Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych

Transkrypt

Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych
EKSPERTYZA
Wykorzystanie regionalnych Map potrzeb zdrowotnych z zakresu onkologii
przy planowaniu rozwoju systemu ochrony zdrowia w województwie
Czerwiec 2016
Opracowanie: dr hab. n. med. Adam Maciejczyk.
Ekspertyza przygotowana została w ramach projektu pn.: Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza
Analiz Systemowych i Wdrożeniowych, współfinansowanego przez Unię Europejską
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego
Wiedza Edukacja Rozwój.
2
Spis treści
WSTĘP ................................................................................................................................. 4
1. CZEŚĆ OGÓLNA.............................................................................................................. 6
1.1. DANE.......................................................................................................................... 6
1.2. ZASTOSOWANIE ....................................................................................................... 8
1.2.1. CENTRALIZACJA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ.................................................. 9
1.2.2. DECENTRALIZACJA RADIOTERAPII ................................................................... 10
1.2.3. DECENTRALIZACJA CHEMIOTERAPII ................................................................ 10
2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ............................................................................................... 11
2.1. W OJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE .................................................................................. 11
2.2. W OJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ..................................................................... 14
2.3. W OJEWÓDZTWO LUBELSKIE ........................................................................................ 17
2.4. W OJEWÓDZTWO LUBUSKIE .......................................................................................... 21
2.5. W OJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE ............................................................................................ 24
2.6. W OJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE.................................................................................... 27
2.7. W OJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE.................................................................................... 30
2.8. W OJEWÓDZTWO OPOLSKIE ......................................................................................... 33
2.9. W OJEWÓDZTWO PODKARPACKIE ................................................................................. 36
2.10. W OJEWÓDZTWO PODLASKIE ...................................................................................... 40
2.11. W OJEWÓDZTWO POMORSKIE ..................................................................................... 43
2.12. W OJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE .......................................................................................... 46
2.13. W OJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE ............................................................................ 50
2.14. W OJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE .................................................................. 53
2.15. W OJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE .............................................................................. 56
2.16. W OJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ................................................................... 59
3. WNIOSKI ........................................................................................................................ 63
3
WSTĘP
Niniejsza ekspertyza przygotowana została w oparciu o regionalne Mapy potrzeb zdrowotnych
w zakresie onkologii (MPZO) z dnia 31 grudnia 2015 r., opublikowane w ramach projektu pn.:
Poprawa jakości zarządzania w ochronie zdrowia poprzez wsparcie procesu tworzenia
regionalnych map potrzeb zdrowotnych jako narzędzia usprawniającego procesy zarządcze
w systemie ochrony zdrowia – szkolenia z zakresu szacowania potrzeb zdrowotnych,
realizowanego przez Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia.
W ramach ekspertyzy dokonano analizy danych zaczerpniętych z 16 regionalnych MPZO, co
pozwoliło na zdefiniowanie podstawowych wytycznych dla organizacji systemu opieki
onkologicznej. Uniwersalny model rozwoju onkologii zakłada centralizację chirurgii
onkologicznej oraz decentralizację chemioterapii i radioterapii. Do stworzenia modelu
posłużyły dane epidemiologiczne i demograficzne oraz dane na temat realizacji świadczeń
onkologicznych w wymienionych zakresach. W części szczegółowej ekspertyza porządkuje
dane pochodzące z MPZO pod względem informacji charakterystycznych dla danego regionu
z punktu widzenia planowania onkologii (epidemiologia, demografia oraz realizacja
świadczeń), a także określa na ich podstawie zalecenia dotyczące zmian organizacyjnych
na terenie
województwa.
Przyjęcie
zaproponowanych
kierunków
rozwoju
onkologii
w regionach pozwoli na poprawę dostępu do leczenia onkologicznego, jak również
na podwyższenie jego jakości.
Szczegółowa
analiza
wybranych,
wspólnych
dla
wszystkich
województw,
danych
zaczerpniętych z MPZO umożliwiła sformułowanie szeregu wniosków. Podstawowym
wnioskiem ogólnym w zakresie chirurgii onkologicznej jest istnienie dodatniej zależności
pomiędzy liczbą pacjentów operowanych w danym podmiocie leczniczym a jakością
stosownych operacji. Podmioty, które realizują rocznie większą liczbę średnią świadczeń
danego typu, wykazują niższe współczynniki śmiertelności, rzadsze występowanie komplikacji
oraz krótsze czasy hospitalizacji pacjentów. Na potrzeby ekspertyzy przyjęto, że aby dany
podmiot spełniał kryteria wysokiej jakości, minimalna liczba zabiegów z zakresu chirurgii
powinna w jego przypadku sięgać poziomu 60 zabiegów rocznie. W przypadku leczenia
chirurgicznego analizowane dane wykazały również, że rosło będzie zapotrzebowanie
na leczenie skojarzone. Dlatego też niezbędne jest skoncentrowanie jednostek zabiegowych
– najlepiej w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów z dostępem
do chemio- oraz radioterapii.
4
Przeanalizowane dane na temat realizacji świadczeń w zakresie chemioterapii umożliwiły
wypracowanie ogólnego wniosku, wskazującego na potrzebę zwiększenia liczby podmiotów
realizujących ten rodzaj świadczeń w regionach. Dane te pokazały, że w regionach miejsce
ma stosunkowo wysoka centralizacja chemioterapii (za ten rodzaj świadczeń odpowiada
stosunkowo niewielka liczba podmiotów leczniczych) oraz występuje stosunkowo niska liczba
przypadków
chemioterapii
podawanej
w
trybie
ambulatoryjnym.
Jednocześnie
zaobserwowano prognozowany wzrost liczby świadczeń z zakresu chemioterapii – średnio
o ok. 10% w perspektywie do roku 2029
na zwiększenie
jej
dostępności
oraz
1
. Decentralizacja chemioterapii pozwoli
podwyższenie
liczby
procedur
realizowanych
w warunkach ambulatoryjnych. Rozwój chemioterapii stacjonarnej, podobnie jak w przypadku
chirurgii onkologicznej, powinien koncentrować się w obrębie wielospecjalistycznych szpitali
onkologicznych.
W obrębie danych dotyczących świadczeń onkologicznych z zakresu radioterapii występuje
dodatnia zależność pomiędzy lokalizacją zakładów radioterapii a dostępnością do tego rodzaju
świadczeń. W wielu województwach zaobserwowano problem polegający na zmniejszeniu
liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii ze względu na odległość
od akceleratora. W związku z powyższym rekomenduje się decentralizację radioterapii
w regionach, przy założeniu, że nowe ośrodki powstaną w lokalizacjach, w których występuje
potrzeba zdrowotna obywateli. Optymalnym modelem decentralizacji radioterapii jest
tworzenie filii wielodyscyplinarnych ośrodków centralnych, stanowiących wspólnie regionalną
sieć dostępu do radioterapii. Ponadto należy stale monitorować wiek akceleratorów według
przyjętego kryterium, ustalonego na poziomie 10 lat.
Przy planowaniu opieki onkologicznej nie należy pomijać znaczenia badań przesiewowych
w kierunku najczęściej wykrywanych nowotworów: piersi, szyjki macicy oraz jelita grubego.
Zaleca się uzupełnienie przedmiotowych danych w ramach kolejnych wersji MPZO. Wskazane
jest również uzupełnienie informacji z zakresu kadr oraz realizacji procedury PET/CT. Ponadto
w procesie planowania rozwoju infrastruktury powinno się uwzględnić potrzeby pełnego
zakresu diagnostyki onkologicznej, realizowanej w ramach takich badań radiologicznych jak:
tomografia komputerowa (TK), tomografia rezonansu magnetycznego (NMR), medycyna
nuklearna (nie tylko PET/CT, lecz również gammakamery) oraz diagnostyka molekularna
(dostęp do powyższych badań jest obecnie w Polsce niewystarczający). Uzupełnienie
stosownych danych umożliwi opracowanie modelu nie tylko w zakresie kompleksowego
leczenia onkologicznego, lecz również w obrębie kompleksowej diagnostyki onkologicznej.
1
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 14.
5
1. CZEŚĆ OGÓLNA
1.1. DANE
MPZO to jedyne tego typu dokumenty, zawierające obszerne, obiektywne dane
demograficzne, epidemiologiczne oraz nt. stanu i wykorzystania zasobów. Dzięki powyższemu
Mapy stanowią wielowymiarową analizę stanu systemu ochrony zdrowia na terenie wszystkich
regionów Polski. W szczególności obrazują one zróżnicowanie na obszarze danego regionu
w zakresie problemów pacjentów, jeśli idzie o dostęp do leczenia onkologicznego. Powyższe
opracowanie stanowi punkt wyjściowy do planowania kierunków rozwoju onkologii w skali
regionalnej.
W
procesie
planowania
rozwoju
onkologii
bardzo
istotną
rolę
odgrywają
dane
epidemiologiczne. W 2012 roku zdiagnozowano w Polsce 164,1 tys. nowych przypadków
nowotworów złośliwych, z czego najwięcej w województwach mazowieckim (23,6 tys.)
oraz śląskim
(20,7
tys.),
a
najmniej
w
województwach
opolskim
(4
tys.)
oraz lubuskim (4,4 tys.). Dodatkowo, w celu wyeliminowania wpływu wielkości populacji
danego województwa na wyniki analizy, wyliczono liczbę̨ przypadków nowotworów złośliwych
w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców. W przypadku powyższego współczynnika
dominowały województwa łódzkie (466) oraz pomorskie (463), z kolei najmniejsze wskaźniki
zaobserwowano w województwach podkarpackim (357) oraz lubelskim (372).
W MPZO uwzględniono również informację dotyczącą standaryzowanego względem wieku
współczynnika zapadalności, w przypadku którego najwyższą wartość stwierdzono
w województwie pomorskim, a najniższą – w województwie lubelskim. MPZO potwierdzają,
że najczęściej rozpoznawanymi nowotworami są w Polsce nowotwory płuc (25,5 tys.),
nowotwory piersi (19,5 tys.), nowotwory jelita grubego (13,9 tys.), nowotwory gruczołu
krokowego (14,6 tys.) oraz nowotwory pęcherza moczowego (8,2 tys.). Stanowią one blisko
50% zachorowań na nowotwory złośliwe w naszym kraju. W procesie decydowania
o kierunkach rozwoju i strukturze organizacyjnej ośrodków onkologicznych istotne jest,
aby szczególną uwagę zwrócić właśnie na grupy pacjentów związane z powyższymi
nowotworami.
Dane epidemiologiczne w połączeniu z informacją nt. procentowego udziału poszczególnych
stopni zaawansowania choroby wskazują na efektywność działania systemu ochrony zdrowia.
Nie należy jednak pomijać wpływu badań przesiewowych na poziom rozpoznawalności
6
choroby nowotworowej we wczesnej jej fazie, które to badania nie zostały ujęte
w przedmiotowym opracowaniu ze względu na brak dostępu do danych na ich temat.
Podejmowanie zorganizowanych badań przesiewowych, skierowanych do określonych grup
zdrowej populacji, niewykazujących objawów klinicznych, ma na celu wychwycenie z grupy
podwyższonego ryzyka osób ze zmianami przednowotworowymi lub z nowotworami
we wczesnym, bezobjawowym stadium zaawansowania. Podstawowym efektem tego typu
działań powinno być zmniejszenie umieralności z powodu powyższych nowotworów dzięki ich
wczesnemu wykryciu.
W obrębie MPZO dokonano również analizy liczby zgonów z powodu nowotworów. Choroby
onkologiczne stanowiły drugą co do częstości przyczynę zgonów mieszkańców Polski.
W latach 2011–2013 były one odpowiedzialne za 24,5% ogółu zgonów mieszkańców kraju
(26% w przypadku mężczyzn, 22,8% w przypadku kobiet). Współczynnik rzeczywisty zgonów
mieszkańców Polski z powodu nowotworów wynosił 243,2 (na 100 tys. mieszkańców),
przy czym najwyższą jego wartość́ odnotowano w woj. kujawsko-pomorskim, a najniższą̨ –
w woj. podkarpackim. Najczęstszymi przyczynami zgonów z powodu nowotworów były
w Polsce: rak płuc (24%), rak piersi (13,5%) oraz nowotwory dolnego odcinka przewodu
pokarmowego (11,85%).
MPZO nie są jednak dokumentem pozbawionym wad. Brakuje w nich szeregu informacji, które
byłyby bardzo przydatne z punktu widzenia organizacji opieki onkologicznej. Zasadna jest
aktualizacja zastosowanych w ich obrębie danych epidemiologicznych oraz demograficznych,
pochodzących z roku 2012, o aktualne informacje na temat zasobów ludzkich i sprzętowych
oraz jednostek szpitalnych. Znaczną część danych na temat działających aktualnie szpitali
prowadzących napromienianie znaleźć można w publikowanym co roku raporcie konsultanta
krajowego z zakresu radioterapii onkologicznej. Po weryfikacji i uaktualnieniu powyższych
danych możliwe stanie się kompleksowe planowanie potrzeb zdrowotnych w danym zakresie
na terenie odpowiedniego regionu.
Ponadto, ze względu na obecną organizację systemu ochrony zdrowia w zakresie onkologii,
niezbędne jest również w dalszej perspektywie uzupełnienie informacji nt. poziomu realizacji
kompleksowych (wielodyscyplinarnych) świadczeń oraz sposobu wdrażania tzw. „pakietu
onkologicznego” w poszczególnych szpitalach. Jak wskazują liczne publikacje naukowe 2 ,
2
Khani M.H., Smedh K. Centralization of rectal cancer surgery improves long-term survival. Colorectal Dis
2010; 12, s. 874–879.
Hermanek P., Mansmann U., Staimmer D.S. i wsp. The German experience: the surgeon as a prognostic factor in
colon and rectal cancer surgery. Surg Oncol Clin N Am 2000; 9, s. 33–49.
7
znacznie lepsze wyniki leczenia onkologicznego uzyskiwane są w szpitalach zajmujących się
pacjentem kompleksowo. Aktualizacja MPZO o dane z NFZ opisujące poziom realizacji
pakietu onkologicznego w poszczególnych jednostkach pozwoli w prosty i szybki sposób
zredukować odpowiednią dysproporcję.
Zawarte w MPZO dane z zakresu kadr oraz realizacji procedury PET/CT powinny zostać
zaktualizowane, gdyż błędy w ich obrębie uniemożliwić mogą wykorzystanie ich
w procesie decyzyjnym. W celu zapewnienia właściwego planowania rozwoju kadr należy
poprawić ewidencję oraz sprawozdawczość w powyższym zakresie – najlepiej w oparciu
o informacje uzyskane bezpośrednio ze strony podmiotów realizujących przedmiotowe
świadczenia.
Niezbędna jest również weryfikacja podejścia do planowania diagnostyki z wykorzystaniem
badania PET/CT. W procesie planowania zapotrzebowania konieczne jest uwzględnienie
rozszerzających się wskazań do diagnostyki za pomocą badania PET/CT oraz wzrastającej
liczby chorych, u których badanie to stanowi podstawowy element diagnostyki wstępnej.
Modyfikacja stosownego podejścia wymaga, aby przed kolejną weryfikacją MPZO
przeprowadzone zostały niezbędne konsultacje z odpowiednimi towarzystwami naukowymi.
Zawarte w MPZO dane dotyczą przede wszystkim realizacji procesu leczenia pacjentów
onkologicznych w poszczególnych województwach. Wynika z nich, że poprawa dostępności
oraz poziomu realizacji terapii onkologicznej powinna opierać się na trzech podstawowych
założeniach, przedstawionych w kolejnych podrozdziałach.
1.2. ZASTOSOWANIE
MPZO są przede wszystkim narzędziem służącym do planowania rozwoju systemu leczenia
onkologicznego
na
poziomie
regionalnym.
Na
podstawie
informacji
zawartych
w przedmiotowym opracowaniu możliwe jest określenie priorytetowych obszarów interwencji
decydentów w zakresie poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych z terenu danego regionu.
MPZO wskazują na obszary, w obrębie których wymagane są inwestycje infrastrukturalne,
Kapiteijn E., Putter H., van de Velde C.J. i wsp. Impact of the introduction and training of total mesorectal excision
on recurrence and survival in rectal cancer in the Netherlands. Br J Surg 2002; 89, s. 1142–1149.
Wilson A.R.M. i wsp. The requirements of a specialist Breast Centre. European Journal of Cancer 2013; 49,
s. 3579–3587.
8
w tym inwestycje w kadry medyczne. Dzięki konsekwentnej realizacji wniosków zawartych
w MPZO poprawi się dostępność do leczenia onkologicznego, a także możliwe będzie
osiągnięcie optymalnego dopasowania kierunków rozwoju systemu do potrzeb zdrowotnych
oraz prognozowanej zachorowalności.
Warto zauważyć, że dane zawarte w MPZO wyraźnie wskazały na potrzebę zapewnienia
kompleksowej opieki onkologicznej. Zwróciły one również uwagę na konieczność racjonalizacji
trybu leczenia operacyjnego, czy też zachowania właściwej proporcji w zakresie trybu realizacji
leczenia, wymagającego, odpowiednio, hospitalizacji bądź też prowadzonego w trybie
ambulatoryjnym.
1.2.1. CENTRALIZACJA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ
Zgodnie z MPZO konieczna jest centralizacja specjalistycznego leczenia chirurgicznego
poprzez kontraktowanie jednostek szpitalnych (lub też tworzenie nowych jednostek
w miejscach, gdzie takowych jednostek nie ma) mogących leczyć w ciągu roku odpowiednią
liczbę (co najmniej 60 operacji rocznie) pacjentów z danymi rodzajami nowotworów, do których
zalicza się3:
a. nowotwory piersi (Breast Unit),
b. nowotwory przewodu pokarmowego,
c. nowotwory ginekologiczne,
d. nowotwory urologiczne.
Z MPZO
wynika,
że
bardzo istotne jest lokalizowanie
oddziałów chirurgicznych
w wielospecjalistycznych szpitalach onkologicznych, czyli w miejscach, w których odnotowuje
się największą liczbę pacjentów onkologicznych oraz zapewniony jest dostęp do specjalistów
i kompleksowego leczenia onkologicznego (możliwość zastosowania leczenia skojarzonego).
Wymóg ten dotyczy znacznej większości nowotworów, a w szczególności grupy schorzeń,
w przypadku których bezwzględnie stosuje się terapię wielodyscyplinarną, a mianowicie:
a. nowotworów piersi,
b. nowotworów przewodu pokarmowego,
c. nowotworów urologicznych,
d. nowotworów ginekologicznych,
e. nowotworów ośrodka układu nerwowego,
f.
3
nowotworów regionu głowy i szyi.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 12–14, 79–82, 120–122.
9
Centralizacja terapii chirurgicznej powinna mieć miejsce w obrębie szpitali, na terenie których
dostępna jest już możliwość leczenia za pomocą radio- oraz chemioterapii. Przyjęcie
powyższej zasady gwarantuje zapewnienie optymalnej dla danego przypadku terapii
onkologicznej, której podstawowym założeniem, potwierdzonym w licznych publikacjach
naukowych4, jest zastosowanie skojarzonego leczenia wielodyscyplinarnego.5
1.2.2. DECENTRALIZACJA RADIOTERAPII
Rozwój radioterapii w regionach powinien być oparty na jej stopniowej decentralizacji,
przy uwzględnieniu istniejącej już na danym obszarze liczby akceleratorów. Zgodnie
z powyższą zasadą, wskazane w MPZO lokalizacje są zgodne z potrzebami wynikającymi
z danych epidemiologicznych. Nowe zakłady radioterapii powinny powstawać w miejscach,
w których istnieje możliwość stworzenia wielodyscyplinarnego ośrodka onkologicznego
z rozwiniętą na odpowiednim poziomie chirurgią onkologiczną oraz chemioterapią. Optymalną
zarówno pod względem ekonomicznym, jak i organizacyjnym formułę tworzenia nowych
jednostek zajmujących się radioterapią stanowi budowa regionalnych filii, które w połączeniu
z jednostką macierzystą utworzą odpowiednią sieć.6
1.2.3. DECENTRALIZACJA CHEMIOTERAPII
Decentralizacja chemioterapii, zgodnie z wnioskami płynącymi z MPZO, zwiększy liczbę
procedur terapeutycznych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych. Zwiększona zostać
powinna w regionach liczba ośrodków z kontraktami na leczenie ambulatoryjne, co ma na celu
poprawę dostępności do tego rodzaju leczenia. Natomiast chemioterapia stacjonarna
zagwarantowana zostać powinna w jednostkach, w których znajdują się zakład radioterapii
oraz oddziały zabiegowe przeznaczone specjalnie na potrzeby leczenia schorzeń
nowotworowych.7
Meder J. Rozdział XII. Holistyczne postępowanie w onkologii – kompleksowa diagnostyka i stopniowanie
zaawansowania nowotworów. Podstawy onkologii klinicznej, 2011, s. 75–85.
Bębenek M., Sędziak T., Kapturkiewicz B., Błaszczyk J. Znaczenie Regionalnych Ośrodków Onkologicznych
w Polsce
jako jednostek referencyjnych w poprawie rokowania chorych na nowotwory – przykład Dolnośląskiego
Centrum Onkologii we Wrocławiu. Nowotwory 2009; Nr 4, s. 349–354.
5 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 6–9, 13–14, 120–122.
6 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 9, 85–86, 124–127.
7 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 14, 83–84, 123.
4
10
2. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
2.1. Województwo dolnośląskie8
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii9
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa
dolnośląskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym
stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa.
b. Stwierdzono
różnice
względne
w
zakresie
udziału
procentowego
poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
Odnotowano mniejszą liczbę nowotworów w dwóch grupach narządowych:
i. nowotwory
urologiczne
–
rozpoznanie
raka
prostaty,
nerki
oraz pęcherza moczowego niższe, odpowiednio, o 20,81%, 7,91%
oraz 0,84%;
ii. nowotwory głowy i szyi – rozpoznanie raka tarczycy, wargi
oraz ślinianki niższe, odpowiednio, o 44,07%, 51% oraz 10,52%.
c. W całym województwie odnotowano nieco wyższy poziom umieralności
na nowotwory (wartość SMR większa o 4,2%). Szczególnie złą sytuację
zaobserwowano w powiecie kamiennogórskim (wartość wyższa o 25%)
oraz w powiatach: jeleniogórskim, wałbrzyskim, wołowskim, ząbkowickim
i złotoryjskim (wartość wyższa o 10%).
d. Uwagę zwraca wyższy odsetek pacjentów z zaawansowaną postacią choroby
nowotworowej – szczególnie raka płuca. W przypadku pacjentów z powyższym
rozpoznaniem odnotowano również wyższy wskaźnik śmiertelności w obrębie
powiatów:
jeleniogórskiego,
jaworskiego,
ząbkowickiego,
średzkiego,
złotoryjskiego, wołowskiego oraz polkowickiego.
8
9
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego, s. 3–124.
11
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
dolnośląskim
bardzo
wyraźnie
dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii. Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (80%), którzy
realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200).
iii. Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur z zakresu
chirurgii onkologicznej w obrębie jednego ośrodka – Dolnośląskiego
Centrum Onkologii.
b.
Chemioterapia
i.
Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie
Wrocławia (8).
ii.
Ośrodki regionalne rozmieszczone są w odpowiednich odległościach
od siebie.
iii.
Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 15%, 47% oraz 38%.
iv.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1.
v.
Stwierdzono niską liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie
powiatów: kłodzkiego, wrocławskiego i trzebnickiego oraz niską liczbę
procedur
z
hospitalizacją
w
obrębie
powiatów:
legnickiego,
górowskiego oraz miasta Legnica.
c.
Radioterapia
i.
większe
Stwierdzono
ze zmniejszeniem
liczby
nasilenie
realizowanych
problemu
związanego
świadczeń
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,58 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
mniejsze
ze zwiększeniem
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
12
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,33 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano nieco niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 23,3% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki,
w których odnotowano znacznie zróżnicowany stosunek wykonanych
procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu
teleradioterapii. We Wrocławiu stosunek ten wyniósł 0,69 i był znacznie
wyższy od wartości dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Wałbrzychu
wyniósł on 0,5.
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 16,9%.
2. W zakresie poprawy wykrywalności nowotworów
a.
Konieczna
jest
poprawa
wykrywalności
nowotworów
urologicznych
oraz regionu głowy i szyi.
3. W zakresie chirurgii onkologicznej
a.
Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 12%.
b.
Wskazana jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto,
że
wartością
minimalną
jest
liczba
60
zabiegów
rocznie.
Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie
województwa działać powinno maksymalnie 17 (a do roku 2024 – 20)
ośrodków;
ii.
w zakresie chirurgii szczękowej – 1 ośrodek;
iii.
w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki;
iv.
w zakresie laryngologii – 4 ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
wielodyscyplinarnych
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
13
–
najlepiej
centrów,
4. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 7–9,8%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 13%, 49% oraz 37%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 6,2%, 23% oraz 71%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 1 nowy ośrodek na terenie województwa.
5. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
radioterapii w województwie dolnośląskim wyniosło ok. 7 tys.
b. W roku 2014 powstał w Legnicy kolejny zakład radioterapii (filia ośrodka
we Wrocławiu).
c. Istnieje potrzeba utworzenia nowego zakładu radioterapii w Jeleniej Górze.
d. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
6 urządzeń we Wrocławiu, 4 w Wałbrzychu, 2 w Legnicy oraz 2 w Jeleniej
Górze.
e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
2 spośród nich przekracza 10 lat.
2.2. Województwo kujawsko-pomorskie10
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii11
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa kujawsko-pomorskiego – Podsumowanie,
s. 3–9.
11 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa dolnośląskiego, s. 3–124.
10
14
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa kujawskopomorskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym
stopniu postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa.
b. Stwierdzono
nieznaczne
różnice
w
zakresie
udziału
procentowego
poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
Odnotowano większą liczbę nowotworów płuc (18,65%) w stosunku
do wyników dla całego kraju (15,65%).
c. W
całym
województwie
odnotowano
wyższy
poziom
umieralności
na nowotwory (wartość SMR większa o 14,7%). Szczególnie złą sytuację
zaobserwowano w Grudziądzu (wartość wyższa o 21%) oraz w powiatach:
grudziądzkim, chełmińskim, golubsko-dobrzyńskim, rypińskim, lipnowskim
i żnińskim, a także w miastach: Włocławku i Toruniu (wartość wyższa o 10%).
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Centrum Onkologii
im. Prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy.
ii.
Zaobserwowano
znaczną
liczbę
świadczeniodawców
(83%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
b. Chemioterapia
i. Uwagę zwraca znaczne scentralizowanie usług – największy
świadczeniodawca
(Centrum
Onkologii
im.
prof.
Franciszka
Łukaszczyka w Bydgoszczy) realizuje ponad 65% świadczeń
z zakresu chemioterapii.
ii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 44%, 31% oraz 25%.
iii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją jest wysoki i wynosi około 2:1.
iv. Stwierdzono niską liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie
powiatów:
mogileńskiego,
dobrzyńskiego.
15
sępoleńskiego
oraz
golubsko-
c. Radioterapia
i. Stwierdzono
mniejsze
ze zmniejszeniem
liczby
nasilenie
problemu
realizowanych
świadczeń
związanego
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,13 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego
ze zwiększeniem
liczby
hospitalizacji do radioterapii z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,83 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 28,1% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv. Na terenie województwa funkcjonował 1 ośrodek, w którym stosunek
wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń
z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,62, co stanowi wartość wyższą
od wartości dla całego kraju (0,57).
v. Uwagę zwraca niższa liczba realizowanych procedur z zakresu
radioterapii
w
miastach
powiatowych
(Włocławek,
Toruń
oraz Grudziądz).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO:
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 18,9%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 12%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie
16
województwa działać powinno maksymalnie 10 (a w roku 2024 – 12)
ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 4 ośrodki;
iv.
w zakresie ginekologii onkologicznej – 3 (a w roku 2024 – 4) ośrodki.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 7–9,8%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 42%, 33% oraz 25%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 24%, 19% oraz 53%.
d. Jedynie
w przypadku
zastosowania
wariantu
maksymalnego
wystąpi
zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło ok. 4,85 tys.
b. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Toruniu oraz
we Włocławku.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
8 urządzeń w Bydgoszczy, 2 w Toruniu oraz 2 we Włocławku.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
3 spośród nich przekracza 10 lat.
2.3. Województwo lubelskie12
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii13
12
13
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubelskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubelskiego, s. 3–124.
17
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne oraz epidemiologiczne dla terenu województwa
lubelskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco większym stopniu
postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa.
b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Odnotowano jedynie
nieco większy udział procentowy raka płuca, który wyniósł 16,5% (przy 15,63%
dla całego kraju).
c. W całym województwie odnotowano niższy poziom umieralności na nowotwory
(wartość SMR mniejsza o 9,8%). Jedynie w powiecie lubartowskim stwierdzono
wyższą umieralność w przypadku mężczyzn (wartość współczynnika utrzymuje
się na poziomie krajowym).
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
świadczeniodawców
lubelskim
występuje
sprawozdających
zbyt
duża
stosunkowo
małą
liczba
liczbę̨
zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
88% świadczeniodawców sprawozdało w roku 2012 mniej niż 200
zabiegów radykalnych. Oznacza to, że przy założeniu 200-dniowego
roku roboczego świadczeniodawcy ci sprawozdawali średnio mniej
niż 1 zabieg radykalny dziennie.
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Centrum Onkologii Ziemi
Lubelskiej im. Św. Jana z Dukli SPZOZ oraz Samodzielnego
Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie.
b. Chemioterapia
i.
Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie Lublina
(7).
ii.
Ośrodki regionalne (4) rozmieszczone są w dużych odległościach
od siebie.
iii.
W skali województwa uwagę zwraca znaczna liczba osobodni leczenia
realizowanych w trybie hospitalizacji – na każdy osobodzień́ leczenia
18
w trybie ambulatoryjnym lub jednodniowym przypada ponad półtora
osobodnia leczenia w trybie hospitalizacji.
iv.
Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie hospitalizacji realizowano w przypadku pacjentów z powiatów:
kraśnickiego (56,8%), janowskiego (41,4%) oraz opolskiego (40,1%).
v.
Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) jest w poszczególnych jednostkach bardzo
zróżnicowany.
vi.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,3:1.
vii.
Stwierdzono małą liczbę procedur ambulatoryjnych w obrębie
południowo-wschodniej części województwa.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
większe
ze zmniejszeniem
liczby
nasilenie
problemu
realizowanych
związanego
świadczeń
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,57 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego
ze zwiększeniem
liczby
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano zbliżony do krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 24,7% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym
stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,53, co stanowi wartość
zbliżoną do poziomu dla całego kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 15,6%.
19
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 11%.
b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy,
które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów
realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu.
Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów
rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 17) ośrodków.
ii.
w zakresie laryngologii – 4 (a w roku 2024 – 5) ośrodków;
iii.
w zakresie ginekologii – 10 ośrodków;
iv.
w zakresie urologii – 8 ośrodków.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
2. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 9,2–11%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 14%, 50% oraz 36%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 6,7%, 24% oraz 69%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 2 nowe ośrodki.
3. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie lubelskim wyniosło blisko 5 tys.
b. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Zamościu
oraz Białej Podlaskiej.
20
rozkład
c. Optymalny
akceleratorów
powinien
obejmować
docelowo
8 urządzeń w Lublinie, 2 w Zamościu oraz 2 w Białej Podlaskiej.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
2.4. Województwo lubuskie14
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii15
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane
demograficzne
oraz
epidemiologiczne
dla terenu
województwa
lubuskiego nie odbiegają od wskaźników dla Polski. W nieco mniejszym stopniu
postępuje tutaj jedynie starzenie się społeczeństwa.
b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
c. W
całym
województwie
odnotowano zbliżony do krajowego
poziom
umieralności na nowotwory, przy czym w powiatach słubickim i nowosolskim
stwierdzono podwyższoną umieralność na raka płuca (współczynnik SMR
wyższy
o
5,2%).
Nowotwory
złośliwe
zagrażają̨
najbardziej
w tym województwie życiu mieszkańców powiatu słubickiego, w którym poziom
umieralności jest o 21,5% wyższy od wartości dla całego kraju. Znacząco
wyższe zagrożenie życia z powodu nowotworów złośliwych ogółem
występowało również̇ w powiatach: krośnieńskim (o 16,2%), sulęcińskim
(o 15,3%) oraz nowosolskim (o 13,8%).
d. Stwierdzono znaczną migrację pacjentów do ośrodków zlokalizowanych
w innych województwach – najczęściej do Poznania.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
świadczeniodawców
lubuskim
występuje
sprawozdających
znaczna
stosunkowo
małą
liczba
liczbę̨
zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
80% świadczeniodawców sprawozdało w roku 2012 mniej niż 200
zabiegów radykalnych.
14
15
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubuskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa lubuskiego, s. 3–124.
21
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Samodzielnego
Zakładu
Publicznego
oraz Samodzielnego
Opieki
Zdrowotnej
Zakładu
Publicznego
w
Opieki
Sulechowie
Zdrowotnej
w Sulęcinie.
b. Chemioterapia
i. Uwagę zwraca niewielka liczba świadczeniodawców w obrębie
województwa (3).
ii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) wynosił, odpowiednio, 5,7%, 53,3%
oraz 41,1%.
iii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1.
c. Radioterapia
i. Stwierdzono
znaczne
ze zmniejszeniem
nasilenie
liczby
problemu
realizowanych
świadczeń
związanego
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,77 (dla Polski wynosił
on -0,38).
również
ii. Stwierdzono
znacznie
większe
nasilenie
problemu
związanego ze zwiększeniem liczby hospitalizacji do radioterapii
z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik
korelacji liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości
od akceleratora wynosił 0,73 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii. Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń
z
zakresu
radioterapii
na
100
pacjentów,
który
w roku 2012 wyniósł 29,3% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym
stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość
zbliżoną do wartości dla całego kraju (0,57).
22
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 20,6%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%.
b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy,
które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów
realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu.
Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów
rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa
wystarczyć powinien 1 ośrodek;
ii.
w zakresie ginekologii – 3 ośrodki;
iii.
w zakresie urologii – 2 ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 3–4,6%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 1,9%, 37,6% oraz 60,5%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 0,7%, 13,3% oraz 86%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 1 nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie lubuskim wyniosło 2,4 tys.
23
b. Istnieje potrzeba utworzenia nowego zakładu radioterapii w Gorzowie
Wielkopolskim.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
obejmować
docelowo
4 urządzenia w Zielonej Górze oraz 2 w Gorzowie Wielkopolskim.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
2.5. Województwo łódzkie16
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii17
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane
demograficzne
dla
terenu
województwa
łódzkiego
odbiegają
od wskaźników dla Polski. W większym stopniu postępuje tutaj starzenie się
społeczeństwa.
b. Nie stwierdzono różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
c. W województwie łódzkim odnotowano najwyższy współczynnik rzeczywisty
umieralności na nowotwory w Polsce. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej
zagrażają̨
życiu
mieszkańców
powiatu
kutnowskiego,
w
którym
standaryzowany wskaźnik umieralności jest o 15% wyższy od wartości
dla całego kraju. Trzeba przy tym zwrócić́ uwagę, że w obrębie Łodzi
zagrożenie życia ogółu mieszkańców z powodu nowotworów złośliwych jest
zaledwie o 5% wyższe od wartości dla całego w kraju, jednakże z powodu
niekorzystnej struktury wieku mieszkańców powyższego miasta współczynnik
rzeczywisty umieralności jest tutaj wyższy od ogólnopolskiego o 29%.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
świadczeniodawców
łódzkim
występuje
sprawozdających
znaczna
stosunkowo
małą
zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
16
17
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa łódzkiego – Podsumowanie, s. 3–9
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa łódzkiego, s. 3–124
24
liczba
liczbę̨
ii.
Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (89%), którzy
realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200).
b. Chemioterapia
i. Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie
województwa (16).
ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:2. Najwięcej
hospitalizacji w zakresie chemioterapii realizowanych jest przy tym
w przypadku pacjentów z powiatów: łęczyckiego (74%), zgierskiego
(73,4%) oraz brzezińskiego (72%).
c. Radioterapia
i. Województwo łódzkie jest jedynym województwem w Polsce,
w przypadku którego współczynnik zależności liczby realizowanych
procedur radioterapeutycznych od odległości od ośrodka był dodatni,
przy czym wyniósł on 0,13 (dla Polski wynosił on -0,38). Biorąc
pod uwagę̨ niewielką liczbę̨ powiatów na terenie powyższego
województwa oraz bliską zeru wartość́ współczynnika korelacji, należy
stwierdzić́ , że w omawianym województwie nie występuje zależność́
między odległością̨ powiatu od najbliższego ośrodka z zainstalowanym
przyspieszaczem liniowym a wskaźnikiem wykorzystania teleterapii
w tymże powiecie. Na tej podstawie nie można jednak stwierdzić́ ,
że dostępność́ do świadczeń́ z zakresu teleterapii jest równomierna
w skali całego omawianego województwa.
ii. Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego
ze zwiększeniem
liczby
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii. Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 19,3% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv. Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym
stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii był wysoki i wyniósł 0,71,
co znacznie przewyższa wartość dla całego kraju (0,57).
25
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 11,6%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 11,6%.
b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy,
które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów
realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu.
Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów
rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa
wystarczyć powinno 18 ośrodków;
ii.
w zakresie ginekologii – 11 ośrodków;
iii.
w zakresie neurochirurgii – 2 ośrodki;
iv.
w zakresie laryngologii – 3 ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- i radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 2,1–3,9%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 9,4%, 46,1% oraz 44,5%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 4,1%, 19,8% oraz 76,2%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 3 nowe ośrodki.
26
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie łódzkim wyniosło 6 tys.
b. W roku 2014 powstał w Tomaszowie Mazowieckim kolejny zakład radioterapii.
c. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Sieradzu
oraz Skierniewicach.
d. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
7 urządzeń w Łodzi, 3 w Tomaszowie Mazowieckim, 2 w Sieradzu
oraz 2 w Skierniewicach.
e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
2 spośród nich przekracza 10 lat.
2.6. Województwo małopolskie18
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii19
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa małopolskiego jest nieznacznie młodsza.
b. Stwierdzono brak różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. małopolskiego
z powodu ogółu nowotworów jest mniejszy od ogólnopolskiego o 8,2%.
Częściowo powyższa różnica wynika z korzystnej struktury wieku ludności
woj. małopolskiego, gdyż̇ po standaryzacji współczynników względem wieku
(wartości SMR) różnica pomiędzy umieralnością mieszkańców omawianego
województwa a umieralnością dla całego kraju jest mniejsza i wynosi dla ogółu
osób 5,1%.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu
proszowickiego, w którym poziom umieralności jest o 13% wyższy od wartości
dla całego kraju, natomiast współczynnik rzeczywisty umieralności ogółu
mieszkańców w powiecie proszowickim jest o 18% wyższy od ogólnopolskiego.
18
19
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa małopolskiego – Podsumowanie, s. 3–9
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa małopolskiego, s. 3–124
27
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
małopolskim
bardzo
wyraźnie
dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(85%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Szpitala Centrum
Onkologii – Instytutu Oddziału w Krakowie.
b. Chemioterapia
i.
Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie
województwa (15).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:1.
iii.
Najmniejsza liczba świadczeń z zakresu chemioterapii realizowanych
w trybie
ambulatoryjnym
występowała
w
powiatach:
suskim,
bocheńskim oraz dąbrowskim.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
większe
ze zmniejszeniem
liczby
nasilenie
realizowanych
problemu
związanego
świadczeń
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,64 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
ze zwiększeniem
znaczne
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,81 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 22% (dla Polski wyniósł on 24%).
28
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 21,8%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 18%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 18 (a w roku 2024 – 22) ośrodki;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 1 (a w roku 2024 – 2) ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 5 (a w roku 2024 – 6) ośrodków;
iv.
w zakresie urologii – 10 (a w roku 2024 – 13) ośrodków.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 11–13%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 15,6%, 42,8% oraz 41,6%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 7%, 19,2% oraz 73,8%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 3 nowe ośrodki.
29
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie małopolskim wyniosło 7,7 tys.
b. W roku 2014 powstał w Nowym Sączu kolejny zakład radioterapii.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
9 urządzeń w Krakowie, 3 w Tarnowie oraz 2 w Nowym Sączu.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek
jednego spośród nich przekracza 10 lat.
2.7. Województwo mazowieckie20
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii21
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa mazowieckiego jest nieznacznie starsza.
b. Stwierdzono brak różnic w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. mazowieckiego
z powodu ogółu nowotworów jest nieznacznie większy od ogólnopolskiego
(o 1,2%). Różnica ta wynika z niekorzystnej struktury wieku ludności
powyższego województwa, gdyż̇ po standaryzacji współczynników względem
wieku (wartości SMR) umieralność mieszkańców omawianego województwa
w stosunku do poziomu dla całego kraju jest mniejsza o 2,5%.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu
miasto Płock, w którym poziom umieralności jest o 16,1% wyższy od wartości
dla całego kraju. Również̇ w powiatach: sierpeckim, płockim, płońskim,
żyrardowskim oraz ciechanowskim umieralność́ z powodu nowotworów jest
wyższa od wartości dla całego kraju – o przeszło 10%. Na uwagę̨ zasługuje
sytuacja
Warszawy,
w
przypadku
której
standaryzowany
wskaźnik
umieralności wskazuje na umieralność́ niższą̨ o 4,5% od ogólnopolskiej,
natomiast współczynnik rzeczywisty umieralności pozostaje na poziomie
o 13,7% wyższym od ogólnopolskiego.
20
21
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa mazowieckiego – Podsumowanie, s. 3–9
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa mazowieckiego, s. 3–124
30
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
mazowieckim
bardzo
wyraźnie
dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur z zakresu
chirurgii onkologicznej w obrębie jednego ośrodka – Centrum
Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie. Jest to ośrodek
leczący największą liczbę pacjentów ze schorzeniami onkologicznymi
w całej Polsce.
iii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(85%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
b. Chemioterapia
i.
Uwagę zwraca znaczna liczba świadczeniodawców w obrębie
województwa (28), z czego większość zlokalizowana jest na terenie
Warszawy (16).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 2:1.
iii.
Najwyższa liczba chemioterapii w trybie z hospitalizacją realizowana
była w powiatach szydłowieckim (45%) oraz białobrzeskim (43%).
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
większe
ze zmniejszeniem
liczby
nasilenie
realizowanych
problemu
związanego
świadczeń
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,45 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
ze zwiększeniem
znaczne
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,79 (dla Polski wynosił on 0,62).
31
iii.
Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 21,4% (dla Polski wyniósł on 24%).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 19,7%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 36 (a w roku 2024 – 41) ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 4 ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 7 ośrodków;
iv.
w zakresie chirurgii szczękowej – 1 ośrodek.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o ok. 10,8%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 8,9%, 50,1% oraz 41%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 4%, 22,2% oraz 73,9%.
32
d. Na
uwagę
zasługuje fakt,
że
w
przypadku
zastosowania
wariantu
maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie na aż 21 nowych ośrodków.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie mazowieckim wyniosło 12,5 tys.
b. W 2016 roku powstał w Radomiu kolejny zakład radioterapii.
c. Na podstawie analizy zawartej w MPZO należy przyjąć, że optymalny rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
13
urządzeń
w Warszawie, 4 w Wieliszewie oraz 3 w Radomiu, przy czym dodatkowo
powstać
powinny
zakłady
radioterapii
w
Siedlcach
(2
aparaty),
Płocku (2 aparaty) oraz Otwocku (2 aparaty).
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
2 urządzeń zlokalizowanych w Centrum Onkologii – Instytucie w Warszawie
przekracza 10 lat.
2.8. Województwo opolskie22
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii23
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane
demograficzne
dla
terenu
województwa
opolskiego
odbiegają
od wskaźników dla Polski. W większym stopniu postępuje tutaj starzenie się
społeczeństwa.
b. Stwierdzono różnice w zakresie udziału procentowego poszczególnych
rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski. Największa
bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego nowotworu
dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała w przypadku
nowotworu złośliwego trzonu macicy. Dla całego kraju udział tej grupy
nowotworów był o 1,35 punktu procentowego niższy w porównaniu z danymi
dla województwa opolskiego. Podobne różnice występowały
również̇
w przypadku nowotworów złośliwych górnego układu pokarmowego, tchawicy,
oskrzela i płuca oraz tarczycy.
22
23
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa opolskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa opolskiego, s. 3–124.
33
c. W województwie opolskim odnotowano niższy o 2,3% współczynnik
rzeczywisty umieralności w porównaniu
z danymi dla całej
Polski.
Po uwzględnieniu różnic w zakresie wieku populacji omawianego województwa
(wartość SMR) stwierdzono umieralność mniejszą o 5,2% od umieralności
dla całego kraju. W opisywanym województwie nowotwory złośliwe najbardziej
zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu namysłowskiego, w którym poziom
umieralności jest o 10,8% wyższy od wartości dla całego kraju. Odpowiednia
różnica wyraźniejsza była w przypadku kobiet (24%) niż̇ mężczyzn (0,2%).
Współczynnik rzeczywisty umieralności ogółu mieszkańców w powiecie
namysłowskim jest o 7,3% wyższy od ogólnopolskiego. Warto ponadto zwrócić́
uwagę̨, że również w obrębie powiatu nyskiego poziom umieralności z powodu
nowotworów złośliwych jest o ponad 5% wyższy od ogólnokrajowego.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
świadczeniodawców
opolskim
występuje
sprawozdających
znaczna
stosunkowo
małą
liczba
liczbę̨
zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (ponad 90%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Opolskiego Centrum
Onkologii im. Prof. T. Koszarowskiego.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 6 placówek zajmujących się
chemioterapią (w tym 2 w Opolu).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1:2. Najwięcej
hospitalizacji w zakresie chemioterapii realizowanych jest w przypadku
pacjentów z powiatów brzeskiego oraz prudnickiego.
34
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
większe
ze zmniejszeniem
nasilenie
liczby
realizowanych
problemu
związanego
świadczeń
z
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,44 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono znacznie większe nasilenie problemu związanego
ze zwiększeniem
liczby
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,82 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 25,7% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Na terenie omawianego województwa stosunek wykonanych procedur
leczenia
radykalnego
do
wszystkich
świadczeń
z
zakresu
teleradioterapii wyniósł 0,54, co odpowiada poziomowi odnotowanemu
dla całego kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 14,6%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 9,2%.
b. Konieczna jest jeszcze większa centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy,
które powinny spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów
realizowanych w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu.
Dla potrzeb analizy przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów
rocznie. Z analizy przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa
wystarczyć powinny 2 ośrodki;
ii.
w zakresie urologii – 2 ośrodki.
35
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
najlepiej
centrów,
wielodyscyplinarnych
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 5,6–5,7%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 4,3%, 28% oraz 67,8%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 1,5%, 9,6% oraz 89%.
d. Nawet w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego nie pojawi się
zapotrzebowanie na nowe ośrodki.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie opolskim wyniosło 2,4 tys.
b. Nie ma potrzeby tworzenia nowego zakładu radioterapii.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
4 urządzenia w Opolu.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek
jednego spośród nich przekroczył 10 lat.
2.9. Województwo podkarpackie24
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii25
24
25
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podkarpackiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podkarpackiego, s. 3–124.
36
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa podkarpackiego jest młodsza.
b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice w zakresie udziału procentowego
poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego
nowotworu dla opisywanego województwa a jego udziałem procentowym
dla całego kraju występowała w przypadku nowotworów złośliwych tchawicy
oraz oskrzela i płuca. Udział tej grupy nowotworów był dla całej Polski
o 2,27 punktu procentowego wyższy od jej udziału w obrębie województwie
podkarpackiego.
c. Współczynnik rzeczywisty umieralności mieszkańców woj. podkarpackiego
z powodu ogółu nowotworów jest o 21,4% mniejszy od współczynnika
dla całego kraju. Częściowo powyższa różnica wynika z korzystnej struktury
wieku
ludności
województwa
podkarpackiego,
gdyż̇
po
standaryzacji
współczynników względem wieku (wartości SMR) dysproporcja pomiędzy
umieralnością mieszkańców omawianego województwa a umieralnością
w skali całego kraju jest już̇ mniejsza od rzeczywistej i wynosi 17,0%.
d. Najlepsza
sytuacja
występuje
rzeszowskiego,
miasto
kolbuszowskiego
oraz
w
przypadku
Tarnobrzeg,
powiatów:
jarosławskiego,
ropczycko-sędziszowskiego,
których
mieleckiego,
niżańskiego,
mieszkańcy
umierają̨ z powodu nowotworów złośliwych minimum 20% rzadziej niż̇ ogół
mieszkańców Polski.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie podkarpackim w zakresie liczby świadczeń
realizowanych na rzecz pacjentów onkologicznych dominują dwie
jednostki: Szpital Specjalistyczny w Brzozowie – Podkarpacki Ośrodek
Onkologiczny im. ks. B. Markiewicza oraz Wojewódzki Szpital
Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie.
ii.
Bardzo wyraźnie dominują tutaj świadczeniodawcy sprawozdający
stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych – sytuacja ta
wymaga poprawy.
37
iii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(89%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 5 placówek zajmujących się
chemioterapią (w tym 2 w Rzeszowie).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 2:1.
iii.
Największą
liczbę̨
chemioterapii
z
hospitalizacją
odnotowano
w powiatach: leskim, brzozowskim oraz sanockim. Z kolei najmniejszą
ich liczbę zaobserwowano w powiatach ropczycko-sędziszowskim
oraz łańcuckim.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
nieco
ze zmniejszeniem
nasilenie
problemu
związanego
realizowanych
świadczeń
z
mniejsze
liczby
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,31 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
mniejsze
ze zwiększeniem
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,31 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 27% (dla Polski wyniósł on 24%).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 18%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%.
38
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 11 ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek;
iii.
w zakresie laryngologii – 2 (a w roku 2024 – 3) ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
najlepiej
centrów,
wielodyscyplinarnych
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 16,4–18%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 11,5%, 64,6% oraz 33,9%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 5,8%, 27,4% oraz 66,8%.
d.
W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 4 nowe ośrodki.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie podkarpackim wyniosło 4,85 tys.
b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Tarnobrzegu.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
4 urządzenia w Rzeszowie, 4 w Brzozowie oraz 2 w Tarnobrzegu.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek
jednego spośród nich przekracza 10 lat.
39
2.10. Województwo podlaskie26
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii27
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa podlaskiego jest starsza.
b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice w zakresie udziału procentowego
poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym danego
nowotworu w województwie a jego udziałem w całej Polsce występowała
w przypadku nowotworu złośliwego tarczycy. W skali całego kraju udział
powyższej grupy nowotworów był o 1,55 punktu procentowego niższy
od jej udziału w przypadku województwa podlaskiego.
c. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu nowotworów jest
w przypadku opisywanego województwa o 2,2 niższy od ogólnopolskiego.
Po wyeliminowaniu wpływu mniej korzystnej struktury wieku ludności
woj. podlaskiego poprzez standaryzację współczynników (wartości SMR),
różnica
korzystna
pomiędzy
poziomem
umieralności
mieszkańców
omawianego województwa a poziomem umieralności w skali całego kraju jest
jeszcze
większa,
a zagrożenie
ich
życia
w związku
z chorobami
nowotworowymi jest o 4,7% mniejsze od wartości przeciętnej dla ogółu osób
w całym kraju.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców Suwałk,
w których poziom umieralności jest o 12,5% wyższy od wartości dla całej Polski.
Szczególną
uwagę̨
zwraca
sytuacja
w
powiatach
grajewskim
oraz augustowskim, w których umieralność mężczyzn w największym stopniu
(o 17,4%) przewyższa wartość dla całego kraju, przy umieralności kobiet
zbliżonej do poziomu ogólnokrajowego.
26
27
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podlaskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa podlaskiego, s. 3–124.
40
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
opisywanym
wyraźnie
bardzo
dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(85%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano
znaczną
przewagę
w
liczbie
realizacji
procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Białostockiego Centrum
Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie.
b. Chemioterapia
i. W opisywanym województwie funkcjonuje 11 placówek zajmujących
się chemioterapią (z czego aż 7 w Białymstoku).
ii. Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,3:1.
iii. Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 2,4%, 56,6%
oraz 41,1%.
iv. Najwyższy odsetek świadczeń z zakresu chemioterapii w trybie
z hospitalizacją realizowano w przypadku pacjentów z powiatów:
monieckiego (48%), kolneńskiego (43%) oraz wysokomazowieckiego
(42%).
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
nieco
ze zmniejszeniem
nasilenie
problemu
związanego
realizowanych
świadczeń
z
mniejsze
liczby
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,32 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
ze zwiększeniem
większe
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
41
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,76 dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 21,6% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Na terenie omawianego województwa funkcjonował jeden ośrodek,
w którym stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego
do wszystkich świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,51,
co stanowi wartość nieco mniejszą od wartości dla całego kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 17,8%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 10%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 5 (a w roku 2024 – 6) ośrodków;
ii.
w zakresie urologii – 2 (a w roku 2024 – 4) ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 1 ośrodek;
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
–
wielodyscyplinarnych
najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
o 9,4–10%.
42
się wzrost
liczby świadczeń
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 14,6%, 41,7% oraz 43,8%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 6,1%, 17,8% oraz 76,8%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 1 nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie podlaskim wyniosło 2,75 tys.
b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Suwałkach.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
5 urządzeń w Białymstoku oraz 2 w Suwałkach.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
2.11. Województwo pomorskie28
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii29
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa pomorskiego jest młodsza.
b. Nie stwierdzono różnic względnych w zakresie udziału procentowego
poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych dla Polski.
Jedyny wyjątek stanowił nowotwór gruczołu krokowego, w przypadku którego
w obrębie opisywanego województwa zaobserwowano większy o 1,57 punktu
procentowego udział w strukturze zachorowań.
c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa pomorskiego
z powodu nowotworów jest zbliżony do ogólnopolskiego, aczkolwiek wynika to
z korzystnej struktury wieku ludności powyższego obszaru. Po standaryzacji
współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się o 8,6%
większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku
do jej poziomu w skali całego kraju.
28
29
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa pomorskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa pomorskiego, s. 3–124.
43
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ zżyciu mieszkańców powiatu
tczewskiego, w którym poziom umieralności jest o 25% wyższy od wartości
dla całego kraju. O ponad 10% wyższy od wartości dla całej Polski jest
natomiast poziom umieralności z powodu nowotworów ogółu mieszkańców
Słupska oraz powiatów: lęborskiego, nowodworskiego, kwidzyńskiego,
słupskiego, puckiego oraz malborskiego.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy
sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych –
sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Zaobserwowano
znaczną
liczbę
świadczeniodawców
(80%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Uniwersyteckiego
Centrum Klinicznego oraz Szpitala Morskiego im. PCK.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 12 placówek zajmujących się
chemioterapią (w tym 3 w Gdańsku).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi 4:1.
iii.
Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku
pacjentów
z
powiatów:
sztumskiego,
malborskiego
oraz kwidzyńskiego.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono brak problemu związanego ze zmniejszeniem liczby
realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość
od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości
od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów
wynosił -0,07 (dla Polski wynosił on -0,38).
44
ii.
Stwierdzono
ze zwiększeniem
większe
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,79 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 21,6% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki,
w których odnotowano zróżnicowany stosunek wykonanych procedur
leczenia
radykalnego
do
wszystkich
świadczeń
z
zakresu
teleradioterapii. W Gdańsku stosunek ten wyniósł 0,59 i był nieco
wyższy od wartości dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Gdyni
był on znacznie niższy i wyniósł 0,45.
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1.
Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 22,3%.
2.
W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 18) ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 2 (a w roku 2024 – 3) ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 4 ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek
nieopodal
zabiegowych
wielodyscyplinarnych
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
45
–
najlepiej
centrów,
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności od wariantu
prognozuje
się wzrost
liczby świadczeń
o 13,1–14%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 30,8%, 54% oraz 15,2%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 21,3%, 37,2% oraz 41,5%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 2 nowe ośrodki.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie pomorskim wyniosło 5,3 tys.
b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Słupsku.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
5 urządzeń w Gdańsku, 3 w Gdyni oraz 2 w Słupsku.
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek
jednego spośród nich przekroczył 10 lat.
2.12. Województwo śląskie30
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii31
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa śląskiego jest starsza.
b. Nie
stwierdzono
znaczących
różnic
względnych
w
zakresie
udziału
procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych
dla
30
31
Polski.
Jedyny
wyjątek
stanowił
nowotwór
gruczołu
krokowego,
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa śląskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa śląskiego, s. 3–124.
46
w przypadku którego w obrębie opisywanego województwa zaobserwowano
większy o 1,27 punktu procentowego udział w strukturze zachorowań.
c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa śląskiego
z powodu
nowotworów
jest
wyższy
od
ogólnopolskiego
o
7,6%.
Po standaryzacji współczynników względem wieku (wartości SMR) w dalszym
ciągu obserwuje się większą umieralność mieszkańców omawianego
województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju, przy czym
dla ogółu osób odpowiednia różnica wynosi 3,8%.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców
Chorzowa (współczynnik SMR wyższy od ogólnopolskiego o 24%), Sosnowca
(wartość wyższa o 16%), Siemianowic Śląskich (wartość wyższa o 16%), Rudy
Śląskiej (wartość wyższa o 15%), Bytomia (wartość wyższa o 14%), JastrzębiaZdroju (wartość wyższa o 13%) oraz powiatu wodzisławskiego (wartość wyższa
o 11%).
e. Stosunkowo wielu pacjentów leczonych na terenie województwa śląskiego
(12%) pochodziło z innych regionów. Większość z nich pochodziła
z województw
małopolskiego
oraz
opolskiego.
Świadczeniodawcą̨
udzielającym największej liczby świadczeń́ pacjentom spoza województwa było
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach
(39% pacjentów powyższej placówki pochodziło spoza województwa).
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy
sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych –
sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Zaobserwowano
znaczną
liczbę
świadczeniodawców
(88%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Centrum Onkologii –
Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddziału w Gliwicach,
jak również znaczną liczbę realizowanych procedur w Beskidzkim
Centrum Onkologii – Szpitalu Miejskim im. Jana Pawła II w BielskuBiałej.
47
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 38 placówek zajmujących się
chemioterapią (w tym 6 w Katowicach, 4 w Częstochowie
oraz 3 w Bielsku-Białej).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi 1:1.
iii.
Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie hospitalizacji zaobserwowano w przypadku pacjentów
z powiatów: wodzisławskiego, miasto Rybnik oraz miasto Jastrzębie
Zdrój.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono brak problemu związanego ze zmniejszeniem liczby
realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość
od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości
od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów
wynosił -0,07 (dla Polski wynosił on -0,38).
ii.
Stwierdzono
większe
ze zwiększeniem
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,66 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano zdecydowanie wyższy od krajowego procentowy
wskaźnik liczby świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów,
który w roku 2012 wyniósł 30,9% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł na terenie omawianego
województwa 0,56, co stanowi wartość zbliżoną do poziomu dla całego
kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 13,4%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 8%.
48
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 20 (a w roku 2024 – 21) ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 3 ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 6 ośrodków.
c. Niezbędne
jest
skoncentrowanie
jednostek
zabiegowych
–
najlepiej
w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów, dysponujących
dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego
zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności
od
wariantu
prognozuje
się
wzrost
liczby
świadczeń
o 2,4–4,4%.
c. Prognozuje
się,
że
procentowy
udział
procedur
ambulatoryjnych
(A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 8,5%, 42% oraz 49,5%, natomiast w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 3,5%, 17,1% oraz 79,5%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 11 nowych ośrodków.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii
w województwie śląskim wyniosło 10,9 tys.
b. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
10 urządzeń w Gliwicach, 6 w Katowicach, 5 w Bielsku-Białej, 4 w Częstochowie
oraz 4 w Dąbrowie Górniczej.
c. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
4 urządzeń zlokalizowanych w Gliwicach przekroczył 10 lat.
49
2.13. Województwo świętokrzyskie32
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii33
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa świętokrzyskiego jest starsza.
b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału
procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych
dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym
danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała
w przypadku nowotworu złośliwego gruczołu krokowego. Dla całego kraju
udział tej grupy nowotworów był o 1,36 punktu procentowego wyższy
w porównaniu z danymi dla województwa świętokrzyskiego.
c. Współczynnik
zgonów
rzeczywisty
mieszkańców
województwa
świętokrzyskiego z powodu nowotworów jest wyższy od ogólnopolskiego
o zaledwie 0,6%. Jednakże po standaryzacji współczynników względem wieku
(wartości SMR) odnotowuje się niższą umieralność́ mieszkańców omawianego
województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju, przy czym
dla ogółu osób odpowiednia różnica wynosi 6,5%, dla kobiet – 11,5%,
natomiast dla mężczyzn – 3,1%.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatu
buskiego, w którym umieralność́ z ich powodu jest o 2,7% wyższa od wartości
dla całego kraju. W pozostałych powiatach odpowiednie zagrożenie pozostaje
na poziomie niższym niż̇ w przypadku całej Polski.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy
sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych –
sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Zaobserwowano znaczną liczbę świadczeniodawców (80%), którzy
realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej niż 200).
32
33
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa świętokrzyskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa świętokrzyskiego, s. 3–124.
50
iii.
Uwagę zwraca dominująca rola największego świadczeniodawcy
w regionie – Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonują jedynie 2 placówki zajmujące się
chemioterapią.
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi ponad 2:1.
iii.
Procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A), jednodniowych (J)
oraz z hospitalizacją (H) wynosi, odpowiednio, 14,3%, 69%
oraz 16,7%.
iv.
Największy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie hospitalizacji realizowano w przypadku pacjentów z powiatów:
buskiego (24%), kazimierskiego (24%) oraz pińczowskiego (23%).
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono brak nasilenia problemu związanego ze zmniejszeniem
liczby realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej odległości od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń
na 100 pacjentów wynosił -0,08 (dla Polski wynosił on -0,38).
ii.
Stwierdzono
ze zwiększeniem
większe
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,82 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano najniższy w kraju procentowy wskaźnik liczby świadczeń
z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012 wyniósł
17,6% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym
stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość
nieco niższą od poziomu dla całego kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 14%.
51
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 6 ośrodków;
ii.
w zakresie urologii – 5 ośrodków;
iii.
w zakresie laryngologii – 2 ośrodki.
c. Niezbędne
jest
skoncentrowanie
jednostek
zabiegowych
–
najlepiej
w lokalizacji położonej nieopodal wielodyscyplinarnych centrów, dysponujących
dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku którego
zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W
zależności
od
wariantu
prognozuje
się
wzrost
liczby
świadczeń
o 1,1–3,3%.
c. Prognozuje
się,
że
procentowy
udział
procedur
ambulatoryjnych
(A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie maksymalnym,
odpowiednio, 5,2%, 22% oraz 72,7%, natomiast w wariancie minimalnym,
odpowiednio, 11,6%, 48,8% oraz 39,6%.
d. W przypadku zastosowania wariantu maksymalnego wystąpi zapotrzebowanie
na 4 nowe ośrodki.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu teleterapii
w województwie świętokrzyskim wyniosło 3 tys.
b. Do roku 2025 powstać powinien nowy zakład radioterapii w Sandomierzu.
c. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
4 urządzenia w Kielcach oraz 2 w Sandomierzu.
52
docelowo
obejmować
d. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
2.14. Województwo warmińsko-mazurskie34
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii35
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa warmińsko-mazurskiego jest młodsza.
b. Nie
znaczących
stwierdzono
różnic
względnych
w
zakresie
udziału
procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych
dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym
danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała
w
przypadku
nowotworu
złośliwego
tchawicy,
oskrzela
i
płuca.
Dla całego kraju udział tej grupy nowotworów był o 3,37 punktu procentowego
niższy w porównaniu z danymi dla województwa warmińsko-mazurskiego.
Widoczne różnice występowały również̇ w przypadku nowotworów złośliwych
gruczołu krokowego, piersi oraz trzonu macicy.
c. Współczynnik rzeczywisty zgonów mieszkańców województwa warmińskomazurskiego z powodu nowotworów jest o 1% niższy od ogólnopolskiego,
aczkolwiek ta niewielka różnica wynika z korzystnej struktury wieku ludności
powyższego obszaru. Po standaryzacji współczynników względem wieku
(wartości SMR) odnotowuje się aż o 8,3% większą umieralność mieszkańców
omawianego województwa w stosunku do jej poziomu w skali całego kraju.
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców
powiatów: działdowskiego, miasto Elbląg, lidzbarskiego oraz gołdapskiego.
Poziom umieralności w powiecie działdowskim jest o 27% wyższy od wartości
dla
całego
kraju.
Współczynnik
rzeczywisty
umieralności
dla
ogółu
mieszkańców w tym powiecie jest zaś o 11% wyższy od ogólnopolskiego.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa warmińsko-mazurskiego – Podsumowanie,
s. 3–9.
35 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa warmińsko-mazurskiego, s. 3–124/
34
53
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W omawianym województwie wyraźnie dominują świadczeniodawcy
sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów chirurgicznych –
sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(88%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie dwóch ośrodków – Samodzielnego
Publicznego
Zakładu
Wewnętrznych
z
Opieki
Zdrowotnej
Warmińsko-Mazurskim
Ministerstwa
Centrum
Spraw
Onkologii
w Olsztynie oraz Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Elblągu.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 9 placówek zajmujących się
chemioterapią (w tym 4 w Olsztynie).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi ponad 2:1.
iii.
Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku
pacjentów z powiatów: braniewskiego, elbląskiego oraz miasto Elbląg.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zmniejszeniem liczby
realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość
od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości
od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów
wynosił -0,42 (dla Polski wynosił on -0,38).
ii.
Stwierdzono
mniejsze
ze zwiększeniem
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii
z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,52 (dla Polski wynosił on 0,62).
54
iii.
Odnotowano niższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 18,1% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
Na terenie województwa funkcjonował jeden ośrodek, w którym
stosunek wykonanych procedur leczenia radykalnego do wszystkich
świadczeń z zakresu teleradioterapii wyniósł 0,52, co stanowi wartość
nieco niższą od poziomu dla całego kraju (0,57).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 21,4%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a.
Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 13%.
b.
Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 7 (a w roku 2024 – 8) ośrodków;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek;
iii.
w zakresie laryngologii – 2 ośrodki.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek zabiegowych
nieopodal
– najlepiej
wielodyscyplinarnych
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń
o 10,4–11,2%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
55
odpowiednio,
14,4%,
53,9%
oraz
31,7%,
natomiast
w
wariancie
maksymalnego
wystąpi
maksymalnym, odpowiednio, 7,3%, 27,3% oraz 65,4%.
d. W
przypadku
zastosowania
wariantu
zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie warmińsko-mazurskim wyniosło 3,3 tys.
rozkład
a. Optymalny
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
5 urządzeń w Olsztynie oraz 3 w Elblągu.
b. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
2.15. Województwo wielkopolskie36
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii37
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa wielkopolskiego jest młodsza.
b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału
procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych
dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym
danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała
w przypadku nowotworu złośliwego tchawicy, oskrzela i płuca. Dla całego
kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,66 punktu procentowego niższy
w porównaniu z danymi dla województwa wielkopolskiego.
c. Współczynnik
wielkopolskiego
zgonów
rzeczywisty
z
powodu
mieszkańców
nowotworów
jest
o
województwa
3,6%
niższy
od ogólnopolskiego, aczkolwiek częściowo różnica ta wynika z korzystnej
struktury
wieku
ludności
powyższego
obszaru.
Po
standaryzacji
współczynników względem wieku (wartości SMR) odnotowuje się o 4,1%
większą umieralność mieszkańców omawianego województwa w stosunku
do jej poziomu w skali całego kraju.
36
37
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa wielkopolskiego – Podsumowanie, s. 3–9.
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa wielkopolskiego, s. 3–124.
56
d. Nowotwory złośliwe ogółem najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców
powiatów wągrowieckiego oraz średzkiego – standaryzowane współczynniki
umieralności są̨ w tych powiatach o 17% wyższe od współczynników
ogólnopolskich. Korzystna struktura wieku w wymienionych powiatach
sprawia jednak, że współczynniki rzeczywiste umieralności utrzymują̨ się̨
w ich przypadku na poziomie średnim dla całego kraju. O ponad 10% wyższy
od ogólnokrajowego jest natomiast poziom umieralności z powodu
nowotworów
dla
ogółu
mieszkańców
powiatów:
krotoszyńskiego,
gnieźnieńskiego oraz kościańskiego.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W
województwie
wielkopolskim
bardzo
wyraźnie
dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
Zaobserwowano
znaczną
liczbę
świadczeniodawców
(82%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Wielkopolskiego Centrum
Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Poznaniu.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonują 23 placówki zajmujące się
chemioterapią,
przy
czym
uwagę
zwraca
znaczna
liczba
świadczeniodawców na terenie Poznania (10).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 1,5:1.
iii.
Najmniejszy udział świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie innym niż̇ hospitalizacja zaobserwowano w przypadku
pacjentów z Konina oraz z powiatów konińskiego i kolskiego.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zmniejszeniem liczby
realizowanych świadczeń z zakresu radioterapii z uwagi na odległość
od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji liniowej odległości
57
od akceleratora w stosunku do liczby świadczeń na 100 pacjentów
wynosił -0,4 (dla Polski wynosił on -0,38).
ii.
Stwierdzono nasilenie problemu związanego ze zwiększeniem liczby
hospitalizacji do radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji
akceleratora – współczynnik korelacji liniowej liczby hospitalizacji
w stosunku do odległości od akceleratora wynosił 0,67 (dla Polski
wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano nieco wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 24,5% (dla Polski wyniósł on 24%).
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 22,3%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 17%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca, przewodu pokarmowego oraz układu moczowego) na terenie
województwa działać powinno maksymalnie 19 (a w roku 2024 – 23)
ośrodki;
ii.
w zakresie neurochirurgii – 2 ośrodki;
iii.
w zakresie laryngologii – 7 (a w roku 2024 – 8) ośrodków;
iv.
w zakresie urologii – 11 (a w roku 2024 – 12) ośrodków.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
jednostek zabiegowych
nieopodal
wielodyscyplinarnych
– najlepiej
centrów,
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
58
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń
o 11,87–12,9%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio,
17,8%,
40,6%
oraz
41,7%,
natomiast
w
wariancie
maksymalnego
wystąpi
maksymalnym, odpowiednio, 7,9%, 18,1% oraz 74%.
d. W
przypadku
zastosowania
wariantu
zapotrzebowanie na 1 nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie wielkopolskim wyniosło 7,9 tys.
b. W
roku 2015 powstał w Kaliszu kolejny zakład radioterapii (filia
Wielkopolskiego Centrum Onkologii z Poznania).
c. Istnieje potrzeba utworzenia nowych zakładów radioterapii w Pile, Koninie
oraz Lesznie.
d. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
obejmować
10 urządzeń w Poznaniu, 3 w Kaliszu, 2 w Koninie, 2 w Pile oraz 2 w Lesznie.
e. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów – aktualnie wiek już
3 spośród nich przekracza 10 lat.
2.16. Województwo zachodniopomorskie38
Informacje charakterystyczne dla regionu, istotne z punktu widzenia planowania rozwoju
onkologii39
1. W zakresie epidemiologii oraz demografii
a. Dane demograficzne odbiegają od wskaźników dla Polski. Ludność
województwa zachodniopomorskiego jest młodsza.
b. Stwierdzono jedynie nieznaczne różnice względne w zakresie udziału
procentowego poszczególnych rodzajów nowotworów w stosunku do danych
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa zachodniopomorskiego – Podsumowanie,
s. 3–9
39 Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla województwa zachodniopomorskiego, s. 3–124.
38
59
dla Polski. Największa bezwzględna różnica pomiędzy udziałem procentowym
danego nowotworu dla województwa a jego udziałem dla Polski występowała
w przypadku nowotworu złośliwego tchawicy, oskrzela i płuca. Dla całego
kraju udział tej grupy nowotworów był o 1,66 punktu procentowego niższy
w porównaniu z danymi dla w województwa zachodniopomorskiego.
c. Współczynnik
rzeczywisty
umieralności
mieszkańców
województwa
zachodniopomorskiego z powodu ogółu nowotworów jest o 4,7% wyższy
od ogólnopolskiego, natomiast po uwzględnieniu różnic wynikających
ze struktury wieku ludności powyższego obszaru (wartości SMR) umieralność
mieszkańców omawianego województwa w jeszcze większym stopniu
przewyższa wartość odnotowaną dla całego kraju.
d. Nowotwory złośliwe najbardziej zagrażają̨ życiu mieszkańców powiatów
kamieńskiego oraz koszalińskiego – poziom umieralności jest w ich przypadku
o około 21% wyższy od wartości dla całego kraju. Wysoka wartość
standaryzowanych
współczynników
umieralności
(o
19%
wyższa
w porównaniu z współczynnikami ogólnopolskimi) odnotowana została
również̇ w przypadku powiatu świdwińskiego.
2. W zakresie realizacji świadczeń onkologicznych
a. Chirurgia onkologiczna
i.
W województwie zachodniopomorskim bardzo wyraźnie dominują
świadczeniodawcy sprawozdający stosunkowo małą liczbę̨ zabiegów
chirurgicznych – sytuacja ta wymaga poprawy.
ii.
znaczną
Zaobserwowano
liczbę
świadczeniodawców
(82%),
którzy realizują rocznie niewielką liczbę procedur radykalnych (mniej
niż 200).
iii.
Odnotowano znaczną przewagę w liczbie realizacji procedur
chirurgicznych w obrębie jednego ośrodka – Zachodniopomorskiego
Centrum Onkologii.
b. Chemioterapia
i.
W obrębie województwa funkcjonuje 9 placówek zajmujących się
chemioterapią,
przy
czym
uwagę
zwraca
znaczna
liczba
świadczeniodawców na terenie Szczecina (6).
ii.
Stosunek liczby procedur realizowanych bez hospitalizacji do liczby
procedur realizowanych z hospitalizacją wynosi około 3:2.
60
iii.
Największą liczbę̨ świadczeń́ z zakresu chemioterapii udzielanych
w trybie hospitalizacji odnotowano w powiatach: wałeckim, łobeskim
oraz świdwińskim. Z kolei najmniejszą ich liczbę zaobserwowano
w Koszalinie, powiecie kołobrzeskim oraz Szczecinie.
c. Radioterapia
i.
Stwierdzono
nieco
ze zmniejszeniem
nasilenie
problemu
związanego
realizowanych
świadczeń
z
mniejsze
liczby
zakresu
radioterapii z uwagi na odległość od lokalizacji akceleratora –
współczynnik korelacji liniowej odległości od akceleratora w stosunku
do liczby świadczeń na 100 pacjentów wynosił -0,29 (dla Polski wynosił
on -0,38).
ii.
Stwierdzono
nieco
ze zwiększeniem
większe
liczby
nasilenie
problemu
związanego
hospitalizacji do radioterapii z uwagi
na odległość od lokalizacji akceleratora – współczynnik korelacji
liniowej liczby hospitalizacji w stosunku do odległości od akceleratora
wynosił 0,68 (dla Polski wynosił on 0,62).
iii.
Odnotowano nieco wyższy od krajowego procentowy wskaźnik liczby
świadczeń z zakresu radioterapii na 100 pacjentów, który w roku 2012
wyniósł 26,5% (dla Polski wyniósł on 24%).
iv.
W roku 2012 na terenie województwa funkcjonowały 2 ośrodki,
w których odnotowano znacznie zróżnicowany stosunek wykonanych
procedur leczenia radykalnego do wszystkich świadczeń z zakresu
teleradioterapii.
W
Szczecinie
(Zachodniopomorskie
Centrum
Onkologii) stosunek ten wyniósł 0,56 i zbliżony był do wartości
dla całego kraju (0,57), podczas gdy w Koszalinie był on dużo niższy
i wyniósł 0,41.
Zalecenia zmian organizacyjnych na podstawie informacji zaczerpniętych z MPZO
1. Przewidywany jest wzrost liczby pacjentów o 19%.
2. W zakresie chirurgii onkologicznej
a. Przewiduje się wzrost liczby procedur zabiegowych o 14%.
b. Konieczna jest centralizacja leczenia chirurgicznego. Normy, które powinny
spełniać specjalistyczne oddziały zabiegowe (liczba zabiegów realizowanych
w ciągu roku) uzależnione są od lokalizacji nowotworu. Dla potrzeb analizy
61
przyjęto, że wartością minimalną jest liczba 60 zabiegów rocznie. Z analizy
przeprowadzonej w ramach MPZO wynika, iż:
i.
w zakresie chirurgii obejmującej najczęstsze nowotwory (raka piersi,
płuca oraz przewodu pokarmowego) na terenie województwa działać
powinno maksymalnie 14 (a w roku 2024 – 16) ośrodków;
ii.
w zakresie chirurgii szczękowej – 1 środek;
iii.
w zakresie neurochirurgii – 1 ośrodek;
iv.
w zakresie urologii – 6 ośrodków.
c. Niezbędne
w
jest
lokalizacji
skoncentrowanie
położonej
– najlepiej
jednostek zabiegowych
nieopodal
centrów,
wielodyscyplinarnych
dysponujących dostępem do chemio- oraz radioterapii.
3. W zakresie chemioterapii
a. W obrębie MPZO przyjęto 2 warianty obliczania liczby realizowanych
w przyszłości terapii: maksymalny, w przypadku którego zachowany zostanie
aktualny sposób kwalifikacji do hospitalizacji, oraz minimalny, w przypadku
którego zakładana jest hospitalizacja wyłącznie w dniu podania leku.
b. W zależności od wariantu prognozuje się wzrost liczby świadczeń
o 6,3–8,9%.
c. Prognozuje się, że procentowy udział procedur ambulatoryjnych (A),
jednodniowych (J) oraz z hospitalizacją (H) wyniesie w wariancie minimalnym,
odpowiednio,
15,2%,
41,5%
oraz
43,3%,
natomiast
w
wariancie
maksymalnym, odpowiednio, 6,8%, 18,6% oraz 74,6%.
d. Nawet w przypadku zastosowania wariantu maksymalnego nie pojawi się
zapotrzebowanie na nowy ośrodek.
4. W zakresie radioterapii
a. Prognozowane na rok 2025 zapotrzebowanie na świadczenia z zakresu
teleterapii w województwie zachodniopomorskim wyniosło 4,1 tys.
b. Optymalny
rozkład
akceleratorów
powinien
docelowo
5 urządzeń w Szczecinie oraz 3 w Koszalinie.
c. Należy stale monitorować wiek używanych akceleratorów.
62
obejmować
3. WNIOSKI
Dane epidemiologiczno-demograficzne wskazują, że choroby nowotworowe stanowić będą
w przyszłości jedno z największych wyzwań systemu ochrony zdrowia. W latach 2016–2029
zachorowalność na nowotwory wzrośnie w Polsce o 18%, przy czym największy wzrost mieć
będzie miejsce w województwach: wielkopolskim (22,3%), pomorskim (22,3%), podkarpackim
(22,2%) oraz małopolskim (21,8%)40. Analiza opieki onkologicznej w całym kraju wykazała,
że część świadczeń (chirurgia onkologiczna) jest nadmiernie rozproszona, co skutkuje
spadkiem jakości leczenia, natomiast pozostała ich część (np. radioterapia) realizowana jest
w niedostatecznej liczbie ośrodków, co z kolei skutkuje utrudnionym dostępem do leczenia.
Inicjatywa tworzenia Map daje nadzieję na koordynację procesu organizacji świadczeń
onkologicznych. Niniejsza ekspertyza stanowi próbę wyodrębnienia z zawierającego ogromną
ilość informacji dokumentu MPZO kluczowych danych, które staną się kompleksową mapą
drogową dla decydentów, jeśli idzie o planowanie rozwoju onkologii – w szczególności
pod kątem decyzji inwestycyjnych.
Szeroki zakres danych zestawionych oraz przeanalizowanych w ramach MPZO pozwala
na stwierdzenie, iż wypracowany w obrębie niniejszej ekspertyzy model organizacji onkologii
ma wiarygodne podstawy, a zarazem stanowi optymalne rozwiązanie na potrzeby każdego
z województw. W obrębie MPZO widać wyraźnie, iż kluczowy proces mający zapewnić
poprawę dostępności do leczenia onkologicznego to centralizacja leczenia chirurgicznego
w parze z racjonalnie zaplanowaną decentralizacją chemio- oraz radioterapii. Powyższe
wnioski dotyczą każdego z omówionych województw.
Jednocześnie rekomenduje się, aby możliwie jak najszybszej dokonać aktualizacji
przedmiotowych
danych,
dzięki
stanowić
czemu
będą
one
pewniejszą
bazę
dla podejmowanych na ich podstawie decyzji. Niezbędna jest przede wszystkim weryfikacja
informacji nt. liczby łóżek, ilości sprzętu medycznego oraz liczby specjalistów. Stosowna
aktualizacja
obejmować
powinna
również
dane
charakteryzujące
poziom
rozwoju
kompleksowej (wielodyscyplinarnej) opieki onkologicznej na terenie danego regionu,
który najlepiej odwzorowany jest w procesie realizacji pakietu onkologicznego na danym
obszarze.
40
Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski, s. 12.
63
W kolejnych edycjach MPZO więcej uwagi poświęcić należy wiarygodności danych na temat
poziomu zatrudnienia personelu medycznego oraz na temat dostępności do diagnostyki
obrazowej przeznaczonej specjalnie na potrzeby pacjentów onkologicznych. Pamiętać
przy tym należy, iż istotna jest konsekwentna kontynuacja procesu tworzenia Map – dzięki
ciągłej obserwacji zachodzących zmian oraz stałej weryfikacji posiadanych danych dostępne
będą informacje, które z całą pewnością umożliwią poprawę jakości leczenia pacjentów
onkologicznych.
64