie Centrum Onkologii) stosunek ten wyniósł 0,56 i zbliżony był do wartości dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Koszalinie był on dużo niższy i wyniósł 0,41. Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO 1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 19%. 2. W zakresie chirurgii onkologicznej a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 14%. b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy 61 przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż: i. w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi, płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 16) ośrodków; ii. w zakresie chirurgii szczękowej – 1 środek; iii. w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek; iv. w zakresie urologii – 6 ośrodków. c. Niezbędne w jest lokalizacji skoncentrowanie położonej – najlepiej jednostek zabiegowych nieopodal centrów, wielodyscyplinarnych dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii. 3. W zakresie chemioterapii a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku. b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń o 6,3–8,9%. c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym, odpowiednio, 15,2%, 41,5% oraz 43,3%, natomiast w wariancie maksymalnym, odpowiednio, 6,8%, 18,6% oraz 74,6%. d. Nawet w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego nie pojawi się zapotrzebowanie na nowy ośrodek. 4. W zakresie radioterapii a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii w województwie zachodniopomorskim wyniosło 4,1 tys. b. Optymalny rozkład akceleratorów powinien docelowo 5 urządzeń w Szczecinie oraz 3 w Koszalinie. c. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów. 62 obejmować 3. WNIOSKI Dane epidemiologiczno-demograficzne wskazują, że choroby nowotworowe stanowić będą w przyszłości jedno z największych wyzwań systemu ochrony zdrowia. W latach 2016–2029 zachorowalność na nowotwory wzrośnie w Polsce o 18%, przy czym największy wzrost mieć będzie miejsce w województwach: wielkopolskim (22,3%), pomorskim (22,3%), podkarpackim (22,2%) oraz małopolskim (21,8%)40. Analiza opieki onkologicznej w całym kraju wykazała, że część świadczeń (chirurgia onkologiczna) jest nadmiernie rozproszona, co skutkuje spadkiem jakości leczenia, natomiast pozostała ich część (np. radioterapia) realizowana jest w niedostatecznej liczbie ośrodków, co z kolei skutkuje utrudnionym dostępem do leczenia. Inicjatywa tworzenia Map daje nadzieję na koordynację procesu organizacji świadczeń onkologicznych. Niniejsza ekspertyza stanowi próbę wyodrębnienia z zawierającego ogromną ilość informacji dokumentu MPZO kluczowych danych, które staną się kompleksową mapą drogową dla decydentów, jeśli idzie o planowanie rozwoju onkologii – w szczególności pod kątem decyzji inwestycyjnych. Szeroki zakres danych zestawionych oraz przeanalizowanych w ramach MPZO pozwala na stwierdzenie, iż wypracowany w obrębie niniejszej ekspertyzy model organizacji onkologii ma wiarygodne podstawy, a zarazem stanowi optymalne rozwiązanie na potrzeby każdego z województw. W obrębie MPZO widać wyraźnie, iż kluczowy proces mający zapewnić poprawę dostępności do leczenia onkologicznego to centralizacja leczenia chirurgicznego w parze z racjonalnie zaplanowaną decentralizacją chemio- oraz radioterapii. Powyższe wnioski dotyczą każdego z omówionych województw. Jednocześnie rekomenduje się, aby możliwie jak najszybszej dokonać aktualizacji przedmiotowych danych, dzięki stanowić czemu będą one pewniejszą bazę dla podejmowanych na ich podstawie decyzji. Niezbędna jest przede wszystkim weryfikacja informacji nt. liczby łóżek, ilości sprzętu medycznego oraz liczby specjalistów. Stosowna aktualizacja obejmować powinna również dane charakteryzujące poziom rozwoju kompleksowej (wielodyscyplinarnej) opieki onkologicznej na terenie danego regionu, który najlepiej odwzorowany jest w procesie realizacji pakietu onkologicznego na danym obszarze. 40 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 12. 63 W kolejnych edycjach MPZO więcej uwagi poświęcić należy wiarygodności danych na temat poziomu zatrudnienia personelu medycznego oraz na temat dostępności do diagnostyki obrazowej przeznaczonej specjalnie na potrzeby pacjentów onkologicznych. Pamiętać przy tym należy, iż istotna jest konsekwentna kontynuacja procesu tworzenia Map – dzięki ciągłej obserwacji zachodzących zmian oraz stałej weryfikacji posiadanych danych dostępne będą informacje, które z całą pewnością umożliwią poprawę jakości leczenia pacjentów onkologicznych. 64