Notatka na stronę internetową_Palestyna_2016.05

MINISTERSTWO ROZWOJU
NOTATKA
nt. polsko-palestyńskich relacji gospodarczych
1. Dane podstawowe, sytuacja gospodarcza
Państwo Palestyna określa byt polityczny postulowany przez palestyński ruch narodowy,
obejmujący całość lub część historycznej Palestyny.
W 2007 r. terytoria palestyńskie podzieliły się na Zachodni Brzeg (West Bank, kontrolowany
przez Fatah) i Strefę Gazy (Gaza Strip, kontrolowaną przez islamistyczną organizację
Hamas).
Palestyna uzyskała 29 listopada 2012 r. status nieczłonkowskiego państwa obserwatora ONZ,
czyli status taki sam, jaki w ONZ posiada Stolica Apostolska (podczas głosowania nad
Rezolucją 67/19 ws. nadania w/w statusu, Polska – podobnie jak 40 innych państw (m.in. W.
Brytania, Niemcy, Holandia, państwa bałtyckie, Węgry, Słowacja, Słowenia, Rumunia
i Bułgaria) - wstrzymała się od głosu; „za” głosowało 138 członków ONZ - wszystkie
państwa arabskie, większość azjatyckich, afrykańskich i latynoamerykańskich, natomiast
„przeciwko” 9 krajów, w tym m.in. USA, Kanada, Czechy i Panama.
Prezydent:
Premier:
Minister Gospodarki:
Mahmoud Abbas
Rami Hamdallah
Dr Mohammed Mustafa (w randze wicepremiera)
Powierzchnia:
Liczba mieszkańców:
ok. 6 tys. km² (Zachodni Brzeg + Strefa Gazy)
2,7 mln na Zachodnim Brzegu i wschodniej Jerozolimie + 1,7
mln w Strefie Gazy, łącznie: 4,4 mln, ponadto ok. 3 mln
Palestyńczyków mieszka w Jordanii plus 1,6 mln w Izraelu
Ramallah – stolica administracyjna - stolicą zadeklarowaną
przez Palestyńczyków jest Jerozolima Wschodnia, obecnie pod
administracją izraelską,
islam sunnicki (ok. 85 %), judaizm, chrześcijaństwo
arabski (hebrajski i angielski w szerokim użyciu)
20,1 mld USD (szacunki za 2014 r.)
0,5 % (szacunki za 2014 r.)
Stolica:
Religie:
Język urzędowy
PKB wg siły nabywczej
Realna stopa wzrostu PKB
Notatkę przygotował:
Departament Współpracy Międzynarosowej
Ministerstwo Rozwoju
maj 2016 r.
PKB per capita
4 900 (szacunki za 2012 r.)
Struktura PKB
rolnictwo: 2,9 %, przemysł: 23,6 %, usługi: 73,5 % (2014 r.)
Stopa bezrobocia:
16 % (2014 r.)
Inflacja:
1,7 % (2014 r.)
Główne produkty rolne:
oliwki, cytrusy, warzywa, wołowina, produkty mleczne
Główne produkty w przemyśle: cement, tekstylia, mydło, upominki
Eksport:
ca 2,1 mld USD, głównie: oliwki, owoce, warzywa, wapień, kwiaty, wyroby
włókiennicze,
Import:
7,7 mld USD, gł. żywność, towary konsumpcyjne, materiały budowlane, ropa
naftowa, chemikalia; najważniejsi partnerzy w imporcie: Izrael, Jordania,
Waluta:
Nowy Izraelski Shekel (ILS), 1 USD = 3,908 ILS (koniec 2013 r.)
2. Sytuacja gospodarcza
Głównymi gałęziami przemysłu palestyńskiego są: przemysł wydobywczy, przetwórczy
i budowlany. Zatrudnienie znajduje tam około 40 % siły roboczej kraju. Do przyszłościowych
branż zaliczają się: przemysł spożywczy, tekstylny, obuwniczy, kosmetyczno-chemiczny
i tytoniowy. Rolnictwo i rybołówstwo zatrudnia ok. 11 % siły roboczej. Podstawowymi
towarami eksportowymi są owoce cytrusowe. Inne ważne uprawy to: oliwki, pomidory,
ogórki, ziemniaki i winogrona. Hodowane są także kwiaty, najbardziej dochodowy jest
eksport goździków. W sektorze usług do najważniejszych należą: turystyka, obrót
nieruchomościami, usługi finansowe i bankowe oraz handel hurtowy i detaliczny. Głównymi
partnerami handlowymi AP, obok Izraela i Jordanii, są USA i UE.
Gospodarka Palestyny jest uzależniona od rynku Izraela. Obie strony podpisały w 1994 r.
Protokół o stosunkach ekonomicznych, zabezpieczający interesy palestyńskie. AP stanowi
jeden obszar celny z Izraelem. Zasada swobodnego i bezcłowego przepływu towarów między
Izraelem i AP obejmuje produkty przemysłowe i rolnicze (art. spożywcze muszą spełniać
rygorystyczne wymogi jakościowe). Po palestyńskiej stronie utworzono specjalne strefy
ekonomiczne, z których mieli korzystać izraelscy i palestyńscy przedsiębiorcy. Z uwagi na
sytuację polityczną współpracę tę faktycznie zawieszono. Do wybuchu „Intifady Al-Aksa”
(2000 r.) Izrael zatrudniał ok. 200 tys. Palestyńczyków w firmach izraelskich. W ostatnim
czasie, w związku z rygorystycznym reżimem wjazdów z AP do Izraela, liczba ta spadła do
kilku tysięcy.
W obliczu trwającej konfrontacji palestyńsko-izraelskiej brak jest wiarygodnych danych
statystycznych za minione lata, można jednak stwierdzić, że w tym okresie stan gospodarki
palestyńskiej znacznie się pogorszył. Pomoc społeczności międzynarodowej dla AP jest
formą poparcia procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie. Do największych dawców
pomocy na rzecz AP należą: UE, ONZ, USA, Japonia i Arabia Saudyjska.
3. Baza prawno-traktatowa:
W dniu 17.12.1984 r. została podpisana Umowa o współpracy gospodarczej i technicznej
między Rządem PRL i Komitetem Wykonawczym Organizacji Wyzwolenia Palestyny.
Ponieważ jej postanowienia nie dotyczą kwestii objętych wspólną polityką handlową
Wspólnot Europejskich, po wejściu Polski do UE umowa nie została wypowiedziana i nadal
obowiązuje.
4. Polsko-palestyńska współpraca gospodarcza
Oficjalne kontakty zostały nawiązane w połowie lat 70. Stosunki dyplomatyczne ustanowiono
w 1982 r. W Polsce funkcjonuje Ambasada Palestyny, zaś w styczniu 2005 r. uruchomiono w
Ramallah Biuro Przedstawiciela RP przy PWN.
2
Przed wybuchem powstania Intifada (2000 r.) strona palestyńska interesowała się m.in.
możliwościami zakupu w Polsce ciężkich maszyn i urządzeń stosowanych przy budowie dróg
oraz pracach ziemnych. Polskie firmy deklarowały gotowość bezpośredniej realizacji
projektów z zakresu budowy infrastruktury mieszkaniowej, transportowej i hydrotechnicznej.
W 2000 r. prywatni przedsiębiorcy polscy uczestniczyli w programach rozwoju infrastruktury
na obszarze Palestyny (szkółki drzew palmowych, rozwój stref przemysłowych
zaawansowanych technologii). Po wybuchu Intifady kontakty te zostały przerwane.
Trudności płatnicze Palestyńczyków są jedną z podstawowych barier w handlu dwustronnym.
Może to ulec zmianie w sytuacji zwiększenia zagranicznej pomocy finansowej, co nastąpi
dopiero po złagodzeniu kryzysu w stosunkach palestyńsko-izraelskich.
Pomimo sygnalizowanych ze strony palestyńskiej chęci wyjazdu na wystawy i targi
odbywające się w Polsce możliwości w tym zakresie są bardzo ograniczone. Powodem są
trudności w przekraczaniu granicy i wylot z lotniska zarówno w Tel Awiwie, jak i w Kairze.
Przedsiębiorcy palestyńscy zgłaszają chęć utworzenia spółek joint-venture z partnerami z
Polski, które miałyby funkcjonować w Gazie. Jednak w ocenie Wydziału Promocji Handlu i
Inwestycji (WPHI) Ambasady RP w Tel Awiwie propozycja ta wydaje się trudna do
zrealizowania, przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa. Z tych samych względów nie
jest brana pod uwagę możliwość rozwoju turystyki na teren Autonomii Palestyńskiej.
Współpraca gospodarcza Polski i Palestyny jest marginalna. Dostęp do informacji
ekonomicznych i ofert handlowych jest utrudniony ze względu na konieczność ich
pozyskiwania bezpośrednio i niemal osobiście z wielu rozproszonych źródeł. Z drugiej strony
polscy eksporterzy musieliby uzyskać specjalną pomoc w zabezpieczeniu transakcji z uwagi
na specyficzną i niestabilną sytuację geopolityczną, a handel „gotówkowy” trudno na dalszą
metę akceptować.
4.1. Obroty handlowe
Do roku 2004 w statystykach nie notowano wzajemnego handlu, od 2004 r. pojawiły się
symboliczne wartości. Pewne zadowolenie i nadzieje na przyszłość budzi odnotowany w
2013 r. ponad 3-krotny - w stosunku do 2012 r. wzrost obrotów handlowych. Tendencja
wzrostowa utrzymała się również w roku 2014, w którym wzajemne obroty były bliskie 10
mln USD.
w tys. USD
Obroty
Eksport
Import
Saldo
Źródło: GUS
2011
2012
1 973,3
1 945,0
1 629,1
1 041,4
344,2
903,5
1 284,3
137,9
*/ dane wstępne
2013
2014
6 121,0
4 290,0
1 830,9
2 459,1
9 727,2
5 956,5
3 770,6
2 185,9
2015*
8 498,5
6 260,6
2 237,9
4 022,7
Dynamika
2014 = 100 %
87,4
105,1
59,3
W okresie styczeń – marzec 2016 r. wartość obrotów wyniosła 2,5 mln USD (wzrost o
blisko 18 % w porównaniu z 1. kwartałem 2015 r.), w tym polski eksport – 2,0 mln USD
(wzrost o 30 %), zaś import z Palestyny – 0,5 mln USD (spadek o 18 %).
4.2. Struktura towarowa obrotów handlowych
W 2015 r. w eksporcie z Polski dominowały: gotowe artykuły spożywcze, głównie wody
mineralne i in. napoje, przetwory i pieczywo cukiernicze (59 % udział w naszym eksporcie)
oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, przede wszystkim mleko i śmietana (udział ok. 20
3
%). Import zdominowany był przez produkty przemysłu chemicznego, gł. leki, które
stanowiły blisko 99 % naszych zakupów.
Eksport do Palestyny realizowało 30 polskich firm (m.in. XL Energy, Wrighley Poland, SM
Mlekovita, Zakład Przemysłu Mięsnego Biernacki, Mediterranean Foods Polska, Krynica
Witamin), natomiast import – 7 firm (Polpharma, Polfa Pabianice, Symphar etc.).
4.3. Kontakty dwustronne
Dwustronne kontakty w sferze gospodarczej pozostają sporadyczne. W 2006 r. przedstawiciel
RP przy PWN spotkał się z Zarządem Stowarzyszenia Biznesmenów Palestyńskich SBP
(organizacja zrzeszająca ponad 200 prywatnych przedsiębiorców palestyńskich
prowadzących działalność gospodarczą na obszarze Zachodniego Brzegu i w Strefie Gazy).
Delegacja SBP uczestniczyła w 2005 r. w II Polsko-Arabskim Forum Gospodarczym w
Warszawie i Poznaniu. Przedstawiciel rządu palestyńskiego obecny był podczas polskiej
wystawy narodowej w Dubaju (2007 r.), gdzie spotkał się z Podsekretarzem Stanu w MG M.
Korolcem.
W 2009 r. miało miejsce spotkanie przedstawiciela RP w Ramallah (przy udziale
kierowników WE i WPHI w Tel Avivie) ze Stowarzyszeniem Przedsiębiorców Palestyńskich
(SPP) i Federacją Biznesu Palestyńskiego (FBP). Omawiano możliwości zwiększenia
dwustronnej współpracy gospodarczej i handlowej, w tym poprzez organizację misji polskich
biznesmenów do Palestyny (w połączeniu np. z Jordanią i Libanem), dotychczas jednak nie
doszło do jej realizacji.
W dniach 4-6 listopada 2013 r. Prezydent RP, Pan Bronisław Komorowski - wraz z
przedstawicielami Parlamentu RP, MG (Min. I. Antoniszyn-Klik), MSZ, MON, MNiSzW,
Pracodawców RP i KIG - przebywał z wizytą oficjalną w Państwie Izrael oraz Autonomii
Palestyńskiej. Misja obejmowała: spotkania z Prezydentem Sz. Peresem, Premierem B.
Netanyahu, Przewodniczącym Knesetu Y. Edelsteinem, Konsulem Honorowym RP w
Jerozolimie oraz wizyty: na narodowym cmentarzu Izraela (na Górze Herzla), w Instytucie
Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem i w Centrum Menachema
Begina, jak również rozmowy z Prezydentem Palestyny Mahmoudem Abbasem oraz niezależnie od realizowanego przez Prezydenta RP programu oficjalnego - odrębne spotkania
Pani Minister Antoniszyn-Klik z Wicepremierem Palestyny ds. Gospodarczych, p.
Mohammadem Mustafą oraz Ministrem Gospodarki Narodowej, p. Jawadem Naji.
Wizycie Prezydenta RP towarzyszyła ponad 30-osobowa misja polskich przedsiębiorców
reprezentujących polskie spółki z sektorów: IT (Asseco Poland), finansowy (Giełda Papierów
Wartościowych, BOŚ Eko Profit), obronny (Polski Holding Obronny) transportowy (PESA,
Mobilis, Polska Żegluga Morska, PKP Cargo, Trade Trans), doradczy (Ernst & Young,
Deloitte, Baker Tilly). Realizując indywidualny program gospodarczy, delegacja biznesowa
uczestniczyła w rozmowach B2B z palestyńskimi partnerami podczas pobytu na Zachodnim
Brzegu (Autonomia Palestyńska).
W listopadzie 2013 r. przeprowadzono w Warszawie I Posiedzenie Wspólnego Komitetu
Ministerialnego z udziałem polskich resortów: spraw zagranicznych, gospodarki, turystyki,
kultury, spraw wewnętrznych oraz palestyńskich odpowiedników. Oprócz rozmów
plenarnych, pod przewodnictwem MSZ Polski i Palestyny, Ministrów: R. Sikorskiego oraz
Riada Al-Malki, odbyły się konsultacje resortowe (m.in. spotkanie Min. A. Dychy z
palestyńskim odpowiednikiem).
We wrześniu 2014 r. przebywała w Polsce palestyńska misja gospodarcza zorganizowana
przez Palestyńską Federację Stowarzyszeń Biznesu. Gospodarzem wizyty była Krajowa Izba
Gospodarcza, która zorganizowała forum biznesu poświęcone polsko-palestyńskim relacjom
4
gospodarczym i handlowym.
Wg naszej placówki w Tel Awiwie, żadna polska firma nie prowadzi inwestycji na obszarze
Palestyńskiej Władzy Narodowej. Trudno do tego zachęcać w świetle wciąż niepewnej
sytuacji politycznej i zawsze możliwej destabilizacji.
5. Polskie placówki ekonomiczno-handlowe
Ambasada RP w Tel Avivie, Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
adres: 79 Yehuda Hamaccabi St., 62300 Tel Aviv
tel.: +972-3-5446246
faks: +972-3-5446247
e-mail: [email protected], strona internetowa: www.telaviv.trade.gov.pl
5