Grzegorz Letkowski, Badanie efektywnosci wykorzystania funduszy

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 4/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Gospodarka a rozwój regionalny
Grzegorz Letkowski1
BADANIE EFEKTYWNOŚCI WYKORZYSTANIA
FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE
BUDOWY MAZOWIECKIEGO PORTU LOTNICZEGO
WARSZAWA-MODLIN
Wprowadzenie
Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej niesie za sobą
ogromne możliwości pozyskiwania dużych środków finansowych na kluczowe
inwestycje dla polskich miast. Jednym z głównych aspektów rozwoju silnych gospodarek jest dobrze rozbudowana infrastruktura transportowa, a zwłaszcza taka,
która umożliwia szybkie przemieszczanie się pomiędzy regionami i państwami.
Niniejszy artykuł obejmuje badanie skuteczności wykorzystania środków finansowych Unii Europejskiej na przykładzie przebudowy byłego lotniska wojskowego w Nowym Dworze Mazowieckim na cywilny Mazowiecki Port Lotniczy
Warszawa-Modlin. Inwestycja została współfinansowana przez Unię Europejską
kwotą około 166 milionów złotych ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa
mazowieckiego na lata 2007-2013. Całkowity koszt inwestycji wyniósł około 370
milionów złotych2.
Wykorzystane w artykule badania zostały ujęte w pracy magisterskiej Grzegorza Letkowskiego pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na
przykładzie budowy Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin, napisanej pod kierunkiem dr hab. prof. UJK Andrzeja Szplita.
1
2
Mgr Grzegorz Letkowski, doktorant, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Drugie lotnisko dla Warszawy i Mazowsza, Warsaw Modlin Airport [online],
http://www.modlinairport.pl/drugie-lotnisko-dla-warszawy-i-mazowsza.html (27.01.2014).
319
Pasażerski transport lotniczy Rzeczypospolitej Polskiej na tle wybranych państw
Rzeczpospolita Polska w związku ze swoim położeniem geograficznym
w samym środku Europy ma ogromny potencjał do odegrania istotnej roli
w tranzytowym lotnictwie cywilnym. Loty krótkiego oraz średniego zasięgu często nie są możliwe bez jej ominięcia z powodu dużego terytorium kraju. Jednak
obecnie wciąż jest państwem granicznym Unii Europejskiej, gdzie ruch lotniczy
nie jest jeszcze tak rozwinięty jak nad Europą Zachodnią3.
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje oraz jest w budowie
lub modernizacji łącznie 16 cywilnych pasażerskich portów lotniczych (13 z nich
jest obecnie w eksploatacji4, 3 pozostałe to lotniska w: Szymanach pod Olsztynem, Kosakowie pod Gdynią oraz Radomiu). Rysunek 1 obrazuje ich rozmieszczenie na mapie Polski z uwzględnieniem miejscowości, w których się znajdują.
Rysunek 1. Rozmieszczenie cywilnych pasażerskich portów lotniczych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem miejscowości, w których się znajdują.
Źródło: opracowanie własne.
Także władze innych polskich miast mają w planach budowę kolejnych nowych cywilnych portów lotniczych, albo przekształcenie istniejących obiektów
wojskowych lub sportowych na lotniska pasażerskie. Jednak nie wszystkie plany
3
4
Tranzyt europejski wyzwaniem dla Polski, (red.) P. Łaciński i B. Woźniak, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki 2007, s. 176-177.
K. Wojewódzka-Król, R. Rolbiecki, Infrastruktura transportu, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2008, s. 251.
320
mają realną szansę na realizację, między innymi z powodu braku zgody o przeznaczeniu środków finansowych Unii Europejskiej na ich dofinansowanie. Miasta,
których władze myślą o powstaniu nowych cywilnych portów lotniczych to: Bia5
łystok, Kielce, Koszalin i Opole .
W roku 2004 z usług polskich cywilnych lotnisk pasażerskich skorzystało niecałe 9 milionów osób, natomiast w roku 2013 było to już ponad 25 milionów pa6
sażerów, czyli ponad 185% więcej niż w roku 2004 . Pomimo ogromnego wzrostu
w ciągu ostatnich 10 lat, polski cywilny pasażerski transport lotniczy wciąż bardzo
odstaje od europejskiej czołówki. W 2013 roku brytyjskie lotniska obsłużyły prawie 232 miliony pasażerów. Natomiast z usług cywilnych portów lotniczych Niemiec w tym okresie skorzystały prawie 203 miliony osób. Oprócz dysproporcji
pod względem ilości podróżnych, pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a europejską
czołówką, wyraźne są także dysproporcje dotyczące ilości cywilnych pasażerskich
portów lotniczych. Jedno tego typu polskie lotnisko przypada na około 28 400
kilometrów kwadratowych oraz na około 3 510 000 mieszkańców. W Wielkiej
Brytanii jeden cywilny pasażerski port lotniczy przypada na około 6 400 kilometrów kwadratowych i na około 1 660 000 mieszkańców. Natomiast jedno niemieckie cywilne lotnisko pasażerskie przypada na około 6 900 kilometrów kwadratowych oraz na około 1 570 000 mieszkańców7. Rysunek 2 ukazuje zestawienie
danych statystycznych dotyczących jednego pasażerskiego portu lotniczego
w stosunku do liczby mieszkańców wybranych państw, co świadczy o poziomie
dostępności portów lotniczych dla lokalnej ludności.
Rysunek 2. Zestawienie danych statystycznych, dotyczących jednego pasażerskiego portu lotniczego w stosunku do liczby mieszkańców wybranych państw.
Źródło: opracowano na podstawie Tranzyt europejski wyzwaniem dla Polski, (red.) P. Łaciński
i B. Woźniak, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki 2007, s. 200.
5
6
7
Lotniska idą w górę, [w:] Miesięcznik Gospodarczy – Nowy Przemysł nr 5/2010, s. 56.
[Polska] Liczba pasażerów w portach lotniczych, SkyscraperCity [online],
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?p=111406953#post111406953, (20.02.2014).
G. Letkowski pod kierunkiem A. Szplita, materiały niepublikowane, ujęte w pracy magisterskiej
pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na przykładzie budowy Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin.
321
Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa-Modlin
Ze wszystkich 13 obecnie funkcjonujących polskich cywilnych pasażerskich
portów lotniczych, dwa są zupełnie nowe – powstały w ciągu kilku ostatnich lat,
jednak jedynie Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa-Modlin w Nowym Dworze
Mazowieckim pod Warszawą w żadnym pełnym roku kalendarzowym nie miał
okazji obsłużyć pasażerów w pełnym wymiarze – od stycznia do grudnia bez
przerw w funkcjonowaniu. Związane to było z poważną awarią drogi startowej,
przez którą funkcjonowanie lotniska zostało wstrzymane na wiele miesięcy8. Dlatego ciężko jest ustalić jego aktualną pozycję wśród polskich portów lotniczych,
obsługujących największą liczbę pasażerów w stosunku rocznym. Jednakże, biorąc pod uwagę dane za styczeń 2014 roku, pomimo niezmiennej dominacji na
9
polskim rynku cywilnych przewozów lotniczych Lotniska Chopina w Warszawie
(zlokalizowanego niezwykle blisko Mazowieckiego Portu Lotniczego WarszawaModlin), to można przypuszczać, iż nowy port lotniczy w Nowym Dworze Mazowieckim na stałe zagości w czołówce najefektywniej funkcjonujących cywilnych
portów lotniczych Rzeczypospolitej Polskiej. W samym miesiącu styczniu 2014
roku obsłużył on bowiem ponad 100 tysięcy osób, dzięki czemu uplasował się na
wysokim szóstym miejscu, wśród wszystkich polskich cywilnych pasażerskich
lotnisk w tym okresie10.
Dodatkowym atutem dla przyszłego rozwoju Mazowieckiego Portu Lotniczego
Warszawa-Modlin w Nowym Dworze Mazowieckim jest jego przeznaczenie, jako
lotniska dedykowanego niskokosztowym przewoźnikom lotniczym oraz stała
współpraca a nie walka o pasażerów z Lotniskiem Chopina w Warszawie, nieposiadającym terenów do dalszej rozbudowy z powodu swojej lokalizacji w pobliżu
dużych osiedli mieszkalnych11. Już w czasach, kiedy cywilny transport lotniczy
osób w Polsce był zarezerwowany wyłącznie dla osób majętnych, w Przedsiębiorstwie Państwowym „Porty Lotnicze” – właścicielu Lotniska Chopina w Warszawie, zaczęto bacznie przyglądać się niskokosztowym liniom lotniczym. Rzeczpospolita Polska – duże, wcześniej zamknięte na wolny rynek państwo komunistyczne, z roku na rok coraz bardziej otwierało się na świat, przez co stawało się bardzo
interesującym miejscem dla niskokosztowych przewoźników lotniczych – zwłaszcza jego dynamicznie rozwijająca się stolica. Znacznym ówczesnym problemem
podmiotów zainteresowanych polskim rynkiem lotniczym okazał się brak portów
lotniczych, które w zamian za korzystanie ze swoich usług, przedstawiałyby ceny
8
9
10
11
Wykorzystaliśmy czas maksymalnie, [w:] Hello! Modlin – Magazyn Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin nr 1/2013, s. 69.
Na lotniskach coraz więcej pasażerów, Forbes [online],
http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/Wydarzenia/na-lotniskach-coraz-wiecej-pasazerow,14464,2
(22.02.2014).
Databases, Anna.Aero – Airline Network News and Analysis [online],
http://www.anna.aero/databases/ (24.02.2014).
Modlin nie jest konkurencją dla Lotniska Chopina, Lotnisko Chopina w Warszawie [online],
http://www.lotnisko-chopina.pl/pl/lotnisko/informacje-ogolne/Blog/wizz-air-w-modlinie-todobra-wiadomosc (26.02.2014).
322
możliwe do akceptacji przez linie, oferujące znacznie tańsze bilety lotnicze od konkurencji. Władze Lotniska Chopina były prawnie zobligowane do traktowania
w jednakowy sposób wszystkich przewoźników, co często było trudne do zaakceptowania przez niskokosztowe przedsiębiorstwa transportowe branży lotniczej, chcące zachować korzystne ceny biletów. To właśnie wtedy zrodziła się idea portu lotniczego, nieco oddalonego od samego miasta stołecznego Warszawy, ale oferującego
niższe opłaty dla potencjalnych klientów – niskokosztowych linii lotniczych12.
Analiza wybranych wyników badań ankietowych
Poddając analizie sensowność powstania inwestycji, a także potrzebę współfinansowania jej z budżetu Unii Europejskiej, najlepiej jest dowiedzieć się, co o niej
myślą osoby, które są jej potencjalnymi odbiorcami. W tym celu w ramach pracy
magisterskiej, wśród 100 mieszkańców województwa mazowieckiego, przeprowadzone zostały anonimowe badania ankietowe. Poniżej znajdują się ich częściowe wyniki (całość wyników badań znajduje się w pracy magisterskiej, przytoczonej we wprowadzeniu do niniejszego artykułu).
Treść jednego z pytań zamieszczonych w ankiecie brzmiała następująco:
„Czy według Pani / Pana oceny, powstanie Mazowieckiego Portu Lotniczego
Warszawa-Modlin było uzasadnione ekonomicznie?”. Osoby badane miały do
wyboru trzy odpowiedzi: „a) Tak, mieszkańcy miasta stołecznego Warszawy
i województwa mazowieckiego potrzebowali odrębnego lotniska, dedykowanego
niskokosztowym przewoźnikom”, „b) Nie, awaria części drogi startowej, przez
którą funkcjonowanie portu lotniczego zostało wstrzymane na wiele miesięcy,
zaprzecza sensowności powstania tego lotniska”, oraz „c) Nie, Lotnisko Chopina
w Warszawie zapewnia przepływ pasażerów w stopniu wystarczającym dla tego
regionu”. Aż 72% ankietowanych osób stwierdziło, że mieszkańcy miasta stołecznego Warszawy i województwa mazowieckiego potrzebowali odrębnego lotniska,
dedykowanego niskokosztowym przewoźnikom, 22% badanych uznało, że Lotnisko Chopinaw Warszawie zapewnia przepływ pasażerów w stopniu wystarczającym dla Mazowsza, natomiast zaledwie 6% respondentów stwierdziło, iż awaria
części drogi startowej, przez którą funkcjonowanie portu lotniczego zostało
wstrzymane na wiele miesięcy, zaprzecza sensowności powstania tego lotniska.
Otrzymane wyniki badań jednoznacznie ukazują, iż prawie ¾ ankietowanych
mieszkańców województwa mazowieckiego pozytywnie ocenia powstanie Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin i uważa, że jego powstanie było
uzasadnione ekonomicznie13. Rysunek 3 ukazuje graficzną prezentację wyników
badań dla niniejszego pytania do ankiety.
12
13
Nie ma czasu na osiadanie na laurach, [w:] Hello! Modlin – Magazyn Mazowieckiego Portu
Lotniczego Warszawa-Modlin nr 1/2012, s. 42.
G. Letkowski pod kierunkiem A. Szplita, materiały niepublikowane, ujęte w pracy magisterskiej
pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na przykładzie budowy Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin.
323
Rysunek 3. Wyniki badania ankietowego, dotyczącego ekonomicznej sensowności
powstania Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin.
Źródło: G. Letkowski pod kierunkiem A. Szplita, materiały niepublikowane, ujęte w pracy magisterskiej
pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na przykładzie budowy Mazowieckiego Portu
Lotniczego Warszawa-Modlin.
Treść kolejnego niezwykle istotnego pytania zamieszczonego w ankiecie
brzmiała następująco: „Czy uważa Pani / Pan, że projekt budowy Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin został słusznie dofinansowany ze środków
finansowych, pochodzących z budżetu Unii Europejskiej?”. Osoby badane miały
do wyboru dwie odpowiedzi: „a) Tak, kluczowe projekty infrastrukturalne powinny otrzymywać dofinansowanie ze wspólnego budżetu Unii Europejskiej, a budowa podwarszawskiego lotniska była takim projektem” oraz „b) Nie, ten projekt nie
powinien otrzymać dofinansowania ze środków unijnych”14. Aż 85% ankietowanych osób stwierdziło, iż projekt budowy Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin jest kluczowym projektem infrastrukturalnym i został słusznie dofinansowany ze środków finansowych, pochodzących z budżetu Unii Europejskiej,
natomiast 15% respondentów stwierdziło, że projekt budowy Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin nie powinien otrzymać dofinansowania ze
środków unijnych. Również wyniki badań do niniejszego pytania jednoznacznie
ukazują, iż zdecydowana większość ankietowanych mieszkańców województwa
14
Ibidem.
324
mazowieckiego pozytywnie ocenia sensowność dofinansowania budowy Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin ze środków finansowych, pocho15
dzących z budżetu Unii Europejskiej . Rysunek 4 ukazuje graficzną prezentację
wyników badań dla niniejszego pytania do ankiety.
Rysunek 4. Wyniki badania ankietowego, dotyczącego sensowności dofinansowania
budowy Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin ze środków unijnych
Źródło: G. Letkowski pod kierunkiem A. Szplita, materiały niepublikowane, ujęte w pracy magisterskiej
pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na przykładzie budowy Mazowieckiego Portu
Lotniczego Warszawa-Modlin.
Podsumowanie
Jednym z głównych aspektów rozwoju silnych gospodarek jest dobrze rozbudowana infrastruktura transportowa – zwłaszcza taka, która umożliwia szybkie
przemieszczanie się pomiędzy regionami i państwami. Takie cechy posiada infrastruktura transportu lotniczego. Inwestycje w tego typu infrastrukturę są bardzo
kosztowne, przez co w wielu przypadkach ich realizacja jest oddalana w czasie lub
całkowicie się z nich rezygnuje. Obecność Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej oraz idące za tym możliwości dofinansowania kluczowych projektów,
pomagają rozwiązać ten problem. Wsparcie finansowe z budżetu Unii Europejskiej na budowę Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin jest tego
znakomitym przykładem, gdyż bez takiej pomocy ta ważna inwestycja mogłaby
15
Ibidem.
325
nie zostać zrealizowana. Zarówno powstanie wspomnianego lotniska, jak i fakt
pozyskania funduszy unijnych na jego budowę, zyskały duże poparcie społeczne.
Bibliografia
1.
2.
3.
Anna.Aero – Airline Network News and Analysis [online], http://www.anna.aero/
Forbes [online], http://www.forbes.pl/
Letkowski G. pod kierunkiem Szplita A., materiały niepublikowane, ujęte w pracy magisterskiej pt. Efektywność wykorzystania funduszy Unii Europejskiej na przykładzie budowy Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin.
4. Lotniska idą w górę, [w:] Miesięcznik Gospodarczy – Nowy Przemysł nr 5/2010, s. 56.
5. Lotnisko Chopina w Warszawie [online], http://www.lotnisko-chopina.pl/
6. Nie ma czasu na osiadanie na laurach, [w:] Hello! Modlin – Magazyn Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin nr 1/2012, s. 42.
7. SkyscraperCity [online], http://www.skyscrapercity.com/
8. Tranzyt europejski wyzwaniem dla Polski, (red.) Łaciński P. i Woźniak B., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa 2007.
9. Warsaw Modlin Airport [online], http://www.modlinairport.pl/
10. Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R., Infrastruktura transportu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.
11. Wykorzystaliśmy czas maksymalnie, [w:] Hello! Modlin – Magazyn Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin nr 1/2013, s. 69.
Abstrakt
Artykuł ma na celu ocenę skuteczności wykorzystania środków finansowych
Unii Europejskiej na przykładzie przebudowy byłego lotniska wojskowego w Nowym Dworze Mazowieckim na cywilny Mazowiecki Port Lotniczy WarszawaModlin. W ostatnich latach można zaobserwować dynamiczny wzrost liczby podróżnych korzystających z cywilnego transportu lotniczego w Rzeczypospolitej
Polskiej (zwłaszcza z usług niskokosztowych przewoźników lotniczych) – również na Lotnisku Chopina w Warszawie, będącego przez lata jedynym cywilnym
pasażerskim portem lotniczym zlokalizowanym na terenie województwa mazowieckiego, jednak nie posiadającym terenów do dalszej rozbudowy z powodu
swojej lokalizacji w pobliżu dużych osiedli mieszkalnych. Władze Mazowieckiego
Portu Lotniczego Warszawa-Modlin od samego początku funkcjonowania podwarszawskiego lotniska nastawione są na współpracę, a nie walkę o pasażerów
z Lotniskiem Chopina w Warszawie. Sama idea powstania drugiego cywilnego
pasażerskiego portu lotniczego, dedykowanego mieszkańcom miasta stołecznego
Warszawy i województwa mazowieckiego, zyskała dużą aprobatę społeczną
– pomimo nagłośnionych medialnie, lecz zażegnanych już problemów, związanych z awarią części drogi startowej, przez którą funkcjonowanie lotniska musiało
zostać wstrzymane na wiele miesięcy.
326
Study of the effectiveness the European Union funds an example of the Warsaw-Modlin Mazovia Airport project
Warsaw-Modlin Mazovia Airport was originally designed for military use. Today this airport is the second international passenger airport serving the city of
Warsaw – the capital and largest city of Poland, but first dedicated low-cost carriers for this city. The article presents study of the effectiveness the European Union
funds an example of the Warsaw-Modlin Mazovia Airport construction.
MBA Grzegorz Letkowski, doctoral student, Warsaw University of Life Sciences.
327