gmina miejska zgorzelec - BIP Urząd Miasta Zgorzelec

Transkrypt

„Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego
Gmina Miejska Zgorzelec na tle Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr”
Koncepcja Subregionalnego
Produktu Turystycznego
GMINA MIEJSKA
ZGORZELEC
Karkonoska Agencja
Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. 1 Maja 27, 58-500 Jelenia Góra
tel. +4875 7527500
fax +4875 7522794
e-mail: [email protected],
Jelenia Góra 2008
Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
1
„Mamy dość czasu, jeśli wykorzystujemy go właściwie”
Johann Wolfgang Goethe
2
Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr
została opracowana przez zespoły w składzie:
Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S. A. :
dr Andrzej Raszkowski
tel. kom.: 608 875 894
e-mail: [email protected]
mgr Mariusz Zbadyński
tel. kom.: 502 608 890
mgr Maria Fruba
Autorzy opracowania pragną podziękować wszystkim osobom i instytucjom,
których wiedza i doświadczenie pozwoliły na powstanie niniejszej Koncepcji.
3
Wstęp
W dobie nasilonej konkurencji, takŜe między Jednostkami Samorządu
Terytorialnego, wiedza o posiadanych zasobach, umiejętność właściwego kreowania
produktów turystycznych staje się kluczowym czynnikiem w aspekcie długofalowej
strategii konkurencyjnej kaŜdego regionu. Regiony, które w odpowiednim czasie
wykreują własne unikalne produkty turystyczne mają szansę na szybszy rozwój
i podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców, które powinno być jednym z waŜniejszych
efektów finalnych wdraŜanej Koncepcji.
W kaŜdej jednostce terytorialnej tkwi ukryty potencjał turystyczny, marketingowy,
wizerunkowy. Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr ma na celu optymalne wykorzystanie silnych stron i pojawiających się
szans w otoczeniu w zakresie pozyskiwania turystów, inwestorów i rezydentów. Jest
ona odpowiedzią na zapotrzebowanie w obszarze kreowania silnych produktów
turystycznych i wzmacniania marki danego obszaru. RóŜnicowanie swojej oferty na
tle konkurencji jest jednym ze skutecznych sposobów promowania produktów
turystycznych danej Jednostki Samorządu Terytorialnego. Organizowane imprezy,
zabytki, produkty lokalne, szlaki turystyczne, zasoby naturalne właściwie
wypromowane, pozwalają anonimowym dotychczas obszarom przekształcić się
w atrakcyjne i chętnie odwiedzane przez turystów regiony. ZrównowaŜony rozwój
w zakresie turystyki powinien być wspomagany przez subregionalne sieciowe
produkty turystyczne.
Proponowana Koncepcja moŜe być podstawą do przygotowania wniosków
o dofinansowanie przedsięwzięć związanych z turystyką, która w nowym okresie
programowania 2007-2013 traktowana jest jako jeden z priorytetów, a co za tym idzie
przeznaczona jest znaczna pula środków pozabudŜetowych na ten cel (m.in.
Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007
– 2013).
Mamy nadzieję, Ŝe w niedalekiej przyszłości wykorzystanie Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr przyczyni się do
wzmocnienia pozycji konkurencyjnej Subregionu i rozwoju turystyki na jego
terytorium.
Autorzy
4
Spis treści
Wstęp _____________________________________________________________________4
Spis treści__________________________________________________________________5
1.
Analiza potencjału turystycznego Subregionu_________________________________8
1.1.
Gmina i Miasto Gryfów Śląski ______________________________________________9
1.1.1.
1.1.2.
1.1.3.
1.2.
Atrakcyjność turystyczna regionu _________________________________________________ 9
Infrastruktura turystyczna regionu ________________________________________________ 15
Dominujące formy turystyki ____________________________________________________ 17
Gmina Leśna ___________________________________________________________20
1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.
1.3.
Atrakcyjność turystyczna regionu ________________________________________________ 20
Gmina Lubomierz _______________________________________________________33
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.
1.4.
Gmina i Miasto Lwówek Śląski ____________________________________________43
1.4.1.
1.4.2.
1.4.3.
1.5.
Gmina Sulików__________________________________________________________54
1.5.1.
1.5.2.
1.5.3.
1.6.
Gmina Wleń ____________________________________________________________63
1.6.1.
1.6.2.
1.6.3.
1.7.
Gmina Zgorzelec ________________________________________________________76
1.7.1.
1.7.2.
1.7.3.
1.8.
Miasto i Gmina Bogatynia ________________________________________________84
1.8.1.
1.8.2.
1.8.3.
1.9.
Gmina Lubań __________________________________________________________100
1.9.1.
1.9.2.
1.9.3.
1.10.
Atrakcyjność turystyczna regionu _______________________________________________ 100
Infrastruktura turystyczna regionu _______________________________________________ 105
Dominujące formy turystyki ___________________________________________________ 107
Gmina Miejska Zawidów ________________________________________________110
1.10.1.
1.10.2.
1.10.3.
1.11.
Gmian Miejska Zgorzelec ________________________________________________125
1.11.1.
1.11.2.
1.11.3.
1.12.
Atrakcyjność turystyczna regionu _____________________________________________ 110
Infrastruktura turystyczna regionu ____________________________________________ 119
Dominujące formy turystyki _________________________________________________ 122
Infrastruktura turystyczna regionu ____________________________________________ 136
Powiat Lubański _______________________________________________________142
5
1.12.1.
1.12.2.
1.12.3.
1.13.
Powiat Lwówecki ______________________________________________________ 162
1.13.1.
1.13.2.
1.13.3.
1.14.
2.
Infrastruktura turystyczna regionu_____________________________________________ 164
Analiza wizerunku Subregionu___________________________________________ 170
1.14.1.
1.14.2.
1.14.3.
1.14.4.
1.14.5.
1.15.
Infrastruktura turystyczna regionu_____________________________________________ 149
Analiza wizerunku Subregionu _______________________________________________ 170
System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr ___________________ 187
Analiza aktywności marketingowej Subregionu __________________________________ 192
Analiza aktywności społeczności lokalnej oraz branŜy turystycznej w Subregionie. ______ 194
Analiza wskaźnikowa ruchu turystycznego w subregionie __________________________ 203
Analiza SWOT ________________________________________________________ 207
Kierunki programu rozwoju turystycznego Subregionu ______________________ 212
2.1.
ZałoŜenia strategiczne realizacji Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego
Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________________________________________ 212
2.1.1. Wizja i misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr___________________________ 212
2.1.2. Cele strategiczne rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr __________________________ 213
2.1.3. ZbieŜność załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr z
zewnętrznymi planami strategicznymi ___________________________________________________ 219
2.2.
Kierunki programu rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr ________________ 221
2.2.1. Cele operacyjne realizacji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa- Kwisa – Bóbr ___ 221
2.2.2. Program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ________ 239
2.2.3. Projekcja współpracy w implementacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ____________________________________________________ 246
3.
ZałoŜenia do Studium Wykonalności Koncepcji SPT ________________________ 275
3.1.
Inwestycje w Subregionie sprzyjające rozwojowi turystyki____________________ 275
3.1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski__________________________________________________ 275
3.1.2. Gmina Leśna________________________________________________________________ 283
3.1.3. Gmina Lubomierz____________________________________________________________ 289
3.1.4. Gmina i Miasto Lwówek Śląski _________________________________________________ 292
3.1.5. Gmina Sulików______________________________________________________________ 298
3.1.6. Gmina Wleń ________________________________________________________________ 303
3.1.7. Gmina Zgorzelec ____________________________________________________________ 307
3.1.8. Miasto i Gmina Bogatynia _____________________________________________________ 310
3.1.9. Gmina Lubań _______________________________________________________________ 316
3.1.10.
Gmina Miejska Zawidów ___________________________________________________ 326
3.1.11.
Gmian Miejska Zgorzelec ___________________________________________________ 332
3.1.12.
Powiat Lubański __________________________________________________________ 351
3.1.13.
Powiat Lwówecki _________________________________________________________ 352
3.1.14.
Inwestycje turystyczne, w tym: rozbudowa bazy komunikacyjnej, noclegowej,
gastronomicznej ____________________________________________________________________ 353
3.1.15.
Inwestycje wspierające rozwój turystyki w subregionie / infrastruktura paraturystyczna i
informacyjna /______________________________________________________________________ 354
3.1.16.
Inwestycje w działania promocyjne i wizerunkowe _______________________________ 355
3.2.
Finansowanie i dostępność funduszy ______________________________________ 357
3.2.1. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 _____ 358
3.2.2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013 ______________________ 360
3.2.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 ____________________ 362
3.2.4. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 ______________________________ 363
3.2.5. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska
2007-2013_________________________________________________________________________ 366
3.2.6. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska – Saksonia 2007-2013 _______ 369
6
3.2.7.
3.3.
3.3.1.
3.3.2.
3.4.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - LEADER __________________ 372
Zarządzanie SPT i monitoring ____________________________________________373
Zarządzanie SPT ____________________________________________________________ 373
Monitorowanie i ocena SPT____________________________________________________ 382
Etapy realizacji SPT ____________________________________________________387
Zakończenie______________________________________________________________388
Spis tabel ________________________________________________________________389
Spis rysunków ____________________________________________________________391
Załączniki _______________________________________________________________392
1. Kwestionariusz ankietowy adresowany do jednostek samorządu terytorialnego________392
2. Kwestionariusz ankietowy adresowany do turystów odwiedzających Subregion _______397
3. Mapy _____________________________________________________________________400
4. System Identyfikacji Wizualnej dla Subregionu __________________________________402
7
1. Analiza potencjału turystycznego Subregionu
W skład Subregionu wchodzą następujące jednostki samorządu terytorialnego:
• Gmina i Miasto Gryfów Śląski
• Gmina Leśna
• Gmina Lubomierz
• Gmina i Miasto Lwówek Śląski
• Gmina Sulików
• Gmina Wleń
• Gmina Zgorzelec
• Miasto i Gmina Bogatynia
• Gmina Lubań
• Gmina Miejska Zawidów
• Gmina Miejska Zgorzelec
• Powiat Lubański
• Powiat Lwówecki
PoniŜej prezentujemy połoŜenie subregionu na tle województwa dolnośląskiego.
Rysunek 1. PołoŜenie subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr na tle województwa
dolnośląskiego.
Źródło: Opracowanie własne.
8
1.1.
Gmina i Miasto Gryfów Śląski
1.1.1. Atrakcyjność turystyczna regionu
1.1.1.1. PołoŜenie
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina Gryfów Śląski połoŜona jest w zachodniej części województwa
dolnośląskiego, w powiecie lwóweckim, na Pogórzu Izerskim. Teren gminy rozciąga
się na wysokości 325 m n.p.m. W centralnym punkcie gminy znajduje się miasto
Gryfów Śląski oddalone od stolicy powiatu Lwówka Śląskiego o 18 kilometrów.
W odległości 50 kilometrów od Gryfowa Śląskiego znajduje się przejście graniczne
z Czechami w Jakuszycach, a 36 km jest do przejścia granicznego z Niemcami
Jędrzychowic zaś stolica województwa połoŜona jest w odległości 134 kilometrów.
Gmina Gryfów zajmuje powierzchnię 6661 ha i ma charakter miejsko-wiejski.
Graniczy od północy z gminą Nowogrodziec, od wschodu z gminą Lwówek Śląski, od
południa z gminą Mirsk oraz Lubomierz oraz od zachodu z gminą Lubań i Olszyna.
Obszar wiejski podzielony jest administracyjnie na sołectwa:
− Gryfów Śląski
− Krzewie Wielkie
− Młyńsko
− Proszówka
− Rząsiny
− Ubocze
− WieŜa
− Wolbromów
1.1.1.2.
Walory turystyczne
1.1.1.2.1.
Walory wypoczynkowe regionu
Za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska
naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych
i psychicznych. Z uwagi na to, gmina Gryfów Śląski spełnia te funkcje, dzięki swoim
walorom turystycznym, sprzyjającym klimatem jak równieŜ znajdującym się na
terenie gminy atrakcyjnych miejsc, takich jak malownicze wzgórza oraz dolina rzeki
Kwisy i Zalew Złotnicki. Sprzyjają one wypoczynkowi, pieszym wędrówkom,
rowerowym wycieczkom oraz uprawianiu sportów wodnych. Przez teren gminy
prowadzą ciekawe i niepowtarzalne szlaki turystyczne z licznymi pomnikami przyrody
i historii oraz rzadkimi okazami flory i fauny.
1.1.1.2.2.
Walory krajoznawcze regionu
Gmina Gryfów Śląski połoŜona jest na terenie dawnego księstwa świdnickojaworskiego. W toku dziejów tereny te były pod władaniem Korony Czeskiej (od 1392
roku do 1741 roku), następnie weszły w skład Prus, by dalej przejść pod władanie
Cesarza Niemieckiego. Od 1945 roku ponownie tereny te są częścią Polski.
Tereny gminy obfitują w liczne zabytki z okresu średniowiecza, renesansu i baroku.
Niezwykle cennym jest renesansowy dwór w Rząsinach, który w dobie baroku został
przebudowany na okazały pałac. Równie cenne są ruiny średniowiecznych zamków
obronnych. XII – wieczny zamek „Gryf” wraz z parkiem na górze zamkowej
u podnóŜa którego znajduje się XIX wieczny dwór. Zamek „Gryf” był siedzibą rodu
9
Schaffgotschów. Zamek Podskale w Rząsinach z przełomu XIII i XIV w., siedziba
rodu Talkenbergów. Na terenie sołectwa Ubocze zachowały się do dzisiaj, choć
w róŜnym stopniu, cztery rezydencje majątków ziemskich, które niegdyś istniały na
obszarze wsi.
Ponadto na uwagę zasługują równieŜ:
− kościół N.M.P. w Uboczu
− późnogotycki kościół w Rząsinach
− park przypałacowy w Uboczu Średnim, gdzie w XVIII-XIX wieku istniał pałac
− park przypałacowy w Uboczu Dolnym
− park przypałacowy z Wolbromowie
− cmentarz w Uboczu oraz Wolbromowie
− Kościół parafialny św. Jadwigi - Gryfów Śląski, Plac Kościelny
− Kościół cmentarny św. Wawrzyńca - Gryfów Śląski, ul. Lubańska
− Ratusz - Gryfów Śląski
− Kamienice w Rynku - Gryfów Śląski
− pozostałości obwarowań miejskich - Gryfów Śląski
− Pomnik ku czci 63 Rosjan - Gryfów Śląski
− Fontanna (kamienna rzeźba) - Gryfów Śląski, Rynek
− Kaplica Św. Anny (Leopolda) – Proszówka
− Kościół filialny Jana Nepomucena – Wolbromów
− KrzyŜe pokutne przy Ŝółtym szlaku turystycznym z Lubomierza do Gryfowa
Śląskiego.
Cennym elementem krajobrazu są równieŜ liczne kamienne mosty i wiadukty,
dworce i urządzenia kolejowe.
Na terenie gminy, w szczególności w okolicach Ubocza, Wolbromowa, Gryfowa oraz
Proszówki, zidentyfikowano 140 stanowisk archeologicznych.
W gminie Gryfów Śląski moŜna podziwiać piękne widoki z czterech punktów
widokowych:
1. Zamek Gryf – (448 m n.p.m.) połoŜony w Proszówce na szczycie wzgórza
zamkowego. Rozległy widok w kierunku południowym i południowo –
wschodnim. Obejmuje całe Góry Izerskie i Karkonosze aŜ po przełęcz Okraj.
2. Wzgórze Kapliczne – (423 m .p.m.) połoŜone na wschód od wsi Proszówka.
Rozległy widok na Karkonosze, Pogórze Izerskie i część Gór Izerskich.
Dostęp drogą z centrum wsi (ok. 0,5 km podejścia).
3. Ulica Partyzantów – w Gryfowie Śląskim, doskonały widok na Góry Izerskie
i Karkonosze oraz południową część Pogórza Izerskiego z zamkiem Gryf
i wzgórzami nad Proszówką.
4. Fragment drogi widokowej – przy wyjeździe szosą z Lwówka Śląskiego z Lasu
Uboczańskiego na Ubocze. Widok na Karkonosze i Góry Izerskie.
Atrakcyją w Gryfowie Śląskim, w czasie wakacji, są Kwisonalia. Jest to cykliczne
Święto Miasta. Nazwa nawiązuje do przepływającej przez Gryfów rzeki Kwisy
o bogatej faunie i florze.
Trzydniowy blok imprez kulturalno – rozrywkowych odbywa się w niecodziennej
scenerii. Na specjalnie do tego celu przygotowanym kilkuhektarowym, malowniczo
połoŜonym nad rzeką terenie organizowanych jest wiele atrakcji m.in.: są to występy
estradowe, imprezy sportowe i rekreacyjne: turniej piłki plaŜowej, przeprawa przez
Kwisę „Na czym kto moŜe”, a takŜe organizowane wspólnie z organizatorem
Festiwalu Smaku „Mistrzostwa Polski w potrawach z pstrąga ”dla kucharzy
10
zawodowych oraz dla amatorów ze Związku Gmin „Kwisa”. Promocja pstrąga
występującego w wodach rzeki Kwisy oraz produkt regionalny „Pstrąg po gryfowsku”.
KaŜdego roku Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury organizuje imprezy z okazji świąt
państwowych oraz inne imprezy rocznicowe i kulturalne, takie jak:
- święto miasta,
- Święto Konstytucji 3 M-aja,
- Dzień Zwycięstwa,
- rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego,
- Dzień Wojska Polskiego,
- Rocznica wybuchu II Wojny Światowej,
- Rocznica Bitwy pod Lenino,
- Święto Niepodległości,
- przegląd zespołów kolędniczych,
- powitanie wiosny,
- wystawy plastyczne w ratuszu i budynku MGOK,
- obchody Święta Wsi Polskiej,
- obchody wstąpienia Polski do Unii Europejskiej,
- gminne uroczystości doŜynkowe,
- turniej tańca towarzyskiego,
- zabawy taneczne.
1.1.1.2.3.
Walory specjalistyczne regionu
Na obszarze gminy krzyŜują się trzy szlaki turystyczne: Ŝółty, niebieski i zielony. Na
uwagę zasługuje szlak Ŝółty prowadzący z Zawidowa przez przełom Kwisy do
Lubomierza z licznymi zabytkami i interesującymi krajobrazowo terenami. Miasto
Gryfów Śląski stanowi punkt węzłowy sześciu tras:
• Gryfów – Olszyna – Radostów – Uniegoszcz – Lubań (znaki niebieskie,
3 godz. 45min.)
• Gryfów – Płóczki Górne – Lwówek Śląski (znaki zielone, 4 godz. 5 min).
• Gryfów – Lubomierz (znaki Ŝółte i zielone, 1 godz. 40 min.)
• Gryfów – zamek Gryf – Gierczyn – Świeradów Zdrój (znaki zielone
i niebieskie, 3 godz.)
• Gryfów – Biedrzychowice – Leśna (znaki Ŝółte, potem bez znaków, 2 godz.
45min).
• Gryfów – zamek Czocha – Leśna (znaki Ŝółte, 3 godz. 35 min)
Jezioro Złotnickie, w którego wodach występują rozliczne gatunki ryb słodkowodnych
(m.in. leszcz, płoć, karp, amur, sandacz, szczupak, sum) oraz górska rzeka Kwisa
(m.in. pstrąg potokowy) stanowią doskonałą bazę do uprawiania wędkarstwa.
1.1.1.3.
Stan środowiska naturalnego
KLIMAT
Rejon gminy Gryfów Śląski został zakwalifikowany do regionu zgorzeleckiego –
obszaru najcieplejszego w Sudetach. Średnia roczna temperatura nie przekracza
8ºC. Średnia temperatura w miesiącu styczniu wynosi 1,7ºC, a lipca 18,1ºC. Okres
wegetacji trwa średnio 222 dni, a lato 90 dni. Pokrywa śnieŜna zalega w ciągu roku
przeciętnie przez 40-55 dni.
11
Opady roczne kształtują się na poziomie od 737 mm (stacja Rząsiny) do 798 mm
(stacja Krzewie). W rejonie Gryfowa Śląskiego dominują wiatry z kierunków
południowo-zachodniego, zachodniego oraz północno-zachodniego.
FAUNA
W gminie występuje bogata fauna. Jest to spowodowane między innymi połoŜeniem
gminy nad rzeką Kwisą. A ta znana jest jako Perła Dolnośląskich Rzek, nie tylko ze
względu na swoje walory przyrodnicze ale takŜe ze względu na bogactwo wielu
rzadkich i chronionych gatunków zwierząt.
W dorzeczu Kwisy zlokalizowano występowanie ok. 50 gatunków ssaków. Spotkać
moŜemy np. z parzystokopytnych - jelenia, sarnę, daniela, dzika, lisa; z łasicowatych
- borsuka, kunę leśną i domową, tchórza, gronostaja, łasicę; z owadoŜernych - jeŜa
zachodniego, jeŜa wschodniego, kreta; z ryjówkowatych - ryjówkę aksamitną,
ryjówkę malutką, ryjówkę górską, rzęsorka rzeczka, ziębiełka karliczka; z pospolitych
gryzoni występują nornikowate i myszowate, a z wiewiórkowatych - wiewiórka ruda
i wiewiórka czarna; z pilchowatych stwierdzono występowanie orzesznicy, niestety,
pięknej popielicy nie udało się aktualnie zlokalizować; największy gryzoń - bóbr, który
został całkowicie wytępiony został wysiedlony na ten teren z północno-wschodniej
Polski.
Do zwierząt związanych z rzeką naleŜą takie ssaki jak np. dobrze znana wydra
i piŜmak oraz największy gatunek europejski ryjówkowatych - rzęsorek rzeczek,
karczownik ziemnowodny i nietoperze, a wśród nich najmniejszy polski i europejski
nietoperz karlik malutki. Te jedyne, zdolne do aktywnego lotu ssaki znajdują się
w sytuacji nieustannego zagroŜenia z powodu kurczących się zasobów
pokarmowych, niszczenia siedlisk i zimowisk. Na tym terenie rozpoznano aŜ
8 gatunków nietoperzy.
Nad Kwisą Ŝyje około 155 gatunków ptaków, z których większość jest pod całkowitą
ochroną, a 10 gatunków jest niestety zagroŜonych. W tym latającym towarzystwie
królują; zimorodek, pluszcz, pliszka górska, słowik szary, bocian czarny, łabędź
niemy, Ŝuraw, kania rdzawa, błotniak łąkowy, puchacz oraz cietrzew i głuszec. Dość
liczna jest grupa ptaków drapieŜnych. W dziuplach dębów tuŜ nad rzeką moŜna
zobaczyć tracza nurogęsia - największego z traczy oraz gągoła (gatunek zagroŜony),
jedyne w Polsce kaczki gnieŜdŜące się w dziuplach. Na stosunkowo bystrym nurcie
unoszą się majestatycznie - objęte całkowitą ochroną - łabędzie nieme.
Niektóre pary mają tu swoje miejsca stałego gniazdowania i pobytu inne zaś
przylatują tylko na zimowiska. Dość wartki nurt nie pozwala na szybkie zamarzanie
wody i daje im szansę przetrwania w niekorzystnych warunkach.
Z płazów moŜemy spotkać salamandrę plamistą, rzekotkę drzewną, traszkę
zwyczajną, górską i grzebieniastą, ropuchę szarą i Ŝaby, a spośród gadów zaskrońca
zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę Ŝyworodną, Ŝmiję zygzakowatą,
padalca. Wszystkie gady w Polsce są pod całkowitą ochroną.
Inwentaryzacje przyrodnicze nie zajmują się drobnymi zwierzętami, a szczególnie
bezkręgowcami. Jedynym źródłem w tym aspekcie są obserwacje i informacje od
hobbystów. Stąd jest wiadome, Ŝe w dorzeczu Kwisy występują takie chronione
owady wśród chrząszczy jak: liszkarz tęcznik, biegacz fioletowy i biegacz skórzasty,
jelonek rogacz, i prawdopodobnie kozioróg bukowiec. Bogaty świat motyli ma i tutaj
swoich przedstawicieli a z gatunków chronionych: mieniaka struŜnika, mieniaka
tęczowca, pazia królowej, pazia Ŝeglarza, przeplatkę aurinię, strzępotka edypusa,
postojaka wiesiołkowa oraz pięknego motyla nocnego – zmierzchnicę trupią główkę.
śyją tu takŜe trzmiele, które wszystkie są w Polsce pod ochroną. Charakterystyczne
dla terenów Kwisy są teŜ dwa piękne motyle: rusałka pawik i rusałka Ŝałobnik.
12
W wodach rzeki nie spotkamy niestety juŜ naszego polskiego raka rzecznego, który
został wyparty przez sprowadzonego przed laty raka amerykańskiego. Nie spotkamy
teŜ skójki perłorodnej (słodkowodnego małŜa perłopława).
Kwisę zasiedla 26 gatunków ryb i jeden gatunek minoga. W wodzie uwijają się
pstrągi potokowe, lipienie, brzany, klenie i miętusy. śyją wśród nich cztery gatunki
ryb ściśle chronionych: strzebla potokowa, śliz, róŜanka i piskorz. Natomiast minóg
strumieniowy został wpisany do "Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt". Szczególnie
bogate w rybostan są wody dolnego biegu Kwisy w przeciwieństwie do odcinka
górnego, gdzie przy zakwaszeniu wody, powyŜej 4,3 pH w niektórych miejscach ryby
zupełnie nie występują.
Wędkarze w dolnym odcinku rzeki spotkali dwa nowe gatunki z rodziny
łososiowatych - głowacice, która introdukowana w Bobrze przez Polski Związek
Wędkarski przeszła do Kwisy, oraz troć wędrowną . Podobnie jak sama rzeka tak i
dwa jeziora, będące integralnymi elementami hydrologicznymi Kwisy, tj. Jezioro
Leśnianskie i Jezioro Złotnickie, są intensywnie zarybiane cennymi gospodarczo
gatunkami. Za gospodarkę rybną w Kwisie odpowiada Polski Związek Wędkarski.
ZagroŜeniem dla rybostanu rzeki są kłusownicy, którzy wyrządzają największe
szkody. ZagroŜeniem dla całej rzeki są nieodpowiedzialni ludzie wyrzucający do niej
śmieci, urządzający nad brzegami dzikie wysypiska i odprowadzający ścieki.
FLORA
Lasy gminy Gryfów Śląski stanowiące ponad 25% powierzchni gminy połoŜone są w
V Śląskiej Krainie Przyrodniczo-Leśnej w Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego. Warunki
orograficzne, glebowe i klimatyczne przyczyniły się do tego, iŜ na obszarze gminy
występuje kilka typów siedlisk leśnych. Dominują lasy mieszane wyŜynne
z przewagą świerku, uzupełnianego przez sosnę, buk, dąb i topolę. Drugim pod
względem zajmowanego obszaru jest kompleks wyŜynny, którego tworzy świerk przy
znacznym współudziale buku oraz brzoza, sosna, modrzew, dąb i jesion oraz lipa.
Mniejsze znaczenie odgrywa bór mieszany wyŜynny z dominującym gatunkiem –
sosną oraz ols rozpościerający się w dolinach cieków wodnych, z przewagą olszy
i świerka. Większość kompleksów leśnych na terenie gminy powstał wskutek
sztucznych nasadzeń i ma przewaŜnie charakter wodochronny.
Z gatunków flory dominujących w krajobrazie gminy naleŜy wymienić: kruszynę
pospolitą, kalinę koralową, kopytnika zwyczajnego, storczykowate, parzydło leśne,
wilczełyko, naparstnicę purpurową, bluszcz pospolity spotykane w parkach i na
cmentarzach.
Na terenie gminy nie występują rezerwaty przyrody. Z obiektów objętych ochroną
naleŜy wymienić pomniki przyrody:
• Platan klonolistny – Gryfów Śląski, ul. Partyzantów; w centrum parku
• klon jawor – Proszówka, Góra Zamkowa; przy zielonym szlaku turystycznym
• jesion wyniosły – Proszówka, Góra Zamkowa; przy zielonym szlaku
turystycznym
W 1994 roku wokół Jeziora Złotnickiego ustanowiono na mocy Uchwały Rady
Miejskiej w Gryfowie Śląskim strefę ciszy.
GLEBY
Na terenie gminy Gryfów Śląski dominują gleby bielicowe i brunatne, a w dolinach
rzek mady. UŜytki rolne w przewaŜającej mierze znajdują się na glebach
utworzonych z pyłów ilastych i glin średnich i są zaliczane do gleb klasy IIIa-IVa –
kompleks pszenny górski. Mniej powszechne są gleby zaliczane do kompleksu
pszennego wadliwego – gleby klasy IVa-IVb, gleby klasy IVb-V – kompleks Ŝytni
dobry na podłoŜu piaskowym, klasy V- VI kompleks Ŝytni słaby wytworzone na
13
piaskach lub szkielecie oraz mady i mady średnie – dość Ŝyzne i często podmokłe
(uŜytki zielone).
Zgodnie z ustawą z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz. U. Nr 16 poz. 78 z późniejszymi zmianami) ochronie przed przeznaczeniem na
grunty nierolnicze i nieleśne podlegają gleby klas III-IV.
WODA
Obszar Gminy Gryfów Śląski pod względem hydrograficznym, poza niewielkim
obszarem lasów znajdujących się w jej północno-zachodniej części, naleŜy do zlewni
Kwisy. Teren w północno- zachodniej części naleŜy do zlewni Bobru. Do Kwisy
stanowiącej główną oś hydrograficzną obszaru dopływają: Oldza z Młyńską Strugą,
Długi Potok, Olszówka i Wilka ze swoimi dopływami. W północnej części gminy
znajdują się tereny źródliskowe LuciąŜy i Sowinki. Na terenie gminy poniŜej Gryfowa
Śląskiego znajduje się jeden z dwóch zbiorników zaporowych na rzece Kwisa –
Jezioro Złotnickie.
Kwisa jest rzeką typową górską charakteryzująca się szybkim przyborem wód
podczas roztopów i deszczy nawalnych przypadających na lipiec-sierpień. Jest rzeką
uregulowaną umocnioną murami oporowymi w miejscach, gdzie przepływa
w sąsiedztwie terenów zajętych przez róŜnego rodzaje inwestycje. Brak jest jednak
pełnej ochrony przeciwpowodziowej. Wały przeciwpowodziowe zbudowano na
terenach najbardziej naraŜonych na zalanie. Na terenie gminy nie ma równieŜ
wyznaczonych administracyjnie terenów zalewowych.
W rejonie Długiego Potoku istnieje największy na terenie gminy kompleks stawów
hodowlanych – Stawy Rębiszowskie. Mniejszy zespół stawów znajduje się w dolinie
Oldzy.
Generalnie teren gminy charakteryzuje się dość duŜą liczbą małych przydomowych
stawów i sadzawek.
Stan czystości rzeki Kwisy badany poniŜej ujścia Czarnego Potoku oraz poniŜej
ujścia Oldzy wskazuje na odcinku od ujścia Oldzy do Zbiornika Złotnickiego kwaśny
odczyn, przez co została ona zaliczona do III klasy czystości, przy czym pozostałe
parametry odpowiadały I i II klasie czystości, podobnie jak w odcinku powyŜej. Pod
względem biologicznym wody Kwisy spełniają wymogi II klasy czystości, natomiast
pod względem sanitarnym nie odpowiadają normom. Wody Czarnego Potoku
zawierały zbyt duŜe stęŜenie bakterii typu coli, a pozostałe wskaźniki kwalifikowały
go do III klasy czystości wód. Oldza została zakwalifikowana do rzek silnie
zanieczyszczonych. Jej stan czystości jest zbliŜony do Czarnego Potoku, jednak
w wodach Oldzy stwierdzono dodatkowo przekroczenie stęŜenia fosforu ogólnego.
Na terenie gminy Gryfów Śląski nie występuje Ŝaden z głównych zbiorników wód
podziemnych. Występuje kilka poziomów wodonośnych uwarunkowanych rodzajem
podłoŜa geologicznego i morfologią. Pierwsze zwierciadło wód podziemnych zalega
na głębokości 5-20 metrów w rejonie Gryfowa Śląskiego i Ubocza, powyŜej 20
metrów w północnej części gminy. DuŜo płycej zalega woda gruntowa w dolinach
rzek i potoków. Pod warstwą piasków i Ŝwirów woda gruntowa występuje tu na
głębokości od kilkudziesięciu centymetrów do około 2,5 metra. W utworach
krystalicznych przewaŜają wody szczelinowe, a w utworach ilastych w postaci
sączeń.
Prowadzone w stacji w Uboczu pomiary jakości wód podziemnych pokazują, iŜ
jakość wód utrzymuje się w klasie Ib. MoŜna uznać, Ŝe podobnymi parametrami
charakteryzują się wody na terenie całej gminy. Lokalne obniŜenie jakości wód moŜe
wystąpić w rejonach przy składowisku odpadów, dzikich wysypiskach śmieci,
zakładach przemysłowych, np. Fabryki Nawozów Fosforowych w Uboczu .
14
1.1.2. Infrastruktura turystyczna regionu
Infrastruktura turystyczna i jej ocena stanowią kluczowy element budowania
profesjonalnych produktów turystycznych, szczególnie w odniesieniu do
poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki naleŜy ocenić
elementy podstawowej bazy turystycznej, na którą składają się baza noclegowa
i gastronomiczna oraz szeroko rozumiana infrastruktura uzupełniająca (szlaki
turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak
i dostępność komunikacyjna. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność
oraz perspektywy rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w danym
mieście czy regionie.
1.1.2.1.
Baza noclegowa
Baza noclegowa stanowi podstawę turystyki pobytowej. Bazę noclegową turystyki
i wypoczynku w gminie przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 1. Baza noclegowa gminy Gryfów Śląski
NAZWA
ADRES
LICZBA MIEJSC
AGROTURYSTYKA
„ NAD STAWAMI ”
ul. Nad Stawami 1
59-620 Gryfów Śląski
50
AGROTURYSTYKA
„PODSKALE”
Rząsiny 28,
10
AGROTURYSTYKA
„KASZTANEK”
Rząsiny 25,
6
POKOJE
GOŚCINNE ul. Wojska Polskiego,
„WILLE-TRANS”
6
AGROMURENA
ul. Nad Stawami 2,
10 miejsc noclegowych
Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów JST
1.1.2.2.
Baza gastronomiczna
Bazę gastronomiczną na terenie gminy przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 2. Baza gastronomiczna gminy Gryfów Śląski
Nazwa
Adres i telefon
Ilość miejsc
Specjalność
PUB YOY
Rynek
30
Bar piwny
PIZZERIA
„LA STORIA”
Wojska Polskiego 27
50
Pizza
15
Pizza
Kuchnia
chińska
RESTAURACJA-PIZZERIA
„TREVI”
Rynek 14
60
RESTAURACJA
„AVANTI”
Jeleniogórska 7
25
PIZZERIA
„PASJA”
Kolejowa 25
38
Nad Stawami 2
80
Grill
SmaŜalnia
Rynek 30
20
Kuchnia
Polska
BAR SZERY
Wiśniowa 18
10
Bar piwny
BAR-ROśNO
RELAX
Lubańska
–
Fast ford
IMBISS
Jeleniogórska
-
VITANA
Uczniowska 13
20
Fast ford
Bar
piwny
Fast ford
MINI IMBIS
Proszówka 75 A
8
Bar piwny
KLUBO-KAWIARNIA
Proszówka 70
20
Bar piwny
BAR
Krzewie Wielkie 48 a
20
Bar piwny
SMAśALNIA
„MURENA”
BAR
KONSUMPCYJNY
RYB
MLECZNO-
Kuchnia
domowa
Włoskie
Staropolskie
Fusion
Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów JST
1.1.2.3.
Baza paraturystyczna
NiezaleŜnie od rozwoju turystyki na danym obszarze infrastruktura turystyczna
uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). WyróŜnia się: środki
komunikacji danego obszaru turystycznego, urzędy administracyjno-usługowe,
kulturalne, socjalne. Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest
obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią
uŜytkowników.
W Gryfowie istnieje Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, w którego skład wchodzą:
− Gryfowski Ośrodek Kultury,
− Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy
− świetlice wiejskie we wsiach:
Krzewie Wielkie, Młyńsko, Proszówka, Rząsiny, Ubocze, WieŜa, Wolbromów,
− Klub Seniora,
W Gryfowie działa kilka klubów sportowych które reprezentują kilka dyscyplin
sportowych. Są to:
− Gryfowski Klub Sportowy "GRYF",
− Ludowe Zespoły Sportowe:
Ludowy Klub Sportowy „ Zryw” Ubocze
Ludowy Klub Sportowy „ Rolnik” w Rząsinach
Klub Sportowy LZS „Błękitni”
− Uczniowski Klub Sportowy „ Mirkus” w Gryfowie Śląskim
16
− Uczniowski Klub Sportowy Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych
w Gryfowie Śląskim
− Uczniowski Klub Sportowy „ Atleta” w Rząsinach
1.1.2.4.
Dostępność komunikacyjna
1.1.2.4.1.
Infrastruktura drogowa
Drogi przecinające teren gminy stwarzają odpowiednie uwarunkowania dla rozwoju
gospodarczego, pozwalają takŜe na łatwy dojazd do innych ośrodków miejskich
i dogodne skomunikowanie miejscowości wchodzących w skład gminy.
Gryfów leŜy blisko przejść granicznych z Czechami i Niemcami. KrzyŜują się tutaj
waŜne trasy o znaczeniu wojewódzkim, ogólnopolskim i lokalnym.
Przez gminę przebiega łącznie 123,5 km dróg, z tego:
- 5,2 km drogi krajowej nr 30 zwanej „drogą podsudecką” stanowiącą gospodarczą
oś subregionu łączącą najwaŜniejsze jego miasta i przebiegającą od Zgorzelca przez
Lubań, Gryfów Śl., Jelenią Górę, Bolków, Świebodzice, Świdnicę, DzierŜoniów
i Ząbkowice Śląskie.
Sieć dróg na terenie gminy przedstawia się następująco:
- 14,7 km dróg wojewódzkich,
- 40,1 km dróg powiatowych,
- 63,5 km dróg gminnych.
Przez miasto przebiegają drogi:
- droga krajowa nr 30 (Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra)
- droga wojewódzka nr 360 (Gryfów Śląski – Giebułtów)
- droga wojewódzka nr 364 (Gryfów Śląski – Lwówek Śląski – Legnica)
Oraz liczne drogi lokalne m.in. do Leśnej, Lubomierza, Olszyny.
1.1.2.4.2.
Infrastruktura kolejowa
Podstawową siecią komunikacyjną w gminie jest sieć drogowa. Sieć kolejowa
straciła na znaczeniu i obecnie funkcjonują tylko stacja kolejowa w Gryfowie
Śląskim, Uboczu i Młyńsku.
1.1.2.4.3.
Infrastruktura lotnicza/wodna
Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Gryfów Śląski
Międzynarodowy Port Lotniczy we Wrocławiu, odległy około 135 km. Istnieje takŜe
moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w kraju w Katowicach,
Poznaniu oraz za granicą w Pradze (Czechy), Dreźnie i Berlinie (Niemcy).
Na terenie gminy nie istnieje infrastruktura wodna słuŜąca do przewozów towarów
i ludzi.
1.1.3. Dominujące formy turystyki
Na to jakie formy turystyki stają się dominujące na danym obszarze wpływa wiele
czynników. Najistotniejszymi z nich są uwarunkowania demograficzne, infrastruktura
społeczna, infrastruktura techniczna, struktura gospodarcza i uwarunkowania
ekonomiczne oraz atrakcyjność oferty danego miejsca.
17
1.1.3.1.
Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie
Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego zastosować moŜna następujące
wskaźniki: funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do
liczby stałych mieszkańców), intensywności ruchu turystycznego według Schneidera
(relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców), intensywności
ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów do liczby
stałych mieszkańców), wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych
noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających
z noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc
noclegowych do powierzchni w km2), wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja
korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych).
Ze względu na brak dostępnych danych w GUSie1 oraz brak informacji ze strony
gminy, obliczenie tychŜe wskaźników jest niemoŜliwe.
1.1.3.2.
Sezonowość ruchu turystycznego w regionie
Ze względu na występowanie w gminie walorów do uprawiani turystyki
kwalifikowanej – pieszej, rowerowej oraz wodnej – występuje sezonowość. Najwięcej
turystów przybywa w okresach ciepłych, umoŜliwiających korzystanie z turystycznych
walorów.
1.1.3.3.
Modele przyjazdu do regionu
Przyjazd do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów
specjalistycznych na tym obszarze.
DuŜą rolę o przyjeździe odgrywa prezentacja gminy Gryfów Śląski jako
turystycznego obszaru naleŜącego do Związku Gmin Kwisa oraz pozytywne relacje
przekazywane przez znajomych. PrzewaŜająca część odwiedzających przyjeŜdŜa
własnym samochodem, rzadziej autobusem. Dominują przyjazdy grupowe –
z rodziną i przyjaciółmi. Głównymi motywami przyjazdu jest wypoczynek, turystyka
aktywna oraz zwiedzanie.
1.1.3.4.
Postrzeganie regionu
Gmina Gryfów Śląski stanowi obszar bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym.
Świadczą o tym liczne zabytki oraz ciekawe obiekty przyrodnicze. Jednak gminie
Gryfów Śląski potrzebna jest lepsza promocja walorów turystycznych
i zorganizowanie działań marketingowych, które pozwoliłyby wypromować oryginalną
formułę rozwoju turystyki dostosowaną do specyfiki regionu. WaŜną rolę w promocji
gminy spełnia przynaleŜność do Związku Gmin Kwisa – któremu gmina zawdzięcza
pozytywne postrzeganie obszaru. Gmina
znajduje się w pobliŜu znanych,
atrakcyjnych i bogatych regionów turystycznych.
1.1.3.5.
Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region
Struktura społeczno-ekonomiczna stanowi zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na
danym obszarze. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym stopniu
od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności społeczeństwa.
1
GUS nie prowadzi ewidencji turystów przybywających do gminy oraz nocujących ze względu na brak
w gminie obiektu naleŜącego do grupy duŜych obiektów noclegowych.
18
Gminę charakteryzuje zróŜnicowana struktura turystów są to zarówno osoby młode
jak i starsze, płeć takŜe nie gra istotnej roli. W zaleŜności od wieku osoby
odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki, które mają miejsce nie tylko w
samej gminie ale równieŜ w okolicznych miejscowościach. Osoby młodsze częściej
zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku
równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby
starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii i architektury.
Poziom wykształcenia równieŜ ma wpływ na wybór uczestnictwa w konkretnej
imprezie czy formę spędzania czasu. I tak, osoby z wykształceniem niŜszym niŜ
średnie najczęściej uczestniczą w imprezach masowych. Osoby z wykształceniem
średnim równieŜ wybierają imprezy masowe, ale takŜe imprezy artystyczne oraz
turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym wykształceniem preferują przede
wszystkim imprezy artystyczne.
WNIOSKI:
• Sprzyjający klimat oraz atrakcyjne miejsca (punkty widokowe, szlaki rowerowe
i piesze trasy) sprawiają, iŜ gmina to miejsce, do którego warto przybyć w celu
wypoczynkowym,
• Liczne zabytki w gminie świadczą o bogatej historii zapisanej na jej terenach,
• Nie tylko walory przyrodnicze są atrakcją gminy, ale równieŜ znane w całym
regionie cykliczne imprezy, jak np. Kwisonalia, przyciągające liczne grono
turystów i wycieczkowiczów,
• Występujące na obszarze wody to miejsca stwarzające dobrą bazę do
uprawiania wędkarstwa,
• Bazę noclegową stanowią głównie gospodarstwa agroturystyczne – brak
hoteli.
19
1.2.
Gmina Leśna
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina miejsko-wiejska Leśna w powiecie lubańskim zajmuje powierzchnię
104,48 km² (miasto Leśna – 8,66 km², pozostała część gminy 95,82 km²). Gmina
połoŜona jest w południowo - zachodniej części województwa dolnośląskiego, na
Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą. Gmina Leśna graniczy z gminami Platerówka,
Lubań, Olszyna, z miastem Świeradów Zdrój (gminy powiatu lubańskiego) oraz
gminami Gryfów Śląski i Mirsk z powiatu lwóweckiego, a takŜe z Republiką Czeską.
Gmina Leśna połoŜona jest w zachodniej części Bloku Przedsudeckiego,
w mezoregionie Pogórza Izerskiego.
Na terenie gminy moŜna wydzielić następujące mikroregiony:
− Przedgórze Izerskie (południowa część gminy),
− Wzgórza Zalipiańskie (północno-zachodnia część gminy),
− Dolina Kwisy (północno-środkowa część gminy),
− Wzniesienia Radoniowskie (północno-wschodnia część gminy).
W skład gminy wchodzą sołectwa: Bartoszówka, Grabiszyce (obejmuje Grabiszyce
Dolne, Grabiszyce Górne i Grabiszyce Średnie), Kościelniki Górne, Kościelniki
Średnie, Miłoszów, Pobiedna, Smolnik, Stankowice, Szyszkowa, Świecie, Wolimierz,
Zacisze, Złotniki Lubańskie, Złoty Potok oraz miejscowości bez statusu sołectwa:
Kościelniki Górne-Janówka, Smolnik-Jurków, Stankowice-Sucha.
20
1.2.1.2.
Walory turystyczne
1.2.1.2.1.
Walory wypoczynkowe stanowią jeden z waŜniejszych elementów przyciągających
turystów w ten region. Taki rodzaj turystyki słuŜy przede wszystkim odpoczynkowi od
wielkomiejskiego zgiełku, regeneracji zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu.
W grupie walorów wypoczynkowych wyróŜnić moŜna zespół cech niezbędnych,
których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku oraz zespół cech
korzystnych podnoszących wartości wypoczynkowe terenu. Do pierwszych zaliczyć
moŜna czyste powietrze (wolne od zanieczyszczeń), ciszę, niski stopień urbanizacji,
występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań
klimatycznych. Do cech korzystnych zakwalifikować moŜna szczególnie walory
wypoczynkowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku,
przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich, wodnych oraz przydatność
wód do kąpieli i sportów wodnych.
1.2.1.2.2.
Obszar gminy naleŜy do jednego z atrakcyjniejszych obszarów turystycznych
województwa dolnośląskiego.
Największym atutem gminy jest jej rekreacyjny charakter – co zapewnia bezpośredni
dostęp do lasów, gór oraz wody (rzeka Kwisa i 2 zbiorniki zaporowe). Ta
róŜnorodność stwarza doskonałe warunki do rozwoju turystyki na terenie gminy,
moŜna uprawiać sporty wodne m.in. kajakarstwo, wioślarstwo, Ŝeglarstwo i szeroko
pojętą rekreację nad wodą. Szczególną rolę odgrywa tu kajakarstwo górskie – na
rzece Kwisie zorganizowano tor slalomowy dla kajakarzy. Jest to jedyny obiekt na
Dolnym Śląsku umoŜliwiający uprawianie tej dyscypliny.
ZróŜnicowane ukształtowanie terenu na obszarze gminy sprzyja takŜe uprawianiu
turystyki pieszej. Przez gminę przebiega kilka szlaków turystycznych, które
udostępniają waŜniejsze obiekty kultury.
Największą atrakcją turystyczną gminy jest przepięknie połoŜony zamek Czocha,
który obecnie jest popularnym obiektem hotelowym. Pobyty na zamku uatrakcyjniają
częste imprezy plenerowe z pokazami walk rycerskich i występami zespołów muzyki
dawnej i kameralnej. W rozwijaniu działalności kulturalnej i sportowej na terenie
gminy przyczynia się Ośrodek Kultury i Sportu. Od ponad 20 lat działa tu jedyna
w całej zachodniej Polsce sekcja kajakarstwa górskiego – obecnie pod nazwą
Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy „Kwisa”. Jego zawodnicy swoje umiejętności
zdobywają pływając na jednym z najlepszych w naszym kraju, pięknie połoŜonym
w przełomie rzeki Kwisy, torze kajakowym. Wychowankowie sekcji stanowiący
czołówkę polskich slalomistów, corocznie zdobywają mistrzowskie tytuły w imprezach
krajowych i zagranicznych. Cyklicznie latem organizowane są Ogólnopolska
Olimpiada MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym oraz międzynarodowy „Puchar Kwisy”
w kajakarstwie górskim. Wzbudzają one wielkie zainteresowanie kibiców
i goszczących w Leśnej turystów. Ci, którzy chcą poznać smak pływania kajakiem po
górskiej rzece mogą to uczynić pod okiem wykwalifikowanych instruktorów
leśniańskiej sekcji.
W mieście i gminie Leśna odbywa się szereg imprez kulturalnych i sportowych.
NajwaŜniejsze z nich to: TAMA – muzyczny Międzynarodowy Festiwal Coverów,
Kwisy”
Ogólnopolska Olimpiada MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym, „Puchar
21
w kajakarstwie górskim, Międzynarodowy Turniej Orki Konnej, Wielka Gonitwa
Chłopska (ogólnopolskie zawody konne), Międzynarodowy Abstynencki Festiwal
Muzyczny, Dni Zamku "Czocha", Zawody o Puchar Burmistrza Leśnej, Wyścigi
Rowerowe, Sportowe Turnieje - "Ze sportem na ty", Bieg na orientację, Mistrz
warcabów, Turniej tenisa stołowego.
Władze Miasta i Gminy Leśna podpisały umowy partnerskie z następującymi
gminami z zagranicy: Leutersdorf z Niemiec, Horni Rasnice, Dolni Rasnice Nowe
Mesto pod Smrkem i Jindrichovice pod Smrkem z Czech oraz Fundacją (PPL)
Program Pomocy Leśnej z Heemstede w Holandii. Gmina posiada 34 obiekty
wpisane do rejestru zabytków, poza tym 449 obiektów posiadających cenne walory
kulturowe – najcenniejsze z nich zlokalizowane w Pobiednej i w Wolimierzu.
Na uwagę zasługują teŜ liczne stanowiska archeologiczne, szczególnie interesujące
wytypowano do ekspozycji terenowej – zamek Czocha i szubienica w Stankowicach
oraz zamek w Świeciu.
Zamek "Czocha" Hotel
PołoŜony na wysokim cyplu skalnym w zakolu rzeki Kwisy - Zalew Leśniański.
Powstał jako czeska warownia graniczna, na granicy śląsko-czeskiej. Od 1329 r.
naleŜał do Henryka I Jaworskiego. Później do rycerskich rodów śląskich. W XVI w.
został przebudowany w stylu renesansowym. Dzisiejszy kształt zamkowi nadano
w 1909 - 1914 r. dokonując rekonstrukcji i przebudowy. Atrakcyjnie połoŜony jest
duŜą atrakcją Leśnej. Znajduje się w nim równieŜ część muzealna przeznaczona do
zwiedzania.
Zalew Leśniańsko - Złotnicki
W przełomowej dolinie rzeki Kwisy między Gryfowem Śląskim a Leśną połoŜony jest
jeden z największych i najpiękniejszych terenów rekreacyjnych na Dolnym Śląsku.
Zalewy te powstały w wyniku spiętrzenia wody rzeki Kwisy. Na uwagę zasługują
zapory wodne oraz tunele na zaporze Złotnickiej. Główne przeznaczenie zbiorników
to energetyczne i retencyjne. Oba zbiorniki wodne obfitują w ryby, co stanowi duŜą
atrakcję dla wędkarzy. Są wymarzonym terenem do uprawiania sportów wodnych
oraz biwakowania.
"Sztolnie"
Na obrzeŜach miasta Leśna, w kierunku Świeradowa znajdują się sztuczne groty,
wybudowane w czasie II wojny światowej przez więźniów obozu koncentracyjnego.
Sztolnie w Leśnej w ramach programu Natura 2000 wpisane są na listę specjalnych
obszarów ochrony siedlisk. Zajmują powierzchnię 0,5 km². Obszar ostoi obejmuje
dwa zespoły sztolni Boborowo i Leśna. Sztolnie są miejscem zimowania, słuŜą jako
kwatery przejściowe i miejsca godowe dla wielu unikatowych gatunków nietoperzy.
Na terenie gminy Leśna odbywają się cykliczne imprezy kulturalno-sportowe i naleŜą
do nich:
− TAMA – cykl imprez plenerowych,
− Dni Zamku Czocha,
− Międzynarodowy Abstynencki Festiwal Muzyczny
− Międzynarodowy Turniej Orki Konnej,
− Wielka Gonitwa Chłopska (ogólnopolskie zawody konne),
Organizowane są równieŜ imprezy sportowe o znaczeniu krajowym i gminnym:
− Ogólnopolską Olimpiadę MłodzieŜy w Slalomie Kajakowym;
− Międzynarodowy Puchar Kwisy w kajakarstwie górskim;
22
− Mistrzostw Polski Seniorów w Kajak Polo.
Zlokalizowany na rzece Kwisie tor slalomowy kajakarstwa górskiego – jest jedynym
tego typu obiektem na Dolnym Śląsku i w całej południowo-zachodniej części Polski.
UmoŜliwia on uprawianie tej oryginalnej dyscypliny sportu - w mieście, od 24 lat
działa sekcja kajakarstwa górskiego, będąca chlubą gminy.
1.2.1.2.3.
Turystyczny Szlak Rowerowy
Przez teren miasta i gminy Leśna przebiegają oznakowane szlaki rowerowe. Główną
osią jest euroregionalny szlak rowerowy ER-7 biegnący z Görlitz do ŚwieradowaZdroju. Jest to trasa niezwykle urozmaicona pod względem widokowym
i poznawczym, przebiegająca w pobliŜu najciekawszych obiektów zabytkowych,
turystycznych i przyrodniczych. Uzupełnieniem tej trasy są oznakowane róŜnymi
kolorami szlaki rowerowe przebiegające przez atrakcyjne miejsca gminy. Informacje
o przebiegu szlaków rowerowych umieszczone są na mapie turystycznej: „Gmina
Leśna-szlakiem wygasłych wulkanów” oraz na tablicach informacyjnych ustawionych
na terenie całej gminy. Szczegółowy przebieg poszczególnych tras rowerowych oraz
inne niezbędne informacje dla rowerzystów umieszczone są na stronie internetowej
Gminy Leśna (www.lesna.pl) w zakładce rowery.
Szlaki rowerowe gminy Leśna łączą się z trasami rowerowymi w Republice Czeskiej
i UmoŜliwiają uprawianie turystyki rowerowej po Pogórzu i Górach Izerskich.
Przyczyniają się teŜ do poznawania walorów przyrodniczych i atrakcji turystycznych
naszych południowych sąsiadów. Od momentu wejścia Polski do strefy Schengen
wycieczki rowerowe po terenach przygranicznych stały się jeszcze bardziej
atrakcyjne umoŜliwiając dotarcie do miejsc nieosiągalnych wcześniej.
Krótka charakterystyka oznakowanych tras rowerowych na terenie gminy Leśna:
Trasa Nr 1 – Leśna – stoŜki wulkaniczne: Perkuna i Światowida – Miłoszów
Długość trasy: 11 km;
Trasa Nr 2 – Leśna – Smolnik – Szyszkowa – Kościelniki Średnie – Janówka –
BoŜkowice – Leśna
Trasa Nr 3 – Leśna tzw.”Droga Giebułtowska” – Stankowice – Augustów
Długość trasy: 7 km z Leśnej do Augustowa, powrót do Leśnej przez Świecie: 10,5
km, przez Zacisze, Złotniki Lubańskie: 12 km, szlakiem rowerowym ER-7: 10 km;
Trasa Nr 4 – Leśna – „Orle Skały” Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” – zapora na
Jeziorze Leśniańskim – Leśna
Długość trasy: 6,5 km;
Trasa Nr 5 – Leśna tzw. „piaskownia” – Miłoszów – Świecie – Wola Sokołowska –
Pobiedna – Leśna
Trasa Nr 6 – Główny szlak rowerowy ER-7: Görlitz - Świeradów-Zdrój, przez teren
Gminy Leśna przebiega przez następujące miejscowości: Grabiszyce Średnie –
Miłoszów – Leśna – Stankowice
Długość trasy: 19 km (na terenie gminy)
Trasa Nr 7 – tzw. „zerwany most” w Stankowicach – Stankowice
Długość trasy: 5 km.
Szlak kajakarstwa górskiego
23
W Leśnej od ponad 20 lat działa jedyna w całej zachodniej Polsce sekcja
kajakarstwa górskiego – obecnie Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy „Kwisa”. Jego
zawodnicy swoje umiejętności zdobywają pływając na jednym z najlepszych
w naszym kraju, pięknie połoŜonym w przełomie rzeki Kwisy, torze slalomowym.
Wychowankowie sekcji stanowiący czołówkę polskich slalomistów, corocznie
zdobywają mistrzowskie tytuły w imprezach krajowych i zagranicznych. Cyklicznie
latem organizowane są międzynarodowe i krajowe zawody kajakowe i w kajak-polo
Wzbudzają one wielkie zainteresowanie kibiców i goszczących w Leśnej turystów. Ci,
którzy chcą poznać smak pływania kajakiem po górskiej rzece mogą to uczynić pod
okiem wykwalifikowanych instruktorów leśniańskiej sekcji.
1.2.1.3.
KLIMAT
Klimat obszaru gminy Leśna kształtuje się pod wpływem mas powietrza
napływających znad Atlantyku i Skandynawii, rzadziej znad północnej Afryki
i południowej Europy. Jest to zatem klimat o dominujących cechach oceanicznych,
umiarkowanie chłodny i wilgotny. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń,
najcieplejszym lipiec, przy czym rozkład temperatur pozostaje w związku
z wysokością: przeciętnie co 100 m temperatura obniŜa się o 0,5ºC. Suma opadu
rocznego wynosi od 870 do 1020 mm. Maksimum opadowe wypada w lipcu,
minimum w lutym. Śnieg utrzymuje się około 50 dni. Dominują wiatry zachodnie:
zimą z południowego zachodu, latem z północnego zachodu.
Najkorzystniejsze warunki pogodowe panują we wrześniu i w lutym - marcu. Średnia
roczna temperatura powietrza wynosi 6,4ºC. Okres wegetacyjny trwa tu około 30
tygodni.
FLORA
Lasy i tereny zadrzewione zajmują powierzchnię 2 608 ha, co stanowi około 23%
obszaru miasta i gminy, średnia dla kraju wynosi 28,6%.
Struktura własności terenów leśnych przedstawia się następująco:
− Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Świeradów – 2414 ha
− Lasy prywatne – 74 ha
− Lasy AWRSP – 71 ha
− Lasy Skarbu Państwa – Starosta – 6 ha
− Lasy Skarbu Państwa – inne – 5ha (w tym 4 ha Wojskowa Agencja
Mieszkaniowa)
− Lasy komunalne – 7 ha
− Lasy inne – 31 ha
Jak widać z powyŜszego zestawienia lasy państwowe w stosunku do powierzchni
leśnej gminy stanowią 92%, lasy prywatne zaś 2%.
Obszary prawnie chronione:
Pomniki przyrody:
Na terenie miasta i gminy Leśna znajduje się 14 pomników przyrody, z czego 12
dotyczy przyrody oŜywionej, a 2 - nieoŜywionej.
Pomniki przyrody oŜywionej to drzewa, które wyróŜniają się z otoczenia ciekawą
formą, rozmiarami czy wiekiem. Kilka znajduje się na terenie przedszkola w obrębie
Smolnik, inne wokół zamku ,,Czocha" w Stankowicach - Suchej. Trzy szczególnie
atrakcyjne pomniki przyrody oŜywionej znajdują się na terenie miasta Leśna.
Dwa obiekty są pomnikami przyrody nieoŜywionej. Są nimi wulkaniczne stoŜki
zbudowane ze skały bazaltowej, połoŜone na terenie sołectw wiejskich: Smolnik
24
(StoŜek Perkuna) i Miłoszów (StoŜek Światowida), w odległości około 800 m od
siebie. Dokładne zestawienie przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 3. Pomniki przyrody w gminie Leśna
Leśna – ul. Świerczewskiego 42 750 m w
kierunku
Miłoszowa
(w
parku
obok
przedszkola, przy ogrodzeniu, 3 m od ulicy)
Leśna – Świerczewskiego 4, z Rynku 50 m
w kierunku Miłoszowa, między wejściami 4C
i 4D
Stankowice – ogród z kamienną altaną
przed wejściem (50 m) od zamku Czocha (po
prawej stronie)
Leśna – ul. Świerczewskiego 42, 750 m w
kierunku
Miłoszowa
(w parku
obok
przedszkola – 12 m od części naroŜnej
budynku obok piaskownicy)
Leśna – ul. Świerczewskiego 42750 m w
kierunku
Miłoszowa
(w parku
obok
budynku)
Stankowice – wschodnia część parku przy
zamku Czocha, na wysokości drugiej
przypory od strony północnej
kierunku
Miłoszowa
(w parku
obok
budynku)
Leśna - ul. Świerczewskiego 14250 m w
kierunku
Miłoszowa
(w parku
obok
nieczynnego Ŝłobka, przy ogrodzeniu i
bramie posesji)
kierunku
Miłoszowa
(w parku
obok
przedszkola, w naroŜniku ogrodzenia, 80 m
od budynku, 2,5 m od ulicy)
Choinka kanadyjska
Cis pospolity
Cis pospolity
Cyprysik groszkowy
Sosna wejmutka
Bluszcz pospolity
Buk pospolity
Dąb czerwony
Dąb szypułkowy
Klon jawor
Leśna – ul. Kościuszki 9 przy szkole
podstawowej nr 1 w naroŜniku ogrodzenia
(mur i siatka) 20 m od budynku szkoły
Lipa szerokolistna
Stankowice – ok. 2 km od Leśnej, 250 m od
stacji paliw, 750 m od zamku Czocha (po
lewej stronie na ostrym zakręcie drogi)
Miłorząb dwuklapowy, miłorząb japoński
Stankowice – ogród z kamienną altaną
przed wejściem (50 m) do zamku Czocha (po
prawej stronie)
Skała bazaltowa – stoŜek wulkaniczny Miłoszów - ok. 2,3 km na południowy
StoŜek Perkuna
zachód od stacji kolejowej Leśna
Skała bazaltowa – stoŜek wulkaniczny Miłoszów - ok. 3 km na południowy zachód
StoŜek Światowida
od stacji kolejowej Leśna
Źródło: Urząd Miejski w Leśnej
25
Obszary wartościowe pod względem przyrodniczym i zasługujące na ochronę:
− Las Miłoszowski i Góra Bobrzycka - 380 ha
− Kompleks Leśny i Dolina Potoku Bruśnik - 210 ha
− Przełomowy odcinek Kwisy - 175 ha
− Wąwóz Kwisy koło Złotników Lubańskich - 102 ha
− Wulkany - 125 ha
− Łąki koło Pobiednej - 57 ha
− Dolina Grabiszówki - 38 ha
− Las Bukowy na Górze Liściastej - 25 ha.
Planuje się teŜ utworzenie Leśniańsko – Złotnickiego Parku Krajobrazowego wokół
jezior zaporowych na rzece Kwisie. Na terenie gminy Leśna jego obszar liczyłby
około 800 hektarów powierzchni, a zajmowałby fragmenty Kościelnik Górnych,
Złotnik Lubańskich, Złotego Potoku i miasta Leśnej.
GLEBY
Występuje zdecydowana przewaga gleb średnich (IV klasa) - 54,5% powierzchni
uŜytków rolnych i dobrych (III klasa) - 37,2% w gminie.
Najlepsze gleby występują we wsi: Grabiszyce Dolne (81,34% gleb klasy II i III),
Kościelnik Górny, Kościelnik Średni i Szyszkowa (76,05%gleb klasy II i III). NajniŜszy
wskaźnik bonitacji gleb w gminie występuje we wsiach: Świecie (95,48% gleb IV-VI
klasy), Pobiedna (91,71% gleb IV-VI klasy), Stankowice i Wolimierz.
Występują tu gleby górnostokowe, o duŜej zawartości szkieletu skalnego, zaliczane
do górskich kompleksów: zboŜowo-ziemniaczanego i owsiano-pastewnego.
W północnej części spotyka się kompleks zboŜowy górski i rzadziej pszenny górski.
Wartość bonitacyjna gleb w gminie przedstawia się następująco:
Gleby klasy II - 94,26 ha (1,39 %)
Gleby klasy III - 2521,58 ha (37,19 %)
Gleby klasy IV - 3696,96 ha (54,53%)
Gleby klasy V - 442,88 ha (6,53%)
Gleby klasy VI - 23,91 ha (0,35%)
WODY
Obszar całej gminy leŜy w dorzeczu górnego odcinka rzeki Kwisy. Charakteryzuje się
ona duŜą zmiennością przepływu wód spowodowaną gwałtownymi i długotrwałymi
opadami latem oraz szybkim topnieniem śniegów wiosną , co stwarza
niebezpieczeństwo powodzi. W celu zapobiegania powodziom wybudowano
2 zbiorniki retencyjne na rzece: Leśniański i Złotnicki. Zbiorniki te ze względu na
przypisane im funkcje winny podlegać szczególnej ochronie.
Na terenie gminy Leśna Kwisę zasila szereg potoków – największymi z nich są
dopływy lewobrzeŜne: Bruśnik, Miłoszowski Potok i Grabiszówka. Wszystkie cieki
wodne wraz z ich licznymi dopływami mają charakter rzek górskich. Wymienione
cieki stanowią jednocześnie urządzenia melioracji podstawowych.
Na terenie gminy Leśna zlokalizowane są 4 najwaŜniejsze cieki – Złotniczka,
Bruśnik, Grabieszówka, Miłoszówka oraz wały przeciwpowodziowe (2,1 km). Łączna
długość cieków w gminie wynosi 27,2 km.
26
1.2.2.1.
Baza noclegowa
Odwiedzający tereny leśniańskie mogą dziś korzystać z licznych hoteli, pensjonatów,
ośrodków wczasowych, kwater agroturystycznych, które oferują turystom, oprócz
bazy noclegowej, aktywne formy wypoczynku. Największą atrakcją turystyczną
gminy jest przepięknie połoŜony zamek Czocha, który obecnie jest popularnym
obiektem hotelowym.
Na terenie gminy funkcjonuje kilka gospodarstw agroturystycznych oferujących
łącznie 67 miejsc noclegowych. Oprócz bazy noclegowej oferują one aktywne formy
wypoczynku, jak imprezy plenerowe, wędkowanie, ogniska i piesze wędrówki.
Rozwój turystyki wspomagany jest przez rozwój bazy noclegowej, gmina oferuje na
dzień dzisiejszy około 267 miejsc noclegowych w całorocznych i 277 okresowych
ośrodkach wczasowych oraz gospodarstwach agroturystycznych. Baza noclegowa
w gminie jest reprezentowana głównie cztery całoroczne obiekty noclegowe:
− Zamek „Czocha” w Stankowicach
− Hotel „Leliwa” w Leśnej
− Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy "Złoty Sen" w Złotnikach Lubańskich
− Ośrodek Wypoczynkowy „Baworowa” w Leśnej
Znajduje się teŜ kilka ośrodków sezonowych o łącznej liczbie ok. 300 miejsc.
Tabela 4. Baza noclegowa w gminie Leśna w 2008 roku
NAZWA
Wolimierz
133
LICZBA MIEJSC
NOCLEGOWYCH
8
Podgórna
23
6
Wolimierz
50
15
Wolimierz
155
22
Wolimierz
4
10
Stankowice-Sucha
11
30
Miłoszów
Grabiszyce Górne
43
23
14
6
Świecie
Rynek
92
8
10
40
Wolimierz
129
20
Stankowice
Stankowice - Sucha
54
6
111
MIEJSCOWOŚĆ, ULICA
Czerwony Dom
„Pod Topolami” Franciszka
Gawkowska
Gospodarstwo Agroturystyczne " Na
Starej Skibie"
Gościnny Dom Przysłupowy
"EDUCARE" Dagmar, Ursula Muller
Gospodarstwo Agroturystyczne „U
Wioli” Wioletta i Ryszard Sosnowscy
"Gościniec u Buckich" Sudeckie
Gospodarstwo Agroturystyczne Jerzy
Bucki
Andrzej Chudziński, Katarzyna
Wójtowicz "Farma pod Wulkanem"
Andrzej Szeremet "Lulandia"
Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne
"Bikówka" Justyna i Dariusz Bik
Hotel "Leliwa**"
Gospodarstwo Agroturystyczne
"Alchemik"
Monika Fijałkowska-Mokosa
Gospodarstwo agroturystyczne
Krzysztof Rozenbajger
Ośrodek Szkoleniowo –
NR DOMU
27
Wypoczynkowy "Zamek Czocha"
Ośrodek Szkoleniowo –
Wypoczynkowy "Złoty Sen"
Złotniki Lubańskie
100
Złoty Potok Resort
Złoty Potok
42
40-80
Ośrodek Wczasowy "Baworowa"
Baworowo
100
140
Ilona Cichoń
Złoty Potok
21
4
„HUSKY FARM”
Wolimierz
51
20
Gospodarstwo Agroturystyczne „Na
Wzgórzu” Magdalena Kuźniarz
Wolimierz
191
12
Agroturystyka u Ronalda
Stankowice
111
Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów dostarczonych przez JST Subregionu
1.2.2.2.
Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna jest drugim, obok bazy noclegowej, podstawowym elementem
infrastruktury turystycznej. DuŜe znaczenie mają usługi świadczone przez
indywidualnych restauratorów. Do obiektów gastronomicznych w gminie naleŜą:
NAZWA
KOD
POCZTA
MIEJSCOWOŚĆ,
ULICA
Bar - Pizzeria "Toscana" Dariusz
Twardowski
59-820
Leśna
Rynek
Bar "Piekiełko" Dorota Bielecka
59-820
Leśna
Kochanowskiego
Bar "Top"
59-820
Leśna
Grabiszyce Górne
Bar „Olimp”
59-820
Leśna
Rynek
Kawiarnia - Ośrodek "Złoty Sen"
59-820
Leśna
Restauracja „Leliwa”
59-820
Leśna
Rynek
Kawiarnia "Zamek Czocha"
59-820
Leśna
Stankowice-Sucha
Mini Bar Janina Bucka
59-820
Leśna
Czocha
Pawilon Gastronomiczny Henryk
Dudziński
59-820
Leśna
Miłoszów
Pizzeria "Magic"
59-820
Leśna
Miłoszów
Restauracja Zamek Czocha
59-820
Leśna
Stankowice-Sucha
Zamek Czocha "Bar"
59-820
Leśna
Stankowice-Sucha
Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów dostarczonych przez JST Subregionu
1.2.2.3.
NR
DOMU
9
16
1
16
8
2
17
5
2
2
Na terenie miasta i gmina Leśna podstawową jednostką kulturalną jest Ośrodek
Kultury i Sportu, w skład którego wchodzą następujące placówki:
− Dom Kultury w Leśnej
− Wiejski Dom Kultury w Stanowicach
− Wiejski Dom Kultury w Grabiszycach
− Filia Biblioteki w Pobiednej
− Filia Biblioteki w Kościelniku
− Biblioteka Publiczna w Leśnej.
− Basen w Leśnej
− Stadion sportowy w Leśnej
− Boiska sportowe w Pobiednej i Szyszkowej
W zakresie kultury fizycznej, sportu i rekreacji miasto dla swoich mieszkańców
oferuje ponadto moŜliwość uprawnia sportu w Ludowo-Uczniowskim Klubie
Sportowym „Kwisa”, Miejsko-Gminnym Klubie Sportowym „Włókniarz”, w Klubie
śeglarskim „Izery” oraz w Zespołach Ludowych w Pobiednej, Świeciu,
28
Obiekty sportowe w gminie:
− Tor slalomowy kajakarstwa górskiego na rzece Kwisie
− Stadion miejski
− Basen kąpielowy
− Zespół boisk w O.W. „Baworowa”
− Hala sportowa przy S.P. w Smolniku
− Boiska sportowe (trawiaste z zapleczem) w Leśnej, Świeciu, Pobiednej,
Miłoszowie – korzystanie po uzgodnieniu z klubami sportowymi.
Do pozostałych atrakcji w gminie naleŜą:
− Tor kajakowy na rzece Kwisie, Leśna, ul. Reja 3 – LUKS „Kwisa” Leśna – cały
rok
− Husky Farm – Wolimierz – nauka jazdy zaprzęgami z psami husky – cały rok
− Jazdy konne, skoki konne przez przeszkody na torze – Złoty Potok – cały rok
− Kąpielisko i plaŜa z wypoŜyczaniem sprzętu pływającego – Czocha (Jezioro
Leśniańskie) i Klub śeglarski „Izery” koło Stankowic – w sezonie letnim.
Większość gestorów turystyki z Gminy Leśna oferuje zintegrowany pakiet usług
turystycznych w ramach ŁuŜyckiej Karty Turystycznej (www.lkt.com.pl) ,
funkcjonującej na terenie Powiatu Lubańskiego.
1.2.2.4.
1.2.2.4.1.
W gminie Leśna jest 51,3 km dróg powiatowych, w tym 4 km o nawierzchni
tłuczniowej, długość dróg gminnych wynosi 62 km, w tym 11 km dróg o nawierzchni
asfaltowej (łącznie z ulicami miejskim). Pozostałe drogi to drogi tłuczniowe. W gminie
brak jest połączeń kolejowych.
Na sieć komunikacyjną gminy składają się:
− Drogi wojewódzkie - 3
− Drogi powiatowe - 11
− Drogi gminne
Drogi wojewódzkie mają w gminie długość 28,4 km:
− Nr 358 Włosień – Leśna – Czerniawa Zdrój
− Nr 359 Lubań – Leśna
− Nr 360 Gryfów Śląski – Giebułtów - granica państwa.
Drogi powiatowe w gminie o długości 47,3 km :
− Nr 12366 Leśna – Złotniki Lubańskie – droga nr 360.
− Leśna – Miłoszów – granica państwa
− Nr 12370 Miłoszów – Grabiszyce
− Nr 12378 Złoty Potok – Zacisze
− Odcinek drogi nr 12346 Wola Sokołowska – Pobiedna
− Odcinek drogi nr 12363 Stankowice – droga 360
Drogi gminne w gminie mają długość 73 km.
Planowane inwestycje dotyczą modernizacji wybranych ciągów drogowych oraz
budowy nowych odcinków – przede wszystkim dróg wylotowych z Leśnej w kierunku
Lubania, Pobiednej i Miłoszowa.
Na terenie Miasta i Gminy Leśna znajduje się przejście graniczne w Miłoszowie.
29
1.2.2.4.2.
Do Leśnej prowadzi linia kolejowa nr 337 obecnie uŜywana dla ruchu towarowego.
Stacja została zamknięta na początku lat dziewięćdziesiątych. Budynek stacji został
adaptowany do innych celów, a plac przed dworcem został przekształcony
w dworzec autobusowy. W 2008 roku reaktywowano na tej linii przewozy towarowe.
1.2.2.4.3.
NajbliŜszym krajowym międzynarodowym lotniskiem, z którego korzystają najczęściej
mieszkańcy to port Wrocław – Strachowice oddalone o około 151 km (ok. 140 minut)
od Leśnej. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu
lotniczego w Katowicach. W związku z bliskim połoŜeniem przy granicy mieszkańcy
gminy mogą skorzystać z portów lotniczych w Dreźnie (Niemcy), w Pradze (Czechy)
oraz w Berlinie (Niemcy).
1.2.3.1.
Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w gminie zastosować moŜna
następujące wskaźniki:
- funkcji turystycznych Baretje’a (relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych
mieszkańców),
- intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających
z noclegów do liczby stałych mieszkańców),
- intensywności ruchu turystycznego według Charvata (relacja udzielonych noclegów
do liczby stałych mieszkańców),
- wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczby
miejsc noclegowych),
- gęstości ruchu (relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2),
- gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2),
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby
miejsc noclegowych).
Wskaźniki dla gminy Leśna z roku 2007 przedstawiają się następująco (w nawiasach
podano wskaźniki dla miasta Leśna):
- funkcji turystycznych Baretje’a – 4,3 (4,1)
- intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 143,3 (47,9)
- intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 299,8 (104,4)
- wykorzystania pojemności noclegowej – 69,4 (25,6)
- gęstości ruchu – 147,5 (256,5)
- gęstość bazy noclegowej – 4,4 (22,7)
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 33,2 (11,7)
30
1.2.3.2.
Ze względu na walory przyrodnicze, kulturalne i turystyczne największy ruch
turystyczny odnotowuje się w miesiącach letnich kiedy moŜliwy jest wypoczynek
i czynna rekreacja. W miesiącach jesienno - zimowych przyjazdy turystów jest
mniejszy, przybywają oni w tym czasie między innymi ze względu na odbywające się
imprezy.
1.2.3.3.
Model przyjazdu do gminy moŜna określić jako typowo rekreacyjno-turystyczny.
Gmina jest przede wszystkim celem zabawy, rozrywki i turystyki, a takŜe celem
spotkań z historią (np. ciekawa historia Zamku Czocha).
Na trenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna, rodzinna, oraz
w grupach zorganizowanych. Dotyczy to zarówno uczestnictwa w wydarzeniach
kulturalnych czy imprezach masowych, jak i korzystania z walorów specjalistycznych
gminy.
Czas pobytu jest z reguły ściśle związany z długością trwania konkretnej imprezy
i wynosi od jednego do dwóch dni. Wypoczynek wakacyjny trwa zazwyczaj około od
7 do 10 dni.
1.2.3.4.
Obszar gminy naleŜy do jednego z atrakcyjniejszych obszarów turystycznych
województwa dolnośląskiego. Największym atutem gminy jest jej rekreacyjny
charakter – co zapewnia bezpośredni dostęp do lasów, gór oraz wody (rzeka Kwisa
i 2 zbiorniki zaporowe). Obie zapory do dziś stanowią niezwykłą atrakcję dla
wszystkich turystów a okalające je tereny są wymarzonym miejscem do letniego
wypoczynku. Ich specyfika pozwala na uprawianie m.in. sportów wodnych
w szerokim zakresie oraz doskonały relaks, chociaŜby poprzez wędkowanie.
1.2.3.5.
Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Na
analizowanym obszarze osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami
kulturalnymi oraz masowymi. Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają
imprezy masowe i artystyczne, natomiast osoby starsze rzadziej uczestniczą w tego
typu wydarzeniach. Korzystanie z walorów specjalistycznych – będące wcześniej
domeną przewaŜnie osób młodych – staje się powoli niezaleŜne od wieku, chociaŜ
nadal widać znaczną przewagę osób młodych i w średnim wieku.
Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu na
teren gminy przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni.
Znaczącym czynnikiem wpływającym na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie
czy na formę spędzania czasu jest takŜe wykształcenie. I tak, osoby
z wykształceniem niŜszym niŜ średnie najczęściej uczestniczą w imprezach
masowych. Osoby z wykształceniem średnim równieŜ wybierają imprezy masowe,
ale takŜe imprezy artystyczne oraz turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym
31
wykształceniem preferują przede wszystkim imprezy artystyczne. Poziom
wykształcenia nie wpływa istotnie na korzystanie z obiektów rekreacyjnych.
Struktura ekonomiczna turystów przyjeŜdŜających do gminy uzaleŜniona jest od
takich czynników jak cena noclegu, wyŜywienia, koszt dojazdu i pobytu (bilety, karty
wstępu, pamiątki). Wielu turystów korzysta ze zintegrowanego systemu obsługi gości
w ramach funkcjonującej na terenie gminy ŁuŜyckiej karty Turystycznej.
WNIOSKI:
• Gmina znana jest z rekreacyjnego charakteru, co idealnie przyczynia się do
rozwoju turystycznego,
• Magnesem przyciągającym turystów jest Zamek Czocha,
• Imprezy organizowane w gminie mają charakter regionalny, krajowy a nawet
międzynarodowy,
• Baza noclegowa gminy jest rozwinięta, i podobnie jak baza gastronomiczna
spełnia oczekiwania przyjezdnych,
• Baza gastronomiczna i noclegowa umiejscowiona jest na całym obszarze
gminy,
• Dobre połączenie komunikacyjne sprzyja rozwojowi turystycznemu.
32
1.3.
Gmina Lubomierz
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina Lubomierz połoŜona jest w województwie dolnośląskim, w powiecie
lwóweckim, na Pogórzu Izerskim, rozciągająca się pomiędzy Wzgórzami
Rębiszowskimi, Radoniowskimi i Radomickimi. Występują tu doliny przełomowe
Bobru, Kwisy, Srebrnej, Kózki i Oldzy. Takie ukształtowanie terenu powoduje, Ŝe
prawie kaŜde wzgórze jest doskonałym punktem widokowym na obszar gminy oraz
pasmo górskie Karkonoszy i Gór Izerskich.
Od siedziby województwa gmina Lubomierz jest odległa o ok. 120 km.
Gmina Lubomierz zajmuje powierzchnię 130,39 km2, z tego 68% zajmują uŜytki rolne
i 24% uŜytki leśne.
Miasto i Gmina Lubomierz obejmuje jednostki Pogórza Izerskiego, wśród których pod
względem krajobrazowym na wyróŜnienie zasługują: Wzgórza Radomickie oraz
Wzniesienie Radoniowskie. Pierwsze z nich stanowią obszar o zróŜnicowanej
morfologii, utworzony przez kopulaste wzgórza, urozmaicone dolinami często
o charakterze wciosowym i przełomowym. Jest on atrakcyjny krajobrazowo, a jego
walory estetyczne podnoszą dobrze zachowane kompleksy leśne. Drugie – wyróŜnia
występowanie płaskich i łagodnych pagórków oraz sieć niewielkich dolin o wyraźnych
i stromych zboczach.
1.3.1.2.
Walory turystyczne
1.3.1.2.1.
Za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania środowiska
naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych
i psychicznych. Z uwagi na to, gmina Lubomierz spełnia te funkcje, dzięki swoim
walorom turystycznym, sprzyjającym klimatem jak równieŜ znajdujących się na
terenie gminy atrakcyjnych miejsc, takich jak malownicze wzgórza widokowe.
Sprzyjają one wypoczynkowi, pieszym wędrówkom, rowerowym wycieczkom.
1.3.1.2.2.
Ukształtowanie terenu gminy oraz małe zalesienie powoduje, Ŝe prawie kaŜde
wzgórze na terenie gminy jest doskonałym punktem widokowym zarówno na obszar
gminy jak i Karkonosze oraz Góry Izerskie. Widoki roztaczające się z tych wzgórz
porównywalne są z widokami z gór Kaczawskich na Karkonosze. Mimo tego są one
bardzo mało znane.
Widoki roztaczające się z wzgórz odznaczają się nie tylko wielkimi walorami
estetycznymi, ale takŜe poznawczymi, a nawet naukowymi. UmoŜliwiają one
studiowanie i zapoznanie się z ukształtowaniem terenu znacznej części Sudetów
Zachodnich. Do najbardziej interesujących punków gminy naleŜą:
1. Bojanka (440 m) – na południe od Pasiecznika
2. Stanek (350 m) – na południowy wschód od Pokrzywnika
3. Krzywdy (492 m) – na południe od Popielówka
4. Koziarki (481 m) – na południowy zachód od Maciejowca
5. Zabawa (434 m) – na wschód od Pasiecznika
33
6. Rozwalisko (442 m) – połoŜenie Wojciechów (kopalnia bazaltu)
7. Milęcicka Góra (467m) – w połowie drogi między Wojciechowem,
a Golejowem
8. Skalnik (Kamiennik) (469 m) – na północ od Lubomierza
9. Polna (479 m) – na północny wschód od Milęcic
10. Wzgórze (452 m) – na południe od Janic
11. Głębiec (422 m) – na północ od Radoniowa.
Cennymi zabytkami w Lubomierzu są:
• Zespół budynków dawnego klasztoru s.s. benedyktynek, stanowiący wyraźną
dominantę przestrzenną w układzie zabudowy całego Lubomierza. Składa się
on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła p.w.
Wniebowzięcia NMP i św. Maternusa , a takŜe z budynków słuŜebnych, takich
jak plebania, budynki dla świeckich oficjalistów i słuŜby oraz obiekty
gospodarcze.
• Rynek - zachował niemal w niezmienionym kształcie swój jeszcze
średniowieczny układ urbanistyczno – przestrzenny. W rynku dominuje
budynek Ratusza, którego bryła i wystrój ulegały
wielokrotnym
przekształceniom.
• „Dom Płócienników” – z renesansowym układem przestrzennym z sienią
przelotową pośrodku i wewnętrzną wiatą, doświetlającą ulokowaną tu klatkę
schodową.
• Kościół cmentarny p.w. św. Anny
• Kościół p.w. św. KrzyŜa
• Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych - dawne Katolickie
Seminarium Nauczycielskie
Szkoła Podstawowa – dawny katolicki sierociniec
• Obwarowania miejskie – zachowane fragmenty pochodzą z XV i XVI wieku.
Na uwagę zasługują ponadto: liczne zespoły rzeźbiarskie, kapliczki, figury, krzyŜe
pokutne oraz inne detale architektoniczne, które stwarzają niepowtarzalną atmosferę
tego miejsca.
Rejestr obiektów zabytkowych obejmuje 55 pozycji na terenie miasta i 18 pozycji na
terenie gminy. Do obiektów o duŜej wartości zabytkowej na terenie Gminy naleŜy
zaliczyć:
Zespół pałacowo-parkowy w Maciejowcu – jeden z najpiękniejszych kompleksów
zabytkowych, niestety mocno zaniedbany, w skład którego wchodzi zdewastowany
dwór renesansowy z I poł. XVII w oraz towarzyszące mu zabudowania gospodarcze,
pałac klasycystyczny z I poł. XIX w, kaplica z XVII w, mauzoleum z XIX w i rozległy
romantyczny park z I poł. XIX w.
Kościoły w Chmieleniu, Golejowie, Maciejowcu, Olesznej Podgórskiej, Pasieczniku,
Pławnej, Popielówku, Radoniowie i Wojciechowie.
WaŜnym zabytkiem o znaczeniu ponadregionalnym jest zespół budynków klasztoru
sióstr Benedyktynek. W zespole tym najcenniejszym obiektem jest kościół p.w.
„Wniebowzięcia NMP i Św. Maternusa”, budynki klasztoru, oraz budynki słuŜebne
stanowiące imponujący i zwarty kompleks budynków.
W kościele oraz na pobliskiej plebanii znajduje się najbogatszy zespół ruchomych
dzieł sztuki, który licząc ok. 300 obiektów stanowi po zespole krzeszowskim
najbogatszą grupę dzieł sztuki sakralnej na terenie byłego województwa
jeleniogórskiego.
Na terenach wiejskich w rejestrze zabytków znajdują się:
a) W Chmieleniu:
34
- Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja,
- Cmentarz przykościelny,
b) W Golejowie:
- Kościół p.w. Św. Feliksa i Adaukta,
c) W Maciejowcu:
- Dwór,
- Park,
- Pałac,
- Kaplica,
- Mauzoleum,
d) W Olesznej Podgórskiej:
- Kościół poewangelicki,
e) W Pasieczniku:
- Kościół fil. p.w. Św. Michała,
- WieŜa dzwonnicy po kościele ewangelickim,
f) W Pławnej:
- Spichlerz,
- Kościół parafialny p.w. Św. Tekli,
g) W Popielówku:
- Kościół fil. p.w. Św. Katarzyny,
h) W Radoniowie:
- Kościół fil. p.w. PodwyŜszenia Św. KrzyŜa,
i) W Wojciechowie:
- Kościół parafialny p.w. Św. Bartłomieja.
Oprócz wspaniałych zabytków architektury znakomitą atrakcję stanowi Muzeum
"Kargula i Pawlaka”. Są w nim zgromadzone rekwizyty filmowe, przede wszystkim
z najpopularniejszej polskiej komedii filmowej z tryptyku Sylwestra Chęcińskiego
„Sami Swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Warto zaznaczyć, Ŝe walory
architektoniczne oraz plenerowe były podstawą nakręcenia w Lubomierzu 8 filmów
a wśród reŜyserów były takie znakomitości filmu jak: Kazimierz Kutz, Magdalena
i Piotr Łazarkiewiczowie, Sylwester Chęciński, Teresa Kolarczyk, Jacek Bromski,
Agnieszka Holland.
Od 1997 roku zawsze w połowie sierpnia organizowany jest Ogólnopolski Festiwal
Filmów Komediowych. Do miasteczka przybywają niezliczone rzesze turystów, ekipy
telewizyjne, radiowe i oczywiście aktorzy i twórcy filmowi, dla których utworzono
„Zaułek Filmowy” z wmurowanymi tablicami pamiątkowymi.
W Szkole Podstawowej moŜna podziwiać ekspozycję - „Dziedzictwo Historyczne
i Kulturowe Ziemi Lubomierskiej”.
Na terenie gminy znajduje się takŜe 200 stanowisk archeologicznych. Jednym z nich
jest grodzisko średniowieczne z XIII wieku połoŜone w Milęcicach, pozostałe - to
stanowiska pochodzące z róŜnych okresów historycznych, osady, grodziska,
znaleziska luźne, relikty górnictwa kruszców.
35
1.3.1.2.3.
Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się uznaje się cechy środowiska
przyrodniczego, w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki
kwalifikowanej aktywnej. Baza specjalistyczna gminy nie jest wysoko rozwinięta.
Przez teren gminy przebiegają cztery szlaki turystyczne doprowadzające turystów
do Jeleniej Góry (25 km), Świeradowa Zdroju (16 km), Lwówka Śląskiego (16km).
1.3.1.3.
KLIMAT
Pod względem klimatycznym Gmina naleŜy do regionu przejściowego podgórskiego
gdzie średnia roczna temperatura wynosi
7,5ºC, a okresu wegetacyjnego,
trwającego 210 dni – poniŜej 14ºC. Ilość opadów przypadająca na okres
wegetacyjny jest stosunkowo duŜa i wynosi średnio ok. 555 mm. Największe opady
występują najczęściej w lipcu zaś minimum opadów przypadają na luty.
Największe opady śniegu przypadają na miesiąc styczeń.
Na terenie gminy przewaŜają wiatry z kierunku południowego i południowozachodniego, następnie z kierunku zachodniego i północno - zachodniego. Wiatry z
kierunku południowego i południowo-zachodniego, w chłodnych porach roku
występują jako fazy, przynoszące ze sobą ciepłe i suche masy powietrza, które na
wiosnę powodują szybkie topnienie śniegu. Procent zachmurzenia w roku wynosi ok.
60%, a ilość dni słonecznych ok. 40%.
FLORA
Lasy, grunty leśne i zadrzewione zajmują powierzchnię ok. 3 tys. ha co stanowi ok.
24% ogólnej powierzchni Gminy. Większe partie lasów występują głównie
w środkowej i południowo wschodniej części Gminy. Dominującym typem
siedliskowym jest las i bór mieszany wyŜynny, a gatunkiem świerk, sosna, dąb.
Zdecydowaną większość stanowią lasy państwowe, pełniące głównie funkcję
gospodarczą.
Tereny południowo-wschodnie Gminy, za miejscowościami Pokrzywnik i Maciejowiec
(ok.660 ha) włączone zostały w obszar Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, a tereny
leŜące na wschód od drogi Pasiecznik - Lwówek Śląski zajmuje otulina tego Parku.
Jednym z najcenniejszych fragmentów Parku Krajobrazowego Doliny Bobru jest tzw.
Dziki Wąwóz prowadzący z Maciejowca do doliny Bobru, gdzie przewidziany jest do
utworzenia leśny rezerwat „Dolina Dzikiego Potoku”, rosną tu unikalne buki, jesiony
i graby. Tereny Dzikiego Wąwozu wraz z pobliskim, połoŜonym na powierzchni ok.
30 ha parkiem przy pałacu i dworze w Maciejowcu tworzą unikalną w skali
ponadregionalnej całość. Sam park pochodzący z XIX wieku tworzy bardzo
wartościowy obiekt przyrodniczy, rośnie w nim 59 gatunków drzew, w tym wiele
egzotycznych, dobrze zaaklimatyzowanych drzew oraz gatunków krzewów. Drugim
cennym krajobrazowo terenem, przewidzianym do ochrony rezerwatowej jest
przełom Bobru pomiędzy górą „Stanek” a „Wysokimi Skałami” obejmujący skalisty
cypel „Stanek” przy ujściu Kamienicy do Bobru oraz na drugim brzegu Bobru grupę
skał tzw. „Wysokie Skały”. Obok załoŜenia parkowego w Maciejowcu na szczególne
wyróŜnienie zasługują takŜe przyklasztorne załoŜenia parkowe w Lubomierzu z XIX
w. wraz z ogrodem i stawem załoŜonymi w XVII w. z rosnącymi tu 29 gatunkami
i odmianami drzew.
GLEBY
36
Na terenie gminy największą powierzchnię uŜytków rolnych ok. 50% zajmują gleby
wietrzeniowe utworzone z glin pylastych lekkich i średnich, średnio-głębokie
zalegające na szkielecie lub rumoszu skalnym. Na gruntach ornych gleby te
zaliczone są głównie do kompleksu zboŜowego górskiego. Następną pozycję ok. 30
% pow. uŜytków rolnych zajmują gleby wytworzone z glin pylastych całkowite lub
głębokie, zalegające na utworach szkieletowych. W gruntach ornych gleby te w
całości zaliczono do kompleksu pszennego górskiego. Dalszą pozycję zajmują gleby
wytworzone z glin pylastych i lekkich, płytkie, zalegające na szkielecie lub rumoszu
skalnym. Udział tych gleb w obszarze uŜytków rolnych wynosi ok. 10% . Są to gleby
wietrzeniowe szkieletowe zaliczone do kompleksu zboŜowo-pastewnego górskiego
i kompleksu Ŝytniego słabego.
Podobne właściwości mają gleby wytworzone z piasków gliniastych i gliny lekkiej,
płytkie, zalegające na podłoŜu przepuszczalnym. Stanowią one ok. 3% uŜytków
rolnych. Gleby te zaliczane są do kompleksu Ŝytniego słabego.
Gleby wytworzone z glin pylastych średnio-głębokie zalegające na przepuszczalnym
podłoŜu zajmują równieŜ ok. 3% obszaru uŜytków rolnych. Zaliczane są do
kompleksu zboŜowego Ŝytniego.
Pozostałe 4% uŜytków rolnych zajmują gleby wytworzone z utworów lessowych
i pyłów ilastych. Są to gleby całkowite i niecałkowite, zalegające na glinach lub na
utworach szkieletowych. Gleby te naleŜą do najlepszych na terenie gminy, zaliczane
są do kompleksu pszennego górskiego.
Omawiane gleby w 95% naleŜą do gleb średnio cięŜkich do uprawy. Wykazują one
skład mechaniczny najczęściej gliny średniej pylastej lub pyłu ilastego. Pozostałe 5%
zajmują gleby lekkie do uprawy o składzie mechanicznym piasków gliniastych.
Poza cięŜkością na terenie gminy występują trudności w uprawie spowodowane
znacznymi nachyleniami pól uprawnych połoŜonych na stokach i szkieletowością
gleb.
WODY
Pod względem hydrograficznym gmina leŜy w dorzeczu Bobru (zlewnie Kamiennej,
Kózki i mniejszych dopływów Bobru) oraz Kwisy (zlewnie Oldzy , Długiego Potoku
i Młyńskiej Strugi) będącej dopływem Bobru.
Głównym ciekiem gminy jest Potok Oldza o długości 14 km przepływający przez jej
środek z płd-zach na pn-zach i wpadający w Gryfowie do Kwisy.
Na terenie Gminy nie ma naturalnych zbiorników wody. W granicach gminy jest
natomiast fragment największego zbiornika zaporowego w Sudetach zachodnich jeziora pilchowickiego. Powstało ono ok. 1912 r. po wybudowaniu zapory
w przełomowym odcinku Bobru ok. 1,7 km na południe od Pilchowic. Spiętrza ona
wodę Bobru do wys. max. ok. 44 m. Objętość w ten sposób powstałego jeziora
wynosi ok. 50 mln m3. Inne sztuczne akweny wodne to niewielkie stawy (Lubomierz,
Oleszna Podgórska, Wojciechów, Maciejowiec), oraz zbiorniki powstałe
w nieczynnych wyrobiskach piaskowni i kamieniołomów.
W obszarze Gminy występują dwa rodzaje wód podziemnych: poziomu
czwartorzędowego oraz poziomu paleozoicznego. Najzasobniejszy jest poziom
czwartorzędowy, występujący w ObniŜeniu Lubomierza. Woda gruntowa występuje
tu w piaskach i Ŝwirach tworzących przewarstwienie w glinach na głębokości 5-10m.
Wydajność przeciętna szacowana jest na ok. 10-50 m3/h, większą stwierdza się
w pojedynczych studniach. Rejon doliny Oldzy stwarza największe moŜliwości dla
ujęcia wód podziemnych. Ich zwierciadło występuje na zmiennej głębokości często
na kilku poziomach, przeciętnie od 2,4 do 13m.
37
turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjna, ośrodki turystyki aktywnej itp.), jak
i dostępność komunikacyjną. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność
1.3.2.1.
Baza noclegowa
Istniejąca w diagnozowanej gminie baza noclegowa stanowi niezastąpiony element
zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na
danym terenie. Obiekty noclegowe przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 5. Baza noclegowa w gminie Lubomierz
Lokalizacja
Nazwa
Adres
Lubomierz
Internat Zespołu Szkół
Plac Kościelny 4
Ogólnokształcących i
Zawodowych w
Pokoje Gościnne w
Plac Wolności 35
Lubomierzu
Chmieleń
Pokoje gościnne "La
Chmieleń 84
Petite France"
Gospodarstwo
Chmieleń 1
Agroturystyczne
"Gościniec Monika" Monika Wiśniowska
Golejów
Gospodarstwo
Golejów 55
Agroturystyczne "Zbójecka
Debra"
Maciejowiec
Schronisko MłodzieŜowe
"Maciejówka" w budynku
Szkoły Podstawowej
"Gospodarstwo
Maciejowiec 29
agroturystyczne "Sokolik"
GraŜyna i Tadeusz
Sokolińscy
Oleszna Podgórska
Gospodarstwo
Agroturystyczne "Agata"
Gospodarstwo
Oleszna Podgorska 86
agroturystyczne
"Lawinowe Wzgórze"
"Prawdziwa ta wieś"
Oleszna Podgorska 124
Pasiecznik
Agroturystyka "Kulczyk"
Pasiecznik 106
Pławna
Pensjonat agroturystyczny Pławna Dolna 87
"Jaśmin"
"Cafe Galerie Miliński"
Pławna Dolna 93
Pod Grotą - Agroturystyka Pławna Dolna 13
38
Pokrzywnik
"Dom Gościnny
Pokrzywnik 11"
"Zaczarowana Dolinka"
Gospodarstwo
agroturystyczne
Gospodarstwo
Agroturystyczne
"Radoniów"
Popielówek
Radoniów
Pokrzywnik 11
Pokrzywnik 35
Popielówek 23
Radoniów 2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie portalu gminy
1.3.2.2.
Baza gastronomiczna
infrastruktury turystycznej. Obiekty gastronomiczne w gminie przedstawia poniŜsza
tabela.
Tabela 6. Baza gastronomiczna gminy Lubomierz
Lokalizacja
Nazwa
Adres
Lubomierz
Chmieleń
Pławna
Pizzeria "NORRA"
Art Bar Cegielski
Pub Adam
Pub Bungalow,
Restauracja - Bistro
Petite France
Chmieleń
Pl. Wolności 37
Chmieleń 93
Pławna Dolna 92
Pławna Dolna 93
La Chmieleń 84
Źródło: Opracowanie własne na podstawie portalu gminy
1.3.2.3.
Turystyczna baza uzupełniająca obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki
aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one uprawianie turystyki
aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje moŜliwości
organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy
międzynarodowym. Infrastruktura paraturystyczna to takŜe instytucje i urządzenia
które nie są rozstrzygająco limitowane przez ruch turystyczny i których egzystencja
nie opiera się przede wszystkim na popycie turystycznym.
W chwili obecnej baza towarzysząca nie jest rozbudowana. Do najczęściej
wymienianych zadań przez mieszkańców gminy zaliczymy:
− poprawę stanu bazy obiektów kulturalnych - świetlic i klubów oraz ich
doposaŜenie,
− modernizację istniejącego Muzeum Kargula i Pawlaka,
− utworzenie Muzeum Detalu Architektonicznego w Maciejowcu,
− budowę boisk sportowych,
− poprawę bazy infrastruktury obiektów sportowych,
− modernizację kąpieliska miejskiego,
− budowę nowej sali sportowej.
1.3.2.4.
1.3.2.4.1.
Drogi przelotowe przez miasto Lubomierz jak i poszczególne wsie stanowią drogi
kategorii powiatowej, krajowej, wojewódzkiej. Są one pod zarządem Generalnej
39
Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu, Zarządu Województwa i Zarządu
Powiatu.
Sieć dróg krajowych i wojewódzkich, łączących gminę z najbliŜszymi głównymi
ośrodkami osadniczymi województwa tj. Bolesławcem, Lwówkiem Śląskim, Jelenią
Górą i Zgorzelcem oraz głównymi przejściami w Jakuszycach i w Zgorzelcu tworzą
następujące drogi :
1. Nr 297 - Jelenia Góra - Pasiecznik - Pławna - Lwówek - Bolesławiec (droga IV
kl. technicznej o zmiennych parametrach technicznych, stanowiąca główną oś
komunikacyjną o znaczeniu regionalnym w kierunku północ-południe
w województwie, doprowadzająca ruch z zachodniej części kraju do Kotliny
Jeleniogórskiej i w rejon Karkonoszy).
2. Nr 30 Pasiecznik-Zgorzelec (droga IV kl. technicznej, stanowiąca główną oś
komunikacyjną o znaczeniu regionalnym w kierunku wschód-zachód
w południowej części województwa, łącząca przejście graniczne w Zgorzelcu
z Kotliną Jeleniogórską i obszarem Sudetów Zachodnich).
3. Nr 2491 D Pławna – Wleń.
Stan techniczny w/w dróg krajowych jest niezadowalający, co wiąŜe się ze znacznym
ich zuŜyciem oraz brakiem prac modernizacyjnych, w wyniku których korektom
uległaby geometria układu tych dróg, ich szerokość oraz stan nawierzchni.
Sieć dróg powiatowych obsługujących bezpośrednio gminę tworzą drogi klasy
V klasy technicznej:
• Nr 2494D
Pasiecznik-Janice
• Nr 2510D
Pilchowice-Pasiecznik
• Nr 2511D
Radoniów-Lubomierz-Pławna do drogi 297
• Nr 2598D
Chmieleń- Młyńsko
• Nr 2517D
Chmieleń-Lubomierz
• Nr 2522D
Wojciechów-Maciejowiec
• Nr 2523D
Maciejowiec – Pokrzywnik
• Nr 2524D
Lubomierz-Wojciechów do drogi 297
• Nr 2525D
Lubomierz – Oleszna Podgórska
• Nr 2529D
Milęcice-Wojciechów
• Nr 2535D
Lubomierz-Popielówek-Chmieleń
Stan techniczny i parametry tych dróg są niezadowalające. Przebiegają one przez
gęstą zabudowę, a zabudowania często wchodzą w koronę dróg. Nienormatywne
łuki poziome, pionowe, znaczne spadki podłuŜne, brak widoczności, stwarzają
zagroŜenia dla bezpieczeństwa ruchu i ograniczają przepustowość tych dróg. Ich
nawierzchnie posiadają niedostateczną nośność dla potrzeb np. cięŜkiego sprzętu.
Sieć dróg gminnych tworzą pozostałe drogi ogólnodostępne obsługujące
poszczególne jednostki osiedleńcze. Długość dróg gminnych i lokalnych o numerach
112561D -112593D wynosi łącznie 37,1 km z tego utwardzonych jest 19,5 km.
1.3.2.4.2.
Nie odnaleziono informacji dotyczących infrastruktury kolejowej na terenie gminy.
1.3.2.4.3.
Podobnie jak w innych opisywanych wcześniej gminach, w gminie Lubomierz nie
istnieje infrastruktura lotnicza oraz wodna. Połączenie z lotniskami kraju i Europy
40
zapewniają Międzynarodowe Porty Lotnicze na przykład we Wrocławiu, Dreźnie,
Berlinie.
1.3.3.1.
mieszkańców),
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc
noclegowych).
Wskaźniki dla gminy Lubomierz z roku 2007 przedstawiają się następująco:
- funkcji turystycznych Baretje’a – 0,6
- intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 7,9
- intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 17,3
- wykorzystania pojemności noclegowej – 29,4
- gęstości ruchu – 3,6
- gęstość bazy noclegowej – 0,3
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 13,4.
1.3.3.2.
Napływ turystów do Gminy obserwuje się w miesiącach wiosennych i letnich, kiedy
moŜliwe jest uprawianie turystyki pieszej i rowerowej. W tym czasie równieŜ odbywa
się Festiwal Filmów Komediowych. W 2009 roku doŜynki powiatowe będą odbywać
się właśnie w Lubomierzu, co wpłynie na wzrost napływu turystów w okresie letnim.
W miesiącach zimowych turyści odwiedzają gminę zdecydowanie rzadziej.
1.3.3.3.
Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo kulturalno - rekreacyjno turystyczne. Gmina jest przede wszystkim celem spotkania z historią, kulturą
i naturą. Dominują przyjazdy zorganizowane (z rodziną oraz w gronie znajomych).
41
1.3.3.4.
Lubomierz
stanowi
jedno
z
najciekawszych,
wykształconych
jeszcze
w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny
i strukturę zabudowy. Do Lubomierza niewątpliwie przyciąga turystów fakt kręcenia
znanego filmu Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, potwierdza to liczne grono
przyjeŜdŜających turystów z całej Polski na Festiwal Filmów Komediowych.
RównieŜ walory przyrodnicze gminy stanowią o pozytywnym postrzeganiu przez
odwiedzających omawianego obszaru.
1.3.3.5.
od takich zmiennych, jak wiek, płeć, poziom edukacji i wychowania oraz zasobność
społeczeństwa.
analizowanym obszarze organizowanymi wydarzeniami kulturalnymi, które mają
miejsce w gminie najczęściej zainteresowane są osoby młodsze. Osoby w średnim
wieku takŜe wybierają udział w imprezach masowych oraz artystycznych. Najrzadziej
z takiej formy korzystają osoby starsze. W równym stopniu, zarówno osoby młodsze,
jak i osoby w średnim wieku czy teŜ starsze są zainteresowane dziedzictwem
przyrodniczo - kulturowym, jak i tradycją polskiej wsi. Tutaj warto zauwaŜyć, Ŝe
umoŜliwiają im to zasoby oraz zabytki gminy, gdyŜ w gminie Lubomierz zachował się
układ przestrzenny i struktura zabudowy.
Analizując strukturę społeczno – ekonomiczną odwiedzających gminę Lubomierz,
warto podkreślić, Ŝe ani poziom wykształcenia, jak i struktura płci turystów nie
wypływa jednoznacznie na korzystanie z obiektów turystyczno – rekreacyjnych, gdyŜ
w takim samym stopniu przyjeŜdŜają osoby bardziej, jak i mniej wykształcone,
a takŜe w porównywalnym stopniu kobiety i męŜczyźni.
WNIOSKI:
• Ukształtowanie terenu sprawia, iŜ teren gminy jest atrakcyjny krajobrazowo –
istnieje wiele punktów widokowych,
• Na terenie gminy znajdują się zabytki sakralne oraz świeckie,
• Koncentracja ruchu turystycznego występuje w okresie letnim. Szczególnym
okresem jest miesiąc, w którym odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów
Komediowych, przyciągający turystów z całego kraju.
• Oprócz zabytków magnesem przyciągającym wycieczkowiczów jest Muzeum
Kargula i Pawlaka,
• Bazę noclegową stanowią głównie gospodarstwa agroturystyczne,
• Baza gastronomiczna nie jest rozwinięta.
• Połączenie gminy z innymi ośrodkami miejskimi zapewnia komunikacja
drogowa.
42
1.4.
Gmina i Miasto Lwówek Śląski
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina Lwówek Śląski leŜy w południowo-zachodniej Polsce. Administracyjnie
połoŜona jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Wraz
z gminami Gryfów Śląski, Mirsk, Wleń i Lubomierz, Lwówek Śląski naleŜy do powiatu
lwóweckiego. Na obszar gminy składają się: miasto Lwówek Śląski oraz 28 sołectw.
Od południa Lwówek Śląski graniczy z gminami Wleń i Lubomierz, od południowegozachodu z gminą Gryfów Śląski, od północnego-zachodu z gminą Nowogrodziec, od
zachodu z gminami Bolesławiec i Warta Bolesławiecka, a od wschodu z gminą
Pielgrzymka. Gmina Lwówek Śląski graniczy równieŜ od północy z powiatem
bolesławieckim, a od wschodu z powiatem złotoryjskim.
Siedzibą władz gminy jest Lwówek Śląski. Lwówek Śląski jest takŜe siedzibą władz
powiatu lwóweckiego.
Rysunek 2. PołoŜenie gminy Lwówek Śląski
Źródło: www.lwowekslaski.pl
Powierzchnia gminy wynosi 240,37 km2. Stanowi to 33,8% powierzchni powiatu
lwóweckiego. Gmina Lwówek Śląski jest siódmą co do wielkości gminą województwa
dolnośląskiego.
W skład sołectw gminy wchodzą: Bielanka, Brunów, Chmielno, Dębowy Gaj, DłuŜec,
Dworek, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Kotliska, Mojesz, Nagórze, Niwnice,
Pieszków, Płóczki Dolne, Płóczki Górne, Radłówka, Radomiłowice, Rakowice Małe,
43
Rakowice Wielkie, Skała, Skorzynice, Sobota, Ustronie, Włodzice Małe, Włodzice
Wielkie, Zbylutów, śerkowice.
1.4.1.2.
Walory turystyczne
1.4.1.2.1.
Zgodnie z definicją, za walory wypoczynkowe przyjmuje się takie uwarunkowania
środowiska naturalnego, które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił
fizycznych i psychicznych.
1.4.1.2.2.
Lwówek Śląski jest jednym z najstarszych miast Dolnego Śląska. Prawa miejskie
zostały Lwówkowi nadane przez Henryka I Brodatego w 1217 r. Świetność miasta
przypada na okres średniowiecza i związana była z połoŜeniem na znanym szlaku
handlowym zwanym Królewską Drogą (Via Regia) oraz z wydobywanym w okolicy
złotem. W późniejszym okresie miasto nigdy nie odzyskało juŜ swojej wcześniejszej
świetności. Z okresu świetności pozostały jednak na terenie miasta i gminy cenne
zabytki. Niestety wiele zabytków Lwówka Śląskiego zostało zniszczonych podczas II
wojny światowej m.in. wyniosłe, renesansowe kamienice, zdobiące południową
pierzeję rynku oraz barokowe domy pierzei północnej, mieszczące ongiś gospody
i piwiarnie.
NajwaŜniejszym zabytkiem na terenie gminy jest ratusz w Lwówku Śląskim, który po
wrocławskim uwaŜany jest za najcenniejszy na Dolnym Śląsku. Początki historii
ratusza sięgają połowy XIII w. W Lwówku Śląskim uwagę przyciągają ponadto dość
dobrze zachowane i naleŜące do najciekawszych na Dolnym Śląsku mury obronne.
W mieście zachowały się takŜe średniowieczne wieŜe: WieŜa Bramy Bolesławieckiej
oraz WieŜa Bramy Lubańskiej. Zespół fortyfikacji miejskich sprawił, Ŝe turyści
nazywają Lwówek Śląski polskim Carcassone. W Lwówku Śląskim cennymi
zabytkami są ponadto:
− XIV-wieczny Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP
− Kościół o.o. franciszkanów
− Dawna Komandoria Joannitów
− WieŜa kościoła ewangelickiego
− Pałac w Lwówku Śląskim przy ul. Pałacowej.
Godnym uwagi jest takŜe pochodzący z 1558 r. kamienny most na Bobrze oraz
połoŜony przy drodze do Gryfowa Śląskiego XIX-wieczny pałac ksiąŜęcy
Hohenzollernów.
Poza miastem Lwówek Śląski cenniejsze i najlepiej zachowane zabytki znajdują się
w:
− Brunowie – zespół pałacowo-parkowy
− Chmielnie – kościół filialny p.w. Narodzenia NMP.
− Niwnicach – pałac klasycystyczny
− Zbylutowie – kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP
Problemem Gminy jest brak wystarczających funduszy na ochronę zabytków.
Główne inwestycje kierowane są na stopniowy remont ratusza.
Poza zabytkami znajdującymi się na terenie Gminy, jej obszar atrakcyjny jest takŜe
ze względów krajobrazowych. Na terenie gminy znajduje się Park Krajobrazowy
Doliny Bobru. Na szczególną uwagę zasługują Jaskinie Piaskowcowe
w śerkowicach, Panieńskie Skały (zespół skał piaskowcowych) i Lwóweckie Skały
44
(tzw. „Szwajcaria Lwówecka”) - są to bardzo cenne geologicznie i geomorfologicznie
formy skalne, utworzone w wyniku wietrzenia czerwonych i szarych piaskowców.
W celu uatrakcyjnienia oferty turystyczno-kulturalnej gmina organizuje na swoim
terenie cykliczne imprezy plenerowe. NajwaŜniejsza z nich to Lwóweckie Lato
Agatowe – odbywające się rokrocznie w połowie lipca święto kopaczy agatów. Ta
plenerowa impreza ściąga kilkadziesiąt tysięcy osób z pobliskich terenów oraz
turystów z Polski i zagranicy. We wrześniu 2004 r. Lwóweckie Lato Agatowe
otrzymało certyfikat dla najlepszej imprezy turystycznej przyznawany przez Polską
Organizację Turystyczną. Dodatkowo organizowane są na terenie gminy:
− w lutym – Zimowe Marsze na Orientacje
− w kwietniu – Ogólnopolska Impreza na Orientację (III runda Pucharu Polski)
− w maju – Międzynarodowy Spływ Kajakowy na Bobrze
− w maju – Rajd Turystyczny im. H. Brodatego
− w maju - Rajd Nocny
− w październiku – Rajd „Babie Lato”
− w grudniu - Jasełka Uliczne
Ponadto organizowane są na terenie gminy cykliczne wystawy Galerii „Klatka”.
1.4.1.2.3.
Walory krajobrazowe predysponują gminę do rozwoju turystyki pieszej oraz
rowerowej. Na terenie gminy usytuowany jest dobrze rozbudowany system szlaków
turystycznych przeznaczonych do wędrówek pieszych. Są to:
• Szlak Agatowy: Lwówek Śląski – Płóczki Dolne (jaskinie) – Płóczki Górne Wzgórze Lipień (pola agatowe) – Szpitalna Góra - Lwówek Śląski. Długość 12,5 km
• Szlak Ŝółty: Lwówek Śl. - Radłówka – Niwnice. Długość - 10 km
• Szlak Ŝółty: Lwówek Śl. - Lwóweckie Skały - Dębowy Gaj – zamek Lenno –
Wleń. Długość 15 km
• Szlak Ŝółty: Gradówek - Pirszyn - Kołodziej – Pławna. Długość 13 km
• Szlak zielony: Lwówek Śl. - Płóczki Górne – Nagórze – Oleszna Podgórska –
Gryfów . Długość 18 km
• Szlak zielony: Lwówek Śl. - Chmielno - Skała - śerkowice - Włodzice Wielkie.
Długość 15 km
• Szlak czerwony: Dworek - Sobota - Radomiłowice – Ostrzyca. Długość 11 km
• Szlak niebieski: Lwówek Śl. - Skałka - Dworek - Bielanka – zamek Grodziec.
Długość 21 km
• Szlak czarny: Lwówek Śl. - Płóczki Dolne (jaskinie) - Pirszyn – Rząsiny.
Długość 11 km
Gmina rozwija takŜe na swoim terenie turystykę rowerową. Na terenie gminy
zlokalizowane są trasy rowerowe oraz ścieŜki rowerowe.
• ŚcieŜka rowerowa Lwówek Śląski – Pławna - 7,6 km
• Trasa rowerowa - LW - 1 - 53,3 km (PTTK)
(Lwówek Śląski - Dworek - Sobota - Bielanka - Skorzynice - Zbylutów - Chmielno
- Ustronie - Skała - śerkowice - Włodzice Wielkie - Rakowice Małe - Kotliska Niwnice - Radłówka - Lwówek Śląski)
• Euroregionalne trasy rowerowe ER-4 i ER-6
Ofertę turystyczno-rekreacyjną w gminie uzupełniają: wyciąg narciarski na Górę
Okrąg o długości 200 m oraz powstająca na terenie gminy infrastruktura
45
wspinaczkowa. Ukształtowanie terenu gminy sprzyja adoptowaniu skał na potrzeby
wspinaczki skałkowej. Do wspinaczki przeznaczona jest juŜ tzw. Skała
z medalionem, a planowane są kolejne adaptacje.
1.4.1.3.
Gmina Lwówek Śląski połoŜona jest w północnej części Sudetów Zachodnich. Na
terenie Gminy znajdują się dwa mezoregiony: Pogórza Kaczawskiego i Pogórza
Izerskiego. Pierwszy składa się z czterech mikroregionów: Doliny Bobru, Wzniesień
Płakowickich, Rowu Zbylutowa oraz Pogórza Bolesławieckiego. Mezoregion Pogórza
Izerskiego składa się natomiast z trzech mikroregionów: Niecki Lwóweckiej,
Wzniesienia Gradowskiego oraz Wzgórza Radomickiego.
Teren gminy leŜy na wysokości ok. 180 – 400 m n.p.m. NajwyŜszym punktem jest
szczyt Kołodziej (442 m n.p.m.).
KLIMAT
Klimat obszaru Gminy, podobnie jak klimat Sudetów Zachodnich i całej południowozachodniej Polski, kształtuje się głównie pod wpływem mas powietrza napływających
znad Atlantyku i Skandynawii. Dominują w nim cechy oceaniczne. Średnia roczna
temperatura w gminie wynosi ok. 8°C. Najcieplejszym i miesiącami są lipiec (śr. temp.
17,5°C) oraz sierpie ń (16,4° C), a najzimniejszymi s ą styczeń (-1,7°C) i luty (-0,4°C).
Liczba dni z temperaturą powyŜej 5°C wynosi ok. 217, z temp. powy Ŝej 10°C - 155,
zaś z temp. powyŜej 15°C - 79 dni. Lato i zima trwaj ą tu po ok. 12 tygodni. Okres
wegetacyjny zaczyna się między 31 marca a 5 kwietnia i trwa ok. 32 tygodnie.
Roczna suma opadów wynosi ok. 600-700 mm. Największe opady występują w lipcu
(12,8 mm) i sierpniu (11 mm). Natomiast najmniej opadów jest w lutym (5,9 mm),
marcu i listopadzie (6,5 mm). Pierwszy opad śniegu występuje średnio ok. 1-10
listopada, natomiast ostatni opad średnio ok. 15-20 kwietnia. Średnia długość okresu
potencjalnego opadu śnieŜnego wynosi ok. 160-170 dni, z kolei średnia liczba dni
z tym opadem wynosi ok. 45 dni.
FAUNA
Świat zwierzęcy jest znacznie uboŜszy od roślinnego, ze względu m.in. na
wytępienie w XVII-XIX w. duŜych drapieŜników (niedźwiedź, ryś, Ŝbik i wilk). Obecnie
największym zwierzęciem jest jeleń. Pospolitymi zwierzętami występującymi w
lasach gminy są sarny, lisy, dziki, kuny, łasice, wiewiórki czarne i rude, zające oraz
jeŜe. Bogaty jest świat drobnych ssaków, występują tu m.in. nornice, ryjówki i myszy.
Licznie występują równieŜ ptaki, a wśród nich m.in. zięby, rudziki, sójki, sikory,
drozdy, dzięcioły, pliszki, jaskółki oraz ptaki drapieŜne jak jastrzębie, myszołowy,
a nawet odnaleziono jedno orle gniazdo. Rzadziej spotkać moŜna gady, np. padalca,
zaskrońca, salamandrę plamistą czy Ŝmiję zygzakowatą. W rzekach, potokach
i wyrobiskach Ŝwirowych występują m.in. pstrągi potokowe, lipienie, karasie, płocie,
głowacze, szczupaki oraz sumy. W 1999 r. na terenie gminy zinwentaryzowano, na
ogólną liczbę 112 gatunków ptaków, 11 gatunków objętych ochroną gatunkową
(m.in. bocian czarny, bielik, puchacz, sóweczka), które uznawane są za zagroŜone
wyginięciem w Polsce. W rzekach Płóczce, Kwilicy oraz Srebrnej występują
chronione gatunki ryb: szczebla potokowa, śliz oraz chronione tarliska pstrąga
potokowego.
FLORA
Roślinność obszaru Gminy naleŜy do piętra pogórza, gdzie rozległe tereny zajmują
pola uprawne i łąki, rzadziej występują większe kompleksy leśne. Lasy stanowią
jedynie 2,1% powierzchni gminy. Na tle innych gmin województwa dolnośląskiego
46
procent zalesienia nie jest jednak mały (Gmina plasuje się pod tym względem na
piętnastym miejscu w województwie).
Ponadto naleŜy do tej liczby dodać liczne zadrzewienia występujące na terenie
gminy. Znaczną powierzchnię lasów zajmują lasy grupy I – ochronne (wodochłonne
i glebochłonne) oraz lasy masowego wypoczynku (kompleksy połoŜone
w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Lwówek Śląski, przeznaczone do rekreacji). Te
ostatnie cenne są ze względu na swe walory krajobrazowe i geologiczne.
Najpospolitszymi zespołami leśnymi są grądy, w których dominuje grab zwyczajny,
dąb szypułkowy i bezszypułkowy oraz lipa drobnolistna, a towarzyszą im m.in. klon,
jawor i buk. W dolinach rzek występują łęgi podgórskie z olchą czarną i siwą,
jesionem oraz jaworem. W części północnej i wschodniej gminy (okolice Kotlisk,
Niwnic, Płakowic, Bielanki) rosną podgórskie bory z sosną i świerkiem o ubogim
runie, z borówką czarną i czerwoną, tomką wonną, wrzosem zwyczajnym i śmiałkiem
pogiętym. Na terenie Gminy znajduje się 29 drzew chronionych jako pomniki
przyrody oŜywionej.
Teren Gminy jest częściowo objęty prawną ochroną przyrody. Południowowschodnia część gminy znajduje się bowiem w obrębie Parku Krajobrazowego
Doliny Bobru i jego otuliny. W parku usytuowana jest część Lwówka Śląskiego wraz
z Dębowym Gajem. Park Krajobrazowy utworzony został w 1989 r. Zajmuje
powierzchnię 12295 ha, a jego otulina 11475 ha.
Na terenie gminy znajdują się takŜe trzy pomniki przyrody. Są to:
1. Jaskinia „Zimna Dziura” w Lwówku Śląskim
2. Ostaniec piaskowcowy w śerkowicach „Skałka z medalionem”
3. Zespół jaskiń „Czerwona”, „Krótka” oraz „Lisia” w Płóczkach Dolnych.
Grupa skalna „Lwóweckie Skały” oraz „Panieńskie Skały” są wpisane do programu
NATURA 2000.
GLEBY
Gleby na terenie Gminy są średniej jakości. PrzewaŜają tu gleby bielicowe powstałe
na skałach osadowych i osadach polodowcowych. Ponadto na terenie Gminy
występują tzw. gleby bielicowo-brunatne oraz gleby brunatne terenów górzystych.
Dominuje III i IV klasa bonitacyjna gleb, które mogą być przeznaczone pod wszelką
uprawę polową oraz intensywne warzywnictwo. Sporadycznie występują gleby klasy
II (najwięcej w Gorczycy i Sobocie). Szczególnie przydatne do zagospodarowania
rolnego są znajdujące się na terenie gminy gleby nizinne i wyŜynne. UŜytki rolne
stanowią 63,4 % powierzchni gminy.
WODY
Sieć hydrograficzna na terenie Gminy jest gęsta i dobrze rozwinięta. Gmina w całości
leŜy w dorzeczu Bobru – dopływu Odry, w zlewisku Morza Bałtyckiego. Bóbr to rzeka
o łącznej długości 268 km i powierzchni zlewni 5938 km2. Na terenie Gminy
przewaŜa powierzchniowo lewa część dorzecza Bobru. NajwaŜniejszym
lewobrzeŜnym dopływem Bobru jest Płóczka z jej dopływem Słotwiną. Drugim
lewobrzeŜnym dopływem jest Srebrna, a jej dopływy to Wilczyca i Kwilica. Obie rzeki,
Płóczka i Srebrna wpływają do Bobru w Lwówku Śląskim. LewobrzeŜnym dopływem
Bobru jest równieŜ Rakówka. Wśród prawobrzeŜnych dopływów Bobru
najwaŜniejszymi są Widnica, Bukownica oraz Chmielowski Potok płynący w Rowie
Zbylutowskim. Wszystkie wymienione rzeki i potoki mają typowo górski charakter.
Charakteryzują się śnieŜno-deszczowym ustrojem zasilania.
Topnienie śniegu na stokach wzniesień i gór powoduje wysokie stany wody na
wiosnę (marzec, kwiecień). Z letnim maksimum opadowym (czerwiec, lipiec, sierpień)
47
wiąŜą się wezbrania letnie, które niejednokrotnie powodują powaŜne powodzie
w dolinach (np. w 1997 r.).
WaŜniejszymi zbiornikami wodnymi na tym obszarze jest kilka wyrobisk po
Ŝwirowniach w Rakowicach Wielkich i Małych. W występujących w dolinach
rzecznych piaskach i Ŝwirach znajdują się wody podziemne warstwowo-szczelinowe
lub szczelinowe. Natomiast w skałach osadowych np. w piaskowcu, głównie
występują wody gruntowe warstwowe, które wypełniają próŜnie międzyskalne.
1.4.2.1.
Baza noclegowa
Gmina posiada na swoim terenie siedem zorganizowanych miejsc/terenów
noclegowych. Na infrastrukturę noclegową składają się: dwa hotele, cztery kwatery
prywatne - dwie o charakterze agroturystycznym, jedno pole namiotowe oraz dwa
miejsca na rozbijanie namiotów przy kwaterach prywatnych.
Zaletą miejsc noclegowych na terenie gminy jest ich relatywnie niski koszt. Komfort
miejsc noclegowych jest w większości standardowy.
Tabela 7. Baza noclegowa gminy Lwówek Śląski
Nazwa i typ obiektu
Miejscowość
Hotel „Olimp”
Wzgórze
Kombatantów
Lwówek Śląski
Hotel „Piast”
Lwówek Śląski
Dom pod Kasztanem Rakowice Małe
– kwatera prywatna,
agroturystyka
48
Ilość
miejsc
noclegowych
31 (+ 30 miejsc do
rozbicia namiotów)
Dodatkowa
infrastruktura
plac
zabaw
dla
dzieci, miejsce na
ognisko,
taras,
sauna, kort tenisowy,
boisko
do
piłki
noŜnej, koszykówki,
lekkiej
atletyki,
siłownia,
sale
konferencyjne,
parking
56 (+ 4 miejsca dla ogród/park,
plac
przyczep
zabaw dla dzieci,
kempingowych)
taras,
sale
konferencyjne,
parking, moŜliwość
przyjazdu
ze
zwierzętami
20
boisko, miejsce na
ognisko, plac zabaw,
parking
„Poturówka”
– Brunów
kwatera prywatna i
pole namiotowe
Pokoje gościnne i Włodzice
pole namiotowe
Wielkie
20
Pokoje gościnne
Agroturystyka
10
Płóczki Dolne 43
DłuŜec
12
(+
namiotowe)
przyjazdu
ze
zwierzętami
pole plac zabaw, miejsce
na ognisko, taras,
parking, garaŜe
przyjazdu
ze
zwierzętami, miejsce
na ognisko, plac
zabaw dla dzieci
Źródło: www.lwowekslaski.pl
1.4.2.2.
Baza gastronomiczna
Na terenie gminy funkcjonuje dość zróŜnicowana baza gastronomiczna. Większość
restauracji i barów znajduje się w Lwówku Śląskim. Na bazę gastronomiczną na
terenie gminy składają się:
− Restauracja w Hotelu "Piast" - Lwówek Śl., ul. Jaśkiewicza 1
− Restauracja "Pod Czarnym Krukiem" - Lwówek Śl., pl. Wolności (rynek)
− Kawiarnia w Hotelu "Olimp" - Lwówek Śl., ul. Kościuszki 3
− Pizzeria - Lwówek Śl., al. Wojska Polskiego 26
− Pizzeria „Fantazja”, Lwówek Śl., ul. Jaśkiewicza 2
− Bar Mikro - Lwówek Śl. ul. Dworcowa
− Bar "Krokus" - Lwówek Śl., al. Wojska Polskiego 3
− Bar "Skrzat" - Lwówek Śl., ul. T. Kościuszki
1.4.2.3.
Gmina Lwówek Śląski planuje rozwój turystyczny regionu takŜe w obszarze rekreacji
i turystyki wodnej. Na terenie gminy w miejscowości Rakowice znajduje się
atrakcyjny do zagospodarowania na potrzeby turystyczno-rekreacyjne zbiornik
wodny. Gmina poczyniła pierwsze kroki w celu zagospodarowania zbiornika, tworząc
plany rozwoju terenów wokół zbiornika. W planie przewidziano budowę zespołu plaŜ
wokół zbiornika, budowę brodzika dla dzieci oraz wydzielonych basenów. Wokół
zbiornika powstać ma infrastruktura dla turystów. Składać się na nią mają
przebieralnie, toalety, obiekty usługowo-gastronomiczne, ścieŜki do spacerowania,
ścieŜki rowerowe, parkingi (pojemność na około 750 pojazdów) oraz dojazdy.
Ponadto planuje się zagospodarowanie miejsca na pola namiotowe. Przy jeziorze
zlokalizowana ma zostać równieŜ przystań dla sprzętu wodnego. Na terenie
przyległym do zbiornika w Rakowicach planuje się budowę placu z estradą
przeznaczonego na plenerowe festyny i koncerty (wielkość na ok. 10 tys.
uczestników).
W centrum miasta znajduje się punkt informacji turystycznej, w którym moŜna
zasięgnąć informacji na temat atrakcji miasta i gminy, sieci noclegowej
i gastronomicznej oraz znaleźć materiały informacyjne (mapy, przewodniki,
publikacje). Punkt naleŜy do Sieci Informacji Turystycznej.
W gminie znajduje się 1 biblioteka – Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna
w Lwówku Śląskim. Biblioteka dysponuje dodatkowo jednym Oddziałem DziecięcoMłodzieŜowym w Lwówku Śląskim oraz 8 filiami na terenie gminy (Chmielno,
49
Gradówek, Kotliska, Płóczki Górne, Radłówka, Sobota, Rakowice Wielkie, Niwnice).
Zdecydowana większość woluminów znajduje się jednak w Powiatowej i Miejskiej
Biblioteki Publicznej w Lwówku Śląskim (prawie 93%).
W gminie nie ma funkcjonującego kina. Jedyne istniejące jest nieczynne.
Gmina dysponuje dobrym dostępem do Internetu. We wszystkich szkołach na terenie
gminy działają pracownie komputerowe z dostępem do Internetu.
Na terenie Lwówka Śląskiego przy ul. Oświęcimskiej znajduje się stadion sportowy
naleŜący do miejscowego OSiR-u. Stadion wykorzystywany jest głównie przez
funkcjonujące w Lwówku Śląskim sekcje piłkarskie.
Gmina dofinansowuje korzystające ze stadionu druŜyny piłkarskie (róŜne grupy
wiekowe). Na terenie miasta zlokalizowany jest równieŜ odkryty basen (przy ul.
Betleja). Gorzej infrastruktura sportowa wygląda w szkołach na terenie gminy.
Jedynie Gimnazjum w Lwówku Śląskim posiada salę gimnastyczną. Szkoły
podstawowe takich sal albo nie posiadają, albo do zajęć sportowych adaptowane są
małe sale.
Na terenie Gminy zlokalizowanych są 4 stacje benzynowe - trzy znajdują się
w Lwówku Śląskim, jedna w Rakowicach Wielkich, 4 bankomaty, 3 apteki oraz
2 biura podróŜy.
1.4.2.4.
1.4.2.4.1.
Gmina posiada dobrze rozwinięty system sieci drogowej. Pod względem gęstości
sieci układ drogowy jest wystarczający. Łączna długość dróg publicznych na terenie
gminy wynosi 225 km. Przez gminę nie przebiegają drogi o znaczeniu krajowym.
Lwówek Śląski połoŜony jest jednak w nieduŜej odległości od autostrady A4 do oraz
autostrady A8.
Miasto Lwówek Śląski jest połoŜone w odległości 42 km od przejścia granicznego
w Czerniawie Zdrój na granicy polsko-czeskiej oraz w odległości 55 km od przejścia
granicznego w Zgorzelcu na granicy polsko-niemieckiej.
Na układ drogowy gminy Lwówek Śląski składają się:
• drogi wojewódzkie – 35 km
• drogi powiatowe – 106 km
• drogi gminne – 84 km
NajwaŜniejszymi drogami w gminie, stanowiącymi podstawowy układ
komunikacyjny są:
• Droga wojewódzka nr 297 Jelenia Góra – Lwówek Śląski – Bolesławiec –
Szprotawa
• Droga wojewódzka nr 364 Gryfów Śląski – Lwówek Śląski – Złotoryja Legnica
• Drogi wojewódzkie nr 297 oraz nr 364 są drogami o parametrach klasy „G”
(6 metrów szerokości jezdni oraz nieutwardzone pobocze).
Układ drogowy uzupełniony jest drogami powiatowymi:
• Nr 12507 Lwówek Śląski – Sobota – Rząśnik
• Nr 12513 Nowogrodziec – Lwówek Śląski
• Nr 12514 Brzeźnik – Rakowice – Lwówek Śląski
• Nr 12515 Brunów - Raciborowice
• Nr 12506 Sobota – DłuŜec - Pielgrzymka
• Nr 12521 Gradówek – Kotliska - Rakowice
50
• Nr 12562 Gradówek - Wolbromów
• Nr 12545 Gościszów – Włodzice Wielkie
• Nr 12532 Chmielno – Zbylutów – Skorzynice
• Nr 12538 śerkowice - Gaszów
• Nr 12584 Ustronie - śeliszów
• Nr 12548 Lwówek Śląski (d. Płakowice) - Bielanka
• Nr 12539 Pławna – Sobota
• Nr 12553 Dworek – Sobota
• Nr 12530 Płóczki Dolne – Nagórze
Sieć dróg powiatowych na terenie gminy jest siecią o niepełnych parametrach klasy
„Z” (szerokość jezdni 5,5 m z obustronnymi poboczami szer. 1,0-1,5 m).
Na terenie gminy istnieje sieć połączeń autobusowych (PKS). Dworzec autobusowy
znajduje się w Lwówku Śląskim. Miasto posiada połączenia z większością wsi na
terenie gminy oraz z innymi miastami Polski m.in. Bolesławcem, Głogowem,
Gryfowem Śląskim, Jelenią Górą, Lubinem, Szklarską Porębą, Wrocławiem, Zieloną
Górą, Zgorzelcem, Złotoryją, Koszalinem, Szczecinem.
1.4.2.4.2.
Przez gminę przebiega linia kolejowa nr 283 relacji Jelenia Góra – Zebrzydowa –
śagań oraz linia nr 284 relacji Legnica – Złotoryja – Jerzmanice Zdrój – Lwówek
Śląski. Ruch pasaŜerski odbywa się tylko na trasie Jelenia Góra – Lwówek Śląski –
Jelenia Góra. Dziennie kursują na tej linii cztery pociągi. Liczba pociągów
kursujących przez teren gminy sukcesywnie spada. Połączeniu z Jelenią Górą takŜe
grozi likwidacja.
1.4.2.4.3.
W gminie nie istnieje infrastruktura lotnicza. NajbliŜsze lotniska znajdują się we
Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Dreźnie, Pradze oraz Berlinie.
W gminie zlokalizowana jest zapora wodna we Włodzicach Małych. Pełni ona funkcję
małej elektrowni wodnej.
1.4.3.1.
mieszkańców),
51
- wykorzystania pojemności noclegowej (relacja udzielonych noclegów do liczy
Wskaźniki dla gminy Lwówek Śląski z roku 2007 przedstawiają się następująco
(w nawiasach podano wskaźniki dla miasta Lwówek Śląski):
- funkcji turystycznych Baretje’a – 1,8 (2,9)
- intensywności ruchu turystycznego według Schneidera – 37,5 (62,2)
- intensywności ruchu turystycznego według Charvata – 68,8 (115,5)
- wykorzystania pojemności noclegowej – 38,7 (40,4)
- gęstości ruchu – 28,1 (356,2)
- gęstość bazy noclegowej – 1,3 (16,4)
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 21,1 (30,6).
1.4.3.2.
Ze względu na występujące na terenie gminy Lwówek Śląski walory turystyczne,
ruch turystyczny moŜe praktycznie występować przez cały rok. Jednak nasilenie
ruchu turystycznego występuje w miesiącach wiosennych i letnich za sprawą imprez
kulturalnych i masowych. Dzieje się tak szczególnie w okresie, kiedy w mieście
odbywa się Agatowe Lato. RównieŜ w okresie tym więcej osób zwiedza elementy
kultury materialnej i duchowej.
Walory specjalistyczne miasta takie jak szlaki turystyczne i trasy rowerowe równieŜ
przyciągają turystów częściej w miesiącach ciepłych (od kwietnia do października).
W miesiącach zimowych liczba osób odwiedzających miasto w celach turystycznych
jest niŜsza niŜ w miesiącach letnich.
1.4.3.3.
Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo rekreacyjno - turystycznye.
Gmina jest przede wszystkim celem spotkania z historią i naturą. Ze względu na
występowanie na obszarze Gminy Lwówek Śląski Parku Krajobrazowego Doliny
Bobru, licznych obiektów zabytkowych, pomników przyrody i szlaków turystycznych,
coraz większą rolę w gminie odgrywa turystyka oraz wypoczynek indywidualny
i zorganizowany.
1.4.3.4.
Lwówek Śląski naleŜy do grupy najstarszych miast Dolnego Śląska. Niestety stan
obiektów dziedzictwa kulturowego jest niezadowalający. Wiele z zabytków, które
znajdują się w rejestrze zabytków jest w ogólnie złym stanie, a część pozostaje
w ruinie. Co powoduje niekorzystny wpływ na postrzeganie regionu.
Urząd Gminy i Miasta oraz jednostki organizacyjne gminy w swojej działalności
starają się podnieść walory turystyczne oraz zwiększyć atrakcyjność obszaru gminy
poprzez podniesienie estetyki obiektów i terenu, poprzez likwidację dzikich wysypisk,
systematyczne sprzątanie miasta, utrzymanie zieleni miejskiej oraz w miarę
moŜliwości modernizacje dróg.
52
1.4.3.5.
Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek.
Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi (np.
artystycznymi, literackimi, muzycznymi i teatralnymi) oraz masowymi. Osoby
w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe i artystyczne,
natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii
i architektury miasta. Pobyt w obiektach rekreacyjnych jest niezaleŜny od wieku.
Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających Lwówek Śląski, to w takim samym
stopniu do miasta przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni.
Znaczącym czynnikiem wpływającym na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie
czy na formę spędzania czasu jest takŜe wykształcenie. I tak, osoby
z wykształceniem niŜszym niŜ średnie najczęściej uczestniczą w imprezach
masowych. Osoby z wykształceniem średnim równieŜ wybierają imprezy masowe,
ale takŜe imprezy artystyczne oraz turystykę krajoznawczą. Osoby z wyŜszym
wykształceniem preferują przede wszystkim imprezy artystyczne. Poziom
wykształcenia nie wpływa równieŜ istotnie na korzystanie z obiektów rekreacyjnych.
WNIOSKI:
• Istniejące na terenie gminy cenne zabytki świadczą o jej bogatej historii,
• Istotnym elementem wpływającym na rozwój turystyki jest dobre połączenie
komunikacyjne i kolejowe,
• Celem przyjazdu do gminy jest nie tylko chęć zwiedzania zabytków oraz
atrakcyjnych miejsc, ale równieŜ uczestnictwo w organizowanych imprezach
• Bardzo dobrze rozwinięta jest sieć szlaków pieszych i rowerowych,
• Wspinaczka skałkowa tworzy potencjał sprzyjający rozwojowi turystycznemu,
• Baza noclegowa oraz gastronomiczna spełnia oczekiwania przyjezdnych.
53
1.5.
Gmina Sulików
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina Sulików to obszar o powierzchni 95 km2 leŜący w powiecie Zgorzeleckim
w bezpośrednim sąsiedztwie granicy z Czechami i gminami Platerówka, Siekierczyn,
Zgorzelec oraz Miastem Zawidów. Z racji swojego usytuowania jest dobrze
połączona z pobliskimi przejściami granicznymi z Czechami w Zawidowie (8 km),
oraz z Niemcami w Zgorzelcu (8km), Jędrzychowicach (10 km), Sieniawce (30 km)
i w Radomierzycach (5 km). Gmina naleŜy do Euroregionu "Nysa" i współpracuje
w ramach Związku Gmin Ziemi Zgorzeleckiej.
W skład gminy wchodzi 16 sołectw: Sulików, Bierna, Mała Wieś Dolna, Mała Wieś
Górna, Miedziana, Mikułowa, Radzimów Dolny, Radzimów Górny, Stary Zawidów,
Skrzydlice, Studniska Dolne, Studniska Górne, Wilka, Wilka Bory, Wrociszów Dolny,
Wrociszów Górny.
Obszar gminy znajduje się w obrębie Pogórza Izerskiego, które moŜna podzielić na
cztery części fizyczno-geograficzne: Wzgórza Zalipiańskie, Wysoczyznę
Siekierczyńską, ObniŜenie Zawidowa i Równinę Zgorzelecką.
Najbardziej urozmaiconą rzeźbę terenu i najwyŜsze wysokości względne mają
Wzgórza Zalipiańskie leŜące w południowo-wschodniej części gminy Sulików
(m. Miedziana, Bierna, Radzimów Górny). NajwyŜszym punktem jest szczyt Wyszyny
(ponad 414 m n.p.m.). Druga, co do wysokości jest Góra Piekielna – 385 m n.p.m.
Wzgórza rozcięte są doliną Czerwonej Wody i jej dopływów. Kształt dolin
uzaleŜniony jest od materiału, z jakiego zbudowane jest podłoŜe. Spotyka się doliny
wciosowe z wysokimi skarpami oraz płaskie doliny nieckowate. Kształt doliny zmienia
się na róŜnych jej odcinkach.
Największa część gminy to Wysoczyzna Siekierczyńska, zajmująca część centralną
i północno-wschodnią. PrzewaŜają tu rozległe lekko sfalowane powierzchnie
o spadkach do 5%. Rzeźbę terenu urozmaicają lokalnie pagóry (na ogół bazaltowe)
o kopulastych kształtach. Największy z nich zwany Górą Ognistą posiada wysokość
względną ok. 70 m i jest eksploatowany przez kopalnię bazaltu. Wysoczyzna
porozcinana jest malowniczymi wciosowymi dolinkami Lipy, Czerwonej Wody
i Płonki.
Na południowo-zachodnią część gminy przypada ObniŜenie Zawidowskie, które jest
zapadliskiem tektonicznym łagodnie pochylonym ku zachodowi. Główną doliną
ObniŜenia jest dolina Witki, szeroka, podmokła, wykorzystana w duŜej mierze przez
jezioro zaporowe, którego lustro znajduje się poniŜej 210 m n.p.m. Mniejsze dolinki,
np. Kociego Potoku, mają wyraźny, nieckowaty kształt i są na ogół podmokłe.
Północno-zachodnią część gminy zajmuje Równina Zgorzelecka. Jest najniŜej
połoŜoną częścią gminy – od 200 do 230 m n.p.m. Lokalnie tylko w rejonie
wierzchołka góry Pop wysokość wynosi 242 m n.p.m. Równina porozcinana jest dość
gęstą siecią szerokich, nieckowatych dolinek. Największą z nich jest dolina
Czerwonej Wody i Lipy - do 700 m szerokości. Ogólnie obszar gminy Sulików moŜna
scharakteryzować jako lekko falisty, pochyły i otwarty na północ.
54
1.5.1.2.
Walory turystyczne
1.5.1.2.1.
1.5.1.2.2.
Atrakcyjność turystyczna to określona cecha przyciągająca turystów w pewne tereny
dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, pomników historii, a takŜe róŜnych
interesujących obiektów zagospodarowania turystycznego. Do takich w gminie
Sulików niewątpliwi naleŜą:
− Kościół Parafialny pod wezwaniem PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego
w Sulikowie - najstarszy kościół w Sulikowie był drewniany ale juŜ w 1234 roku
funkcjonował jako parafialny. W 1524 roku Hans Frenzel, ówczesny właściciel
miasteczka sprowadził na probostwo do Sulikowa wypędzonego ze Zgorzelca
luterańskiego kaznodzieję Benedykta Fischera. Tym sposobem Sulików stał
się pierwszą gminą luterańską w ŁuŜycach Górnych. Obecny wygląd kościół
uzyskał po odbudowie w 1668 roku. Pracami budowlanymi kierował wówczas
Hans Leonard z śytawy. Bogata snycerka wyszła spod dłuta budziszyńskiego
rzeźbiarza Daniela Richtera. Dzwony kościelne odlał znany zgorzelecki
ludwisarz Abraham Sievert. Od 1945 roku, wraz z napływem osiedleńców z
kresów wschodnich, kościół pełni funkcję kościoła parafialnego parafii
rzymsko-katolickiej p.w. PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego w Sulikowie.
− Kościół filialny parafii Sulików p.w. Świętej Anny w Studniskach Dolnych Kościół wzniesiony został w XIII wieku. Budowlę przebudowywano
i restaurowano w latach 1759 i 1839-1840. Podczas tej ostatniej przebudowy
kościół otrzymał nowy dach. W XIX wieku dostawiono wysoką przybudówkę
po stronie południowej oraz od zachodu. W wyniku przekształceń otworów
okiennych kościół utracił pierwotny wygląd. Jednak mimo to zachował się
romański portal oraz sklepienia krzyŜowo-Ŝebrowe. W kościele znajduje się
ołtarz z 1610 r. i ambona z pierwszej połowy XVII wieku. Obok kościoła stoi
dawna pastorówka z 1736 r. Po II wojnie światowej świątynia stała się
kościołem filialnym parafii rzymsko-katolickiej p.w. PodwyŜszenia KrzyŜa
Świętego w Sulikowie.
− Kościół filialny Parafii Zawidów pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła
w Miedzianej - Kościół istniał juŜ od 1346 roku i naleŜał do parafii Zawidów,
jednak juŜ w początkach XV wieku utworzono tutaj probostwo. Podczas wojny
trzydziestoletniej kościół wraz z plebanią został spalony. W latach 1725-1730
postawiono nową, murowaną świątynię, która w niezmienionym kształcie
zachowała się do czasów obecnych i jest jednym z piękniejszych wiejskich
kościołów barokowych. Inicjatorem budowy był baron Otto Konrad von
Hoberg, ołtarz i ambonę wykonał mistrz Lindner, a organy z 17 registrami były
dziełem Ŝytawianina Jana Tamitio. Na wieŜy zamontowano 3 dzwony,
z których jeden, ufundowany w 1798 roku przez dziedzica Biernej Krzysztofa
von Linnenfelda, zachował się do dzisiaj. Interesującym zabytkiem w kościele
jest rokokowy piec kaflowy pochodzący z 1730 roku. Po II wojnie światowej
świątynia stała się kościołem filialnym parafii rzymsko-katolickiej pod
wezwaniem św. Józefa Robotnika w Zawidowie.
55
− Kościół parafialny p.w. Świętej Marii Magdaleny w Radzimowie - jest
kościołem parafialnym Parafii Rzymsko-Katolickiej pod tym samym
wezwaniem w Radzimowie. Kościół istniał juŜ w 1346 roku i podlegał
dziekanowi zgorzeleckiemu i proboszczowi Sulikowa. W 1686 roku miała
miejsce gruntowna przebudowa kościoła, któremu dobudowano wtedy nową
wieŜę. W XVIII wieku w kościół kilkakrotnie uderzały pioruny. GroŜący
zawaleniem, a ponadto nie mieszczący juŜ wszystkich parafian kościół, został
w 1803 roku rozebrany, a na jego miejsce został wzniesiony nowy, murowany
obiekt, który w niezmienionym kształcie zachował się do czasów obecnych.
Jego oddanie i konsekracja miały miejsce w październiku 1806 roku. Po
drugiej wojnie światowej, wraz z osiedlaniem się w Radzimowie i Biernej
(miejscowości aktualnie wchodzące w skład Parafii) katolickiej ludności
polskiej z byłych kresów wschodnich, poprotestancki kościół został oddany
w jej uŜytkowanie i przystosowany do sprawowania liturgii katolickiej.
Do pozostałych miejsc turystycznych naleŜą:
− Dom ŁuŜycki w Sulikowie,
− Zespół pałacowo – parkowy w Miedzianej,
− Pałac w Mikułowej,
− Zalew Witka,
− ŚcieŜka Edukacyjna w Sulikowie „Szwajcaria Sulikowska”.
Gminny Ośrodek Kultury organizuje wiele imprez kulturlno-rekreacyjnych.
Wydarzenia odbywające się w poprzednim roku przedstawia poniŜsza tabela. Do
cyklicznych imprez naleŜą Gminne DoŜynki oraz Rajd Rowerowy „Szlakami Gminy
Sulików”.
Tabela 8. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Sulików
obowiązujący 2007 roku.
Wydarzenie
Finał WOŚP
Rozpisanie konkursu literackiego
„Moje myśli”
Przygotowanie
dekoracji
do
przedstawienia grupy dziecięcej
Styczeń
Wykonanie dekoracji i strojów do
przedstawienia „Dorośli Dzieciom”
Organizacja spotkań z okazji Dnia
Babci i Dziadka
Kulig
Luty
Bal karnawałowy
Rozpisanie Gminnego Konkursu
Recytatorskiego
56
Sposób realizacji
Zbiórka pieniędzy
Utworzenie regulaminu
konkursu.
Rozpropagowanie
regulaminu na terenie
Gminy. Promocja form
literackich. Organizacja
wieczoru literackiego
Malowanie
dekoracji
na płótnie o wymiarach
300*550 cm
Malowanie
i
wykańczanie
eksponatów
Spotkanie dziadków i
babć z wnukami przy
cieście
i
kawie.
Prezentacje programu
artystycznego
Wyjazd do świetlicy w
Platerówce
Nieodpłatne
udostępnienie sali
Pisemne
powiadomienie szkół
Organizator
GOK Sulików
GOK Sulików
GOK Sulików
GOK Sulików
Świetlice:
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Studniska Górne,
Bierna
Świetlice w Mikułowej
Publiczne Przedszkole
w Sulikowie
GOK Sulików
Ferie zimowe w GOK Sulików
Ferie zimowe w świetlicach
Gminny Konkurs Recytatorski
Marzec
Rozpisanie
konkursu
na
najpiękniejszą
wielkanocną
pisankę i dekorację świąteczną
Dzień kobiet
Propagowanie
ludowych
obrzędów
Wieczornica dla dzieci
Finał Konkursu „Moje Myśli”
Kwiecień
J. Ch. Andersen
Zabawy plastyczne –
wykonanie
obrazów
metodą
kolage,
prezentów
walentynkowych,
origami.
Konkursy
–
gry
planszowe
DruŜynowe
konkurencje
sprawnościowe
Zajęcia komputerowe
Zajęcia
ruchowokorekcyjne
Zabawy
plastyczne,
konkursy,
zabawy
walentynkowe
Przesłuchanie
uczestników konkursu:
klas I-III, klas IV-VI
oraz
klas
gimnazjalnych
Zorganizowanie
wystawy
zebranych
eksponatów
Zorganizowanie
spotkania dla kobiet
Praca z dziećmi nad:
stroikami, pisankami,
palmami,
wykonanie
Marzanny
Czytanie
bajek
Andersena
Wieczornica połączona
z
prezentacją
twórczości
mieszkańców
naszej
gminy, rozstrzygnięcie
konkursu i wręczenie
nagród
Poetyckie spotkania na
których bibliotekarz i
uczniowie
czytają
wybraną
poezję
Brzechwy a następnie
wykonują
do
niej
ilustrację. Zapoznanie
dzieci z historią Ŝycia
pisarza,
wspólna
zabawa w teatr – dzieci
przychodzą przebrane
w jedną z postaci bajek
autora
GOK Sulików
Świetlica w: Starym
Zawidowie, Miedzianej,
Mikułowej, Studniskach
Górnych
GOK Sulików
GOK Sulików
Mikułowej, Studniskach
Górnych
Mikułowej,
Świetlica w Mikułowej
GOK Sulików
GOK Sulików
57
1 z 10 – Konkurs ekologiczny
III Festiwal piosenki przedszkolnej
„Z ekologią za pan brat”
Akademia patriotyczna z okazji
uchwalenia Konstytucji 3 maja
Dzień Matki
Maj
„Spotkania majowe”
Spektakl teatralny
Lipiec
Doroczny
konkurs
ekologiczny dla dzieci i
młodzieŜy
szkolnej
zorganizowany
na
wzór teleturnieju „1 z
10” z okazji obchodów
„Dnia Ziemi”
Prezentacja utworów
muzycznych
w
wykonaniu
dzieci
przedszkolnych
KrzyŜówka ekologiczna
dla dzieci ze szkoły
podstawowej
Sprzątanie świata
MontaŜ
słowno
–
muzyczny
w
wykonaniu młodzieŜy
Spotkanie dzieci z
mamami
Festyn
dla
mieszkańców wsi
- spektakl teatralny
Teatru Babki Reginy –
„Dorośli – Dzieciom”
Pt. „Pinokio”,
Półkolonie letnie
Akcja letnia dla dzieci
Festyn
Impreza plenerowa
Sierpień
Sezon urlopowy
„Święto Ziemniaka”
Wrzesień
DoŜynki Gminne 2007
PoŜegnanie lata
Jesienne Spotkania Muzyczne
Październik
„Wieczorne spotkania z bajką”
Otwarty Turniej Tenisa Stołowego
Spotkania patriotyczne
Listopad
Maraton filmowy
58
Gry i zabawy dla
dzieci,
konkursy
sprawnościowe,
zakończone ogniskiem
Impreza plenerowa
Dyskoteka
Koncert
dzieci
i
młodzieŜy ze Szkoły
Muzycznej w Zgorzelcu
Spotkanie literackie z
dziećmi w ramach akcji
„Cała Polska Czyta
Dzieciom”
Zawody Sportowe
Akademia z okazji
rocznicy
Odzyskania
Niepodległości
Pokaz
filmów
w
ramach DKF
GOK Sulików
Przedszkole
Sulikowie
w
Świetlica w Biernej
GOK Sulików
Świetlice: Miedziana,
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Studniska Górne,
Bierna
Świetlice wiejskie
GOK Sulików
GOK Sulików
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Studniska Górne,
Bierna
Świetlice w Mikułowej,
Starym Zawidowie
GOK Sulików
Świetlica w Miedzianej
GOK Sulików
GOK Sulików
GOK Sulików
GOK Sulików
GOK Sulików
Zabawa Andrzejkowa
Zabawa dla dorosłych
Mikołajki
Impreza dla dzieci
Spotkania Mikołaja z
dziećmi
i
mieszkańcami
miejscowości
Wspólne zabawy
Rozdawanie prezentów
Impreza dla dorosłych
Grudzień
Bal Sylwestrowy
GOK Sulików
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Studniska Górne,
Bierna
GOK Sulików
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Studniska Górne,
Bierna
GOK Sulików
Mikułowa,
Stary Zawidów,
Bierna
Źródło: www.bip.sulikow.pl
1.5.1.2.3.
Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się cechy środowiska przyrodniczego,
w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki kwalifikowanej
aktywnej a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków
klimatycznych. W gminie Sulików do takich walorów naleŜy:
− ŚcieŜka edukacyjno-rekreacyjna w Sulikowie
− ŚcieŜki rowerowe na terenie gminy.
Planowane jest utworzenie:
− ŚcieŜki rowerowej do granicy z Czechami w Miedzianej
− ŚcieŜki rowerowej do Łowina.
1.5.1.3.
Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodnicza całego terenu gminy
(wyszukiwanie obiektów nadających sie do objęcia konserwatorską ochrona
przyrody). Na podstawie wyników inwentaryzacji zaprojektowano sieć obiektów, które
naleŜy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować róŜnorodność przyrody
gminy oraz wkład gminy do róŜnorodności biologicznej regionu i kraju.
Walory o randze lokalnej występujące w gminie to:
− Obiekty w dolinie strumienia Czerwona Woda: fragmenty lasów zboczowych
i łąk ze stanowiskami roślin lokalnie rzadkich.
− Kompleks zbiorników wodnych na północ od Studnisk Dolnych.
− Roślinność naskalna na zboczach kamieniołomu na północny-wschód od
Sulikowa.
Walory gminy Sulików na tle innych gmin regionu i pasa przygraniczneg.
W porównaniu z innymi gminami, w gminie Sulików nie stwierdzono obszarów
z wyraźnymi skupieniami wartości przyrodniczych. Brak obiektów o randze
ponadregionalnej i regionalnej oraz występowanie przeciętnej liczby obiektów
lokalnie cennych, stawiają gminę wśród przeciętnych pod względem przyrodniczym
gmin pasa przygranicznego.
Do specyficznych elementów przyrody gminy Sulików, odróŜniających ją od innych
gmin pasa przygranicznego, naleŜą:
59
− Urozmaicony krajobraz kulturowy charakterystyczny dla obszaru Pogórza
Izerskiego.
− Charakterystyczny układ roślinności, szczególnie leśnej, w dolinach i na
zboczach cieków wodnych, obecność lasów typu gradów zboczowych
z wysokim udziałem klonu i lipy w drzewostanie.
− Obecność wychodni skalnych z interesującą roślinnością ciepłolubną.
Potencjalną roślinność niemal całego obszaru stanowią grądy podgórskie.
GLEBY
LeŜąca w obrębie Pogórza Izerskiego gm. Sulików jest gminą rolniczą przewaŜającą część powierzchni stanowią uŜytki rolne. PrzewaŜają tu gleby
kompleksu pszennego dobrego (III i IV klasy bonitacyjnej).
WODY
Na trenie gminy Sulików w południowej części zlokalizowano 2/3 zalewu Witka – jest
to zbiornik zaporowy, popiętrzony - zapora w Niedowie.
1.5.2.1.
Baza noclegowa
Baza noclegowa na ternie Gminy Sulików nie jest rozwinięta. NaleŜą do niej dwa
obiekty:
− Dom ŁuŜycki „Ostry NaroŜnik”
− Gospodarstwo Agroturystyczna „Farma na rozdroŜu” w Mikułowej
1.5.2.2.
Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna jest bardzo istotnym elementem infrastruktury turystycznej,
jednak podobnie jak w przypadku bazy noclegowej praktycznie nie istnieje. W gminie
znajduje się tylko jeden obiekt gastronomiczny: Bar „u Jana”.
1.5.2.3.
Turystyczna baza paraturystyczna obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki
turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. Stanowią one o atrakcyjności
obszaru w szczególności dla amatorów turystyki aktywnej i sportu. W przypadku
gminy oprócz występujących sieci szlaków pieszych i rowerowych istnieje Gminny
Ośrodek Kultury w Sulikowie - Gminny Ośrodek Kultury w ramach swej stałej
działalności prowadzi: zajęcia teatralne, kółko taneczne, radę kobiet, posiada
pracownię komputerową.
60
1.5.2.4.
1.5.2.4.1.
Z racji swojego usytuowania Gmina Sulików jest dogodnie połączona z pobliskimi
przejściami granicznymi w Zawidowie do Czech ok. (8 km), oraz z Niemcami
w Zgorzelcu (8 km), Jędrzychowicach (10 km.), w Radomierzycach (5 km)
i Sieniawce (30 km).
1.5.2.4.2.
Przez Sulików przebiega linia kolejowa z przejścia granicznego w Zawidowie
i z Bogatyni w kierunku Węglińca oraz Jeleniej Góry. W Sulikowie znajduje się stacja
towarowa z rampą przeładunkową.
1.5.2.4.3.
W gminie nie istnieje infrastruktura lotnicza ani wodna utworzona w celach przewozu
towarowego oraz osobowego. Jednak bliskie połoŜenie z granicą państwa, umoŜliwia
skorzystanie z najbliŜszych lotnisk znajdujących się Dreźnie (122 km – 1,5 h), Pradze
(151 km - 2,2 h) czy we Wrocławiu (165 km – 2,2 h).
1.5.3.1.
noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających
z noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc
1.5.3.2.
Turyści odwiedzający gminę najczęściej przybywają tutaj w miesiącach letnich w celu
skorzystania z walorów przyrodniczych, które przyczyniają do wypoczynku. Niestety
w gminie brak jest rozwiniętej infrastruktury turystycznej umoŜliwiającej dłuŜszy
pobyt.
2
61
1.5.3.3.
Model przyjazdu do gminy jest rekreacyjno – wypoczynkowy. Turyści przyjeŜdŜają do
gminy w celach wędrówkowych czy teŜ w celu uczestniczenia w wydarzeniach
kulturalnych organizowanych przez Gminny Ośrodek Kultury.
1.5.3.4.
Gmina Sulików jest gminą typowo rolniczą. Niewielka ilość zabytków i atrakcyjnych
miejsc stawiają gminę w nienajlepszym świetle. Brak jest równieŜ wydarzeń
kulturalnych o zasięgu większym niŜ lokalny.
1.5.3.5.
Zespół uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze stanowi struktura
społeczno-ekonomiczna. Popyt na usługi turystyczne uzaleŜniony jest w znacznym
stopniu od wieku, płci, poziomu edukacji i wychowania oraz zasobności
społeczeństwa. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od
wieku, podobnie organizowane w gminie nieliczne imprezy przyciągają na swoje
tereny osoby w róŜnym przedziale wiekowym. Jeśli chodzi o strukturę płci
odwiedzających Gminy, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety
i męŜczyźni.
WNIOSKI:
• Urozmaicona rzeźba terenu sprzyja wędrówkom pieszym,
• Organizowane imprezy maja charakter lokalny, co nie wpływa na rozwój
turystyczny
• Niewielka liczba zabytków oraz atrakcyjnych miejsc stawiają gminę w cieniu
sąsiadujących z nią gmin,
• Baza noclegowa i gastronomiczna nie jest rozwinięta,
• Połączenia z gminą zapewnia tylko komunikacja drogowa.
62
1.6.
Gmina Wleń
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Geograficznie Wleń połoŜony jest między Górami Kaczawskimi a Pogórzem
Kaczawskim w centralnej części Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, 18 km od
Jeleniej Góry i Lwówka Śl. UwaŜany za jedno z najpiękniej połoŜonych miasteczek
Dolnego Śląska. Od wschodu otoczony rzeką Bóbr, a od północnego zachodu
zamknięty potęŜną górą bazaltową na szczycie której znajdują się ruiny
średniowiecznego zamku z dobrze zachowaną basztą.
Gmina Wleń połoŜona jest w południowej części województwa dolnośląskiego.
Administracyjnie graniczy od południa i południowego – wschodu z gminą wiejską
JeŜów Sudecki, od zachodu z gminą miejsko – wiejską Lubomierz, od północy
z gminą miejsko – wiejską Lwówek Śląski oraz od wschodu z gminą wiejską
Pielgrzymka i gminą miejsko – wiejską Świerzawa. Gmina Wleń połoŜona jest na
terenie powiatu lwóweckiego, stanowi ona 12% jego powierzchni i jest jedną
z najmniejszych gmin pod względem zajmowanego tu obszaru. Pod względem
geograficznym obszar gminy naleŜy do Sudetów Zachodnich i mieści się w obrębie
mezoregionów: Góry Kaczawskie, Pogórze Kaczawskie i Pogórze Izerskie. Rzeźba
terenu jest mocno zróŜnicowana i charakteryzuje się znacznym rozczłonkowaniem
wzgórz, przy gęstej sieci dolin rzecznych. W krajobrazie gminy wyraźnie wyróŜnia się
przełomowa dolina Bobru, rozcinająca południkowo Pogórze. Posiada ona strome
zbocza, często o charakterze krawędziowym w postaci skalnych progów.
W skład miasta i gminy wchodzą miasto Wleń i 12 wsi sołeckich: Klecza, Radomice,
Pilchowice, StrzyŜowiec, Nielestno, Modrzewie, Tarczyn, Bystrzyca, Bełczna,
Przeździedza, Marczów, Łupki.
Miasto i gmina Wleń prawie w całości połoŜone są na terenie Parku Krajobrazowego
Doliny Bobru. Z ogólnej powierzchni gminy 8600 ha w granicach Parku znajduje się
6049 ha, co stanowi 70,3% jej powierzchni.
1.6.1.2.
Walory turystyczne
1.6.1.2.1.
Na walory wypoczynkowe składają się takie uwarunkowania środowiska naturalnego,
które umoŜliwiają powrót do zdrowia oraz regenerację sił fizycznych i psychicznych.
Czyste tereny, nieskaŜona przyroda i spokój oraz piękne widoki zdecydowanie
sprzyjają wypoczynkowi w gminie.
1.6.1.2.2.
Miasto, aŜ do XVIII w. znane było na Śląsku z targów gołębiami, które odbywały się
w kaŜdą Środę Popielcową. W rocznicę 700 lecia miasta (1914 r.) wystawiono przed
ratuszem posąg dziewczyny karmiącej gołębie.
Obecnie Wleń jest niewielkim ośrodkiem miejskim o charakterze turystycznoletniskowym i uzdrowiskowym. Do ciekawych miejsc w gminie naleŜą:
63
ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWY - Pałac wybudowany przez Adama Koulhasa
w latach 1653-1662. Przebudowany w stylu barokowym w XVIII w. przez Grunfelda.
Jest to niewielki budynek o trzech kondygnacjach, kryty mansardowym dachem.
Wewnątrz freski z XVII w. Reprezentacyjna kamienna klatka schodowa. Nad
wejściem do pałacu herby rodowe właścicieli. W skład zespołu ponadto wchodzi:
pawilon reprezentacyjny zwany "Salą Rycerską", zabytkowy gołębnik, budynki
gospodarcze, ozdobny ogród z renesansowymi rzeźbami.
RUINY ZAMKU - Budowę zamku przypisuje się Bolesławowi Krzywoustemu (11021138). Potwierdza to bulla PapieŜa Hadriana IV z 1155 r. Bolesław Wysoki umacnia
zamek konstrukcjami murowanymi. Henryk Brodaty zbudował wnętrze zamku,
wznosząc kaplicę p.w. NMP, budynek mieszkalny oraz więŜę sześciokątną
i cylindryczną ostatecznej obrony. W czasie wojny trzydziestoletniej w 1646 r. zamek
został wysadzony na rozkaz generała Montecuculi i do dziś pozostaje w ruinie.
W latach 1989-94 prowadzono na zamku badania archeologiczne (Katedra
Archeologii Uniwersytetu we Wrocławiu). ZałoŜeniem tych badań było dalsze
poznanie rozwoju przestrzennego zamku oraz identyfikacji wzmiankowanej
w źródłach pisanych historii Kasztelanii Wleńskiej. Dobrze zachowana baszta
udostępniona jest dla turystów, z której przy pięknej pogodzie moŜemy podziwiać
pasmo Karkonoszy a takŜe panoramę Gór Kaczawskich i Pogórza Izerskiego.
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. JADWIGI - Wzniesiony w XIII w. na polecenie księŜnej Jadwigi.
Pierwsza udokumentowana wzmianka o kościele połoŜonym poza murami zamku
z 1349 r. Przebudowany w XVI w. W czasie wojny trzydziestoletniej doszczętnie
zniszczony. Odbudowany w 1662 r. przez Adama von Koulhasa. W czasie odbudowy
wykorzystano fragmenty ze starszej budowli. Pozostała zakrystia i fragmenty
renesansowej polichromii. Nad wejściem do kościoła fundator wmurował kartusz
herbowy i tablicę fundacyjną. Wewnątrz rzeźbiony ołtarz główny z początku XVII w.
W krypcie obok ołtarza znajdują się dwa sarkofagi rodziny Grunfeldów, oparte na
orłach ciosanych w piaskowcu. W murze cmentarnym obok kościoła znajduje się
średniowieczna kapliczka pokutna z piaskowca. Od 1971 r. jest kościołem filialnym
Parafii Rzym.-Kat. we Wleniu.
WLEŃSKI GRÓDEK - Największą atrakcją zabytkową Wlenia jest zamek i cały
zespół architektoniczny przy nim, zwany Wleńskim Gródkiem. Obejmuje on ruiny
średniowiecznej warowni, zespół pałacowoparkowy, kościół p.w. Św. Jadwigi oraz
rezerwat przyrody "Góra Zamkowa".
SANATORIUM - ZałoŜone w 1893 roku, w następnych latach rozbudowane przez
Zgromadzenie Sióstr ElŜbietanek. Był to zakład leczniczy o charakterze
belneologicznym, w którym stosowano metody lecznicze opracowane przez
Sebastiana Kneippa. Ordynującym lekarzem w sanatorium był dr KarI Scholz.
Obecnie sanatorium jest Ośrodkiem Rehabilitacyjnym i Opiekuńczym. W parku
sanatoryjnym znajduje się kapliczka z tufu wulkanicznego, podarowanego Siostrom
ElŜbietankom przez Jana Henryka Hochberga z KsiąŜa. Obok sanatorium rośnie tzw.
Dąb Pokoju, posadzony po wojnie trzydziestoletniej.
PAŁAC WE WLENIU - Jest do dwuryzalitowa budowla w stylu baroku francuskiego
prawdopodobnie z XVI w. Wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Od
64
strony dziedzińca znajduje się dwuprzęsłowy podcień wsparty na kolumnach, nad
którym umieszczono osiem herbów rodów śląskich.
KRZYś POKUTNY - W naroŜniku ul. Dworcowej w ogrodzie naleŜącym do plebani,
tkwi okazały krzyŜ typu maltańskiego wykuty w piaskowcu. Jest to krzyŜ o podwójnie
wykutym wizerunku narzędzi zbrodni (miecz i topór). Pokuta za dokonane
bratobójstwo w 1362 r. Jedyny tego typu w Polsce.
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. MIKOŁAJA - Pierwsza budowla powstała z fundacji biskupa
Wawrzyńca w latach 1215-1217. Przebudowany w latach 1863-64 w stylu
neogotyckim na miejscu budowli średniowiecznej, z której zachowała się
czworoboczna wieŜa z ok. 1500 roku. We wnętrzu renesansowa chrzcielnica z XVI
w. Polichromia wykonana przez wlenianina Maxa Schulza w 1899 roku. W murze
cmentarnym płyty nagrobne z XVII wieku.
RYNEK - Dookoła rynku wznoszą się domy z XIX wieku ustawionych kalenicowo do
rynku, tworząc przyjemny nastrój, pełen lirycznego ciepła i spokoju. Do ciekawszych
pod względem architektonicznym zaliczyć moŜna budynki z pierzei wschodniej
i północnej rynku. U zbiegu ulic Kościelnej i Pocztowej zachował się stary budynek
sprzed 1813 roku.
RATUSZ - Wzniesiony w pierwszej połowie XIV w. W obecnej postaci zbudowany
został w latach 1823-24, po wielkim poŜarze miasta w 1813 r. Jest to budynek
jednopiętrowy, pokryty dwuspadowym mansardowym dachem, ze smukłą wieŜą,
zwieńczoną kopulastym hełmem i wejściem w trójosiowym ryzalicie. Nad wejściem
do budynku umieszczono łacińską sentencję: "Post nubila Phocbus - Excinere
Phoenix 1813-1824" (Po deszczu słońce, z popiołów odradza się Feniks).Gmina
przyciąga na swoje tereny turystów nie tylko dzięki swoim walorom przyrodniczym
oraz kulturowym. W ciągu roku organizowanych jest wiele wydarzeń kulturalnych.
PoniŜsza tabela prezentuje plan imprez kulturalno – rekreacyjnych na rok 2008.
Tabela 9. Plan imprez gminy Wleń na rok 2008
Lp.
NAZWA IMPREZY
TERMIN
MIEJSCE
1.
I Gminny Przegląd Kolęd i Pastorałek "Aniołowie
w Betlejemie Bogu chwałę wyśpiewali"
11 stycznia
OKSiT Wleń
2.
3.
4
Biesiada Sołtysów
IV Targi Gołębi Pocztowych
Droga KrzyŜowa ulicami miasta
26 stycznia
10 lutego
14 marca
OKSiT Wleń
OKSiT Wleń
Ulice Miasta Wleń
5.
Jarmark Wielkanocny ( niedziela palmowa )
16 marca
Rynek Miasta Wleń
6.
Wleńscy Pielgrzymi- Wielkiemu Pielgrzymowi wystawa zdjęć Medjugorie 07
31 marca
OKSiT Wleń
7.
Koncert III rocznicę śmierci Jana Pawła II
2 kwietnia
Kościół Parafialny we Wleniu
8.
Gminny Przegląd Recytatorski
Michałki - plener malarski ( pamięci Michała
Fludra )
20 kwietnia
OKSiT Wleń
5-9 maja
OKSiT Wleń
10.
XVII Memoriał Uliczny im. Michała Fludra
11 maja
Rynek i ulice miasta Wleń
11.
Wleńlandia - Miasto Dzieci
2-3 czerwca
9.
65
12.
II Gminny festiwal Piosenki Dziecięcej
" Zakręcona Nutka"
3 czerwca
OKSiT Wlen
13.
14.
15.
Dni Miasta i Gminy Wleń
Ognie św. Wawrzyńca
DoŜynki Gminne
25-27 lipca
sierpień
wrzesień
16.
III Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego
wrzesień
Wleń
Gmina Wleń
Miasto i gmina Wleń Pałac
Lenno
VI Festiwal Tańca Towarzyskiego Wleń Open
2008
18.
II Jarmark Adwentowy
Źródło: www.wlen.pl
17.
1.6.1.2.3.
październik
Hala sportowa
20 grudnia
Rynek Miasta
Warto zauwaŜyć bardzo ciekawe moŜliwości rozwoju oferty turystycznej okolic
Wlenia. Nie są one obecnie wykorzystane w pełni, poniewaŜ nowoczesna turystyka
wymaga powaŜnych nakładów finansowych i wspomagania ze strony władz. Gmina
leŜy w dość atrakcyjnym terenie woda – las, co automatycznie umoŜliwia tworzenie
warunków i infrastruktury dla róŜnorodnych form czynnego wypoczynku. Z punktu
widzenia interesu gminy inwestycje w infrastrukturę turystyczną mają za zadanie
przyciągnięcie bogatszej klienteli na teren Wlenia w jak najszerszym zakresie
w ciągu całego roku. Jest to moŜliwe wyłącznie przez stworzenie szczególnych
atrakcji oraz nowoczesnych, aktywnych form wypoczynku – przede wszystkim
w przyległych do miasta sołectwach.
Spływy wodne
Tereny gminy połoŜone są prawie w całości w zlewni róŜnicowej Bobru z dopływami.
Do najbardziej malowniczych odcinków rzeki Bóbr naleŜą:
− przełom Borowego Jaru, gdzie na długości około 4 km rzeka wcięła się na
głębokość 80-100 m w bardzo odporne granitognejsy i granity, tworząc
skalisty, zalesiony dzisiaj wąwóz zamknięty sztuczną tamą i Jeziorem
Modrym;
− przełom w okolicach Wrzeszczyna (z kolejną zaporą i Jeziorem
Wrzeszczyńskim), którego niepowtarzalny charakter podziwiać moŜna ze
skalnego wzniesienia "Stanek", przy ujściu Kamienicy do Bobru;
− przełom między Wleniem a Marczowem, gdzie Bóbr wśród licznych wzgórz
opływa zakolem miasto.
Rzeka stanowi naturalną atrakcję turystyczną. Wskazane jest utworzenie stanicy
wodnej oraz małej Ŝeglugi turystycznej w okolicy Wlenia.
Turystyka kajakowa
- spływ z Nielestna do Marczowa trwa ok. 3 godziny,
- spływy: do Lwówka Śląskiego (7 godzin) oraz do śagania (4 dni).
Z kajaków korzystają osoby w kaŜdym wieku. Bóbr jest rzeką w miarę łatwą
i bezpieczną. MoŜna równieŜ wypoŜyczyć sobie kajak i popływać po Zalewie
Pilchowickim.
Szlaki turystyczne
Przez miasteczko przebiegają szlaki turystyczne:
− śółty Szlak - Szlak Wygasłych Wulkanów
[Wleń - Tarczyn - Babiniec ( 486m npm.) - Rogatka ( 490m npm.) - Okole
(721m npm.) - Lubiechowa – Świerzawa]
[Wleń - Wleński Gródek - Łupki - Marczów - Lwóweckie Skały - Lwówek Śl].
66
− Zielony Szlak - Szlak Zamków Piastowskich
[Wleń - Ostrzyca (501m npm.) - Rochów - Chojniec - Czaple - Nowa Wieś
Grodziska - Zamek Grodziec]
[Wleński Gródek - Wietrznik (482m npm.) - Radomice - Maciejowiec - Dziki
Wąwóz - jezioro Pilchowickie - Siedlęcin - Perła Zachodu - Wzgórze
Krzywoustego - Jelenia Góra]
− ŚcieŜka św. Jadwigi Śląskiej - Trasa ma ok. 2 km i jest moŜliwa do pokonania
pieszo. Prowadzi od szkoły do kościoła na górze zamkowej, dalej wiedzie
górą, obok cmentarza komunalnego i kończy się pod pomnikiem przyrodydębem "Pokoju". Na trasie postawiono 6 kamieni z tablicami, na których
widnieją ryciny oraz napisy.
Bogata przeszłość historyczna oraz walory przyrodnicze sprawiły, Ŝe obszar gminy
jest doskonałym miejscem do uprawiania turystyki zmotoryzowanej, rowerowej,
pieszej oraz sportów wodnych.
Stadniny koni
Ośrodek Turystyki Jeździeckiej OTJ Radomice zaprasza wszystkich pragnących
wypocząć w ciszy i spokoju w kontakcie z naturą. Ośrodek połoŜony jest na Pogórzu
Izerskim w gminie Wleń na obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Bobru.
Ośrodek prowadzi od kilku lat hodowlę koni rasy huculskiej. Głównym kierunkiem
aktywności turystycznej jest organizacja wycieczek i rajdów konnych po górach
Izerskich, Kaczwskich i Rudawach Janowickich (Sudety Zachodnie).
1.6.1.3.
KLIMAT
W regionalizacji klimatycznej Dolnego Śląska obszar gminy Wleń leŜy na pograniczu
regionu przedgórskiego i jeleniogórskiego. Stosunki klimatyczne komplikuje silne
urzeźbienie terenu. Średnia roczna temperatura powietrza we Wleniu wynosi 7,0oC,
a ciepłej pory roku (kwiecień-wrzesień) ok. 13oC. Lato termiczne trwa tutaj 8-10
tygodni (średnia temperatura lipca wynosi 17,8oC). Klimatyczna zima trwa z kolei
przeciętnie 14-16 tygodni, przy czym średnia temperatura stycznia, będącego
najchłodniejszym miesiącem roku, wynosi -2,3oC.
Długość okresu wegetacyjnego wynosi 210-215 dni a więc na tle całych Sudetów
trwa on stosunkowo długo.
Roczna suma opadów we Wleniu wynosi ok. 700 mm. NajwyŜsze sumy opadów
notuje się w lipcu (96 mm), natomiast najniŜsze w lutym (35 mm), co jest typowe dla
klimatu niemal całej Polski. Okres potencjalnych opadów śnieŜnych trwa ok. 170 dni
i jest jak na warunki sudeckie stosunkowo krótki.
FAUNA
Na obszarze gminy występują liczne gatunki kręgowców, w tym gatunki objęte
ochroną prawną. Na terenie gminy stwierdzono łącznie obecność 33 gatunków
ssaków, w tym 10 chronionych i 11 łownych. Najliczniejszą grupę stanowią gryzonie
(77%), które występują na terenie całej gminy. Dominującymi gatunkami są: nornica
ruda, mysz leśna i nornik. Udział pozostałych gryzoni jest niewielki. Na terenie gminy
występuje dziesięć rzadkich gatunków chronionych: wszystkie ryjkowate, jeŜ,
popielica, wiewiórka, gronostaj, łasica i wydra. Na terenie gminy występuje teŜ nornik
północny oraz darniówka zwyczajna.
Wśród nietoperzy dominują gatunki synantropijne takie jak: nocek duŜy, mroczek
późny, gacek brunatny, karlik malutki, zamieszkujące głównie w budynkach i inne
preferujące dziuple drzew: nocek rudy, borowiec wielki, mopek. Łącznie na terenie
67
gminy stwierdzono występowanie 9 gatunków nietoperzy. Kilka większych kolonii
gacka brunatnego stwierdzono w Marczowie, Radomicach i Nielestnie. Na
szczególną uwagę zasługuje bardzo duŜa kolonia rozrodcza nocka duŜego
w kościele we Wleniu licząca ok. 500 samic.
FLORA
Na terenie gminy Wleń ochroną prawną objęte są następujące obszary i obiekty:
Park Krajobrazowy Doliny Bobru utworzony na mocy Uchwały Nr VIII/47/89
Wojewódzkiej Rady Narodowej w dn. 16.11.1989 r. Powierzchnia Parku w granicach
określonych Rozporządzeniem Nr 56/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 31
grudnia 1992 r. wynosiła 13.270 ha. W wyniku aktualnych prac rozliczeniowych
przeprowadzonych w ramach Planu Ochrony PKDB ustalono powierzchnię Parku na
12.295 ha. Miasto i gmina Wleń w granicach Parku zajmuje powierzchnię 6049 ha,
co stanowi 49,2% jego powierzchni. W obszar Parku wchodzą w całości następujące
miejscowości (obręby): miasto Wleń oraz wsie Marczów, Nielestno, Pilchowice
i Radomice.
Rezerwat przyrody „Zamkowa Góra” utworzony w 1994 roku na powierzchni 21 ha.
Celem jego ochrony jest zachowanie szeregu cennych gatunków roślin chronionych
oraz cennych obiektów kultury materialnej. Teren ten wyróŜnia się bardzo dobrze
zachowanym wielogatunkowym Ŝyznym lasem liściastym – grąd zboczowy typu
Aceri-Carpinetum wraz z szeregiem rzadkich roślin w runie leśnym. Ponadto na
szczycie wzgórza występują lawy pukliste stanowiące interesujący obiekt
geologiczny.
Pomnik przyrody nieoŜywionej: odsłonięcie geologiczne w Łupkach – dawny
kamieniołom bazaltu, w którym tkwią porwaki porfirowe.
Pomniki przyrody oŜywionej:
− Cis pospolity w Bystrzycy,
− Leszczyna pospolita w Kleczy.
Obok istniejących obszarów i obiektów objętych ochroną prawną postuluje się:
1. Objąć ochroną w formie rezerwatów przyrody następujące zespoły
florystyczne: „Dziki Wąwóz”, Kamieniołom wapieni koło Radomic.
2. Objąć ochroną w formie uŜytków ekologicznych następujące obiekty
florystyczne i faunistyczne:
− Kompleks leśny na północ od Marczowa;
− Dolina Bobru od ujścia potoku Jamna do Marczowa;
− Góra Folwarczna;
− Góra Dudek;
− Łąka w Łupkach;
− Góra Gniazdo i lasy między Wleniem a Kleczą;
− Murawa koło StrzyŜowca;
− Dolina Chrośnickiego Potoku między Czernicą a Nielestnem;
− Łąki koło Modrzewi;
− Parzydło leśne koło Modrzewi;
− Stawy w Modrzewiu;
− Łąki na górze Tarczynka;
− Lasy na Sołtysiej Czubie;
− Kserotermiczne zakrzaczenia na stokach Wzgórza Galica;
− Zespół stawów i kompleks leśny na zachód od Przeździedzy.
3. Objąć ochroną w formie zespołów przyrodniczo – krajobrazowych - Północny
brzeg jeziora Pilchowickiego.
68
4. Objąć ochroną w formie stanowisk dokumentacyjnych następujące obiekty
geologiczne:
− Masyw Góry Gniazdo na SW od Wlenia;
− Odsłonięcie „Diabelska ściana” Pilchowice – Nielestno;
− Odsłonięcie na północnym brzegu jeziora Pilchowickiego;
− Odsłonięcie na zachód poniŜej zapory Pilchowickiej na pograniczu gm. Wleń
i gm. Lubomierz;
− Kamieniołom dolomitu na południe od drogi polnej z Golejowa do Łupek na
pograniczu gm. Lubomierz i gm. Wleń;
− Kamieniołom wapieni w Radomicach.
5. Objąć ochroną w formie pomników przyrody następujące obiekty geologiczne:
− Odsłonięcie „Marczowska Skała”;
− Skałka „Zimna Skała” w Modrzewiu.
Celem ochrony cennych terenów i obiektów geologicznych oraz geomorfologicznych
jest zachowanie ich w istniejącej postaci, uformowanej przez naturę. Pozwoli to
zachować wysoką atrakcyjność turystyczną gminy.
Zbiorowiska leśne zajmują 35% powierzchni gminy. Większe, zwarte obszary
zbiorowisk leśnych znajdują się głównie w południowej i wschodniej części gminy.
Stosunkowo duŜe powierzchnie zajmują lasy liściaste i mieszane; monokultury
świerkowe rozpowszechnione są głównie w południowej części, zaś kultury sosny w
najbardziej na zachód wysuniętych fragmentach gminy, w okolicach Łupek
i Marczowa.
Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej rozpowszechnionym zespołem są grądy. W
zaleŜności od usytuowania i Ŝyzności podłoŜa wykazują one dość duŜe
zróŜnicowanie.
Drzewostan budują głównie: lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, grab, wiąz górski,
lipa szerokolistna, jawor. Stosunkowo duŜy jest udział grabów. W okolicach Wlenia
występuje największe zagęszczenie stanowisk w Sudetach Zachodnich. Warstwa
krzewów jest róŜnie wykształcona, przewaŜnie dominuje leszczyna. Bardzo bogate
i zwykle bujne jest runo, które budują najczęściej: konwalia majowa, marzanka
wonna, gajowiec Ŝółty, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny i wiele innych.
Na stokach w miejscach Ŝyznych i nasłonecznionych spotkać moŜna w okolicach
Wlenia grądy zboczowe, które odznaczają się występowaniem w drzewostanie lipy
szerokolistnej i klonu, wiązu górskiego z obecnością w runie bardziej ciepłolubnych
roślin. Tego typu grądy spotkać moŜna w rezerwacie przyrody „Góra Zamkowa”.
Stosunkowo niewielkie powierzchnie zajmują na obszarze gminy buczyny.
Fragmenty kwaśnej buczyny górskiej, oznaczają się skąpą, acidofilną roślinnością
w runie. Na niewielkich obszarach kwaśna buczyna górska występuje koło Modrzewii
oraz w rezerwacie „Góra Zamkowa”. Bardziej rozpowszechnione na terenie gminy,
choć zajmujące równieŜ niewielkie powierzchnie, są fragmenty Ŝyznej buczyny
górskiej występujące na siedliskach Ŝyźniejszych. Runo jest zwykle bujne
i wielogatunkowe.
U podnóŜa północnych stoków góry Dudek koło Wlenia stwierdzono płaty jaworzyny
górskiej, zajmującej siedliska bardziej wilgotne od Ŝyznych buczyn. W drzewostanie
dominuje jawor z domieszką jesionu.
Na stromych stokach pagórków oraz na eksponowanych zboczach na Bobrem w
wielu miejscach rozwinęły się fragmenty kwaśnych dąbrów. Drzewostan budują
głównie dęby: szypułkowy i bezszypułkowy.
69
Przy potokach oraz w dolinie Bobru rozwinęły się fragmenty lasów łęgowych.
W drzewostanie dominuje jesion, jawor oraz miejscami, w miejscach silnie
zabagnionych – olsze. Zbiorowiska łęgowe, często zuboŜałe, zajmujące niewielkie
powierzchnie, spotkać moŜna najczęściej przy potokach wpadających do Bobru na
obszarze całej gminy.
Drzewostany iglaste reprezentowane są głównie przez kultury świerkowe
rozpowszechnione przede wszystkim w południowej części gminy.
Sztucznie wprowadzone drzewostany sosnowe lub mieszane z duŜym udziałem
sosny rozpowszechnione są w północno – zachodniej części gminy. Interesujące
fragmenty drzewostanów sosnowych, reprezentujące sosnowy bór świeŜy występują
na górze Gniazdo na południe od Wlenia. Drzewostan jest mało zwarty, a sosny
mają skarlały pokrój.
Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe zajmują na terenie gminy dość znaczny obszar
gruntów uŜytkowanych rolniczo. UŜytki rolne stanowią 58% powierzchni miasta
i gminy, z czego połowę zajmują łąki i pastwiska. W przewaŜającej części są to
pastwiska albo intensywnie uŜytkowane albo opuszczone, zarastające krzewami
róŜy, głogów i tarniny. Fragmenty łąk o większym zróŜnicowaniu florystycznym
zachowały się jedynie w dolinach rzek i potoków oraz miejscami na stromych
skarpach i zboczach okresowo koszonych bądź wypasanych.
Roślinność wodna i szuwarowa na terenie gminy rozwinęła się głównie na Bobrze i
w jego sąsiedztwie oraz na nielicznych, rozproszonych zbiornikach wodnych, głównie
niewielkich stawów.
GLEBY
Zgodnie z systematyką gleb Polski na terenie gminy wyróŜnić moŜna następujące
jednostki typologiczne:
− gleby litogeniczne - zalicza się tutaj gleby mineralne inicjalne i słabo
wykształcone;
− gleby autogeniczne - są to gleby powstałe pod wpływem kilku czynników, bez
wyraźnej przewagi jednego z nich, charakterystyczne dla danej strefy
klimatyczno – glebowej; gleby brunatnoziemne wytworzone są z glin lekkich
i średnich pylastych o róŜnej genezie i róŜnej ilości szkieletu;
− gleby semihydrogeniczne - związane są z warunkami nadmiernego
uwilgotnienia spowodowanego przewaŜnie wysiękiem wód gruntowych;
głównymi procesami glebotwórczymi jest tu proces glejowy oraz proces
bagienny, polegający na spowolnieniu rozkładu materii organicznej; gleby te
występują na terenie gminy w postaci niewielkich płatów i zazwyczaj
w kompleksach z innymi glebami;
− gleby napływowe - powstawanie ich związane jest z erozyjno –
sedymentacyjną działalnością wód rzecznych oraz wód spływających po
stoku, a takŜe z innymi procesami stokowymi (spełzywanie, osuwanie, lód
włóknisty). Mady rzeczne powstają w wyniku osadzania się namułów
niesionych przez wody w czasie wezbrań. Typowe mady występują w dolinie
Bobru i jego większych dopływów.
WODY
Tereny gminy połoŜone są prawie w całości w zlewni róŜnicowej Bobru z dopływami.
Tylko wschodnie obrzeŜa gminy w rejonie wsi Bełczyna odwadniane są przez
dopływy innego systemu rzecznego II rzędu – dorzecza Kaczawy.
Osią hydrograficzną gminy jest Bóbr, jedna z największych rzek sudeckich, płynąca
przez gminę niemal dokładnie z południa na północ. Dopływami Bobru na tym
odcinku są jedynie potoki odwadniające stosunkowo niewielkie zlewnie.
70
PrawobrzeŜnymi dopływami są StrzyŜówka, Chrośnicki Potok i Klinkówka.
LewobrzeŜnymi dopływami są: Potok Pilchowicki i Jamma. Bóbr przez teren gminy
przepływa głęboką doliną o płaskim dnie, w obrębie którego koryto rzeki wytworzyło
liczne meandry. Ten naturalny meandrujący charakter częściowo zachował się.
Podobnie zachowane są liczne odcinki o naturalnym meandrującym charakterze na
mniejszych potokach stanowiących dopływy Bobru.
Największą antropogeniczną zmianą w fizjonomi doliny było wybudowanie w latach
1908-1911 zapory wodnej powyŜej Pilichowic, która przegradza rzekę Bóbr na jej
196,7 km od ujścia. Tama o wysokości 62 m spiętrza wody Bobru tworząc jedno
z największych sztucznych jezior w Sudetach. Jego powierzchnia wynosi 240 ha
a pojemność 50 mln m3. PoniŜej Pilichowic zbudowano kilka stopni wodnych
spiętrzających wodę na wysokość kilku metrów dla potrzeb małych elektrowni
i młynów. W Nielestnie wodę do elektrowni doprowadza sztucznie przekopany kanał
o długości ok. 1 km ścinający rozległe zakole rzeki.
Budowa zapory na rzece Bóbr nie jest najlepszą metodą ochrony
przeciwopowodziowej - nie daje pewności bezpieczeństwa a doprowadziła do
biologicznego zuboŜenia i przekształcenia przyrody doliny rzecznej Bobru.
1.6.2.1.
Baza noclegowa
Baza noclegowa na terenie gminy Wleń i okolic nie jest szczególnie rozwinięta.
Działania przewidziane strategią gminy będą zmierzać w kierunku jej rozbudowy.
DuŜy nacisk naleŜy połoŜyć na rozwój gospodarstw agroturystycznych we wszystkich
miejscowościach leŜących na terenie gminy, w tym w pierwszej kolejności w Kleczy,
Radomicach, Pilchowicach, Marczowie, Tarczynie, Modrzewiu i StrzyŜowcu.
Ukształtowanie terenu, warunki przyrodnicze, obiekty dziedzictwa kulturowego są
wyraźnymi przesłankami dla wspomagania lokalnych inicjatyw sołectw w zakresie
agroturystyki. Dotyczy to zwłaszcza wsi połoŜonych w pobliŜu przełomów rzeki Bóbr.
Tabela 10. Baza noclegowa w gminie Wleń
Pensjonat "Pałac KsiąŜęcy"
59-610 Wleń ul. Winiogórska 11
Schronisko Szkolno-MłodzieŜowe
59-610 Wleń ul. Stachowicza 5
Schronisko MłodzieŜowe
59-610 Wleń, Łupki 22
Gospodarstwo Agroturystyczne " W Doline Sów" 59-610 Wleń, Modrzewie 1A
Agroturystyka " U Czarta"
59-610 Wleń, Modrzewie 7
59-610 Wleń, Modrzewie 8
Agroturystyka "Pod Brzózkami"
59-610 Wleń, StrzyŜowiec 45
Gospodarstwo Agroturystyczne " Na Wzgórzu" 59-610 Wleń, Marczów 25
71
Gospodarstwo Agroturystyczne "Jaskółka"
Pole Namiotowe
59-610 Wleń, Marczów 56
59-610 Wleń, Radomice36
59-610 Wleń
Źródło: opracowanie własne
1.6.2.2.
Baza gastronomiczna
Pozytywnymi cechami przemian w zakresie gastronomii w gminie Wleń jest
pojawienie się sieci róŜnych zakładów gastronomicznych świadczących szeroki
wachlarz usług. Są to kawiarenki, drink-bary, pijalnie piwa, itp. Rozmieszczenie usług
w gminie nie jest równomierne, gdyŜ widoczna jest wyraźnie ich koncentracja
w mieście. NaleŜy jednak sądzić, Ŝe w miarę oŜywiania sytuacji gospodarczej,
a takŜe zwiększenia dochodów ludności, zapotrzebowanie asortymentowe na usługi
będzie się rozszerzało. Poza tym usługi (zwłaszcza w kontekście rozwoju funkcji
turystycznej) powinny być takŜe jedną z dziedzin gospodarki lokalnej, których rozwój
będzie preferowany. Do obiektów gastronomicznych w gminie naleŜą m.in:
- Pub ”Casino”, 59-610 Wleń, ul. pl. Bohaterów Nysy
- Pub „Biały Domek”, 59-610 Wleń ul. Jana Pawła II
1.6.2.3.
Infrastruktura paraturystyczna to instytucje i urządzenia które nie są rozstrzygająco
limitowane przez ruch turystyczny i których egzystencja nie opiera się przede
wszystkim na popycie turystycznym.
Do obiektów, których znaczenie społeczne stale wzrasta, zaliczane są boiska
i stadiony sportowe. Kultura fizyczna w gminie dysponuje obiektami nie tylko we
Wleniu, lecz takŜe w większych miejscowościach wiejskich gminy (w Pilchowicach,
StrzyŜowcu i w Bystrzycy). SłuŜą one zarówno sportowi wyczynowemu jak i szeroko
rozumianej rekreacji. Wśród obiektów o sportowo-rekreacyjnym charakterze wyróŜnia
się kort tenisowy oraz pełnowymiarowa hala sportowa przy szkole podstawowej we
Wleniu. Jest ona miejscem nie tylko dla spotkań sportowych, lecz równieŜ dla wielu
róŜnych imprez kulturalnych.
W Gminnym Ośrodku Kultury działają koła zainteresowań: muzyczne, modelarskie,
plastyczne, a takŜe sekcje tenisa stołowego i szachowa.
W gminie istnieje równieŜ kawiarenka internetowa oraz biblioteka.
1.6.2.4.
1.6.2.4.1.
Podstawowy układ komunikacji gminy stanowią drogi powiatowe:
− Nr 1027 Jelenia Góra – Pławna kategorii „G ½”, z jezdnią szerokości 6,0 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 1,0 – 1,5 m, stanowiąca
główną oś komunikacyjną gminy,
− Nr 12507 Lwówek – Bełczyna – Rząśnk, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości
5,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,0 m,
− Nr 12508 Bełczyna – Wleń, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości ok. 5,0 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5 – 1,25 m,
− Nr 12546 Pilchowice – Radomice – Łupki, kategorii „Z ½”, z jezdnią szerokości
zmiennej 3,5 – 5,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5
– 1,0 m,
72
− Nr 12509 Pilchowice – Pasiecznik, kategorii „L”, z jezdnią szerokości 4,0 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości po ok. 1,0 m,
− Nr 12533 Wleń – Klecza, kategorii „L”, z jezdnią szerokości ok. 3,5 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 1,0 – 1,5 m
− Nr 12535 Nielestno – Czernica, kategorii „L”, z jezdnią szerokości ok. 4,5 m,
z nieutwardzonymi poboczami o szerokości ok. 1,0 m,
− Nr 12550 Pławna Dolna – Marczów – Przeździedza, kategorii „L”, z jezdnią
szerokości ok. 3,5 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości ok. 1,25 m,
− Nr 12551 Wleń – Modrzewie, kategorii „L”, z jezdnią o szerokości 3,5 – 4,0 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,75 – 1,25 m,
− Nr 12554 Modrzewie – Tarczyn, kategorii „L”, z jezdnią szerokości 3,5 m,
z nieutwardzonymi poboczami szerokości ok. 1,0 m,
− Nr 12564 Górczyca – Przeździedza – Wleń, kategorii „L”, z jezdnią szerokości
zmiennej 2,5 – 4,0 m, z nieutwardzonymi poboczami szerokości zmiennej 0,5
– 1,0 m, droga w części posiada nawierzchnię gruntową.
PowyŜsze drogi łączą poszczególne miejscowości z ośrodkiem gminnym oraz
układem dróg wojewódzkich i krajowych. Układ ten uzupełnia sieć dróg gminnych
o bardzo zróŜnicowanych parametrach technicznych. Drogi te doprowadzają ruch
kołowy do zespołów osiedleńczych lub nawet pojedynczych gospodarstw.
1.6.2.4.2.
Przez teren gminy przebiega:
− linia kolejowa nr 283 drugorzędowa, niezelektryfikowana relacji Jelenia Góra
Główna – śagań, przez Siedlęcin, Wleń, Lwówek Śląski, Zebrzydową
i Świętoszów;
− linia kolejowa w granicach gminy Wleń znajduje się w km od 9,630 do km 24,
870 (linia ta przewidziana jest docelowo do likwidacji).
−
1.6.2.4.3.
Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Wleń Międzynarodowy Port
Lotniczy we Wrocławiu. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego
portu lotniczego w Katowicach, w Pradze (Czechy) oraz w Dreźnie, Berlinie
(Niemcy).
W gminie Wleń na Jeziorze Pilchowickim zbudowana jest zapora wodna - druga co
do wysokości (po Solinie) i druga co do czasu powstania zapora w Polsce.
Zbudowana wg projektu profesora O. Intze oraz dr I.C. Bachmanna. Ponadto jest to
najwyŜsza w naszym kraju zapora kamienna oraz łukowa. Powstała na rzece Bóbr
w latach 1904-1912 w celu ochrony przed powodziami.
73
1.6.3.1.
mieszkańców),
noclegowych).
Wskaźniki dla gminy Wleń z roku 2007 przedstawiają się następująco:
- gęstość bazy noclegowej - 0,6
- wskaźnik rozwoju bazy noclegowej – 27,9
1.6.3.2.
Podobnie jak na innych obszarach omawianych gmin, gmina Wleń charakteryzuje się
największym napływem turystów w okresie wiosenno - letnim.
1.6.3.3.
Gmina swoimi walorami przyrodniczymi zachęca do przyjazdu dlatego teŜ przyjazd
do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów
specjalistycznych na tym obszarze (szlaki turystyczne, rowerowe, jazda konna,
spływy) dlatego teŜ model przyjazdu jest typowo rekreacyjno - wypoczynkowy.
Z reguły odnotowuje się przyjazdy zorganizowane najczęściej rodzinne oraz w gronie
znajomych.
1.6.3.4.
Z racji występowania walorów przyrodniczych i specjalistycznych umoŜliwiających
uprawianie turystyki kwalifikowanej, Gmina Wleń jest postrzegana jako atrakcyjny
teren słuŜący nie tylko wypoczynkowi ale czynnej rekreacji. Wleń uwaŜany jest za
jedno z najpiękniej połoŜonych miasteczek na Dolnym Śląsku. Od wschodu
i północnego zachodu opasany rzeką, zaś od zachodu zamknięty potęŜną górą
bazaltową dźwigającą ruiny piastowskiego zamku z dobrze zachowaną basztą,
z której roztacza się rozległy widok na Sudety Zachodnie.
74
1.6.3.5.
społeczeństwa.
W zaleŜności od wieku osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki.
Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi.
Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe
i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem
historii i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest
niezaleŜne od wieku.
Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających gminę, to w takim samym stopniu do
regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni.
imprezie czy formę spędzania czasu. Na organizowane w gminie imprezy przybywają
turyści o róŜnym stopniu wykształcenia. Taka sama tendencja występuje wśród
turystów uprawiających turystykę kwalifikowaną.
WNIOSKI:
• Atrakcyjne połoŜenie gminy stwarza duŜy potencjał turystyczny,
• Na obszarze gminy występują liczne zabytki zarówno świeckie jak i sakralne,
• Odbywające się na terenie gminy imprezy i wydarzenia mają charakter raczej
lokalny,
• Walory specjalistyczne gminy (spływy wodne, turystyka kajakowa, jazda
konna) sprawiają, iŜ na obszar gminy przybywa wielu turystów,
• Bazę noclegową tworzą głównie gospodarstwa agroturystyczne,
• Koncentracja obiektów gastronomicznych występuje na terenie miasta Wleń,
• Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa oraz kolejowa.
75
1.7.
Gmina Zgorzelec
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina wiejska Zgorzelec (obecnie jedna z siedmiu gmin powiatu zgorzeleckiego),
połoŜona w zachodniej części województwa dolnośląskiego zajmuje powierzchnię
136 km2. Powierzchnia gminy stanowi ponad 16,2% powiatu i pod względem obszaru
jest to jedna z większych jego gmin (większą powierzchnię ma jedynie gmina
miejsko-wiejska Węgliniec).
Administracyjnie gmina składa się z 22 sołectw o zróŜnicowanym obszarze
i zaludnieniu. Są to: Białogórze, Gozdanin, Gronów, Jędrzychowice, Jerzmanki,
Kostrzyna, Koźlice, Koźmin, Kunów, Łagów, Łomnica, Niedów, Osiek ŁuŜycki,
Pokrzywnik, Przesieczany, Radomierzyce, Ręczyn, Spytków, Sławnikowice, Tylice,
Trójca, śarska Wieś.
Subregion zgorzelecki połoŜony jest na terenach nizinnych. Teren ten charakteryzuje
się płaskim ukształtowaniem, bez znaczących wyniosłości. Przeciętne wysokości na
terenie gminy układają się w granicach 200 – 300 m n.p.m.
1.7.1.2.
Walory turystyczne
1.7.1.2.1.
przydatność terenów do wędrówek pieszych, kolarskich.
1.7.1.2.2.
Na terenie Gminy Zgorzelec usytuowanych jest wiele zabytków. W spisie
konserwatorskim znajduje się 447 obiektów historycznej architektury i budownictwa.
Do rejestru zabytków zapisano 42 obiekty, w tym 11 kościołów oraz 11 pałaców
i dworów. Większość obiektów stanowi własność prywatną. Dokonana ocena stanu
technicznego świadczy o wyjątkowo złym ich stanie. Do atrakcyjnych obiektów
turystycznych zaliczamy:
- średniowieczny pałac w Łagowie, otoczony rozległymi lasami i licznymi stawami
rybnymi,
- kościół p.w. Antoniego Padewskiego, wzniesiony w połowie XIII w,
- kościół Narodzenia NMP w Jędrzychowicach,
- ruiny renesansowego pałacyku w Jędrzychowicach,
- w pobliŜu wsi Białogórze znajduje się jeden z najciekawszych w Polsce zespołów
archeologicznych, w skład którego wchodzą dwa wczesnosłowiańskie grodziska oraz
76
cmentarzysko kurhanowe. Owe „kurhany” datowane są na VIII-XI w. Znaleziono tutaj
200 mogił. Jest to zatem jedna z największych nekropolii słowiańskich z grobami
ciałopalnymi na ziemiach polskich,
- późnoromański kościół św. Franciszka z AsyŜu we wsi Jerzmanki - okazały pałac
z charakterystyczną wieŜą w Kunowie, powstały w XVI wieku,
- klasycystyczny pałac z przełomu XVIII i XIX wieku w Sławnikowicach,
- kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Obok kościoła stoi wykonany ze
zlepieńca, przykuwający uwagę, krzyŜ pokutny,
- kościółek p.w. św. Piotra i Pawła w Trójcy,
- krzyŜ pokutny z aureolą i wizerunkiem dzidy w Trójcy,
- zespół pałacowy w Radomierzycach. Mieści się on na wyspie, otoczonej szeroką
fosą. Pokonać wodę moŜna jedynie przez kamienny most, który prowadzi do
okazałej barokowej bramy ozdobionej herbem von Ziglerów - fundatorów pałacu.
- kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Radomierzycach - naleŜy do
najcenniejszych zabytków tej wioski. Świątynia katolicka istniała juŜ w XIII wieku.
W ciągu roku w gminie Zgorzelec odbywa się blisko 30 festynów okolicznościowych,
lokalnych, cyklicznych.
Najbardziej prestiŜową dla Gminnego Ośrodka Kultury imprezą są: doŜynki gminne
oraz „Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec”. Impreza ta
organizowana jest od 1991 roku, zawsze w pierwszą sobotę sierpnia. Zaczęło się od
„Mistrzostw Gminy w Kolarstwie Szosowym”. W czasie kolejnych lat wyścig przeszedł
dwie zmiany nazwy – od „Wyścigu Kolarskiego o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec” do
„Ogólnopolskiego Wyścigu Kolarskiego o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec. Miejsce
organizowania wyścigu jest stałe – start i meta w miejscowości Trójca.
Do imprez cyklicznych zalicza się równieŜ: turnieje warcabowe i szachowe
odbywające się dwa razy do roku w świetlicy w Radomierzycach i Białogórzu.
Działalność merytoryczna prowadzona jest w szkołach, w świetlicach wiejskich, na
boiskach sportowych i w bibliotekach. W szkołach podstawowych – Gminny Ośrodek
Kultury prowadzi 16 kół zainteresowań, m.in. taneczne, fletowe, plastyczne,
teatralne, muzyczne, komputerowe, turystyczno-krajoznawcze. Oprócz tego
finansuje naukę pływania dla dzieci w szkołach znajdujących się na terenie gminy
Zgorzelec. W ramach edukacji kulturalnej i wychowawczej przez sztukę - GOK
organizuje spotkania z ludźmi teatru, aktorami, koncerty umuzykalniające. Ośrodek
kultury pomaga w tworzeniu warunków dla rozwoju folkloru w gminie – załoŜył
dziecięcy zespół folklorystyczny „ŁuŜyczanie” w śarskiej Wsi.
1.7.1.2.3.
Teren ten sprzyja uprawianiu turystyki pieszej i rowerowej. Jako uzupełnienie układu
drogowego, planuje się rozwijanie w gminie systemów szlaków turystycznych. Na
system ten złoŜą się między innymi: ścieŜki rowerowe oraz pozostałe szlaki
wytyczone na drogach polnych i leśnych.
W 2005 r. utworzony został przez Bractwo Św. Jakuba szlak Jakubów – Zgorzelec.
Rozpoczyna się w Jakubowie i wiedzie przez Grodowiec – Polkowice – Chocianów –
Bolesławiec - Lubań do Zgorzelca (długość 160 km).
Podobnie jak przez gminę Nowogrodziec, przez gminę Zgorzelec przebiega Via
Regia (dawny główny szlak kupiecki z Rusi do Europy Środkowej, zwany równieŜ
Wysoką Drogą) jako przedłuŜenie istniejącego juŜ w Niemczech szlaku
turystycznego od Görlitz/Zgorzelec przez Lubań, Nowogrodziec, Bolesławiec,
77
Chojnów, Legnicę, Środę Śląską, Wrocław, Oławę do Brzegu i dalej w kierunku
wschodnim przez Opole, Kraków, Lwów do Kijowa.
1.7.1.3.
KLIMAT
Średnia roczna temperatura w gminie 8 – 9 C°, a średnia temperatura od kwietnia do
września przekracza 17 C° podczas gdy na północy kraju j est ona przeciętnie
o 2 stopnie niŜsza. PrzewaŜające wiatry z kierunków zachodnich i północnozachodnich powodują, Ŝe obszar województwa charakteryzuje się małą amplitudą
temperatur, łagodnymi zimami, i dość duŜymi opadami z maksimum w okresie letnim.
Średnie roczne sumy opadów kształtują się pomiędzy 500, a 600 mm i naleŜą do
wyŜszych w niŜowej części kraju. Czas zalegania pokrywy śnieŜnej wynosi zaledwie
do 60 dni. Taki stan rzeczy jest bardzo korzystny dla roślinności, której okres
wegetacyjny trwa do 220 dni i jest najdłuŜszy w kraju.
W odróŜnieniu od nizinnej części województwa góry charakteryzują się jednym
z najostrzejszych klimatów w Polsce (za wyjątkiem kotlin śródgórskich). W górnych
partiach Sudetów praktycznie nigdy nie występuje lato, a okres zalegania pokrywy
śnieŜnej wynosi od 80 do 120 dni w roku.
Na terenie Sudetów Zachodnich dominujące kierunki wiatru są zgodne z resztą
województwa, tzn. zachodnie. Jednak w Sudetach Środkowych i Wschodnich
większy udział ma kierunek południowy. Ciekawym zjawiskiem są występujące
w Sudetach i na ich przedpolu wiatry fenowe. Niosą one suche i ciepłe masy
powietrza, osiągając w górach duŜe prędkości i swym zasięgiem oddziałując na
znaczącą część Niziny Śląskiej. W okresie występowania fenu moŜna zaobserwować
wyraźny wzrost temperatury przy jednoczesnym silnym suchym wietrze z południa.
Feny często są bezpośrednią przyczyną gwałtownego topnienia śniegu.
FLORA
W roślinności potencjalnej gminy bezwzględnie dominują siedliska grądowe, jednak
ze względu na znaczne odlesienie terenu, w rzeczywistości występują na nich
w większości zbiorowiska segetalne (na polach ornych) i łąkowe. Ku południowi
roślinność nabiera cech podgórskich: na zboczach doliny Nysy pojawiają się
fragmenty typowych dla pogórza lasów z dominacją jesionu, klonu i lipy.
Gmina wiejska Zgorzelec posiada relatywnie niewielkie skupiska lasów. Łączny
obszar uŜytków leśnych obejmuje bowiem 2274 ha. Poziom lesistości w gminie
wynosi 16,7% i jest wyraźnie niŜszy od średniej wartości dla kraju (28,4%) oraz od
przeciętnego dla gmin powiatu zgorzeleckiego (47,1%).
GLEBY
Gmina Zgorzelec posiada predyspozycje do typowej specjalizacji rolniczej. Decydują
o tym zarówno istniejące warunki naturalne (jakość gleb), klimatyczne, jak i struktura
uŜytkowania gruntów. W strukturze uŜytków rolnych znajdują się następujące klasy
bonitacyjne gleb:
− klasa I - brak
− klasa II - 24,38 ha (0,4%)
− klasa III a - 354,33 ha (5,4%)
− klasa III b - 1.089,99 ha (16,6%)
− klasa IV a - 2.672,42 ha (40,70%)
− klasa IV b - 1.085,69 ha (16,5%)
− klasa V - 1.255,54 ha (19,1%)
− klasa VI - 83,36 ha (1,3%),
78
natomiast struktura uŜytków zielonych przedstawia się następująco:
− klasa I - brak
− klasa II - 86,43 ha (3,0%)
− klasa III - 871,53 ha (30,2%)
− klasa IV - 1.493,81 ha (51,7%)
− klasa V - 370,57 ha (12,8%)
− klasa VI - 65,57 ha (2,3%).
W związku z powyŜszym, nasuwa się wniosek, Ŝe dominują gleby średniej jakości,
stanowiące ponad połowę powierzchni uŜytków rolnych (55,6%). Gleby dobrej
jakości stanowią 1/4 powierzchni uŜytków rolnych, a jakości słabszej 1/5. Najlepsze
gleby w gminie mają obręby: Kostrzyna i Ręczyn, najgorsze: Gozdanin, Białogórze,
Sławnikowice i Gronów, skupione w północno – wschodniej części gminy. Ponad
95% uŜytków rolnych posiada odczyn ph kwaśny. Zabieg wapnowania jest zatem
konieczny.
WODY
Główną rzeką gminy jest Nysa ŁuŜycka, będąca zachodnią granicą państwa oraz
gminy. W południowej części gminy największy dopływ stanowi rzeka Witka
o długości 51,9 km. W Niedowie zbudowano na niej zaporę, która spiętrzyła wodę
tworząc zbiornik wodny. Drugim większym dopływem jest Czerwona Woda oraz jej
największy prawobrzeŜny dopływ Włosienica. Do Nysy wpływa równieŜ
Jędrzychowicki Potok, którego sieć posiada liczne stawy i młynówki.
1.7.2.1.
Baza noclegowa
ZróŜnicowany jest stan jakościowy obiektów noclegowych w Gminie Zgorzelec,
a w związku z tym, standard świadczonych usług. Struktura rodzajowa obiektów
noclegowych w gminie przedstawia się następująco:
− hotel „Park” w Łagowie (50 miejsc noclegowych);
− Zespół Placówek Terapeutycznych im. J. Korczaka posiada 18 miejsc
biwakowych;
− ośrodek wypoczynku i sportów wodnych „Witka” w Niedowie dysponujący 121
miejscami (w tym 53 całoroczne);
− Motel Truckera w śarskiej Wsi – 10 miejsc noclegowych;
− Hotel JAN w Jędrzychowicach – 90 miejsc noclegowych – przystosowany dla
osób niepełnosprawnych;
− Gospodarstwo agroturystyczne w Tylicach – „Raj pstrąga” – 25 miejsc
noclegowych;
79
− Gospodarstwo agroturystyczne w Łagowie ul. Młyńska - „Arizona” – 22
miejsca noclegowe;
− kwatera prywatna w Jędrzychowicach z 20 całorocznymi miejscami
noclegowymi;
− kwatera prywatna przy restauracji „Zajazd” w Trójcy z 20 miejscami
całorocznymi Istniejące na terenie gminy obiekty noclegowe nie są
dostatecznie przygotowane do całorocznego ruchu turystycznego, zarówno
krajowego, jak i zagranicznego.
1.7.2.2.
Baza gastronomiczna
infrastruktury turystycznej. Do obiektów gastronomicznych w gminie Zgorzelec
zaliczamy między innymi:
− Smyk - Klubo - Kawiarnia Smyk, Radomierzyce 59-914, Osiek ŁuŜycki 19
− Bar, Trójca, Zgorzelec, Trójca 1
− U Kaśki - Bar u Kaśki, Trójca 59-913, Trójca 22
− Feniks - Klubo - Kawiarnia Feniks, śarska Wieś 59-912, Gronów 2
− U Maxa - Mini Bar u Maxa, śarska Wieś, śarska Wieś
− U Szwagrów - Zajazd u Szwagrów, Łagów, Leśna 2
− Pod Krokodylem - Club pod Krokodylem, Łagów, Jeleniogórska 22
− Alba, Łagów, Górna 1
− Anna, Jędrzychowice, Jędrzychowice
1.7.2.3.
Turystyczna baza uzupełniająca oprócz szlaków i tras turystycznych obejmuje
ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one
uprawianie róŜnych form turystyki aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze
rekreacyjno-sportowe daje moŜliwości organizowania ciekawych imprez, nawet
o zasięgu ogólnopolskim czy międzynarodowym.
Koordynowaniem kultury w gminie Zgorzelec zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury.
Przedmiotem działań ośrodka są zadania z zakresu upowszechniania kultury i sztuki,
bibliotekarstwa, sportu i rekreacji.
W ostatnich dwóch latach nastąpił wzrost zorganizowanego uczestnictwa w formach
amatorskiego i rozrywkowego uprawiania sztuki i kultury - poprzez organizowanie
festynów okolicznościowych. W ciągu roku odbywa się ok. 35 festynów (integracja
mieszkańców).
W skład struktury GOK wchodzą równieŜ biblioteki. Największą z tych placówek jest
Biblioteka Publiczna w Łagowie.
Atrakcją w okolicy gminy jest Zalew "Witka", który jest dobrym miejscem wypoczynku
dla wędkarzy i miłośników sportów wodnych, a takŜe dla osób lubiących ciszę
i kontakt z przyrodą.
"Witka" stanowi wspaniała bazę aktywnego wypoczynku jednodniowego,
weekendowego oraz dłuŜszych pobytów, podczas których moŜna korzystać
z wypoŜyczalni sprzętu wodnego, kortu tenisowego, boisk do gier zespołowych,
miejsc do grillowania, przystani Ŝeglarskiej, zagospodarowanej plaŜy i strzeŜonego
kąpieliska oraz miejsc na ustawienie przyczepy czy namiotu.
80
1.7.2.4.
1.7.2.4.1.
Transport drogowy wykorzystuje istniejącą sieć dróg o róŜnych parametrach
technicznych. Podstawowymi elementami sieci drogowej Gminy Zgorzelec są
odcinki:
− Autostrady A-4 od przejścia granicznego Jędrzychowice-Ludwigsdorf – 1,8 km;
− drogi krajowej nr 4 relacji Zgorzelec – Bolesławiec - Wrocław – 15,3 km;
- drogi krajowej nr 30 relacji Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra – 9,3 km;
− drogi wojewódzkiej nr 351 relacji Zgorzelec – śagań – 4,9 km;
− drogi wojewódzkiej nr 352 relacji Zgorzelec – Bogatynia – 12,5 km;
− drogi wojewódzkiej nr 355 relacji Koźmin – Zawidów – 1,6 km;
− drogi wojewódzkiej nr 357 relacji Radomierzyce – Sulików - Lubań – 1,7 km;
− drogi powiatowe o długości 84 km.
Uzupełnieniem podstawowej sieci drogowej są drogi gminne, których długość wynosi
51 km. WaŜnym elementem infrastruktury komunikacyjnej w Gminie Zgorzelec jest
takŜe przejście graniczne (z ruchem osobowym i towarowym) Jędrzychowice –
Ludwigsdorf oraz przejście graniczne Radomierzyce – Hagenwerder.
1.7.2.4.2.
Przez teren gminy przebiegają trasy kolejowe relacji: Lubań – Zgorzelec, Lubań –
Bogatynia oraz Zgorzelec – Pieńsk – Węgliniec. Dostępność kolejowego transportu
osobowego na terenie gminy wiejskiej Zgorzelec warunkowana jest rozmieszczeniem
punktów przystankowych. Aktualnie dotyczy ona jedynie dwóch miejscowości
wiejskich gminy, a mianowicie Jerzmanek i Jędrzychowic.
1.7.2.4.3.
NajbliŜsze lotniska:
- Wrocław (168 km), Drezno (110 km)
- lotnisko sportowe - Jelenia Góra (66 km)
- lotnisko w śarskiej Wsi (w trakcie realizacji)
Na terenie gminy nie występuje infrastruktura wodna słuŜąca przewozom osobowym
i towarowym.
1.7.3.1.
mieszkańców),
81
Wskaźniki dla gminy wiejskiej Zgorzelec z roku 2007 przedstawiają się następująco:
1.7.3.2.
W poszczególnych miesiącach roku ruch turystyczny kształtuje się róŜnie największe natęŜenie krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego przypada na
okres od maja do sierpnia, średnie natęŜenie na miesiące wrzesień, październik,
a najmniejszy ruch turystyczny obserwuje się w zimowych miesiącach. Cieplejsze
miesiące przyciągają turystów ze względu na odbywające się w gminie festyny,
a takŜe zwiedzanie atrakcyjnych miejsc na omawianym obszarze sprzyja w wiosenno
– letnich miesiącach.
1.7.3.3.
Przyjazd do gminy jest związany przede wszystkim z korzystaniem z walorów
specjalistycznych znajdujących się na jej obszarze, a takŜe z uczestnictwem
w imprezach kulturalnych odbywających się nie tylko w gminie ale równieŜ w
pobliskich miejscowościach. Model przyjazdu do gminy moŜna zatem określić jako
typowo rekreacyjno-turystyczny. Jest to doskonała baza wypadowa do Czech
i Niemiec, z racji swojego bliskiego połoŜenie z granicą państwa.
Na terenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna oraz rodzinna,
a takŜe w grupach zorganizowanych.
1.7.3.4.
Jest to gmina bardzo atrakcyjna, na obszarze której występuje wiele ciekawych
miejsc o bogatej historii. Jednak turyści wyraŜają swoje niezadowolenie
w niedostatecznym oznakowaniu obszaru (np. brak kierunkowskazów na
cmentarzysko kurhanowe). Warto byłoby równieŜ przy obiektach szczególnie
interesujących pod względem architektonicznym czy historycznym umieścić więcej
tablic informacyjnych. Jest to istotne ze względu na niewielką ilość publikacji
o atrakcjach tego obszaru.
1.7.3.5.
Pod względem społeczno-ekonomicznym osoby odwiedzające gminę Zgorzelec
stanowią między innymi: młodzieŜ szkolna, akademicka a rzadziej osoby pracujące.
Oznacza to, Ŝe większość z nich nie dysponuje zbyt duŜymi środkami finansowymi,
które mogłyby znacząco wpłynąć na gospodarkę oraz dochody z sektora usług
turystycznych gminy. PoniewaŜ baza noclegowa nie jest przystosowana do wymagań
82
osób o wysokich zarobkach i szukających komfortowych warunków noclegowych, nie
wydaje się, aby struktura turystów zmieniła się w najbliŜszym czasie.
Istotne znaczenie ma duŜa liczba przyjazdów rodzinnych oraz osób poszukujących
alternatywy dla zatłoczonych kurortów i popularnych miejscowości turystycznych.
WNIOSKI:
• W gminie występują liczne zabytki sakralne i świeckie, które wpływają na
rozwój turystyki w gminie,
• Imprezy gminne mają raczej charakter lokalny, jednakŜe Wyścig Kolarski
o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec ma rangę krajową,
• NiezróŜnicowane ukształtowanie powierzchni sprzyja wycieczkom pieszym
i rowerowym,
• Baza noclegowa i gastronomiczna spełnia oczekiwania przyjezdnych,
• Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa i kolejowa.
83
1.8.
Miasto i Gmina Bogatynia
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Miejsko - wiejska Gmina Bogatynia zajmuje południowo-zachodni skrawek terytorium
Polski. Obszar o powierzchni 136,2 km2 znany jest w literaturze jako „Worek
Turoszowski”, „Worek śytawski” lub „Półwysep Turoszowski”. Okalają go granice
o łącznej długości 64 km, w tym 60,2 km to granice państwowe.
Rysunek 3. PołoŜenie gminy Bogatynia
Źródło: materiały dostarczone przez Urząd Gminy Bogatynia
Gmina Bogatynia leŜy w makroregionie Pogórza Zachodnich Sudetów i w obrębie
mezoregionów: ObniŜenia śytawsko – Zgorzeleckiego i zachodnich stoków Pogórza
Izerskiego. Na obszarze Gminy moŜna wyróŜnić cztery mikroregiony:
• Dolinę Nysy ŁuŜyckiej,
84
• Kotlinę Turoszowską (składająca się z ObniŜenia Zatonia, Doliny Miedzianki,
Grzbietu Rybarzowickiego, Wysoczyzny Kopacza, obszaru wyrobisk
i zwałowisk Kopalni „Turów”),
• Wyniosłość Działoszyna
• Przedgórze Izerskie.
NajwyŜsze wzniesienie w gminie – Graniczny Wierch – ma 616 m n.p.m. NajniŜej
natomiast połoŜone są brzegi Nysy ŁuŜyckiej w Krzewinie – 205 m n.p.m. Samo
miasto leŜy na średniej wysokości 260 m n.p.m.
Kotlina Turoszowska to centralna część Gminy. Tutaj około 20 milionów lat temu
bujny wilgotny las został zalany a następnie - dzięki subtropikalnemu klimatowi
mioceńskiemu – powstał węgiel brunatny.
Pierwotnie kotlina miała charakter płaskiej niecki, jednak wyrobisko kopalni obniŜyło
jej dno o około 200 m. Obecnie jest to kotlina w kształcie misy o średnicy kilku
kilometrów. W południowo – wschodniej części kotliny rozciągają się zabudowania
Bogatyni oraz kilka wsi połoŜonych na zachód od niej: Opolna Zdroju, Białopola,
Sieniawki i Porajowa (niegdyś znajdowały się tu jeszcze Rybarzowice,
Biedrzychowice i Nadrzecze, obecnie wsie te pochłonęła odkrywka KWB „Turów”).
Od wschodu odkrywkę otaczają: Turoszów, Zatonie – Kolonia, Trzciniec Dolny –
wszystkie w granicach miasta Bogatynia.
Przedgórze Izerskie ma charakter górzysty. Jest to najciekawszy fragment gminy.
Rozciąga się od wschodniego załamania granicy z Czechami do wsi Białopole, gdzie
przechodzi w Grzbiet Rybarzowicki, opadający następnie ku północy. NajwyŜszym
szczytem Pogórza Izerskiego jest masyw Lyseho Vrchu, liczący 642 m n.p.m.
NajwyŜszy w granicach Polski – wspomniany juŜ – Graniczny Wierch (616 m n.p.m.)
zeszpecony został czeskimi wiatrakami. Jego stoki północne opadają do granic
Bogatyni do wysokości około 280 m n.p.m. Natomiast stoki zachodnie mające –
niemal 40 stopni spadku – opadają do doliny Potoku Przepiórka i wznoszą się
ponownie aŜ nad wsią Jasna Góra osiągając 569 m n.p.m. Jest to Guślarz. Góra
została tak nazwana, poniewaŜ jeszcze w średniowieczu miejscowa ludność
oddawała się tam pogańskim obrzędom.
Najsłabiej wyróŜniającym się wzgórzem jest Granicznik wznoszący się 364 m n.p.m.
Wysoczyzna Kopacza to lekko pofałdowane wzniesienie o maksymalnej wysokości
294 m n.p.m.. Nazwa wzięła się od wsi Kopaczów połoŜonej wzdłuŜ granicy polsko –
czeskiej, sąsiadującej z czeskim Oldrihovem.
Wyniosłość Działoszyna ma ponad 300 m n.p.m., natomiast nachylenie stoków
osiąga nawet 30 stopni. Wiedzie przez nią droga Bogatynia – Zgorzelec.
Z wierzchowiny rozciąga się piękna panorama widokowa we wszystkich kierunkach.
Przy dobrej widoczności moŜna stąd obejrzeć niemal wszystkie szczyty czeskich Gór
Izerskich, pasmo Gór ŁuŜyckich oraz wszystkie wierzchołki Gór śytawskich. Na
północy widoczna jest niemiecka Landeskrone, a nawet zabudowania Zgorzelca oraz
wieŜe i kominy Lubania. Główną wsią wyniosłości jest Działoszyn. Nieopodal
znajduje się kilka miejscowości tuŜ przy granicy z Czechami. Jedną z tych wsi są
Wigancice leŜące w dolinie potoku Okleśnia - dziś całkowicie wysiedlone i
wyburzone, poniewaŜ miały podzielić los innych wsi takich jak Rybarzowice i
Strzegomice, które to zostały zasypane nadkładem produkcyjnym z Kopalni Węgla
Brunatnego Turów. Od kiedy kopalnia uruchomiła zwałowisko wewnętrzne nie
potrzebne juŜ jej były tereny pod hałdy i tak wieś Wigancice jako obszar -ocalała.
Wieś ta w przyszłości kwalifikuje się pod zasiedlenie. Atutem tej wsi jest połoŜenie, w
bezpośrednim sąsiedztwie z Czeską Wiśniową, wytyczone ścieŜki rowerowe, czyste
powietrze, doskonałe tereny łowieckie, piękny widok na pogórze Izerskie.
85
Nieco inny los spotkał wieś Zatonie ta niewielka wieś częściowo tylko uległa
likwidacji. Elektrownia Turów zaniechała rozbudowę i dzisiaj wieś Zatonie oŜywa i
na nowo jest zasiedlana.
Wieś Wyszków miała podzielić los Wigancic i zniknąć pod hałdą, ale decyzja o jaj
likwidacji została cofnięta, dzięki temu ocalała. Wieś Wyszków jest jedyną w
Polsce wsią, gdzie zachowany został w całości krajobraz kulturowy osady
łuŜyckiej. Wieś objęta została ścisłą strefą konserwatorską. Dobro kulturowe
tej wsi, w postaci domów przysłupowych wymaga natychmiastowej
rewitalizacji.
Wieś Wolanów nieopodal Wyszkowa to niewielka osada, której w latach 80-tych znajdowała
się placówka PAN, w której hodowano Ŝubronie (mieszańce międzyrodzajowe Ŝubra i
bydła domowego). Na południowo – zachodnich stokach wyniosłości znajduje się
Zatonie – Wieś i Trzciniec Górny.
Na południowy wschód Wyniosłości Działoszyna rozciąga się ObniŜenie Zatonia,
gdzie w wyniku działalności człowieka rozwijają się procesy rzeźbotwórcze
prowadzące do inwersji rzeźby naturalnej. Są to przede wszystkim olbrzymie
wyrobiska i hałdy kopalniane. W momencie rozpoczęcia odkrywkowej eksploatacji
węgla brunatnego amplituda rzeźby na obszarze górniczym wynosiła około 100 m.
W wyniku działalności człowieka nastąpiły olbrzymie deformacje rzeźby, prowadzące
do naruszenia stanu równowagi naturalnej.
Miejscowości naleŜące do gminy: Białopole, Bratków, Działoszyn, Jasna Góra,
Kopaczów, Krzewina, Lutogniewice, Opolno-Zdrój, Porajów, Posada, Sieniawka,
Wigancice, Wolanów, Wyszków.
1.8.1.2.
Walory turystyczne
1.8.1.2.1.
Walory wypoczynkowe to zespół cech środowiska naturalnego sprzyjających
regeneracji sił witalnych człowieka. Za cechy niezbędne naleŜy uznać: czyste
powietrze, ciszę, niski stopień urbanizacji, harmonijny krajobraz, występowanie wód
leczniczych oraz warunki do uprawiania wypoczynku czynnego.
Niestety gmina nie kwalifikuje się jako typowy region wypoczynkowy. Jest to
spowodowane występowaniem na terenie gminy zakładów emitujących
zanieczyszczenia.
1.8.1.2.2.
Na terenie regionu nie ma niestety zbyt wielu zabytków architektury. Większość
z nich to obiekty sakralne, wybudowane w czasach, gdy gmina wraz z Górnymi
ŁuŜycami naleŜała do Niemiec. Prawdziwym skarbem gminy jest za to jedno
z największych skupisk budynków mieszkalnych i mieszkalno – gospodarczych
o bardzo ciekawej konstrukcji przysłupowej zrębowej, nazywanych potocznie
domami łuŜyckimi.
Do dnia dzisiejszego zachowało się około 500 drewnianych i drewniano murowanych
obiektów. Typowy dom jest budynkiem piętrowym, o wielofunkcyjnym wnętrzu. Parter
przedzielony sienią rozdziela pracownię tkacką i izbę mieszkalną od części w której
znajdował się inwentarz.
Wejście główne ozdabiano kamiennymi portretami, bogato zdobionymi. Piętro
wzniesione na słupach tworzących drewniane arkady, o konstrukcji ryglowej
i wypełnieniu szachownicowym, często szalowane deskami. Większość domów
86
pokryta dachami dwuspadowymi, często naczółkowymi, pokryta była dachówką,
blachą lub łupkiem. Wcześniej kryto je słomą.
Do pozostałych najciekawszych obiektów zabytkowych w mieście naleŜą:
• Kościół św. Piotra i Pawła wzniesiony w XVII wieku kilkakrotnie
przebudowywany. Po II wojnie światowej zdewastowany, nieczynny i opuszczony.
WyposaŜenie zostało rozkradzione. W 1959 roku oceniono zniszczenia na 75%.
Więźba dachowa załamała się i runęła niszcząc dach i strop. W 1959 roku
przekazano kościół katolikom, odbudowa trwała do 1962 roku. Pech chciał Ŝe
w 1965 roku kościół cały spłonął, stopiły się dzwony, wieŜa runęła pozostały tylko
mury. Kolejną odbudowę ukończono w latach 70-tych XX wieku. Odbudowa jednak
zmieniła całkowicie wygląd świątyni.
• Do zabytków naleŜy równieŜ kaplica cmentarna połoŜona na terenie
cmentarza na południowy zachód od kościoła. Obecnie naleŜy ona do gminy
ewangelickiej.
• Przy kościele Piotra i Pawła znajduje się równieŜ całkowicie zdewastowany
cmentarz. Ocalały jedynie nieliczne epitafia. Na części cmentarza wzniesiono nową
plebanię.
• Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP usytuowany w północnej części
miasta. Wzniesiony w stylu neogotyckim w roku 1866. Murowany z kamienia i cegły,
halowy, trójnawowy. Cmentarz przy kościele jest współczesny. UŜytkowano go do lat
50- tych XX wieku.
• Kościół św. Marii Magdaleny w Zatoniu - wzniesiony został w 1569 roku
a rozbudowany w 1796 roku w stylu barokowym, restaurowany w XIX wieku. We
wnętrzu rzeźbiony ołtarz główny z chrzcielnicą oraz ambona z XVIII wieku. We
wnętrzu znajduje się teŜ kilka zabytkowych epitafiów. Kościół usytuowany jest na
wzgórzu, otoczony jest kamiennym murem oraz cmentarzem z zabytkowymi
nagrobkami.
• Ruiny zamku w Trzcińcu - zamek wzmiankowany juŜ w 1262 roku. Przechodził
zmienne koleje losu, a w roku 1399 po oblęŜeniu i zdobyciu przez związek sześciu
miast, jako Ŝe stanowił siedzibę rycerzy rozbójników, został rozebranym. Kamieni
z zamku uŜyto do budowy domów we wsi. Do dziś zachowały się szczątki murów
oraz studnia zamkowa.
Z zabytkowych obiektów architektury przemysłowej Ŝaden juŜ nie pełni pierwotnych
funkcji. Część została zamieniona na obiekty handlowe np. „Biedronka” i okoliczne
markety. Dawna elektrownia pełni funkcję ośrodka kultury oraz część jest siedzibą
banku. Inne spotkał jeszcze gorszy los zostały wyburzone – np. winiarnia.
Do obiektów, które warto obejrzeć w Bogatyni naleŜy zespół 62 budynków łuŜyckich
usytuowanych na terenie Markocic oraz w centrum miasta. Ze względu na rodzaj
zabytków Bogatynia została podzielona na trzy strefy ochrony konserwatorskiej.
Pierwszy obszar obejmuje najstarszą część miasta: kompleks kościół św. Piotra
i Pawła oraz budynki przy ulicy 1-go Maja, L. Waryńskiego, T. Kościuszki, Krzywej,
Partyzantów. Pl. Bohaterów Warszawy. Zachowały się tu budynki typu łuŜyckiego
z XVIII wieku będące własnością bogatych tkaczy i faktorów – ze szczególnie
unikatową snycerką i detalami architektonicznymi.
Obszar drugi obejmuje budynki typu wiejskiego (zagrody, jedno i wielobudynkowe)
od ulicy Turowskiej wraz z enklawą kościoła N.M.P. do Markocic włącznie.
Obszar trzeci obejmuje XIX i XX wieczną rozbudowę miasta związaną z rozwojem
przemysłu. NaleŜą tu kompleksy budynków fabrycznych, wille fabrykantów, kolonie
domków robotniczych. Jak widać ta strefa najszybciej ulegała dewastacji. Vide winiarnia oraz obiekty fabryki włókienniczej – wykańczalnia.
87
Atrakcją jest równieŜ bezpośrednie połoŜenie na granicy z Republiką Czeską oraz
Niemcami. Bogatynia to odpowiednia baza wypadowa do Liberca, Zittau, w Góry
ŁuŜyckie i Sudety.
Miasto Bogatynia słynie w regionie równieŜ z organizacji imprez rekreacyjno
kulturalnych, które przyciągają liczne grupy turystów. Plan wydarzeń kulturalnych
przedstawia poniŜsza tabela:
Tabela 11. Kalendarz
Bogatynia na rok 2008
imprez
kulturalno-rekreacyjno-sportowych
gminy
1
Bogatyńskie Dni Węgla i Energii KARBONALIA
2
Hałda Jazz - Bogatynia 2008
3
Sobótki z Puszystymi 2008
4
Urodziny Jakuba 2008
Impreza
5
I Bogatyńskie Targi i Wystawa Ekonomii Społecznej
Wystawa
6
I Bogatyński Przegląd Piosenki Abstynenckiej
Koncert
7
Wakacje na sportowo
Sport
8
Tour de Feminin 2008
9
openTheaven w Sieniawce
Koncert
10
Streetball 2008
Sport
11
Turniej Dwuboju Rakietowego
Sport
12
Akcja lato 2008
Spotkanie
13
Ludek Vele: opera w kościele
Koncert
14
III Turniej Dzikich DruŜyn
Sport
15
Wycieczka rowerowa Berzdorfer See
16
„XI Puchar Turowa” Mistrzostwa Polski
17
Pieszo do Heřmanic - pokaz rzeźby w drewnie
Sport
18
Wycieczka rowerowa: domy przysłupowe i muzea
Sport
19
Wycieczka rowerowa: u podnóŜa szczytu Luž
Sport
20
I Mistrzostwa Euroregionu Nysa w Trójboju Siłowym
Sport
21
You Can Dance - Patryk i śaneta zapraszają
Sport
22
WernisaŜ wystawy grafik Salvatore Dali
Wystawa
23
Wycieczka rowerowa: śladami rajdu aut zabytkowych
Sport
24
Dzień Energetyka 2008
Impreza
25
Zittau: śladami płócien postnych
Koncert
czerwiec
lipiec
sierpień
Impreza
Sport
Sport
Sport
Wystawa
wrzesień
26
Koncert: Exit from... Bagdad
27
Gang Czułych Serc w Jubilacie
28
PoŜegnanie lata z Budką Suflera
29
VII Europejski Odpust Kopaczów - Oldrichov
30
Bieg Ulicami Bogatyni
Sport
31
Francuska Ozma, czyli jazz w Bogatyni
Koncert
32
25 lat Koła Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Niepełnosprawnej
Impreza
33
Górnik Przywraca Nadzieję po raz trzeci
Impreza
88
Koncert
Koncert
Impreza
październik Impreza
34
III MFPD Śpiewający Seniorzy
Impreza
35
Obstawa Prezydenta w Jubilacie
Koncert
36
Pierwsza wystawa fotograficzna NiezaleŜnych fotografów
Wystawa
37
VI Otwarte Mistrzostwa Karate
Sport
38
Wyprzedzić raka
Spotkanie
39
Festiwal Piosenki Jesienny Liść
Impreza
40
LWJ: Inga Lewandowska i Kuba Stankiewicz
Koncert
41
Narodowe Święto Niepodległości
Impreza
listopad
42
Cichosza - Turnau w Bogatyni
43
LWJ: Urszula Dudziak
Koncert
44
LWJ: Dorota Miśkiewicz
Koncert
45
Dziady z Teatru Arka z Wrocławia
Spektakl
46
LWJ: Zbigniew „Levandek” Lewandowski A
Źródło: www.e-bagatynia.pl
1.8.1.2.3.
Koncert
Koncert
Po obszarze gminy Bogatynia prowadzą piesze trasy turystyczne Polskiego
Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, są to:
• Krzewina – Bogatynia (o długości 15,5 km) prowadząca przez Bratków, Posadę,
Działoszyn oraz Trzciniec,
• Sieniawka – Bogatynia (o długości 15 km) biegnąca przez Kopaczów, Białopole,
Opolno Zdrój oraz Jasną Górę.
Warto podkreślić, Ŝe atrakcyjność turystyczną regionu wzmacniają dodatkowo szlaki
rowerowe, biegnące przez teren gminy Bogatynia. Na terenie miasta i gminy
Bogatynia przebiegają następujące szlaki rowerowe:
• Obwodnica Bogatyńska o długości 58,1 km. Jest to najdłuŜszy szlak rowerowy
biegnący przez teren gminy.
• Przez trzy kraje - miedzy przejściami granicznymi Lutogniewice / Andelka
i Krzewina / Ostritz o długości 4,5 km. Początek szlaku znajduje sie na przejściu
granicznym Lutogniewice / Andelka. Na przejściu znajduje sie schemat ścieŜek
rowerowych i szlaków turystycznych usytuowanych na terenie miasta i gminy
Bogatynia oraz liczne drogowskazy. Droga asfaltowa wiedzie do miejscowości
Lutogniewice, dojazd do drogi wojewódzkiej nr 352, dalej do miejscowości
Krzewina. Następnie dojeŜdŜamy do Nysy ŁuŜyckiej, skręcamy w lewo i mijamy
przejście graniczne Krzewina / Ostritz. Przy przejściu znajduje się tablica ze
schematem ścieŜek rowerowych i szlaków turystycznych usytuowanych na
terenie miasta i gminy Bogatynia. W tym miejscu kończy się szlak Ŝółty.
• Między przejściem granicznym Lutogniewice / Andelka i Studniskami Dolnymi,
połączenie z międzynarodowym szlakiem turystycznym Zgorzelec - Jelenia Góra
o długości 19,4 km. Początek szlaku znajduje się na przejściu granicznym
Lutogniewice / Andelka. DojeŜdŜamy do miejscowości Lutogniewice, skręcamy
w prawo do drogi powiatowej nr 12315, do miejscowości Kostrzyna, a następnie
do miejscowości Spytków. ZjeŜdŜamy z drogi asfaltowej prosto w drogę polną do
Ośrodka Wodnego KWB "Turów S.A." przy jeziorze Witka. Skręcamy w lewo
i wzdłuŜ jeziora jedziemy do miejscowości Reczyn. PrzejeŜdŜamy przez zaporę
wodną na Jeziorze Witka i kierujemy się do miejscowości Niedów. Dalej, drogą
powiatową nr 12317 do miejscowości Witka. DojeŜdŜamy do pieszego szlaku
89
niebieskiego, skręcamy w lewo i kierujemy się gminną drogą do miejscowości
Wrociszów Dolny. Następnie drogą polną, szutrową do miejscowości Sulików.
W Sulikowie na rynku wjeŜdŜamy w drogę powiatowa nr 12390 do miejscowości
Studniska Dolne. DojeŜdŜamy do drogi wojewódzkiej nr 358. W tym miejscu, przy
remizie straŜackiej OSP, kończy się szlak niebieski a zaczyna międzynarodowy
szlak rowerowy Zgorzelec - Jelenia Góra.
• Jasna Góra - Bogatynia o długości 5,2 km. Początek szlaku znajduje się przy
przystanku autobusowym, przy odejściu od szlaku zielonego. ZjeŜdŜamy w dół
drogą utwardzoną kamieniem - tzw. "droga kościelna", której walorem są
wyjątkowe krajobrazy – do skrzyŜowania z drogą Bogatynia - Sieniawka obok
stacji paliw. Na skrzyŜowaniu skręcamy w prawo w ul. Opolowską, a następnie
w ul. II Armii WP do centrum Bogatyni.
Szlaki rowerowe usytuowane są na istniejących juŜ drogach terenowych, polnych
i lokalnych, z których korzystają równieŜ inni uŜytkownicy (np. pojazdy, piesi,
zaprzęgi konne).
JuŜ wkrótce Bogatynia będzie mogło, poszczycić się nowymi szlakami dla
rowerzystów. Trasy będą obejmować całe miasto oraz część gminy Bogatynia.
W ramach projektu powstanie ścieŜka przyrodniczo - dydaktyczna „Bogatynia Graniczny Wierch - Jasna Góra - Opolno - Zdrój" oraz projekt ścieŜki ekologiczno regionalnej „Dookoła Worka Turoszowskiego".
1.8.1.3.
KLIMAT
Gmina leŜy w najcieplejszym regionie Pogórza Sudeckiego. Średnia roczna
temperatura powietrza wynosi 7,9ºC. Przez 46,1% dni w roku nad omawiany obszar
napływają polarno – morskie masy powietrza przynoszące latem ochłodzenie
i opady, a zimą odwilŜe i mgły. Nie moŜna pominąć zagadnienia mikroklimatu
obszaru górniczego. Istnienie wyrobisk sprzyja utrzymywaniu się zastoisk chłodnego
powietrza na ich dnie w godzinach nocnych. Latem temperatura wyrobiska jest
o kilka stopni wyŜsza, zaś zimą niŜsza od ścian odkrywki. Powoduje to
recyrkulacyjny obieg powietrza polegający na wytworzeniu się dwóch sfer prądów o
przeciwnych kierunkach.
Powstanie zwałowiska zewnętrznego utrudnia wymianę powietrza w jego dolnej
części i przyczynia się do zagęszczania szkodliwych dymów. Generalnie ciepły
i wilgotny klimat panuje na tym terenie od początku czasów nowoŜytnych. W XIX
spowodował nawet, Ŝe okolice Bogatyni słynęły z sadownictwa, które upadło dopiero
w drugiej połowie XX wieku.
GLEBY
Na terenie gminy występują gleby bielicowe i pseudobielicowe – urodzajne o dobrych
warunkach wilgotnościowych. Występują równoleŜnikowo od Porajowa do Bogatyni.
- Brunatne – występują na wschód od Bogatyni
- Mady – w dolinach rzek Nysy, Biedrzychówki i Jaśnicy
- Bagienne – w obniŜeniach terenu na mułach i piaskach.
Obszar gminy obejmuje 13.617 hektarów powierzchni z czego 5.992 ha przypada na
miasto, a 7.625 ha to tereny wiejskie. 41,26% ogólnej powierzchni zajmują uŜytki
rolne, a 23,98 to lasy.
Na tym terenie dominuje produkcja roślinna: pszenica, jęczmień, Ŝyto oraz ziemniaki,
buraki, rzepak.
WODY
90
Gmina Bogatynia leŜy w granicach zlewni rzeki Odry i jej dopływu Nysy ŁuŜyckiej.
Rzeka Nysa ŁuŜycka wkracza na teren Polski na wysokości 235 m n.p.m. Po
przepłynięciu 70 km od źródła leŜącego na terenie Czech na wysokości 748 m n.p.m.
od wsi Sieniawka, rzeka płynie sztucznym wyprostowanym korytem. Gmina leŜy
w całości w górnym biegu Nysy ŁuŜyckiej, który kończy się na 93,7 km rzeki koło wsi
Krzewina. Jest to rzeka o wybitnie zmiennych stanach i przepływach. Wysokie
wodostany występują wiosną i jesienią. Minimalne stany i przypływy występują
w letnie i jesienne susze oraz mroźne okresy zimy.
Drugą pod względem długości rzeką jest Miedzianka. Jej źródło leŜy na terenie
Czech u podnóŜa góry Cerny Virch. W ramach gminy jej długość wynosi 10,5 km.
Koryto rzeki jest obetonowane na 80-ciu % długości. Na odcinku Bogatynia –
Turoszów zostało ono przesunięte w latach 60-tych na wschód bliŜej zwałowiska.
Rzeka cechuje się większą zmiennością stanów i przepływów niŜ Nysa ŁuŜycka.
Miedzianka uchodzi do Nysy w rejonie Trzcińca.
Największym dopływem Miedzianki jest potok Jaśnica, wypływający na południe od
Opolna Zdroju. Na północ od tej wsi wody płyną sztucznym korytem i wpadają do
Miedzianki w Bogatyni.
Potok Bystrzyk wypływa na wschód od Bogatyni, a uchodzi do Miedzianki
w północnej części miasta. Na południe od Białopola, u stóp Guślarza wypływa potok
Biedrzychówka, prawy dopływ Nysy ŁuŜyckiej. Jego koryto przekładano kilkakrotnie
ku południu w miarę rozszerzania się odkrywki. W latach 1964 – 1967 utworzono
zbiornik retencyjny w Zatoniu, przegradzając dolinę rzeki Plebianka. Znajduje się tu
obecnie ujęcie wody pitnej dla Bogatyni. W pobliŜu Elektrowni znajduje się zbiornik
wyrównania dobowego o pojemności 45 tys. m3. W obszarach źródliskowych,
u podnóŜa hałd, wzdłuŜ dolinek naturalnych cieków i w starorzeczach Nysy,
występują stałe lub okresowe mokradła oraz stawy sztuczne lub naturalne.
W 1972 roku utworzono w Bogatyni zalew wykorzystując naturalne połoŜenie terenu.
W Niecce Turoszowskiej występują cztery poziomy wodonośne w trzech formacjach
geologicznych. Nieckowatość terenu sprzyja występowaniu wód artezyjskich.
W strefie osadów trzeciorzędowych odkryto wody podziemne zawierające Fe SO4.
W latach międzywojennych wykorzystywano wody lecznicze z okolic Opolna Zdroju,
jednakŜe działalność górnicza zniszczyła zasoby wód mineralnych. Obecnie silnie
uprzemysłowiona gmina nie posiada wystarczających zasobów wody dla
zaspokojenia własnych potrzeb, a woda jest tłoczona ze zbiornika Witka w gminie
Zgorzelec. Według kronik niemieckich w latach 1592-1916 Bogatynię nawiedzało 37
klęsk powodziowych.
FLORA
Na obszarze gminy występują trzy główne zbiorowiska roślinne:
- lasy (9,5 % powierzchni gminy)
- łąki i pastwiska (około 600 ha).
Przed powstaniem kombinatu w Turoszowie, gmina była rejonem rolniczym.
Pierwotna szata roślinna została zniszczona lub przekształcona przez człowieka.
Tylko powyŜej pól uprawnych na wyniesieniach otaczających nieckę i w dolinach
rzek zachowały się niewielkie fragmenty lasów i łąk. Najbogatszym w gatunki drzew
jest kompleks lasów nad Nysą, gdzie zachowały się stare skupiska buków, dębów,
modrzewi, jaworów, grabów i wiązów. Na tereny poeksploatacyjne wprowadza się
nowe odmiany i gatunki drzew i innych roślin.
FAUNA
Świat zwierzęcy reprezentują gatunki typowe dla fauny środkowej Europy.
91
Intensywna działalność gospodarcza spowodowała powaŜną degradację środowiska
naturalnego na terenie gminy. Przez wiele lat niewiele robiono w celu zmniejszenia
niekorzystnego wpływu na środowisko trzech podmiotów mających największy wpływ
na jego zanieczyszczenie to jest kopalni, elektrowni i samego miasta. Jednak
publiczne zainteresowanie sprawą degradacji środowiska spowodowało, Ŝe rządy
całego świata w tym i Polski podejmują róŜnorodne działania aby niwelować
niekorzystne skutki działalności gospodarczej. Odkrywkowa eksploatacja węgla
brunatnego spowodowała powstanie na terenie gminy wielkoprzestrzennych,
antropogenicznych form terenowych – odkrywkowego wyrobiska górniczego oraz
nadpoziomowego zwałowiska nadkładu. Ograniczenie ujemnego wypływu na
powierzchnię terenu juŜ zajętego odbywa się przez odpowiednią gospodarkę
terenami, rekultywację oraz zagospodarowanie terenów zrekultywowanych.
Rekultywacja zwałowiska prowadzona jest od lat 60-tych XX wieku. Corocznie
poddawane jest rekultywacji około 70 hektarów. Część zalesionego terenu
przekazuje się lasom państwowym, na części prowadzi się prace pielęgnacyjne.
i dostępność komunikacyjną. Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność
1.8.2.1.
Baza noclegowa
W gminie Bogatynia obiekty noclegowe są dosyć dobrze rozwinięte. Bazę noclegową
tworzą głównie obiekty zlokalizowane w mieście, naleŜą do niej m.in.:
- Hotel „Rychło”, ul. Pocztowa 15, Bogatynia
- Hotel Ewa, ul. Główna 2, Bogatynia
- Hotel Górnik, ul. Pocztowa 2, Bogatynia
- Noclegi Bogatynia, ul. Górna 1, Bogatynia
- Pokoje Gościnne, ul. Kusocińskiego 17, Bogatynia
- Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Białogórska, Bogatynia
1.8.2.2.
Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym
elementem zagospodarowania turystycznego. Oprócz obiektów gastronomicznych,
indywidualnych przedsiębiorców, zlokalizowanych w mieście, znaczenie mają tu
usługi świadczone przez gestorów bazy restauracyjnej i hotelowej, jako usługi
kompleksowe łączące nocleg z całodniowym wyŜywieniem.
W gminie Bogatynia przewaŜają bary oraz kawiarnie. Częstym zjawiskiem są
sezonowe, polowe punkty małej gastronomii. W sołectwach obserwuje się łączenie
funkcji sklepu z barem samoobsługowym.
Do bazy gastronomicznej naleŜy:
- Bar „Tawerna”, ul. Dąbrowskiego 22, Bogatynia,
92
- Bar „śytawska”, ul. Daszyńskiego 17, Bogatynia,
- Pizzeria „Rusticana”, ul. Zamoyskiego 33, Bogatynia,
- Restauracja Hoker, Kawiarnia „Cafe eR”, ul. Pocztowa 15, Bogatynia,
- Klub „Astra”, ul. Krakowska 7, Bogatynia,
- Restauracja „Gospoda”, u. 1-go Maja 15/1, Bogatynia,
- Bar „Alf”, ul. Dworcowa, Bogatynia,
- Bar „Bolero”, ul. II Armii Wojska Polskiego 14, Bogatynia
- Bar „Orient”, ul. Rolnicza 1, Sieniawka,
- Club – Restauracja „Jubilat”, ul. Pocztowa 2a, Bogatynia,
- Pizzeria „Kon-tiki”, ul. Pocztowa 13, Bogatynia,
- Kawiarnia „Parkowa”, ul. II Armii Wojska Polskiego 2, Bogatynia
1.8.2.3.
uzupełniana
jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). Głównym zadaniem
urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego
regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników.
Cechą charakterystyczną infrastruktury paraturystycznej jest fakt, iŜ teoretycznie jej
istnienie nie jest niezbędne dla istnienia ruchu turystycznego, ale praktycznie to
właśnie ona ma często największy wpływ na podejmowanie decyzji o wyjeździe
w konkretne miejsce. Na infrastrukturę okołoturystyczną składają się szlaki
turystyczne, ośrodki sportowo - rekreacyjne, wypoŜyczalnie sprzętu turystycznego,
punkty informacji turystycznej, parkingi i inne obiekty (m.in. banki, bankomaty, apteki
itp.), których istnienie uatrakcyjnia i ułatwia pobyt turysty w danym miejscu. W gminie
Bogatynia do bazy paraturystycznej zaliczamy:
• Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy w Bogatyni (Filia w Zatoniu, Działoszynie,
Opolnie Zdroju, Filia w Porajowie)
• Bogatyński Ośrodek Kultury – prowadzi działalność merytoryczną propagującą
podstawowe dziedziny sztuki na bazie istniejących zespołów artystycznych
i sekcji zainteresowań: taniec, (zespół tańca ludowego „Turoszowianie”,
zespół piosenki i ruchu „Układ”), teatr (grupa teatralna „Hannah”), plastyka
(dziecięce i młodzieŜowe ognisko plastyczne), muzyka (grupy muzyczne
„Plastik”, „Save your soul”, „Dubbing”), poezja śpiewana, fotografia. A takŜe:
lektorat angielskiego i niemieckiego, gimnastyka rekreacyjna dla pań, zajęcia
grupy młodych organizatorów imprez, klub krótkofalowców. W Bogatyńskim
Ośrodku Kultury funkcjonują ponadto: kino „Kadr”, galeria wystawiennicza.
• Filia Bogatyńskiego Ośrodka Kultury w Zatoniu prowadzona jest działalność
w sekcjach: teatralnej, muzycznej, plastycznej, fotograficznej, szachowej.
• Telewizja, radio, prasa: Stowarzyszenie Radio – Telewizja w Bogatyni, Gazeta
Zakładowa Kopalni Węgla Brunatnego.
• Ośrodek Sportu i Rekreacji
Tereny sportowo – rekreacyjne zlokalizowane na terenie samorządu zarządzane są
przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Bogatyni. Infrastruktura sportowa składa się
z następujących obiektów:
• kryty basen oraz hala sportowa wraz z kręgielnią przy szkole podstawowej
nr 3 w Bogatyni wraz z kompleksem boisk sportowych oraz pełnowymiarową
halą sportową,
• dwa stadiony sportowe (stadion lekkoatletyczny z wymaganymi certyfikatami
oraz stadion lekkoatletyczny wraz z halą sportową),
93
• korty tenisowe,
• boiska piłkarskie w sołectwach.
W mieście funkcjonuje klub piłkarski „MKS Granica Bogatynia”, a w kaŜdej wsi gminy
działają równieŜ Ludowe Zespoły Sportowe.
1.8.2.4.
1.8.2.4.1.
PołoŜenie miejscowości czy regionu blisko znanych i uczęszczanych szlaków
komunikacyjnych zawsze miało ogromne znaczenie dla ich cywilizacyjnego rozwoju.
Szlaki ułatwiały podróŜowanie, handel, wymianę wiedzy, umiejętności i doświadczeń.
Bogatynia była od początku istnienia jedną z najbogatszych wsi „kraju Ŝytawskiego”.
Wynikało to między innymi z faktu, iŜ połoŜona była przy starej i bardzo uczęszczanej
drodze handlowe j- „starej drodze Ŝytawskiej” - biegnącej z śytawy przez Sieniawkę,
Biedrzychowice do Bogatyni, a następnie przez Frydlant do Lubania, Gryfowa
i Jeleniej Góry. Droga ta stanowiła fragment szlaku handlowego prowadzącego
z Drezna do Świdnicy, Opola i dalej do Krakowa.
Droga ta straciła jednak dla Bogatyni tak duŜe znaczenie w roku 1341. Wtedy to,
leŜący nieopodal, Zgorzelec uzyskał przywilej polegający na obowiązku udawania się
kupców z towarami na wschód przez to miasto, drogą zwaną „Via Regia” - „Drogą
Królewską”. Droga ta, zwana takŜe po niemiecku „Wysoką Drogą”, („Hohe Strasse”),
od wczesnego średniowiecza była jednym z najwaŜniejszych połączeń
komunikacyjnych w Europie. Zaczynała się w Hiszpanii, w Santiago de Compostela
i kończyła się na terytorium Rusi. Odcinek łuŜycki tej drogi, biegnący przez Zgorzelec
i Lubań zwany był Via Regia Lusatica. Z Via Regia, w okolicach Zgorzelca
krzyŜowały się najwaŜniejsze wówczas szlaki europejskie, m.in. trakt z Pragi do
portów bałtyckich. Mimo, przez ponad 30 lat, prowadzonego przez śytawę sporu
o pierwszeństwo uŜywania drogi ze Zgorzelcem, w 1378 roku cesarz Karol IV podjął
decyzję podtrzymującą dotychczasowy przywilej Zgorzelca.
Od tej pory droga z śytawy, przez Bogatynię, do Jeleniej Góry stała się, ze stratą dla
Bogatyni i jej mieszkańców, drogą lokalną, drugorzędną.
Wśród szlaków komunikacyjnych biegnących przez Bogatynię w przeszłości była
równieŜ tak zwana „Złodziejska Droga”. Łączyła ona miejscowości Grabstejn
i Frydlant, prowadząc po drodze przez wzgórza Hartbusch i Queiser (obecnie teren
kopalni „Turów”), dalej przez Las Bogatyński – „Tschau”- i Dietrzychów.
Inna wersja tej dogi prowadziła przez Jasną Górę, ścieŜkami przez Dietrzychów, do
Frydlant.
Dla rozwoju i modernizacji sieci komunikacyjnej na terenie ziemi bogatyńskiej
znaczący był wiek XIX. Powstały wtedy nowe drogi, wyremontowano i przebudowano
juŜ istniejące, powstały liczne mosty, w tym pierwszy Ŝelazny, uruchomiono wreszcie
linie kolejowe. W wieku XIX rozpoczęła się modernizacja i rozbudowa sieci dróg
w Bogatyni i okolicach.
W latach 1839-1840 po raz pierwszy utwardzony został fragment drogi dojazdowej
łączącej śytawę z Frydlantem na odcinku z Rybarzowic do Bogatyni.
W kolejnych latach 1841-1848 utwardzono większość dróg na terenie Bogatyni
i wychodzące z nich drogi w kierunku Zatonia, Jasnej Góry, Opolna i Turoszowa. W
roku 1854 ukończono budowę drogi bitej łączącej Wigancice z Działoszynem
i Ostritz. W latach 1872-1874 przeprowadzono generalny remont drogi z śytawa do
Bogatyni. Przebudowano i poszerzono drogę na odcinku od wzgórza Husaren do
granicy czeskiej. W 1900 roku na terenie Bogatyni przebudowano ponad 1600
metrów bieŜących ulic wiejskich i dróg dojazdowych.
94
Przed I wojną światową, w latach 1904-1912 przebudowano główną bogatyńską ulicę
Wiejską (obecnie ulice - Turowska, 1 Maja i Kościuszki). Kolejne ulice - Główną,
Sądową i Kolejową (obecnie Daszyńskiego) zmodernizowano w latach 1920- 1929.
Niektóre odcinki ulic były juŜ oświetlone - najpierw przez lampy gazowe, ufundowane
w latach 60-tych XIX wieku przez Preibischa, a od roku 1906 takŜe przez lampy
elektryczne.
Po I wojnie światowej uruchomiono komunikację autobusową. Pierwsza linia
połączyła Bogatynię z Hirschfelde w 1920 roku. Czynna była od czerwca do
listopada. W maju 1928 roku ruszyła druga linia, która połączyła Bogatynię,
Markocice i śytawę. Po drugiej wojnie światowej Bogatynia znalazła się w granicach
Polski. Ze względu na swoje połoŜenie, nieliczne połączenia autobusowe i brak linii
kolejowej - do najbliŜszej stacji kolejowej było 30 kilometrów - komunikacja między
Bogatynią a pobliskim Zgorzelcem i resztą kraju była bardzo utrudniona.
Dopiero w 1952 roku do sieci Polskich Kolei Państwowych włączono Turoszów. Stało
się to moŜliwe po wybudowaniu nowego odcinka linii kolejowej, o długości 39
kilometrów, łączącego Turoszów z Mikułową.
Pod koniec lat pięćdziesiątych rozpoczęto prace przy budowie nowego, 30kilometrowego, odcinka drogi do Zgorzelca.
Dobrze rozwinięta jest sieć komunikacji autobusowej.
Droga z Bogatyni do Zgorzelca ma do dzisiaj strategiczne znaczenie dla miasta
i regionu, gdyŜ jest jedyną, która łączy Bogatynię z Dolnym Śląskiem i resztą kraju.
WaŜna jest takŜe droga z Bogatyni do Sieniawki - droga tranzytowa z Niemiec do
Czech, która łączy dwa przejścia graniczne: Sieniawka - Zittau i Bogatynia Kunratice.
Poza tymi dwoma drogami wojewódzkimi, na terenie gminy znajdują się drogi
powiatowe o łącznej długości 43,7 km, oraz drogi gminne i lokalne, razem 107,8 km.
Wkrótce, po ponad dziesięcioletnich zabiegach, ma się rozpocząć budowa drogi
transgranicznej, która połączy, gminę Bogatynia, Zittau, w Niemczech i Hradek nad
Nysą, w Czechach.
1 maja 2004 roku, w dniu wejścia Polski do Unii Europejskiej, miała miejsce
symboliczna inauguracja budowy drogi, której dokonali szefowie rządów Polski,
Czech i Niemiec na styku trzech granic w Porajowie. Przez terytorium gminy
Bogatynia będzie przebiegał odcinek o długości 4,5 kilometra. Budowa drogi stworzy
szansę na oŜywienie gospodarcze i rozwój gminy.
Planuje się równieŜ przebudowę drogi z Sieniawki do Zatonia oraz z Zatonia do
Działoszyna. Na tym drugim odcinku ma powstać między innymi dodatkowy, trzeci
pas ruchu dla samochodów cięŜarowych. W Sieniawce ma powstać nowy most
graniczny do Zittau.
Mimo planowanych zmian, sieć dróg w gminie Bogatynia pozostanie niedoskonała.
PowaŜnym problemem pozostanie fakt, Ŝe obecnie istniejący układ dróg wymusza
zbyt często przejazd przez miasto, co stanowi spore utrudnienie dla podróŜujących
jak i mieszkańców miasta.
1.8.2.4.2.
W 1875 roku uruchomiono linię kolei Ŝelaznej między Zgorzelcem a śytawą. Przy tej
trasie oddano do uŜytku przystanek kolejowy w Posadzie. W tym samym roku
oddany został do uŜytku szlak kolejowy łączący Frydlant z Zawidowem. Mieszkańcy
mikroregionu bogatyńskiego mogli z niego korzystać, choć z utrudnieniem. PoniewaŜ
95
trasa biegła przez terytorium Czech, jej pokonanie wiązało się z formalnościami
granicznymi.
TakŜe bardzo długo, bo aŜ około 20 lat, trwały starania o uruchomienie linii kolejowej
łączącej Bogatynię z śytawą. Zabiegali o to przede wszystkim lokalni przedsiębiorcy
popierani między innymi przez burmistrza śytawy, Haberkorna, który był członkiem
specjalnego komitetu powołanego do opracowania projektu ekonomicznego tego
przedsięwzięcia. Do grona przedsiębiorców popierających ideę budowy linii kolejowej
z Bogatyni do śytawy naleŜał przede wszystkim K.A. Preibisch, najpowaŜniejszy
wówczas działacz gospodarczy w Bogatyni.
Mimo, Ŝe prace nad projektem ekonomicznym inwestycji rozpoczęły się juŜ w roku
1864, to pierwszych pomiarów dokonano dopiero w roku 1872, a właściwe prace
miernicze rozpoczęto w roku 1881. Dopiero wtedy Landtag saksoński wyraził zgodę
na budowę linii wąskotorowej. W roku 1882 rozpoczęły się prace ziemne, które
ukończono w październiku 1884 roku. 11 listopada, tego samego roku, nastąpiło
uroczyste otwarcie linii kolejowej śytawa - Bogatynia. Trasa o długości 13,6 km
liczyła 4 przystanki - w Sieniawce, Biedrzychowicach, Opolnie i Bogatyni.
Wąskotorowa kolejka docierała do Bogatyni Górnej. Pięć lat później linię przedłuŜono
do Markocic, a w 1889 roku do Hermanic (Hermsdorfu), gdzie połączyła się z linią
kolejową Liberec - Frydlant, tak by moŜna było dalej połączyć się z Jeleną Górą i
Dreznem. Otwarcie nowej trasy miało miejsce 25 sierpnia 1890 roku.
Przy ulicy Kolejowej - obecnie Daszyńskiego - zbudowano specjalny budynek, który
pełnił funkcję Dworca Głównego. Obecnie w budynku znajduje się Dworzec Główny
PKS.
Z dworca kolejka jeździła w dwóch kierunkach:
- południowo- wschodnim- do Hermanic, Dietrzychowa i Frydlantu (czeski odcinek tej
trasy istnieje do dnia dzisiejszego, ale nie jest uŜywany);
- zachodnim- Ŝelaznym mostem nad Miedzianką koło zakładów włókienniczych,
gdzie znajdował się drugi przystanek, (istnieje do dziś - tzw. „dom z zegarem”
z nieistniejącą wówczas przybudówką, w której dzisiaj znajduje się sklep), w kierunku
Sieniawki. Nysę przekraczała w Porajowie i dalej, istniejącą nadal nitką torów,
prowadziła do Dworca Głównego w śytawie. Stąd moŜna było kontynuować podróŜ
do kurortu Oybin lub, tradycyjną koleją, do dowolnego punktu Niemiec.
Z odgałęzień linii kolejowej korzystały zakłady bawełniane, firma Rolle zajmująca się
przetwórstwem owocowym, (po II wojnie światowej przez wiele lat Bogatyńskie
Piwnice Win Importowanych - dziś nieistniejące), oraz dawna elektrownia (dziś Bogatyński Ośrodek Kultury przy ulicy Daszyńskiego).
Na terenie Bogatyni i okolic, do dnia dzisiejszego, pozostały juŜ tylko nieliczne ślady
istnienia linii kolejki wąskotorowej - dworcowe budynki, zatopione w asfalcie
fragmenty szyn i mosty na Miedziance.
Rozwój przemysłu na terenie gminy, powstanie w 1958 roku przedsiębiorstwa
„Kopalnia i Elektrownia Turów w budowie” sprawiło, Ŝe uznano za konieczne
rozpoczęcie budowy toru kolejowego do Bogatyni. W ten sposób - dzięki
nowoczesnej, jak na owe czasy, drodze do Zgorzelca i połączeniu kolejowemu do
Bogatyni- miasto zostało „przyłączone” do Dolnego Śląska.
Trakcja kolejowa, z Bogatyni do Mikułowej, istnieje do dnia dzisiejszego, ale
przewozy pasaŜerskie na tej trasie zostały zlikwidowane w roku 1999. Na potrzeby
kopalni i elektrowni utrzymano przewozy towarowe. Przez gminę przebiega teŜ linia
kolejowa łącząca Niemcy z Czechami, ale nie jest obsługiwana przez Ŝadną polską
stację kolejową.
96
1.8.2.4.3.
NajbliŜszym międzynarodowym lotniskiem, z którego korzystają najczęściej
mieszkańcy gminy, to port Wrocław – Strachowice oddalone o 200 km (ok. 150
minut od Bogatyni. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania z międzynarodowego portu
lotniczego w Katowicach, Dreźnie, Pradze (Czechy) oraz w Berlinie (Niemcy).
Infrastruktura wodna w gminie nie występuje.
1.8.3.1.
mieszkańców),
noclegowych).
Wskaźniki dla gminy Bogatynia z roku 2007 przedstawiają się następująco:
1.8.3.2.
Niewątpliwie omawiany region charakteryzuje się sezonowością przyjazdu turystów
wiosenno – letnią, ze względu na korzystanie z walorów przyrodniczych – szlaków
pieszych oraz rowerowych. Pewnym jest, Ŝe do gminy Bogatynia przyjeŜdŜają turyści
chcący uczestniczyć w organizowanych imprezach kulturalno – sportowo –
rekreacyjnych (np. Bogatyńskie Dni Węgla i Energii KARBONALIA), które posiadają
nie tylko rangę lokalną ale i regionalną.
97
1.8.3.3.
Przyjazd do gminy jest związany z korzystaniem z walorów specjalistycznych
znajdujących się na jej obszarze, a takŜe z uczestnictwem w imprezach kulturalnych
odbywających się w gminie. Model przyjazdu do gminy moŜna zatem określić jako
typowo rekreacyjno-turystyczny. Jednak równieŜ obserwuje się przyjazdy biznesowe.
Na terenie gminy najczęściej spotykana jest turystyka indywidualna oraz rodzinna,
a takŜe w grupach zorganizowanych.
Masowe imprezy zazwyczaj przyciągają ludzi młodych. Starsze wiekiem osoby
zainteresowane są historią miasta oraz jej walorami kulturowymi.
1.8.3.4.
Bogatynia znana jest raczej z przemysłu cięŜkiego i ewentualnie z nadgranicznego
połoŜenia. Jest to jedna z najbogatszych gmin w Polsce. To stolica tzw. „worka
turoszowskiego”, obszaru industrialnego, na jej terenie znajdują się BOT Kopalnia
Węgla Brunatnego Turów SA oraz BOT Elektrownia Turów SA zatrudniające łącznie
ok. 7 tysięcy osób. Bogatynia uczestniczy we współpracy z miastem czeskim Hradek
nad Nisou i niemiecką śytawą (Zittau). Co przyczynia się do działań promocyjnych
gminy.
Mimo, iŜ niekorzystnym jest fakt, Ŝe na obszarze znaczną część zajmują wykopaliska
kopalniane, wartym podkreślenia jest, Ŝe Bogatynia zaistniała jako bardzo znany
w Polsce ośrodek jazzowy. Miejsce, gdzie grają najwięksi muzycy z całego świata,
ma sięgające daleko tradycje związane z muzyką jazzową.
1.8.3.5.
społeczeństwa.
W zaleŜności od wieku, osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki.
Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi oraz masowymi.
Osoby w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy masowe
i artystyczne, natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem
historii i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest
niezaleŜne od wieku.
Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu do
regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni.
turyści o róŜnym stopniu wykształcenia. Taka sama tendencja występuje wśród
turystów uprawiających turystykę kwalifikowaną.
WNIOSKI:
• Gmina charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu,
• Występująca na terenie gminy działalność gospodarcza wpłynęła negatywnie
na stan środowiska,
• Większość zabytków w gminie stanowią obiekty sakralne, jednakŜe chlubą
gminy są liczne domy łuŜyckie,
• Przygraniczne połoŜenie (z Czechami i Niemcami) sprawia, iŜ gmina jest
dobrą bazą wypadową do pobliskich ciekawych miejsc poza granicami
państwa,
98
• Liczne imprezy, znane nie tylko w regionie lecz w całym kraju, przyciągają
liczne grono odwiedzających,
• Gminę uatrakcyjniają liczne szlaki piesze i rowerowe,
• Dobrze rozwinięta jest sieć połączeń autobusowych z gminą. Niestety brak
w gminie jest połączeń kolejowych.
99
1.9.
Gmina Lubań
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Gmina Lubań połoŜona jest w zachodniej części województwa dolnośląskiego,
w powiecie lubańskim, w obrębie Pogórza Izerskiego, duŜej jednostki geograficznej
rozciągającej się między doliną Bobru na wschodzie i doliną Nysy ŁuŜyckiej na
zachodzie. W Gminie wyróŜnia się następujące mikroregiony:
- dolinę rzeki Kwisy,
- wąskie doliny bocznych dopływów Kwisy,
- Wysoczyznę Siekierczyńską,
- Wzgórze Gradowskie.
Granicę Gminy od północy stanowią: Gmina Nowogrodziec i Zgorzelec, od południa
Gmina Leśna, Olszyna, Platerówka, a od zachodu Gmina Siekierczyn. Pozostałą
część granicy wyznacza miasto Lubań, które jednocześnie z uwagi na swe połoŜenie
stanowi centrum kulturo – handlowo – usługowe. W związku z tym, Ŝe siedziba
Urzędu Gminy zlokalizowana jest w mieście Lubań, stanowi ono równieŜ centrum
administracyjne gminy.
Powierzchnia Gminy wynosi 14 215 ha. W jej skład wchodzi 12 sołectw skupiających
13 wsi. Sołectwa: Henryków Lubański, Jałowiec, Kościelnik, Kościelniki Dolne,
Mściszów, Nawojów ŁuŜycki, Nawojów Śląski, Pisarzowice, Radogoszcz, Radostów
Dolny i Radostów Średni (wspólne sołectwo), Radostów Górny, Uniegoszcz.
Obszar Gminy Lubań wynosi 14 215 hektarów. PrzewaŜają grunty orne, łąki
i pastwiska, które stanowią 71,95 % ogólnej powierzchni uŜytków.
1.9.1.2.
Walory turystyczne
1.9.1.2.1.
1.9.1.2.2.
Na terenie Gminy Lubań znajduje się kilka godnych polecenia obiektów
zabytkowych:
Jałowiec
− Pałac w stylu klasycystycznym wzniesiony około XIX wieku. Jest to
harmonijna budowla zbudowana na planie prostokąta, dwukondygnacyjna
100
z portykiem kolumnowym od strony parku. W pobliŜu pałacu znajduje się niewielki
teren parkowy z aleją lipową oraz marmurowy nagrobek jednego z właścicieli,
umieszczony pod neogotyckim baldachimem.
Kościelnik
− Kościół p.w. Ścięcia Jana Chrzciciela, zbudowany przed rokiem 1346,
a rozbudowany w latach 1654 i 1735. W kościele znajduje się późnogotycki tryptyk
z roku 1496 roku z rzeźbami patrona – św. Jana Chrzciciela, św. Anny i św. Jadwigi
Śląskiej.
Pisarzowice
− Kościół parafialny p.w. Macierzyństwa Marii Panny, wzniesiony na przełomie
XV i XVI wieku, przebudowany w XVIII wieku. We wnętrzu zachował się gotycki
portal, klasycystyczny ołtarz i kilka kamiennych epitafiów.
− W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła parafialnego zlokalizowany jest zespół
pałacowy składający się z pałacu, oficyny pałacowej i zabudowań gospodarczych.
Pałac został zbudowany na początku XVIII wieku, a został zniszczony po 1945 roku
(obecnie ruina).
− Zespół pałacowo – parkowy pochodzący prawdopodobnie z drugiej połowy
XVIII wieku. W latach 60 – tych XIX wieku załoŜono na terenie dworskich łąk park
krajobrazowy ze stawami, natomiast na początku XX wieku od strony południowo –
wschodniej powstał ozdobny park. Do 2006 roku w pałacu mieściła się szkoła
podstawowa.
− Na uwagę zasługuje zajazd pocztowy z 1802 roku znajdujący się przy drodze
K-30 Lubań – Zgorzelec oraz odnaleziony słup poczty polsko – saskiej.
Mściszów
− Ruiny Kościoła św. Jerzego, wzniesionego w 1501 roku i zniszczonego
w 1945 roku. Ruiny są otoczone murem cmentarnym z bramą.
− Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego, zbudowany został w 1742 roku,
a przebudowany w latach 1806 – 1811. Dawniej był to kościół protestancki, który
słuŜył jako „dom ucieczkowy”.
Nawojów ŁuŜycki
− Renesansowy dwór, pochodzący z lat 1570 – 71, przebudowany w XVIII
wieku. PowaŜnie zniszczony w 1945 roku odbudowany został w latach 1966 – 68.
Jest to załoŜenie składające się z dwóch skrzydeł ustawionych pod kątem prostym.
W jednym z nich mieści się obecnie kościół filialny, natomiast drugie jest
nieuŜytkowane i popadło w ruinę. Od strony dziedzińca zachowały się
dwukondygnacyjne, renesansowe kruŜganki, bogato zdobione, wykonane
z piaskowca, wsparte na kolumnach toskańskich na parterze i w górnej kondygnacji
jońskich. Górna kondygnacja kruŜganków dekorowana jest licznymi płasko
rzeźbionymi kartuszami herbowymi. Dwór uznawany jest za „perełkę” wśród
zabytków.
Nawojów Śląski
− Słowiańskie grodzisko załoŜone na planie owalu o wymiarach 26 x 40 m.
Powstanie grodziska datuje się na XIII wiek.
Henryków Lubański
− Zespół kościelny obejmujący Kościół p.w. św. Mikołaja z XIII wieku, plebanię,
mur cmentarny z podcieniami i bramą z II połowy XVIII wieku;
− Przy drodze z Henrykowa od Godzieszowa znajduje się głaz narzutowy
z wyrytym nazwiskiem pruskiego generała H.J. Ziethena oraz datą 23 listopada 1745
roku. Obelisk upamiętnia stoczoną tam bitwę pomiędzy Prusami a Sasami podczas
wojny śląskiej.
101
Radostów
− Zlokalizowana jest tam jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich
w okolicach Lubania. Na podstawie stylu architektonicznego datuje się budowę
kościoła na XIII wiek. W 1660 roku powstała wieŜa kościelna, zaś w 1824 roku
świątynia została przebudowana. Przed kościołem stoi barokowa rzeźba św. Jana
Nepomucena.
Niewątpliwie do atrakcji gminy naleŜy rosnący w Henrykowie Lubańskim cis pospolity
liczący sobie ponad 1300 lat, uznawany za najstarsze drzewo w Polsce. Ponadto do
ciekawych i atrakcyjnych miejsc w gminie moŜna zaliczyć:
− wyrobisko glinki kaolinowej - powierzchniowy pomnik przyrody w Nawojowie
ŁuŜyckim, obejmujące torfowisko, utworzone w jednym z dawnych wyrobisk gliny.
Obiekt cenny ze względu na występujące tu płazy i gady, a takŜe rzadką roślinność
wodną i bagienną. Spotkać tutaj moŜna rosiczkę okrągłolistną, widłaka goździstego
i bagno zwyczajne;
− aleja lipowa przy kompleksie folworczno-pałacowym w Jałowcu, pomnikowa
aleja obsadzona jest 21 lipami drobnolistnymi, wiek drzew określa się na ok 200lat;
− aleja dębowa (potocznie nazywana drogą przez "dęby") łącząca Radostów
Średni z Uniegoszczą, długość około 2 km;
− wyeksploatowane wyrobisko bazaltu znajdujące się na Górze OstróŜek
(dawniej kopalnia "Uniegoszcz"). Teren dawnego wyrobiska jest bogato urzeźbiony
i pokryty róŜnowiekową szatą roślinną. Wyrobisko to stanowi cenny kompleks
przyrodniczo-krajobrazowy o wysokich walorach estetycznych, poznawczych
i rekreacyjnych.
Na stałe do kalendarza organizowanych imprez na terenie Gminy Lubań zapisane
są: Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa Lubańskiego, które
odbywają się co roku w miesiącu lipcu, gminne doŜynki, zawsze organizowane
w ostatnią niedzielę sierpnia lub pierwszą niedzielę września. Ponadto corocznie
w miesiącu maju organizowany jest „Dzień sportu”. W imprezie udział biorą głównie
dzieci i młodzieŜ ze szkół gminnych.
1.9.1.2.3.
Przez Gminę Lubań przebiegają dwa oznakowane szlaki turystyczne. Szlak niebieski
jest fragmentem szlaku Sulików - Siekierczyn - Lubań - Gryfów Śląski. Odcinek
znajdujący się na terenie Gminy ma ok. 6 km długości i prowadzi od Pisarzowic do
Lubania, następnie podnóŜem Harcerskiej Góry lasami biegnie ku granicy na północ
od Jałowca. Drugi ze szlaków, szlak zielony bierze początek i prowadzi przez
Kamienną Górę do Lubańskiego Lasu, gdzie wkracza na teren gminy. Długość
szlaku na odcinku gminy wynosi ok. 3,5 km i prowadzony jest przez tereny leśne.
Godnym uwagi jest szlak pielgrzymkowy Św. Jakuba, który przebiega między innymi
przez miejscowości wchodzące w skład gminy, tj. Radogoszcz, Nawojów Śląski,
Pisarzowice oraz Henryków Lubański. Ideą utworzonego szlaku było połączenie
Jakubowa, jako ośrodka kościelnego kultu Św. Jakuba do znanego europejskiego
szlaku pielgrzymkowego wiodącego do Santiago de Compostela w Hiszpanii.
102
Z inicjatywy Fundacji Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgraniczna, przy
współpracy gmin, w 2007 roku zostały wytypowane oraz oznaczone szlaki konne.
Z tego tytułu wydana została mapa „Agroszlaki – Konno po Pogórzu Izerskim”.
Znaczna ich część przebiega przez gminę i jej miejscowości, tj. Radostów Średni,
Radostów Dolny, Nawojów Śląski, Radogoszcz, Henryków Lubański. Głównym
celem wytyczenia szlaków konnych jest rozwój turystyki wiejskiej na Pogórzu
Izerskim.
DuŜą atrakcją gminy, w najbliŜszej przyszłości, będzie powstające w Kościelniku
Clearcut Ranch. W załoŜeniu będzie to ośrodek sportowo – hodowlany nastawiony
na trening koni racy American Quarter Korse. Teren powstającego rancza obejmuje
130 ha. Z całego obszaru stadniny wydzielonych zostanie 6 hektarów,
przeznaczonych pod główny kompleks, który składać się będzie z krytej ujeŜdŜalni
o przeznaczeniu treningowo – widowiskowym, stajni oraz części biurowej i hotelowej.
W oparciu o posiadany materiał hodowlany planowana jest hodowla i trening
wysokiej klasy koni przeznaczonych głównie do konkurencji reining. Planowany jest
równieŜ rozwój szeroko rozumianej rekreacji konnej, głównie górskiej turystyki
jeździeckiej na bazie posiadanego stada koników polskich. Cala inwestycja została
podzielona na 3 roczne etapy i ma się zakończyć w 2010 roku.
Przez teren Gminy Lubań przebiega równieŜ szlak euro regionalny „Dolina Kwisy”
przeznaczony dla rowerzystów. Jest to szlak wyznaczony wzdłuŜ rzeki Kwisy
i prowadzi między innymi przez Kościelnik, Uniegoszcz, Radogoszcz oraz Nawojów
Śląski.Drogą leśną do Radostawia Dolnego przez Radostów Średni do Mściszowa
i dalej do Gościszowa.
Niebywałą atrakcją gminy jest tor motocrossowy znajdujący się w miejscowości
Jałowiec. Ta nietypowa dyscyplina sportu przyciąga coraz większą rzeszę
zawodników. Regularnie na torze odbywają się treningi klubów sportowych. Ponadto
organizowane na torze organizowane są zawody krajowe, jak i międzynarodowe.
Ponadto w Gminie Lubań funkcjonują trzy zespoły folklorystyczne: Cisowianki
i Cisowianeczki z Henrykowa Lubańskiego oraz Marysieńki z Radostowa. Pierwszy
z nich jest laureatem wielu prestiŜowych nagród, w tym I nagrody Przeglądu
Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. Drugim, niemniej zasłuŜonym
zespołem są Marysieńki z Radostowa. Najkrótszym staŜem artystycznym pochwalić
się moŜe zespół Cisowianeczki. Niemniej jednak w jego szeregach są jedynie
dziewczęta, które nie ukończyły jeszcze 18 roku Ŝycia.
1.9.1.3.
KLIMAT
Pod względem klimatycznym gmina naleŜy do regionu zgorzeleckiego,
charakteryzującego się najbardziej łagodnymi warunkami w obrębie Sudetów.
Średnia temperatura roczna wynosi +8,0°C, za ś ciepłej połowy roku /IV-IX/ ponad
+14,0°C. Okres wegetacyjny trwa ponad 220 dni, nato miast długość okresu ze
średnią temperaturą dobową poniŜej 0 oC waha się od 12 do 14 tygodni. Średnia
roczna suma opadów oscyluje wokół 750 mm, zaś szata śnieŜna zalega około 40-45
dni.
FAUNA
Na obszarze gminy stwierdzono 26 gatunków ssaków w tym gatunki chronione
i łowne. Z gatunków chronionych występują: kret, jeŜ zachodni, ryjówka, rzęsorek
103
rzeczek, zębiełek, wiewiórka, wydra, gronostaj, łasica łaska. Na podkreślenie
zasługuje występowanie tak rzadkich gatunków jak ryjówkowate, jeŜ, wiewiórka,
gronostaj, łasica, wydra.
Z gatunków łownych występują: dzik, sarna, jeleń, lis, kuna leśna, kuna domowa,
tchórz, norka amerykańska, zając szarak, piŜmak. WaŜnymi obszarami dla teriofauny
są wszelkie kompleksy leśne, tereny wilgotne z ciekami wodnymi, stawami, gdzie
występuje róŜnorodność siedlisk. W takich środowiskach bytują drobne ssaki oraz
ssaki drapieŜne i kopytne.
Nietoperze naleŜą do grupy najbardziej zagroŜonych wymarciem zwierząt na Ziemi.
Wszystkie gatunki podlegają ochronie. W gminie stwierdzono 8 gatunków. Kolonie
rozrodcze, przejściowe, zimowiska lub miejsca schronienia dziennego dla samców
stwierdzono na strychach i wieŜach kościołów w Uniegoszczy, Mściszowie,
Radostowie i Pisarzowicach oraz na strychu szkoły w Pisarzowicach.
Stwierdzono obecność 121 gatunków ptaków w tym 112 gatunków lęgowych lub
prawdopodobnie lęgowych oraz 9 gatunków ptaków przelotnych lub zalatujących.
Dwa z nich to gatunki zagroŜone w skali ogólnopolskiej /sóweczka, bielik/, 6 - gatunki
zagroŜone na Śląsku /bocian czarny, kania czarna, kobuz, przepiórka, derkacz,
samotnik/.
Wszystkie gatunki gadów i płazów w Polsce objęte są ochroną prawną. W gminie
stwierdzono 9 gatunków płazów i 4 gatunki gadów. Istnieją korzystne warunki dla ich
bytowania.
Stwierdzono 17 gatunków ryb, w tym 3 gatunki chronione oraz 5 zagroŜonych
i rzadkich.
FLORA
Szata roślinna gminy jest silnie zuboŜała i nosi ślady wielowiekowej kultury rolniczej.
Interesujące gatunki i zbiorowiska roślinne występują tu sporadycznie i z reguły na
siedliskach wtórnych. Nie ma tu Ŝadnego gatunku wpisanego na Czerwoną Listę
Flory Polskiej.
Stwierdzono tu 150 stanowisk gatunków objętych ochroną częściową oraz 24
stanowiska roślin objętych ochroną całkowitą.
Na terenie gminy moŜna wyróŜnić: siedliska łąk podmokłych i wilgotnych, łąki świeŜe,
turzycowiska, zespoły typowo wodne, zarośla wierzbowe, zbiorowiska porębowe
zaroślowe i ziołoroślowe, a takŜe pojedyncze płaty dobrze zachowanych pierwotnych
zespołów leśnych: grądy, grądy zboczowe, buczyna wyŜynna, łęgi. Zespoły łąkowe
wykazują stadia degradacji powstałej wskutek nadmiernego wzbogacenia w azot.
Częste są zadrzewienia i zakrzewienia pasowe (śródpolne, przydroŜne) oraz
zagajniki o niewielkich powierzchniach, stanowiące schronienie dla leśnych
gatunków roślin, ptaków i bezkręgowców.
Na terenie gminy występują następujące gatunki objęte ochroną:
- całkowitą: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, cis pospolity, listera jajowata, orlik
pospolity, pióropusznik strusi, podrzeń Ŝebrowiec, rosiczka okrągłolistna, śniedek
baldaszkowaty, sromotnik bezwstydny, śnieŜyczka przebiśnieg, wawrzynek
wilczełyko,
- częściową: bagno zwyczajne, kalina koralowa, konwalia majowa, kopytnik
pospolity, kruszyna pospolita, marzanka wonna, pierwiosnka wyniosła, porzeczka
czarna.
Lasy zajmują zaledwie 22,41% powierzchni gminy i są skupione głównie na ich
obrzeŜach. Prawie cała powierzchnia leśna zajęta jest przez zastępcze zbiorowiska
leśne o róŜnym składzie gatunkowym /świerkowe, świerkowodębowo-brzozowe,
sosnowo-dębowe, mieszane z udziałem gatunków obcych/. Są to zbiorowiska
104
jednowiekowe, zwykle w młodych klasach wieku, ze słabo wykształconym runem.
Lasy podlegają intensywnej gospodarce leśnej.
Gospodarkę leśną na terenie gminy prowadzą Nadleśnictwa: Lwówek Śląski, Pieńsk,
Świeradów. Kompleksy leśne w sąsiedztwie terenów zurbanizowanych są
zakwalifikowane jako lasy masowego wypoczynku, w których nie prowadzi się
tradycyjnej gospodarki leśnej. Spory procent powierzchni stanowią młodniki /do 40
lat/, chronione i nie udostępnione rekreacji. Dominują lasy gospodarcze, lasy
ochronne występują w pd-wsch części gminy.
GLEBY
Dominują gleby wysokich klas bonitacyjnych II i IIIb kompleksu pszennego bardzo
dobrego. Są to gleby wytworzone z glin cięŜkich, lessów ilastych i pyłów ilastych.
Najczęstsze typy gleb to bielice, gleby brunatne i mady. Gleby słabe, lekkie
wytworzone z piasków zajmują niewielkie powierzchnie. Stanowią one IV i V klasę
gruntów ornych kompleksu Ŝytniego. Podsumowując gleby umoŜliwiają prowadzenie
szerokiej gamy upraw polowych oraz warzywnictwa i sadownictwa.
WODY
Gmina Lubań połoŜona jest na obszarze dorzecza Odry. Sieć hydrograficzną gminy
tworzy Kwisa wraz z jej dopływami - prawobrzeŜnymi /Olszówka, Struga/ oraz
lewobrzeŜnymi /Siekierka, Łazek, Złoty Stok/, uchodzącymi do Kwisy na terenie
gminy. Z większych cieków jedynie Sowinka i Czerna Wielka uchodzą do Kwisy na
innym terenie. Wszystkie ww. cieki biorą początek na Pogórzu Izerskim a ich długość
na terenie gminy wynosi od 2,4 km /Olszówka/ do 10,6 km /Struga/. Kwisa ma
częściowo charakter naturalny zwłaszcza w północnej części gminy, gdzie częste są
starorzecza. Mniejsze cieki płynące przez wsie zostały w znacznej części
uregulowane, obudowane lub umocnione faszyną.
Stan zbliŜony do pierwotnego zachował się w dolnym biegu Łazka, Złotego Stoku
i Strugi oraz w środkowym biegu Sowińca. W gminie brak większych zbiorników wód
powierzchniowych. NaleŜą do nich: starorzecza Kwisy k/Nawojowa ŁuŜyckiego,
stawy hodowlane naleŜące do właścicieli indywidualnych /Mściszów, Jałowiec,
Kościelnik. Kościelniki Dolne, Staw Rybi k/Nawojowa/, zalane glinianki, piaskownie
i kamieniołomy.
1.9.2.1.
Baza noclegowa
Na terenie gminy nie ma rozbudowanej bazy noclegowej. Wpływa to negatywnie na
rozwój turystki na tym terenie.
Aktualnie na terenie gminy rozwijają się gospodarstwa agroturystyczne z małą
gastronomią (szczególnie rybną) oraz zajazd „EUREKA”, w których zapewniona jest
baza noclegowa i gastronomiczna.
105
Na terenie Gminy Lubań znajdują się trzy całoroczne obiekty hotelowe obsługujące
turystów:
− Zajazd "Eureka" - Uniegoszcz 53 - 12 miejsc noclegowych
− "Ponde Rosa" - pokoje gościnne - Jałowiec 53 - 10 miejsc noclegowych
− Gospodarstwo Agroturystyczne - Nawojów ŁuŜycki 30 - 8 miejsc noclegowych
1.9.2.2.
Baza gastronomiczna
W gminie funkcjonuje jedna placówka gastronomiczna – zajazd EUREKA
w Uniegoszczy.
1.9.2.3.
Turystyczna baza uzupełniająca obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki
aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. UmoŜliwiają one uprawianie róŜnych form
turystyki aktywnej i sportu, zaś dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje
moŜliwości organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy
międzynarodowym.
Do obiektów naleŜących do uzupełniającej bazy w gminie naleŜą:
− gminne biblioteki;
− boisko do gry w piłkę noŜną w Radostowie;
− boisko wielofunkcyjne w Radostowie;
− boisko do gry w piłkę noŜną w Radogoszczy;
− boisko do gry w piłkę noŜną w Henrykowie Lubańskim;
− sala gimnastyczna w Publicznym Gimnazjum im. Aleksandra Fredry
w Pisarzowicach;
− boisko do gry w piłkę noŜną w Pisarzowicach.
Natomiast w samym mieście Lubań:
− Hala Sportowa MOSiR, ul. Ludowa
− Pływalnia „Laguna”, ul. RóŜana 2
− Stadion Sportowy MOSiR, ul. Ludowa
− Stadion Kartingi, ul. Działkowa
− Kort Tenisowy przy Szkole Podstawowej nr 1, ul. Mickiewicza
− Boisko do tenisa, koszykówki, piłki noŜnej, ręcznej, siatkówki.
W sześciu miejscowościach, tj. w Pisarzowicach, Henrykowie Lubańskim,
Radogoszczy, Nawojowie ŁuŜyckim, Radostowie Średnim oraz Mściszowie znajdują
się świetlice wiejskie. Wykorzystywane są one głównie do organizacji przyjęć
weselnych oraz imprez dla społeczności lokalnej. Świetlica w Radogoszczy oraz
w Radostowie Średnim ponadto wykorzystywana jest do zajęć sportowych, w których
uczestniczy lokalna młodzieŜ.
NiezaleŜnie od świetlic wiejskich na terenie Gminy działa pięć świetlic
środowiskowych, zlokalizowanych w miejscowościach: Pisarzowice, Radostów,
Mściszów, Henryków Lubański i Kościelnik.
1.9.2.4.
1.9.2.4.1.
Z układem komunikacyjnym kraju łączy gminę droga krajowa nr 30 i drogi
wojewódzkie Nr 296, Nr 357 i Nr 359.
106
− Droga krajowa Nr 30; Jelenia Góra – Zgorzelec posiada parametry techniczne
klasy drogi głównej ruchu przyspieszonego, nawierzchnię bitumiczną przystosowaną
do ruchu cięŜkiego i stanowi główną oś komunikacyjną gminy.
− Droga wojewódzka Nr 296; Lubań - śagań posiada niepełne parametry
techniczne drogi głównej i wymaga modernizacji.
− Droga wojewódzka Nr 357; Sulików – Lubań – Nowogrodziec posiada
niepełne parametry techniczne drogi głównej, wymaga modernizacji i korekty łuków.
− Droga wojewódzka Nr 359 Lubań – Leśna jest w trakcie II etapu przebudowy
i modernizacji.
Bezpośrednią obsługę mieszkańców gminy zapewniają drogi powiatowe i gminne,
obsługujące tereny przyległe do dróg krajowych i wojewódzkich.
Drogi te posiadają zróŜnicowane parametry techniczne, bardzo róŜne szerokości
nawierzchni. Wymagają modernizacji. Na drodze powiatowej nr 12355 w Henrykowie
Lubańskim został zakończony II etap modernizacji drogi.
Na terenie gminy są takŜe drogi wewnętrzne o bardzo zróŜnicowanych parametrach
technicznych.
Na terenie Gminy Lubań znajdują się drogi gminne zajmujące 174 ha powierzchni,
drogi zarządzane przez Zarząd Powiatowy – 51 ha powierzchni, drogi zarządzane
przez Starostę Lubańskiego – 89 ha.
1.9.2.4.2.
Przez teren Gminy przebiegają zelektryfikowane linie kolejowe Lubań - Węgliniec,
oraz Lubań - Jelenia Góra. W Gminie nie ma jednak stacji kolejowych, nie licząc
stacji w Kościelniku i w Kościelnikach Dolnych, połoŜonych na ponownie
uruchomionej linii Lubań – Leśna dla ruchu towarowego. Rejon obsługuje dworzec
kolejowy w Lubaniu. Ilość kursów pociągów systematycznie maleje, rośnie natomiast
rola komunikacji samochodowej, niestety ze szkodą dla środowiska naturalnego.
1.9.2.4.3.
Połączenie z lotniskami kraju i Europy zapewnia Gminie Lubań Międzynarodowy Port
Lotniczy we Wrocławiu, odległy około 125 km. Istnieje takŜe moŜliwość skorzystania
z międzynarodowego portu lotniczego w kraju w Katowicach, Poznaniu oraz za
granicą w Pradze (Czechy), Dreźnie i Berlinie (Niemcy).
Na terenie gminy nie istnieje infrastruktura wodna słuŜąca do przewozów towarów
i ludzi.
1.9.3.1.
mieszkańców),
107
noclegowych).
Wskaźniki dla gminy Lubań z roku 2007 przedstawiają się następująco:
1.9.3.2.
Zdecydowana większość turystów odwiedza region w miesiącach wiosenno – letnich
niŜ zimowych. To walory przyrodniczo – kulturowo – zabytkowe przyciągają tu
turystów w okresach ciepłych.
1.9.3.3.
Model przyjazdu do moŜna określić jako rekreacyjny. Gmina Lubań jest zazwyczaj
celem wycieczek turystycznych – korzystanie ze szlaków, w związku z tym
zwiedzanie gminy przez turystów odbywa się w grupach zorganizowanych
i indywidualnie. Przyjazdy rodzinne dotyczą przede wszystkim uczestnictwa we
wcześniej wymienionych imprezach takich jak doŜynki gminne czy Dzień Sportu.
Pobyt turystów związany jest z trwaniem imprezy oraz korzystaniem z walorów
przyrodniczych i wynosi zazwyczaj jeden dzień.
1.9.3.4.
Gmina Lubań mimo posiadania wielu walorów naturalnych nie jest postrzegana
w gminie tak atrakcyjnie jak w przypadku znanych w powiecie lubańskim kurortów
wypoczynkowych – Leśna, Świeradów Zdrój. Odwiedzający gminę – czy to
spacerujący po szlakach czy teŜ korzystający ze szlaków rowerowych, konnych lub
korzystający z organizowanych imprez – doceniają jej walory przyrodnicze jakimi
obdarzyła ją natura, jednak słabe wypromowanie gminy nie przyciąga duŜej liczby
turystów, ma to odbicie w niskich wskaźnikach dotyczących intensywności ruchu
turystycznego w porównaniu ze wskaźnikami powiatu lubańskiego.
1.9.3.5.
społeczeństwa. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od
108
wieku, podobnie organizowane w gminie nieliczne imprezy przyciągają na swoje
tereny osoby w róŜnym przedziale wiekowym. Jeśli chodzi o strukturę płci
odwiedzających powiat, to w takim samym stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety
i męŜczyźni.
WNIOSKI:
• Zlokalizowane na obszarze gminy zabytki i atrakcyjne miejsca tworzą
potencjał dla rozwoju turystyki,
• Imprezy organizowane mają charakter lokalny,
• Baza noclegowa na terenie gminy nie jest rozwinięta, jednakŜe spełnia
oczekiwania przyjezdnych,
• Bazę gastronomiczną tworzy tylko jeden obiekt, co nie przyczynia się do
rozwoju turystycznego,
• Istotnym elementem jest dobre połączenie komunikacyjne oraz kolejowe.
109
1.10.
Gmina Miejska Zawidów
1.10.1.
Atrakcyjność turystyczna regionu
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Miasto Zawidów zlokalizowane jest na terenie powiatu Zgorzeleckiego
w województwie Dolnośląskim, na granicy z Republiką Czeską.
Miasto Zawidów leŜy w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego,
na Pogórzu Izerskim. Teren miasta charakteryzuje sie zróŜnicowaną konfiguracją,
licznymi pagórkami i dolinami. W północno-wschodniej, południowej i w centralnej
części miasta najwyŜsze rzędne osiągają 244-257 m. n.p.m. Teren opada wyraźnie
w kierunku zachodnim do 220-215 m n.p.m. Głównym ciekiem powierzchniowym w
obrębie Zawidowa jest Potok Kocia, prawobrzeŜny dopływ rzeki Witki.
Rejon Zawidowa zaliczany jest do tzw. Regionu Zgorzeleckiego. Obejmuje on
zachodnią i południowo - zachodnią część Pogórza Izerskiego pod Nysa ŁuŜycką.
Jest to najcieplejszy rejon podgórzy, bardzo zbliŜony do najcieplejszego na Dolnym
Śląsku regionu nadodrzańskiego.
Powierzchnia gminy Miejskiej Zawidów wynosi 607 ha. UŜytki rolne zajmują 67,5%
powierzchni gminy, a lasy 5,2%. Liczba ludności waha sie w granicach 4700 osób.
Miasto Zawidów stanowi samodzielną jednostkę administracji samorządowej stopnia
podstawowego.
1.10.1.2. Walory turystyczne
1.10.1.2.1.
Atrakcyjne połoŜenie geograficzne, urozmaicone ukształtowanie terenu i dostępność
komunikacyjna tworzą wysokiej rangi warunki dla rozwoju turystyki w Zawidowie.
Konieczne jest jednak odpowiednie wyposaŜenie miasta w urządzenia infrastruktury
turystycznej i paraturystycznej, dzięki której moŜliwości wypoczynkowe gminy będą
na znacznie zadawalającym poziomie.
1.10.1.2.2.
W Zawidowie zlokalizowanych jest wiele atrakcyjnych obiektów zabytkowych
mogących być przedmiotem bardziej intensywnej penetracji turystycznej. Do
obiektów tych naleŜy w szczególności zaliczyć Stare Miasto (z zespołem domów
przyrynkowych z XVIII i XIX wieku), zespół parkowo-leśny Góra Zamkowa, zespół
rezydencjonalny OstróŜno oraz obiekty sakralne (w tym kościół p.w. św. Józefa).
Nadmienić przy tym naleŜy, iŜ wskazane obiekty i tereny zabytkowe wymagają
intensywnych prac renowacyjnych i rewitalizacyjnych.
Jak wspomniano wyŜej do atrakcyjnych miejsc w gminie moŜemy zaliczyć:
• Ratusz - Jak podają źródła historyczne pierwszy budynek Ratusza wznosił się
na środku rynku. Wybudowany został w 1709 roku, spłonął podczas wielkiego
poŜaru miasta w 1769 r. W tym samym miejscu w 1771 r. z funduszy
mieszczan wybudowano kolejny budynek dla rajców miejskich, który spłonął
w 1834. Obecny budynek Urzędu Miejskiego w Zawidowie wzniesiono w 1837
110
•
•
•
•
•
r. Usytuowany jest naroŜnie w północno-zachodniej pierzei rynku. Był on
dwukrotnie przebudowywany. Nie został jednak zrealizowany projekt z 1902
roku, który zakładał dobudowanie wieŜy ratuszowej. Do chwili obecnej
uŜytkowany jest zgodnie z przeznaczeniem, mieszczą się tu biura władz
administracyjnych Zawidowa.
Dworzec Kolejowy - Budowę kolei w Zawidowie rozpoczęto juŜ w latach 18731875. Dworzec kolejowy wybudowany został w latach 70-tych XIX wieku.
Monumentalny charakter budynku podkreślało jego otoczenie, przed którym
rozciągał się plac i niewielki park. Oprócz głównego budynku znajdowały się
inne zabudowania stacyjne oraz dwie lokomotywownie. W niedługim czasie
obok dworca powstał duŜy zakład przemysłowy produkujący cegłę i dachówkę
oraz osiedle willowe. Dworzec tworzy typowe dla XIX wieku skupisko
zabudowy miejskiej. JuŜ przed II wojną światową był to tak jak obecnie
dworzec stacji granicznej.
Poczta - Budynek poczty powstał w latach 1925-1927. Do chwili obecnej
uŜytkowany jest zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, zachowany w bardzo
dobrym stanie. Wnętrze utrzymane jest w stylu lat 20-tych XX wieku. Na
parterze mieszczą się pomieszczenia Poczty Polskiej, natomiast na piętrze
pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze. Uroczyste otwarcie Urzędu
Pocztowego w Zawidowie po zakończeniu II wojny światowej odbyło się 20
września 1945 roku.
Wzgórze zamkowe zwane Górą Michała - Z górą Michała nierozerwalnie
wiąŜe się historia miasta Zawidów. Obszar ten od końca XII wieku, co
potwierdza dokument z 1186 roku, stanowiący jednocześnie pierwszą
wzmiankę o grodzie Syden, do połowy XIII wieku był własnością biskupstwa
Miśni. To właśnie w tym miejscu znajdował się jeden z najstarszych Kościołów
Misyjnych Górnych ŁuŜyc. Budowę kościoła pod wezwaniem św. Michała
Archanioła datuje się na okres przed 1100 rokiem. Od 1307 roku był on
główną siedzibą biskupstwa miśnieńskiego. Kościół uległ zniszczeniu w 1427 r
w wyniku najazdu Husytów. W miejscu spalonego kościoła wzniesiono
kaplicę, a pod koniec XIX-go wieku wybudowano istniejący do dziś,
neogotycki kościół parafialny p.w. św. Józefa Robotnika.
Neogotycki Kościół Parafialny p.w.św. Józefa Robotnika - Jednym z pomników
historii Zawidowa jest neogotycki Kościół pod wezwaniem św. Józefa
Robotnika. Parafię rzymsko-katolicką w Zawidowie ustanowiono 7 stycznia
1983 r. wtedy teŜ postanowiono rozpocząć budowę kościoła na wzgórzu św.
Michała. Budowę rozpoczęto w 1894 r. a zakończono w 1896. Dzisiejszy
wystrój kościoła m.in. ołtarzy, ambona, witraŜe, konfesjonały, chrzcielnica
i organy nawiązuje do stylu neogotyckiego z XIX w. W czasie obchodów 1000lecia Chrztu Polski, parafia zakupiła dwa dzwony: „Józef” i „Maria”, które na
początku lat 80-tych XX-go wieku otrzymały napęd elektryczny. Ostatniej
renowacji wnętrza świątyni dokonano w 1987 roku, kładąc nową polichromię.
Góra Zamkowa - Miasto Zawidów swój początek bierze od grodu obronnego
zbudowanego właśnie na Górze Zamkowej, leŜącej na wschód od
dzisiejszego miasta. W 1922 r. zostały odkryte fundamenty i mury obronne
byłego zamku, zbudowanego wg starego niemieckiego stylu budowy.
Wykopaliska wykazały, Ŝe dawny zamek pochodzenia niemieckiego istniał juŜ
w czasie niemieckiej ekspansji na terytoria słowiańskie około X lub XI wieku.
Zamek uległ zniszczeniu podczas najazdu Husytów w 1472 roku. Z Górą
Zamkową związana jest równieŜ legenda „Landskronsage”, która mówi
111
o podziemnym skarbie ukrytym w ruinach zamku, którego strzeŜe „Czarny
Pudel” o ognistych oczach. W 2003 r. teren ten został uprzątnięty, odtworzono
równieŜ pomnik upamiętniający mieszkańców Zawidowa poległych podczas
I Wojny Światowej.
• Kościół Ewangelicki - Kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny
wybudowano w 1380 r. W 1467 r. zainstalowano w nim pierwsze organy.
W 1555 r. po pokoju augsburskim stał się on kościołem protestanckim.
W 1590 r. poszerzono go i dobudowano do niego wieŜę, kolejna przebudowa
miała miejsce w 1776 r. Kościół posiadał trzy dzwony: z XV i XVI wieku.
Korpus kościoła wyburzono w 1972 r. pozostawiając jedynie wieŜę. Wraz
z wyburzeniem kościoła zlikwidowano równieŜ nekropolię w jego otoczeniu.
W 2001 r. pod nadzorem konserwatora zabytków gruntownie odrestaurowano
wieŜę, przywracając jej pierwotny wygląd. Na wieŜy umieszczono tablicę
z napisem: „W tym miejscu był od roku 1831 cmentarz z grobami dawnych
mieszkańców tych ziem narodowości niemieckiej”. W 2005 r. zainstalowano
zegary oraz kuranty.
W Gminie organizowane są równieŜ imprezy kulturalne. Wydarzenia przewidziane na
rok 2008 przedstawione są w poniŜszej tabeli:
Tabela 12. Ramowy Program Imprez Ośrodka Kultury w Zawidowie na rok 2008
Miesiąc
Nazwa imprezy
- Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy,
Styczeń
- Spotkanie opłatkowo- noworoczne dla seniorów,
- Zabawa choinkowo-mikołajkowa dla dzieci.
- Ferie Zimowe – zajęcia dla dzieci i młodzieŜy: gry, zabawy
Luty
świetlicowe, dyskoteki, konkursy, turnieje tenisa stołowego,
wyświetlanie filmów video, warsztaty języka angielskiego itp.
Marzec
- Dzień Kobiet – impreza dla Pań.
- Przegląd piosenki i tańca przedszkolnego – z udziałem dzieci
Kwiecień
z Zawidowa, Sulikowa, Zgorzelca, Jeleniej Góry, Kamiennej
Góry, Bogatyni oraz Frydlantu.
- Zawidowska Majówka – festyn rekreacyjno-sportowy, w
programie Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Burmistrza
Miasta Zawidowa, Międzynarodowy Turniej w Wyciskaniu
Maj
Sztangi LeŜąc o Puchar Burmistrza Zawidowa, imprezy
towarzyszące,
- Uroczyste spotkanie i występy z okazji Dnia Matki.
-Dzień Dziecka – impreza sportowo-rekreacyjna dla dzieci,
-''Urodziny Jakuba" 27-29 czerwca – trzydniowy cykl imprez
Czerwiec
sportowo-rekreacyjnych oraz kulturalnych. W programie
występy artystyczne znanych wykonawców.
- Akcja Wakacje – zajęcia dla dzieci i młodzieŜy: gry, zabawy
Lipiec
świetlicowe, dyskoteki, konkursy, turnieje tenisa stołowego,
wyświetlanie filmów video.
- śegnaj lato, Ŝegnajcie wakacje – festyn sportoworekreacyjny oraz występy artystyczne na zakończenie lata,
Sierpień
- Międzynarodowe Teatry Uliczne – teatr Ŝywego aktora –
przedstawienia plenerowe na zawidowskim rynku.
Wrzesień
Brak
Październik
Brak
112
Listopad
Grudzień
- uroczysta Akademia z okazji Dnia Niepodległości w Sali
widowiskowej.
-„Jasełka” – przedstawienie w wykonaniu zawidowskich
uczniów,
- Zabawa Sylwestrowa.
Źródło: www.zawidow.info
1.10.1.2.3.
Przez miasto przebiegają szlaki turystyki pieszej. ZróŜnicowane ukształtowanie
obszaru miasta sprzyja takŜe uprawianiu turystyki rowerowej. Rozbudowy wymaga
jednak sieć ścieŜek rowerowych w mieście i ich włączenie w międzynarodowy układ
tras czeskich i niemieckich. W bliskim sąsiedztwie miasta znajduje się zbiornik wodny
o funkcjach rekreacyjnych (Niedów na rzece Witka o powierzchni 1,8 km2) Ponadto
nieopodal miasta wyznaczono przebieg Drogi Śródsudeckiej stanowiącej szczególnie
atrakcyjną krajobrazowo turystyczną trasę samochodową.
Szlak Ŝółty niewątpliwie naleŜy do najpiękniejszych szlaków pogórza, urozmaicony,
ale niezbyt trudny. Znaleźć na nim moŜna sporo atrakcji róŜnego rodzaju, a miłych
wraŜeń dostarczają z pewnością efektowne panoramy. Polecane jest rozłoŜenie
trasy na dwa dni.
Szlak wychodzi z przystanku PKS w Zawidowie. Kilkaset metrów towarzyszą mu
znaki niebieskie. Potem oba szlaki rozchodzą się w przeciwne kierunki. śółty
wchodzi do graniczącej z Zawidowem wsi Stary Zawidów, gdzie obok klubu Rolnika
skręca wyraźnymi drogami polnymi wiedzie na wschód, wspinając się łagodnie
skrajem lasu na graniczną górę Grodziszcze (429 m n.p.m.). Stąd – wkraczając na
mikroregion Pogórza Izerskiego – schodzi do rozłoŜonych w dolinie Grabieszówki
Grabiszyc (11 km).
Ogólnie dostępny ośrodek rekreacyjny znajduje się w Niedowie. Na jeziorze Witka,
oprócz miłośników sportów wodnych i kąpieli, swoje pasję mogą realizować takŜe
wędkarze, bowiem w jeziorze występuje wiele gatunków ryb. Jezioro Witka to jezioro
zaporowe na rzece Witce, utworzone zostało w celu chłodzenia urządzeń pobliskiej
Elektrowni „Turów”. W 1962 roku zakończono budowę betonowo-ziemnej tamy
i rozpoczęto napełnianie zbiornika wodnego. Zapora na jeziorze ma długość blisko
300 metrów i wysokość 15 metrów. Pozwala na zgromadzenie w zalewie 5,5 mln
metrów sześciennych wody. Akwen pięknie wmodelowany w środowisko naturalne,
wykorzystywany jest nie tylko w celach przemysłowych, ale takŜe rekreacyjnych.
1.10.1.3. Stan środowiska naturalnego
KLIMAT
Średnia temperatura roczna wynosi powyŜej 8°C, a średnia okresu IV-IX przekracza
14°C, podczas gdy na północy kraju jest ona przeciętnie o 2 stopnie niŜsza.
PrzewaŜające wiatry z kierunków zachodnich i północno-zachodnich powodują, Ŝe
obszar województwa charakteryzuje się małą amplitudą temperatur, łagodnymi
zimami, i dość duŜymi opadami z maksimum w okresie letnim.
Wielkość rocznych sum opadów atmosferycznych wynosi od 650 do 770 mm i naleŜą
do wyŜszych w niŜowej części kraju. Czas zalegania pokrywy śnieŜnej wynosi
zaledwie do 60 dni. Taki stan rzeczy jest bardzo korzystny dla roślinności, której
okres wegetacyjny trwa do 220 dni i jest najdłuŜszy w kraju.
Na terenie Sudetów Zachodnich dominujące kierunki wiatru są zgodne z resztą
województwa, tzn. zachodnie. Jednak w Sudetach Środkowych i Wschodnich
113
większy udział ma kierunek południowy. Ciekawym zjawiskiem są występujące
w Sudetach i na ich przedpolu wiatry fenowe. Niosą one suche i ciepłe masy
powietrza, osiągając w górach duŜe prędkości i swym zasięgiem oddziałując na
znaczącą część Niziny Śląskiej. w okresie występowania fenu moŜna zaobserwować
wyraźny wzrost temperatury przy jednoczesnym silnym suchym wietrze z południa.
Feny często są bezpośrednią przyczyna gwałtownego topnienia śniegu.
FAUNA
Drobne ssaki owadoŜerne i gryzonie pospolite w charakterystycznych dla siebie
środowiskach, wykrywane najczęściej metodą odłowów, analizy zrzutek lub
bezpośredniej obserwacji w terenie.
− Kret - doskonale przystosowany do podziemnego trybu Ŝycia. Występuje
przede wszystkim na łąkach, pastwiskach, w lasach liściastych i ogrodach,
rzadko na polach uprawnych i bardzo rzadko w lasach iglastych. Unika gleb
kamienistych, mokrych i kwaśnych.
− JeŜ zachodni - jest przede wszystkim mieszkańcem lasów liściastych
i mieszanych. Szczególnie lubi środowiska leśne o gęstej warstwie krzewów
i bujnej roślinności zielnej. Spotykany takŜe w parkach, ogrodach obfitujących
w krzewy, a nawet w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka. Występuje na
całym terenie, ale niezbyt liczny. W Polsce występują dwa gatunki jeŜy:
zachodni i wschodni, bardzo podobnych morfologicznie jak teŜ pod względem
ich biologii. Na badanym terenie istnieje moŜliwość sporadycznego
występowania obu gatunków, gdyŜ jeŜ wschodni bywa czasem sporadycznie
odnotowywany równieŜ w zachodniej Polsce.
− Ryjówka aksamitna - jest gatunkiem pospolitym i bardzo licznym. Występuje
właściwie we wszystkich środowiskach jak skraje lasów i ich wnętrza
szczególnie gdy występują zmurszałe pnie, wykroty, stare kłody. Spotykana
na brzegach strumyków, stawów, terenach podmokłych, zrębach i łąkach
śródleśnych czy śródpolnych.
− Ryjówka malutka - równieŜ pospolita lecz zasadniczo mniej liczna niŜ
poprzednia. Występuje w podobnych środowiskach.
− Rzęsorek rzeczek - wśród wszystkich ryjówek jest to gatunek najściślej
związany ze środowiskiem wodnym. Ulubionym jego miejscem są czyste wody
płynące oraz nie zamulone zbiorniki wody stojącej. Występuje zarówno
w wodach nizinnych jak w rzekach i strumieniach górskich o czystym nurcie
i piaszczystym lub Ŝwirowym dnie, w lasach liściastych i mieszanych. MoŜna
go teŜ spotkać na podmokłych łąkach i torfowiskach. NaleŜy do gatunków
pospolitych lecz mniej licznych.
− Wiewiórka - występuje wszędzie tam gdzie rosną grupy wysokich drzew.
Szczególnie lubi suche, cieniste, wysokopienne lasy. Spotkać ja moŜna
równieŜ w ogrodach, parkach, zakrzewieniach śródpolnych i w sadach. Mimo
iŜ prowadzi nadrzewny tryb Ŝycia, pozostawia na ziemi wiele widocznych
śladów, są to przede wszystkim rozgryzione szyszki oraz rozsypane łuski
nasienne. Na badanym terenie występuje w dwu odmianach barwnych:
ciemnej i rudej.
Ssaki drapieŜne spotykane pojedynczo lub w niewielkiej liczbie na terenie całej
gminy albo tylko w kilku stanowiskach. Z powodu częstej zmiany miejsc przebywania
lokalizacja stanowisk tych gatunków nie zawsze jest moŜliwa.
− Wydra - Ŝyje w pobliŜu rzek, strumieni, stawów. Preferuje zarośnięte brzegi
gdzie kopie nory. Ze wszystkich łasicowatych najlepiej przystosowana do
Ŝycia w wodzie. Doskonale pływa i nurkuje, w poszukiwanie nowych siedlisk
114
i pokarmu odbywa dalekie wędrówki. Występuje w południowej części nad
rzeką Witka.
− Łasica laska - najmniejszy ssak drapieŜny. Występuje w róŜnorodnych
środowiskach. Najczęściej moŜna ją spotkać na polach uprawnych, łąkach,
brzegach lasów, w zaroślach, a takŜe w parkach i na cmentarzach. Na okres
zimy przenosi sie w pobliŜe zabudowań ludzkich. Unika terenów wilgotnych.
Występuje na całym obszarze gminy.
Miasto Zawidów posiada dość urozmaicone środowisko przyrodnicze. ChociaŜ
ponad połowę miasta stanowią tereny rolnicze to jednak całą powierzchnię porastają
małe kompleksy leśne. Dodatkowo dzięki sporej ilości stawów zapewniających
dostępność wody i stanowiących Ŝerowiska nietoperzy, tutejsza fauna jest
zróŜnicowana gatunkowo. Letnimi stanowiskami gatunków stwierdzonych na terenie
Miasta Zawidów mogą być zarówno naturalne kryjówki w dziuplach drzew, jak
i róŜnego rodzaju zakamarki budowli wzniesionych przez człowieka. Ogółem na
terenie gminy stwierdzono 8 gatunków nietoperzy. Były to: nocek duŜy, nocek
Natterera, nocek rudy, mroczek późny, karlik malutki, karlik większy, borowiec wielki,
gacek brunatny.
Do najcenniejszych dla ssaków obszarów teriofauny naleŜy zabagniony teren między
rzekami Koci Potok i Witka gdzie występuje większość z wykazanych ssaków
chronionych. Na terenie gminy Zawidów stwierdzono 54 gatunki ptaków lęgowych
i prawdopodobnie lęgowych.
Wśród gatunków stwierdzonych w gminie, 3 to gatunki potencjalnie zagroŜone na
Śląsku. Wszystkie gatunki, stwierdzone na terenie gminy to:
− KrzyŜówka
− Myszołów
− Kuropatwa
− BaŜant
− Czajka
− Gołąb miejski
− Gołąb grzywacz
− Sierpówka
− Kukułka
− Puszczyk
− Jerzyk
− Zimorodek
− Kretogłów
− Dzięcioł duŜy
− Skowronek
− Dymówka
− Oknówka
− Świergotek drzewny
− Pliszka górska
− Pliszka siwa
− StrzyŜyk
− Rudzik
− Kopciuszek
− Pokląskwa
− Kos
− Drozd śpiewak
115
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Zaganiacz
PiegŜa
Cierniówka
Kapturka
Gajówka
Pierwiosnek
Piecuszek
Modraszka
Bogatka
Kowalik
Pełzacz leśny
Wilga
Dzierzba gąsiorek
Sójka
Sroka
Wrona
Kawka
Szpak
Wróbel
Mazurek
Zięba
Kulczyk
Dzwoniec
Szczygieł
Makolągwa
Grubodziób
Trznadel
Na terenie miasta stwierdzono łącznie 8 gatunków płazów i 3 gatunki gadów. Płazy
stwierdzone na terenie miasta Zawidów.
− Kumak nizinny
− Ropucha szara
− Rzekotka drzewna
− Traszka zwyczajna
− śaba jeziorkowa
− śaba moczarowa
− śaba trawna
− śaba wodna
− Jaszczurka zwinka
− Jaszczurka Ŝyworodna
− Zaskroniec zwyczajny
Na terenie miasta Zawidów jedynym korzystnym miejscem dla występowania płazów
i gadów pozostają tereny leŜące w rejonie Kociego Potoku i na południe od niego.
Wiązać to naleŜy z faktem obecności terenów podmokłych stanowiących miejsca
rozrodu i słuŜących za drogi migracji wielu gatunków. Większość płazów koncentruje
sie w rejonie zbiorników wodnych, podmokłych łąk i terenów zadrzewionych.
116
Płazy są szczególnie zagroŜone ze względu na to, Ŝe do rozrodu niezbędna jest im
obecność wody, przy czym wiele gatunków jest na trwałe przywiązanych do
określonych stawków i wraz z ich zanikaniem giną całe lokalne populacje płazów (np.
traszki). Stąd bardzo waŜne jest aby nie dopuszczać do zaniku stawików i rowów.
Wskazane jest nawet sztuczne spiętrzenie wody wzdłuŜ blednących rowów, gdyŜ
tylko w wodzie stojącej płazy mogą odbywać gody. TakŜe substancje trujące
wydostające sie z nielegalnie wyrzucanych do zbiorników wodnych śmieci zagraŜają
płazom. W przypadku zaskrońca mamy niestety do czynienia z bezpośrednim
tępieniem tego chronionego prawnie gatunku przez ludzi.
DuŜym zagroŜeniem jest wzmoŜony ruch samochodów na drogach nie
posiadających odpowiednich kanałów umoŜliwiających migracje zwierząt. Do
obszarów szczególnie cennych proponowanych do ochrony, naleŜy zaliczyć
podmokłe tereny na brzegu Kociego Potoku (Sekwany) na południowy zachód od
centrum miasta. Jest to bowiem miejsce występowania i rozrodu płazów.
Stwierdzono tam obecność następujących gatunków: traszka zwyczajna, ropucha
szara, kumak nizinny, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa, Ŝaba wodna, Ŝaba jeziorkowa,
a we wschodniej części tego rejonu pojawia sie rzekotka drzewna. Spośród gadów
stwierdzono zaskrońca zwyczajnego.
Z uwagi na charakter rzek i strumieni występujących na badanym terenie moŜna
przyjąć załoŜenie, iŜ gatunkami chronionymi będą tutaj stosunkowo często spotykane
strzebla potokowa i śliz.
Z ogólno chtiologicznych danych wynika jednak, Ŝe na terenie gminy dobre warunki
egzystencji i rozrodu mogłyby znaleźć równieŜ inne gatunki takie jak: chroniony
minóg strumieniowy, a takŜe głowacz białopłetwy zaliczony do grupy gatunków
rzadkich oraz pstrąg potokowy. Choć ten ostatni nie jest gatunkiem zagroŜonym, to
jego obecność w wielu rzekach zaleŜy od ciągłego i kosztownego uzupełniania
ichtiofauny rybami pochodzącymi z ośrodków zarybieniowych, natomiast
występowanie naturalnych, rodzimych populacji pstrąga potokowego jest juŜ
zjawiskiem rzadkim.
Stwierdzono występowanie tylko dwóch gatunków chronionych tj. śliza oraz minoga
strumieniowego. Śliz, mimo, iŜ jest gatunkiem chronionym jest bardzo odporny na
zanieczyszczenia, a poniewaŜ ponadto składa ikrę na piasku, jest najczęstszym
mieszkańcem zanieczyszczonych i regulowanych cieków. Jego obecność nie moŜe
być zatem wystarczającym uzasadnieniem dla objęcia szczególną ochroną odcinka
rzeki, na jakim występuje. Obecność minoga świadczy o tym, Ŝe w przypadku
znacznego ograniczenia ilości zanieczyszczeń zrzucanych do rzeki w Zawidowie
zaistniałaby duŜa szansa na ocalenie nielicznej populacji tego ginącego gatunku
i zwiększenia zagęszczenia atrakcyjnego wędkarsko pstrąga potokowego.
Spowodowałoby to z pewnością równieŜ znaczną poprawę stanu jakościowego
i ilościowego ichtiofauny miasta.
NaleŜy przy tym zwrócić uwagę na to, iŜ ewentualne prace restytucyjne muszą
uwzględniać potrzebę zachowania zróŜnicowania genetycznego populacji
poszczególnych gatunków. Oznacza to, Ŝe wszelkie prace tego typu powinny być
poprzedzone badaniami genetycznymi, które pozwolą wskazać takie źródło materiału
zarybieniowego. Pozwoli to na utrzymanie róŜnorodności genetycznej. Jakiekolwiek
prace restytucyjne oparte o materiał zarybieniowy o przypadkowym składzie
gatunkowym i pochodzeniu będą stanowiły szkodliwą ingerencję w i tak juŜ
zdegradowane środowisko.
FLORA
117
KaŜda z gmin powiatu została zinwentaryzowana przyrodniczo w związku
z programem Zielona Wstęga. Na terenie naleŜącym do miasta Zawidów
stwierdzono 9 gatunków roślin chronionych, oraz 6 gatunków objętych ochroną
częściową na 9 stanowiskach. Oprócz tego na terenie naleŜącym do miasta
odnaleziono jedno stanowisko bobrka trójlistkowego. Nie jest to gatunek objęty
ochroną, nie ma go równieŜ na liście roślin zagroŜonych w Polsce, mimo Ŝe staje sie
on coraz rzadszym elementem zbiorowisk podmokłych łąk i torfowisk. Na Dolnym
Śląsku wraz z zanikającymi wilgotnymi siedliskami łąkowymi i bagiennymi,
drastycznie zmniejszyła się liczba stanowisk tego gatunku. W Republice Czeskiej,
gdzie stan jego zachowania jest podobny, został objęty ochroną gatunkową.
Bobrek występuje na podmokłej łące, połoŜonej w bezpośredniej bliskości miasta,
przy drodze z centrum Zawidowa do stacji kolejowej. Tym cenniejsze wydaje sie to
miejsce, Ŝe na leŜących w pobliŜu terenach gmin Sulików i Zgorzelec tak dobrze
zachowane łąki o podobnym charakterze naleŜą do rzadkości, a bobrka nie
stwierdzono na Ŝadnej z nich.
Oprócz gatunków chronionych, naleŜących do pospolitszych, takich jak kruszyna
pospolita i kalina koralowa (częstych na terenach sąsiednich gmin), na tej samej łące
stwierdzono obecność storczyka szerokolistnego. Co ciekawe, na stanowisku tym
populacja gatunku jest najliczniejsza wśród stwierdzonych na obszarze miasta
Zawidów i gminy Sulików łącznie.
Równocześnie, podobnie jak w sąsiednich gminach, brak jest innych łąkowych
gatunków, objętych ochroną. Barwinek pospolity, bluszcz pospolity, konwalia majowa
i kopytnik pospolity naleŜą do najczęściej spotykanych gatunków chronionych w tej
części Pogórza Izerskiego. PrzewaŜnie występują razem, w lasach liściastych,
w których drzewostan tworzony jest przez dąb szypułkowy, grab, lipę drobnolistną,
brzozę, podszyt jest skąpy, a w runie towarzyszą im kokoryczka wielokwiatowa,
czasami kokoryczka okółkowa (gatunek górski), dzwonek pokrzywolistny, fiołek leśny
i inne. Stanowisko wymienionych gatunków chronionych na terenie miasta Zawidów
jest typowe.
Zanotowano równieŜ pojedyncze wystąpienia porzeczki czarnej: jedno w olszynie,
drugie nad potokiem stanowiącym granice państwową - oba w miejscach silnie
zacienionych i wilgotnych, co jest typowe dla tego gatunku.
W części północnej terenu naleŜącego do miasta, w której dominują łąki i pola
uprawne, nie stwierdzono obecności gatunków chronionych. Dzięki obecności bobrka
trójlistkowego i storczyka szerokolistnego w tym samym kompleksie łąkowym,
korzystnie wyróŜnia się na tle sąsiednich gmin (zwłaszcza bezpośrednio z nim
sąsiadującej gminy Sulików). Generalnie jednak, podobnie jak teren całego Pogórza
Izerskiego, zagospodarowany rolniczo, z przekształconymi łąkami i niewielką ilością
lasów, obszar ten nie obfituje w rzadsze gatunki roślin.
Naturalną szatę roślinną miasta stanowią lasy. Łączna powierzchnia gruntów leśnych
wynosi 32 ha (co stanowi 5,3% obszaru miasta). WaŜne miejsce w strukturze
terenów zielonych w mieście zajmują ponadto zieleńce i tereny ogólnodostępnej
zieleni osiedlowej o łącznej powierzchni sięgającej 5,7 ha.
GLEBY
W Zawidowie – mimo miejskiego statusu - widoczne są predyspozycje do typowej
specjalizacji rolniczej. Decydują o tym zarówno istniejące warunki naturalne (jakość
gleb), po części klimatyczne, jak i struktura uŜytkowania gruntów.
Pod względem rolniczym rejon miasta zaliczany jest do terenów rolniczo paszowiskowych. Warunki glebowe charakteryzuje przewaga gleb brunatnych
i pylastych, głównie III i IV klasy bonitacyjnej. Warunki klimatyczne zaś (stosunkowo
118
korzystny okres wegetacyjny) i niewielkie nachylenia terenów dodatkowo zwiększają
rolniczą przydatność gruntów i preferują specjalizację zboŜową (kompleks pszenny
i Ŝytni) i paszową.
Jakość gruntów ornych mieści sie w zasadzie miedzy III a VI klasą wartości
bonitacyjnej (na terenie miasta nie występują uŜytki rolne mieszczące sie w I i w II
klasie bonitacyjnej). W klasie III znajduje sie ok. 42% uŜytków rolnych miasta. W tej
klasie mieszczą sie gleby o przeciętnych właściwościach fizycznych i chemicznych,
na których osiągane są przewaŜnie wysokie plony Ŝyta i ziemniaków oraz średnie
plony pszenicy, jęczmienia, buraków cukrowych, koniczyn i warzyw. Większy udział
mają jednak grunty IV klasy bonitacji (ponad 43% ogólnej powierzchni uŜytków
rolnych) charakteryzujące się średnią jakością gleb przydatnych głównie do uprawy
Ŝyta i ziemniaków. W klasach V i VI sklasyfikowano zaś ok. 14% uŜytków rolnych. Są
to gleby słabe, a przydatne przede wszystkim do uprawy Ŝyta i łubinu, a takŜe pod
zalesienie.
Struktura uŜytkowania gruntów w Zawidowie kształtuje się nieco odmiennie niŜ
przeciętnie w powiecie zgorzeleckim. Miasto ma przede wszystkim wyraźnie większy
niŜ przeciętny w powiecie udział ziem zagospodarowanych rolniczo (67,4% ogółu
powierzchni stanowią uŜytki rolne, a w gminach powiatu 39,3%, czyli o ponad 28 pkt
proc. mniej). Ponadto uŜytki rolne wykorzystane są w Zawidowie odmiennie aniŜeli
przeciętnie w skali całego powiatu. Większy udział (o 3,1 pkt %) mają łąki i grunty
orne (o 1,6 pkt %), mniejszy zaś (o 3,2 pkt %) niŜ w powiecie zgorzeleckim jest udział
pastwisk i sadów (o 0,6 pkt. %).
Ekonomiczne właściwości gospodarki rolnej w mieście wynikają po części z cech
strukturalno-organizacyjnych. Istotna część gruntów to własność indywidualna
rolników (ponad 37% powierzchni uŜytków rolnych). Gospodarstwa te są jednak
rozdrobnione, słabo wyposaŜone w środki produkcji, nastawione na wielokierunkowy,
naturalny typ gospodarowania.
Areał gruntów rolnych w gospodarce indywidualnej w mieście wykorzystywany jest
w przewaŜającej części pod zasiew zbóŜ. Ponad 60% powierzchni gruntów rolnych
obsiewa się zboŜami podstawowymi (w tym głównie Ŝytem i pszenicą, a w mniejszym
stopniu owsem). W mieście zlokalizowany jest magazyn zboŜowy (prowadzony przez
Stowarzyszenie Producentów Rolnych). Drugim, pod względem obszaru, rodzajem
upraw są ziemniaki. Mniejszą, choć relatywnie istotną rolę w Zawidowie odgrywa
produkcja zwierzęca.
Wyniki gospodarowania w rolnictwie miejskim kształtują się na poziomie
zapewniającym na ogół jedynie samozaopatrzenie się uŜytkowników gospodarstw
rolnych. Na wyniki gospodarowania w rolnictwie miasta wpływa z jednej strony
powaŜnie krytyczna sytuacja ekonomiczna rolnictwa, a z drugiej - aktualnie wyraźnie
zróŜnicowane warunki opłacalności poszczególnych dziedzin rolnictwa.
WODY
Witka jest prawobrzeŜnym dopływem III rzędu uchodzącym w km 167,3 do Nysy
ŁuŜyckiej. Ocena wyników badań w przekroju granicznym z Czechami w Zawidowie
wykazała ponadnormatywne zanieczyszczenie bakteriami coli typu kałowego.
PodwyŜszone stęŜenia azotu azotynowego, fosforu ogólnego, fenoli lotnych oraz
wskaźnik saprobowości wyznaczały II klasę czystości. Pozostałe badane parametry
fizyko-chemiczne odpowiadały klasie I.
1.10.2.
Infrastruktura turystyczna regionu
119
1.10.2.1. Baza noclegowa
Baza noclegowa stanowi podstawę turystyki pobytowej, lecz w Zawidowie widoczny
jest jej wyraźny niedorozwój. Bazę tę od 2003 roku stanowi bowiem jedynie część
hotelowa przygranicznej placówki gastronomicznej.
1.10.2.2. Baza gastronomiczna
Na terenie miasta Zawidów funkcjonuje obecnie ponad 10 zakładów
gastronomicznych. Pozytywnymi cechami przemian w zakresie gastronomii
w mieście jest pojawienie się sieci róŜnych małych zakładów gastronomicznych
świadczących szeroki wachlarz usług. Są to zatem małe kawiarenki, drink-bary,
pijalnie piwa, punkty gastronomiczne typu fast food, itp.
1.10.2.3. Baza paraturystyczna
uzupełniana
jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). Głównym zadaniem
urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest obsługa stałych mieszkańców danego
regionu, a turyści są jedynie pewną częścią uŜytkowników.
Cechą charakterystyczną infrastruktury paraturystycznej jest fakt, iŜ teoretycznie jej
istnienie nie jest niezbędne dla istnienia ruchu turystycznego, ale praktycznie to
właśnie ona ma często największy wpływ na podejmowanie decyzji o wyjeździe
w konkretne miejsce. Na infrastrukturę okołoturystyczną składają się szlaki
turystyczne, ośrodki sportowo - rekreacyjne, wypoŜyczalnie sprzętu turystycznego,
punkty informacji turystycznej, parkingi i inne obiekty (m.in. banki, bankomaty, apteki
itp.), których istnienie uatrakcyjnia i ułatwia pobyt turysty w danym miejscu. W gminie
Zawidów do bazy paraturystycznej zaliczamy:
- Gminne Centrum Informacji,
- Biblioteka Publiczna,
- Ośrodek Kultury,
- Stadion Miejski
- działalność merytoryczną w ramach której prowadzone są kółka zainteresowań:
kółko teatralne, plastyczne, muzyczne i taneczne,
- Bank Spółdzielczy w Sulikowie, Filia Zawidów (59-970 Zawidów, ul. Zgorzelecka
26),
- Agencja PKO BP S.A. (59-970 Zawidów, ul. Zgorzelecka 34),
- bankomat naleŜący do Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.
- sklepy i punkty usługowe (np. apteka, zakład fotograficzny).
120
1.10.2.4. Dostępność komunikacyjna
1.10.2.4.1.
Sieć dróg na terenie miasta Zawidów charakteryzuje się zróŜnicowanymi
parametrami technicznymi. Podstawowym elementem sieci drogowej miasta
Zawidów jest odcinek drogi wojewódzkiej nr 355 (Zgorzelec – Zawidów) wraz
z drogowym przejściem osobowym i towarowym (Zawidów/Habartice). Droga ta
posiada jednak niewłaściwe (dla intensywnego ruchu drogowego) parametry.
Widoczna jest wyraźnie konieczność segregacji ruchu tranzytowego i lokalnego oraz
budowy obwodowego obejścia miasta.
Sieć drogową w Zawidowie uzupełniają drogi lokalne (gminne), których długość
wynosi 13 km. Zdecydowana większość tych dróg posiada nawierzchnię twardą
ulepszoną (10 km, tj. 76,9% łącznej ich długości). Stan jednak nawierzchni dróg
lokalnych nie jest zadowalający i wyznacza skalę zadań władz lokalnych w zakresie
remontów i modernizacji.
Analizę sieci drogowej Zawidowa moŜna takŜe prowadzić z wielu innych punktów
widzenia. Istotna wydaje się być jednak ocena układu sieci dróg pod kątem:
− współczesnych kierunków ciąŜeń społeczno-gospodarczych,
− moŜliwości powiązań z głównymi ośrodkami miejskimi regionu.
Układ drogowy w Zawidowie powstawał stopniowo w miarę narastania potrzeb,
uwarunkowanych względami gospodarczymi i społecznymi róŜnych okresów. Główne
drogi miasta stanowią połączenia umoŜliwiające powiązania ludności przede
wszystkim z pobliskimi ośrodkami subregionalnymi – Zgorzelcem, Lubaniem
i Bogatynią, których rezultatem są silne ciąŜenia społeczno-gospodarcze w tych
kierunkach.
Pomimo narastającej konkurencji indywidualnego transportu osobowego, liczba
połączeń transportu osobowego jest wysoka wobec istniejącego potencjału
demograficznego miasta. PodaŜ usług publicznych przewoźników osób, tworzy
bowiem dobre warunki do duŜej ruchliwości przestrzennej mieszkańców miasta,
motywowanych wahadłowymi dojazdami do pracy, nauki oraz w celach turystycznych
i rekreacyjnych.
Warto równieŜ zauwaŜyć moŜliwość bezpośredniej (o wysokiej częstotliwości)
komunikacji autobusowej Zawidowa ze Zgorzelcem, a takŜe innymi miastami (m.in.
Lubaniem i Jelenią Górą). Na tychŜe bowiem kierunkach odbywają się intensywne
wahadłowe przemieszczenia przestrzenne motywowane podejmowaniem pracy,
nauki, korzystaniem z wyspecjalizowanych usług róŜnego rodzaju, i inne.
1.10.2.4.2.
Lokalny transport kolejowy coraz silniej wypierany jest przez transport drogowy, jako
bardziej elastyczny przestrzennie i konkurencyjny w rachunku kosztów.
Przez teren Zawidowa przebiega linia kolejowa o międzynarodowym znaczeniu
relacji: Węgliniec – Pieńsk - Zgorzelec – Zawidów – (Frydland – Praga). Linia ta
została zbudowana w latach 1872-1875. W okresie tym powstał takŜe obiekt dworca
kolejowego. Kolejowy transport osobowy w Zawidowie dostępny był jednak do 2000
roku, a wcześniej miasto posiadało bezpośrednie połączenia kolejowe ze
Zgorzelcem, Bogatynią i Lubaniem. Wstrzymując jednak ruch na tych liniach
(likwidując moŜliwość kolejowych powiązań przestrzennych) Dolnośląska DOKP,
nawet eksperymentalne, nie sprawdziła opłacalności uruchomienia autobusów
szynowych. Propozycja zastosowania takiego rozwiązania wymaga nadal wnikliwego
121
rozwaŜenia (m.in. na forum Związku Gmin Ziemi Zgorzeleckiej). Regularne
i bezpośrednie połączenia kolejowe Zawidowa z okolicznymi (nie tylko krajowymi)
ośrodkami miejskimi są bowiem jednym z czynników gospodarczej (w tym
turystycznej) aktywizacji miasta. Ponadto zlokalizowane jest tu towarowe kolejowe
przejście graniczne (Zawidów – Frydlant).
1.10.2.4.3.
Na terenie Gminy Zawidów, jak i na terenie powiatu zgorzeleckiego, nie zostało
ulokowane lotnisko, nawet o lokalnym znaczeniu. NajbliŜsze lokalne lotniska znajdują
się w Legnicy (wykorzystywane do lotów awionetek) i w Lubinie. Jednak dobra
lokalizacja gminy i powiatu stwarza dogodne moŜliwości korzystania z krajowej
i międzynarodowej komunikacji lotniczej. NajbliŜszym międzynarodowym lotniskiem,
z którego korzystają najczęściej mieszkańcy gminy, jak i powiatu to port Wrocław –
Starachowice oddalone o 152 km (ok. 2,5 h) od Zawidowa. Istnieje takŜe moŜliwość
skorzystania z międzynarodowego portu lotniczego w Katowicach (318 km),
w Pradze (143 km), Dreźnie (130 km) oraz w Berlinie (232 km).
Gmina Zawidów nie posiada infrastruktury wodnej słuŜącej transportowi osobowemu
czy towarowemu.
1.10.3.
Dominujące formy turystyki
1.10.3.1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego w regionie
noclegów do liczby miejsc noclegowych), gęstości ruchu (relacja korzystających z
noclegów do powierzchni w km2), gęstość bazy noclegowej (relacja miejsc
1.10.3.2. Sezonowość ruchu turystycznego w regionie
Ze względu na niedobór infrastruktury turystycznej, umoŜliwiającej oraz zachęcającej
turystów w miesiącach jesienno – zimowych do przyjazdu, największą sezonowością
charakteryzują się miesiące wiosenno – letnie. Najczęściej turyści korzystają
3
122
z przebiegających przez omawiany teren szlaków oraz z organizowanych imprez
kulturalnych.
1.10.3.3. Modele przyjazdu do regionu
Model przyjazdu do moŜna określić jako rekreacyjno-rozrywkowy. Gmina Zawidów
jest zazwyczaj celem wycieczek turystycznych – np. korzystanie ze szlaków, lecz
rzadziej jest celem zabawy i rozrywki oraz sportu, jest to spowodowane małym
rozpromowaniem odbywających się na terenie gminy wydarzeń oraz
organizowaniem imprez na mniejszą skalę, głównie z przeznaczeniem dla lokalnych
mieszkańców i okolic.
Z reguły wyprawy w ten region odbywają się w grupach zorganizowanych, a czas
pobytu wiąŜe się z uczestnictwem w imprezie lub korzystaniem z walorów
przyrodniczych.
W związku z moŜliwością prowadzenia działalności inwestycyjnej na terenie gminy,
obszar ten chętnie odwiedzany jest przez potencjalnych inwestorów.
1.10.3.4. Postrzeganie regionu
Gmina Zawidów jest bardzo dobrze postrzegana pod kątem inwestycyjnym – z tego
teŜ tytułu otrzymała nagrodę „Fair Play” oraz posiada status Złotej Lokalizacji
Biznesu. Jednak pod kątem turystyki gmina nie odnosi sukcesów. Mimo to gmina
posiada potencjał i tą sytuację moŜna zmienić. Jest wiele obszarów które wymagają
uwagi. I tak na przykład moŜna skupić się nad:
• rozwojem turystyki:
- wykorzystanie walorów środowiskowych i krajoznawczych,
- wytyczenie ścieŜek rowerowych,
- budowa szlaków turystycznych,
- utworzenie parku rododenonowo - azaliowego,
- włączenie miasta w ciąg Drogi Śródsudeckiej
- rozwój bazy noclegowej.
• rozwojem rekreacji i sportu:
- zaplecze rekreacyjno-sportowe dla ośrodków przemysłowych,
- rozwój infrastruktury sportowej
Obecnie walorem gminy chętnie eksploatowanym jest bliskość terenów o wysokich
wartościach turystycznych oraz istniejąca infrastruktura turystyczna na terenie
Zawidowa i okolic. Przez miasto przebiegają szlaki turystyki pieszej. ZróŜnicowane
ukształtowanie obszaru sprzyja takŜe uprawianiu turystyki rowerowej.
Najistotniejszym zatem obecnie zadaniem odnośnie turystyki będzie dla władz
samorządowych opracowywanie na bazie istniejących szlaków całego systemu
ścieŜek rowerowych, będących częścią regionalnych i międzynarodowych tras,
takich jak chociaŜby system transgranicznej sieci szlaków rowerowych Euroregionu
Nysa.
1.10.3.5. Struktura społeczno – ekonomiczna odwiedzających region
społeczeństwa.
123
W zaleŜności od wieku, osoby odwiedzające gminę preferują róŜne formy rozrywki.
Osoby młodsze częściej zainteresowane są imprezami kulturalnymi. Osoby
w średnim wieku równieŜ najczęściej wybierają imprezy kulturalne i artystyczne,
natomiast osoby starsze najbardziej zainteresowane są poznawaniem historii
i architektury miasta. Korzystanie z walorów przyrodniczych gminy jest niezaleŜne od
wieku.
Jeśli chodzi o strukturę płci odwiedzających gminę, to z reguły w takim samym
stopniu do regionu przyjeŜdŜają kobiety i męŜczyźni.
turyści o róŜnym stopniu wykształcenia.
WNIOSKI:
• Zlokalizowane zabytki na Tereni gminy wymagają prac renowacyjnych
i rewitalizacyjnych,
• Odbywające się Tereni gminy imprezy mają charakter lokalny,
• Ukształtowanie zagospodarowanie powierzchni sprzyja uprawianiu turystyki
pieszej,
• Bazę noclegową stanowi tylko jeden obiekt,
• Baza gastronomiczna jest na niskim poziomie,
• Sprawną komunikację między gminą a większymi miastami zapewniają częste
połączenia autobusowe.
124
1.11.
Gmian Miejska Zgorzelec
1.11.1.
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Zgorzelec jest miastem powiatowym połoŜonym w województwie dolnośląskim, na
obszarze ObniŜenia śytawsko- Zgorzeleckiego. Usytuowany jest na prawym brzegu
rzeki Nysy ŁuŜyckiej i graniczy z Niemcami. Od południa miasto otacza zachodni
skraj Sudetów - Góry i Pogórze Izerskie, a od północy Puszcza Zgorzelecka. Przez
miasto przebiega 15 południk ziemski, dzięki czemu w Zgorzelcu słońce zachodzi
najpóźniej w Polsce.
Zamieszkuje go ok. 33 tys. mieszkańców i zajmuje powierzchnię 16 km², z czego
39,5% to uŜytki rolne, a 3,3% - lasy. Jest tu 58 ha terenów rekreacyjnych, w tym
m.in. 6 parków miejskich, skwery a takŜe 15 pomników przyrody. Zgorzelec wraz
z okolicznymi powiatami Polski, Czech i Niemiec naleŜy do Euroregionu „Nysa”.
PołoŜenie przy międzynarodowej trasie A-4 oraz sąsiedztwo Czech i Niemiec
stanowi o wyjątkowości miasta i jego atrakcyjności gospodarczej. Dzięki dwóm
drogowym przejściom granicznym, z których jedno autostradowe Zgorzelec Ludwigsdorf jest największym tego typu w kraju. Zgorzelec określany jest „bramą"
między Europą Zachodnią, a Polską. Tutaj takŜe znajduje się kolejowe przejście
graniczne, po którym pociągi przejeŜdŜają po pięknym ponad półkilometrowej
długości wiadukcie z 1846 roku. Poza wspomnianą trasą A-4 Zgorzelec znajduje się
przy drodze nr 30 prowadzącej do Jeleniej Góry oraz przy trasie nr 352, która
poprzez oddalone 12 km od miasta przejście graniczne Zawidów - Habartice
(Republika Czeska) prowadzi do Pragi i dalej do Wiednia. W pobliskim Zawidowie
znajduje się kolejowe przejście graniczne dla pociągów towarowych.
1.11.1.2.1.
Walory wypoczynkowe, stanowią podstawę rozwoju funkcji wypoczynkowej, czyli tej,
która słuŜy regeneracji sił fizycznych i psychicznych. Zalicza się do nich: czyste
powietrze, ciszę, niski stopień urbanizacji, brak przeciwwskazań klimatycznych
a takŜe występowanie walorów estetycznych krajobrazu. Właśnie takich walorów nie
brakuje na omawianym terenie oraz w jego okolicy.
1.11.1.2.2.
Na obszarze miasta Zgorzelca istnieją 64 obiekty wpisane do rejestru zabytków.
Spośród nich przewaŜającą większość stanowią kamienice mieszczańskie
i czynszowe zlokalizowane głównie w rejonie Przedmieścia Nyskiego (najstarsze
z XVII wieku).
Ponadto około 300 obiektów na terenie Zgorzelca wpisanych jest do ewidencji
konserwatorskiej. PrzewaŜają wśród nich budynki (wille, domy mieszkalne
i mieszkalno - gospodarcze) z końca XIX i początku XX wieku.
Ze względu na to, Ŝe do 1945 roku Zgorzelec nie był samodzielnym miastem, nie
posiada on określonego układu urbanistycznego. Nie moŜna równieŜ rozwaŜać
układu przestrzennego Zgorzelca w oderwaniu od Görlitz. Zgorzelec stanowi jego
dawne przedmieście, odcięte od centrum miasta Nysą ŁuŜycką i intensywnie
125
rozbudowywane dopiero od połowy XIX wieku. W pierwszej połowie XX wieku do
Zgorzelca przyłączono wieś Ujazd. Potrzeba zaistnienia polskiej części Zgorzelca po
II wojnie światowej, jako samodzielnego organizmu miejskiego, uwarunkowała
wykształcenie się quasi centrum w rejonie ulic Partyzantów, Staszica, Domańskiego,
Bohaterów Getta. Dalszy rozwój polegał na dość chaotycznym dołączaniu kolejnych
osiedli i uzupełnianiu istniejącej zabudowy.
Wnętrze obszaru miasta Zgorzelca naleŜy do krajobrazów zurbanizowanych.
Charakterystyczny jest tutaj ograniczony widnokrąg, zasłonięty ścianami
ukształtowanymi ręką człowieka. Krajobrazy otwarte, odznaczające się szerokim,
naturalnym widnokręgiem, ograniczają się do obszaru pól uprawnych, łąk
i nieuŜytków przylegających od północy i wschodu do zainwestowanych terenów
miasta.
Na terenie miasta i jego przygranicznego partnera – miasta Görlitz, znajduje się wiele
miejsc wartych odwiedzenia. Niewątpliwie naleŜą do nich:
• Dolny Rynek wraz z Ratuszem - stanowi niewątpliwie najwaŜniejszą część
starego Goerlitz. Najstarsza wzmianka źródłowa o Ratuszu (połoŜony w poludniowozachodnim naroŜniku Dolnego Rynku) pochodzi z 1369 r., choć początki tej budowli
sięgają około 1350 r. Wielokrotnie przebudowywany zachował elementy typowe dla
architektury gotyku, renesansu i baroku. WieŜa ratuszowa, poświadczona w 1378 r.,
została poddana przebudowie w lalach 1511-1516. Po podwyŜszeniu do około 60 m
otrzymała późnogotycką formę architektoniczną. Po uszkodzeniach związanych
z uderzeniem pioruna w 1742 r. wieŜę zwieńczono nowym, barokowym hełmem.
Najsławniejsze są schody ratuszowe wybudowane w latach 1537-1538. Ich autorem
jest Wendel Rosskopf, słynny architekt, który na ŁuŜycach i Śląsku wzniósł wiele
budowli w duchu renesansu. Nad schodami od 1488 r. znajdują się wykonane w
kamieniu, późnogotyckie herby Macieja Korwina (zm. w 1490 r.), władcy
węgierskiego panującego na ŁuŜycach. W południowo-wschodniej części Dolnego
Rynku (Untermarkt nr 14) wznosi się budynek wagi miejskiej powstałej
przypuszczalnie w 1453 r. a przebudowanej w latach 1599-1600 według projektu Jonasza Rosskopfa. Staromiejska zabudowa „centrum" posiada szereg niezwykle
cennych kamienic, z których kaŜda ma odrębną, bardzo ciekawą historię. Wprawdzie
fasady tutejszych kamienic reprezentują renesans i barok, to większość domów kryje
w sobie gotyckie relikty i posiada plany załoŜone w oparciu o średniowieczne działki
budowlane. Szczególną wartość ma Schonhof, połoŜony w południowo-wschodniej
pierzei Dolnego Rynku. Jest to najstarszy w Niemczech renesansowy dom
mieszczański, wzniesiony na miejscu starszego w 1526 r. Budynek był
przebudowywany w 1617 r. i w latach 1716-1717. Z kolei w północno-wschodniej
pierzei wznosi się renesansowa kamienica z lat 1550-1552, w której w 1771 r.
August Struve załoŜył aptekę (Untermarkt nr 24). Elewację budynku zdobią zegary
słoneczne i rysunki astronomiczne wykonane przez Zachariasza Scultetusa, brata
bardziej znanego Bartłomieja Scultetusa.
• Dom barokowy (Barockhaus) w Görlitz - obiekt ten wyróŜnia się ozdobną
elewacją, bogatym portalem i okazałym dziedzińcem. W obecnym kształcie powstał
on w latach 1727-1729. Budynek zaprojektował znany architekt saski Jan Fryderyk
Karcher dla kupca Chrystiana Ameisa. W barokowym budynku przy Neifistr. 30
mieści się muzeum miejskie (od 1951 r.). MoŜna tutaj podziwiać przebogate zbiory
grafik i obrazów, starych mebli, porcelany i szkła. DuŜe wraŜenie robi znajdujący się
tutaj Gabinet Fizyczny z oryginalną aparaturą i urządzeniami naleŜącymi do Adolfa
Traugotta von Gersdorfa (1744-1807), „uczonego pana z Unięcic", który wspólnie
z Antonem załoŜył GórnołuŜyckie Towarzystwo Naukowe w 1779 r. Jedna
126
z ekspozycji poświęcona jest Jakubowi Böhme (1575-1624), mistykowi i teozofowi
zgorzeleckiemu. W opisywanym budynku mieści się ponadto biblioteka, licząca
ponad 100 tyś. tomów.
• Dom Biblijny - renesansowa kamienica wybudowana w 1570 r. przez Hansa
Heinzego, handlarza marzanną barwierską. Fasada tego domu przyozdobiona jest
płaskorzeźbami ze scenkami Starego i Nowego Testamentu. Pochodząca z tej
budowli renesansowa, kamienna balustrada z charakterystycznymi postaciami
halabardników, jest do obejrzenia w muzeum w Kaisertrutz.
• Kościół św. Mikołaja - ma odległa metrykę średniowieczną, gdyŜ jego początki
sięgają przełomu XI i XII w. Pierwsza wzmianka o świątyni (wtedy jeszcze
drewnianej) pochodzi jednak dopiero z 1298 r. W dokumencie z 1298 r. określa się
kościół jako parafialny (do 1372 r. jedyny kościół parafialny w Zgorzelcu). W roku
1452 zapoczątkowano budowę murowanego kościoła. Na zakończenie prac
budowlanych i konsekrację świątyni trzeba było czekać aŜ do 1520 r. W 1582 r.
budowlę nakryto nowym dachem. W latach 1642 i 1717 świątynię trawiły poŜary.
W odbudowanym w latach 1717-1722 kościele do 1925 r. nie przeprowadzono
Ŝadnych powaŜniejszych zmian. Jedynie w 1786 dostawiono charakterystyczną
sygnaturkę. Kościół od wieków pełni rolę kaplicy cmentarnej. W jego sąsiedztwie
połoŜony jest cmentarz, na którym spoczywają szczątki doczesne wielu zasłuŜonych
mieszczan zgorzeleckich.
• Kościół św. Trójcy - był powiększany i rozbudowywany m.in. w latach 14501508 i 1713-1715. Z najstarszego wyposaŜenia zachował się m.in. późnogotycki
ołtarz „Złotej Marii" (Goldene Maria) wykonany przez Hansa Olmiitzera i rzeźba
Chrystusa Frasobliwego z około 1500 r. Barokowy ołtarz z obrazem
przedstawiającym Chrystusa na Górze Oliwnej jest dziełem Kacpra Gottloba von
Rodewitza, ucznia Permosera.
• Landeskrone - najpiękniejsza góra w okolicy Goerlitz, choć liczy zaledwie
419,5 m wysokości n.p.m. widoczna jest z bardzo daleka. Ten bazaltowy stoŜek
wulkanicznego pochodzenia (góra powstała 30 milionów lat temu) porastają obecnie
lasy bukowe, grądy, jak i sztuczne świerczyny. Na stokach góry, w bogatym runie
leśnym moŜemy zaobserwować m.in. przylaszczkę pospolitą, marzankę wonną,
zawilca Ŝółtego, kopytnika pospolitego oraz największą rzadkość w tej części ŁuŜyc obrazki plamiste. Osobliwością faunistyczną tego obszaru jest orzesznica, piękny
gryzoń z rodziny pilchowatych. Ze względu na walory przyrodnicze juŜ w 1940 r. na
Landeskrone został utworzony rezerwat przyrody. Na podstawie znalezisk
archeologicznych moŜemy stwierdzić, iŜ góra juŜ w prehistorycznych czasach była
zamieszkiwana przez ludzi. W epoce brązu na jej szczycie z pewnością istniały
osiedla ludzkie. We wczesnym średniowieczu znajdował się tutaj najwaŜniejszy gród
plemienia Bieśniczan (BieŜuńczan). Gród ten, znany wówczas jako „Bu-sinc",
odgrywał istotną rolę w okresie wojen polsko-niemieckich, prowadzonych w latach
1003-1018. Obecnie jest to popularne miejsce wycieczkowe. Przy dobrej
przejrzystości powietrza z Landeskrone moŜna podziwiać pasma Gór śytawskich
(Zittauer Gebirge), Gór Izerskich i Karkonoszy.
• Święty Grób - Fundacja zgorzeleckiego burmistrza Jerzego Emericha (14221507), który w celu zmazania grzechów młodości w latach 60. XV w. odbył
pielgrzymkę do Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Wykonane w Jerozolimie rysunki
pozwoliły Emerichowi wybudować wierną kopię Grobu Chrystusa w Zgorzelcu.
Miejscowa Kalwaria powstała w latach 1481-1505 i składa się z kaplicy św. KrzyŜa,
kaplicy Grobu Świętego, kaplicy namaszczenia, w której moŜna zobaczyć rzeźbę
Marii pochylonej nad ciałem Jezusa (dzieło przypuszczalnie Hansa Olmutzera) oraz
127
Drogi KrzyŜowej. Zgorzelecki Święty Grób cieszył się w przeszłości znacznym
zainteresowaniem, co moŜemy stwierdzić na podstawie pamiętników i listów
podróŜnych (takŜe z Polski) odwiedzających miasto.
W mieście i okolicy moŜemy podziwiać pozostałości średniowiecznych fortyfikacji
miejskich: Ochsenbastei (Baszta Wołowa), w okolicy kościoła św. Piotra i Pawła
(Peterskirche) moŜemy podziwiać fragmenty dawnych murów miejskich, w Görlitz
ocalały ponadto trzy wieŜe (spośród czterech): Frauenturm (WieŜa Panny Marii; inna
nazwa Dicker Turm - Gruba WieŜa) o murach grubych miejscami na ponad 5 m
(wzmiankowana w 1305 r.), Nikolaiturm (WieŜa Mikołajska), w pobliŜu której w XIV w.
mieszkali zgorzeleccy śydzi oraz Reichenbacher Turm (WieŜa Reichenbachska),
połoŜona przy Górnym Rynku i broniąca dawniej dostępu do miasta od zachodu.
Barbakan Kaisertrutz - budowla obronna, była wysunięta przed linię murów miejskich
i otoczona fosą. Kaisertrutz pełni funkcje muzealne. Początkowo była tu filia Muzeum
Cesarza Fryderyka połoŜonego na prawym brzegu Nysy ŁuŜyckiej.
• Waidhaus, naleŜy do najstarszych świeckich, kamiennych budowli w Görlitz.
Na przestrzeni dziejów Waidhaus pełnił róŜne funkcje. Po 1728 r. budynek pełnił
równieŜ rolę spichlerza zboŜowego.
• Barokowy pałacyk przy ulicy Francuskiej (dzielnica Ujazd) powstał około
1730 r. ZałoŜony na planie prostokątnym, dwukondygnacyjny, nakryty
czterospadowym dachem z lukarnami. Na kalenicy stoi drewniana wieŜyczka
z iglicowym hełmem. Na naroŜniku zamontowany jest zegar słoneczny.
• Bulwar Grecki - jego nazwa i historia wiąŜe się z osiedleniem w 1950 roku
w Zgorzelcu około 15 tys. uchodźców politycznych z Grecji. Na ich przyjazd zostały
przystosowane kamienice przy ul. J. Daszyńskiego oraz ul. Warszawskiej. W ten
sposób stworzono w tej części miasta duŜe skupisko emigrantów, którzy przez
dłuŜszy czas zachowywali odrębność w ubiorze (ciemne kolory), kultywowali swoje
tradycyjne obyczaje, elementy kultury. Ta odrębność kulturowa i trwanie przy
tradycyjnych formach Ŝycia przeniesionych z Grecji nadały tej części miasta
szczególny, orientalny wygląd. Dla upamiętnienia pobytu Greków w tej części miasta
terenowi zielonemu przylegającemu do Nysy ŁuŜyckiej na ulicy J. Daszyńskiego
nadano nazwę Bulwaru Greckiego. Po roku 1952 kontakt emigrantów greckich
z mieszkającymi w Zgorzelcu Polakami oŜywił się. Rozpoczął się proces adaptacji
i integracji środowiska emigrantów ze społecznością miasta, a nierzadko
i asymilacja. Uchodźcy doszli do przekonania, Ŝe izolacja niekorzystnie wpłynęła na
ich warunki socjalne. Nastąpiło otwarcie istniejącego dotąd swoistego „getta
etnicznego” i początek szerszej współpracy ze społeczeństwem”. Dzieci i młodzieŜ
grecka zaczęła chodzić do polskich szkół, częste były mieszane małŜeństwa polskogreckie. Wskutek wtórnej migracji do innych miast w Polsce, skupisko emigrantów
w Zgorzelcu zaczęło się zmniejszać, ale liczna kolonia Greków pozostała do dziś.
Nie moŜe zatem dziwić, Ŝe z inicjatywy Związku Greków w Polsce (z siedzibą we
Wrocławiu), przy duŜej aktywności Greków mieszkających w Zgorzelcu, od 1999 roku
organizowany jest tutaj Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej.
Głaz narzutowy – pomnik w parku. Głaz narzutowy spod Węglinca znajduje się
w pobliŜu Miejskiego Domu Kultury przy placu ks. Jerzego Popiełuszki z tablicą
upamiętniającą proklamację z dnia 5 maja 1998 roku dotyczącą utworzenia Europa –
Miasta Zgorzelec/Görlitz. Projekt stanowi wizję wspólnej idei scalania się w jedno,
dwupaństwowego miasta Zgorzelec–Görlitz.
• Pomnik Millenium symbolizuje krzyŜ słowiański z wyrytym na nim orłem
w koronie. Dzieło to ma upamiętniać fakt wejścia w nowe Tysiąclecie. Autorem
pomnika jest ormiański artysta rzeźbiarz Vahan Bego. Odsłonięty został 11 listopada
128
2000 roku, a znajduje się przed budynkiem Sądu Rejonowego w Zgorzelcu pomiędzy
ul. Armii Krajowej i ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego.
• Zabudowania Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Przechodniej 8 to dawny
Kruczy Folwark (Rabenvorwerk), występujący równieŜ w starych źródłach pod nazwą
Dworu Scultetusa (Scultetushof).
• Zespół dworski przy ul. Henrykowskiej - dawny folwark Tischbrucke
wzmiankowany juŜ w 1382 r. Nazwa folwarku pochodzi od połoŜonego w najbliŜszej
okolicy prowizorycznego mostu na Nysie ŁuŜyckiej. Tutejsze zabudowania mocno
ucierpiały w okresie wojen napoleońskich. W 1880 r. wzniesiono nowy budynek
mieszkalny o cechach neobarokowych (zastąpił on znany z rysunków dom
szachulcowy). Przypuszczalnie w tym samym czasie załoŜono park. W okresie II
wojny światowej w folwarku zatrudniani byli jeńcy wojenni. W II połowie XX w.
w budynku rządcówki miał swoją siedzibę PGR w Zgorzelcu.
• Budynek Miejskiego Domu Kultury. Stanowi on najbardziej reprezentacyjną
budowlę Zgorzelca. Został wzniesiony przez architekta Hugo Behra w latach 1898 1902 w stylu wilhelmińskiego neobaroku, na kwadratowym planie, chociaŜ zauwaŜyć
moŜna cechy szczególne dla eklektyzmu lub secesji. Prace murarskie i ciesielskie
prowadził zgorzelecki mistrz Franciszek Grunert, a odlane z brązu rzeźby lwic
wykonał berliński rzeźbiarz Johannes Pfuhl. Dawna Hala Chwały znajduje się przy ul.
Parkowej 1. Kopuła wieńcząca budynek sięga 42 metrów wysokości. Monumentalizm
gmachu miał być pierwotnie odpowiednikiem potęgi Rzeszy Niemieckiej, dlatego teŜ
jego symbolika odnosi się do czasów Cesarstwa Rzymskiego. Najbardziej jednak,
obecny - Miejski Dom Kultury, znany jest z podpisanego w tym miejscu w dniu 6
lipca 1950 roku Układu Zgorzeleckiego, w którym uznano granicę polsko – niemiecką
na Odrze i Nysie ŁuŜyckiej. Upamiętniająca to wydarzenie tablica pamiątkowa
zawiera tekst: „ Dnia 6 – go lipca 1950 roku w tym gmachu został podpisany układ
między Polską Rzeczpospolitą Ludową, a Niemiecką Republiką Demokratyczną
o wytyczeniu ustalonej i istniejącej między obu państwami nienaruszalnej granicy
pokoju i przyjaźni na Odrze i Nysie ŁuŜyckiej.”
• Młyn przy ulicy Wrocławskiej - istniał od początków miasta. Najstarsza o nim
wzmianka źródłowa pochodzi z 1273 r. W średniowiecznych źródłach określany był
mianem „młyna szpitalnego" lub, i to najczęściej, „młyna trójkołowego". W 1938 r.
obok młyna wzniesiono wysoki spichlerz przypominający wieŜę obronną. W połowie
lat 90. ubiegłego wieku w dawnym młynie trójkołowym otwarto restaurację „Piwnica
Staromiejska". Na ścianach spichlerza w 1998 r. powstała wielka płaskorzeźba
o nazwie „WAZE" (Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy), którą wykonali
Ormianin Vahan Bego i Michał Bulak, mieszkaniec Gronowa koło Zgorzelca.
• Cmentarz II Armii Wojska Polskiego - w mieście Zgorzelec historię wydarzeń II
Wojny Światowej dokumentuje Cmentarz II Armii Wojska Polskiego - największa
wojenna nekropolia w naszym kraju. Pochowano na nim 3430 Ŝołnierzy walczących
na ŁuŜycach w kwietniu i maju 1945 roku. śołnierze i oficerowie pochowani są
w identycznych mogiłach oznaczonych betonowymi krzyŜami grunwaldzkimi.
Cmentarz ma kształt zagłębionego prostokąta, otoczonego wałem, podzielonego
symetrycznie na 4 kwatery. Na cmentarzu pochowano (według stopni wojskowych): 1
podpułkownika Nikifora Jaśkiewicza, 7 majorów, 24 kapitanów, 43 poruczników, 195
podporuczników, 98 chorąŜych, 7 podchorąŜych (w czasie wojny zaliczano ich do
oficerów).4
4
Zgłobicki R., Obozy i cmentarze wojenne w Zgorzelcu, Jelenia Góra 1995 s. 150
129
• Pomnik Orła Piastowskiego - góruje nad cmentarzem Bohaterów II Armii
Wojska Polskiego. Pomnik odsłonięto 6 maja 1978 r. Na cokole — piastowski orzeł
zwrócony w stronę granicy na Nysie ŁuŜyckiej. Rzeźba wykonana według projektu
doc. rzeźbiarza Józefa Potępy5. Pomnik składa się z fundamentu Ŝelbetonowego,
zagłębionego w gruncie 1,5 m poniŜej poziomu chodnika. Cokół (55) został odlany
z figurą orła, wysokość orła 5,5 m, waga 8000 kg. Wysokość pomnika 9,80 m.
ObłoŜony on został od zewnątrz płytami z granitu strzegomskiego. Składa się z wielu
elementów. Odlew pomnika z brązu wykonały Gliwickie Zakłady Urządzeń
Technicznych.6 Pomnik usytuowano tak aby zapewnić do niego dojście z czterech
stron. Od strony cmentarza jest szerokie dojście; stanowi ono główną część placu
apelowego, gdzie odbywają się główne uroczystości. Znajdują się na nim:
stanowiska dla fanfarzystów, miejsce dla orkiestry, wojskowego pocztu
sztandarowego, kompanii honorowej oraz dla delegacji z wieńcami.
W mieście Zgorzelec na stałe wpisały się równieŜ imprezy kulturalne, do których
naleŜą:
• „Jakuby – święto starego miasta” W ostatni weekend sierpnia Zgorzeleckie
Przedmieście Nyskie zapełniają postacie jakby przeniesione z innej epoki. Dzięki
zaproszonym rzemieślnikom, bractwom rycerskim kaŜdy zainteresowany ma okazję,
choć trochę poznać magię średniowiecza. Pierwsze dwa dni piątek i sobota, to
przede wszystkim spotkanie z historią, dzień trzeci - niedziela to spotkanie z sztuką.
Jakuby odbywają się równolegle do Altstadtfest (Festyn Starego Miasta) w Goerlitz,
jednej z największych tego rodzaju imprez w Niemczech. Altstadtfest i Jakuby
odbywają się w najstarszych częściach Zgorzelec i Goerlitz, miast o wspólnej historii.
• Dni Zgorzelca oraz Zgorzelecka Majówka - oferta oparta jest równieŜ na
róŜnicy w tradycjach świętowania mieszkańców Zgorzelca i Görlitz, W programie
znalazły się np. prezentacje kuchni regionalnych narodowych, rękodzieła itp. Poza
koncertami zespołów, na scenie amfiteatru, atrakcje „dzieją" się równieŜ na terenie,
wokół, który staje się wielkim jarmarkiem wszelkich róŜności", odbywają się równieŜ
działania integracyjnych o charakterze happeningów z udziałem mieszkańców obu
miast. Ponadto teren wokół zamienił się w place zabaw, stoiska warsztatowe,
sprawnościowe tory przeszkód itp. Istotne jest, Ŝe w tej materii współpracują ze sobą
i słuŜą ogromną pomocą stowarzyszenia z Görlitz.
• Festiwal Kultur - jest to impreza kulturo-twórcza, integrująca ludzi Ŝyjących
w róŜnych krajach, ale mających tę samą pasję. Spotkania odbywają się jesienią
kaŜdego roku. Prezentowane programy muzyczne obejmują róŜne rodzaje muzyki.
Wspaniały klimat i atmosfera panująca wśród uczestników spotkań, a takŜe
znakomity odbiór publiczności, powodują, Ŝe spotkania z roku na rok cieszą się coraz
większym powodzeniem.
• W grudniu odbywa się Koncert Kolęd MłodzieŜowej Orkiestry Mandolinistów.
•
1.11.1.2.3.
Baza towarzysząca o charakterze turystycznym to głównie szlaki rowerowe, na które
składają się:
• ER-4 Zgorzelec – Lwówek Śląski,
• ER-7 Zgorzelec – Mirsk,
• Dolnośląska Droga św. Jakuba (Gniezno – Zgorzelec) ,
5
6
libdem, s.149
libdem,
130
• VIA REGIA (Brzeg – Zgorzelec).
Zgorzelecka Grupa Rowerowa korzysta równieŜ z poniŜszych tras:
• Zgorzelec - Görlitz (wjazd na Landeskrone) - Przyjemna trasa prowadzona
szlakiem rowerowym koloru niebieskiego, ostry podjazd pod górę, powrót
ścieŜkami rowerowymi w mieście. Długość ok. 20 km.
• Zgorzelec – Czubatka - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej.
ZagroŜenie moŜe stanowić fakt, Ŝe w większości przebiega drogami, po
których poruszają się samochody. Długość ok. 35 km.
• Zgorzelec - Konigshain (nieczynna kopalnia granitu) - Trasa stosunkowo
łatwa, w pierwszym etapie prowadząca przez miasto, następnie ścieŜką
rowerową do Girbigsdorf. Tu musimy poruszać się po drodze. Trudności
pojawiają się na ostatnim etapie w Konigshain gdzie jest duŜy podjazd.
Długość ok. 42 km.
• Zgorzelec – Witka - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej.
których poruszają się samochody. Długość ok. 45 km.
• Zgorzelec – Serbska - Trasa łatwa, w większości po nawierzchni asfaltowej.
których poruszają się samochody. Ostry zjazd w Grabieszycach. Długość ok.
75 km.
KLIMAT
Warunki klimatyczne Zgorzelca determinowane są w ogólnym zarysie przez dwa
czynniki: geograficzny wynikający z lokalizacji obszaru opracowania w środkowej
Europie i połoŜenia u podnóŜa bariery geograficznej Sudetów Zachodnich, oraz
czynnik cyrkulacyjny związany z ruchami morskich, arktycznych i kontynentalnych
mas powietrza.
Zgorzelec, zgodnie z opracowaną przez A. Schmucka regionalizacją klimatyczną
Sudetów naleŜy do regionu zgorzeleckiego, obejmującego zachodnią i południowozachodnią część Pogórza Izerskiego po Nysę ŁuŜycką. Region ten jest
najcieplejszym regionem pogórzy. Średnia roczna temperatura powietrza
w Zgorzelcu wynosi 8,6OC.
Dla porównania, w Kotlinie Jeleniogórskiej wartość ta jest o 1,1OC niŜsza. Ponadto,
w Zgorzelcu znacznie łagodniejsze niŜ w Jeleniej Górze są dobowe amplitudy
temperatur, co jest pozytywnie odczuwalne w samopoczuciu, a takŜe korzystne dla
wegetacji roślin. RównieŜ średnia temperatura okresu IV-IX jest tutaj najwyŜsza na
obszarze Sudetów i wynosi 14,5OC.
Przeciętnie w ciągu roku jest 20 mroźnych dni, z ujemną temperaturą maksymalną,
przy czym dni bardzo mroźnych (t<-10OC) jest tylko 11. Z drugiej stron, liczba dni
gorących z temperaturą maksymalną większą niŜ 25OC równa jest 28. Długość
okresu bezprzymrozkowego, który liczy się od dnia wystąpienia ostatniego
przymrozku wiosennego (średnio 14 maja) do pierwszego przymrozku jesiennego
(średnio 10 października) wynosi 148 dni. Okres wegetacyjny (217 dni w Zgorzelcu –
214 dni w Jeleniej Górze) oraz długość lata (82 dni) w regionie Zgorzeleckim naleŜą
do najdłuŜszych w Sudetach.
FAUNA
Na terenie Zgorzelca odnotowano następujące gatunki zwierząt :
131
Tabela 13. Fauna na terenie miasta Zgorzelec
L.P. Nazwa gatunkowa
Miejsce występowania i inne uwagi
A
Nietoperze
1.
Nocek rudy
Dolina Nysy
2.
Mroczek późny
3.
Karlik malutki
4.
Borowiec wielki
5.
Gacek brunatny
strych kościoła Jana Chrzciciela, schr. dzienne
B
Ptaki
1.
Sierpówka
dość licznie, gat. chroniony
2.
Ślepowron
tereny wodonośne, gat. zagroŜony w Polsce
3.
Łabędź krzykliwy
Dolina Nysy, zalew Czerwona Woda
4.
Hełmiatka
Dolina Nysy, gat. zagroŜony w Polsce
5.
Jerzyk
dość częsty, chroniony
6.
Dzięcioł duŜy
liczny, chroniony
7.
Dzięciołek
nielicznie nad Nysą, chroniony
8.
Dzięcioł zielony
Park Ujazdowski, gat. chroniony
9.
Dzierlatka
przelotnie, gat. chroniony
10. Dymówka
liczny, chroniony
11. Oknówka
liczny, chroniony
12. Rudzik
liczny, szczególnie w parkach, chroniony
13. Kopciuszek
dość liczny w całym mieście, chroniony
14. Pliszka
nieliczny, spotykany na peryferiach, chroniony
15. Kos
liczny wśród zieleni miejskiej, chroniony
16. Strumykówka
w dolinach rzecznych, nielicznie
nieliczny, spotykany na peryferiach, rzadki na
17. Świerszczak
Dolnym Śląsku
18. Trzciniak
nieliczny, na terenach wodonośnych
na północnych peryferiach miasta, zagroŜony na
19. Dziwonia
Śląsku
C
Płazy
1.
Traszka zwyczajna
tereny wodonośne, stawy w parku II AWP
2.
Traszka grzebieniasta
tereny wodonośne PWIK
3.
Traszka górska
4.
Rzekotka drzewna
5.
Ropucha szara
6.
śaba wodna
7.
śaba jeziorowa
8.
śaba moczarowa
D
Gady
1.
Padalec
lasek przy gazowni
2.
Zaskroniec
tereny wodonośne PWiK
Źródło: opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Zgorzelec.
FLORA
Zgorzelec nie ma ściśle określonego układu zieleni. Tereny te skupione są
nieregularnie w wielu miejscach miasta. Obszary najcenniejsze przyrodniczo
połoŜone są w południowej części miasta w dzielnicy Ujazd. Najcenniejszymi
obszarami są starorzecza i meandry Nysy ŁuŜyckiej oraz ujście potoku Czerwona
132
Woda. Są to obszary bardzo waŜne dla utrzymania bioróŜnorodności. Stanowią
ostoję dla wielu gatunków płazów, ptaków oraz zwierząt bezkręgowych. Bardzo
waŜnym elementem przyrodniczym miasta jest dolina Nysy która pełni funkcję
korytarza ekologicznego dla całej aglomeracji miejskiej Zgorzelec-Görlitz. DuŜa
część doliny porośnięta jest cennymi zbiorowiskami leśnymi, są to głównie lasy
łęgowe i grądowe. Roślinność ta, w szczególności na stromych skarpach doliny nie
powinna być usuwana poniewaŜ pełni nie tylko funkcje ekologiczne, ale równieŜ
bardzo istotną rolę glebochronną.
Na terenie miasta znajduje się wiele parków. Najcenniejszym z nich jest Park
Ujazdowski, który ma charakter lasu grądowego i jest największym tego typu
obiektem w Zgorzelcu. Na terenie pozostałych parków miejskich przeprowadzane są
regularne zabiegi pielęgnacyjne, co ogranicza ich bioróŜnorodność.
Bardzo waŜną rolę w systemie zieleni miejskiej pełnią ogródki działkowe. Największe
skupienia tych obiektów zlokalizowane są w południowej części miasta – na
południe od Parku A. Błachańca, oraz w części północnej – pomiędzy ulicą
Henrykowską i Bolesławiecką, a takŜe w okolicy Fabryki Maszyn Górniczych KOPEX
FAMAGO. Pozostałe ogrody działkowe nie mają większej powierzchni i są
rozproszone. RównieŜ dość istotną rolę w systemie zieleni mają cmentarze –
komunalny i wojskowy, zlokalizowane są we wschodniej części miasta.
Na uwagę zasługują równieŜ zadrzewienia śródpolne, które są w krajobrazie
rolniczym lub wśród zabudowań waŜną ostoją dla wielu organizmów. Niestety bardzo
często na ich terenie znajdują się dzikie wysypiska śmieci i gruzu. Zadrzewienia takie
znajdują się głównie w północnej części miasta, np. w okolicy Zakładu
Gazowniczego, parki podworskie w rejonie ulic Henrykowskiej i Bolesławieckiej, stary
kamieniołom bazaltu koło ul. Bolesławieckiej, czy zadrzewienie koło hipermarketu
Real.
Wymienione wyŜej liczne parki, zadrzewienia, cmentarze i ogródki działkowe
potencjalnie dają moŜliwość stworzenia spójnego systemu zieleni. W rzeczywistości
tereny te są często rozproszone i izolowane oraz nie spełniają podstawowych
kryteriów stawianych systemom zieleni w nowoczesnym ujęciu opartym o zaleŜności
ekologiczne, czyli w kształtowaniu Ekologicznego Systemu Zieleni Miejskiej.
Często niewłaściwa jest struktura gatunkowa roślinności. W niektórych parkach
zaznacza się deficyt warstwy krzewów, ponadto ogrody działkowe z uwagi na swój
czysto gospodarczy charakter i silną ingerencję w roślinność i glebę, pomimo duŜej
masy zieleni nie stwarzają dogodnych warunków do bytowania i rozwoju większości
dzikich gatunków roślin i zwierząt.
Dominującymi formacjami roślinności na obszarze miasta są zbiorowiska
synantropijne, poniewaŜ teren pokryty jest w duŜej mierze przez nieuŜytki i tereny
rolnicze.
Na obszarze gruntów rolnych rozwijają się zbiorowiska pól uprawnych, tzw.
zbiorowiska segetalne. Stanowią one wyodrębnioną grupę ekosystemów,
powstających spontanicznie w warunkach swoistej, ale skrajnej antropopresji. Są to
skupienia roślin, które pojawiają się samorzutnie w uprawach roślin uŜytkowych jako
chwasty – niepoŜądani konkurenci pokarmowi usilnie zwalczani przez człowieka.
Uprawom roślin zboŜowych towarzyszą zbiorowiska rzędu Centauretalia cyani.
Poszczególne zespoły wykształciły się w warunkach tradycyjnej agrotechniki.
Współczesne, udoskonalone metody uprawy, a zwłaszcza zastosowanie na wielką
skalę herbicydów powodują głębokie zmiany w strukturze tych zbiorowisk. Na
razieobserwuje się zuboŜenie florystyczne i zanikanie charakterystycznych
133
gatunków. Gatunki charakterystyczne tego rodzaju zbiorowisk to m. in. chaber
bławatek, mak polny, ostróŜeczka polna, owies głuchy, wyka płotowa i owłosiona.
Uprawom roślin okopowych towarzyszą zbiorowiska rzędu PolygonoChenopodietalia. Flora tych zbiorowisk, dzięki specyfice uprawy, składa się
wyłącznie z gatunków jednorocznych rozwijających się i wydających nasiona latem
i jesienią. Gatunki charakterystyczne to: komosa biała, chwastnica pospolita, mlecz
polny, łoboda rozłoŜysta.
Na ugorach i nieuŜytkach wytwarza się roślinność ruderalna, z klasy Artemisietea
vulgaris, złoŜona głównie z okazałych bylin i pnączy. Rośliny wchodzące w skład tych
zbiorowisk to: bylica pospolita, wrotycz pospolity, ostroŜeń polny, szczaw tępolistny,
nawłoć kanadyjska i olbrzymia, krwawnik pospolity.
Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe odgrywają na terenie miasta dość znaczącą rolę
w krajobrazie. Pokrywają one 11% ogólnej powierzchni miasta i skoncentrowane są
głównie w dolinach rzek. NaleŜą do klasy Molinio- Arrhenatheretea. Są to
półnaturalne i antropogeniczne zbiorowiska darniowe najbardziej rozpowszechnione
wśród ekosystemów nieleśnych. Fitocenozy łąkowe i pastwiskowe reprezentowane
są przez następujące jednostki syntaksonomiczne:
Zespoły z rzędu Arrhenatheretalia (tzw. łąki rajgrasowe), wytwarzają się na Ŝyznych,
świeŜych (tj. niezbyt wilgotnych) glebach.
Zbiorowiska przewaŜnie mezo- i eutroficznych łąk kośnych z rzędu Molinietalia
caeruleae, wytwarzają się na siedliskach trwale podmokłych lub tylko okresowo
wilgotnych.
Zbiorowiska dywanowe z rzędu Plantaginetalia majoris, tak zwane (spodzichy),
tworzą się w miejscach silnie wydeptywanych, złoŜone są z gatunków znoszących
uszkodzenia mechaniczne i tworzących niskie, przylegające do ziemi murawy.
Składają się one głównie z następujących gatunków: tasznik pospolity, Ŝycica trwała,
babka zwyczajna, rdest ptasi, wiechlina roczna, rumianek bezpromieniowy,
głowienka pospolita.
Stosunkowo duŜy udział mają zbiorowiska roślinne związane z terenami podmokłymi
oraz wodnymi. W silnie zanieczyszczonej Nysie spotyka się tylko sporadycznie
rdestnicę pływającą. W starorzeczach i nad stawami spotkać moŜna moczarkę
kanadyjską i pływające po powierzchni wody lemnidy: rzęsę wodną i spirodelę
wielokorzeniową oraz Ŝabiściek pływający. Pasy roślinności szuwarowej wokół
stawów i starorzeczy tworzy zwykle trzcina pospolita, pałka wąsko- i szerokolistna,
niekiedy tatarak, a wzdłuŜ Nysy i innych strumieni mozga trzcinowata i manna
mielec.
MoŜna wydzielić następujące kompleksy leśne w obrębie Zgorzelca:
− w dolinie Czerwonej Wody,
− w rejonie ulicy Francuskiej (Park Ujazdowski),
− w południowej części miasta, dawne tereny wojskowe,
− w północnej części miasta, rejon ul. Bolesławieckiej.
W oparciu o kryteria glebowe, drzewostanowe i florystyczne, na terenie Zgorzelca
wyodrębniono następujące typy siedliskowe lasów:
− Bór mieszany świeŜy
− Las mieszany świeŜy
− Las świeŜy
Zgodnie z rejestrem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Jeleniej Górze na
terenie miasta ustanowiono jeden pomnik przyrody nieoŜywionej. Jest to odsłonięcie
geologiczne - wychodnia szarogłazów o wymiarach 24 metrów szerokości i 15
metrów wysokości przy ul. Struga. Natomiast brak jest w rejestrze głazu narzutowego
134
o obwodzie 780 cm i wysokości 180 cm ( w minionym okresie był on objęty ochroną
jako pomnik przyrody nieoŜywionej).
Na terenie Zgorzelca zarejestrowane są następujące pomniki przyrody oŜywionej:
− dąb szypułkowy - posesja Liceum Medycznego
− dąb szypułkowy - przy ul. Powstańców Śląskich
− lipa drobnolistna - ul. Henrykowska przy bramie na teren POD
− lipa drobnolistna - w naroŜniku ogrodzenia parku przy ul. Henrykowskiej 5
− dąb szypułkowy - w parku przy ul. Bolesławieckiej 8
− dąb szypułkowy - przy polnej drodze ok.150 m od wiaduktu przy ul.
Henrykowskiej (nad trasą do terminalu w Jędrzychowicach)
− dąb szypułkowy - przy ul. Św. Jana
− buk pospolity - w wąwozie przy ul. Francuskiej u zbiegu z ul. Św. Jana
− dąb szypułkowy - ok. 150 m od ujścia Czerwonej Wody do Nysy
− dąb szypułkowy - w zakolu prarzecza Czerwonej Wody ok. 200 m od
zabudowań przy ul. Francuskiej 27
− dąb szypułkowy - obwód 330 cm - przy wjeździe na teren ogródków
działkowych od strony ul. Bolesławieckiej
− dąb szypułkowy - przy ul. Powstańców Śląskich za przejazdem kolejowym
− dąb szypułkowy - na terenie ogródków działkowych na placyku wydzielonym
między ogródkami - wjazd do POD od strony Bolesławieckiej.
GLEBY
Pokrywa glebowa jako element przyrody nieoŜywionej nie jest niestety postrzegana
w kategoriach wartości przyrodniczych (choć zaliczanie gleby do tej kategorii jest
sprawą czysto umowną, gdyŜ w rzeczywistości jest to twór Ŝywy z uwagi na
występowanie korzeni roślin, licznej fauny glebowej, grzybów i bakterii). W obecnych
czasach intensywnego rozwoju gospodarczego gleba w sensie podstawy produkcji
Ŝywności równieŜ przegrywa z innymi priorytetami, takimi jak rozwój infrastruktury,
budownictwa itp. NaleŜy mocno podkreślić, Ŝe o ile na gruntach ugorowanych moŜna
w łatwy sposób przywrócić produkcję rolną, o tyle przeznaczenie gleb (szczególnie
najlepszych) na cele inne niŜ rolnicze jest równoznaczne z bezpowrotną utratą tych
areałów.
Teren Zgorzelca, jako obszar wysoce zurbanizowany posiada środowisko glebowe
silnie przekształcone przez działalność człowieka. Występują tu gleby przekształcone
mechanicznie, geochemicznie, hydrologicznie i fizyko-chemicznie. Na znacznej
przestrzeni, w wyniku długotrwałego procesu urbanizacji trwającego przez cały okres
istnienia miasta wykształcone zostały grube warstwy gruntów nasypowych.
W obrębie miasta i obszaru zurbanizowanego występuje wiele destruktów
glebowych. W obrębie zwartej zabudowy blokowej struktura gleb została niemal
w całości zniszczona przez procesy inwestycyjne. Gleby z terenów zabudowy
jednorodzinnej nie uległy takim deformacjom, a nawet są wzbogacane przez uprawę
ogródków przydomowych.
WODY
Przez teren miasta Zgorzelec przepływa graniczna rzeka Nysa ŁuŜycka i jej dopływ
Czerwona Woda.
Nysa ŁuŜycka wypływa z południowo-zachodnich stoków Gór Izerskich, z rezerwatu
przyrody na terenie Czech. Rzeka ta zbiera wody z obszaru 4297 km2 i odprowadza
do Odry w 542,4 km jej lewego brzegu na terenie województwa lubuskiego. Długość
Nysy wynosi 251,6 km. Górny odcinek o długości 53,8 km i powierzchni zlewni 375,3
135
km2 znajduje się na terenie Czech. Od 197,8 km Nysa jest rzeką graniczną Polski
i Niemiec.
Nysa ŁuŜycka wpływa na teren Polski z Czech na wysokości 230 m n.p.m. poniŜej
miasta Hradek. Na długim odcinku zbiera wody spływające potokami z Gór Izerskich
i Gór ŁuŜyckich. W rejonie Zittau zbiegają się granice trzech państw: Polski, Czech
i Niemiec. PoniŜej Zittau Nysa ŁuŜycka płynie po wielkim łuku przez Bramę ŁuŜycka,
a następnie rzeka przyjmuje kierunek południkowy i aŜ do ujścia płynie na północ
wyznaczając granice między Polską a Niemcami. W górnym biegu Nysy ŁuŜyckiej
leŜy śytawskie Zagłębie Węglowe, którego wschodnią część stanowi Turoszowskie
Zagłębie Węgla Brunatnego. Opuściwszy Kotlinę Turoszowską Nysa ŁuŜycka tworzy
kilka przełomów, między innymi na północ od Turoszowa przez granitowy zrąb
Wyniosłości Działoszyńskiej (289-350 m n.p.m.), po czym kilkoma zakolami wpływa
do ObniŜenia śytawsko- Zgorzeleckiego, a następnie przepływa przez Bory
Dolnośląskie.
Głównymi dopływami Nysy ŁuŜyckiej po stronie polskiej w rejonie Zgorzelca jest
Czerwona Woda i Jędrzychowicki Potok, a po stronie niemieckiej Pliessnitz (powyŜej
Zgorzelca). Czerwona Woda jest prawobrzeŜnym dopływem III kat. o długości 26,5
km i powierzchni zlewni 132 km2, uchodzącym do Nysy ŁuŜyckiej w km 154,8.
1.11.2.
Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania
turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na obszarze miasta.
Odpowiedni standard i róŜnorodność obiektów noclegowych ze zróŜnicowanymi
cenami jest kluczowym elementem w procesie podejmowania decyzji o wyborze
miejsca pobytu zarówno krótkiego, jak i dłuŜszego.
Do obiektów naleŜących do zgorzeleckiej bazy noclegowej naleŜą m.in.:
• Hotel „Pawłowski” **, ul. Reymonta 37
• Hotel „Pod Orłem” ***, ul. Warszawska 17
• „Dom Turysty”, ul. Partyzantów 2
• „Dom Sportowca”, ul. Maratońska 2a
• „Camping”, ul. Lubańska 1a
•
elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie
kształtowania produktu turystycznego oraz planowania intensyfikacji ruchu
turystycznego jest bardzo duŜe. Dobry standard i smaczne menu obiektów
gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat
odwiedzanego obszaru. PoniŜsze zestawienie przedstawia tylko część oferowanych
usług gastronomicznych w mieście. Na całość obiektów składa się 128 placówek
gastronomicznych.
1. „Dworek”
2. 2 Brothers Pub
3. Bar „Axel”
4. Bar „Cent”
5. Bar „Steff”
136
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Bar „Zorbaś”
Grill Bar
Kawiarnia „Przy Jakubie”
CORSICA - restauracja, pizzeria
McDonalds
Pizzeria „da Franco”
Pizzeria „Kalifornia”
Pizzeria „Sawanna”
Pub „B7”
Pub B.E.S.T.
2 Brothers Pub
Restauracja „El Greco”
Restauracja “Kaprys”
RISTORANTE & PIZZERIA espresso
Restauracja ETNA
MARIO restaurant
Zagroda Kołodzieja
Restauracja „Piwnica Staromiejska”
Restauracja „Prima”
Restauracja w hotelu „Pod Orłem”
Tawerna „Naoussa”
Zajazd Grota
Zajazd u Kowala
Infrastruktura paraturystyczna jest niezwykle waŜnym elementem zagospodarowania
obszaru, pozwala bowiem na prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych, a
przez to efektywne funkcjonowanie produktów turystycznych. Jej rola jest nie do
przecenienia, jeŜeli chodzi o rozwój zrównowaŜony, w kontekście ochrony
środowiska naturalnego. Istotą istnienia tego typu infrastruktury jest równieŜ
moŜliwość sprzedaŜy oferty turystycznej i zagospodarowania czasu wolnego w
przypadku, gdy zawodzi pogoda. Dotyczy to zarówno turystów, jak i mieszkańców.
Cechą, bowiem immanentną tego typu infrastruktury jest fakt, iŜ – w odróŜnieniu do
bazy noclegowej i gastronomicznej – słuŜy ona w takim samym stopniu turystom, jak
i mieszkańcom.
Z punktu widzenia obszaru objętego projektem, do najwaŜniejszych elementów
infrastruktury paraturystycznej naleŜą szlaki turystyczne, baza sportowo-rekreacyjna
oraz jednostki świadczące usługi informacji turystycznej.
Zgorzelczanie mają moŜliwość wypoczynku na oddalonym o 11 km zalewie Witka lub
malowniczych jeziorach zaporowych: Złotnickim i Leśniańskim. W tamtejszych
ośrodkach wypoczynkowych moŜna korzystać z domków letniskowych, wypoŜyczalni
sprzętu wodnego lub uprawiać Ŝeglarstwo. Tylko kilkadziesiąt minut jazdy
samochodem dzieli Zgorzelec od Karkonoszy, Gór Izerskich i śytawskich, a w nich
tak znanych kurortów jak Karpacz, Szklarska Poręba, Harrachow, Świeradów Zdrój.
137
Tyle samo jest do Drezna i Szwajcarii Saksońskiej. Miłośnicy sztuki mają
sposobność do spacerów po perle dolnośląskiej architektury jaką stanowi Görlitz.
Mieszkańcy Zgorzelca dysponują dobrą i dość rozwiniętą ale wymagającą
modernizacji i dalszych inwestycji całoroczna baza sportową. Centrum Sportowe
składa się z:
− krytych basenów,
− pełnowymiarowej hali Sportowej,
− siłowni,
− sauny.
Najsłabszym punktem związanym ze sportem jest brak profesjonalnych obiektów
i terenów oraz bazy noclegowej niezbędnych do aktywnego spędzania wolnego
czasu, a przede wszystkim zachęcających dzieci i młodzieŜ do korzystania z nich.
Od 2002 roku tj. od roku, w którym Miasto przejęło Centrum Sportowe od Kopalni
Węgla Brunatnego „Turów" basen wzbogacony został o 70-metrowej długości rynnę
do zjazdów wodnych.
Obok Miejskiego Domu Kultury wybudowano specjalną „rampę" dla rolkarzy, a na
zgorzeleckich osiedlach przybyło nowych placów zabaw. W Zgorzelcu działa
kilkanaście klubów sportowych skupiających m.in. koszykarzy, lekkoatletów,
bokserów, siatkarzy i pływaków.
Za Miejskim Domem Kultury w pięknej scenerii znajduje się amfiteatr wybudowany
w 1966 roku na 3 tys. miejsc. Autorem projektu amfiteatru jest inŜ. Świrko, a autorem
projektu muszli inŜ. Janiak.
Pozostałą bazę uzupełniającą w mieście tworzą:
− Kino DKF Poza,
− Kino Grunwald,
− Grota Solna,
− 2 Galerie Sztuki,
− Salon Gier,
− Miejska Biblioteka Publiczna,
− Miejski Dom Kultury,
− Biura podróŜy
− 7 banków wraz z bankomatami,
− Około 6-ciu kantorów wymiany walut,
− Parkingi,
− Punkty usługowe (np. fryzjerskie).
−
1.11.2.4.1.
Podstawowe powiązania miasta z otoczeniem zapewniają następujące drogi:
• autostrada A4 (istniejący fragment między przejściem drogowym a węzłem
przy ul. Słowiańskiej) – do Berlina, Drezna i Görlitz,
• droga krajowa Nr 4 – do Wrocławia, Legnicy i Warszawy; przez miasto
prowadzi ulicami: Piłsudskiego –236m, Daszyńskiego – 224m, część ulicy
Kościuszki od Boh. Getta – 190m, Armii Krajowej - 1444m, Słowiańska –
960m; razem –3054m w granicach miasta;
• droga krajowa Nr 30 – do Jeleniej Góry (w kierunku wschodnim) i Görlitz
(w kierunku zachodnim),
138
• droga wojewódzka Nr 352 – do Bogatyni i Zawidowa oraz poprzez przejście
graniczne z Niemcami i Czechami – do Liberca i Zittau, Nr 351 – do Pieńska
i Jagodzina; prowadzi ulicami: Słowiańska –1450m,
Andersa – 887m,
ŁuŜycka, - 1628 razem – 3965m;
• Nr 357 – Granica Państwa- Pieńsk; prowadzi ulicami: Henrykowska – 2830m,
Bolesławicka – 1910m; razem, w obrębie miasta: 3740m;
• drogi powiatowe Nr 1364, 12322, 12309 – do Sulikowa, Zawidowa oraz
miejscowości gmin sąsiednich.
Ogółem, na terenie Zgorzelca znajduje się 69 754m dróg, z czego 54 045m jest pod
zarządem miasta.
Miasto posiada własną linię miejskiej komunikacji autobusowej (nr 50). Ponadto
istnieje regularna linia komunikacji autobusowej łącząca Zgorzelec i Görlitz.
1.11.2.4.2.
Przez miasto przechodzą linie kolejowe nr 274, 278 i 778, wśród których szczególne
znaczenie ma linia łącząca Zgorzelec poprzez punkt graniczny z pobliskim Görlitz.
Dworzec w Görlitz umoŜliwia dogodne połączenia z głównymi ośrodkami Niemiec
i Europy Zachodniej. W mieście są dwie stacje kolejowe – Miasto i Ujazd.
Przez Zgorzelec przebiegają linie kolejowe w kierunku:
• linia kolejowa magistralna - E30 : Wrocław - Legnica - Bolesławiec - Węgliniec
– Zgorzelec - Drezno.
• Jeleniej Góry przez Lubań,
• Bogatyni i Zawidowa.
•
1.11.2.4.3.
NajbliŜsze międzynarodowe porty lotnicze znajdują się we Wrocławiu, Dreźnie
i Pradze. W Görlitz i Jeleniej Górze znajdują się lokalne lotniska dla niewielkich
samolotów sportowych i pasaŜerskich.
1.11.3.
mieszkańców),
139
noclegowych).
Wskaźniki dla gminy miejskiej Zgorzelec z roku 2007 przedstawiają się
następująco:
Najwięcej osób przybywających do miasta Zgorzelec obserwuje się w miesiącach
letnich. Najczęściej przyciągają ich imprezy kulturalno – sportowo – rekreacyjne.
Wydarzenia te mają nie tylko charakter regionalny ale równieŜ ogólnopolski. Liczne
trasy rowerowe równieŜ przyciągają turystów w okresach cieplejszych.
W pozostałych porach roku ruch zdecydowanie jest mniejszy.
Modele przyjazdu do miasta moŜna określić jako typowo zwiedzająco - rozrywkowy
i rekreacyjno - turystyczny. Miasto jest głównie celem uprawiania turystyki aktywnej –
szczególnie rowerowej, ale równieŜ celem korzystania z organizowanych imprez.
Zwiedzanie miast przez turystów odbywa się głownie indywidualnie lub w grupach
zorganizowanych, natomiast uczestnictwo w róŜnego typu imprezach odbywa się
indywidualnie lub rodzinnie. Przyjazdy rodzinne dotyczą przede wszystkim
uczestnictwa w imprezach masowych i kulturalnych takich jak „Jakuby – święto
starego miasta”, ”Dni Zgorzelca”. Walory zabytkowe przyciągają zarówno grupy
zorganizowane, jak i turystów indywidualnych oraz rodziny. Czas pobytu jest z reguły
związany z powodem przyjazdu do miasta i wynosi od jednego do kilku dni.
Dzisiejszy Zgorzelec, do końca II wojny światowej stanowiący przedmieście
ówczesnego Görlitz, miasta o szczególnie bogatej historii i jednego z głównych
ośrodków osadniczych dawnych ŁuŜyc, od 1945 roku rozwija się jako samodzielny
organizm miejski. W okresie minionych 60 lat znacznie rozbudował się układ
przestrzenny miasta, powstały nowe osiedla mieszkaniowe i nowe obiekty
uŜyteczności publicznej, w tym m.in. hala sportowa oraz nowy, monumentalny
kościół p.w. św. Józefa. Miasto dysponuje atrakcyjnymi terenami do zainwestowania.
Liczne obiekty kulturalne w mieście i okolicy, miejsca przyrodnicze oraz obiekty
sportowo rekreacyjne sprawiają, Ŝe Zgorzelec staje się miastem szczególnie
polecanym do odwiedzenia i poznania jego ciekawej historii.
140
analizowanym obszarze organizowanymi wydarzeniami kulturalnymi, które mają
miejsce w mieście najczęściej zainteresowane są osoby młodsze oraz osoby
w średnim wieku. W równym stopniu, zarówno osoby młodsze, jak i osoby w średnim
wieku czy teŜ starsze są zainteresowane dziedzictwem przyrodniczo – kulturowym.
NaleŜy tutaj podkreślić, iŜ umoŜliwiają im to nie tylko zabytki Zgorzelca i Görlitz, ale
takŜe miejsca historyczne z nimi związane, czy teŜ pomniki przyrody.
Z walorów specjalistycznych najczęściej korzystają osoby młode i w średnim wieku.
W odniesieniu do poziomu wykształcenia to najczęściej osoby z wykształceniem
średnim i niŜszym wybierają wydarzenia kulturalne masowe, ale takŜe turystykę
krajoznawczą (najczęściej rowerowe wyprawy). Osoby z wykształceniem wyŜszym
preferuję wydarzenia kulturalno – artystyczne, ale takŜe wypoczynek
w gospodarstwach agroturystycznych. Analizując strukturę społeczno – ekonomiczną
odwiedzających gminę naleŜy stwierdzić, iŜ ani poziom wykształcenia, jak i struktura
płci nie wypływa jednoznacznie na korzystanie z obiektów turystyczno – rekreacyjno
– wypoczynkowych.
W takim samym stopniu przyjeŜdŜają osoby mniej lub bardziej wykształcone, a takŜe
na porównywalnym poziomie kobiety i męŜczyźni.
WNIOSKI:
• Miasto stanowiło niegdyś przedmieście niemieckiego miasta Görlitz. Dlatego
teŜ, dziś odwiedzając Zgorzelec odwiedzamy równieŜ jego niemieckiego
partnera. W obu tych miasta występują liczne atrakcyjne miejsca i zabytki,
• Imprezy i wydarzenia kulturalne są atrakcją przyciągającą turystów do miasta,
• Baza noclegowa oraz gastronomiczna, jest na odpowiednim poziomie,
spełniająca oczekiwania z nich korzystających,
• Istniejąca baza paraturystyczna równieŜ jest dodatkowym atutem miasta,
• Połączenia z gminą zapewnia komunikacja drogowa i kolejowa.
141
1.12.
Powiat Lubański
1.12.1.
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Powiat lubański połoŜony w zachodniej części województwa dolnośląskiego. Powiat
ten, pod względem administracyjnym, składa się z siedmiu gmin, a mianowicie:
• dwóch gmin miejskich (Lubań, Świeradów Zdrój),
• dwóch gminy miejsko-wiejskiej (Leśna Olszyna),
• trzech gmin wiejskich (Lubań, Platerówka, Siekierczyn).
W gminach powiatu lubańskiego znajduje się 48 sołectw.
Sieć osadniczą powiatu lubańskiego tworzą cztery miasta (Lubań, Leśna, Olszyna
i Świeradów Zdrój) oraz 53 wsie. Ogólna zaś powierzchnia powiatu wynosi niemal
428,2 km2. Ośrodki miejskie zajmują łącznie 10,6% powierzchni powiatu, natomiast
tereny wiejskie niemal 90% jego obszaru.
Rysunek 4. PołoŜenie powiatu lubańskiego
Źródło: Internet
1.12.1.2.1.
142
1.12.1.2.2.
Obszar powiatu lubańskiego obfituje w dobra turystyczne, na które składają się nie
tylko walory stanowiące elementy klimatyczne oraz przyrodnicze. Obok typowych
dóbr naturalnych na obszarze powiatu lubańskiego występują liczne zabytki
architektury sakralnej i świeckiej, zbiory muzealne, wytwory sztuki współczesnej
(główne ośrodki to Lubań i Świeradów-Zdrój) oraz wielkie budowle wodne (dwie
zapory wodne na rzece Kwisie z początku XX wieku). Do licznych atrakcji
turystycznych moŜemy zaliczyć:
W mieście i gminie Leśna:
− Atrakcyjne, malownicze tereny Pogórza Izerskiego
− Zalewy Leśniański i Złotnicki z zaporami na nich oraz ośrodkami
wypoczynkowymi i plaŜą nad Zalewem Leśniańskim
− Zamek Czocha oraz ruiny Zamku Świecie
− Unikatowe w skali kraju stoŜki wulkaniczne (Światowida i Perkuna) między
Miłoszowem i Grabiszycami
− Zabytkowy rynek miasta górniczego w Złotnikach Lubańskich
− Rynek w Leśnej z podcieniowymi kamieniczkami i zabytkowym Ratuszem
− Liczne trasy rowerowe i piesze
W mieście Lubań:
− Malowniczy krajobraz w dolinie rzeki Kwisy
− Stosunkowo wysoka klasa czystości wód powierzchniowych
− Interesujące obiekty zabytkowe: 7 wieŜ miejskich, m.in. WieŜa Bracka
(1318 r.), WieŜa Kramarska (1225 r.), WieŜa Trynitarska (1320 r.), wspaniały
renesansowy Ratusz (1539 r.), mury miejskie (1318r.), Dom Solny (1539 r.),
Starówka i kamieniczki tzw. bloku śródrynkowego, Słup Milowy Poczty
Saskiej, Muzeum Regionalne mieszczące się w Ratuszu, Kościół p.w. Świętej
Trójcy.
− Bazaltowe wzgórze Kamienna Góra (282 m n.p.m.) – park krajobrazowy.
− Cenne zespoły roślinności: 27 pomników przyrody oŜywionej, 2 pomniki
architektury pałacowo-parkowej.
− Stawy hodowlane.
− ŚcieŜki dydaktyczne pieszo-rowerowe:
- „Szlak Pomników Przyrody OŜywionej”,
- „Szlak Wygasłych Wulkanów”.
− ŚcieŜki rowerowe: szlak niebieski i zielony oraz rowerowy „Szlak Doliny Kwisy”
i obwodnica rowerowa „Lubański Las”.
− „Spacer po Starym Lubaniu” – wędrówka z przewodnikiem przybliŜająca
bogatą historię łuŜyckiego miasta.
143
− szlak pielgrzymkowy „Droga św. Jakuba”
− kryty basen w kompleksie sportowym MOSiR
W gminie Lubań:
Najbardziej znaną atrakcja turystyczną Gminy Lubań jest henrykowski cis –
najstarsze drzewo w Polsce. Pragnąc go promować co roku organizowane są,
w okolicach 20 lipca, Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa
Lubańskiego, podczas których m.in. sławni Henrycy sadzą sadzonki cisa.
Drugi godny uwagi turystów obiekt znajduje się Nawojowie ŁuŜyckim koło kościoła.
Jest to renesansowy dwór z kruŜgankami.
W niemalŜe kaŜdej miejscowości naszej gminy jest coś interesującego, wyjątkowego
i zabytkowego do zobaczenia. Stąd teŜ szczegóły dotyczące atrakcji turystycznych
gminy Lubań znaleźć moŜna w rozdziale dotyczącym omawianej jednostki
samorządu.
W mieście i gminie Olszyna:
− kościoły w Olszynie i Biedrzychowicach,
− załoŜenia pałacowo-parkowe w Olszynie Średniej i Olszynie Dolnej,
− pałac w Biedrzychowicach z XVI w.,
− potęŜny głaz polodowcowy w Krzewiu Wielkim,
− zapora Złotnicka,
− Zamek Rajsko.
− W gminie moŜna uprawiać turystykę rowerową, pieszą i wodną. Istnieją szlaki
turystyczne: niebieski (Gryfów – Olszyna – Lubań), czerwony (Czerniawa
Zdrój – Jezioro Złotnickie – Biedrzychowice) i Ŝółty (Lubomierz – Gryfów –
Leśna).
− Parki przy ruinach zamku „Rajsko” w Zapuście, przy pałacach w Olszynie
Dolnej, Biedrzychowicach i Olszynie Średniej, które moŜna zaliczyć do
obszarów rekreacyjnych.
− Budownictwo wiejskie z połowy XIX w. i początku XX w. o konstrukcji
szachulcowo – przysłupowej.
W gminie Platerówka:
− urozmaicone środowisko przyrodnicze, które decyduje o jej duŜych walorach
krajobrazowych. Ponad połowę obszaru gminy zajmują tereny rolnicze, które
tworzą postać mozaiki, w której grunty orne przeplatają się z łąkami,
pastwiskami oraz dominują zadrzewienia śródpolne
− rozległe obszary leśne oraz wzgórza (Wzgórza Zalipiańskie oraz wulkaniczne
stoŜki bazaltowe) stanowią o atrakcyjności widokowej terenu gminy. Nad
urozmaiconym terenem wyraźnie górują: góra Staniewicza (334 m.n.p.m.),
góra Czubatka (353 mn.p.m.) i góra Czapli (330 mn.p.m.)
− większą część obszaru gminy, bo 1713 ha zajmuje Wielki Las Lubański
administrowany przez Nadleśnictwo Świeradów
− międzynarodowy szlak rowerowy z Gorlitz do Świeradowa
− wzdłuŜ południowej granicy gminy przebiega Ŝółty szlak turystyczny
prowadzący z Zawidowa do Leśnej. Szlak ten przebiega przez wzniesienie
Grodziszcze, które jest najwyŜej połoŜony w gminie. Jeszcze na pocz. XX w.
w tym miejscu widoczne były ruiny średniowiecznego zamku. W sąsiedztwie
gminy od strony północnej przebiega szlak niebieski: z Gryfowa przez Lubań
do Zawidowa.
− walory turystyczne i wypoczynkowe, duŜe kompleksy sprzyjające rekreacji,
świeŜe powietrze i czysta woda z ujęć głębinowych,
144
− Pałac we Włosieniu, który został wzniesiony w latach 1715-1720 z inicjatywy
ówczesnego posiadacza dóbr Johanna Gottloba von Gablentza. W 1888 roku
Georg von Eichel poddał go gruntownej przebudowie utrzymanej w duchu
renesansu. Do roku 1979 był to dwukondygnacyjny, wysoko podpiwniczony
budynek. Obecnie pałac pozostaje w ruinie.
− Pałac i park przypałacowy we Włosieniu Górnym. Aktualnie pełni on funkcję
oświatową, mieści się tu Zespół Szkół Gimnazjalnych i Ponadgimnazjalnych.
− kościół parafialny p.w. Niepokalanego Serca NMP wzniesiony około 1520 r. na
miejscu wcześniejszego. Powiększony w pocz. XVII w., restaurowany w latach
1720 ( 1711 - 1713 przebudowany na barok) oraz w latach 1783 i ok. XVII
wieku
− dwór Salza, dawnego właściciela Platerówki i Zalipia. LeŜy on na pagórku
połoŜonym w rozwidleniu potoku Lipa. Jest on prostym, zbudowanym
z kamienia trzykondygnacyjnym budynkiem. Według dawnych przekazów
kościół i dwór są ze sobą połączone przejściem podziemnym.
− szereg zabudowań mieszkalno-gospodarczych o konstrukcji przysłupowej
i szachulcowej, w większości XIX wiecznych. Jednym z ciekawszych obiektów
jest dawna pastorówka z 1713 r. (obecnie siedziba SP w Platerówce),
przebudowana w XIX-XX w. oraz młyn wodno-elektryczny (obecnie
elektryczny) z 4 ćw. XIX w., znajdujący się we Włosieniu.
− we wsi Zalipie znajdują się ruiny kamiennego wiatraku z początku XIX wieku.
− muzea: Izba pamięci w Szkole Podstawowej w Platerówce poświęcona
osadnictwu wojskowemu po II Wojnie Światowej a konkretnie Samodzielnemu
Batalionowi Kobiecemu im. Emilii Plater, którego Ŝołnierze – kobiety –
w liczbie około 130 osiedleni zostali na tym terenie tuŜ po II wojnie.
W gminie Siekierczyn :
− odrestaurowany park i pałac szlachecki w Zarębie,
− przebiegający przez gminę szlak rowerowy,
− teren rekreacyjno-wypoczynkowy w Siekierczynie (tzw. dawny basen),
W mieście Świeradów-Zdrój:
− Dom Zdrojowy
− Kościół p.w. Św. Józefa
− Czarci Młyn
− Schronisko Na Stogu Izerskim
− Rezydencja Marzenie
− Pomnik śabki
− Pomnik Juliusa Pintscha
− Źródło Cesarza Józefa
− Źródło dr Adama (Adams Quelle)
− Łazienki Ludwika
− Domek Myśliwski
− Tablica pamiątkowa
Jednostki organizacyjne gmin i powiatu oraz róŜnego rodzaju stowarzyszenia
działające bardzo licznie na terenie powiatu lubańskiego, są organizatorami wielu
imprez kulturalnych dla szerokiego grona odbiorców. Coraz waŜniejsze są imprezy
cykliczne, m. in.:
− Święto Kultury Powiatu Lubańskiego – Lubań
− Parada Powitania Wiosny - Lubań, Leśna
145
− Tydzień Kultury Języka Polskiego – Biedrzychowice
− Międzynarodowy Dzień Ziemi – Lubań
− Międzynarodowy Przegląd Zespołów Artystycznych Szkół Specjalnych i DruŜyn
"Nieprzetartego Szlaku" – Lubań
− LAWA Obchody Dni Lubania
− Dni Kwitnących Rododendronów - Świeradów Zdrój
− Igrzyska Samorządowe Związku Gmin "KWISA"
− Powiatowy Zjazd Rowerowy – Włosień
− Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Siekierczyn
− Międzynarodowe Potyczki Rodzinne TAMA – Leśna
− Międzynarodowe Spotkania z Muzyką Dawną - Świeradów Zdrój
− Rajd Rowerowy "Zaręba - Siekierczyn - Frydland"
− Gminny Przegląd Dziecięcych Zespołów Artystycznych – Siekierczyn
− VI Sacro – Song Festiwal „Śpiewajmy na Chwałę Pana” - Lubań
− "ŁuŜyckie Wędrówki" w ramach X Międzynarodowego Rajdu Pieszy "3 Dni - 3
Kraje - 3 Wędrówki (PTSM Lubań)
− Letni sezon koncertowy cykl sobotnich koncertów o zróŜnicowanej tematyceŚwieradów-Zdrój
− Międzynarodowy Festiwal Amatorski Orkiestr Dętych - Olszyna
− VI Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego- Lubań
− Dzień Dziecka – Festyny kulturalno-rekreacyjne w poszczególnych gminach
− Majowy Cross Rowerowy – Siekierczyn
− „Z podwórek na boiska” Turniej piłki noŜnej dzikich druŜyn - Leśna
− Międzynarodowy Abstynencki Festiwal Muzyczny - Leśna
− Lubański Festiwal Folklorystyczny FolkArt - Lubań
− Imieniny Henryka i Henryki w Henrykowie Lubańskim
− Festiwal Kultury Romskiej - Lubań
− Rowerowy rajd rodzinny - Leśna
− DoŜynki Gminne - tradycyjne i cykliczne, imprezy plenerowe w poszczególnych
gminach.
− „Ziemniak w roli głównej” - Leśna
− Międzynarodowy Zlot Samochodów Amerykańskich UsaShow - Świeradów -Zdrój
− III Międzynarodowy Zlot Pojazdów Zabytkowych- Świeradów –Zdrój
− Turniej Szachowy - Świeradów –Zdrój
− Konkurs Solistów i Instrumentalistów WP- Świeradów –Zdrój
− Europejskie Spotkania Młodych Muzyków “Eurounionorchestries” im. Władysława
Balickiego- Świeradów –Zdrój
− Letni sezon koncertowy cykl sobotnich koncertów o zróŜnicowanej tamatyce Świeradów –Zdrój.
1.12.1.2.3.
Góry i Przedgórze Izerskie to doskonałe tereny nie tylko do uprawiania turystyki
pieszej czy rowerowej ale przede wszystkim do uprawiania narciarstwa zjazdowego
i biegowego. Rzeka Kwisa stwarza moŜliwość uprawiania turystyki wodnej
(kajakarstwa górskiego, wioślarstwa, Ŝeglarstwa) oraz spędzania czasu na kąpielach
słonecznych i wędkowaniu.
146
Proponowane wycieczki i wędrówki po powiecie lubańskim to na przykład: „Szlakiem
Wygasłych Wulkanów” (ścieŜka pieszo–rowerowa, wytyczona na bazaltowej
Kamiennej Górze 2 km długości, wariant 4- i 7-kilometrowy do czynnego
kamieniołomu), „Szlakami Gór Izerskich”, „Po starym Lubaniu z przyrodą i historią
w plecaku”, „Śladami pomników przyrody oŜywionej i nieoŜywionej”, „Lubań – miasto
klonów” oraz wycieczki z przewodnikiem w ramach systemu ŁuŜyckiej Karty
Turystycznej.
W gminie Siekierczyn moŜe być uprawiana turystyka piesza i rowerowa, zwłaszcza
na odcinku niebieskiego szlaku turystycznego z Zawidowa przez teren gminy
(Rudzica, Siekierczyn, Wesołówka) do Lubania i dalej do Gryfowa.
Przez teren gminy Platerówka przebiega międzynarodowy szlak rowerowy z Görlitz
do Świeradowa-Zdroju.
W gminie Olszyna moŜna uprawiać turystykę rowerową, pieszą i wodną.
Istnieją szlaki turystyczne: niebieski (Gryfów – Olszyna – Lubań), czerwony
(Czerniawa Zdrój – Jezioro Złotnickie – Biedrzychowice) i Ŝółty (Lubomierz – Gryfów
– Leśna).
W Lubaniu moŜna uprawiać przede wszystkim turystykę pieszą i rowerową.
Szlaki turystyczne i rowerowe są oznakowane i przebiegają: z Zawidowa do Lubania
i dalej do Gryfowa (szlak niebieski) oraz w Lubaniu sprzed dworca kolejowego do
Leśnej, Pobiednej i przejścia granicznego na Stogu Izerskim (szlak zielony). W parku
na Kamiennej Górze zostały oznakowane i opisane dwie pieszo rowerowe ścieŜki
dydaktyczne: „Szlakiem wygasłych wulkanów” i „Szlakiem pomników przyrody
oŜywionej”.
Przez Gminę wiejską Lubań przebiegają dwa oznakowane szlaki turystyczne. Szlak
niebieski jest fragmentem szlaku Sulików – Siekierczyn – Lubań – Gryfów Śląski.
Odcinek znajdujący się na terenie gminy ma około 6 km długości i prowadzi od
Pisarzowic do Lubania, następnie podnóŜem Harcerskiej Góry lasami biegnie ku
granicy na północ od Jałowca. Drugi ze szlaków – zielony bierze początek i prowadzi
przez Kamienną Górę do Lubańskiego Lasu, gdzie wkracza na teren gminy wiejskiej
Lubań, długość szlaku na terenie gminy wynosi około 3,5 km i prowadzony jest przez
tereny leśne. Przez teren gminy wiejskiej Lubań przebiega równieŜ szlak
euroregionalny „Dolina Kwisy” przeznaczony dla rowerzystów. Jest to szlak
wyznaczony wzdłuŜ rzeki Kwisy i prowadzi między innymi przez Kościelnik,
Uniegoszcz, Radogoszcz oraz Nawojów Śląski.
Turyści odwiedzający Świeradów-Zdrój nastawiają się głównie na realizację turystyki
leczniczej, wypoczynkowej i biznesowej. Gmina posiada doskonałe warunki do
uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, narciarstwa zjazdowego, narciarstwa
biegowego, snowboardu i innych sportów zimowych, turystyki konnej, wędkarstwa.
Szczególnym impulsem dla rozwoju gminy jest zbudowana Kolej Gondolowa.
Obszar powiatu lubańskiego częściowo przynaleŜy do geograficznego makroregionu
Sudetów Zachodnich (obejmując m.in. zbudowane z granitów Góry Izerskie),
częściowo zaś do makroregionu Przedgórza Sudeckiego (którego fragmentem jest
Pogórze Izerskie zbudowane z piaskowców kredowych, wapieni i bazaltów).
Z urozmaiconą budową geologiczną terenu powiatu lubańskiego wiąŜe się
występowanie róŜnorodnych kopalin. Powiat ten jest terenem bogatym w złoŜa
kruszywa naturalnego (Ŝwiry, piaski, pospółka). Występują one przede wszystkim w
rzecznych osadach wypełniających dolinę rzeki Kwisy. Jest to kruszywo o wysokich
147
właściwościach uŜytkowych. Powiat naleŜy takŜe do znaczących producentów
wysoko jakościowego kamienia drogowego oraz budowlanego (w tym głównie
bazaltu). Natomiast wśród surowców dla ceramiki budowlanej na terenie powiatu
znajdują się wysokiej jakości iły trzeciorzędowe (rejon Olszyny i złoŜe „Słowiany” –
gmina wiejska Lubań).
Obszar powiatu lubańskiego prawie w całości leŜy w lewobrzeŜnym dorzeczu Odry.
Główną rzeką powiatu jest Kwisa. Wszystkie cieki wodne wraz z ich licznymi
dopływami mają cechy rzek górskich. Taki charakter cieków wodnych powoduje
bardzo nierównomierny w czasie przepływ wód. RównieŜ wody podziemne są mało
stabilne. Z uwagi na istotne (choć systematycznie malejące) zanieczyszczenie wód
powierzchniowych, podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę są zasoby wód
podziemnych. Na czwartorzędowym poziomie wodonośnym bazuje większość ujęć
wodnych zarówno komunalnych, indywidualnych jak i przemysłowych. Pozostałe
poziomy wodonośne stanowią w zasadzie lokalne źródła zaopatrzenia w wodę ze
względu na ograniczony obszar ich występowania.
Swoiste bogactwo powiatu lubańskiego stanowią zasoby podziemnych wód
leczniczych i mineralnych. Stwarzają one dodatkowe (poza korzystnymi warunkami
klimatycznymi) okoliczności sprzyjające rozwojowi lecznictwa uzdrowiskowego (rejon
Czerniawy Zdroju - szczawy wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowe Ŝelaziste,
wody radoczynne, rejon Świeradowa Zdroju - szczawy radoczynne i szczawy
wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowe Ŝelaziste, wody radoczynne oraz wody
termalne).
Globalne zasoby wodne pokrywają istniejące potrzeby ludności i gospodarki w tym
zakresie. JednakŜe ich nierównomierne rozłoŜenie w czasie i przestrzeni oraz
nieodpowiedni do potrzeb stan jakości wód, powodują trudności w zaopatrzeniu
w wodę niektórych części powiatu.
Wody powierzchniowe w powiecie lubańskim naraŜone są na stałe zagroŜenie
zanieczyszczeniami pochodzącymi z róŜnych źródeł. Głównymi źródłami
zanieczyszczającymi wody powierzchniowe są nie oczyszczane lub niedostatecznie
oczyszczane ścieki przemysłowe oraz komunalne. Ogólnie biorąc, ilości
odprowadzonych do wód powierzchniowych ścieków wykazują jednak tendencje
spadkowe m.in. w wyniku zakończenia w ostatnich latach wielu inwestycji
związanych z kanalizacją miast i wsi oraz budową wysokosprawnych oczyszczalni
ścieków.
Stąd teŜ m.in. w ostatnich latach obserwuje się niewielką, ale systematyczna,
poprawę wód rzeki Kwisa (zmniejsza się zanieczyszczenie substancjami
organicznymi, poprawia się stan sanitarny rzeki). Rzeka swymi parametrami fizyczno
chemicznymi i hydrobiologicznymi odpowiada obecnie wodom II klasy czystości
(w niektórych górnych odcinkach I klasie).
Na obszarze powiatu na rzece Kwisie znajdują się dwa sztuczne zbiorniki retencyjne:
Złotnicki i Leśniański. Zbiorniki te pełnią głównie funkcje rekreacyjne, energetyczne
i przeciwpowodziowe.
Jakość powietrza atmosferycznego na obszarze powiatu lubańskiego ulega
systematycznej poprawie. W latach 90-tych zarówno emisja pyłów, jak
i zanieczyszczeń gazowych wyraźnie się zmniejszyła, co jest efektem m.in.
podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza
atmosferycznego. Niemniej jednak nadal głównym źródłem zanieczyszczeń
atmosfery w tym rejonie są zakłady produkcyjne zlokalizowane w sąsiednich
powiatach (w tym w szczególności zgorzeleckim) oraz na terenie Niemiec i Czech
oraz gospodarstwa domowe.
148
ZróŜnicowanie warunków geologicznych, rzeźby i klimatu powoduje, Ŝe na terenie
powiatu lubańskiego wytworzyły się róŜnorodne gleby, z dominacją jednak gleb
niŜszych klas bonitacyjnych. Występują tu bowiem głównie gleby bielicowe oraz
brunatne. W dolinach Kwisy i jej dopływów występują zaś mady.
Gleby na terenie powiatu lubańskiego w duŜej mierze mają charakter kwaśny
naturalny zintensyfikowany przez rolnictwo i kwaśne opady atmosferyczne. Są
ponadto istotnie naraŜone na zanieczyszczenia pyłowe (w tym związane z metalami
cięŜkimi). Gleby w powiecie ulegają takŜe degradacji geomechanicznej. Dotyczy to
zwłaszcza tych rejonów, w których prowadzona jest eksploatacja kopalin.
Istotnym elementem środowiska przyrodniczego powiatu są takŜe znaczne tereny
leśne o róŜnej kondycji biologicznej. Powiat lubański naleŜy do rejonów województwa
dolnośląskiego o przeciętnym poziomie lesistości (ponad 23% ogólnej powierzchni
wobec 28,3% w skali województwa). Największy kompleks leśny połoŜony jest
w gminie Platerówka (o powierzchni ok. 1700 ha), a łączny obszar uŜytków leśnych
w powiecie przekracza 9800 ha. Drzewostan lasów składa się natomiast głównie
z drzew świerkowych i sosnowych, częściowo jest liściasty.
Stan zdrowotny drzewostanów od kilku lat utrzymuje się na niezadowalającym
poziomie. Niszczenie lasów przez pyły i gazy wywołuje dotkliwe skutki. Następuje
bowiem pogorszenie ich stanu sanitarnego (zmniejszenie odporności drzewostanów
na destrukcyjne działania szkodników i chorób drzew), obniŜenie ich produkcyjności,
a przede wszystkim wywołuje to ograniczenie wypełniania przez tereny leśne
istotnych funkcji pozaprodukcyjnych (w tym głównie rekreacyjno-wypoczynkowej).
Ograniczenie zasięgu i stopnia zagroŜenia ekologicznego lasów na terenie powiatu
lubańskiego będą z pewnością długotrwałym procesem, wymagającym przy tym
takŜe skutecznej współpracy międzynarodowej.
Lasy na terenie powiatu lubańskiego wypełniają, poza funkcjami produkcyjnymi,
równieŜ wiele istotnych zwłaszcza ze względów społecznych, funkcji ochronnych.
W strukturze funkcjonalnej lasów w tymŜe rejonie istotne miejsce zajmują lasy
chroniące inne komponenty środowiska przyrodniczego. Do grupy tej naleŜą
w szczególności lasy w sąsiedztwie uzdrowisk chroniące walory lecznicze klimatu
i surowców leczniczych (głównie zasobów wód mineralnych).
Istotnym elementem polityki ekologicznej jest naleŜyte postrzeganie konieczności
ochrony przyrody i krajobrazu. Podstawowymi formami ochrony przyrody na terenie
powiatu lubańskiego są: obszar chronionego krajobrazu Karkonosze-Góry Izerskie
oraz liczne pomniki przyrody. Postrzegana jest ponadto konieczność utworzenia
Leśniańsko-Złotnickiego Parku Krajobrazowego (o powierzchni niemal 4 tys. ha)
obejmującego środkową część biegu Kwisy.
1.12.2.
i dostępność komunikacyjnąa Ich aktualny stan, poziom jakości usług, oryginalność
149
Powiat lubański jest dobrze przygotowany na przyjęcie turystów. W ofercie pobytowej
znajduje się około 106 obiektów noclegowych i są to hotele, motele, pensjonaty,
domy wycieczkowe i ośrodki wypoczynkowe, uzdrowiskowe, gospodarstwa
agroturystyczne, pokoje gościnne i pola namiotowe, schronisko młodzieŜowe
i schronisko górskie. Ogółem we wszystkich obiektach przygotowano około 4400
miejsc noclegowych dla turystów ( w tym 542 w obiektach uzdrowiskowych).
Dominującą pozycję pod względem liczby obiektów noclegowych zajmuje Świeradów
Zdrój, gdzie skupia się 63,2 % całej bazy noclegowej z 75 % wszystkich miejsc
noclegowych w powiecie7. PoniŜsza tabela przedstawia obiekty noclegowe
w powiecie (ostatnia kolumna zawiera liczbę miejsc w obiekcie).
Tabela 14. Baza noclegowa w powiecie lubańskim
Miasto Świeradów-Zdrój, 61 podmiotów, 2786 miejsc noclegowych
1. Hotel Świeradów
Świeradów-Zdrój
Piłsudskiego 29
66
2. Agro Sport Lizak Halina i Jan Lizak
Świeradów-Zdrój
Sudecka(Czerniawa) 22
20
3. Averon
Świeradów-Zdrój
Źródlana 3a
16
4. Berliner
Świeradów-Zdrój
Piłsudskiego 8
120
5. Centrum Rehabilitacji „REHA”
Świeradów-Zdrój
Spadzista 1-3
60
6. Centrum Uzdrowiskowe „Ewa”
Świeradów-Zdrój
Spadzista (Czerniawa) 2
71
7. Czeszka i „Słowaczka”
Świeradów-Zdrój
Graniczna 5
116
8. Dębowy Dwór
Świeradów-Zdrój
Wczasowa 4
31
9. Dom Wczasowy „Magnolia II”
Świeradów-Zdrój
Stokowa 3
49
10. Dom Wczasowy „Magnolia III”
Świeradów-Zdrój
Wczasowa1
47
11. Dom Wczasowy „Magnolia”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 9
48
12. Dom Wczasowy „Na Stoku”
Świeradów-Zdrój
Leśna 14
26
13. Dom Wczasów Dziecięcych
Świeradów-Zdrój
Marii Skłodowskiej-Curie 4
140
14. Dom Wypoczynkowy „Kaja”
Świeradów-Zdrój
Piłsudskiego 2-4
68
15. Dom Wypoczynkowy „Piwowar”
16. Dom Wypoczynkowy „Pod
Wyciągiem”
Świeradów-Zdrój
Bronka Czecha 3a
26
Świeradów-Zdrój
Leśna 2
110
17. Flins
Świeradów-Zdrój
Piastowska 5
28
18. Izery
Świeradów-Zdrój
Orłowice 21
60
19. Hotel „Kryształ” *
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 60
45
20. Hotel „Kwisa” **
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 8
45
21. Hotel „Malachit” **
Świeradów-Zdrój
Kościuszki 1
195
22. Hotel „Pod Jeleniem” *
Świeradów-Zdrój
NadbrzeŜna 5
86
7
72 % bez obiektów uzdrowiskowych
150
23. Hotel „Tewa” **
Świeradów-Zdrój
Górska 12
48
24. Hotel Leśny Gród **
Świeradów-Zdrój
Gajowa 2
56
25. Hotel Narcyz*
Świeradów-Zdrój
Sienkiewicza 14
48
26. Izerska Chata
Świeradów-Zdrój
Źródlana 2
10
27. Izery
Świeradów-Zdrój
Długa 10
92
28. Joanna Szczerbowicz – „Wysoka”
Świeradów-Zdrój
29. Leo
Świeradów-Zdrój
Sudecka 23
Orzeszkowej(Czerniawa)
8
183
30. Leo-Wiktoria
Świeradów-Zdrój
B. Prusa
40
31. Malwa
32. Małgorzata i Władysław Jusza
„Agro-Tur”
Świeradów-Zdrój
Bronka Czecha 2
32
Świeradów-Zdrój
Starowiejska 1
16
33. Maria Luiza
Świeradów-Zdrój
Młodych Techników 3
26
34. Marzenie
Świeradów-Zdrój
Asnyka 10
24
35. Nad Strumykiem
Świeradów-Zdrój
Strumykowa 4
51
36. Ośrodek Wczasowy „Relax”
Świeradów-Zdrój
Grunwaldzka 17
41
37. Ośrodek Wypoczynkowy „Alma”
Świeradów-Zdrój
Budowlanych 4
40
38. Ośrodek Wypoczynkowy „Alma” II
Świeradów-Zdrój
Sudecka 22
40
39. Ośrodek Wypoczynkowy „Beatka”
Świeradów-Zdrój
Budowlanych 6
48
40. Pałacyk Hotelik
Świeradów-Zdrój
Piastowska 9
33
41. Park – Hotel **
Świeradów-Zdrój
Orzeszkowej 2
98
42. Pensjonat „Arka” **
Świeradów-Zdrój
ul. Willowa 6
20
43. Pensjonat „Eldorado” **
Świeradów-Zdrój
Piastowska 1
18
44. Pensjonat „Fortuna” **
Świeradów-Zdrój
Kościelna 4
95
45. Pensjonat „Mimoza” **
Świeradów-Zdrój
Leśna 2
37
46. Pokoje gościnne Anna Gawryluk
47. Pokoje gościnne Bogusława
Bronicka
Świeradów-Zdrój
Strumykowa 2
8
Świeradów-Zdrój
Piastowska 6
12
48. Pokoje gościnne Czesław Wneta
Świeradów-Zdrój
Piastowska 8
6
49. Pokoje gościnne Danuta Szmyrka
Świeradów-Zdrój
10
50. Pokoje gościnne ElŜbieta Marszałek
Świeradów-Zdrój
Krótka 1a
7
51. Pokoje gościnne Halina Gajak
Świeradów-Zdrój
Willowa 3
6
52. Pokoje gościnne Iwona Wojsa
Świeradów-Zdrój
E. Orzeszkowej 1/1
4
53. Pokoje gościnne Leszek Cieniński
Świeradów-Zdrój
Nad Basenem 7
11
54. Pokoje gościnne Lucyna Jurkiewicz
Świeradów-Zdrój
Sienkiewicza 12
8
55. Pokoje gościnne Marian Haka
Świeradów-Zdrój
9
151
56. Pokoje gościnne Mikołaj
Dzierewianko
57. Pokoje gościnne Ryszard
Marcinkowski
Świeradów-Zdrój
Krótka 5
7
Świeradów-Zdrój
Willowa 4
4
58. Schronisko „Chatka Górzystów”
Świeradów-Zdrój
Hala Izerska 1
16
59. Schronisko „Na Stogu Izerskim”
Świeradów-Zdrój
Stóg Izerski
73
60. Szach – Mat
Świeradów-Zdrój
Słoneczna 2
16
61. Anna Drozd
Czerniawa
Rolnicza 9
10 + 10
Miasto i Gmina Leśna 21 obiektów , 574 miejsca noclegowe bez danych z 1 obiektu
62. Czerwony Dom
63. „Pod Topolami” Franciszka
Gawkowska
64. Gospodarstwo Agroturystyczne „ Na
Starej Skibie”
65. Gościnny Dom Przysłupowy
„EDUCARE” Dagmar, Ursula Muller
66. Gospodarstwo Agroturystyczne „U
Wioli” Wioletta i Ryszard Sosnowscy
67. „Gościniec u Buckich” Sudeckie
Jerzy Bucki
68. Andrzej Chudziński, Katarzyna
Wójtowicz „Farma pod Wulkanem”
69. Andrzej Szeremet „Lulandia”
70. Gospodarstwo Eko-Agroturystyczne
„Bikówka” Justyna i Dariusz Bik
71. Hotel “Leliwa”
72. Gospodarstwo Agroturystyczne
„Alchemik”
73. Monika Fijałkowska-Mokosa
74. Gospodarstwo agroturystyczne
Krzysztof Rozenbajger
75. Ośrodek Szkoleniowo –
Wypoczynkowy „Zamek Czocha”
76. Ośrodek Szkoleniowo –
Wypoczynkowy „Złoty Sen”
Pobiedna
Wolimierz 133
8
Pobiedna
Podgórna 23
6
Pobiedna
Wolimierz 50
15
Pobiedna
Wolimierz 155
22
Pobiedna
Wolimierz 4
10
Leśna
Stankowice-Sucha 11
30
Leśna
Miłoszów 43
14
Leśna
Grabiszyce Górne 23
6
Leśna
Świecie 92
10
Leśna
Rynek 8
40
Leśna
Wolimierz 129
20
Leśna
Stankowice 54
6
Leśna
Stankowice – Sucha
111
Leśna
100
77. Ośrodek Wczasowy „Baworowa”
78. Pensjonat Agroturystyczny
„MOGADOR” Ewa Nowicka
Leśna
Baworowo 100
140
Leśna
Szyszkowa 88
10
79. Ilona Cichoń
Leśna
Złoty Potok 21
4
80. Zygmunt Mularczyk „Eguus”
81. Gospodarstwo Agroturystyczne
„HUSKY FARM”
82. Gospodarstwo Agroturystyczne „Na
Wzgórzu” Magdalena Kuźniarz
Leśna
Zacisze 30
Leśna
Wolimierz 51
20
Leśna
Wolimierz 191
12
Gmina i Miasto Olszyna, 10 obiektów , 356 miejsc noclegowych bez danych z 3 obiektów
ElŜbieta Wencel
Biedrzychowice
Biedrzychowice 154
8
84. Hotel „Nad Jeziorem”
152
Biedrzychowice
Karłowice 1
12
85. Ośrodek Wypoczynkowy „Rajsko”
86. Ośrodek Wypoczynkowy
Politechniki Wrocławskiej „Rajsko”
Biedrzychowice
BoŜkowice
100
Biedrzychowice
Zapusta
98
87. Dariusz CzyŜewski „Rancz Joshi”
Olszyna
Olszyna Dolna 60
88. Eugeniusz Tołwiński
Olszyna
Olszyna Dolna 14
89. Hotel „Zaułek”
Olszyna
Wolności 36
90. Krystyna i Józef Wiśniewscy
Olszyna
Krzewie Małe 22
91. Kwatery prywatne
92. Ośrodek Rekreacyjno –
Wypoczynkowy „TRAMP”
Olszyna
śymierskiego 6
Olszyna
Karłowice
Miasto Lubań
20
6
112
5 obiektów, 116 miejsc noclegowych
93. Kwatery prywatne
Lubań
Sikorskiego 11
5
94. Bursa Szkolna
Lubań
Bankowa 7
42
95. Motel „ŁuŜycki”**
96. Pokoje Gościnne Urzędu Miasta
Lubań
Lubań
Zgorzelecka 51
35
Lubań
Mickiewicza 6
21
97. Pokoje gościnne w Lubaniu
Lubań
Spółdzielcza 12
18
Gmina Lubań
3 obiekty, 34 miejsca noclegowe
„Krystyna”
Lubań
Nawojów ŁuŜycki 30
10
99. „Agroturystyka „Ponde Rosa”
Lubań
Jałowiec 53
20
100.
Lubań
Uniegoszcz 53
4
Motel „Eureka”
Uzdrowiska, sanatoria, szpitale uzdrowiskowe
Miasto Świeradów-Zdrój
1.
2.
3.
4.
5.
Dom Zdrojowy
Świeradów-Zdrój
Sanatorium „Słoneczko”
Świeradów-Zdrój
Sanatorium „Willa Gracja”
Świeradów-Zdrój
Szpital uzdrowiskowy „Wacław”
Świeradów-Zdrój
Centrum Rehabilitacji i Reumatologii
„Goplana”
Świeradów-Zdrój
6. Dom Zdrojowy (Czerniawa-Zdrój)
Czerniawa-Zdrój
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów JST
Konstytucji 3 Maja 1
B.Prusa 4
Ul. Parkowa 3
Sienkiewicza 13
212
43
43
75
Piłsudskiego 16
Sanatoryjna 48
84
85
elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie planowania
intensyfikacji ruchu turystycznego jest bardzo waŜne. Dobry standard i smaczne
menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów
i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być takŜe kolejnym powodem
przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku.
Dokładne omówienie obiektów gastronomicznych przedstawia poniŜsza tabela.
153
Tabela 15. Baza gastronomiczna w powiecie lubańskim
Miasto Świeradów-Zdrój, 21 lokali gastronomicznych
1. Bar „Grota”
Świeradów-Zdrój
Sanatoryjna 36a
2. Bar „Izerska Chata”
Świeradów-Zdrój
Źródlana 2
3. Bar „Kupiecki”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 4
4. Bar „ŚnieŜynka”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 19
5. Bar „U BoŜeny”
Świeradów-Zdrój
11 Listopada 14
6. Bar Tadeusz Aficki
7. Cafe – bar „Klekowski” – czynny
sezonowo
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 1
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 6a
8. Cafe „Monika”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 11
9. Cukiernia
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 12
10. Kawiarnia „Aqua Cafe”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 12
11. Kawiarnia „Arnika”
Świeradów-Zdrój
Piastowska 3
12. Kawiarnia „Cafe 154e 154e”
Świeradów-Zdrój
Dom Zdrojowy
13. Kawiarnia „Czeszka”
Świeradów-Zdrój
Graniczna 5
14. Kawiarnia „Jankowiecki”
Świeradów-Zdrój
Sienkiewicza 6a
15. Kawiarnia „Malachit”
Świeradów-Zdrój
Kościuszki 1
16. Kawiarnia „Pałacyk”
Świeradów-Zdrój
Piastowska 9
17. Kawiarnia „Zdrojowa”
Świeradów-Zdrój
Dom Zdrojowy
18. Lodziarnia tarasowa „Jabłuszko”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 6a
19. Piwnica pod Orłem
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 4
20. Restauracja „Eldorado”
Świeradów-Zdrój
Piastowska 1
21. Restauracja „Fortuna”
Świeradów-Zdrój
Kościelna 4
22. Restauracja „Kryształ”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 22
23. Restauracja „Kwisa”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 8
24. Restauracja „Leśny Gród”
Świeradów-Zdrój
Gajowa 2
25. Restauracja „Magnolia”
Świeradów-Zdrój
Zdrojowa 9
26. Restauracja „Malachit”
Świeradów-Zdrój
Kościuszki 1
27. Restauracja „Park – Hotel”
Świeradów-Zdrój
Orzeszkowej 2
28. Restauracja „Pod Jeleniem”
Świeradów-Zdrój
NadbrzeŜna 5
29. PUB „Biesiada”
Świeradów-Zdrój
Górska17
Miasto i Gmina Leśna, 17 lokali gastronomicznych
30. Bar – Pizzeria „Toscana” Dariusz
Twardowski
Leśna
Rynek 9
31. Bar „Piekiełko” Dorota Bielecka
Leśna
Kochanowskiego 16
154
32. Bar „Top” Anna Konarska
Leśna
Grabiszyce Górne 1
33. Bar „Zacisze” Roman Kaźmierczak
Leśna
Sienkiewicza 36
34. Bar Bogusław Wiszniewski
Leśna
Kościelniki Górne 2
35. Bar Tomasz Ryszko
36. Bar Uniwersalny „Relax”Zbigniew
Badko
Leśna
śeromskiego 9A
Leśna
Rynek 16
37. Kawiarnia – Ośrodek „Złoty Sen”
38. Kawiarnia „Viktor”Katarzyna
Jaworska
39. Kawiarnia „Zamek Czocha”Anna
Konarska
40. Klubo – Kawiarnia „Świcianka”
Lucyna Lewandowska
Leśna
Leśna
Rynek 8
Leśna
Stankowice-Sucha 2
Leśna
Świecie 196
41. Mini Bar Janina Bucka
42. Pawilon Gastronomiczny Henryk
Dudziński
Leśna
Czocha
Leśna
Miłoszów 17
43. Restauracja „Leliwa”
Leśna
Rynek 8
44. Restauracja „Magic”
Leśna
Miłoszów 5
45. Restauracja Zamek Czocha
46. Zamek Czocha „Bar” Anna
Konarska
Leśna
Stankowice-Sucha 2
Leśna
Stankowice-Sucha 2
Miasto Lubań, 34 lokale gastronomiczne
47. Alibi
Lubań
Sikorskiego 5
48. Pijalnia Piwa
Lubań
Górnicza 13
49. Dyskoteka „VICTOR 2”
Lubań
Rybacka 25a
50. Inter – Cafe
Lubań
RóŜana 2
51. Lokal gastronomiczny „Viking”
Lubań
Szkolna 2
52. Pub „Jaskinia”
Lubań
Bracka 16/1
53. Restauracja „Wabia”
54. Lokal gastronomiczno – handlowy
„Pod Dębem”
Lubań
Kościuszki 25
Lubań
Izerska 7
55. Caffe Bar
Lubań
Spółdzielcza 14
56. Lokal gastronomiczny „Piwnica”
Lubań
Bracka 4
57. Lokal gastronomiczny „Studnia”
Lubań
Bracka 7a
58. Restauracja „Zanubia”
Lubań
Armii Krajowej 30
59. Pizzeria „Vezuvio”
Lubań
Dąbrowskiego 25a
60. Pub „Iron Horse”
Lubań
Izerska 7
61. Restauracja „Barkarola”
Lubań
Izerska 8
62. Restauracja „Dolomity”
Lubań
Rybacka 25
63. Restauracja „Słoneczna”
Lubań
7 Dywizji 6
155
64. Restauracja przy Motelu „ŁuŜyckim”
Lubań
Zgorzelecka 51
65. Restauracja grecka „Takis”
66. Restauracja w Kamieniczce i Bar
Ratuszowy
Lubań
Jeleniogórska 4
Lubań
Rynek 13
67. Kawiarnia „Siódme Niebo ”
68. Przedsiębiorstwo handlowogastronomiczne „Faraon”
69. Lokal gastronomiczny przy Stacji
Paliw
Lubań
Rynek-Sukiennice 25
Lubań
RóŜana 2
Lubań
Jeleniogórska 14
70. Restauracja „Hotel Zaułek”
Lubań
Dworcowa 36
71. Lokal gastronomiczny „BARTEK”
Lubań
Dworcowa 16
72. Karczma Piwna
Lubań
Włókiennicza 6
73. Lokal gastronomiczny „Aran”
Lubań
Słowackiego 10
74. „Cafe Parnas”- Bar
Lubań
Łączna 5
75. Mała Gastronomia
Lubań
Grunwaldzka 8
76. Restauracja „Bawaria”
Lubań
Dąbrowskiego 2
77. Pijalnia Piwa Iga Sasiela
Lubań
Zawidowska
78. Punkt gastronomiczny
Lubań
Rynek 7-8
79. Punkt Małej Gastronomii
Lubań
Spółdzielcza 15
80. Gastro- Manhattan
Lubań
śymierskiego 2
Gmina Lubań, 1 lokal gastronomiczny
81. Bar „Eureka”
Lubań
Uniegoszcz 53
Gmina Olszyna, 11 lokali gastronomicznych
82. Bar Gastronomiczny – SmaŜalnia Ryb
Biedrzychowice
BoŜkowice
Biedrzychowice
BoŜkowice
84. Bar „Cezar”
Olszyna
Wolności 9
85. Bar „Zagłoba”
Olszyna
Biedrzychowice 76
86. Bar Gastronomiczny
Olszyna
Wolności 30a
87. Bar Gastronomiczny „Lido”
Olszyna
Wolności 55
88. Kawiarnia
Olszyna
Wolności 38
Olszyna
Wolności 102
90. Mała Gastronomia „Łasuch”
Olszyna
Legnicka
91. Mała Gastronomia „Sajgon”
Olszyna
Legnicka 48
92. P&M Bar Gastronomiczny
Olszyna
Wolności 1
Gmina Siekierczyn, 1 lokal gastronomiczny
Lubań
93. Kawiarnia „Aga”
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów JST
156
Zaręba, ul. Słowackiego 31
uzupełniana jest infrastrukturą ogólną (paraturystyczną). WyróŜnia się: środki
komunikacji danego obszaru turystycznego, urzędy administracyjno-usługowe,
kulturalne, socjalne. Głównym zadaniem urządzeń infrastruktury paraturystycznej jest
obsługa stałych mieszkańców danego regionu, a turyści są jedynie pewną częścią
uŜytkowników.
Baza sportowo – rekreacyjna stanowi bardzo istotny element zagospodarowania
turystycznego powiatu lubańskiego. Składają się na nią:
• Kolej Gondolowa w Świeradowie - Zdroju
− baseny otwarte (Świeradów Zdrój, Leśna, Lubań – wymaga remontu),
− kąpielisko (Siekierczyn),
− baseny kryte (Świeradów Zdrój, Lubań),
− stadiony (Lubań, Świeradów Zdrój, Leśna, Olszyna, Platerówka, Zaręba),
− hale sportowe (Lubań, Leśna, Włosień) ,
− korty tenisowe (Lubań, Świeradów Zdrój),
− place zabaw,
− boiska,
− sale gimnastyczne,
− kręgielnia automatyczna (Świeradów Zdrój, Karłowice),
− tor saneczkowy (Świeradów Zdrój),
− wyciągi narciarskie (Świeradów Zdrój),
− trasa slalomowa dla kajaków na Kwisie (Leśna),
− amfiteatr (Lubań, Olszyna),
− tor motocrossowy (Olszyna),
− strzelnica małokalibrowa (Lubań),
− ośrodek jazdy konnej (Zacisze, Lubań),
− wypoŜyczalnie sprzętu wodnego (Leśna, Karłowice, BoŜkowice),
− baza miejskich i gminnych ośrodków kultury, sportu i rekreacji (Lubań - miasto
i gmina, Leśna, Olszyna, Zaręba, Siekierczyn).
Działające w powiecie lubańskim ośrodki wypoczynkowe nad jeziorami Leśniańskim
i Złotnickim posiadają wypoŜyczalnie sprzętu wodnego, głównie kajaków, rowerów
wodnych, łodzi Ŝaglowych, łodzi wiosłowych. W Świeradowie Zdroju działają
wypoŜyczalnie sprzętu narciarskiego.
Domy i ośrodki kultury są instytucjami, które prowadzą swoją działalność juŜ dla
najmłodszych mieszkańców powiatu lubańskiego. Na terenie powiatu działa
6 domów i ośrodków kultury:
1) Miejski Dom Kultury w Lubaniu
2) Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Lubaniu
3) MłodzieŜowy Dom Kultury w Lubaniu
4) Ośrodek Kultury i Sportu w Leśnej
5) Gminny Ośrodek Kultury w Olszynie
6) Dom Kultury w Siekierczynie
7) Osiedlowy Dom Kultury w Zarębie
Istotną rolę w upowszechnianiu kultury przypisać naleŜy bibliotekom publicznym. Na
terenie powiatu lubańskiego istnieją 2 kina dysponujące 669 miejscami. Kino
"Wawel" w Lubaniu jest przystosowane do projekcji filmów w stereofonicznej wersji
dźwiękowej. Kino to posiada 459 miejsc na widowni i naleŜy do Przedsiębiorstwa
„Odra–Film” będącego własnością samorządu wojewódzkiego. Kino w Leśnej
157
powstałe w 1999 r. liczy ponad 200 miejsc na widowni. WaŜną rolę w kulturze
powiatu pełnią muzea. Muzeum Regionalne w Lubaniu posiada zbiory dotyczące
historii osadnictwa wojskowego i historii tego regionu. Od kilku lat działa teŜ Sala
Tortur i Muzeum Przedzamcza Zamku Czocha Ponadto w gminie Platerówka działa
Izba Pamięci E. Plater.
Czynnikiem integracji przestrzennej o znaczącej sile oddziaływania jest sieć
komunikacyjna obejmująca połączenia i powiązania zarówno kolejowe, jak
i drogowe. Węzłem transportowym o subregionalnym znaczeniu jest miasto Lubań.
Tutaj bowiem mamy do czynienia z przemieszczaniem osób i towarów zarówno na
zewnątrz, jaki do wewnątrz miasta.
1.12.2.4.1.
Transport drogowy natomiast wykorzystuje sieć dróg o róŜnym znaczeniu
i parametrach technicznych. Układ drogowy tego subregionu powstawał stopniowo
w miarę narastania potrzeb, uwarunkowanych względami gospodarczymi
i społecznymi róŜnych okresów.
Podstawową sieć drogową powiatu stanowią:
a) odcinek drogi krajowej:
- nr 30 Zgorzelec-Lubań-Gryfów Śl.-Pasiecznik,
b) oś komunikacyjna powiatu:
- Miłoszów-Leśna-Lubań-Godzieszów-Węgliniec (składająca się z drogi powiatowej
nr 12367 Miłoszów-Leśna i dwóch dróg wojewódzkich: nr 296 WęgliniecGodzieszów-Lubań oraz nr 393 Lubań-Leśna)
c) sieć drogową powiatu lubańskiego uzupełniają:
- drogi wojewódzkie o łącznej długości 85,5 km,
- drogi powiatowe o łącznej długości 182,2 km (w tym zamiejskie 166,5 km
i w granicach administracyjnych miast 15,7 km ),
- oraz drogi gminne o łącznej długości 305 km (w tym zamiejskie 208 km
i w granicach administracyjnych miast 97 km ).
Na obszarze powiatu zlokalizowane są dwa przejścia graniczne z Republiką Czeską,
a mianowicie: Czerniawa Zdrój / Nove Mesto pod Smrkem (drogowe, autobusowe)
oraz Miłoszów (gmina Leśna) / Srbska (piesze i rowerowe od niedawna drogowe).
Ponadto sezonowo funkcjonuje turystyczne przejście górskie na Smreku.
Potrzeby
lokalnych
przemieszczeń
przestrzennych
ludności
zaspokaja
Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej - spółka z o.o. w Lubaniu. Zapewnia
ono
sieć
powiązań
autobusowych
między
poszczególnymi
gminami
i miejscowościami powiatu oraz powiązania zewnętrzne (Wrocław, Zgorzelec,
Bolesławiec, Jelenia Góra i inne miasta). W powiecie lubańskim istnieje równieŜ
indywidualny transport osobowego. PodaŜ usług publicznych przewoźników osób,
tworzy zatem dobre warunki do duŜej ruchliwości przestrzennej mieszkańców gmin,
motywowanych wahadłowymi dojazdami do pracy, nauki czy handlu oraz w celach
konsumpcyjnych.
Ogólnie biorąc, rozwinięta sieć komunikacyjna oraz węzłowe połoŜenie Lubania,
stwarzają dogodne warunki do rozwoju silnych międzygminnych powiązań
gospodarczych, społecznych oraz instytucjonalnych.
158
1.12.2.4.2.
Przez teren powiatu lubańskiego przebiegają obecnie dwie linie kolejowe,
a mianowicie: linia 252 – Lubań – Zgorzelec – Görlitz oraz linia 255 – Jelenia Góra –
Lubań – Węgliniec. Warto nadmienić, iŜ jeszcze kilka lat temu Świeradów Zdrój
posiadał bezpośrednie połączenia kolejowe z Gryfowem Śląskim (przez Mirsk).
Lubań natomiast posiadał takowe połączenie takŜe z Leśną.
PKP nie jest zainteresowana uruchamianiem połączeń lokalnych, a nierentowne linie
lokalne są zawieszane i likwidowane : Lubań – Leśna, które funkcjonuje tylko jako
linia transportowa i Mirsk - Świeradów Nadleśnictwo).
W opracowaniu jest koncepcja programowa uruchomienia regionalnej komunikacji
pasaŜerskiej: Dolnośląska Kolej Dojazdowa, Dolnośląska Kolej Lokalna, Kolej
Izerska.
Dostępność kolejowego transportu osobowego na terenie powiatu lubańskiego
warunkowana jest rozmieszczeniem punktów przystankowych. Aktualnie dotyczy ona
jedynie czterech miejscowości powiatu, a mianowicie Lubania, Olszyny, Włosienia
(gmina Platerówka) oraz Zaręby (gmina Siekierczyn). Mimo relatywnie niewielkich
odległości dzielących te miejscowości liczba połączeń kolejowych jest mała. Lubań
posiada obecnie takŜe bezpośrednie połączenia kolejowe ze Szczecinem i Zieloną
Górą, lecz od kilku lat pozbawiony został bezpośrednich połączeń
międzynarodowych.
Lokalny transport kolejowy coraz silniej wypierany jest przez transport drogowy, jako
bardziej elastyczny przestrzennie i konkurencyjny w rachunku kosztów. Sądzić
jednak moŜna, Ŝe znaczący dla mieszkańców powiatu kolejowy transport osobowy
utrzyma się nadal na liniach PKP relacji Jelenia Góra - Lubań - Węgliniec oraz relacji
Lubań - Zgorzelec.
1.12.2.4.3.
W powiecie nie istnieje cywilna infrastruktura lotnicza oraz wodna umoŜliwiająca
przewóz osobowy i towarowy. Mieszkańcy powiatu mogą korzystać z najbliŜszych
międzynarodowych portów lotniczych znajdujących się we Wrocławiu, Dreźnie oraz
Pradze
1.12.3.
mieszkańców),
- intensywności ruchu turystycznego według Schneidera (relacja korzystających z
noclegów do liczby stałych mieszkańców),
159
noclegowych).
Wskaźniki dla powiatu lubańskiego z roku 2007 przedstawiają się następująco:
Ruch turystyczny w powiecie lubańskim odbywa się zarówno w okresie zimowym jak
i letnim. W powiecie istnieje infrastruktura turystyczna sprzyjająca uprawianiu
turystyki kwalifikowanej przez cały rok.
Przyjazdy do regionu charakteryzują się typowo w celach rekreacyjno-turystycznokulturalnych. Odwiedzający przybywają na obszar powiatu nie tylko w celach
korzystania z tras wędrówkowych, rowerowych czy teŜ narciarskich. Znanym w całym
kraju a takŜe poza nim z walorów uzdrowiskowych jest Świeradów Zdrój, który
zapewnia bogatą ofertę turystyczną począwszy od wypoczynku, wędrówek,
wycieczek rowerowych, aŜ po sporty zimowe. Magnesem jest takŜe Zamek Czocha
w gminie Leśna. To właśnie w tych miejscowościach odnotowuje się najwięcej
z całego powiatu przyjazdów turystów.
Te właśnie walory sprawiają, Ŝe do regionu przybywają licznie całe rodziny oraz
grypy zorganizowane i indywidualni turyści. Najczęściej korzystający z pensjonatów
i uzdrowisk, przyjeŜdŜający transportem prywatnym lub publicznym.
Powiat lubański jest dobrze postrzegany. Walory krajobrazowe, kulturowe oraz
historyczne przyciągają licznie turystów nie tylko z Polski ale równieŜ spoza jej
granic. JednakŜe niektóre gminy pozostają w cieniu. Mimo posiadających walorów
turystycznych pięknych zabytków i ciekawych miejsc, brakuje im promocji oraz
rozwiniętej infrastruktury turystycznej, która przyciągnęłaby liczniejsze grono
turystów. Jak dotąd Leśna oraz Świeradów Zdrój to miejscowości znane w całej
Polsce oraz poza granicami kraju. Swoje ofertę pobytową poprawia teŜ Lubań.
społeczeństwa.
160
Istotnym czynnikiem, który wpływa na wybór określonej formy rozrywki, jest wiek. Ze
względu, iŜ do powiatu naleŜy gmina Świeradów Zdrój, która posiada status
uzdrowiska, w powiecie przewaŜają osoby starsze, które korzystają właśnie
z walorów uzdrowiskowych. JednakŜe do miejscowych hoteli, pensjonatów i innych
obiektów noclegowych w sezonie przybywają ludzie młodzi celem uprawiania
sportów, a takŜe uczestniczeniu w organizowanych imprezach na terenie gmin
całego powiatu lubańskiego.
WNIOSKI:
• Na terenie powiatu występują liczne atrakcyjne miejsca sprzyjające turystyce
pobytowej jak równieŜ rekreacyjnej,
• Ukształtowanie terenu i przygotowane trasy sprzyjają wędrówkom pieszym
i wycieczkom rowerowym,
• Liczne zabytki sakralne i świeckie świadczą o bogatej historii powiatu,
• Organizowane imprezy na terenie powiatu posiadają rangę regionalną,
krajową oraz międzynarodową, co sprzyja rozwojowi turystyki,
• NaleŜące do powiatu miasto Świeradów-Zdrój jest bardzo znanym ośrodkiem
turystycznym, w którym ruch turystyczny odbywa się przez cały rok,
• Baza gastronomiczna, a przede wszystkim baza noclegowa jest na wysokim
poziomie,
• Elementem wpływającym na rozwój turystyczny jest bogata baza
uzupełniająca.
• Dogodne połączenia komunikacyjne i kolejowe sprzyjają rozwojowi
turystycznemu w powiecie.
161
1.13.
Powiat Lwówecki
1.13.1.
województwa
regionu
–
ogólna
charakterystyka
na
tle
Powiat lwówecki leŜy w południowo-zachodniej części Dolnego Śląska pomiędzy
Doliną Bobru i Doliną Kwisy i obejmuje fragmenty Pogórza Kaczawskiego, Pogórza
Izerskiego oraz Gór Kaczawskich i Gór Izerskich. Graniczy z powiatami:
bolesławieckim, lubańskim, jeleniogórskim i złotoryjskim, a takŜe w części
południowej z Czechami.
Rysunek 5. PołoŜenie powiatu lwóweckiego
Źródło: Internet
Powiat jest zróŜnicowany krajobrazowo. Znajdujące się tu budowle prezentują spore
zróŜnicowanie architektoniczne.
Na terenie powiatu znajdują się dwa znaczące ośrodki miejskie (Lwówek Śląski,
Gryfów Śląski), posiadające podobny potencjał ludnościowy i społeczny oraz
odgrywające podobną rolę w Ŝyciu społeczności lokalnej. Natomiast pozostałe trzy
miasta (Wleń, Mirsk, Lubomierz) w stosunku do większych powiatowych miast
posiadają znacznie mniejsze moŜliwości. W skład powiatu lwóweckiego wchodzi
5 gmin. Powiat zajmuje 710 km2 i pod tym względem naleŜy do grona powiatów
średnich.
1.13.1.2.1.
162
fizycznych i psychicznych. Dzięki swoim walorom jakie oferują gminy wchodzące
w skład powiatu, odpoczynek w powiecie lwóweckim to dobre miejsce na odnowę sił
witalnych. Infrastruktura turystyczna dysponująca szeroką ofertą usług
wypoczynkowych, noclegowych, gastronomicznych, a takŜe całe otoczenie:
środowisko, klimat sprzyja regeneracji fizycznej i psychicznej.
1.13.1.2.2.
Zasoby kultury materialnej naleŜy ocenić jako liczne i posiadające duŜe wartości.
W granicach powiatu lwóweckiego znajduje się wiele zabytkowych obiektów
architektury. Do najwaŜniejszych i cenniejszych naleŜą:
W Lwówku Śląskim:
− gotycko-renesansowy ratusz z XVI wieku,
− kościół i klasztor Franciszkanów datujący swoje powstanie na XIII wiek,
a następnie rozbudowywany i przebudowywany w XV i XVI wieku,
− późnogotycki kościół parafialny,
− obronne mury miejskie z basztami, wieŜami mieszkalnymi i bramami z XII –
XVI wieku,
− kamienice mieszkalne budowane na przestrzeni XVI i XVIII wieku.
W Gryfowie Śląskim:
− późnobarokowy ratusz z XVII wieku,
− późnogotycki kościół parafialny,
− kamienice mieszczańskie wokół rynku z XVI do XVII wieku,
− kamienice barokowe.
W Lubomierzu:
− opactwo benedyktyńskie załoŜone w XIII wieku,
− późnobarokowy kościół i klasztor z XV – XVII wieku,
− kamienice mieszczańskie z XVI i XVII wieku.
We Wleniu:
− wczesnośredniowieczny zamek.
Ponadto duŜą wartość mają zapory i budowle na Bobrze (w tym elektrownie).
W wielu innych miejscowościach, mimo braku zabytkowych obiektów
architektonicznych o bezcennej wartości, spotkać moŜna przykłady dawnej
świetności, ciekawych rozwiązań urbanistycznych, załoŜeń pałacowych czy
parkowych, a takŜe architektury zagrodowej.
Powiat posiada znaczące walory przyrodniczo-krajobrazowe. Bez przesady moŜna
stwierdzić, iŜ pod tym względem jego atrakcyjność jest duŜa. Najbardziej widoczne
jest to wzdłuŜ Doliny Bobru, gdzie w 1989 roku utworzono Park Krajobrazowy,
obejmujący wraz ze strefą ochronną całą gminę Wleń, część gminy Lubomierz,
część gminy i miasta Lwówek Śląski. Na terenie powiatu znajdują się dwa rezerwaty
przyrody:
− „Torfowisko Izerskie”,
− „Góra Zamkowa nad Wleniem” z ruinami średniowiecznego zamku.
Wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe powiatu praktycznie nie są wykorzystane
dla celów rozwojowych, głównie dlatego, Ŝe tereny te są ubogie w infrastrukturę
turystyczną.
163
1.13.1.2.3.
Za walory turystyczne specjalistyczne uznaje się uznaje się cechy środowiska
przyrodniczego, w oparciu o które moŜliwe jest uprawianie róŜnych form turystyki
kwalifikowanej aktywnej a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych
warunków klimatycznych. Dokładne przedstawiane tychŜe walorów zostało
omówione w rozdziałach dotyczących poszczególnych gmin.
W związku z tym, iŜ kaŜda z pięciu gmin powiatu lwóweckiego została opisana
w niniejszym projekcie, równieŜ stan środowiska naturalnego został dokładnie
omówiony w poszczególnych gminach.
1.13.2.
i dostępność komunikacyjnau. Ich aktualny stan, poziom jakości sług, oryginalność
Baza noclegowa
to
jeden z podstawowych elementów zagospodarowania
turystycznego, w skład którego wchodzą róŜnego rodzaju obiekty noclegowe
i urządzenia towarzyszące, pozwalające turystom na przebywanie poza miejscem
stałego zamieszkania w warunkach zbliŜonych do ich stałych upodobań. Charakter
i struktura bazy noclegowej w znacznym stopniu zaleŜą od uwarunkowań
przyrodniczych oraz społeczno-ekonomicznych.
Istniejąca w regionie baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania
turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze.
Według danych z 2007 roku w powiecie lwóweckim zanotowano 11 obiektów
zbiorowego zakwaterowania, które oferują ponad 623 miejsc noclegowych, z czego
428 jest całorocznych. W roku 2007 skorzystało z nich 12 795 osób, w tym 1 355
turystów zagranicznych. W powiecie udzielono 38 799 noclegów, w tym 12 235
turystom zagranicznym8. JednakŜe w powiecie istnieje duŜo więcej obiektów
noclegowych, których statystyki GUS-u nie biorą pod uwagę (np. brak ujmowania
gospodarstw agroturystycznych, których w powiecie jest bardzo duŜo). Dokładne
przedstawienie obiektów noclegowych, znajduje się w rozdziałach dotyczących gmin
powiatu. Dodatkowo w gminie Mirsk, która nie została omówiona w niniejszym
opracowaniu, funkcjonują obiekty noclegowe:
• Dudek Bed & Breakfast - Kwieciszowice 22 A, 59-630 Mirsk,
• Schronisko PTTK – „Na Stogu Izerskim”, Grzbiet Wysoki w Izerach, 59-850
Świeradów - Zdrój,
8
Dane GUS „Turystyka w województwie dolnośląskim”.
164
• Schronisko „Chatka Górzystów”, Hala Izerska 1 – Grzbiet Wysoki,
• Schronisko PTSM „Halny”, Kamień 22/23, 59-630 Mirsk,
• Domy Wczasowe „Czeszka” i „Słowaczka”, Krobica – Osada Stóg Izerski nr 2 i
3, ul. Graniczna 5, Świeradów - Zdrój,
• Dom Wczasowy „Izery”, Orłowice 21, 59 - 850 Świeradów - Zdrój
• Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Gruszą”, Gierczyn 38, 59-630 Mirsk,
• Gospodarstwo Agroturystyczne, „Pod Świerkami”, Giebułtów 154, 59-630
Mirsk,
• Gospodarstwo Agroturystyczne, „Banachówka”, Przecznica 118, 59-630
Mirsk,
• Gospodarstwo Agroturystyczne, „Wichura”, Kłopotnica 20, 59-630 Mirsk,
• Gospodarstwo Agroturystyczne, „U Zuzanny”, Proszowa 35, 59-630 Mirsk,
• Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Bukiem”, Gierczyn 3, 59-630 Mirsk
• Leśniczówka „Puchatek”, Przecznica 4, 59-630 Mirsk
• Pole kempingowe – Camping Mirsk, Wola Augustowska 41, 59-630 Mirsk.
elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie planowania
intensyfikacji ruchu turystycznego jest bardzo waŜne. Dobry standard i smaczne
menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów
i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być takŜe kolejnym powodem
przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku.
Dokładne omówienie obiektów gastronomicznych zostało zaprezentowane
w rozdziałach dotyczących gmin. Dodatkowo w gminie Mirsk, która nie została
omówiona w niniejszym opracowaniu, funkcjonują obiekty gastronomiczne:
• Karczma „Paprotka”, Pl. Wolności 34, 59-630 Mirsk,
• „Cafe Kiper”, ul. Zdrojowa, 59-630 Mirsk,
• „Pub”, ul. Bohaterów znad Nysy 6, 59-630 Mirsk,
• Pizzeria „Marsyl”, ul. Mickiewicza 5, 59-630 Mirsk,
• „Ewa”, Orłowice 66, 59-630 Mirsk,
• Lokal gastronomiczny, Rębiszów 20, 59-630 Mirsk,
• Bar „U Siwego”, Rębiszów 90, 59-630 Mirsk
• Kawiarnia „Michałek”, ul. B. Głowackiego 2A, 59- 630 Mirsk
Powiat lwówecki moŜe pochwalić się takimi dyscyplinami sportu, jak tenis stołowy,
piłka noŜna, piłka ręczna, czy lekkoatletyka i w te dziedziny naleŜy inwestować.
Poziom klubów sportowych, jak na moŜliwości powiatu, jest wysoki, ludzie pracujący
w klubach to sprawdzona i kompetentna kadra. NaleŜałoby jednak rozszerzyć ich
ofertę.
W powiecie lwóweckim istnieją baseny zlokalizowane w Gryfowie, Mirsku
i Lubomierzu i jeden basen otwarty w Lwówku Śląskim. We Wleniu i Lwówku Śląskim
znajdują się hale sportowe. Powiat dysponuje kortami tenisowymi, trzema stadionami
piłkarskimi i licznymi boiskami zlokalizowanymi głównie przy szkołach. Na terenie
powiatu są teŜ oznakowane szlaki turystyczne, oraz jedna ścieŜka rowerowa
165
z Lwówka Śląskiego do Pławnej, a w planach jest dalsza jej rozbudowa do
Świeradowa-Zdroju.
1.13.2.4.1.
Przez Powiat Lwówecki przebiega 671,5 km dróg, w tym:
1. Krajowych 18 km
2. Wojewódzkich 97,2 km
3. Powiatowych 326,4 km
4. Dróg Gminnych – miejskich i zamiejskich 229,9 km
w tym:
− Gmina Mirsk 19,2 km
− Gmina Gryfów 63,7 km
− Gmina Lubomierz 47 km
− Gmina Lwówek Śląski 63 km
− Gmina Wleń 37 km
1.13.2.4.2.
Przez teren powiatu przebiegają linie kolejowe:
• W gminie Gryfów Śląski: obecnie funkcjonują tylko stacja kolejowa w Gryfowie
Śląskim, Uboczu i Młyńsku.
• W gminie Wleń przebiega: linia kolejowa nr 283 drugorzędowa,
niezelektryfikowana relacji Jelenia Góra Główna – śagań, przez Siedlęcin,
Wleń, Lwówek Śląski, Zebrzydową i Świętoszów; linia kolejowa w granicach
gminy Wleń znajduje się w km od 9,630 do km 24,870 (linia ta przewidziana
jest docelowo do likwidacji). Przez gminę przebiega linia kolejowa nr 283
relacji Jelenia Góra – Zebrzydowa – śagań oraz linia nr 284 relacji Legnica –
Złotoryja – Jerzmanice Zdrój – Lwówek Śląski. Ruch pasaŜerski odbywa się
tylko na trasie Jelenia Góra – Lwówek Śląski – Jelenia Góra. Zgodnie
z planem PKP, w 2008 roku kursowało 10 pociągów, natomiast w planie
przygotowana na 2009 jest 5 pociągów. Liczba pociągów kursujących przez
teren gminy sukcesywnie spada. Połączeniu z Jelenią Górą takŜe grozi
likwidacja.
• W gminie Mirsk: Mirsk jest połoŜony przy lokalnej, niezelektryfikowanej nigdy
linii kolejowej Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój. Linia ta juŜ od ostatniej
dekady XX wieku nie jest wykorzystywana do przewozu pasaŜerów, w połowie
grudnia 1995 wstrzymano na niej takŜe ruch towarowy, a od połowy lutego
1996 jest zupełnie nieuŜywana; odcinek w pobliŜu Świeradowa jest
zdewastowany. Budynki stacji kolejowej Mirsk nie są juŜ potrzebne PKP,
częściowo przeznaczono je na mieszkania. W gminie czynna stacja kolejowa
znajduje się w Rębiszowie.
• Pociągi kursują równieŜ na trasie Lwówek Śląski – Zebrzydowa oraz Lwówek
Śląski – Trutnov (Czechy).
1.13.2.4.3.
Na terenie powiatu nie zostało ulokowane Ŝadne lotnisko, nawet o lokalnym
znaczeniu. NajbliŜsze lokalne sportowe lotniska znajdują się w Jeleniej Górze
166
(wykorzystywane do lotów awionetek). Niemniej dobra lokalizacja powiatu stwarza
jednak moŜliwość korzystania z krajowej i międzynarodowej komunikacji lotniczej.
NajbliŜsze międzynarodowe lotniska to:
− Wrocław - Starachowice oddalone o 117 km od stolicy powiatu,
− Drezno – oddalone od stolicy powiatu o 163 km,
− Praga – oddalone o 176 km od Lwówka Śląskiego
W dalszej odległości znajdziemy takŜe międzynarodowe porty lotnicze w:
− Poznań - Ławica oddalone o 223 km od stolicy powiatu,
− Katowicach (294 km),
− stolicy Niemiec – Berlinie (259 km).
Powiat lwówecki nie posiada infrastruktury wodnej słuŜącej transportowi osobowemu
czy towarowemu.
1.13.3.
Do zilustrowania intensywności ruchu turystycznego w powiecie zastosować moŜna
mieszkańców),
Wskaźniki dla powiatu lwóweckiego z roku 2007 przedstawiają się następująco:
Ruch turystyczny w powiecie odnotowuje się zarówno w okresach letnich i zimowych.
Infrastruktura w powiecie jest przystosowana do uprawiania sportów zimowych (np.
w Mirsku – Grzbiet Wysoki) oraz turystyki kwalifikowanej. Znajdujące się w niewielkiej
167
części w powiecie lwóweckim Jezioro Złotnickie stanowi doskonałą bazę wypadową
nie tylko na odpoczynek weekendowy.
Modele przyjazdu do gminy moŜna określić typowo rekreacyjno – turystyczne. Powiat
jest przede wszystkim celem spotkania z historią i naturą. Ze względu na
występowanie na obszarze powiatu lwóweckiego Krajobrazowego Parku Doliny
Bobru, obiektów zabytkowych i wypoczynkowych, pomników przyrody i szlaków
turystycznych, coraz większą rolę w powiecie odgrywa turystyka oraz wypoczynek
indywidualny i zorganizowany.
Powiat lwówecki, z malowniczym pasmem Gór Izerskich na południu, ma wiele
obszarów przyrodniczo chronionych, jak np. Park Krajobrazowy Doliny Bobru czy
Rezerwat Góra Zamkowa oraz wiele wyjątkowo czystych zbiorników wodnych. Te
walory i nieskaŜone powietrze czynią z powiatu lwóweckiego atrakcyjny kompleks
turystyczny, aczkolwiek ciągle nie w pełni wykorzystany. Dlatego teŜ władze powiatu
są świadomi przeprowadzania aktywnej promocji regionu. Powiat reklamuje się na
targach turystycznych, organizuje wystawy, wydaje publikacje oraz realizuje projekty
mające na celu promocję regionu. I tak teŜ np. dwa lata temu zakończono realizacje
projektu „Euroregionalny Rok Promocji Powiatu Lwóweckiego - Turystyka”.
społeczeństwa.
Powiat lwówecki odwiedzają w sezonie letnim zarówno ludzie młodzi jak i starsi
w celach rekreacyjno – wypoczynkowych, natomiast w okresie zimowym przewaŜają
ludzie młodsi, których to domeną jest uprawianie narciarstwa.
Gdy mowa o wykształceniu, to osoby z wykształceniem średnim i niŜszym niŜ średnie
częściej uczestniczą w imprezach masowych i kulturalnych, z kolei osoby
z wykształceniem wyŜszym chętniej wybierają aktywną turystykę.
W duŜym stopniu na wybór uczestnictwa w konkretnej imprezie czy na formę
spędzania czasu wpływ ma zasobność portfela. Większość wśród osób
uczestniczących w imprezach kulturalnych czy masowych stanowią osoby mniej
zamoŜne, odwrotnie jest w przypadku uprawiania czynnego wypoczynku.
Wybór określonej formy rozrywki nie jest równieŜ zdeterminowany płcią.
168
WNIOSKI:
• Obszar powiatu jest bardzo waŜny pod względem historycznym, czego
dowodem są zabytki świeckie, sakralne, etc.,
• Sprzyjający w gminie klimat oraz atrakcyjne miejsca sprawiają, Ŝe powiat to
miejsce, do którego warto przybyć w celu wypoczynku, szczególnie w okresie
wiosenno-letnim,
• Organizowane na terenie powiatu cykliczne imprezy mają wpływ na rozwój
turystyczny regionu,
• Większość obiektów noclegowych w powiecie stanowią gospodarstwa
agroturystyczne,
• Baza gastronomiczna w porównaniu z sąsiadującymi powiatami nie jest
wysoko rozwinięta,
• Walory specjalistyczne tworzą potencjał rozwoju turystycznego – np.
wędkarstwo, spływy kajakowe, jazda konna, etc.,
• Urozmaicona rzeźba terenu sprawia, Ŝe powiat jest atrakcyjny równieŜ
krajobrazowo.
• Istotnym elementem wpływającym na turystykę w powiecie jest jego dogodne
połączenie zarówno drogowe jak i kolejowe.
169
1.14.
Analiza wizerunku Subregionu
1.14.1.
Analiza wizerunku Subregionu
Zachodzące przemiany w gospodarce determinują poszukiwanie nowych
obszarów, w których moŜna budować trwałą przewagę konkurencyjną. Nie omijają
one jednostek terytorialnych. Kreowanie pozytywnego wizerunku Subregionu moŜe
przekładać się na wzrost zainteresowania danym obszarem przez inwestorów
krajowych i zagranicznych. W dłuŜszej perspektywie moŜe wpływać na wzrost jakości
Ŝycia mieszkańców będący jednym z najwaŜniejszych obszarów zainteresowania
władz lokalnych. NaleŜy podkreślić kluczową rolę wspomnianych władz w budowaniu
wizerunku Subregionu. Na drugim biegunie znajdują się mieszkańcy, przedstawiciele
świata biznesu i środowisko naukowe, którzy powinni swoją wiedzą
i zaangaŜowaniem wspierać ten proces.
Wizerunek to sposób, w jaki dany obszar, firma jest postrzegany przez innych.
Immanentną cechą wizerunku jest jego zmienność i niestabilność. MoŜe on ulegać
wzmocnieniu, jednak poprzez niewłaściwe działania stosunkowo szybko zostaje
nadszarpnięty lub całkowicie zaprzepaszczony.
W uproszczeniu moŜna powiedzieć, iŜ jest to kreowanie w opinii publicznej
pozytywnego obrazu organizacji. Podmioty, którym udaje się stworzyć taki obraz
i których nazwa wywołuje w szerokiej opinii publicznej pozytywne skojarzenia, mają
znacznie większe szanse na pozyskanie wartościowych partnerów i na korzystne
ułoŜenie sobie współpracy z nimi9. W innym ujęciu moŜemy powiedzieć, Ŝe
wizerunek to konglomerat doświadczeń, informacji, opinii, oczekiwań, wyobraŜeń,
emocji, skojarzeń dotyczących danego produktu lub regionu ukształtowany
w świadomości lub podświadomości znaczącej liczby odbiorców (turystów)10.
Wizerunek moŜemy takŜe traktować jako subiektywny oraz emocjonalny stosunek,
pogląd i ocenę odnośnie danego obszaru lub miejscowości11.
W ostatnim czasie coraz więcej regionów podejmuje działania mające na celu
umocnienie swojej pozycji w walce o inwestorów, rezydentów, turystów12.
Poszukując spójnej koncepcji kreowania pozytywnego wizerunku Subregionu moŜna
zacząć od analizy sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej badanego podmiotu. W ramach
analizy zewnętrznej istotnej jest diagnozowanie trendów pojawiających
się w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Jednymi z ciekawszych trendów wydaje się być
m.in. większa dbałości o ekologię, moda na zdrową Ŝywność, informatyzacja
społeczeństwa. W ramach analizy zewnętrznej mieszczą się równieŜ działania
marketingowe innych jednostek terytorialnych, system połączeń komunikacyjnych,
pojawiające się stereotypy i poglądy opiniotwórczych środowisk, sfera medialna,
elementy percepcji potencjalnych odbiorców produktów turystycznych. W ramach
analizy czynników wewnętrznych mieszczą się aktualne zasoby Subregionu
wpływające na jego wizerunek, są to m.in.: tradycja, historia, kultura, świadomość
mieszkańców, markowe produkty turystyczne występujące na danym obszarze,
jakość obsługi klienta w instytucjach publicznych i komercyjnych, komunikacja
wewnętrzna.
9 A. Koźmiński, W. Piotrowski: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWE 1996, s. 131.
10 M. Zboralski: Nazwy firm i produktów. PWE 2000, s. 272.
11 A. Kornak: Jak gospodarować w regionach, gminach, miejscowościach turystycznych i
uzdrowiskowych. Toruń: Wydawnictwo Comer 1997, s. 166.
12 D. Malicka, A. Rybak: Mocny element promocji miasta. W: Media Business, nr 4/2008, s. 8.
170
Wizerunek jednostki terytorialnej powinien bez przeszkód docierać do grupy
docelowej, aby tak się stało powinny być spełnione następujące warunki13:
• powinien być zakomunikowany w sposób moŜliwie najprostszy i najbardziej
jednoznaczny,
• naleŜy mieć na uwadze, Ŝe promowanie wizerunku jest tylko jednym
z elementów szerszej strategii realizowanej w danej jednostce,
• naleŜy pamiętać, Ŝe budowanie wizerunku powinno być ściśle
podporządkowane precyzyjnie określonym celom, zapisanym w strategii
rozwoju i określone w taki sposób, aby moŜna było je monitorować,
• działania promocyjne nie dzieją się w próŜni, lecz w konkurencji z innymi
podmiotami.
Istotność kreowania pozytywnego wizerunku wynika z pełnionych przez niego
wielu waŜnych funkcji. MoŜna go uznać za nośnik charakteru danej jednostki
terytorialnej i element wpływający na wybory inwestycyjne, miejsce zamieszkania.
Wizerunek stanowi w pewnym sensie uproszczenie rzeczywistości, swoisty skrót
myślowy, pozwala na róŜnicowanie poszczególnych podmiotów i przyspiesza
podejmowanie decyzji. Daje on, poza wymiernymi korzyściami, takŜe zestaw
wartości
dodanych
związanych
z
odczuwaniem
prestiŜu,
satysfakcji
z zamieszkiwania w określonym miejscu. Wypracowanie pozytywnego wizerunku
podnosi zaufanie społeczności lokalnej do władz, jako strony najbardziej
odpowiedzialnej za realizowane strategie. Sprzyja takŜe przywiązaniu mieszkańców
i turystów do określonych produktów lokalnych, które wizerunek współtworzą.
Pomaga on redukować pojawiające się negatywne informacje. Wizerunek pozwala
władzom lokalnym na efektywniejsze wykorzystanie prowadzonych działań
promocyjnych oraz pozwala na lepsze opracowanie strategii w ramach
poszczególnych elementów marketingu – mix (4P – product, price, place, promotion).
Stałe uwidacznianie indywidualnych cech i unikalnego charakteru Subregionu
przyczynia się do odróŜniania go od konkurencji oraz wyodrębniania spośród innych.
Pozytywny wizerunek, szczególnie w oczach mieszkańców, pomaga władzom
lokalnym realizować zadania, które mogą budzić mniejsze poparcie społeczne.
Trudne, strategiczne decyzje, nierzadko niepopularne społecznie, łatwiej realizować
przy dobrych relacjach z poszczególnymi grupami społecznymi przy wspomagającym
charakterze dobrego wizerunku gminy. Wreszcie napływ inwestycji, czy
wykształconych, kreatywnych rezydentów w pewnym stopniu jest uwarunkowany
tkwiącym w społecznej świadomości określonym wizerunkiem danego regionu14.
W marketingu terytorialnym moŜemy odnaleźć podejście odnoszące się do
wartości dla klienta/inwestora dostarczanych przez jednostkę terytorialną. Jedną
z tych wartości jest wizerunek regionu. Suma łącznych korzyści składa się
z następujących pozycji15:
• wartości udostępnionych pozycji gruntowych, budynkowych i lokalnych,
• wartości udostępnionych zasobów naturalno – przyrodniczych,
• wartości dotacji i subwencji (pomoc publiczna),
• wartości przekazanych informacji,
• wartości usług,
13 T. Domański: Skuteczna promocja miasta i regionu podstawowym zadaniem marketingu
terytorialnego [w:] T. Markowski (red.) Marketing terytorialny. Warszawa: Wydawnictwo PAN KPZK
2006, s. 128 – 130.
14 A. Łuczak: Wizerunek miasta. W: Samorząd Terytorialny, nr 1-2/2001, s. 89 – 91.
15 A. Szromnik: Marketing terytorialny jako proces kształtowania i oferowania wartości dla klientów
miast i regionów. W: Samorząd Terytorialny, nr 1-2/2007, s. 118.
171
•
wartości przekazanych dóbr ruchomych (maszyn, urządzeń, półfabrykatów,
surowców),
• wartości pracowników,
• wartości marketingowego wizerunku regionu (miasta),
• wartości dostępu do rynku zbytu,
• wartości dostępu do infrastruktury ekonomicznej, społecznej i technicznej,
• wartości atmosfery społecznej (akceptacji mieszkańców).
Pozytywny wizerunek pozwala na działania słuŜące osiąganiu przewagi
konkurencyjnej. Subregion, w poszukiwaniu przewagi konkurencyjnej, moŜe
realizować strategię koncentracji na marce, przyciągając wysoką jakością
świadczonych usług turystycznych, atrakcyjnym wizerunkiem, rozpoznawalnymi
produktami lokalnymi, itd. Z taką strategią powinny być zgodne poszczególne
elementy podsystemu personalnego w jednostkach samorządowych (selekcja,
ocena, wynagrodzenie i rozwój pracowników)16. W tym wypadku moŜna wykorzystać
jedną z metod zarządzania kadrami, tzw. model kapitału ludzkiego, zakładający, Ŝe
najlepszą inwestycją kaŜdej organizacji jest wykształcony, kompetentny,
profesjonalny pracownik. Metoda kapitału ludzkiego jest tym bardziej efektywna, gdy
konkurujemy w oparciu o pozytywny wizerunek17. W nowym modelu zarządzania
publicznego (new public management) odnajdujemy wiele elementów odnoszących
się do kwestii profesjonalizmu w zarządzaniu, szczególnie w zakresie motywowania,
komunikacji, kreatywności i lojalności pracowników18. Jedną z technik wprowadzania
zmian nakierowanych na wdroŜenie nowego modelu zarządzania publicznego jest
marketyzacja usług publicznych polegająca na realizacji mieszanych strategii
wykorzystujących
co
najmniej
jedną
cechę
mechanizmu
rynkowego
(np. konkurencję, ustalanie cen, bodźce finansowe, procesy decyzyjne typu
biznesowego). NaleŜy dodać, Ŝe pojęcie marketyzacji nie obejmuje dwóch skrajnych
rozwiązań, tj. tradycyjnego dostarczania usług publicznych oraz całkowitej
prywatyzacji19. MoŜna więc przyjąć, Ŝe marketyzacja oznacza zarządzanie publiczne
przy wykorzystaniu mechanizmów typu rynkowego.
Problematyka wizerunku regionu/subregionu (miasta, gminy) zajmuje
w marketingu terytorialnym waŜne miejsce, choć jest tylko jednym z jego elementów.
Pozytywny lub negatywny wizerunek w duŜej mierze zaleŜy od sposobu, w jaki
o swoim miejscu zamieszkania wypowiadają się jego mieszkańcy. Jest on
jednocześnie relacją między mieszkańcami a osobami z zewnątrz. MoŜemy mówić
o wizerunku obiektywnym (rzeczywisty stan rzeczy), subiektywnym (sposób
postrzegania danej jednostki terytorialnej) oraz poŜądanym (jak byśmy chcieli
postrzegać daną jednostkę terytorialną). W przypadku negatywnych tendencji
naleŜałoby ukierunkować działania władz lokalnych na przywrócenie mieszkańcom
poczucia dumy, prestiŜu, komfortu z zamieszkiwania określonego obszaru. Polityka
kreowania pozytywnego wizerunku powinna być nastawiona na pobudzanie dynamiki
wewnętrznej, wzmacniającej poczucie więzi mieszkańców ze swoim regionem.
Społeczności lokalne powinny być solidarnie zmobilizowane we wspieraniu
prowadzonych działań promocyjnych. W takim podejściu promowany wizerunek
Subregionu jest odzwierciedleniem zbiorowego zaangaŜowania i entuzjazmu
16 A. Koźmiński, W. Piotrowski: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Wyd. cyt., s. 498.
17 J. Biernat: Zarządzanie potencjałem kadrowym organizacji. Wałbrzych: Wydawnictwo WWSZiP
2002, s. 44.
18 M. Sikora: Najbardziej podziwiane firmy świata. W: Marketing i Rynek, nr 6/2003, s. 41.
19 B. KoŜuch: Zarządzanie publiczne. Istota i zakres pojęcia. W: Współczesne Zarządzanie, nr
2/2002, s. 32.
172
mieszkańców. NaleŜy bazować na akcentowaniu istniejących zasobów i silnych
stron, jednocześnie wizerunek powinien być nierozerwalnie związany z poprawą
jakości Ŝycia oraz wyglądu określonej przestrzeni. W procesie budowania wizerunku
istotną rolę odgrywa toŜsamość lokalna/regionalna, której wyrazem odnośnie
członków społeczności lokalnych moŜe być poczucie wspólnoty podstawowych
wartości, poczucie powiązania z terytorium i własnej odrębności w stosunku do
innych społeczności20. Budowanie toŜsamości jest procesem złoŜonym i powinno się
opierać na realnych atutach danej jednostki terytorialnej. Mogącym się pojawić
problemem jest zróŜnicowane zaangaŜowanie samorządów w działania mające na
celu kreowanie wizerunku, wiedza samorządowców w tym zakresie jest równieŜ
bardzo zróŜnicowana. Tymczasem potrzebne są szeroko zakrojone działania, które
poprzez swój kompleksowy charakter mają większą szansę na powodzenie
i skuteczność. W budowaniu pozytywnego wizerunku poŜądane są otwartość oraz
elastyczność w stosunku do przyszłych klientów, odbiorców. MoŜna się spotkać
z sytuacjami, w których jednostki samorządu terytorialnego nie potrafią naleŜycie
wyeksponować, wypromować swoich naturalnych atutów, nie zdając sobie sprawy
z marketingowego potencjału, jaki w nich drzemie21.
W tym miejsce przedstawione zostaną wyniki badań ankietowych skierowanych
do turystów odwiedzających Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr. Badania prowadzone
zostały przez Karkonoską Agencję Rozwoju Regionalnego, przy współudziale
i pomocy JST Subregionu. Badania przeprowadzone zostały w drugiej połowie
2008 r.
Rysunek 6. Źródła informacji wykorzystywane podczas podejmowania decyzji
o przyjeździe do Subregionu*.
3,90%
0,00%
33,77%
36,36%
3,90%
6,49%
10,39%
3,90%
1,30%
0,00%
internet
prasa
telewizja
radio
katalogi biur podróŜy
foldery/ulotki
targi/imprezy
znajomi
ambasada
szkoła
* respondenci mogli wybierać więcej niŜ jedną odpowiedź
Źródło: Opracowanie własne
Decyzję o przyjeździe do Subregionu turyści najczęściej opierali się na
rekomendacjach znajomych i informacjach umieszczanych na stronach
20 R. Brol (red.): Gospodarka lokalna. Wrocław: Wydawnictwo AE 1995, s. 9.
21 T. Domański: Skuteczna promocja miasta i regionu podstawowym zadaniem marketingu
terytorialnego. Wyd. cyt., s. 128 – 130.
173
internetowych. Wyniki badań potwierdzają tezę o kluczowym znaczeniu wizerunku
Subregionu w rozwoju turystyki. Zadowoleni, dobrze postrzegający Subregion turyści
przekazują tę informację i subiektywne odczucia osobom, z którymi się spotykają.
Niebagatelne znaczenie ma sprawne funkcjonowanie stron internetowych, na których
zainteresowani znajdują niezbędne informację odnośnie bazy noclegowej,
gastronomicznej, atrakcji turystycznych, organizowanych imprez, dojazdu, itd. W tym
świetle waŜne jest aktualizowanie witryn, ich przejrzysty układ. Na dalszych
miejscach znalazły się foldery/ulotki, informacje z telewizji, prasa. System
Identyfikacji Wizualnej Subregionu moŜe wspomóc całościowe postrzeganie oferty
turystycznej i przyczynić się do większej lojalności turystów.
Rysunek 7. Środek transportu wykorzystywane przez turystów odwiedzających
Subregion.
0,00%
1,47%
0,00%
4,41%
samolot
tanie linie lotnicze
17,65%
samochód
autokar
autobus kursowy
7,35%
kolej
69,12%
motocykl
pieszo
rower
Zdecydowanie
najpopularniejszym
środkiem
transportu
dla
turystów
odwiedzających Subregion był samochód osobowy. Na dalszych miejscach
uplasowały się autokar i autobus kursowy. Mniejsza popularnością cieszyła się kolej.
W aspekcie otrzymanych wyników uwidacznia się rola infrastruktury drogowej
w Subregionie. W ramach działań związanych z rozwojem funkcji turystycznych
w Subregionie, infrastruktura drogowa powinna zajmować priorytetowe miejsce.
174
Rysunek 8. Sposób podróŜowania turystów odwiedzających Subregion.
udział procentowy
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
udział procentow y
samotnie
z rodziną
z przyjaciółmi
w grupie
zorganiz.
z rodziną i
przyjaciółmi
13,51%
36,49%
37,84%
12,16%
0,00%
Najwięcej turystów przyjeŜdŜa do Subregionu z rodziną i znajomymi. Taka
sytuacja sprzyja rozwojowi turystyki rodzinnej. Dla podmiotów funkcjonujących
w Subregionie (zarówno branŜy turystycznej, jak i samorządów) jest to sygnał
i drogowskaz jak najlepiej pozycjonować swoją ofertę turystyczną. Podejmowane
działania powinny uwzględniać atrakcje skierowane do rodzin z dziećmi i grup
przyjaciół. Mniej wskazań uzyskały samotne podróŜe i w zorganizowanej grupie.
Wyjazd do Subregionu organizowany jest w większości przypadków indywidualnie.
Turyści stosunkowo rzadko korzystają z innych moŜliwości.
Rysunek 9. Sposób zorganizowania wyjazdu przez turystów odwiedzających
Subregion.
9%
0%
10%
0%
indywidualnie
przez biuro podróŜy
przez zakład pracy,szkołę
instytucję społeczną
inaczej
81%
175
Rysunek 10. Główny cel pobytu turystów odwiedzających Subregion*.
inne
0,00%
poprawa zdrowia, rehabilitacja
hobby
obowiązki słuŜbowe
zakupy
uprawianie turystyki kwalifikowanej
2,75%
6,42%
2,75%
2,75%
8,26%
22,94%
uczestnictwo w imprezach
wypoczynek (w lesie, nad wodą)
12,84%
25,69%
zwiedzanie
odwiedziny u krewnych
15,60%
0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00%
* respondenci mogli wybierać więcej niŜ jedną odpowiedź
Najczęstszym celem pobytu turystów odwiedzających Subregion Nysa – Kwisa –
Bóbr jest zwiedzanie i uczestnictwo w imprezach organizowanych na jego terenie.
Takie wskazania pokazują silną pozycję i rozpoznawalność subregionalnych
eventów. Zwiedzanie powiązane jest m.in. z turystyką krajoznawczą i kulturową. Na
podstawie niniejszych badań moŜna wyodrębnić waŜniejsze obszary dla rozwoju
subregionalnych produktów turystycznych. W dalszej kolejności respondenci
wskazali odwiedziny u krewnych i wypoczynek, jako cele swojego pobytu.
Analizując długość pobytu turystów odwiedzających Subregion zauwaŜamy, Ŝe
zdecydowana większość spędza w nim ponad jeden dzień z noclegiem. Takie
wskazania moŜna uznać za korzystne i przemawiające za silną pozycją Subregionu
na turystycznej mapie województwa dolnośląskiego. W ramach wskazań naleŜałoby
zauwaŜyć konieczność sukcesywnego rozbudowywania bazy noclegowej,
dopasowanej jakościowo do oczekiwań turystów. Najwięcej osób przebywa
w Subregionie odpowiednio 1 do 3. dni oraz 4 do 7. dni. DłuŜsze pobyty, poza
ewidentnymi korzyściami, są teŜ pozytywne z punktu widzenia budowania marki
turystycznej subregionu (m.in. wzrost lojalności turystów) i pozwalają lepiej poznać
zwiedzającym walory turystyczne Subregionu. W przyszłości naleŜy podjąć próby
skłonienia turystów, poprzez oferowane atrakcje, do dłuŜszych pobytów
w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr.
176
Rysunek 11. Ilość dni pobytu turystów odwiedzających Subregion.
9,52%
26,98%
63,49%
do pół dnia (do 6 godzin)
jeden dzień bez noclegu
więcej dni z noclegiem
Rysunek 12. Długość pobytu turystów odwiedzających Subregion.
ilośc dni
>15
8-14
ilośc dni
4-7
1-3
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% 90,00%
Najwięcej osób podczas pobytu zatrzymuje się w mieszkaniu krewnych,
znajomych. W tym wypadku jest to jedna z najtańszych opcji noclegowych. Na
dalszych pozycjach znalazły się hotel, motel, zajazd, pensjonacie, co moŜe
świadczyć o pewnym wzroście wymagań podróŜujących odnośnie odpowiedniego
standardu i komfortu wypoczynku. Cena w tym wypadku niej jest czynnikiem
rozstrzygającym. Popularnością cieszą się równieŜ schroniska, domy wycieczkowe.
Stosunkowo niewielką ilość wskazań otrzymały gospodarstwa agroturystyczne,
moŜna więc załoŜyć konieczność większych działań promocyjnych i poprawę
standardu obsługi w tych obiektach.
177
Rysunek 13. Rodzaj obiektu noclegowego, z jakiego korzystają turyści
przebywający w Subregionie.
2% 4%
4% 2%
2%
32%
26%
2%
26%
mieszkanie znajomych, krewnych
domek letniskowy na działce rekreacyjnej
ośrodek wypoczynkowy
gospodarstwo agroturystyczne
inne
hotel, motel, zajazd, pensjonat
schronisko, dom wycieczkowy
kwatera prywatna
kemping, pole biwakowe, bungalow
Rysunek 14. Deklarowana kwota wydatków turystów w Subregionie NysaKwisa-Bóbr.
>2000
1000-2000
500-1000
200-500
0-200
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
Turyści Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wydają najczęściej do 200 zł podczas
swojego pobytu. Sugeruje to stosunkowo oszczędne spędzanie wolnego czasu,
prawie połowa mniej wydaje środki w przedziale 200 – 500 zł. Znikoma liczba osób
zostawia w Subregionie ponad 2000 zł. Wraz z rozwojem infrastruktury turystycznej
i paraturystycznej moŜna spodziewać się większych wydatków ze strony
odwiedzających.
178
W kwestii wizyt turystów w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr najwięcej
respondentów odpowiedziało, Ŝe było juŜ w tutaj kilkakrotnie. Niewątpliwie pozytywna
jest stosunkowo duŜa liczba wskazań odnosząca się do stałych przyjazdów do
Subregionu. Taka sytuacja świadczyć moŜe o zadowoleniu turystów i pozytywnym
postrzeganiu Subregionu. Blisko jedna siódma respondentów odpowiedziała, Ŝe jest
w Subregionie pierwszy raz. Tacy turyści są cenni w kwestii potencjalnego przejścia
ich do grupy przyjeŜdŜającej regularnie.
Rysunek 15. Wizyty turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr.
14,29%
19,05%
9,52%
pierwszy raz
drugi raz
11,11%
byłem tutaj kilka razy
więcej niŜ kilka razy
przyjeŜdŜam stale
46,03%
Rysunek 16. Forma turystyki aktywnej najlepiej rozwinięta w Subregionie
w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
5,62%
3,37%
3,37%
2,25%
piesza
rowerowa
49,44%
narciarstwo
konna
wodna
wspinaczka
35,96%
Za najbardziej rozwinięte formy turystyki w Subregionie uznane zostały turystyka
piesza oraz rowerowa. Z uwagi na specyfikę Subregionu i jego walory naturalne
naleŜy taki wynik uznać za pozytywny, jest to jednocześnie wskazanie dla władz
samorządowych i branŜy turystycznej kierunku rozwoju kluczowych obszarów
179
turystyki. Pozostałe formy nie uzyskały duŜej liczby wskazań i mogą wymagać
nakładu większych środków na rozbudowę i promocje.
Rysunek 17. Elementy infrastruktury wymagające najpilniejszych inwestycji
w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
wartość procentowa
35,00%
30,00%
25,00%
20,00%
15,00%
10,00%
5,00%
0,00%
w artość procentow a
piesza
row erow a
narciarstw o
konna
w odna
w spinaczka
23,76%
31,68%
12,87%
9,90%
14,85%
6,93%
Pomimo uznania za najbardziej rozwinięte formy turystyki w Subregionie
respondenci uznali jednocześnie, Ŝe szlaki rowerowe oraz piesze wymagają
najpilniejszych inwestycji. Taka sytuacja moŜe wynikać z faktu, Ŝe turyści najlepiej
znają te elementy infrastruktury turystycznej i chcieliby mimo wszystko ich poprawy.
Za najmniej pilne zostały uznane inwestycje w zakresie ośrodków wspinaczkowych.
Interesujące wnioski płyną z analizy skojarzeń turystów z Subregionem Nysa –
Kwisa - Bóbr. Najwięcej osób odpowiedziało, ze Subregion kojarzy im się z przyrodą
i krajobrazami. Takie wskazania wydają się zgodne z wyborem turystyki pieszej
i rowerowej, jako najbardziej rozwiniętych. Na drugim miejsce znalazły się rzeki, co
zwarzywszy na połoŜenie Subregionu, jest wynikiem jak najbardziej zasadnym.
Większą liczbę wskazań otrzymał równieŜ skojarzenia z granicą trzech państw
i zamkami, pałacami Subregionu.
180
Rysunek 18. Pierwsze skojarzenia z Subregionem turystów odwiedzających
Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
Kopalnia i elektrownia Turów
3,30%
Zabytki
6,59%
Wypoczynek
4,40%
Granica trzech państw
9,89%
Zamki i pałace
9,89%
Góry
6,59%
Turystyka
7,69%
Bolesławiec, ceramika
5,49%
Przyroda, krajobrazy
Dolny Sląsk
19,78%
3,30%
Rzeki, woda
10,99%
Inne odpowiedzi*
0,00%
12,09%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
* wśród innych odpowiedzi Patały takie odpowiedzi jak: imprezy, KrzyŜowa, Lwówek Śląski, Lubań,
ŁuŜyce, złe drogi, Złotniki.
Rysunek 19. Najciekawsze przejawy kultury w Subregionie w ocenie turystów
odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
szlaki turystyczne
zwiazane z wybitnymi postaciami
1,47%
3,68%
festiwale i imprezy cykliczne
kulinaria i produkty leśne
tradycje rzemieślnicze
19,85%
4,41%
2,94%
obiekty kultu religijnego
zabytkowe obiekty przemysłowe
13,24%
3,68%
pałace
13,24%
zamki
22,06%
podziemne fortyfikacje
7,35%
zabytkowe uzdrowiska
0,00%
8,09%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
181
Za najciekawsze przejawy kultury w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr zostały
uznane zamki oraz festiwale i imprezy cyklicznie. Potwierdza to po raz kolejny silną
pozycję i wysoką jakość imprez subregionalnych. Na dalszych miejscach znalazły się
obiekty kultu religijnego i pałace.
Rysunek 20. Ocena przez turystów poszczególnych elementów oferty
turystycznej Nysa – Kwisa – Bóbr.
2,18
Poziom zadow olenia z pobytu
2,09
Atmosfera miejscow ości
Otw artość mieszkańców
1,24
Gościnność mieszkańców
1,41
Potencjał turystyki aktyw nej
1,39
1,83
Atrakcyjnosc obietków dziedzictw a kulturow ego
1,25
Informacja turystyczna
Dojazd do miejsca pobytu
-0,89
0,86
Toalety publiczne
Transport
-0,38 lokalny
Czystość ulic
0,00
0,97
Bankomaty
Zaopatrzenie w podstaw ow e dobra
1,55
1,33
Jakość urządzeń sportow o - rekreacyjnych
0,47
Cena urządzeń sportow o - rekreacyjnych
0,87
Oferta kulturalno – rozryw kow a
1,29
Jakość usług gastronomicznych
Ceny usług gastronomicznych
0,76
1,26
Jakość usług noclegow ych
Cena usług noclegow ych
-1,50
-1,00
-0,50
0,00
0,08
0,50
1,00
1,50
2,00
2,50
Zestawieniem zbiorczym, mającym charakter podsumowujący, jest ocena przez
turystów poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu Nysa – Kwisa –
Bóbr. Odpowiedzi mieściły się w przedziale od – 3 (niska ocena) do + 3 (wysoka
ocena). W tym układzie, bardzo istotny, ogólny poziom zadowolenia z pobytu
oceniony został najwyŜej. Dobrze wypadała teŜ atmosfera Subregionu mająca
niebagatelne znaczenie w przypadku turystyki i kreowania markowych produktów
turystycznych. Atrakcyjność obiektów dziedzictwa kulturowego oceniona została
równieŜ wysoko. Dobre wskazanie uzyskało zaopatrzenie w podstawowe dobra,
gościnność mieszkańców i potencjał turystyki aktywnej. Zdecydowanie najgorzej
oceniony został stan toalet oraz transport lokalny. Słabo wypadł takŜe ceny usług
noclegowych i urządzeń sportowo – rekreacyjnych. Wśród turystów odwiedzających
Subregion przewagę mają męŜczyźni.
182
Rysunek 21. Płeć turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
38,10%
61,90%
Kobieta
MęŜ czyzna
Tabela 16. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
Województwo
Dolnośląskie
zachodnio-pomorskie
Śląskie
Łódzkie
Lubuskie
Pomorskie
Wielkopolskie
Podkarpackie
Małopolskie
Opolskie
Mazowieckie
kujawsko-pomorskie
warmińsko-mazurskie
Świętokrzyskie
Udział procentowy
71,43%
3,17%
3,17%
0,00%
4,76%
0,00%
6,35%
1,59%
3,17%
4,76%
0,00%
0,00%
0,00%
0,00%
183
Rysunek 22. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr
3,17%
3,17%
0,00%4,76%
0,00%
6,35%
1,59%
3,17%
4,76%
71,43%
dolnośląskie
zachodnio-pomorskie
śląskie
łódzkie
lubuskie
pomorskie
wielkopolskie
podkarpackie
małopolskie
opolskie
Przytłaczająca większość turystów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr to
mieszkańcy Dolnego Śląska. Poza nimi liczniejszą grupę stanowią turyści
z wielkopolski, województwa lubuskiego i opolskiego. Analiza pochodzenia turystów
pozwala lepiej dopasować planowane działania promocyjne. Wydaje się, Ŝe
rozsądnym kierunkiem działania jest wzmacnianie ekspansji turystycznej Subregionu
w województwach: wielkopolskim, opolskimi lubuskim. Z jednej strony naleŜy
wzmacniać promocję skierowaną do najliczniejszych grup, z drugiej starać się
dotrzeć do moŜliwie najszerszego grona turystów (równieŜ zagranicznych).
Rysunek 23. Wykształcenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr.
6,45%
4,84%
0,00%
11,29%
46,77%
12,90%
17,74%
wyŜsze
policealne
średnie zawodowe
średnie ogólnokształcące
zaadnicze zawodowe gimnazjalne
podstawowe ukończone
184
Odwiedzający Subregion przewaŜnie mają wykształcenie wyŜsze. Następne
w kolejności grupy stanowią osoby z wykształceniem policealnym, średnim
zawodowym i średnim ogólnokształcącym.
Rysunek 24. Ilość osób zamieszkujących wspólne gospodarstwo domowe
turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
8,20%
13,11%
14,75%
31,15%
32,79%
1
2
3
4
5 i więcej
Rysunek 25. Główne źródło dochodów turystów odwiedzających Subregion
Nysa-Kwisa-Bóbr.
pozostawanie na utrzymaniu
inne dochody
zasiłek dla bezrobotnych lub inne świadczenia
11,67%
3,33%
0,00%
emerytura lub renta
praca dorywcza na własny rachunek
praca stała na własny rachunek lub pomoc
8,33%
0,00%
3,33%
pracodawca
uŜytkowanie gospodarstwa rolnego lub pomoc
praca najemna dorywcza
15,00%
1,67%
0,00%
praca najemna stała
56,67%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%
185
Rysunek 26. Poziom dochodów netto na osobę w gospodarstwie domowym
turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr.
6,78%
1,69%
5,08%
18,64%
0-200
35,59%
200-500
500-1000
1000-1500
1500-2000
>2000
32,20%
Odnośnie liczby osób w gospodarstwie domowym trzy, cztero i dwu osobowe
gospodarstwa uzyskały największą ilość wskazań. Najmniej liczną grupę turystów
stanowią osoby, w których gospodarstwach domowych znajduje się pięć i więcej
osób.
Głównym źródłem dochodów dla turystów Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr jest
praca najemna stała. Najmniej turystów pobiera zasiłek dla bezrobotnych. W kwestii
dochodu na osobę w gospodarstwie domowych najwięcej turystów ma do dyspozycji
1000 – 1500 zł.
W ramach wniosków odnoszących się do kreowania wizerunku Subregionu Nysa
– Kwisa – Bóbr moŜna zwrócić uwagę na znaczenie działań mających na celu
komunikowanie spójnego, zgodnego z rzeczywistością wizerunku turystycznego.
Przekaz powinien być jednolity, prosty, spójny, łatwy do zapamiętania i jednocześnie
wyróŜniający Subregion na tle konkurencji. W ramach stosownych działań naleŜy
wymienić opracowanie i dystrybucję filmów promocyjnych i prezentacji
multimedialnych o Subregionie. W miarę moŜliwości naleŜy dąŜyć do kolportowania
przygotowanych materiałów w innych regionach kraju i poza jego granicami.
Następna kwestią jest aktywne zachęcanie podmiotów prywatnych do posługiwania
się Systemem Identyfikacji Wizualnej i nazwą Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr. Jak
najwięcej materiałów prasowych powinno ukazywać się w prasie regionalnej
i krajowej. Oprócz prasy branŜowej artykuły naleŜy publikować w prasie o szeroko
rozumianym profilu społeczno – gospodarczym.
186
1.14.2.
System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr22
Otaczająca nas rzeczywistość wymusza ciągły rozwój samorządów, regionów na
róŜnych płaszczyznach. Nie wystarcza juŜ tylko dobre połoŜenie, bogata oferta
i turyści odwiedzający dany region. W dłuŜszej perspektywie w stabilnym rozwoju
turystyki coraz większą rolę odgrywa wizerunek, czyli to jak dany obszar postrzegany
jest wewnątrz i na zewnątrz.
W ramach promowania Subregionu, kreowania jego wizerunku moŜna
wykorzystać tzw. System Identyfikacji Wizualnej (Corporate Identity). Początkowo
System Identyfikacji Wizualnej wykorzystywano w odniesieniu do firm, z czasem
zaczęto go uŜywać w procesie budowania toŜsamości wizualnej jednostek
terytorialnych. W uproszczeniu moŜna powiedzieć, Ŝe stanowi on podstawę do
wykreowania unikalnego wizerunku marki firmy, produktów, wydarzeń, regionów,
miast zgodnie z poŜądanym kierunkiem pozycjonowania podmiotu na rynku. Układa
w logiczną i spójną całość ogół symboli oraz zachowań stworzonych przez firmę,
region, miasto w celu jednoznacznego rozpoznania i wyróŜnienia na rynku. Określa
zespół strategicznie zdefiniowanych narzędzi, które budują kompleksowy program
całościowej identyfikacji. Trzy elementy są kluczowe dla całościowej identyfikacji:
system wizualny, system zachowań oraz system komunikacji.
Jednym z zadań Systemu Identyfikacji Wizualnej jest ukształtowanie osobowości
rynkowej złoŜonego organizmu, jakim jest Subregion. Przez System Identyfikacji
Wizualnej regionu, miasta moŜna rozumieć zarządzanie spójnością takich elementów
jak nazwa i logotyp, układ graficzny, kolorystyka, i charakterystyka wszystkich
materiałów uŜywanych w promocji. Na przykładowy System Identyfikacji Wizualnej
mogą składać się:
• logo i logotyp,
• kolory firmowe,
• symbole dekoracyjne,
• typografie dekoracyjne,
• druki firmowe/urzędowe (papier, koperty, dokumenty, teczki, itd.),
• identyfikatory pracowników, np. Urzędu Miasta,
• stemple,
• materiały reklamowe (broszury),
• materiały drukowane dla celów public relations,
• środki transportu (właściwie oznakowane pojazdów),
• ubiór pracowników,
• wystrój stoisk targowych, wystawienniczych,
• aranŜacja wnętrza siedziby firmy/urzędu oraz wygląd otoczenia,
• tablice i tabliczki informacyjne,
• system oznakowania atrakcji turystycznych
• szyldy reklamowe,
• przewodnie hasło reklamowe
• układ strony internetowej, np. miasta,
22 System Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr stanowi integralną część
niniejszej pracy i został umieszczony na odrębnym CD stanowiącym załącznik Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr.
187
•
•
pamiątki odnoszące się w swojej stylistyce do motywów SIW
gadŜety i wiele innych elementów.
Rysunek 27. Proces powstawania projektu Corporate Identity
Stan istniejący
(określenie cech startowych: misja, strategia, pozycja)
Wizja
(określenie osobowości podmiotu: definicja cech wizualnych i
werbalnych)
Jak realizować wizję – metody
(określenie kanałów komunikacji z otoczeniem)
Czym realizować wizję – narzędzia
(program Corporate Identity)
Realizacja i kontrola
(wdroŜenie, zarządzanie)
Źródło: Ruszak P., Prewęcka K.: Marka dobrze zidentyfikowana. W: Media i Marketing, nr 4/2002.
Na powyŜszym rysunku przedstawiony został przykładowy proces dochodzenia
do Systemu Identyfikacji Wizualnej (Corporate Identity).
W kwestii powodzenia wprowadzanego systemu istotne jest konsekwentne
i długofalowe (wieloletnie) postępowania zgodnie z zasadami i wytycznymi przyjętymi
w projekcie. System Identyfikacji Wizualnej moŜe być w miedzy czasie
rozbudowywany o dodatkowe elementy, sama jego konstrukcja pozwala na takie
rozwiązanie, naleŜy jednak trzymać się podstawowych elementów stanowiących
o jego oddziaływaniu (logo, kolorystyka, itd.)
W miejscu naleŜy zauwaŜyć, Ŝe część jednostek terytorialnych posiada juŜ
profesjonalne Systemy Identyfikacji Wizualnej lub wybrane elementy systemu. Jako
przykład mogą tutaj posłuŜyć, m.in. gminy: Polkowice, Osiecznica, Niedrzwica DuŜą,
czy Powiat Poznański. Wśród miast moŜna wymienić: Lublin, Czeladź, Sieradz,
Puławy, Ostrołękę. System funkcjonuje w województwie łódzkim. Powstają takŜe
systemy całościowej wizualizacji odnoszące się do subregionów danego
województwa. Na Dolnym Śląsku są to subregiony: Karkonosze i Góry Izerskie,
Przedgórze Sudeckie, Pogórze Kaczawskie, Nysa – Kwisa – Bóbr, Dolina Odry
Wschód, Dolina Odry Zachód, Masyw ŚlęŜy, Wzgórza Trzebnickie i Dolina Baryczy,
Ziemia Kłodzka, Ziemia Wałbrzyska, Bory Dolnośląskie. MoŜna stwierdzić, Ŝe
postępujący wzrost znaczenia marketingu terytorialnego i promocji pozwoli na
rozprzestrzenianie się idei systemów wizualizacji na obszarze całego kraju.
188
Dobrze zaprojektowany System Identyfikacji Wizualnej opiera się głównie na
zasadzie moŜliwie najczęstszego powtarzania charakterystycznych znaków,
kształtów czy kolorów. Jego celem jest uzyskanie pełnego zapamiętania nazwy, aby
utrwalić ją w świadomości otoczenia i wykreować pozytywny wizerunek na rynku.
NaleŜy podkreślić, Ŝe efektywne zarządzanie wizerunkiem, w tym wizerunkiem
subregionu warunkowane jest standaryzacją działań wizualnych, czyli prawidłowym
doborem i funkcjonowaniem Systemu Identyfikacji Wizualnej.
Przyjrzyjmy się teraz charakterystyce wybranych elementów Systemu Identyfikacji
Wizualnej. Logo jest drugim, zaraz po nazwie, elementem budującym toŜsamość
Subregionu. Z definicji logo to znak graficzny spełniający rolę marketingową
a jednocześnie informacyjną, poprzez skrótowe, ale łatwo zauwaŜalne i łatwo
zapamiętywane przedstawienie symbolu regionu, firmy, instytucji, organizacji, lub teŜ
jakiejś idei, pomysłu, ale takŜe mogące spełniać rolę jako charakterystyczne
oznaczenie czegoś, czyli spełniające rolę znaku informacyjnego. Logo zbudowane
jest na ogół z sygnetu i logotypu. Sygnet jest to symbol graficzny, natomiast logotyp
jest to znak graficzny, w postaci stylizacji liter stworzony na podstawie nazwy firmy
czy marki. Tak więc, specyficznym rodzajem logo jest sam logotyp lub sam sygnet.
Poprawnie zaprojektowane logo powinno być schematycznym, lecz starannie
dopracowanym rysunkiem. Musi ono być czytelne oraz łatwo rozpoznawalne.
Znacznie wpływa na to ma prostota budowy oraz uŜycie niewielkiej liczby kolorów.
Poza podstawową wersją logo, dobrze jest posiadać wersję pionową (lub poziomą),
wersję monochromatyczną oraz achromatyczną.
Właściwie zaprojektowane logo ma na celu przyciągnięcie uwagi, powinno
jednoznacznie wyraŜać charakter danego podmiotu oraz wywoływać odpowiednie
skojarzenia. Często dodatkowym elementem występującym w logo, coraz chętniej
wprowadzanym, jest hasło firmowe.
Zajmijmy się teraz cechami skutecznego logo, powinno ono być:
• proste i jednoznaczne. Proste do odczytania (czytelne znaczeniowo na
róŜnych rynkach). Łatwe do zapamiętania. Nie budzące niepowołanych
(negatywnych) skojarzeń,
• oryginalne. WyróŜniające się w tłumie charakterystycznym obrazem,
nietypowym zestawieniem kolorów, unikalnym krojem czcionki itp. Apelujące
do emocji odbiorców,
• spójne. Tworzące jednolitą kompozycyjną całość,
• praktyczne. Łatwe do wykorzystania w reklamie wizualnej. Rozpoznawalne na
róŜnych nośnikach (naklejka, długopis, balon, koszulka itp.). Posiadające
czytelną wersją czarno – białą, równowaŜną kolorowemu pierwowzorowi,
• właściwie uŜytkowane. Posiadające wyznaczony obszar i kontekst
uŜytkowania (określone miejsce, forma, czas, kontekst i towarzystwo
pojawienia się znaku). Konsekwentnie stosowane w ramach konstansu
promocyjnego.
Kolorystyka – kolory danego podmiotu wyróŜniają go i określają jego charakter.
Kolorystyka ma duŜy wpływ na percepcję i świadomość odbiorców. Kolor oŜywia
system identyfikacji firmy i po pewnym czasie staje się jednym z silniejszych
elementów skojarzeniowych z organizacją.
Typografie firmowe – to krój czcionek stosowanych we wszelkich materiałach
drukowanych. Poprzez odpowiedni dobór czcionek moŜna kreować Subregion na
nowoczesny bądź tradycyjny. UwaŜa się, Ŝe wszelkie krągłości wywołują wraŜenie
spokoju i łagodności, natomiast kształty kanciaste – niepokój i skłonność do agresji.
189
Druki firmowe są niezbędnym elementem identyfikacji wizualnej dbającego o swój
wizerunek podmiotu. To papier i koperty firmowe, notatniki, wizytówki, identyfikatory
pracowników. Poszczególne elementy tych materiałów, tzn. papier, treść, liternictwo
i kolorystyka powinny współgrać z ogólnie przyjętymi zasadami systemu identyfikacji
wizualnej. Elementem druków firmowych jest tzw. konstans, czyli stały układ
graficzny znaku firmowego, pełnej nazwy i niezbędnych danych o Subregionie
(adres, numer telefonu i faksu, strona www i adres e-mail).
Akcydensy – to wszystkie te druki okolicznościowe o charakterze uŜytkowym
(cenniki, ulotki, katalogi, a takŜe etykietki, naklejki, koperty). MoŜna wyróŜnić trzy
podstawowe typy wizytówek: prywatne, słuŜbowe i kombinowane (wykorzystywane
najczęściej przez lekarzy i naukowców). Format wizytówki najkorzystniej dostosować
do standardowego wizytownika. Kolorystyka wizytówki powinna uwzględniać kolory
zawarte w SIW. Standardowe dane zamieszczane na wizytówce to pełna nazwa
instytucji, logo, imię i nazwisko, stanowisko słuŜbowe, dane teleadresowe.
W wizytówkach kombinowanych adres słuŜbowy powinien być umieszczony u dołu
po prawej stronie, a prywatny u dołu po lewej stronie. W przypadku, gdy firma
utrzymuje kontakty zagraniczne, naleŜy mieć równieŜ wizytówki przygotowane
w odpowiednim języku obcym. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
powinny być to wizytówki w językach polskim, angielskim, niemieckim i czeskim.
190
Rysunek 28. Logotyp Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr.
Graficzna prezentacja logotypu oraz System Identyfikacji Wizualnej Subregionu
dołączony została na końcu pracy w formie Załącznika.
191
1.14.3.
Analiza aktywności marketingowej Subregionu
Jednym z najbardziej skutecznych przejawów aktywności marketingowej
w Subregionie są organizowane na jego terenie imprez o zasięgu
międzynarodowym, krajowym, regionalnym, subregionalnym i lokalnym.
W Subregionie odbywa się stosunkowo duŜo róŜnego rodzaju imprez, które są
pozytywnie oceniane przez turystów. Poprzez działania w ramach Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr mniejsze wydarzenia
mogą być bardziej eksponowane i tym samym cieszyć się większą popularnością.
Nie naleŜy zapominać, Ŝe nawet mniejsze lokalne wydarzenia mają swój wkład
w budowanie marki i wizerunku Subregionu.
Wybrane eventy (imprezy) świadczące o marketingowej aktywności Subregionu
23
:
o Architektura Domów Przysłupowych w Zgorzelcu
o Bieg z pochodniami Mostami Europa-Miasta w Zgorzelcu
o Biesiada Sołtysów we Wleniu
o Bogatyńskie Targi i Wystawa Ekonomii Społecznej
o Dni Zamku Czocha w Leśnej
o Dzień Energetyka w Bogatyni
o Dzień Otwartych Zabytków w Zgorzelcu
o EUROPAMARATHON 2008 w Zgorzelcu
o Europejskie Dni Dziedzictw w Zgorzelcu
o Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego we Wleniu
o Festiwal kolęd i Pastorałek w Bogatyni
o Festiwal Kultur w Zgorzelcu
o Festiwal Piosenki Jesienny Liść w Bogatyni
o Festiwal Teatrów Ulicznych w Zgorzelcu
o Forsowanie Nysy ŁuŜyckiej w Zgorzelcu
o Hałda Jazz – Bogatynia
o JAKUBY 2008 w Zgorzelcu
o Jarmark Świąteczny w Zgorzelcu
o Jasełka Uliczne we Lwówku
o Karbonalia. Bogatyńskie Dni Węgka i Energii
o Koncert Zgorzeleckiej Orkiestry Mando
o Kwisonalia w Gryfowie Śląskim
o Lwóweckie Lato Agatowe
o ŁuŜyckie tradycje wigilijne w Gminie Zgorzelec
o Międzynarodowe Teatry Uliczne w Zawidowie
o Międzynarodowy Spływ Kajakowy na Bobrze we Lwówku
o Mistrzostwa Euroregionu Nysa w Trójboju Siłowym w Bogatyni
o Mosty łączą przekraczanie granic w Zgorzelcu
o Noc Muzeów w Zgorzelcu
o Noc Świętojańska - Lwóweckie Wianki
o Noc Świętojańska w Gminie Zgorzelec
o Ognie św. Wawrzyńca we Wleniu
o Ognisko Walpurgii w Zgorzelcu
o Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych w Lubomierzu
o Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Puchar Wójta Gminy Zgorzelec
23 Na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu i stron internetowych poszczególnych
JST
192
o Ogólnopolskie Imieniny Henryka, Henryki i Henrykowa Lubańskiego
w Henrykowie
o Otwarty Turniej Tenisa Stołowego w Sulikowie
o Przegląd Zespołów Kolędniczych w Gryfowie Śląskim
o Rajd Turystyczny im. H. Brodatego we Lwówku
o Regaty Trzech Krajów w Zgorzelcu
o Regaty w slalomie kajakowym o "Puchar Kwisy" w Leśnej
o Regaty śeglarskie o Puchar Burmistrza Miasta i Gmin Leśna
o Regionalny Festiwal Kolęd i Pastorałek we Lwówku
o Rzut snopkiem w Chmielniku
o Slalom Kajakowy: Mistrzostwa DruŜynowe o Puchar Polski w Leśnej
o Spływ na Byle Czym po Nysie w Zgorzelcu
o Spotkania Majowe w Sulikowie
o Święto Chleba w Lwówku
o Święto Wsi Polskiej w Gryfowie Śląskim
o Święto Ziemniaka w Sulikowie
o TAMA w Leśnej
o Targi Gołębi Pocztowych we Wleniu
o Teatralny Listopad w Zgorzelcu
o Turniej Piłki NoŜnej o Puchar Wójta Gminy Lubań
o Urodziny Jakuba w Zawidowie
o Wakacje na Sportowo w Zgorzelcu
o Wleńlandia we Wleniu
o Zaduszki Poetyckie w Zgorzelcu
o Zawidowska Majówka
o Zgorzelecka Majówka
Kolejnym ciekawym przykładem aktywności marketingowej Subregionu
w zakresie promocji turystycznej jest ŁuŜycka Karta Turystyczna, która została
zgłoszona do konkursu Polskiej Organizacji Turystycznej na Najlepszy Produkt
Turystyczny. ŁuŜycka Karta Turystyczna to regionalna karta turystyczna, która
uprawnia do korzystania z rabatów oferowanych przez wybrane podmioty tworzące
bogatą ofertę turystyczną, rekreacyjną i kulturalną Powiatu Lubańskiego.
Na bazie raportu na temat funkcjonowania ŁuŜyckiej Karty Turystycznej
otrzymujemy informacje na temat okazicieli Karty i osób towarzyszących24:
• Polska
- 629 os.
• Niemcy
- 135 os.
• Holandia
- 11 os.
• Dania
- 4 os.
• Czechy
- 3 os.
• USA
- 2 os.
• Francja
- 2 os.
• Belgia
- 2 os.
• Izrael
- 1 os.
• Austria
- 1 os.
• Anglia
- 2 os.
• Szwajcaria - 2 os.
• Włochy
- 2 os.
24
Raport na temat funkcjonowania ŁuŜyckiej Karty Turystycznej
193
PowyŜsze wskazania potwierdzają znaczącą rolę turystów z Niemiec
w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr. Podobna sytuacja występuje w większości
Subregionów turystycznych Dolnego Śląska. W ramach wniosków moŜna zalecić
przygotowywanie spójnej oferty turystycznej Subregionu z uwzględnieniem
preferencji naszych zachodnich sąsiadów (np. opisy atrakcji turystycznych w języku
niemieckim, szkolenia języka niemieckiego dla samorządowców i przedstawicieli
branŜy turystycznej, itp.)
Samorządy i podmioty turystyczne Subregionu goszczą stacje telewizyjne.
Działają lokalne rozgłośnie radiowe i prasa. Poszczególne JST prezentują swoją
ofertę na targach turystycznych, imprezach promujących bogatą tradycję kulinarną
Subregionu. Ukazują się mapy, przewodniki turystyczne, foldery. Wzrasta teŜ
świadomość władz lokalnych i mieszkańców o roli turystyki w podnoszeniu
konkurencyjności Subregionu. Coraz większego znaczenia nabierają produkty
lokalne/regionalne świadczące o unikalności Subregionu, jego niepowtarzalności
i bogactwie tradycji. W kolejnych latach powinna następować integracja i precyzyjne
ukierunkowanie aktywności marketingowej pod wspólnym logo Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr.
1.14.4.
Analiza aktywności społeczności lokalnej oraz branŜy
turystycznej w Subregionie.
Aktywność mieszkańców przejawia się m. in. w organizacji i udziale
społeczeństwa w imprezach kulturalnych, działalności organizacji pozarządowych,
frekwencji wyborczej oraz chęci do współpracy.
Stosunkowo duŜa ilość organizacji pozarządowych działających na terenie
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr pozwala zakładać, Ŝe aktywność społeczności
subregionalnej jest znaczna.
Wybrane organizacje pozarządowe działające na terenie Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr25
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
„Via Regia” – Międzynarodowy Dialog w Zgorzelcu
Akcja Katolicka Lwówek
Apostolstwo Trzeźwości im. M.M Kolbego w Zgorzelcu
Automobilklub Zagłębie Turoszowskie w Zgorzelcu
Biegowe Stowarzyszenie EDI-TEAM Zgorzelec
Bogatyński Klub Motorowy „CROSS”
Bogatyński Klub Sportów Rowerowych „Kolarz”
Bogatyński Ruch Obywatelski
Bogatyński Szkolny Związek Sportowy „SZERSZEŃ”
Bogatyńskie Stowarzyszenie „Pogotowie Społeczne – Otwarte Drzwi”
Bogatyńskie Stowarzyszenie Modelarzy ISKRA
Bogatyńskie Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego
Bogatyńskie Stowarzyszenie Wolontariuszy „Przyjazna Dłoń”
Bogatyńskie Stowarzyszenie Wspólnot Mieszkaniowych
Caritas Lwówek
Centroprawica Razem w Zgorzelcu
Centrum Profilaktyki Dzieci i MłodzieŜy Świetlica „Gawrosz”
Centrum Wolontariatu w Zgorzelcu
Demokratyczna Unia Kobiet Klub Miejski w Zgorzelcu
Dolnośląskie Forum Socjaldemokracji Polskiej z siedzibą w Zgorzelcu
Dziecięce Towarzystwo Sportowe "Włókniarz" Z Leśnej
25 Na podstawie informacji zamieszczanych na stronach internetowych oraz w Biuletynach Informacji
Publicznej poszczególnych JST Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr
194
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Farma Na RozdroŜu Dzieciom w Mikułowej
Fundacja "Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgranicza" w Uboczu
Fundacja Centrum Wspierania Przedsiębiorczości z/s w Zgorzelcu
Fundacja Na Rzecz Wspomagania Inicjatyw Pracowniczych w Procesie Przekształceń
Własnościowych Przedsiębiorstwa Budownictwa Górniczego i Energetycznego z siedzibą
w Bogatyni
Fundacja Niepełnosprawnym i Oczekującym Pomocy w Zgorzelcu
Fundacja Ziemi Bogatyńskiej – Przyjazne Dłonie
Gminne Towarzystwo Kultury we Włodzicach Wielkich
Gminne Zrzeszenie LZS w Zgorzelcu
GórnołuŜyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy w Zgorzelcu
Gryfowskie Stowarzyszenie Miłośników Tańca
Izerski Klub Sportów i Turystyki Górskiej w Bogatyni
Izerskie Stowarzyszenie Leczenia Osteoporozy i Rehabilitacji Narządu Ruchu „ Osteocyt”
Katolickie Stowarzyszenie „ Civitas Chrystiana” Oddział Miejski Lwówek Śląski
Katolickie Stowarzyszenie „ Civitas Chrystiana” Oddział Miejski we Wleniu
Klub BrydŜa Sportowego „Kaprys” w Zgorzelcu
Klub Demokratycznej Unii Kobiet w Zgorzelcu
Klub Honorowych Dawców Krwi Im. Dr. Lucjana Kopcia w Leśnej
Klub Karate Shotokan „AGE-KAN Bogatynia”
Klub Kibica „TUR” w Zgorzelcu
Klub Kobiet Po Mastektomii „Amazonki” w Bogatyni
Klub Motorowy ELTUR przy BOT Elektrowni Turów w Bogatyni
Klub Nauczycielski w Bogatyni
Klub Puszystych „Super linia” w Zgorzelcu
Klub Puszystych w Bogatyni
Klub Rowerowy „Dynamo Tur’ przy BOT Elektrownia Turów S.A.
Klub Seniora Emerytów i Rencistów BOT KWB Turów S.A. i BOT Elektrownia Turów S.A.
Klub Sportowy "Granica" Miłoszów
Klub Sportowy „Bazalt” Sulików
Klub Sportowy „Błękitni” Studniska
Klub Sportowy „Cosmos Radzimów”
Klub Sportowy „Grom” we Lwówku
Klub Sportowy „Iskra” w Łagowie
Klub Sportowy „L.Z.S. śarska Wieś”
Klub Sportowy „Piast” Zawidów
Klub Sportowy „Turów”w Zgorzelcu
Klub Sportowy GROM w Bogatyni
Klub Sportowy LZS Mikułowa
Klub śeglarski "Izery"
Koło Gospodyń Wiejskich Grońsko
Koło Gospodyń Wiejskich Lwówek
Koło Gospodyń Wiejskich Pakosław
KS „APIS” Jędrzychowice
KS „Rackets” w Bogatyni
KS Lech Ręczyn Lutogniewice
KS LZS Gwiazdozbiory Radomierzyce
Liga Obrony Kraju we Lwówku
LKS „JAŚNICA” w Bogatyni
LKS Zjednoczeni Porajów-Kopaczów
Ludowo-Uczniowski Klub Sportowy " Kwisa" W Leśnej
Ludowy Klub Sportowy "Świecie"
Ludowy Klub Sportowy „Pogoń” Markocice w Bogatyni
Ludowy Zespół Sportowy FATMA Pobiedna
Lwóweckie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych
Lwóweckie Towarzystwo Piłkarskie „Pogoń”
Lwóweckie Towarzystwo Wędkarskie Lwówek Śląski
195
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
LZS Działoszyn – Posada w Bogatyni
LZS Energia – Zatonie w Bogatyni
LZS FC HERT Sławnikowice
LZS IZERY Jasna Góra
LZS Orzeł Kostrzyna
ŁuŜycki Klub Sportowy „BOKS TURÓW’ w Bogatyni
ŁuŜyckie Stowarzyszenie Sołtysów w Zgorzelcu
ŁuŜyckie Stowarzyszenie Wszechstronnego Wspierania Kultury w Zgorzelcu
ŁuŜyckie Towarzystwo Wspierania Lokalnych Więzi Społecznych z/s w Zgorzelcu
Miejski Klub Sportowy „Granica” w Bogatyni
Miejski Klub Sportowy „Nysa Zgorzelec”
Miejsko-Gminny Klub Sportowy "Włókniarz"
Międzynarodowe Stowarzyszenie Gedeonitów w Polsce Obóz w Zgorzelcu
Międzyszkolny Klub Sportowy „Osa” w Zgorzelcu
MłodzieŜowe Koło Opiekunów Zabytków we Lwówku Śląskim
NiezaleŜna Inicjatywa Samorządowa we Lwówku Śląskim „PH” „Bogusia”
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Biernej
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Działoszynie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Mikułowej
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Porajowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Radzimowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Sieniawce
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Sulikowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Trójcy
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RP w Zawidowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Gozdaninie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Gronowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Kopaczowie
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Sławnikowicach
Ochotnicza StraŜ PoŜarna RPw Studniskach Dolnych
Ochotnicza StraŜ PoŜarna we Lwówku
Ochotnicza StraŜ PoŜarna z siedzibą w Radomierzycach
Oddz. Terenowy Stow. Chorych Na Stwardnienie Rozsiane Ich Opiekunów i Przyjaciół
w Zgorzelcu
Oddział PCK w Zgorzelcu
Oddział PTTK „ Ziemi Lwóweckiej”
Parafialny Klub Sportowy „Józek” w Zawidowie
Parafialny Zespół „CARITAS” przy Parafii św. Józefa Robotnika w Zgorzelcu
Polski Komitet Pomocy Społecznej Gryfów Śląski
Polski Komitet Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Charytatywne w Zgorzelcu
Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych, Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych
w Zgorzelcu
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Zgorzelcu
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Lwówku Śląskim
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Gryfowie Śląskim
Polski Związek Emerytów, Rencistów we Lwówku
Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych we Lwówku
Polski Związek Niewidomych Gryfów Śląski
Polski Związek Niewidomych Zarząd Koła w Zgorzelcu
Polski Związek Wędkarski Gryfów Śląski
Polski Związek Wędkarski we Lwówku
Polskie Stowarzyszenie „Euroopera” w Zgorzelcu
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Gminne Koło w Zgorzelcu
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło Miejskie w Zgorzelcu
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło w Bogatyni
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział Rejonowy w Zgorzelcu
Polskie Towarzystwo Fizjoterapii Oddział Dolnośląsko – Nadodrzański z siedzibą w Zgorzelcu
196
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Polskie Towarzystwo Pracowników Socjalnych Koło Powiatowe w Zgorzelcu
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Pro Natura” Koło w Zgorzelcu
Polskie Towarzystwo Schronisk MłodzieŜowych Zarząd Oddziału Międzyszkolnego w Zgorzelcu
Polsko – Saksońska Fundacja Tschirnhaus Museion w Zgorzelcu
Południowo – Zachodnie Forum Samorządu Terytorialnego „POGRANICZE”
Porozumienie na rzecz Gminy – Mała Ojczyzna
Posadowskie Towarzystwo Jeździeckie we Lwówku
Powiatowe Stowarzyszenie Wspierania Uzdolnionej MłodzieŜy w Zgorzelcu
Praca Bez Granic – Fundacja Na Rzecz Usuwania Barier Migracji Zarobkowej w Zgorzelcu
Rada Stowarzyszeń Osób Chorych, Niepełnosprawnych i Seniorów w Zgorzelcu
Radio Inter Taxi w Zgorzelcu
Regionalne Forum Kobiet Stowarzyszenie „ Nasza Gmina – Lwówek Śląski”
Rejonowy Sztab Ratownictwa Społecznej Krajowej Sieci Ratunkowej w Zgorzelcu
Ruch Wspierania Samorządności w Bogatyni
Schronisko "Przystań" Im. Św. Brata Alberta W Leśnej
Społeczny Komitet Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej w Zgorzelcu
Stowarzyszenie "AWANTURA" Gryfów Śląski
Stowarzyszenie „ Euro – Partner” w Kwieciszowicach 9
Stowarzyszenie „Klub Trzeźwych Przyjaciół” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „Kurier – Taxi” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „Ludzie dla Ludzi” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „Młode Centrum” Koło w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „My dla Zgorzelca”
Stowarzyszenie „Porozumienie Prawicy” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „Taxi – Emanuel” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie „TAXI EURO” w Bogatyni
Stowarzyszenie „Taxi Parkowa” w Bogatyni
Stowarzyszenie „Taxi Serbinów” w Bogatyni
Stowarzyszenie Budowy i UŜytkowników GaraŜy w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Budowy Sali Gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Uboczu
Stowarzyszenie Charytatywno – Opiekuńcze „ Dar Ludzkich Serc” Imieniem Świętego Franciszka
z AsyŜu w Lwówku Śląskim
Stowarzyszenie Chemików Wojskowych RP Koło w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Chrześcijan Pogranicza Śląsko – GórnołuŜyckiego Gryfów Śląski
Stowarzyszenie Dla Gminy Sulików
Stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych koło nr 2 w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych Koło w Bogatyni
Stowarzyszenie EMILKA w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Eurocentrum Kobiet w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Forum Szans w Uboczu
Stowarzyszenie Handlowców Zgorzelec – Bogatynia
Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego Gryfów Śląski
Stowarzyszenie IN SPE w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych „Nysa ŁuŜycka” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Inicjatyw Rozwojowych Zgorzelec 2002
Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno- Gospodarczych na rzecz Gryfowskiej SłuŜby Zdrowia
Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Trzeźwość” Baworowo 773, 59-820 Leśna
Stowarzyszenie Kobiet „Interclub Femina” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Kulturalne „TYLICE 12”
Stowarzyszenie Kultury fizycznej Ludowy Klub Sportowy Błyskawica Pakosław
Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Miejsko Gminny Klub Sportowy „ Szkolny Związek Sportowy” w
Lwówku Śląskim
Stowarzyszenie Kupców Lwóweckich
Stowarzyszenie Kupców Miasta i Gminy w Leśnej
Stowarzyszenie KUŹNIA w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Lotnicze Zgorzelec
197
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Stowarzyszenie mieszkańców Jałowiec, Kościelnik, Kościelniki Dolne
Stowarzyszenie Miłośników Filmów Komediowych „ Sami Swoi” w Lubomierzu
Stowarzyszenie Miłośników Górnych ŁuŜyc w Lubaniu
Stowarzyszenie Miłośników Piłki KaŜdej w Bogatyni
Stowarzyszenie Miłośników Wsi Pisarzowice
Stowarzyszenie Miłośników Zawidowa
Stowarzyszenie Motocyklistów „ Zatrybka”
Stowarzyszenie Na Rzecz Pomocy Dzieciom Gawrosz w Zgorzelcu
Stowarzyszenie na Rzecz Chorych Oddziału Reumatologicznego Szpitala w Gryfowie Śląskim „
Reumagryf”
Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci i MłodzieŜy Wiejskiej „Koźliki” w Koźlicach
Stowarzyszenie Na Rzecz Ekorozwoju Wsi Gronów, Przesieczany, Sławnikowice
Stowarzyszenie na Rzecz Ofiar Wypadków Drogowych „ Pomoc” w Lwówku Śląskim
Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym we Lwówku
Stowarzyszenie Na Rzecz Pacjentów Szpitala Powiatowego w Zgorzelcu „Nasze Zdrowie”
Stowarzyszenie Na Rzecz Promocji śeglarstwa Morskiego Bałtyk Pod śaglami w Zgorzelcu
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Liceum Ogólnokształcącego im. Braci Śniadeckich w
Zgorzelcu
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społecznego oraz Integracji Europejskiej Powiatu Lwówek
Śląski
Stowarzyszenie na rzecz szkół wiejskich w gminie Lwówek Śląski
Stowarzyszenie Na rzecz Wspierania i Rozwoju SP Nr 3 w Zgorzelcu „Nasza Szkoła”
Stowarzyszenie Nasze Miasto – Unsere Stadt w Zgorzelcu
Stowarzyszenie NiezaleŜnych Inicjatorów Wsi Aktywnej „NIWA” w Stankowicach
Stowarzyszenie o dobro dziecka w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Obrony Praw Członka i Lokatora Spółdzielni Mieszkaniowej w Gryfowie Śląskim
Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych " Most" W Leśnej
Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i śyczliwych w Zgorzelcu
Stowarzyszenie OSTOJA w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Oświatowe „Dziecko” we Lwówku
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Nadpobudliwym w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Popisowa Gmina w Bogatyni
Stowarzyszenie Pracodawców Gminy Sulików
Stowarzyszenie Producentów Rolnych w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Profilaktyki i Profesjonalnej Pomocy Osobom UzaleŜnionym „Subsidium” w
Zgorzelcu
Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Pogórza i Gór Izerskich „śakwina”
Stowarzyszenie Przedsiębiorców Budowlano-Usługowych w Bogatyni
Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko – Francuskiej w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Radio i Telewizja Bogatynia
Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Legnickiej Koło Parafialne przy Parafii św. Józefa
Robotnika w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Rozwoju Henrykowa Lubańskiego
Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Sołtysów Gminy Lwówek Śląski
Stowarzyszenie Sportowe „Gladiator” w Bogatyni
Stowarzyszenie Sportowo-Rekreacyjne „Piłki Ulicznej” w Bogatyni
Stowarzyszenie Strzelectwa Myśliwskiego w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Turnieju Małych Form Satyrycznych w Bogatyni
Stowarzyszenie Ubezpieczonych III Filar w Bogatyni
Stowarzyszenie UŜytkowników Ośrodka Wypoczynkowego „Czocha”
Stowarzyszenie Wolnych Inicjatyw Ekologicznych i Kulturalnych „ Wiek”
Stowarzyszenie Wspierających Rozwój Osób Niepełnosprawnych, Starszych i Chorych „In
Gremio” w Zgorzelcu
Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Integracji i Pomocy Dziecku „Malec” w Bogatyni
Stowarzyszenie Współpracy z Zagranicą Lwówek
Stowarzyszenie Zamek „Czocha”
Szkolny Związek Sportowy Lwówek
198
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Światowy Związek śołnierzy AK Obwód Zgorzelecki
Tenisowe Centrum Euroregion nysa z siedzibą w Zgorzelcu
Towarzystwo Akcjonariatu Pracowniczego Górnictwo i Energetyka w Bogatyni
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwówku
Towarzystwo Kulturalne „ Podgórzanie”
Towarzystwo Miłośników Gryfowa Śląskiego
Towarzystwo Miłośników Lubomierza
Towarzystwo Miłośników Lwówka Śląskiego
Towarzystwo Miłośników Ziemi Bogatyńskiej
Towarzystwo Ochrony Przyrody i Krajobrazu TOPiK w Zgorzelcu
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział we Lwówku Śląskim
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami. Koło w Lwówku Śląskim
Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta Koło Zgorzeleckie *
Towarzystwo Pomocy Osobom Bezdomnym, Ofiarom Przemocy w Rodzinie
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy Niepełnosprawnej w Bogatyni
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział w Zgorzelcu
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Specjalnej Troski w Gryfowie Śląskim
Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych „Powrót z U” Oddział Terenowy w
Zgorzelcu
Towarzystwo Rozwoju Lokalnego „Perspektywa” w Małej Wsi
Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych Oddział Regionalny w Zgorzelcu
Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Oddz. Regionalny w Zgorzelcu
TPD Koło przy Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sulikowie
TPD Koło Specjalistyczne Rodzin Dzieci i MłodzieŜy Niepełnosprawnej „Bądź wśród nas” w
Osieku ŁuŜyckim
Uczniowski Klub Sportowy "Olimpia" w Pisarzowicach
Uczniowski Klub Sportowy ,,OLIMPIJCZYK" przy SP w Radogoszczy
Uczniowski Klub Sportowy ,,SAMURAJ" Henryków
Uczniowski Klub Sportowy „Iskra” we Lwówku
Uczniowski Klub Sportowy „Lwy” we Lwówku
Uczniowski Klub Sportowy „Promień” we Lwówku
Uczniowski Klub Sportowy Kwisa przy Gimnazjum w Leśnej
Uczniowski Klub Sportowy w Smolniku przy SP w Smolniku
UKS „BASKET ZGORZELEC przy SP Nr 3 w Zgorzelcu
UKS „Champion” przy Publicznej SP Nr 1 w Bogatyni
UKS „LUSATIA” przy SP w Osieku ŁuŜyckim
UKS „Opolno” przy Publicznej SP w Opolnie Zdroju
UKS „SMECZ” przy Publicznym Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni
UKS CHROBRY Zawidów
UKS Energetyk w Zgorzelcu
UKS Kick-Fighters Zgorzelec przy SP Nr 5
UKS przy MDK w Zgorzelcu z/s w Jerzmankach
UKS przy Publicznym Gminnym Gimnazjum w Sulikowie
UKS przy SP Nr 3 w Bogatyni
UKS przy SP Nr 5 w Bogatyni
UKS Siatkówki Dziewcząt przy ZSZ im. E. Plater w Zgorzelcu
UKS Sprinter przy Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni
UKS SQUAD w Bogatyni
UKS Szachistów WIEśA przy MDK w Zgorzelcu
UKS TS „ALEKS TOP” przy ZSZ im. E. Plater w Zgorzelcu
UKS WARRIOR przy Gimnazjum Nr 3 im. Armii Krajowej w Zgorzelcu
UKS Zapasów w Jerzmankach
Wiejski Klub Sportowy „Gięty” w Krzewinie
Zarząd Powiatowy Związku Ochotniczych StraŜy PoŜarnych RP w Zgorzelcu
Zgorzelecka Grupa Rowerowa „THCPROMIL”
Zgorzelecki Klub Bokserski
Zgorzelecki Klub Kyokushin Karate
199
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zgorzelecki Klub Motocrossowy „BURNING CROSS”
Zgorzelecki Klub MUAY THAI w Zgorzelcu
Zgorzelecki Klub Sportowy Baseball Spartakus
Zgorzelecki Klub śeglarski
Zgorzeleckie Bractwo Sportowe „Return”
Zgorzeleckie Stowarzyszenie Taksówkarzy „Taxi Centrum 910”
Zgorzeleckie Stowarzyszenie UŜytkowników GaraŜy
Zgorzeleckie Towarzystwo Muzyczne
Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych Powiatu Zgorzeleckiego
Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Gryfów Śląski
Związek Gmin "Kwisa"
Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Zgorzelec
Związek Harcerstwa Polskiego we Lwówku
Związek Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej Gryfów Śląski
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Gminne w Zgorzelcu
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Miejsko-Gminne w Bogatyni
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Sulikowie
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Zgorzelcu
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Zakładowe przy BOT Kopalnia
„Turów” S.A. w Zgorzelcu
Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Gryfów Śląski
Związek Ogrodów Działkowych we Lwówku
Związek Osadników Wojskowych Ziemi Lwóweckiej
Związek SYBIRAKÓW Gryfów Śląski
Związek Sybiraków Koło w Zgorzelcu
Związek śołnierzy LWP w Zgorzelcu
Organizacje pozarządowe działających na terenie Subregionu Nysa – Kwisa –
Bóbr charakteryzują się zróŜnicowanymi polami działalności. Największe nasycenie
powyŜszymi podmiotami występuje na terenie miast, chociaŜ naleŜy zauwaŜyć, Ŝe
wśród pozostałych środowisk równieŜ działają organizacje zajmujące się istotnymi
zagadnieniami z punktu widzenia rozwoju społeczno – gospodarczego regionu.
Wszystkie organizacje pozarządowe funkcjonujące w Subregionie powinny
przyczyniać się do budowania jego korzystnego wizerunku.
200
Rysunek 29. Frekwencja wyborcza w JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
w wyborach samorządowych 2006 (I tura 12 listopada)
Miasto i Gmina Wleń
Miasto i Gmina Bogatynia
Miasto i Gmina Zawidów
Gmina i Miasto Gryfów Śląski
Gmina i Miasto Lubomierz
Miasto i Gmina Leśna
Powiat Lwówecki
Gmina Sulików
Gmina Zgorzelec
Gmina Lubań
Polska
Województwo Dolnośląskie
Powiat Lubański
Miasto i Gmina Lwówek
0
10
20
30
40
50
60
Źródło: www.pkw.gov.pl
Mieszkańcy Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wykazują duŜą aktywność
społeczną. W wyborach samorządowych w 2006 r. frekwencja wyborcza w 11. JST
była wyŜsza niŜ średnia dla całego kraju i województwa dolnośląskiego. NajwyŜszą
frekwencję zanotowano w gminach Wleń, Bogatynia i Zawidów. Najsłabiej pod tym
względem wypadła gmina Lwówek i powiat lubański.
BranŜa turystyczna w Subregionie podobnie jak w przypadku organizacji
pozarządowych skupia się wokół miast. Na obszarach wiejskich prowadzona jest z
reguły w formie małych prywatnych obiektów (np. gospodarstwa agroturystyczne).
Jednym z problemów branŜy jest uporanie się z łagodzeniem nierównomiernego
zapotrzebowania na usługi turystyczne, powodowanego sezonowością.
Aktywność branŜy turystycznej przejawia się standardowymi działaniami na rzecz
przyciągania turystów. Ulotki, foldery, funkcjonowanie w spisach obiektów
turystycznych, na tematycznych stronach internetowych. BranŜa w Subregionie jest
obecna na imprezach promujących region, np. targach turystycznych. Brakuje
wspólnego mianownika prowadzonych działań. Takim mianownikiem moŜe być
partycypacja w załoŜeniach Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego
Nysa – Kwisa – Bóbr, aktywne włączenie się w stosowanie wytycznych Systemu
Identyfikacji Wizualnej.
W ramach wniosków naleŜałoby zwrócić uwagę na następujące kwestie:
201
•
•
•
•
•
•
202
aktywny udział społeczności Subregionu w działania na rzecz rozwoju
turystyki warunkowany jest przedstawieniem spójnej koncepcji i ciekawymi
pomysłami mobilizującymi mieszkańców do działania,
przyczyny ograniczonej aktywności społeczności subregionalnych mogą
wynikać z przeświadczenia, ze niewiele od nich samych zaleŜy. Dalszych
przyczyn naleŜałoby szukać w dbałości o problemy własnej rodziny, duŜym
zaangaŜowaniu w pracę i utrzymanie gospodarstwa domowego, czy niskim
poziomie wykształcenia,
realizowanie wspólnego celu jakim jest kreowanie markowych produktów
turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wzmacnia poczucie
toŜsamości mieszkańców i emocjonalne powiązanie z Subregionem,
branŜa turystyczna powinna, w miarę moŜliwości, starać się pogodzić własne
cele organizacyjne z ideą całościowego promowania Subregionu Nysa –
Kwisa - Bóbr
w ramach wzmocnienia aktywności branŜy turystycznej naleŜałoby
przywiązywać większą rolę do angaŜowania się samorządów w proces
wzmacniania turystyki na swoim terenie,
branŜa turystyczna działając pod wspólną marką, w tym wypadku Subregionu
Nysa – Kwisa - Bóbr, miałaby większe szanse na wyeksponowanie swojej
oferty w regionie i na rynku krajowym.
1.14.5.
Analiza
w subregionie
wskaźnikowa
ruchu
turystycznego
W niniejszym dokumencie wykorzystano kilkanaście wskaźników dotyczących
analizy ruchu turystycznego w Subregionie.
Wśród nich wykorzystano następujące wskaźniki:
WSKAŹNIK FUNKCJI TURYSTYCZNYCH BARETJE’A
(relacja liczby miejsc noclegowych do liczby stałych mieszkańców),
Wskaźnik ten przyjmuje wartości w anstepujących przedziałach.
<100–rzeczywisty rozwój funkcji turystycznej;
100-500–funkcja turystyczna jest dobrze rozwinięta;
>500–funkcja turystyczna bardzo wysoko rozwinięta.
Wskaźnik wyraŜony procentowo.
Rysunek 30. Wskaźnik funkcji turystycznych Baretje'a
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS
WSKAŹNIK
INTENSYWNOŚCI
RUCHU
TURYSTYCZNEGO
WEDŁUG
SCHNEIDERA
(relacja korzystających z noclegów do liczby stałych mieszkańców),
Wskaźnik interpretuje się odnosząc do innych jednostek – gmin, powiatów,
województw.
Częstym jest stwierdzenie odchylenia in plus in minus. Im wyŜsza wartość
wskaźnika, tym lepiej.
203
Rysunek 31. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera
INTENSYWNOŚCI
RUCHU
TURYSTYCZNEGO
WEDŁUG
WSKAŹNIK
CHARVATA
(relacja udzielonych noclegów do liczby stałych mieszkańców),
Wskaźnik interpretuje się odnosząc do innych jednostek – gmin, powiatów,
województw.
Częstym jest stwierdzenia odchylenia in plus in minus. Im wyŜsza wartość
wskaźnika, tym lepiej.
Rysunek 32. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Charvata
204
WSKAŹNIK GĘSTOŚCI RUCHU
(relacja korzystających z noclegów do powierzchni w km2),
Wskaźnik jest efektywnie analizowany, gdy jest zestawiony w porównaniu
z poprzednimi okresami, lub w porównaniu z innymi jednostkami spełniającymi
wymóg porównywalności, np. zbliŜona powierzchnia, zbliŜona liczba atrakcyjnych
miejsc, etc. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej.
Wskaźnik wyraŜony nominalnie.
Rysunek 33. Wskaźnik gęstości ruchu
WSKAŹNIK WYKORZYSTANIA POJEMNOŚCI NOCLEGOWEJ
(relacja udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych),
Jest to stosunek liczby udzielonych noclegów do liczby wszystkich miejsc
noclegowych, przy czym obie wielkości odnoszą się do danego terenu i określonego
przedziału czasowego. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej.
Rysunek 34. Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej
205
WSKAŹNIK GĘSTOŚCI BAZY NOCLEGOWEJ
(relacja miejsc noclegowych do powierzchni w km2),
Wskaźnik bezpośrednio zestawia miejsca noclegowe z powierzchnią omawianej
jednostki – gminy, powiatu, województwa. Dla porównywalności moŜna zestawić
wskaźniki poprzednich okresów i zbadać jego tendencję, lub takŜe porównać
z innymi jednostkami spełniającymi wymóg porównywalności, np. zbliŜona
powierzchnia, zbliŜona liczba atrakcyjnych miejsc, etc. Im wyŜsza wartość
wskaźnika, tym bardziej rozwinięty turystycznie jest obszar.
Wskaźnik wyraŜony nominalnie
Rysunek 35. Wskaźnik gęstości bazy noclegowej
WSKAŹNIK ROZWOJU BAZY NOCLEGOWEJ
(relacja korzystających z noclegów do liczby miejsc noclegowych)
Wskaźnik informuje o stosunku liczby gości nocujących na danym obszarze do
liczby udzielonych noclegów. Im wyŜsza wartość wskaźnika, tym lepiej.
Rysunek 36. Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej
206
1.15.
Analiza SWOT
Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony),
Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagroŜenia). Analiza
SWOT jest efektywną metodą identyfikacji kategorii słabych i silnych stron oraz
szans i zagroŜeń. Przedmiotem analizy moŜe być przedsiębiorstwo, region,
inwestycja lub dowolna organizacja. Zastosowanie analizy SWOT nie ma praktycznie
ograniczeń, poniewaŜ moŜna ją zaimplementować do dowolnego zdarzenia ze sfery
działalności człowieka. Głównym celem analizy SWOT jest określenie aktualnej
i perspektywicznej pozycji przedmiotu analizy oraz prognoza strategii postępowania.
Zakres rodzajowy czynników, które mają wpływ na przedmiot analizy SWOT jest
bardzo szeroki. Z jednej strony są to czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, a z drugiej
pozytywne i negatywne. Skuteczna ich identyfikacja jest podstawą analizy. NaleŜy
dokonać diagnozy określającej silne i słabe strony organizacji oraz szanse
i zagroŜenia pojawiające się w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Diagnoza jest punktem
wyjścia do prognoz określających dalsze postępowanie badanego podmiotu. Mocne
strony, czyli atuty (czynniki wewnętrzne pozytywne) – to walory organizacji, które
w sposób pozytywny wyróŜniają ją w otoczeniu i spośród konkurencji. Słabe strony
organizacji (czynniki wewnętrzne negatywne) – są konsekwencją ograniczeń
zasobów i niedostatecznych kwalifikacji. W tym wypadku kluczem do sukcesu jest
szybkie i obiektywne rozpoznanie słabych stron, które pozwoli ograniczyć ich
negatywny wpływ. Analiza atutów i słabości pozwala wyznaczyć siłę konkurencyjną
danego podmiotu w otoczeniu rynkowym. Świadomość własnych atutów i słabości
ma podstawowe znaczenie w kształtowaniu realistycznej rynkowej strategii. JeŜeli
silne strony przewaŜają nad słabościami istnieje większa moŜliwość wykorzystania
szans pojawiających się w otoczeniu. Szanse (czynniki zewnętrzne pozytywne) – to
zjawiska i tendencje w otoczeniu, które odpowiednio wykorzystane staną się
impulsem do rozwoju oraz osłabią zagroŜenia. ZagroŜenia (czynniki zewnętrzne
negatywne) – to wszystkie czynniki zewnętrzne, które postrzegamy jako bariery dla
rozwoju, utrudnienia, dodatkowe koszty działania. Sama analiza szans i zagroŜeń nie
jest gwarantem skutecznego reagowania na nie, mobilizuje jednak do myślenia
strategicznego, zmusza do śledzenia zmian zachodzących w otoczeniu
przedsiębiorstwa, do korzystania z dostępnych źródeł informacji, raportów i prognoz,
oraz formułowania na tej podstawie scenariuszy przewidujących przyszły rozwój
wydarzeń w rozpatrywanym obszarze interesów.
Trafność postawionych za pomocą analizy SWOT wniosków zaleŜy od
doświadczenia, wiedzy i intuicji analityka oraz precyzyjnych badań i prognoz. Finalnie
otrzymujemy cztery listy czynników: silne strony (które naleŜy wzmacniać), słabe
strony (które naleŜy niwelować), szanse (które naleŜy wykorzystywać) i zagroŜenia
(których naleŜy unikać)26.
Prezentowana analiza SWOT poprzedzona została analizą potencjału
turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, spotkaniami konsultacyjnymi
z przedstawicielami samorządów, badaniami ankietowymi skierowanymi do JST
i turystów odwiedzającymi Subregion.
26 Gierszewska G., Romanowska M.: Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 1995.
207
Tabela 17. Analiza SWOT Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
CZYNNIKI WEWNĘTRZNE
Silne strony
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
208
Aktywność lokalnych mediów
Aktywność społeczności lokalnej w
bieŜące
problemy
rozwoju
subregionu
Bliskość chłonnych rynków zbytu, w
tym niemieckiego i czeskiego
Bogactwo tradycji i obyczajów na
obszarach wiejskich
Bogata oferta szlaków turystycznych
Dobre warunki do uprawiania
turystyki wodnej
Dobrze
rozwinięte
szkolnictwo
ponadgimnazjalne, ogólnokształcące
i zawodowe
liczba
organizacji
i
DuŜa
stowarzyszeń
Gościnność mieszkańców regionu
Imprezy kulturalne o ponadlokalnym
znaczeniu
Imprezy kulturalne o znaczeniu
ponadregionalnym
Korzystne warunki agroklimatyczne
(sprzyjające rozwojowi rolnictwa)
Korzystny poziom obsługi turystów
MoŜliwość
rekreacyjnego
i gospodarczego
wykorzystania
terenów leśnych
Polepszająca się baza turystyczna,
się
poziom
Polepszający
infrastruktury komunalnej
PołoŜenie geograficzne sprzyjające
rozwojowi turystyki
Poprawa stanu czystości wód
powierzchniowych
i
powietrza
atmosferycznego
Postępujący
proces
rozwoju
infrastruktury
technicznej
polepszający w efekcie warunki
wypoczynku
Potencjał
szkolnictwa,
w
tym
wyŜszego (np. Zgorzelec)
Rezerwy siły roboczej, moŜliwych do
wykorzystania
w
usługach
turystycznych,
Słabe strony
• „Szara strefa” w turystyce
• Brak
jednolitego
serwisu
internetowego promującego wszystkie
atrakcje turystyczne Subregionu,
• Brak odpowiedniej synchronizacji
połączeń komunikacyjnych
• Brak spójnej koncepcji promocji
Subregionu
• Braki w pełnej i przejrzystej informacji
rynkowej dotyczącej m.in. koniunktury
turystycznej, ruchu turystycznego
• Emigracja
młodych,
przedsiębiorczych ludzi do większych
miast
• Nie jest w pełni wykorzystywany
znaczny potencjał w kreowaniu
subregionalnych
sieciowych
produktów turystycznych
• Niedostateczna liczba biur podróŜy
działających w turystyce przyjazdowej
do subregionu
• Niedostateczna
liczba
połączeń
kolejowych i regionalnych kolei
turystycznych.
• Niewystarczająca znajomość języków
obcych,
w
tym
wśród
osób
zajmujących się promocją
• Niewystarczające
działania
promocyjne w zakresie turystyki
• Niewystarczające ilość i jakość
obiektów sportowo – rekreacyjnych
• Niewystarczające
oznakowanie
szlaków i atrakcji turystycznych
• Niezadowalający stan sanitarny w
obszarach turystycznych.
• Niskie nakłady środków na działania
promocyjne w zakresie turystyki
• Ograniczone działania mające na celu
wydłuŜenie sezonu turystycznego
• Ograniczone środki na finansowanie i
remont obiektów infrastruktury
• Potrzeba stworzenia zintegrowanego
systemu informacji turystycznej w
Subregionie
• Poziom kwalifikacji kadr turystycznych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rozwijająca się sieć połączeń
telekomunikacyjnych
się
współpraca
Rozwijająca
transgraniczna
Rozwinięta sieć handlu (zwłaszcza w
ośrodkach miejskich)
Sieć
podmiotów
komercyjnej
infrastruktury otoczenia biznesu
Spodziewane zwiększenie ilości
międzynarodowych
i
krajowych
połączeń komunikacyjnych
Spore zasoby surowców, zwłaszcza
skalnych
Stosowane
ułatwienia
dla
inwestorów
krajowych
i
zagranicznych
Stosunkowo dobry dostęp do usług
medycznych
Tradycje w zakresie wyrobu ceramiki
Turystyczne walory specjalistyczne,
pozwalające na uprawianie np.
turystyki aktywnej
Unikalne i zróŜnicowane walory
przyrodnicze.
Unikatowe walory kulturowe (zabytki,
muzea)
Usytuowanie firm o znaczeniu
regionalnym/krajowym
Walory kulturowe łączące w sobie
dorobek zróŜnicowanych kultur
Wielokulturowe
dziedzictwo
społeczności lokalnej
Wykorzystywanie
zasobów
naturalnych przydatnych w procesie
rozwoju Subregionu
Wysoki
stopień
prywatyzacji
gospodarki
Wysokiej jakości produkty lokalne
Zaplecze badawczo – naukowe w
postaci
placówek
szkolnictwa
wyŜszego
ZauwaŜanie roli turystyki jako
waŜnego czynnika restrukturyzacji i
aktywizacji
gospodarczej
przez
administrację
rządową
i
samorządową w regionie.
Zmniejszenie
się
obszarów
przemysłowych
funkcjonalnie
ZróŜnicowany
•
•
•
•
•
•
•
wymagający
podwyŜszenia,
np.
poprzez organizowanie cyklicznych
szkoleń
Problemy z poziomem estetyzacji
przestrzeni,
skoordynowanymi
rozwiązaniami urbanistycznymi
Przekonanie turystów i mieszkańców
o
wysokich
cenach
usług
gastronomicznych i noclegowych w
Subregionie
Spore
zuŜycie
infrastruktury
technicznej
Stosunkowo duŜe dysproporcje w
poziomie infrastruktury turystycznej i
paraturystycznej między obszarami
miejskimi i wiejskimi
Zły stan techniczny nawierzchni
części dróg Subregionu
Zmniejszające się zainteresowanie
turystyką
sentymentalną
wśród
Niemców.
Znaczy stopień wyeksploatowania
bazy turystycznej w niektórych
częściach Subregionu
209
•
Subregion,
zintegrowany
z
sąsiednimi krajami
Zwiększająca
się
świadomość
samorządowców o potencjalnych
korzyściach z rozwoju turystyki
•
CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE
Szanse
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
210
Coraz silniejsze grupy lobbujące na
rzecz rozwoju turystyki
Członkostwo
Polski
w
Unii
Europejskiej i wynikające z tego
korzyści (moŜliwość pozyskiwania
znacznych środków na rozwój
Subregionu)
Działalność Polskiej Organizacji
Turystycznej
i
Dolnośląskiej
Organizacji Turystycznej
Identyfikacja
mieszkańców
z
regionem
MoŜliwość wykorzystania programów
i funduszy pomocowych dla rozwoju
turystyki (np. RPO)
Nowe trendy w międzynarodowej
turystyce (np. turystyka aktywna,
agroturystyka)
Poprawne stosunki z sąsiednimi
regionami/subregionami
Postępujące ujednolicenie znaków
informacji i oznaczeń turystycznych
Rozwijająca się współpraca z
miastami partnerskimi
Społeczny
klimat
sprzyjający
rozwojowi
terytorialnej
samorządności
Stopa inflacji na poziomie zbliŜonym
do załoŜeń budŜetu centralnego
Stosunkowo wysoka stopa wzrostu
gospodarczego kraju
Ułatwienia komunikacyjne związane
z wejściem Polski do Strefy
Schengen
Umiędzynarodowienie
przedsiębiorstw
turystycznych
(korzystanie ze sprawdzonego know
– how)
Wykorzystanie
nowoczesnych
technik
w
sferze
promocji
ZagroŜenia
• Konkurencja na rynku turystycznym
ze strony innych regionów
• Konkurencyjność gospodarek krajów
sąsiednich i Dalekiego Wschodu (np.
Chiny)
• MoŜliwa
stagnacja
w
branŜy
turystycznej powodowana światowym
kryzysem gospodarczym
• MoŜliwe
zmniejszenie
nakładu
środków na inwestycje turystyczne
• Nadmierny fiskalizm w polityce
gospodarczej państwa.
• Niestabilne,
niejednoznaczne
przepisy prawne
• Obserwowane
zachowania
patologiczne w niektórych grupach
społecznych
• Odpływ wykształconych kadr do
krajów UE
• Ogólny spadek liczby ludności w
wieku produkcyjnym
• Permanentne niedobory środków
centralnych
na
rozbudowę
i
infrastruktury
konserwację
technicznej,
w
szczególności
drogowej
• Pogarszająca
się
sytuacja
makroekonomiczna w Europie,
• Procesy globalizacyjne skutkujące
konkurencyjnymi ofertami z róŜnych
regionów kraju i świata
• Silna konkurencyjność turystycznych
wyjazdów zagranicznych dla turystyki
krajowej.
• Stosunkowo niska siła nabywcza
społeczeństwa (np. w stosunku do
społeczeństw Zachodniej Europy)
• Utrudniony dostęp do preferencyjnych
kredytów wynikający z trudnej sytuacji
na rynkach finansowych
•
•
•
•
•
•
turystycznej
(m.in.
zestaw • WciąŜ stosunkowo wyskoki poziom
elementów Systemu Identyfikacji
bezrobocia w skali kraju
Wizualnej)
• Wzrastające koszty pracy najemnej
Wzrastające
zainteresowanie • Zawirowania w strukturze turystyki
turystyką
bliŜej
przyrody
przyjazdowej do Polski.
(ekoturystyka, agroturystyka)
zainteresowanie
Wzrastające
turystyką rodzinną
Wzrost uczestnictwa Polaków w
turystyce krajowej
Wzrost
zainteresowania
Subregionem
ze
strony
zagranicznych inwestorów.
Wzrost znaczenia małych i średnich
przedsiębiorstw jako siły napędowej
rozwoju Subregionu
Znaczna
mobilność
zawodowa
ludności.
Źródło: Opracowania własne na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu, spotkań
konsultacyjnych, badań ankietowych skierowanych do JST i turystów Subregionu Nysa – Kwisa –
Bóbr
W ramach wniosków naleŜy zwrócić uwagę na umiejętność właściwego
reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu, wraŜliwość rynkowa, marketingowa
pozwalają w optymalny sposób wykorzystać pojawiające się szanse
i zminimalizować niekorzystne oddziaływanie zagroŜeń. Pochodną szybkości reakcji
są sukcesy innych i poraŜki drugich na polu konkurencyjności turystycznej.
Przedstawiona lista szans i zagroŜeń nie ma charakteru stałego i jest zmienna
w czasie, wraz z zachodzącymi procesami w bliŜszym i dalszym otoczeniu.
Zestawienie szans i zagroŜeń z mocnymi i słabymi stronami, wynikającymi
z czynników wewnętrznych, moŜna nam pozwolić dopasować zasoby regionu
w optymalny sposób. Na podstawie takiej analizy moŜemy formułować wnioski na
przyszłość i programy rozwoju turystyki. Analiza SWOT jest punktem wyjścia do
sformułowania strategicznych celów Koncepcji Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr.
211
2. Kierunki programu rozwoju turystycznego Subregionu
2.1.
ZałoŜenia
strategiczne
realizacji
Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa –
Bóbr
2.1.1. Wizja i misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
Misja w odniesieniu do organizacji, najogólniej rzecz ujmując, to zestaw
względnie trwałych dąŜeń, celów, na które zorientowane są lub powinny być
działania podejmowane przez jej uczestników, to samookreślenie się organizacji
poprzez odpowiedź na pytania27:
• Po co organizacja istnieje?
• Do czego ma dąŜyć?
• Co ma osiągnąć?
• Czyje i jakie potrzeby powinna zaspakajać?
• Jakie jest jej społeczne posłannictwo?
Misja organizacji wyznacza powód jej istnienia, wyróŜniający ją od wszystkich
innych podmiotów. Misję moŜna opisać w kategoriach wyrobów, rynków, usług
i klientów. Misję organizacji przekłada się na zadania, które naleŜy wykonać, by
zrealizować załoŜone cele. Definiowanie misji jest waŜnym krokiem w formułowaniu
celów strategicznych i operacyjnych. Misja wyznacza fundamentalny a równocześnie
unikatowy stan przyszły, do którego organizacja zmierza. Misja jest ogólnym
stwierdzeniem najbardziej podstawowych intencji.
W odniesieniu do misji jednostki terytorialnej powyŜsze załoŜenia powinny zostać
zmodyfikowane pod kątem specyfiki danego podmiotu. MoŜna jednak załoŜyć, ze
fundamentalne elementy misji zostają zachowane.
Wizję moŜna rozumieć jako obraz przyszłości, który chcemy wykreować. Jest to
podstawowa aspiracja, która powinna być wspólna dla wszystkich, którzy chcą
osiągnąć poŜądany stan rzeczywistości.
Analiza potencjału turystycznego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr, badania
ankietowe skierowane do JST i turystów odwiedzających Subregion, wywiady
z liderami opinii publicznej, wnioski z konsultacji w zakresie formułowania załoŜeń
koncepcji, analiza SWOT pozwoliły na sformułowanie wizji, misji i celów
strategicznych w zakresie Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa
– Kwisa – Bóbr.
Wizja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
„Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr będzie postrzegany jako obszar
o znacznym potencjale turystycznym oraz jako subregion o atrakcyjnej ofercie
turystycznej, przyjazny turystom i mieszkańcom. Poprzez bogactwo walorów
naturalnych i kulturowych pozwoli w komfortowych warunkach wypoczywać
turystom”
27 Koźmiński A., Piotrowski W.: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Wydawnictwo naukowe PWN.
Warszawa 2000, s. 759.
212
Jednymi z najwaŜniejszych elementów oferty turystycznej Subregionu są jego
unikalne, markowe Sieciowe Produkty Turystyczne. Wspierane są one tradycyjną
gościnnością mieszkańców, bogatym potencjałem turystycznym i naturalnymi
walorami.
Opieranie działań mających na celu podniesienie konkurencyjności Subregionu
o turystykę, przynoście wymierne efekty w postaci nowych miejsc pracy,
zaangaŜowania społeczności lokalnych i korzystnego wizerunku Subregionu.
Rozwój turystyki wpisuje się w szerszą koncepcję długofalowego rozwoju,
będącego odpowiedzią na szanse i zagroŜenia pojawiające się w bliŜszy i dalszym
otoczeniu.
Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr jest obszarem otwartym na nowe trendy
w turystyce i rozwoju regionalnym. Jego siła tkwi w róŜnorodności i bogactwie
walorów turystycznych, które słuŜą turystom i mieszkańcom w podnoszeniu jakości
Ŝycia i wypoczynku.
Misja turystyczna Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
„Subregion spokojnego wypoczynku w atrakcyjnym i przyjaznym
środowisku. Na bazie swoich zasobów, kultury i tradycji sprzyjający
przedsiębiorczości, podejmujący działania na rzecz przyspieszonego rozwoju
i poprawy warunków bytu mieszkańców, wzmacniający swoją konkurencyjność
na rynku turystycznym kraju i Europy”
2.1.2. Cele strategiczne rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
Cele strategiczne Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wynikają z jego wizji i misji,
wyznaczają kierunki działania, mają charakter długookresowy i pokazują pola
działania mające zwiększyć konkurencyjność turystyczną Subregionu w dłuŜszej
perspektywie czasowej.
Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych
Markowe produkty turystyczne w swoim załoŜeniu mają obejmować
poszczególne JST wchodzące w skład danego Subregionu. Występują sytuacje,
w których dany produkt turystyczny nie obejmuje swoim oddziaływaniem całego
Subregionu. W takiej sytuacji naturalnym jest stworzenie szerszej listy produktów, jak
najpełniej dopasowującej się do optymalnego wykorzystania potencjału
turystycznego i wizerunkowego Subregionu.
Poprzez rozwój i promowanie markowych produktów turystycznych zyskujemy,
tak cenną w konkurencyjnym otoczeniu, unikalność i niepowtarzalność. KaŜda
wartość dodana markowego produktu (np. prestiŜ, wygoda, satysfakcja) finalnie
będzie przekładać się na wzmocnienie pozycji konkurencyjnej i atrakcyjność
w oczach turystów i potencjalnych inwestorów.
Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej
W ramach powyŜszego celu naleŜy priorytetowo potraktować działania mające za
zadanie przyspieszenie rozwoju infrastruktury turystycznej. Główne działania
powinny dotyczyć rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej, wraz z rozbudowaną
213
ofertą dodatkowych atrakcji (np. moŜliwości uprawiania turystyki aktywnej). Poza
korzyściami funkcjonalnymi turyści powinni otrzymywać wartość dodaną, będącą
składowym elementem kaŜdego produktu markowego (zadowolenie, satysfakcja,
prestiŜ, itd.). Dodatkowo naleŜy zwrócić uwagę na sukcesywne podnoszenie
kwalifikacji pracowników szeroko rozumianego środowiska turystycznego (jednostki
samorządu terytorialnego, branŜa komercyjna, stowarzyszenia turystyczne, itp.),
które warunkuje szybsze osiągnięcie zakładanego celu i skraca horyzont jego
realizacji.
Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych
produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie
Wszelkie działania związane z ułatwieniem dostępu do środków finansowych
mogących wspomóc sektor turystyczny. Budowanie sprzyjającego systemu około
biznesowego wspierającego pojawiające się szanse rozwojowe. Ułatwianie dostępu
podmiotom funkcjonującym w branŜy turystycznej do tańszych kredytów. Ścisła
współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego w celu wspierania wspólnych
projektów wspomagających rozwój turystyki.
Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System
Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
Nadrzędnym celem wprowadzenia Systemu Identyfikacji Wizualnej jest
wykreowanie marki i korzystnego wizerunku Subregionu postrzeganego jako całość.
System Identyfikacji Wizualnej przyczynia się do wykreowania unikalnego
wizerunku i marki Subregionu zgodnie z poŜądanym kierunkiem wszystkich działań
promocyjnych realizowanych w Subregionie. Układa w logiczną i spójną całość ogół
symboli oraz zachowań stworzonych przez Subregion w celu jednoznacznego
rozpoznania i wyróŜnienia na rynku. Określa zespół strategicznie zdefiniowanych
narzędzi, które budują kompleksowy program całościowej identyfikacji.
Istotną kwestią w realizacji tego celu jest długofalowa i konsekwentna realizacja
jego załoŜeń (właściwe i widoczne wykorzystywanie wszystkich elementów
składowych Systemu Identyfikacji Wizualnej).
Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych
Wzmocnienie wizerunku (poza wprowadzeniem Systemu Identyfikacji Wizualnej)
powinno obejmować cały szereg działań promocyjnych skierowanych do turystów.
W realizacji tego celu naleŜy zauwaŜyć kluczową rolę kadr zajmujących się
promowaniem Subregionu.
Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno – gospodarczy i wpływającej na
polepszenie sytuacji na rynku pracy
Sektor turystyczny Subregionu powinien mieć priorytetowe miejsce wśród działań
strategicznych realizowanych na rzecz rozwoju gospodarczego. Podejście takie łączy
w sobie zaangaŜowanie zarówno ze strony samorządowej, jaki i instytucji
komercyjnych i mieszkańców.
214
Włączenie sektora turystycznego w działania generujące nowe miejsca pracy, jest
wpasowywaniem się w zmiany zachodzące w otoczeniu. Przesunięcie aktywności
społeczności regionalnej w stronę usług (w tym wypadku turystycznych)
i odchodzenie od głównego generowania miejsc pracy poprzez przemysł cięŜki
i rolnictwo jest krokiem w stronę dochodzenia do standardów funkcjonujących na
europejskich rynkach pracy.
Odnosząc się do powyŜszych celów strategicznych naleŜy zauwaŜyć istotną rolę
marki w marketingu terytorialnym i kreowaniu produktów turystycznych. W celu
precyzyjniejszego rozwinięcia tematu przedstawione zostaną wybrane definicje
odnoszące się do poruszanych w Koncepcji zagadnień.
Zdefiniowanie marki wymaga wcześniejszego określenia relacji między marką
a produktem, poniewaŜ pojęcia te, które są ze sobą ściśle powiązane, bywają
czasami mylone. Produkt w węŜszym znaczeniu to materialny wyrób lub usługa,
które mogą być sprzedawane konsumentowi. W szerszym znaczeniu produkt to
cokolwiek, co moŜe się znaleźć na rynku, zyskać uwagę, zostać nabyte, uŜyte lub
skonsumowane i co jest w stanie zaspokoić potrzebę lub pragnienia. Produktami
mogą być: przedmioty, usługi, osoby, regiony, organizacje lub idee. Zakres
przedmiotowy marki jest co najmniej tak samo szeroki. Nie ma pełnej zgodności
wśród ekspertów i praktyków gospodarczych, jeŜeli chodzi o uniwersalną definicję
marki. W uproszczeniu moŜna przyjąć, Ŝe wytwarzane są produkty, a konsumenci
kupują marki. Inaczej rzecz ujmując, marka jest ideą w umyśle konsumenta na temat
produktu.
Ogólnie definicje marki moŜemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa określa
markę jako sumę produktu oraz pewnej wartości dodanej z nim związanej. Druga
grupa definicji określa markę jako wartość dodaną do produktu, np. wizerunek, ale
bez uwzględniania samego produktu28.
W literaturze marketingowej i w języku potocznym termin „marka”29 występuje, co
najmniej w trzech znaczeniach. W pierwszym ujęciu, moŜe oznaczać poszczególną
pozycję asortymentową (produkt), linię produktu, rodzinę produktów lub cały
asortyment oferowany przez określoną firmę. Po drugie, pojęcie marki bywa
utoŜsamiane z pojęciem znaku towarowego. W literaturze prawniczej i aktach
prawnych oba terminy traktuje się jako synonimy. Po trzecie, pojęcie marki
funkcjonuje jako skrót myślowy, oznaczający rynkowy wizerunek produktu, zestawu
produktów i/lub organizacji, która je oferuje. Określenie marka ma wówczas odcień
wartościujący i najczęściej w tym właśnie znaczeniu istnieje w potocznej
polszczyźnie. Kluczowe dla marketingu jest z pewnością podejście łączące wszystkie
powyŜsze znaczenia. Przyjmując takie załoŜenie, moŜna określić markę jako produkt
zapewniający korzyści funkcjonalne plus wartości dodane, które niektórzy
konsumenci cenią w wystarczającym stopniu, aby dokonać zakupu30.
Polskie Stowarzyszenie Wytwórców Produktów Markowych Pro – Marka definiuje
markę, jako most łączący oczekiwania konsumentów z moŜliwościami
producentów31. Ich zdaniem marka to obietnica stabilności i jednolitości, gwarancja
28 G. Urbanek: Zarządzanie marką. Warszawa: PWE 2002, s. 13-14.
29 Markę lub część marki, która jest prawnie chroniona i stanowi wyłączną własność jednego
sprzedawcy, nazywa się znakiem towarowym (handlowym, ochronnym). Wszystkie znaki towarowe są
markami, natomiast nie wszystkie marki są znakami towarowymi. (Źródło: H. Mruk, I. Rutkowski:
Strategia produktu. Warszawa: PWE 1999, s. 63).
30 J. Altkorn: Strategia marki. Warszawa: PWE 1999, s.11-12.
31 www.marka.pl
215
jakości oraz sposobów zabezpieczania interesów konsumenta. Produkty markowe są
powszechnie dostępne dla konsumentów, którzy znają je, lubią i kupują w zaleŜności
od szczególnej potrzeby lub okazji. Konsumentowi zaleŜy równieŜ na tym, aby kupić
najlepiej, w najlepszym stosunku ceny do jakości i w miarę w szerokim asortymencie,
w zasadzie w kaŜdym miejscu gdzie chce. Marka jest kierunkowskazem,
przywiązujemy się do nazwy, opakowania, znaku towarowego, czy producenta.
Kupujemy tylko takie produkty, bo juŜ je sprawdziliśmy, juŜ o nich wiemy. I na linii
producent – konsument posiadanie takiej marki jest korzystnym zjawiskiem
pozwalającym z tym konsumentem się komunikować. Marka spełnia funkcję
gwarancyjną dla klienta, Ŝe jeŜeli kupimy daną nazwę, to ona będzie zawsze taka
sama, albo lepsza32.
W polskim systemie prawnym stosuje się termin znak towarowy. W rozumieniu
ustawy o prawie własności przemysłowej znakiem towarowym moŜe być kaŜde
oznaczenie przedstawione graficznie lub dające się graficznie wyrazić i które nadaje
się do odróŜniania na rynku towarów jednego podmiotu gospodarczego od towarów
tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw; znakiem towarowym mogą być
w szczególności: wyraz, rysunek, ornament, przestrzenne formy, w tym formy towaru
lub opakowania, a takŜe melodia lub inny sygnał dźwiękowy33.
Marka to dwa zbiory cech i wyobraŜeń na temat produktu. Pierwszy zbiór składa
się z cech funkcjonalnych, czyli racjonalnych korzyści związanych z uŜytkowaniem
produktu oznaczonego marką. Drugi to emocje, czyli wartości dodane, zbiór cech
i korzyści irracjonalnych. Marka jest sumą tych zbiorów. Jest czymś więcej niŜ
produkt, który ze względu na swoje cechy fizyczne, zaspakaja realne i racjonalne
potrzeby. Ma ona jeszcze coś, co moŜna nazwać jej „duszą”. Jest to sfera ulotna,
lecz właśnie poprzez oddziaływanie na tą sferę odczuć konsumentów moŜna łatwiej
odnieść sukces komercyjny.
Marka, która związana jest z określonym geograficznie miejscem, moŜe być
przypisana do34:
o kraju – marka narodowa. W tym przypadku mamy do czynienia z marką
powstałą na wartościach i tradycjach kraju, którego dotyczy. Poszczególne
kraje wyrobiły sobie obraz, który funkcjonuje w świadomości
społeczeństwa. Im bardziej obraz ten jest pozytywny, tym większe korzyści
dla kraju, którego dotyczy. Przykładowo Niemcy kojarzą się z solidnością
i niezawodnością, Francja jest ojczyzną perfum, win i ekskluzywnej
odzieŜy. Japonia postrzegana jest przez pryzmat zaawansowanych
technologii i elektroniki, Szwajcaria ma zegarki i bankowość. Odczucia
związane z wizerunkiem kraju przenoszą się na marki z niego pochodzące.
Podane przykłady są jedynie uogólnieniami i poszczególny konsument
moŜe podchodzić do konkretnego kraju w sposób bardziej
zindywidualizowany.
Polska potrzebuje silnej marki narodowej, z którą mógłby być identyfikowany nasz
kraj. Silna marka narodowa promieniuje swoim oddziaływaniem na cały szereg
zjawisk, jest katalizatorem wielu pozytywnych procesów. Wzrasta zainteresowanie
krajem, jego regionami, tradycją, produktami. Przekłada się to na większy ruch
turystyczny, aktywizację rolnictwa, handlu, a co za tym idzie na wzrost gospodarczy
32 T.GryŜewski: Skuteczna platforma komunikacji z klientem. W: Prawo i Gospodarka z dnia 11/05/
2001
33 M. Witek-Hajduk: Zarządzanie marką. Warszawa: Difin 2001, s. 24.
34 Raszkowski A.: Marka lokalna (regionalna) [w:] Strahl D. (red.) Gospodarka lokalna i regionalna w
teorii i praktyce. Wrocław: Wydawnictwo AE 2006, s. 383 – 384.
216
i więcej miejsc pracy. Pozytywny wizerunek powinno się budować w obszarach,
w których mamy do zaoferowania coś szczególnego. MoŜe to być naturalne,
ekologiczne rolnictwo, atrakcyjne turystycznie tereny, czy teŜ nawet gościnność.
Jednym z ciekawszych pomysłów jest promowanie kuchni polskiej, jako
reprezentacyjnej marki narodowej naszego kraju. Kuchnia polska dobrze wpisuje się
w pozytywny stereotyp naszego kraju funkcjonujący za granicą (tradycyjna, naturalna
Ŝywność). NaleŜy takŜe zauwaŜyć, Ŝe kreowanie wizerunku kraju i jego regionów nie
zawsze musi idealnie odpowiadać stanowi rzeczywistemu. W tym wypadku
nadrzędnym celem jest efekt marketingowy, który moŜe przekładać się na wymierne
korzyści,
o regionu – marka regionalna/lokalna (dotycząca produktów i usług
oferowanych przez region). Marka dotyczy produktów/usług pochodzących
z regionu, które łączy np. historia, tradycja, specyficzne połoŜenie
geograficzne, czy spójna sytuacja społeczno – ekonomiczna.
W promowaniu takich marek duŜy nacisk jest kładziony na ścisły związek
z danym regionem. Takie podejście ma na celu wzmocnienie poczucia
wyjątkowości, unikalności konkretnego produktu/usługi. Istnieje duŜe
bogactwo produktów lokalnych, nie wszystkie one jednak zasługują na
miano marek. Warto pamiętać o wartości dodanej, która jest nieodłącznym
elementem kaŜdej marki. Wspomnianą wartość moŜna rozumieć jako
wszystkie atrybuty oferowanego produktu wychodzące poza korzyści
czysto funkcjonalne. Klasycznym przykładem marki lokalnej w zakresie
produktów spoŜywczych mogą być „oscypki” czy „sękacz”. Pomimo
ekspansji najbardziej znanych marek lokalnych powinny one najlepiej
„smakować” na terenie regionu, z którego się wywodzą. Jest to zresztą
jeden z podstawowych elementów promocji ich wytwórców. Marka lokalna,
oprócz przynoszenia spodziewanych profitów i popularyzowania „swojego”
regionu dla szerszej rzeszy konsumentów, powinna przyciągać do niego
jak najwięcej turystów, inwestorów, potencjalnych klientów. W tym miejscu
naleŜy wyjaśnić jeszcze jedną kwestię odnośnie definiowania marki
w regionie.
MoŜemy zasadniczo wyszczególnić dwa podejścia. Z jednej strony moŜemy
mówić o marce regionu, postrzegając go jako całość, z drugiej strony moŜna mówić o
markach regionalnych, będących produktami, usługami pochodzącymi z danego
terytorium. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr wykorzystywane jest
podejście traktujące jednostkę terytorialną jako markę.
o miasta – marka miasta. Zestaw skojarzeń związanych z marką miasta
powinien obiecywać konsumentom jak największe korzyści. Większość
polskich miast stara się obecnie aktywnie budować swoją markę.
Warszawa moŜe kreować się na nowoczesną metropolię w środku Europy,
doskonałe miejsce do Ŝycia i prowadzenia działalności gospodarczej.
W przypadku Krakowa akcent moŜe być połoŜony na kulturę, zabytki
i bogatą ofertę gastronomiczną. Miasto jest postrzegane jako studenckie,
artystyczne. Często podkreśla się takŜe niepowtarzalny „klimat” Krakowa.
Kierunkowanie promocji marki miasta na ten właśnie element w dłuŜszym
horyzoncie czasowym moŜe przynieść lepszy efekt, niŜ skupianie się na
konkretnych obiektach (Rynek, Sukiennice), będących jednakŜe
elementem składowym wspomnianego „klimatu”. Mniejsze miejscowości
mogą budować swoją pozycję w oparciu o inne grupy atrybutów np.
ekologiczny wymiar swojego miasta, turystyczno – rekreacyjne atrakcje.
217
Zarówno w kwestii kreowania wizerunku miasta, jak i produktów miejskich rola
marki moŜe być znacząca. NaleŜy w tym miejscu podkreślić wieloaspektowe
podejście do analizowanej sytuacji. Z jednej strony, poprzez działania np. władz
samorządowych, promocja skierowana jest na budowanie marki miasta, jego nazwy,
rozpoznawalności wśród potencjalnych turystów, inwestorów. W drugim przypadku
moŜna ukierunkowywać się na działania mające na celu kreowanie konkretnych
produktów, związanych i utoŜsamianych z miastem (np. imprez masowych). Oba
podejścia zazębiają się w swoich finalnych efektach i oddziaływaniu na odbiorców.
Znane miasto z silną rozpoznawalną marką pozytywnie promieniuje na swoje
produkty. Dobre produkty miejskie ułatwiają tworzenie marki miasta. Analogiczną
sytuację odnajdujemy w przypadku marki regionu i marek regionalnych.
Produkt turystyczny moŜemy definiować jako kompozycję róŜnych dóbr
turystycznych (walorów i atrakcji) oraz wszelkich usług umoŜliwiających ich
turystyczne wykorzystanie w trakcie podróŜy lub pobytu. Produkt turystyczny jest
elementem przyciągającym turystów do Subregionu. Produkt turystyczny tworzą35:
• naturalne i kulturowe walory turystyczne
• dobra materialne i usługi świadczone turystom (baza noclegowa
i gastronomiczna, czyli podstawowa infrastruktura turystyczna oraz atrakcje
turystyczne)
• usługi umoŜliwiające dojazd do miejsca pobytu, pobyt i powrót do miejsca
zamieszkania
• usługi świadczone w powiązaniu z walorami turystycznymi (pilotaŜ,
przewodnictwo, imprezy, wypoŜyczalnie sprzętu, itp.)
Markowy produkt turystyczny to produkt turystyczny, który dzięki odpowiedniej
filozofii funkcjonowania odróŜnia się na tle konkurencji dostarczając specyficznych
korzyści motywujących konsumenta do zakupu. Elementem wspierającym jest
odpowiednia nazwa, logo oraz System Identyfikacji Wizualnej (zbiór zasad
i parametrów określający sposób prezentacji wizualnej komunikowania produktu na
rynku). Podobnie jak w odniesieniu do samej marki zawsze niesie ze sobą swoista
wartość dodaną dla turysty
Markowa infrastruktura turystyczna, tak jak markowy produkt turystyczny, musi
posiadać unikalne cechy odróŜniające ją od konkurencji, zaprojektowane w taki
sposób by zaspokajać potrzeby konsumentów. To infrastruktura stworzona wg zasad
strategii markowania, czyli wyróŜniająca się na rynku dzięki m.in. koncepcji
funkcjonowania, specyficznemu projektowi. Markowa infrastruktura powinna
posiadać symbol, nazwę, cechy stworzone celem identyfikacji dóbr lub usług na
rynku i wyróŜnienia ich spośród konkurencji oraz System Identyfikacji Wizualizacji36.
Subregionalne Sieciowy Produkt Turystyczny jest produktem turystycznym
scalającym swoim oddziaływaniem większy obszar danego regionu/subregionu
opiera się więc na porozumieniu partnerów, które ma na celu uzyskanie
dodatkowych efektów w następującej skali: promocji, rozwoju infrastruktury, zasobów
ludzkich, systemu dystrybucji.
35
36
Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego.
Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego.
218
2.1.3. ZbieŜność załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr z zewnętrznymi planami
strategicznymi
Zgodnie z metodologią prac nad strategiami, kaŜdy dokument niŜszego szczebla
powinien bezpośrednio odnosić się do dokumentów wyŜszego szczebla.
W przypadku niniejszej Koncepcji jest to Program Rozwoju Turystyki dla
Województwa Dolnośląskiego, Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego oraz
Strategia Rozwoju Turystyki w Polsce na lata 2007-2013. Koncepcja stanowi
naturalną kontynuację Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa
Dolnośląskiego i jego rozwinięcie na niŜszym szczeblu – subregionalnym.
Metodologia tworzenia Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr jest na ramowych wytycznych zaproponowanych przez Dolnośląską
Organizacje Turystyczną.
Charakterystyczną cechą Koncepcji jest jej nowatorskie ujęcie odnoszące się do
wybranego Subregionu województwa dolnośląskiego. Subregion promowany jako
całość moŜe efektywniej eksponować swoje produkty turystyczne, stwarzać
moŜliwość do poprawy wizerunku samorządów, które do tej pory nie były znane ze
swojej oferty turystycznej.
Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr
w pewnych obszarach odnosi się do istniejących dokumentów strategicznych
dotyczącymi Jednostek Samorządu Terytorialnego Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr.
NaleŜałoby wymienić, m.in. następujące strategiczne opracowania:
• Strategia zrównowaŜonego rozwoju Gminy Gryfów Śląski
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy i Miasta Gryfów Śląski
• Strategia Rozwoju Gminy Sulików
• Program Rozwoju Lokalnego dla Miasta Zawidów na lata 2004 – 2006
z perspektywą realizacji do 2013
• Strategia Rozwoju Miasta Zawidów
• Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Lubańskiego na lata 2007-2013
• Strategia Rozwoju Powiatu Lubańskiego 2002
• Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Bogatynia na lata 2006-2014
• Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta i Gminy Wleń
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wleń
• Strategia Rozwoju Powiatu Lwóweckiego 2000 - 2010
• Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Lwówek Śląski
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lwówek Śląski 2004-2010
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lubomierz na lata 2004-2006
• Strategia rozwoju Gminy i Miasta Lubomierz
• Strategia Rozwoju Gminy Leśna na lata 2002 – 2006
• Strategia Rozwoju Gminy Zgorzelec do 2010 roku
• Strategia Rozwoju Miasta Zgorzelec
• Wieloletni Program Inwestycyjny dla Miasta Zgorzelec na lata 2007 -2015
• Program rewitalizacji części obszaru miasta Zgorzelec
Wspólnym, nadrzędnym celem wymienionych dokumentów strategicznych jest
wzrost i rozwój zrównowaŜony na poziomie lokalnym i regionalnym.
Dodatkowo Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa –
Bóbr i Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego odnoszą się
219
bezpośrednio do zagadnień turystycznych i ich wspólnym celem jest rozwój turystki
Dolnego Śląska we wszystkich wymiarach (lokalnym, subregionalnym, regionalnym).
220
2.2.
Kierunki programu rozwoju Subregionu Nysa – Kwisa Bóbr
2.2.1. Cele operacyjne realizacji Subregionalnego
Turystycznego Nysa- Kwisa – Bóbr
Produktu
Cele operacyjne naleŜy rozumieć jako rozwinięcie i uszczegółowienie celów
strategicznych rozwoju Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa –
Bóbr. Mają one krótszy horyzont czasowy realizacji niŜ cele strategiczne. Realizacja
celów operacyjnych warunkuje realizację celów strategicznych.
Na podstawie analizy potencjału turystycznego Subregionu, przeprowadzonych
badań ankietowych, konsultacji z przedstawicielami JST Subregionu przedstawiona
zostanie krótka charakterystyka poszczególnych celów operacyjnych.
1.1.
Rozwój produktu turystyka rekreacyjno-wypoczynkowa
Naturalne warunki przyrodnicze i turystyczne stwarzają moŜliwości do uprawiania
turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr.
Subregion jest wyjątkowy poprzez atrakcyjne akweny połoŜone na swoim terytorium.
Turyści z większych miast szukający wytchnienia i odpoczynku od miejskiego szumu
znajdą tu wiele miejsce spełniających ich oczekiwania. Turystyka wypoczynkowa ma
długą historię w naszym kraju, obecnie akcenty kładzione są na zindywidualizowane,
aktywne spędzanie czasu odchodząc od masowych wyjazdów znanych z minionej
epoki. Nazwa rekreacja ma być kojarzona z wypoczynkiem połączonym
z aktywnością fizyczną. W ostatnim czasie zauwaŜa się wzrastającą rolę turystyki
weekendowej, będącej odmianą turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej. Turystyka
weekendową moŜe być jedną z bardziej przyszłościowych odmian turystyki
w Subregionie, tym bardziej, Ŝe w stosunku do Zachodnich standardów jest sporo do
nadrobienia. Taką formę spędzania wolnego czasu preferują osoby zamieszkałe
stosunkowo niedaleko docelowych atrakcji turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa –
Bóbr. Niewątpliwie korzystnym faktem jest bliskość aglomeracji Wrocławskiej.
W dalszej kolejności działania promocyjne powinny być skierowane do mieszkańców
Jeleniej Góry, Wałbrzycha i Legnicy. Spektrum oferowanych produktów w ramach
turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej jest bardzo szerokie. Kluczowe w aspekcie
rozwoju tej formy turystyki jest utrzymanie odpowiedniego poziomu infrastruktury
turystycznej i paraturystycznej.
1.2.
Rozwój produktu turystyka piesza
Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr posiada dobre warunki do uprawiania turystyki
pieszej. Wpływa na to bogactwo walorów naturalnych, ukształtowanie terenu,
korzystny klimat, bogata tradycja i historia Subregionu. W ramach rozwoju turystyki
pieszej naleŜy zadbać o zintegrowaną sieć oznakowania spacerowych szlaków
turystycznych, miejsce odpoczynku turystów na szlaku wyposaŜone we właściwą
infrastrukturę (wiaty z zadaszeniem, ławki, stoły, toalety, itd.)
1.3.
Rozwój produktu turystyka rowerowa
Dynamicznie rozwijający się wypoczynek rowerowy stwarza dla Subregionu
moŜliwość wykreowania mocnego markowego produktu turystycznego. Piękne
221
krajobrazy i sprzyjający klimat sprawiają, Ŝe taka forma spędzania wolnego czasu
dostępna jest dla kaŜdego. Na rowerzystów czeka gęstą sieć dróg oraz spora liczba
dróg leśnych. W ostatnich latach turystyka rowerowa cieszy się coraz większą
popularnością i moŜna zakładać, Ŝe trend wzrostowy utrzyma się w przyszłości. Dla
rozwoju turystyki rowerowej wymagana jest odpowiednia infrastruktura podstawowa
i uzupełniająca. Przystosowane parkingi ze stojakami, punkty serwisowe,
wypoŜyczalnie rowerów, miejsca postojowe, punkty widokowe oraz baza noclegowa
z rozbudowaną siecią gastronomiczną.
1.4.
Rozwój produktu turystyka konferencyjna
Turystyka konferencyjna jest pręŜnie rozwijającą się odmianą turystyki i pozwala
w części łagodzić skutki sezonowości na usługi turystyczne. Największe natęŜenie
turystyki konferencyjnej obserwujemy jesienią i na wiosnę. W ramach turystyki
konferencyjnej mieszczą się m.in. konferencje, kongresy, spotkania biznesowe,
szkolenia, imprezy targowe. Naturalnym zapleczem dla rozwoju tej formy turystyki są
hotele oferujące odpowiedni standard obsługi (sale przystosowane do konferencji,
odpowiednią ilość miejsc noclegowych, rozbudowane zaplecze gastronomiczne,
szereg atrakcji dodatkowych). Istnieje wiele miejsc w Subregionie, które mogłyby
obsługiwać gości na konferencjach po odpowiedniej adaptacji i przystosowaniu
wspomnianych obiektów. W świetle przeprowadzonych badań i rozmów
z przedstawicielami branŜy turystycznej wynika wniosek, Ŝe klienci biznesowi
i konferencyjni wydaja relatywnie najwięcej ze wszystkich grup turystów. Największą
konkurencją w tym zakresie dla Subregionu jest Wrocław. W ramach aktywnych
działań na rzecz rozwoju turystyki konferencyjnej naleŜy poszukiwać inwestorów
mogących zaadaptować istniejące obiekty o dobrze rokującym potencjale. W ramach
przygotowywanej oferty konferencyjnej naleŜy eksponować walory turystyczne
Subregionu i przedstawiać bogaty pakiet atrakcji dodatkowych.
1.5.
Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa
Turystykę krajoznawczą i kulturową moŜna uznać za jeden z popularniejszych
obszarów zainteresowań turystów. Odnajdujemy tu odniesienie do bogatej tradycji
i aktywności społeczności lokalnych. Jak wykazały badanie potencjału turystycznego
i aktywności społeczności lokalnych pod względem turystyki kulturowej Subregion
moŜe przedstawić atrakcyjną ofertę. Jednym z waŜniejszych elementów produktu są
imprez kulturalne o zasięgu międzynarodowym, krajowym i regionalnym
w Subregionie. Ponadto w ramach turystyki krajoznawczej i kulturowej moŜna
wyróŜnić turystykę poznawczą, weekendową, czy alternatywną (polegającą na
samodzielnym planowaniu swojego pobytu i programów zwiedzania atrakcji
turystycznych Subregionu). W rozwoju tego produktu zakłada się czynny udział
turystów i mieszkańców Subregionu. Działania w zakresie wzmacniania turystyki
krajoznawczej i kulturowej zakładają zintegrowaną akcję promocyjną mająca na celu
dotarcie do jak najszerszego grona potencjalnych odbiorców w kraju i za granicą.
Turystyka kulturowa wzmacnia toŜsamość mieszkańców Subregionu, którzy aktywnie
uczestniczą w procesie jej tworzenia.
1.6.
222
Rozwój produktu turystyka zdrowotne / w tym spa i welles /
Turystyka spod znaku spa&welles jest jednym z ciekawszych, rozwijających się
i bardziej prestiŜowych produktów turystycznych. Dbałość o własne zdrowie jest
jednym z trwale zauwaŜalnych trendów w turystyce ostatnich lat. Turystyka
zdrowotna bywa powiązana z pakietami produktów turystyki konferencyjnej
i wypoczynkowej.
1.7.
Rozwój produktu turystyka wiejska
Turystyka wiejska jest postrzegana jako jeden z podstawowych produktów
turystycznych naszego kraju mających szanse zaistnienia na rynkach
międzynarodowych. Przemawia za tym duŜe bogactwo kulturowe, podtrzymywanie
wiejskich obyczajów, doskonałe produkty lokalne/regionalne wytwarzane
w tradycyjny sposób, czyste wody, gleby i powietrze. Subregion ze swoimi
atrakcyjnymi obszarami wiejskimi i doskonałymi produktami lokalnymi dobrze wpisuje
się w tą tendencję. W ramach turystyki wiejskiej mieszczą się wszystkie formy usług
turystycznych związane ze środowiskiem wiejskim. Zawierają się rodzaje aktywności
rekreacyjnej związane z przyrodą, turystyką krajoznawczą, kulturową i etniczną.
Wykorzystanie produktu turystyka wiejska w ramach rozwoju markowych produktów
na
aktywizację
obszarów
dotychczas
turystycznych
jest
szansą
niezagospodarowanych turystycznie. Pełne wykorzystanie potencjału, jaki jest ukryty
w turystyce wiejskiej wymaga jednak znacznych nakładów w infrastrukturę
turystyczną i paraturystyczną połączonych ze wzrostem jakości świadczonych usług.
1.8. Rozwój produktu agroturystyka
Produktem zazębiającym się w pewnych obszarach z turystyką wiejską jest
agroturystyka. Na terenie Subregionu, jak wykazała analiza potencjału
turystycznego, istnieje obecnie pewna liczba obiektów, które moŜna by zaliczyć do
produktu agroturystycznego. Agroturystyka jest odpowiedzią na zapotrzebowanie
turystów w zakresie wiejskiego spokoju, kontaktu z przyrodą, wyciszenia, regeneracji
sił z dala od miejskiego zgiełku i masowego ruch turystycznego. Produkt
agroturystyczny dobrze koreluje z wizerunkiem Subregionu, a precyzyjniej
z elementami odnoszącymi się do wiejskiej tradycji, obyczajów, gościnności.
Właściciele obiektów agroturystycznych starają się rozszerzać swoją ofertę
o wartości dodane związane z aktywnym spędzaniem wolnego czasu (jazda konna,
wędkarstwo, grzybobranie). W standardowych działaniach oferowana jest tradycyjna
wiejska kuchnia odsłaniająca uroki bogactwa kulinarnego mieszkańców Subregionu,
posiadające niepowtarzalny klimat pokoje gościnne, zaciszne i ustronne miejsce,
w których moŜna wypoczywać podziwiające okoliczną przyrodę. W ramach wskazań
na przyszłość branŜa agroturystyczna powinna się włączyć aktywnie w ideę
promowania markowych produktów turystycznych.
1.9. Rozwój produktu turystyka przygraniczna
Turystyka przygraniczna i tranzytowa obejmująca jednodniową turystykę
przygraniczną w celu zrobienia zakupów, wzięcia udziału w imprezach lub krótkiej
wizyty; wiąŜe się ona z wykorzystaniem istniejącej i przyszłej infrastruktury (motele,
zajazdy, stacje obsługi samochodów, itp.) usytuowanej wzdłuŜ głównych tras
tranzytowych oraz w obrębie strefy przygranicznej.
223
Ze względu na połoŜenie geograficzne a takŜe na rozbudowaną sieć
komunikacyjną Subregion jest predestynowany do rozwoju turystyki przygranicznej.
Korzystne połoŜenie geograficzne jest równieŜ okazją do budowania wizerunku
Subregionu i rozwoju markowych produktów turystycznych, wśród zagranicznych
turystów.
2.1.
Wspieranie rozwoju jakości bazy noclegowej i gastronomicznej
Jakość oferowanych usług w zakresie standardu noclegów i gastronomii jest
wizytówką kaŜdego podmiotu turystycznego. W przypadku Subregionu Nysa – Kwisa
– Bóbr baza noclegowa przedstawia się w miarę korzystnie. Gorzej pod tym
względem wypadają gminy wiejskie. Podobnie sprawa wygląda w tych gminach pod
względem bazy gastronomicznej. Odczuwa się brak mniejszych restauracji,
otwartych do późnych godzin wieczornych, oferujących potrawy dobrej jakości
w przystępnych cenach. Najlepiej pod względem bazy noclegowej i gastronomicznej
wypadają Lubań, Lwówek i Zgorzelec.
2.2.
Podnoszenie standardów obsługi klienta
Profesjonalizm w obsłudze klienta przejawia się m.in. w dbałości o szczegóły,
staranności, diagnozowaniu potrzeb klientów. Uprzejmy, kompetentny pracownik to
najlepsza wizytówka firmy i waŜny element w budowaniu jej wizerunku. W tym
zakresie największą dbałość naleŜy przywiązywać do standardu obsługi klienta,
umiejętności atrakcyjnego przedstawiania oferty turystycznej i kreatywności szeroko
rozumianej kadry turystycznej.
W dzisiejszych czasach wysokie standardy obsługi klienta stanowią źródło
uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Odpowiednie podejście do klienta nabiera
kluczowego znaczenia w funkcjonowaniu organizacji. Poprawy wymaga równieŜ
poziom znajomości języków obcych, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę
połoŜenie Subregionu i jego stosunkowo dobre połączenia komunikacyjne
z Zachodnią Europą.
3.1
Stworzenie zintegrowanego systemu promocji subregionu
Zintegrowany system promocji obejmuje wszystkie JST Subregionu Nysa – Kwisa
– Bóbr podmioty komercyjne (w szczególności z branŜy turystycznej), organizacje
pozarządowe i wszystkie środowiska zainteresowane rozwojem społeczno –
gospodarczym Subregionu. W ramach tego systemu naleŜy trzymać się spójnej
koncepcji promocyjnej wspieranej Systemem Identyfikacji Wizualnej. Działania
promocyjne powinny być koordynowane i jak największa ilość podmiotów powinna w
nich uczestniczyć. Koordynatorem takich działań mogą być wybrani przedstawiciele
samorządów, Dolnośląska Organizacja Turystyczna, czy teŜ jedno ze Stowarzyszeń.
Alternatywnym wyjściem jest stworzenie zespołu zadaniowego odpowiedzialnego za
integrowanie systemu promocji. W składzie takiego zespoły znaleźliby się
samorządowcy subregionu, przedstawiciele stowarzyszeń eksperci w dziedzinie
turystyki, pracownicy DOT, lokalni liderzy, przedstawiciele świata biznesu (w tym
branŜy turystycznej), kadra naukowa wyŜszych uczelni.
3.2
Eksponowanie
turystycznych
224
unikalnych
walorów
markowych
produktów
Unikalność w dzisiejszych czasach moŜe przesądzać o powodzeniu
prowadzonych działań, w tym wypadku rozwoju turystyki. W coraz bardziej
zglobalizowanym świecie indywidualność, niepowtarzalność nabierają duŜego
znaczenia. Turyści poszukują rzeczy wyróŜniających dany obszar od konkurencji,
takich, o których będą pamiętać i do których będą z przyjemnością wracać. Z samej
definicji marki wynika oferowanie potencjalnym konsumentom wartości dodanej,
jeŜeli coś jest niepowtarzalnego, łatwiej osiągnąć ten cel. Subregion Nysa – Kwisa –
Bóbr wiele ciekawych produktów turystycznych, które posiadają unikalne walory i są
istotnym systemem wsparcia dla sektora turystycznego.
4.1.
Wprowadzenie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej do
wszystkich JST, organizacji pozarządowych i zainteresowanych podmiotów
komercyjnych
System Identyfikacji Wizualnej stanowi podstawę do wykreowania unikalnego
wizerunku marki Subregionu, zgodnie z poŜądanym kierunkiem pozycjonowania na
rynku. Układa w logiczną i spójną całość ogół symboli oraz zachowań stworzonych
przez Subregion w celu jednoznacznego rozpoznania i wyróŜnienia na rynku.
Określa zespół strategicznie zdefiniowanych narzędzi, które budują kompleksowy
program całościowej identyfikacji. Elementy SIW powinny funkcjonować
równocześnie we wszystkich JST, podmiotach komercyjnych i organizacjach
pozarządowych. NaleŜy przekonywać wszystkie środowiska w Subregionie do
stosowania sytemu i wskazywać na korzyści z tego wynikające.
4.2.
Zintegrowanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej z działaniami
promocyjnymi prowadzonymi w indywidualnym zakresie przez podmioty Subregionu
Elementy SIW mogą występować obok juŜ istniejących znaków firmowych
stosowanych przez dane organizacje, tak by nie gubiąc swoich wypracowanych
marek, partycypowały jednocześnie w kreowaniu Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. NaleŜy równieŜ w miarę moŜliwości
wpasowywać się w prowadzone działania promocyjne nie burząc ustalonego
schematu działania organizacji komercyjnych.
5.1.
Uczestnictwo w targach turystycznych krajowych i zagranicznych
Wychodzenie z ofertą turystyczna Subregionu i pokazywanie jej w otoczeniu
krajowym i międzynarodowym jest niezbędnym elementem wzmacniania wizerunku
Subregionu. WaŜne w tym zakresie jest przygotowanie odpowiedniej ekspozycji
targowej, materiałów promocyjnych, wybranie kompetentnej kadry, która w atrakcyjny
sposób przedstawi walory turystyczne Subregionu i zachęci krajowych
i zagranicznych turystów do przyjazdu.
5.2.
ZaangaŜowanie regionalnych autorytetów w proces kształtowania
korzystnego wizerunku
KaŜde środowisko międzynarodowe, krajowe, regionalne i lokalne posiada swoje
autorytety. ZaangaŜowanie takich osób w proces budowania wizerunku Subregionu
jest nie do przecenienia. Ich wiedza, doświadczenie, charyzma mogą być bardziej
225
skuteczne niŜ cała masa materiałów reklamowych. Autorytetami moŜemy takŜe
podpierać się w obliczu podejmowania trudnych decyzji. Niewątpliwie pozytywny
wizerunek osób z Subregionu po części promieniuje na sam Subregion.
6.1.
Wspomaganie oferty edukacyjnej w zakresie turystyki i marketingu
Pomimo boomu edukacyjnego ostatnich lat na kierunkach związanych
z zarządzaniem i marketingiem w sferze praktycznej daje się odczuć pewien
niedosyt. KaŜda inicjatywa wspierająca dobrą ofertę edukacyjna związaną
z zarządzaniem, marketingiem i turystyką działa na rzecz poprawy funkcjonowania
sektora turystycznego Subregionu i pośrednio poprawia sytuację na rynku pracy.
Dobrze wykształceni absolwenci, znający języki obce duŜo łatwiej odnajdują się
w konkurencyjnej rzeczywistości i nie mają problemów ze znalezieniem pracy, czy
elastycznym dopasowaniem się do wymogów rynku pracy. Wspomaganie edukacji
turystycznej w najprostszej formie przybiera postać dofinansowania. Nie jest to
jednak jedyna forma pomocy. MoŜna zawiązać porozumienie (np. z branŜą
hotelarską) w sprawie praktyk wakacyjnych i staŜy dla absolwentów. Aktywnie
uczestniczyć w działaniach kół naukowych zajmujących się marketingiem i turystyką.
Przekazywać swoją wiedze praktyczną na konferencjach naukowych.
6.2.
UmoŜliwienie kadrom turystycznym podnoszenie swoich kwalifikacji
(np. szkolenia produktowe, językowe)
Nieustanne podnoszenie kwalifikacji jest elementem na stałe wpisanym w rozwój
osobisty i przystosowywanie się do zmieniających się realiów rynku pracy. Wraz
z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej pojawiło się wiele moŜliwości
skorzystania z programów pomocowych odnoszących się do zagadnień szeroko
rozumianego kapitału ludzkiego. W ramach tych środków moŜna sfinansować
szkolenia z zakresu marki w turystyce, obsługi klienta, zarządzania, kreowania
produktów turystycznych i wiele innych. Szkolenia moŜna takŜe finansować
z budŜetów samorządów, zamawiając takie, które najlepiej odpowiadają istniejącemu
zapotrzebowaniu. W ramach podnoszenia kwalifikacji nie naleŜy zapominać
o językach obcych, których znajomość stanowi warunek do osiągnięcia sukcesu
w braniu turystycznej.
Tabela 18. Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych Subregionalnego
Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr
Cel operacyjny 1.1.
Rozwój produktu turystyka rekreacyjna-wypoczynkowa
Cel operacyjny 1.2.
Rozwój produktu turystyka piesza
Cel operacyjny 1.3.
Rozwój produktu turystyka rowerowa
Cel operacyjny 1.4.
Rozwój produktu turystyka konferencyjna
Cel operacyjny 1.5.
Rozwój produktu turystyka krajoznawcza i kulturowa
Cel operacyjny 1.6.
Rozwój produktu turystyka zdrowotna / w tym spa i wellnes /
Cel operacyjny 1.7.
Rozwój produktu turystyka wiejska
Cel operacyjny 1.8.
Rozwój produktu agroturystyka
Cel operacyjny 1.9.
Rozwój produktu turystyka przygraniczna
226
Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej
Cel operacyjny 2.1.
Wspieranie
rozwoju
jakości
bazy
noclegowej
i
gastronomicznej
Cel operacyjny 2.2.
Podnoszenie standardów obsługi klienta
Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych
produktów turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie
Cel operacyjny 3.1.
Cel operacyjny 3.2.
Stworzenie zintegrowanego systemu promocji subregionu
Eksponowanie unikalnych walorów markowych produktów
turystycznych
Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System
Identyfikacji Wizualnej Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
Cel operacyjny 4.1.
Wprowadzenie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej
do wszystkich JST, organizacji pozarządowych i
zainteresowanych podmiotów komercyjnych
Cel operacyjny 4.2.
Zintegrowanie elementów Systemu Identyfikacji Wizualnej z
działaniami promocyjnymi prowadzonymi w indywidualnym
zakresie przez podmioty Subregionu
Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych
Cel operacyjny 5.1.
Uczestnictwo w targach turystycznych krajowych i
zagranicznych
Cel operacyjny 5.2.
ZaangaŜowanie regionalnych autorytetów w proces
kształtowania korzystnego wizerunku
Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr sfery stymulującej rozwój społeczno – gospodarczy
i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy
Cel operacyjny 6.1.
Wspomaganie oferty edukacyjnej w zakresie turystyki i
marketingu
Cel operacyjny 6.2.
UmoŜliwienie kadrom turystycznym podnoszenie swoich
kwalifikacji (np. szkolenia produktowe, językowe)
W ramach celu strategicznego 1 – rozwój markowych produktów turystycznych i
poszczególnych celów operacyjnych mieszczą się Subregionalne Sieciowe Produkty
Turystyczne, charakteryzujące się kompleksowym oddziaływaniem na poszczególne
JST Subregionu. Spełniają one funkcję łączące poszczególne JST i poprzez swój
ponad lokalny charakter wydobywają i uwypuklają potencjał turystyczny Subregionu
Nysa – Kwisa – Bóbr. Warunkiem spełnienia celu strategicznego i przypisanych mu
celów operacyjnych jest właściwe wykreowanie i promowanie Subregionalnych
Sieciowych Produktów Turystycznych. W ramach Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr
moŜna wykreować więcej sieciowych produktów, jednak zbytnie rozdrobnienie oferty
turystycznej na tym etapie moŜe utrudniać spójny przekaz marketingowy, który
warunkuje powodzenie całego Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr.
227
Tabela 19. Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne Subregionu Nysa –
Kwisa - Bóbr
Lp. Sieciowy Produkt Turystyczny
Charakterystyka
Kraina Domów przysłupowych bardzo
dobrze wpisuje się w ideę kreowania
subregionalnych produktów turystycznych.
Obszar ten obejmuje historyczną krainę
ŁuŜyc, powiaty: zgorzelecki, lubański,
lwówecki,
a
nawet
bolesławiecki.
PowyŜsze tereny obfitują w piękną
architekturę regionalną, którymi są
drewniane domy przysłupowe i ryglowe,
wypełnione
szachulcem.
Domy
są
nierozerwalną
częścią
krajobrazu
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr i
zasługują na uwagę. Poprzez swoją urodę
i historię są jedną z ciekawszych
propozycji dla turystów odwiedzających
Subregion. Dom zabudowy przysłupowej
łączy w sobie dwa ludowe rodzaje
budownictwa: słowiański styl belek i
pochodzący z Frankonii mur pruski.
Kraina Domów
Nowością były przysłupy, które zobaczyć
1
Przysłupowych
po
stronie
szczytowej
i
moŜna
przylegającej do niej stronie okapowej, po
której znajduje się równieŜ część
mieszkalna.
Pojęcie „Umgebinde” (przysłupy) pochodzi
od słowa „umbinden” (obwiązać) i zostało
wprowadzone
przez
saksońskiego
badacza budynków O.Grunera. Dom
przysłupowy nie został wynaleziony przez
budowniczych, lecz przez zwykłych
rzemieślników. W ciągu czterystu lat
zręczni
budownicy
ulepszali
tę
konstrukcję, dopasowywując ją do coraz
to nowszych wymagań. I tak istnieje dziś
wiele przeróŜnych domów przysłupowych,
kaŜdy z nich jest unikalny a poprzez
mistrzowskie zdobienia – jedyny w swoim
rodzaju. Promocją Domów Przysłupowych
zajmuje się m.in. Stowarzyszenie Dom
Kołodziej w Zgorzelcu.
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr sprzyja
rodzinnym
wycieczkom.
Korzystne
ŚcieŜki Rowerowe oraz
połoŜenie geograficzne pozwala łączyć
Piesze Pogranicza Polsko trasy trzech krajów (Polska, Niemcy,
2
– Czesko – Niemieckiego Czech), co tylko podnosi ich atrakcyjność.
Łagodne ukształtowanie terenu, piękne
krajobrazy i łagodny klimat sprawiają, Ŝe
228
3
Skarby Przyrody
Nysy – Kwisy – Bobru
taka forma spędzania wolnego czasu
dostępna jest dla kaŜdego. Turyści
decydujący się na piesze wycieczki mogą
spacerować nad brzegami akwenów gdzie
odnajdą spokój, tak potrzebny do
wypoczynku. Na rowerzystów czeka gęsta
sieć dróg z rzadka uŜywanych przez
samochody, oraz spora liczba dróg
polnych, leśnych. W ostatnich latach
turystyka rowerowa cieszy się coraz
większą popularnością i moŜna zakładać,
Ŝe trend wzrostowy utrzyma się w
przyszłości. Rozbudowa szlaków pieszych
i rowerowych przysłuŜy się niewątpliwie
wzmacnianiu turystycznego wizerunku
Subregionu. W ramach wskazań na
przyszłość, moŜna zalecić sporządzenie
całościowego planu rozwoju szlaków
rowerowych oraz pieszych w Subregionie
wspomaganych
właściwym
oznakowaniem
i
skoordynowanymi
działaniami promocyjnymi. W wymiarze
lokalnym organizowane są liczne wyścigi
rowerowy po terenach gmin dla młodzieŜy
i dorosłych
Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr jest
bogaty w róŜnorodne skarby przyrody.
Dobrym przykładem w tym miejscu jest cis
henrykowski w Gminie Lubań, czy
Pomniki Przyrody Worka Turoszowskiego.
Do pomników przyrody oŜywionej naleŜą:
pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew
odznaczające się sędziwym wiekiem,
wielkością, niezwykłymi kształtami lub
innymi cechami, a takŜe zabytkowe aleje
drzew. Natomiast do pomników przyrody
nieoŜywionej naleŜą: największe głazy
narzutowe, tzw. eratyki oraz interesujące
formy powierzchni ziemi np. – źródła,
wodospady, jary, skałki, wywierzyska,
przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki itp.
Cis pospolity rosnący w Henrykowie
Lubańskim przy szlaku Św. Jakuba jest
najstarszym drzewem w Polsce i
najprawdopodobniej
w
Europie
Środkowej. W literaturze róŜnie szacuje
się jego wiek: 1200, 1300, a nawet 1500
lat. Wszystko wskazuje na to, Ŝe cis z
Henrykowa Lubańskiego z pewnością jest
starszy od państwa polskiego.
229
4
Kraina Pstrąga Nysy –
Kwisy – Bobru
5
Świat Filmów
Komediowych
6
230
Via Regia w Subregionie
Nysa – Kwisa – Bóbr
Rzeka Kwisa powszechnie znana jest z
licznego pogłowia pstrąga potokowego
oraz lipienia. NaleŜy do rzek, w których
najłatwiej o złowienie ponad 3 kg pstrąga,
a lipienie o długości 40 cm nie są równieŜ
rzadkością. Charakter koryta Kwisy
umoŜliwia stosowanie z powodzeniem
metody muchowej. RównieŜ w Nysie
ŁuŜyckiej i w Bobrze moŜemy łowić
pstrągi. W Gryfowie Śląskim prowadzona
jest promocja pstrąga występującego w
wodach
rzeki
Kwisy.
Hodowla
i
przechowalnia
pstrąga
w
stawach
gospodarstwa
agroturystycznego
AGRORYB, czy teŜ produkt regionalny
„Pstrąg po gryfowsku” przygotowywany w
smaŜalni ryb MURENA. Pstrąg ma
równieŜ
swoją
imprezę
kulinarną
„Pstrąg&Roll” w ramach Kwisonaliów.
Promocję pstrąga Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr moŜna połączyć z ideą
promowania zdrowego stylu Ŝycia, ze
względu na pozytywne efekty dla zdrowia
spoŜywania ryb.
Świat
Filmów
komediowych
w
Subregionie Nysa – Kwisa – Bóbr
reprezentowany jest głównie przez
Ogólnopolski
Festiwal
Filmów
Komediowych w Lubomierzu. Impreza jest
dobrym przykładem, Ŝe nawet w mniejszej
miejscowości
moŜna
wykreować
rozpoznawalny
produkt
turystyczny.
Wszystko zaleŜy od kreatywności i
zaangaŜowania władz samorządowych i
współpracujących
podmiotów
komercyjnych. W ramach Festiwalu w
Lubomierzu
przebywało
wielu
znakomitych
gości
związanych
ze
światem filmu. Swoimi występami Festiwal
uświetniło wiele znanych kabaretów i
zespołów
muzycznych.
Imprezie
towarzyszą pokazy filmów, występy
estradowe, konkursy, rodzinny festyn i
wiele innych atrakcji.
Via Regia była drogą ponadregionalną
sprzyjającą
rozwojowi stosunków i
kontaktów państw europejskich. Droga
słuŜąca początkowo jako trakt wojskowy,
stawała się z czasem coraz waŜniejszym
traktem handlowym, co przyspieszało
7
8
Droga Św. Jakuba w
Subregionie Nysa – Kwisa
– Bóbr
Agroturystyka Nysy –
Kwisy – Bobru
rozwojowi miast leŜących na jej trasie. Na
znaczeniu straciła dopiero w XIX w. kiedy
dynamicznie zaczęła rozwijać się kolej
Ŝelazna. Via Regia, to takŜe jedna z
głównych nitek szlaku pielgrzymkowego
św. Jakuba, inaczej Droga św. Jakuba,
która
prowadzi
do
Santiago
de
Compostela w Hiszpanii. W Polsce
oznakowany obecnie na odcinku od Góry
św. Anny przez Opole, Wrocław, Legnicę i
Lubań do Zgorzelca. Trwają prace nad
oznakowaniem odcinka biegnącego z
Piekar Śląskich, m.in. przez Radzionków,
do Góry św. Anny. Wybrane miejscowości
na szlaku Via Regia (przebieg południowy
z Ŝółtymi muszlami): Pieszków, Dworek,
Płakowice, Lwówek Śląski, Radłówka,
Niwnice, Wolbromiów, Radostów, Lubań,
Pisarzowice, Henryków, Sławnikowice,
Gronów, Pokrzywnik, Jędrzychowice,
Zgorzelec.
Od kilkunastu lat w wielu krajach Europy
pojawiają się piesze i rowerowe szlaki
oznaczone symbolem muszli: to Drogi św.
Jakuba (Caminos de Santiago, Routes of
St. James, Chemins de St. Jacques,
Jakobswege).
SłuŜyć
one
mają
pielgrzymom, którzy w samotności lub
małej grupie przemierzać chcą Stary
Kontynent w poszukiwaniu jego duchowej
jedności. Pragną się modlić, przemyśleć
swoje Ŝycie, odetchnąć od zabiegania,
odkryć pierwotną spójność naszego
Kontynentu albo po prostu - zwiedzić
ciekawe miejsca, poznać nowych ludzi
czy zaŜyć ruchu zgodnie z zasadą "w
zdrowym ciele zdrowy duch". Bo właśnie
przeŜycie duchowe jest najwaŜniejsze na
tym szlaku. Droga św. Jakuba – część
Drogi Dolnośląskiej: Nawojów Śląski,
Lubań,
Pisarzowice,
Henryków,
Sławnikowice,
Gronów,
Pokrzywnik,
Jędrzychowie, Zgorzelec.
Agroturystyka
jest
odpowiedzią
na
zapotrzebowanie turystów w zakresie
wiejskiego spokoju, kontaktu z przyrodą,
wyciszenia, regeneracji sił z dala od
miejskiego zgiełku i masowego ruch
turystycznego.
Agroturystyka
jest
rodzajem
turystyki
wiejskiej
i
231
9
232
KrzyŜe Pokutne
Subregionu Nysa – Kwisa
– Bóbr
charakteryzuje się powiązaniem usług
turystycznych z gospodarstwem rolnym.
Produkt agroturystyczny dobrze koreluje z
wizerunkiem Subregionu, a precyzyjniej z
elementami odnoszącymi się do wiejskiej
tradycji, wielokulturowości, obyczajów,
gościnności.
Właściciele
obiektów
agroturystycznych starają się rozszerzać
swoją ofertę o wartości dodane związane
z aktywnym spędzaniem wolnego czasu
(jazda konna, wędkarstwo, grzybobranie).
W standardowych działaniach oferowana
jest
tradycyjna
wiejska
kuchnia
odsłaniająca uroki bogactwa kulinarnego
mieszkańców Subregionu, posiadające
niepowtarzalny klimat pokoje gościnne,
zaciszne i ustronne miejsce, w których
moŜna
wypoczywać
podziwiające
przyrodę.
Dodatkowym
okoliczną
elementem wzmacniającym agroturystykę
w Subregionie są niepowtarzalne warunki
wędkarskie.
KrzyŜe
Pokutne
stanowią
ciekawą
atrakcję turystyczną i ze względu na
swoje
rozproszone
połoŜenie
w
Subregionie, tworzą obszar sieciowy.
Rodowód krzyŜy pokutnych do dziś nie
jest w pełni zbadany i wyjaśniony.
Większość historyków twierdzi, iŜ są to
specyficzne pomniki średniowiecznego
prawa karnego, wystawiane na mocy
wyroków sądów przez zabójcę (lub jego
rodzinę) w miejscu popełnienia zbrodni.
Świadczą o tym ryty na krzyŜach, a nawet
sporadycznie znajdowane, zakopane pod
krzyŜami szkielety ludzkie. Do części
krzyŜy istnieją dokumenty: orzeczenia
sądowe, zapiski w archiwach miejskich
oraz kronikach. KrzyŜe pokutne występują
przy cmentarzach przykościelnych, przed
kościołami, na poboczach i rozstajach
dróg, w ogrodach, lasach, parkach oraz
na granicach wsi lub parafii. Część krzyŜy
uŜyto wtórnie jako materiału do budowy
murów, schodów, portali kościelnych szczególnie w ogrodzeniach cmentarzy
przykościelnych, w szczytach dachów
kościołów.
Czasami
nadawano
im
dodatkowe funkcje informacyjne: kamienie
graniczne, drogowskazy czy wodowskazy.
10
Kraina Agatów
11
Wodny Wypoczynek Nysy
– Kwisy – Bobru
KrzyŜe pokutne w Subregionie moŜemy
spotkać m.in. w okolicach Golejowa,
Wlenia, Lubomierza, Gryfowa Śląskiego
czy Lwówka.
Kraina Agatów Subregionu Nysa – Kwisa
– Bóbr reprezentowana jest przede
wszystkim przez jeden z najbardziej
rozpoznawalnych
produktów
turystycznych Subregionu, jakim jest
impreza Lwóweckie Lato Agatowe.
Lwóweckie
Lato
Agatowe
(święto
poszukiwaczy skarbów Ziemi) to impreza
plenerowa, której głównym elementem
jest międzynarodowa giełda minerałów
uwaŜana za największą mineralogiczną
imprezę w Polsce. Ponad 150 stoisk,
kilkanaście wystaw tematycznych i
kolekcjonerskich, kilka stanowisk z
prezentacjami cięcia i szlifowania kamieni
ozdobnych oraz płukania złota, chata
walońska z zaaranŜowanym wyrobiskiem
agatowym, rajdy do pól agatowych,
bezpłatne ekspertyzy okazów, warsztaty
dla zbieraczy minerałów, tak w skrócie
przedstawiają się główne elementy
imprezy.
Dodatkową wartością Lwóweckiego Lata
Agatowego jest znaczących rozmiarów
rodzinny festyn rekreacyjny, w ramach
którego odbywają się występy gwiazd
polskich i zagranicznych oraz barwny
jarmark rozmaitości. Lwóweckie Lato
Agatowe zostało uznane przez Polską
Organizację Turystyczną za najlepszy
Turystyczny Produkt Roku 2004.
W Nysa – Kwisa – Bóbr dobre warunki do
uprawiania turystyki wodnej posiada
przede wszystkim Bóbr. Wijący się wśród
stromych gór, wyŜłabiający przełomy i
rozlewający swoje wody w jeziorach
zaporowych Bóbr jest znany wśród
kajakarzy nawet spoza Polski. Spotykają
się oni co roku, by uczestniczyć w
międzynarodowym spływie kajakowym.
Na
trasie
wiele
ciekawostek
krajoznawczych i obiektów zabytkowych.
Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki
przełomowe wśród gór a takŜe śródleśne.
Na brzegach wiele starych dębów.
Stosunkowo mniej znaną, a takŜe
233
12
Wędkarski Raj Nysy –
Kwisy – Bobru
13
Ogólnopolskie Imieniny
Henryka, Henryki
i Henrykowa
14
Kwisonalia
234
atrakcyjną dla kajakarzy rzeką jest Kwisa,
lewobrzeŜny dopływ Bobru, z pięknymi
jeziorami zaporowymi (Leśniańskim i
Złotnickim) połoŜonymi w przełomowej
dolinie między Gryfowem a Leśną. Nysa
ŁuŜycka jest równieŜ rzeką o potencjale w
zakresie
szlaków
kajakowych,
ma
korzystne
przygraniczne
połoŜenie,
przepływa przez miasto Zgorzelec
W trzech głównych rzekach Subregionu
nawet najbardziej wybredni wędkarze
znajdą korzystne warunki do uprawiania
swojego hobby. W Bobrze występują
wszelkie gatunki ryb typowe dla środowisk
polskich wód górskich i nizinnych: pstrąg,
lipień, kleń, brzana, okoń, szczupak,
rzadziej płoć i amur. Kwisa to typowa
rzeka górska, lewy dopływ Bobru.
Królestwo pstrąga i lipienia. Spotkamy
takŜe klenia, szczupaka i okonia, rzadziej
płoć. Silny nurt, Ŝwirowe lub Ŝwirowopiaszczyste
dno,
liczne
meandry,
zróŜnicowanie terenu, oberwiska, duŜo
terenów dziewiczych. Czysta woda,
znikoma ilość zanieczyszczeń. Nysa
ŁuŜycka – lewy dopływ Odry. Jej linia
stanowi granicę z Niemcami. Typ rzeki
górskiej i nizinnej. Łowimy tu pstrąga,
okonia,
klenia,
lipienia,
brzanę,
szczupaka, płoć. Rzeki Subregionu tworzą
naturalny sieciowy obszar, w którym
moŜna
łatwiej
promować
atrakcje
turystyczne.
Ogólnopolskie Imieniny Henryki, Henryka i
Henrykowa w Henrykowie Lubańskim.
Kolejna ciekawa impreza w Subregionie.
Komitet organizacyjny przyjął generalną i
przewodnią zasadę, iŜ corocznie będzie
zapraszał znane i sławne osobistości o
imieniu Henryk lub Henryka. Podczas
imprezy odbywają się róŜne konkursy i
występy z udziałem zaproszonych gości,
wernisaŜe,
prezentują
się
zespoły
folklorystyczne. Imieniny Henryka, Henryki
i Henrykowa są przykładem lokalnej
inicjatywy
mającej
za
zadanie
promowanie gminy i dającej swój
pozytywny wkład w ogólny wizerunek
Subregionu.
Kwisonalia to święto zasobnej w pstrągi
15
Zespoły Folklorystyczne
16
Wspólna Karta
Turystyczna
17
Jakuby – Święto Starego
rzeki Kwisy organizowane w Gryfowie
Śląskim. Kwisonalia to liczne koncerty,
imprezy
dla
publiczności,
wspólne
zabawy,
promocja
produktów
regionalnych i wiele innych atrakcji. Dobra
organizacja
i
wysoka
frekwencja
pozakazują wysoki poziom imprezy.
NaleŜy podkreślić, Ŝe na imprezie
goszczą gwiazdy krajowe i światowego
formatu. Udany event w Subregionie
promieniuje swoim oddziaływaniem na
większym jego obszarze, Kwisonalia w
Gryfowie Śląskim spełniają taką funkcję.
Subregion
znany
ze
swojej
wielokulturowości i bogactwa kulturowego
oferuje
równieŜ
turystom
występy
artystyczne zespołów folklorystycznych.
Pielęgnowanie
swojej
tradycji
przekazywanie jej z pokolenia na
pokolenie buduje poczucie toŜsamości
mieszkańców
i
sprzyja
rozwojowi
turystyki. Dla przybywających turystów
występy
zespołów
folklorystycznych
wzbogacają ofertę Subregionu. Folklor to
ludowa
twórczość
artystyczna
obejmująca: legendy, baśnie, podania,
ballady, zagadki, bajki, przysłowia,
muzykę
(piosenki,
tańce),
sztukę,
zdobnictwo. Zespoły folklorystyczne mają
za zadanie popularyzację m.in. zabaw,
pieśni i tańców Subregionu.
Jako przykład wspólnej karty turystycznej
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr moŜe
posłuŜyć ŁuŜycka Karta Turystyczna. W
chwili obecnej nie obejmuje ona swoim
oddziaływaniem
całego
Subregionu,
jednak
w
przypadku
porozumień
samorządów i branŜy turystycznej, moŜna
taką sytuację uznać za osiągalną.
ŁuŜycka Karta Turystyczna to regionalna
karta turystyczna, która uprawnia do
korzystania z rabatów oferowanych przez
wybrane podmioty tworzące bogatą ofertę
turystyczną, rekreacyjną i kulturalną
Powiatu Lubańskiego. ŁuŜycka Karta
Turystyczna
została
zgłoszona
do
konkursu
Polskiej
Organizacji
Turystycznej na Najlepszy Produkt
Turystyczny.
Zgorzeleckie Jakuby – Święto Starego
235
Miasta. Impreza ustanowiona ku pamięci
znakomitego
zgorzelczanina
Jakuba
Böhme, szewca i mistyka, jednej z
najznamienitszych
postaci,
które
mieszkały w Zgorzelcu. Jego dzieła
wywarły ogromny wpływ na rozwój mistyki
oraz XIX wiecznych romantyków. Podczas
Święta w magię minionych epok,
wprowadzą nas liczni rzemieślnicy,
bractwa rycerskie, artyści teatralni i
zespoły muzyczne specjalnie na tę okazję
zaproszeni przez organizatorów. Wśród
zaplanowanych atrakcji nie zabraknie
barwnych szczudlarzy, jarmarku staroci,
pokazów
garncarskich,
tańca
średniowiecznego,
walk
rycerskich,
pokazów ognia, konkursów i zabaw dla
dzieci, rajdów starych samochodów.
Zgorzelecka impreza łączy w sobie aurę
mistycyzmu
historii
z
teraźniejszą
promocją miasta i Subregionu.
W ramach tego obszaru mieszczą się
wszystkie zabytkowe obiekty na terenie
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr. Zabytki
architektury zawsze są elementem
mogącym wyróŜniać daną JST i
przyciągać
turystów.
W
ramach
prowadzonych
działań
naleŜałoby
przygotować wspólną zintegrowaną ofertę
promującą najwaŜniejsze zabytki na
terenie Subregionu. Turyści powinni mieć
moŜliwość całościowego spojrzenia na
Zabytki Architektury Nysy atrakcyjny sieciowy produkt (wspólne
foldery, opracowania, wystawy, itd.).
– Kwisy – Bobru
WaŜna
jest
równieŜ
rewitalizacja
zabytkowych
obiektów,
załoŜeń
parkowych i przystosowywanie ich, w
miarę zapotrzebowania, do wypełniania
funkcji
turystycznych.
Przykładem
atrakcyjnego Zabytku Architektury Nysy –
Kwisy – Bobru jest Zamek Czocha
wzniesiony z inicjatywy króla czeskiego
Wacława II w XIII wieku jako twierdza
obronna. PołoŜony malowniczo na
granitowo – gnejsowym wzgórzu w dolinie
rzeki Kwisy.
Turystyka
konna
jest
jednym
z
Szlaki Konne Nysy – Kwisy ciekawszych i lepiej rozwijających się
obszarów turystyki. Subregion Nysa –
– Bobru
Kwisa – Bóbr jest dobrym miejscem do
Miasta
18
19
236
20
Wielokulturowy Subregion
Nysa – Kwisa - Bóbr
uprawiania turystyki konnej. Aktywny
wypoczynek połączony ze zwiedzaniem
okolicznych
atrakcji
turystycznych,
przemierzanie
konno
malowniczych
ścieŜek z pewnością zadowoli najbardziej
wymagających turystów. Turystyka konna
w połączenie z agroturystyką Subregionu
stanowi
atrakcyjną
kompilację
promocyjną. Przykładem szlaku Konnego
Subregionu jest „Konno po Pogórzu
Izerskim”, organizowane są równieŜ
wyprawy konne (trasu jednodniowe) po
terenach gmin Subregionu.
Subregion Nysa – Kwisa – Bóbr to
niewątpliwie bogactwo wielu kultur i
narodowości.
Osiedlili
się
tutaj
mieszkańcy mający róŜne korzenie: m.in.:
Bośniacy, Serbowie, Chorwaci, Grecy,
Białorusini,
Ukraińcy.
W
czasach
Zjednoczonej Europy wielokulturowość,
przenikanie się wielu obyczajów, tradycji
jest
niekwestionowanym
atutem.
Przykładem promocji Wielokulturowego
Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr są
działające na terenie Subregionu zespoły
folklorystyczne, czy produkty lokalne.
Kolejnym
istotnym
przejawem
pozytywnego wpływu wielokulturowości
jest kuchnia Subregionu łącząca w sobie
wielowiekowe
tradycje
kulinarne
pochodzące z róŜnych terenów Europy.
Źródło: Opracowanie charakterystyki sieciowych produktów turystycznych na podstawie spotkań
konsultacyjnych z przedstawicielami samorządów wchodzących w skład Koncepcji Subregionalnego
Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr, materiałów otrzymanych od JST i analizy potencjału
turystycznego Subregionu.
Wśród przedstawionych Sieciowych Subregionalnych Produktów Turystycznych,
mających w pewnych zakresie łączyć JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr,
znajdują się produkty zarówno juŜ dobrze znane i rozpoznawalne, jak i nowsze,
będące w fazie promocji i kreowania. Takie zestawienia ma na celu nie tylko
wzmacnianie istniejących stosunkowo silnych marek, ale takŜe ma stwarzać szansę
na powstawanie nowych produktów, które mogą wspomóc rozwój turystyki w bardziej
zrównowaŜony sposób.
Wybrane korzyści z kreowania Subregionalnych Sieciowych Produktów
Turystycznych:
• wzrost rozpoznawalności konkretnych produktów,
• moŜliwość wyróŜnienia się,
237
• wzrost zainteresowania wśród turystów,
• wzrost obłoŜenia w hotelach i pensjonatach oraz obiektach gastronomicznych,
• spadek skutków sezonowości,
• wzrost grupy lojalnych turystów,
• wzrost potrzeb poznawczych wśród grup docelowych (weekendy, częstsze
pobyty w regionie),
• rekomendacje zadowolonych turystów dla znajomych, rodziny.
Subregionalne produkty turystyczne Nysy – Kwisy – Bobru tworzą bogaty
i zróŜnicowany zestaw atrakcji, mogących przyciągnąć turystów do Subregionu.
W kolejnych latach wiele będzie zaleŜało od kreatywności w promowaniu turystyki
i chęci do wspólnego działania na rzecz rozwoju całego Subregionu.
238
2.2.2. Program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego
Przez promocję moŜemy rozumieć sposób komunikowania się daje organizacji
z jej rynkowym otoczeniem. Jednym z waŜniejszych celów promocji miast i regionów
jest dotarcie do grup docelowych, aby postrzegały dany region jako atrakcyjne
miejsce do Ŝycia, spędzania wolnego czasu i prowadzenia działalności gospodarczej.
MoŜe wystąpić sytuacja, Ŝe region, który początkowo wydawało się dobrym
miejscem na turystykę rodzinną z czasem w oczach turystów zacznie być
postrzegane przez pryzmat obszaru, do którego warto przenieść się na stałe.
Cele działań promocyjnych w ramach marketingu terytorialnego obejmują m.in.
poprawę wzrostu gospodarczego na danym terenie, zwiększenie zainteresowania
tym terenem, wykorzystanie potencjalnych zasobów jednostki terytorialnej,
wyróŜnienie na tle konkurencji i wskazanie na unikatowe elementy oferty w zakresie
produktów i usług. Zakres działań promocyjnych powinien obejmować obszar całej
jednostki terytorialnej, koncentrować się na poszczególnych sferach jej
funkcjonowania, uwypuklać korzyści dla potencjalnych turystów i inwestorów.
Wśród całego zestawu działań i narzędzi promocyjnych będących komponentem
szerszej strategii promocyjnej nastawionej na kreowanie wizerunku regionu i miasta
na uwagę zasługują m.in.:
• kreowanie submarek, produktów lokalnych (regionalnych),
• public relations w zakresie budowania korzystnego wizerunku,
• reklama zewnętrzna (billboardy, citylighty, plakaty),
• reklama telewizyjna, radiowa, prasowa,
• imprezy, eventy, wydarzenia kulturalne,
• w zakresie marketingu bezpośredniego uruchomienie infolinii dla klientów,
• obecność na targach turystycznych, sympozjach naukowych,
• konferencje prasowe,
• strony internetowe,
• gadŜety promujące region,
• logo, będące motywem przewodnim prowadzonej kampanii,
• całościowy System Identyfikacji Wizualnej,
• specjalne komórki zajmujące się obsługą potencjalnych inwestorów,
• przewodnie symbole kojarzone jednoznacznie z danym miejscem.
W promowaniu miast i regionów często podkreśla się kwestie związane
z unikalnością i niepowtarzalnością danego miejsca. W konkurencyjnym otoczeniu
strategia promocyjna polegająca na wyróŜnieniu swojej oferty, walorów na tle innych
miejsc ma większa szansę powodzenia. W obszarze identyfikowania i promowania
unikalnych walorów istnieje bardzo szerokie spektrum moŜliwości, ograniczone
jedynie kreatywnością i pomysłami osób zaangaŜowanych w działania promocyjne.
Zestaw wykorzystywanych skojarzeń powinien obiecywać jak największe korzyści
i pozytywne emocje potencjalnym turystom, inwestorom. Jednym z podstawowych
kierunków jest skupienie się na obiektach, które są nierozłącznie kojarzone z danym
obszarem, są jego symbolami. MoŜna równieŜ odwoływać się do niepowtarzalnego
klimatu miejsca, jego atmosfery, gościnności mieszkańców. Wszelkie atrakcje
turystyczne, walory przyrodnicze, imprezy powinny być wpisane w szersza strategię
promocyjną i stanowić elementy spójnych działań. W przypadku Subregionu Nysa –
Kwisa – Bóbr zestaw działań promocyjnych powinien odwoływać się do celów
strategicznych, operacyjnych i wybranych sieciowych produktów turystycznych.
239
Adresatami strategicznych działań promocyjnych realizowanych na danym
obszarze mogą być następujące grupy odbiorców37:
• turyści i wycieczkowicze,
• mieszkańcy danego obszaru, w tym społeczność lokalna, przedsiębiorcy,
członkowie instytucji samorządu gospodarczego, organizacji społecznych,
pracownicy administracji, lokalni liderzy, przedstawiciele lokalnych
(regionalnych) mediów, itd.,
• potencjalni inwestorzy zewnętrzni,
• przedstawiciele krajowych i zagranicznych instytucji finansowych, funduszy
inwestycyjnych, itd.,
• przedstawiciele mediów,
• przedstawiciele turystycznych organizacji krajowych i międzynarodowych,
• przedstawiciele administracji róŜnych szczebli,
• potencjalni pracobiorcy – wysoko wykwalifikowana kadra i specjaliści,
• szeroko rozumiana społeczność danego obszaru, kraju czy teŜ
międzynarodowa.
Jednym z pomysłów słuŜących promowaniu danego obszaru jest organizowanie
imprez, eventów na jego terenie. Takie przedsięwzięcia z reguły generują określone
koszty, jednak uzyskiwany wymiar promocyjny i medialny wydaje się być wart ich
poniesienia. Skala organizacyjna takich projektów jest zróŜnicowana. Począwszy od
małych imprez mających charakter typowo lokalny, aŜ do wielkich przedsięwzięć
wykraczających swym oddziaływaniem znacznie poza terytorium regionu, miasta.
Zarówno przy duŜym, jak i małym projekcie istotne jest doprecyzowanie szczegółów
organizacyjnych związanych ze scenariuszem wydarzenia, czasem jego realizacji,
czy odpowiednim doborem personelu. Pozytywna opinia na temat organizowanej
w regionie imprezy moŜe przyczynić się do wzrostu zainteresowania nią ze strony
firm i potencjalnych sponsorów w jej kolejnych edycjach.
Kolejnym istotnym aspektem jest promowanie produktów lokalnych, regionalnych
rozumianych jako wyrób lub usługa, z którą utoŜsamiają się mieszkańcy danego
regionu, produkowanych w sposób niemasowy i przyjazny dla środowiska,
z surowców lokalnie dostępnych. Produkt lokalny staje się wizytówką regionu
poprzez wykorzystanie jego specyficznego i niepowtarzalnego charakteru oraz
angaŜowanie mieszkańców w rozwój przedsiębiorczości na danym terenie.
Spójna koncepcja promocji danego regionu powinna ułatwiać osiągnięcie
szczegółowych celów w zakresie rozwoju danego obszaru. Wykorzystując
poszczególne narzędzia marketingowe budujemy, poprzez działania promocyjne,
pozycję konkurencyjną regionu na arenie krajowej i w dłuŜszym horyzoncie
czasowym, międzynarodowej. W tym miejscu naleŜy podkreślić konieczność
długofalowego i zintegrowanego działania w obszarze promocji i marketingu
terytorialnego. Spodziewane, pozytywne efekty mogą pojawić się stosunkowo
szybko, jednak część z nich moŜe nastąpić z pewnym opóźnieniem w czasie. Sama
świadomość osób odpowiedzialnych za promocję i korzystny wizerunek regionu
o istotności działań promocyjnych i konieczności ponoszenia określonych kosztów,
jest warunkiem koniecznym i punktem wyjścia do konstruowania strategicznych
koncepcji.
37 Nawrocka E.: Pozytywny wizerunek obszaru turystycznego jako źródło przewagi konkurencyjnej
[w:] Brol R. (red.) Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce. Wrocław: Wydawnictwo AE, s.
541 – 542.
240
W aspekcie kreowania wizerunku nie naleŜy zapominać o właściwych relacjach
ze środowiskiem medialnym. Media w obecnych czasach stanowią waŜną platformę
w komunikacji ze społeczeństwem i dla duŜej części społeczności lokalnych są
opiniotwórcze. Dobry wizerunek w mediach pomaga osiągać zamierzone działania,
przyczynia się do konkurencyjności i zaistnienia w świadomości szerszej grupy
społeczeństwa. MoŜna tak przekazywać waŜne informację, Ŝeby zostały
odpowiednio wyeksponowane w środkach masowego przekazu. Konferencje
prasowe są skutecznym sposobem przekazywania dziennikarzom informacji,
podczas ich organizowania kluczowy wydaje się właściwy dobór tematów, które
chcemy przekazać danej społeczności38. Jednym z waŜniejszych elementów strategii
kształtowania wizerunku jest skuteczne komunikowanie, czyli przekazywanie
czytelnych informacji o atrybutach danego obszaru39.
Tabela 20. Wybrane elementy i narzędzia promocji Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr
Lp.
Narzędzie promocji
Charakterystyka
Głównym załoŜeniem stworzenia SIW jest
ujednolicenie wizerunku oraz wszystkich
innych elementów komunikacji rynkowej. SIW
jest przewodnikiem, którego zalecenia
powinny by przestrzegane, Ŝeby wizerunek
stał
się
jednolity
i
rozpoznawalny
automatycznie. Właściwy SIW w sposób
znaczący przyczynia się do poprawy
skuteczności promocyjnego oddziaływania na
otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne.
System Identyfikacji Wizualnej oferuje szeroki
wachlarz
elementów
uŜywanych
do
Zintegrowany System
opracowywania oraz standaryzacji wizerunku
Identyfikacji Wizualnej
miasta. Od nazwy, symbolu (loga), hasła,
liternictwa poczynając, na ujednoliconych
papierach firmowych, tablicach kierunkowych,
neonach, folderach i szyldach kończąc.
Tworzą go między innymi takie elementy, jak
charakterystyczne kolory, specyficzne cechy
budynków, biur, ich wyposaŜenie, stroje
pracowników. Samo stworzenie Systemu
Identyfikacji Wizualnej, który wyróŜnia miasto,
nie przynosi jeszcze wymiernych efektów.
Stanowi ono punkt wyjścia do długotrwałego
procesu tworzenia wizerunku.
Reklama zewnętrzna
(billboardy, citylighty,
plakaty)
Reklama zewnętrzna jest jedna z najstarszych
najstarszą form komunikacji wizualnej.
Nośniki reklamy zewnętrznej cechuje duŜa
róŜnorodność, naleŜą do nich bowiem tablice
reklamowe (billboardy), plakaty oraz elementy
38 A. Dziadkiewicz: Dobry wizerunek w mediach. W: Marketing w Praktyce, nr 3/2004, s. 35-35.
39 A. Stanowicka – Traczyk: Instrumenty strategii kształtowania wizerunku na przykładzie polskich
miast. W: Studia Regionalne i Lokalne, nr 3/2007, s. 69.
241
Reklama prasowa
Reklama radiowa
Reklama telewizyjna
Imprezy regionalne
Targi turystyczne
Wydarzenia kulturalne
242
wtapiające się w infrastrukturę miasta, takie
jak wiaty na przystankach autobusowych czy
pojemniki na śmieci, a takŜe środki transportu.
Celem
reklamy
zewnętrznej
jest
przyciągnięcie
uwagi
potencjalnego
klienta/turysty do uwidacznianej na niej treści.
Jest formą reklamy docierając do stosunkowo
szerokiego gremium potencjalnych klientów.
Wybierając konkretny tytuł, w którym chcemy
zamieścić reklamę, naleŜy rozwaŜyć, czy
poprzez niego dotrzemy do grupy docelowej,
na której nam zaleŜy.
W zaleŜność od obszaru, na którym chcemy
się reklamować, moŜemy wybrać rozgłośnie o
zasięgu krajowym, regionalny i lokalnym.
Planem podstawowym powinna być stała
obecność
w
lokalnych
rozgłośniach
radiowych.
Reklama telewizyjna jest najskuteczniejszą i
zarazem najdroŜszą formą reklamy. W
przypadku ograniczeń budŜetowych moŜna
skorzystać z oferty lokalnych stacji.
Imprezy organizowane w regionie wpływają
pozytywnie na jego wizerunek, świadczą o
aktywności społeczności lokalnych i są
atrakcją turystyczną uzupełniającą pozostałe
elementy
oferty
turystycznej
regionu.
Pozytywna opinia na temat organizowanej
w regionie imprezy moŜe przyczynić się do
wzrostu zainteresowania nią ze strony
turystów i potencjalnych sponsorów w jej
kolejnych edycjach.
Obecność
na
tarach
turystycznych
przedstawicieli szeroko rozumianej branŜy
turystycznej Subregionu powinna być na stałe
wpisana w kalendarz ich zajęć. Prezentując
własną ofertę w zakresie produktów
turystycznym,
moŜemy
jednocześnie
zobaczyć rozwiązania stosowane przez
innych. Forum wymiany róŜnych opinii i
nowych pomysłów wzbogaca naszą wiedzę i
poszerza horyzonty. Targi są odwiedzane
przez rzesze potencjalnych turystów, którzy
mogą
się
zainteresować
naszym
Subregionem,
dlatego
naleŜy
dołoŜyć
wszelkich starań w przygotowania do danej
imprezy.
Wydarzenia
kulturalne
wysokiej
rangi
podnoszą prestiŜ Subregionu i ściągają do
niego wiele ciekawych postaci świata kultury.
Konferencje naukowe
Witryny internetowe
Konferencje prasowe
Infolinie dla turystów
Koszt poniesiony na takie wydarzenia zwraca
się podwójnie: promujemy kulturę wśród
mieszkańców i turystów Subregionu i
kreujemy jego pozytywny wizerunek
Partycypacja w konferencjach naukowych
samorządowców, biznesmenów, lokalnych
liderów jest zjawiskiem poŜądanym z punktu
widzenia wspólnych działań na rzecz rozwoju
społeczno – gospodarczego Subregionu.
Poza pogłębianiem swojej wiedzy i wymianą
doświadczeń
przekazujemy
środowisku
naukowemu czytelny sygnał do włączenia się
we wspólnie realizowane koncepcje.
Atrakcyjna graficznie, czytelna, nowoczesna
strona
internetowa
jest
niezbędnym
elementem w procesie budowy marki
Subregionu, który powinien posiadać własna
stronę.
MoŜliwe
opcje
to
np.
www.subregionnysakwisabobr.pl, www.nysakwisa-bobr.pl,
www.snkb.eu.
Jedną
z
kwestii
świadczących
o
waŜniejszych
profesjonalnym traktowaniu mieszkańców i
turystów
jest
aktualizowanie
strony
internetowej. Poza tym powinny znaleźć się
tam informacje niezbędne do wygodnego
uprawiania turystyki (baza gastronomiczna,
noclegowa, lista atrakcji turystycznych, imprez
Subregionalnych, itd.)
Dobry wizerunek w mediach pomaga osiągać
zamierzone działania, przyczynia się do
konkurencyjności i zaistnienia w świadomości
szerszej grupy społeczeństwa. MoŜna tak
przekazywać waŜne informację, Ŝeby zostały
odpowiednio wyeksponowane w środkach
masowego przekazu. Konferencje prasowe są
skutecznym
sposobem
przekazywania
dziennikarzom
informacji,
podczas
ich
organizowania kluczowy wydaje się właściwy
dobór tematów, które chcemy przekazać
danej społeczności
Infolinie mają za zadanie informowanie
turystów o wszystkich elementach związanych
z turystyką w Subregionie. Dostępne miejsca
noclegowe,
charakterystyka
produktów
turystycznych, terminy i miejsca imprez
kulturalnych oraz kwestie związane z
bezpieczeństwem to niektóre z waŜniejszych
zagadnień. Wśród pracowników infolinii
powinny się znajdować osoby posługujące się
językiem angielskim, niemieckim i czeskim.
243
GadŜety, gratisy
Wpisują się w elementy Systemu Identyfikacji
Wizualnej. KaŜdy turysta lubi dostać/kupić
gadŜet związany z regionem, który odwiedza.
GadŜety są drobnym elementem, ale
świadczącym o dbałości o szczegóły i
profesjonalnym
traktowaniu
zagadnienia
promocji Subregionu.
W procesie konstruowania i wdraŜania strategii promocyjnej regionu istotne są
m.in. następujące elementy40:
• kwalifikacje władz samorządowych (kompetencje, trafność podejmowanych
decyzji, itd.),
• innowacyjność organizacyjna, strukturalna,
• nowoczesne systemy zarządzania, elastycznie reagujące na zmiany
zachodzące w lokalnej (regionalnej) przestrzeni,
• dostępność komunikacyjna (handlowa, turystyczna, telekomunikacyjna),
• ogólny poziom cen oferowanych usług, ulgi dla potencjalnych inwestorów,
• nastawienie na kompleksowy, wielowymiarowy rozwój danego terytorium,
• podkreślanie walorów związanych z unikalnością, niepowtarzalnością regionu,
• atrakcyjność środowiska naturalnego, tradycja, kultura,
• budowanie klimatu dla przedsiębiorczości,
• współpraca zagraniczna (kooperacja, turystyka, wymiana handlowa).
Wśród wymienionych elementów warto zwrócić uwagę na kwalifikację władz
samorządowych. We wdraŜaniu strategii promocyjnej profesjonalizm i konsekwencja
w działaniu są warunkami koniecznymi do osiągnięcia finalnego sukcesu. Dobór
właściwej kadry zarządzającej projektami, kreatywność w konstruowaniu
długofalowych działań promocyjnych, współpraca z lokalnymi środowiskami,
pozyskiwanie pozabudŜetowych źródeł finansowania są jednymi z wielu kwestii, na
które władze samorządowe powinny zwrócić szczególna uwagę.
Marketing terytorialny, w całej swojej złoŜoności, pozwala dostrzec istotność
właściwego promowania danych miejsc i wymierne korzyści za tym idące. W proces
budowania korzystnego wizerunku i właściwej promocji powinni się włączać, oprócz
władz, mieszkańcy, środowiska biznesowe, świat nauki i wszystkie osoby
zainteresowane jak najszybszym rozwojem danego obszaru.
Reasumując, program promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr powinien wspierać realizację celów strategicznych i operacyjnych.
SłuŜy on przede wszystkim:
• wykreowaniu jednolitego wizerunku Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr,
• realizację wizji i misji
• kreowanie marki Subregionu i jego poszczególnych produktów turystycznych
• zwiększeniu liczby turystów odwiedzających Subregion
• zatrzymaniu przybywających turystów na dłuŜszy okres poprzez umiejętne
eksponowanie oferty turystycznej
• minimalizowanie efektów sezonowości
40 Olszewska J.: Strategiczne aspekty kreowania wizerunku gminy. W: Człowiek i Środowisko, nr 34/2003.
244
•
zwiększenie zadowolenia turystów z pobytu w Subregionie skutkujące
częstszymi powrotami i pozytywnymi rekomendacjami wśród swoich
społeczności
Rysunek 37. Idea kreowania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr
Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego
Cel strategiczny 1 –
rozwój markowych
produktów
turystycznych
Odpowiadający mu cele
operacyjny
Cele strategiczne 2 – 6
Odpowiadające im cele
operacyjne
Subregionalne Sieciowe
Produkty Turystyczne
Przewodnią ideą Koncepcji jest promowanie Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr jako całości. Warunkuje to realizacja
poszczególnych celów strategicznych i przyporządkowanych im celów operacyjnych.
Wśród celów strategicznych jedną z kluczowych pozycji zajmuje rozwój markowych
produktów turystycznych. W ramach tego celu realizowany jest rozwój produktów
turystycznych przyporządkowany do poszczególnych form turystyki. Realizacja celów
245
operacyjnych odbywa się poprzez kreowanie i promowanie Sieciowych Produktów
Turystycznych, stanowiących jeden z waŜniejszych elementów planowanych działań.
2.2.3. Projekcja współpracy w implementacji załoŜeń Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa –
Bóbr
W zakresie realizowania Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego
Nysa – Kwisa – Bóbr powinny brać udział wszystkie Jednostki Samorządu
Terytorialnego wchodzące w skład Subregionu:
• Gmina i Miasto Gryfów Śląski
• Gmina Leśna
• Gmina Lubomierz
• Gmina i Miasto Lwówek Śląski
• Gmina Sulików
• Gmina Wleń
• Gmina Zgorzelec
• Miasto i Gmina Bogatynia
• Gmina Lubań
• Gmina Miejska Zawidów
• Gmian Miejska Zgorzelec
• Powiat Lubański
• Powiat Lwówecki
Ponadto wszystkie organizacje, które chcą wspierać Subregion w jego
działaniach mających na celu podniesienie poziomu atrakcyjności turystycznej
i ogólny poziom rozwoju gospodarczego, m.in.:
• Dolnośląska Organizacja Turystyczna
• Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
• Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Izerskie”
• Fundacja „Partnerstwo Izerskie Bogactwem Trójgranicza”
• Związek Gmin Kwisa
• Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Nysa
• pozostałe stowarzyszenia i organizacje działające na terenie Subregionu
• lokalni liderzy
• Inne podmioty i środowiska zainteresowane szybszym rozwojem Subregionu
Nysa – Kwisa – Bóbr.
Szczególnie waŜne jest konsekwentne wdraŜanie koncepcji Subregionalnego
Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr. NaleŜy wziąć pod uwagę horyzont
operacyjny i strategiczny mieszczące się odpowiednio w zakresie dat 2008 – 2013 i
2014 – 2020. Takie przedziały dają czas na stopniowe wprowadzanie załoŜeń
koncepcji, a jednocześnie wymagają stanowczości i wytrwałości.
246
Rysunek 38. Formuła realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr
Identyfikacja
(Identification)
Integracja
(Integration)
Działanie
(Action)
W ramach implementacji załoŜeń moŜna kierować się powyŜszą formułą, która
wyraŜą następujące po sobie procesy zmierzające do osiągnięcia zamierzonych
celów. W ramach identyfikacji naleŜy diagnozować najatrakcyjniejsze elementy oferty
turystyczne
Subregionu,
ze
szczególnym
uwzględnieniem
sieciowych
subregionalnych produktów turystycznych. Kluczowa jest integracja zakładająca
harmonijną współpracę wszystkich JST Subregionu i pozostałych środowisk
zaangaŜowanych w procesu rozwoju turystyki. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe integracja
słuŜąca realizacji wielu celów szczegółowych jest prawdziwym testem wspólnego
działania. Ostatnim elementem formuły jest działanie. Zakłada ono realne
wprowadzanie w Ŝycie wszystkich załoŜeń i konsekwentną ich realizację
(np. wykorzystywanie
elementów
Systemu
Identyfikacji
Wizualnej,
czy
poszczególnych narzędzi promocyjnych).
247
Tabela 21. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych - działania i zadania.
Cel operacyjny
1.1. Rozwój
produktu
turystyka
rekreacyjnawypoczynkowa
Działania
Rozwój infrastruktury wspierającej
turystykę rekreacyjną i
wypoczynkową
Działania promujące szlaki
Opracowanie kompleksowej oferty w
zakresie turystyki rekreacyjno wypoczynkowej
1.2. Rozwój
produktu
turystyka piesza
wypoczynkową
Działania promujące szlaki piesze
1.3. Rozwój
produktu
turystyka
rowerowa
wypoczynkową
Działania promujące szlaki rowerowe
248
Zadania
- tworzenie szlaków rowerowych oraz konnych na terenie subregionu,
- tworzenie i rozbudowa turystycznych szlaków samochodowych,
- tworzenie szlaków wodnych na terenie subregionu,
- jednolite dla subregionu oznakowanie szlaków,
- poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca
parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i koni)
- rewitalizacja parków i terenów zielonych,
- rozbudowa systemu ścieŜek spacerowych i dydaktycznych,
- przebudowa ciągów pieszych w drogach,
- przygotowanie systemu wypoŜyczalni rowerów oraz innego sprzętu,
- przygotowanie systemu wypoŜyczalni kajaków oraz innego sprzętu wodnego,
- tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i rower)
- tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do uprawniania turystyki konnej,
- stworzenie punktów informacji turystycznej,
- przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone rowerowe i konne
- promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych szlakach
- promocja szlaku poprzez stronę internetową subregionu,
- powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem najistotniejszych obszarów i
atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w Subregionie
- przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do potencjalnych turystów
- wspólny projekt ekspozycji targowej
- promocja zdrowego stylu Ŝycia wśród mieszkańców Subregionu i turystów
- tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie subregionu,
- poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (miejsca
parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety, kosze na śmieci)
- przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki piesze,
- wyznaczenie szlaków rowerowych na terenie subregionu,
- poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych szlakach (np. miejsca
- przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone szlaki rowerowe,
- promocja imprez rowerowych tworzonych w Subregionie,
1.4. Rozwój
produktu
turystyka
konferencyjna
Inwestycje w infrastrukturę
konferencyjną
Promocja oferty w zakresie turystyki
konferencyjnej
1.5. Rozwój
produktu
turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
wypoczynkową
Zintegrowany system promocji
najwaŜniejszych eventów
organizowanych w Subregionie
Działania promujące turystykę
krajoznawczą kulturową
Działania wspierające
wielokulturowość Subregionu
wypoczynkową
Promocja wielokulturowości
mieszkańców Subregionu
1.6. Rozwój
produktu
turystyka
zdrowotna /w tym
- stworzenie katalogu obejmującego obiektów spełniających wymogi spotkań konferencyjnobiznesowych,
- wyszukiwanie inwestorów zainteresowanych zakupem oraz odrestaurowaniem pałaców i zamków na
cele hotelowe i konferencyjne,
- tworzenie ośrodków, centrów konferencyjno-biznesowych na terenie Subregionu,
- rewitalizacja budynków, obiektów zabytkowych na potrzeby organizowanych konferencji,
- przystosowanie sal na potrzeby konferencji (systemy audiowizualne)
- przebudowa układów komunikacyjnych ośrodków Subregionu w celu poprawy dostępności do usług
turystycznych
- inwentaryzacja zamków i pałaców oraz inny obiektów spełniających wymogi spotkań konferencyjnobiznesowych,
- wyszukiwanie inwestorów zainteresowanych zakupem oraz odrestaurowaniem pałaców i zamków na
cele hotelowe i konferencyjne,
- promocja wśród przedsiębiorców oferty konferencyjnej obiektów poprzez stronę internetową,
- prezentacja oferty na targach branŜowe
- wyznaczenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu,
- promocja imprez przez stronę internetową Subregionu
- promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach turystycznych
- włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń kulturalnych
- foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie Subregionu,
- promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami z obszaru Subregionu,
- oferta „turystyki sentymentalnej” dla byłych mieszkańców obszaru Subregionu,
- produkty lokalne wytwarzane na podstawie receptur ludności napływowej,
- utworzenie prezentacji multimedialnej prezentującej produkty lokalne,
- organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących potomkami ludności
napływowej,
- nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności napływowej,
- promocja zespołów ludowych,
- tworzenie prezentacji multimedialnych,
- wydanie kalendarza imprez subregionalnych,
- rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu,
- tworzenie nowych obiektów słuŜących turystyce spa&wellness,
- tworzenie nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych,
249
Promocja zdrowego stylu Ŝycia
- rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach turystycznych Subregionu,
- infrastruktura sportowa wspierająca zdrowy tryb Ŝycia (boiska, hale sportowe, baseny itp.),
1.7. Rozwój
produktu
turystyka wiejska
Rozwój produktów lokalnych
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
Aktywizacja i wspieranie prywatnej
infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej
1.9. Rozwój
produktu
turystyka
przygraniczna
Promocja oferty turystycznej na
terenach przygranicznych
- organizacja cyklicznego jarmarku z ofertą produktów z regionu,
- wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem produktów lokalnych
charakterystycznych dla Subregionu,
- inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach wiejskich,
- wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia historycznych produktów
lokalnych (młyn, piec do chleba itp.)
- wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki wiejskiej oraz
agroturystyki,
- wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i ekoturystyki,
- wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach agroturystycznych i
ekoturystycznych,
- podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów,
- aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych produktów turystycznych,
- opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych eksponujących najlepsze
produkty turystyczne
- systemy rabatowe na produktu lokalne dla turystów zagranicznych,
- wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i gastronomiczne dla turystów
zagranicznych,
Rozwój zagospodarowania
turystycznego i rekreacyjnego
Tabela 22. Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej - działania i zadania.
Cel strategiczny 2 - tworzenie markowej infrastruktury turystycznej
Cel operacyjny
2.1. Wspieranie
rozwoju jakości
bazy noclegowej i
gastronomicznej
Działania
Wsparcie rozwoju infrastruktury
gastronomiczno-hotelarskiej
Zadania
Poprawa świadomości turystycznej i
rekreacyjnej mieszkańców gminy
Podniesienie poziomu
bezpieczeństwa w Subregionie
250
- wsparcie inwestycji w unowocześnienie wyposaŜenia podmiotów branŜy turystycznej w Subregionie,
- pomoc w unowocześnieniu oferty hotelarskiej podmiotów branŜy turystycznej w Subregionie,
- system konsultacje i porad w zakresie sposobu unowocześnienia infrastruktury gastronomicznohotelarskiej,
- tworzenie tanich miejsc noclegowych,
- szkolenia z zakresu rozwoju oferty turystycznej,
- edukacja ekologiczna mieszkańców i turystów,
- zainstalowanie zintegrowane systemu kamer monitorujących,
- współpraca samorządów ze słuŜbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo,
- zintensyfikowane działania słuŜb porządkowych w okresie natęŜenia ruchu turystycznego w
Subregionie,
2.2.
Podnoszenie
standardów
obsługi klienta
Kształtowanie i wspieranie
właściwych postaw i zachowań kadry
turystycznej i mieszkańców wobec
turystów i odwiedzających
- przeprowadzenie analizy potrzeb szkoleniowych w zakresie szeroko rozumianej turystyki,
- opracowanie i wdroŜenie metodologii szkolenia oraz programów podnoszących jakość i standardy
usług turystycznych,
- stworzenie systemu certyfikacji promującego lokalnych producentów,
- wspieranie i promowanie rękodzielnictwa wśród mieszkańców Subregionu,
- promocja starych zawodów,
Tabela 23. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora
turystycznego w Subregionie - działania i zadania.
Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów turystycznych i sektora turystycznego w
Subregionie
Cel operacyjny
3.1. Stworzenie
zintegrowanego
systemu
promocji
subregionu
Działania
Wprowadzanie elementów
zintegrowanego systemu promocji
subregionu
Współpraca z organizacjami
turystycznymi
3.2.
Eksponowanie
unikalnych
walorów
markowych
produktów
turystycznych
Współpraca z zagranicznymi
partnerami
Upowszechnianie w mediach
wszelkich działań związanych z
turystyką i rekreacją w Subregionie
Zadania
- utworzenie portal internetowy promujący subregion wraz z centralnym systemem rezerwacji,
- stworzenie zespołu koordynującego promocję subregionu,
- stworzenie eksperckiej jednostki organizacyjnej (podmiotu) mającego na celu rozwój i promocję
turystyki w regionie,
- organizacja wspólnych wydarzeń integrujących region,
- utworzenie Lokalnej Organizacji Turystycznej Subregionu,
- współpraca z podmiotami działającymi w turystyce :LOT, DOT,
- współpraca z PTTK, Towarzystwo Schronisk MłodzieŜowych
- współpraca z pozostałymi stowarzyszeniami i organizacjami,
- promocja Subregionu poprzez miasta partnerskie w kraju i zagranicą
- utworzenie kalendarza imprez partnerskich w podmiotami zagranicznymi,
- współpraca w zakresie wzajemnej promocji i reklamy
- stworzenie punktów obsługi turystycznej,
- stworzenie subregionalnego harmonogramu imprez masowych obejmującego zarówno imprezy
cykliczne i imprezy jednorazowe,
- przygotowanie oraz wykonanie materiałów promocyjnych dla całego subregionu,
- wykorzystanie w promocji narzędzi multimedialnych,
- tworzenie wirtualnych przewodników po miejscowościach Subregionu,
- tworzenie wirtualnych tras turystycznych po Subregionie,
- przygotowanie folderów oraz ulotek promujących ideę subregionu wśród mieszkańców oraz turystów
odwiedzających subregion,\
251
Tabela 24. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Subregionu
Nysa-Kwisa-Bóbr - działania i zadania.
Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji Wizualnej Borów Dolnośląskich
Cel operacyjny
4.1.
Wprowadzenie
elementów
Systemu
Identyfikacji
Wizualnej do
wszystkich JST,
organizacji
pozarządowych i
zainteresowanych
podmiotów
komercyjnych
4.2.
Zintegrowanie
elementów
Systemu
Identyfikacji
Wizualnej z
działaniami
promocyjnymi
prowadzonymi w
indywidualnym
zakresie przez
podmioty
Subregionu
Działania
Budowa marki turystycznorekreacyjnej Subregionu
Zadania
- stworzenie spójnego systemu identyfikacji wizualnej (SIW),
- szkolenia dla pracowników urzędu z zakresu wspólnej promocji na bazie SIW,
- szkolenia dla usługodawców z zakresu wspólnej promocji na bazie SIW,
Wprowadzenie systemu informacji
miejskiej i gminnej
- stworzenie zespołu koordynującego promocję subregionu,
- ujednolicenie grafiki tablic witających,
- wprowadzenie kierunkowskazów oraz innych oznakowań turystycznych z logo subregionu,
- wykorzystanie we wszystkich oficjalnych materiałach JST z subregionu logo subregionu,
252
Tabela 25. Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr jako obszaru atrakcyjnego dla
turystów krajowych i zagranicznych - działania i zadania.
Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Borów Dolnośląskich jako obszaru atrakcyjnego dla turystów krajowych i
zagranicznych
Cel operacyjny
5.1. Uczestnictwo
w targach
turystycznych
krajowych i
zagranicznych
5.2.
ZaangaŜowanie
regionalnych
autorytetów
w proces
kształtowania
korzystnego
wizerunku
Działania
Promocja subregionu na targach
turystycznych
Wzmocnienie współpracy gminy z
autorytetami w Subregionie
Zadania
- wybór targów turystycznych na których subregion będzie promował się cyklicznie,
- przygotowanie wspólnej oferty turystycznej, ulotki, foldery, plakaty, prezentacje multimedialne,
- współpraca z ekspertami od turystyki marketingu z subregionu, korzystanie z ich wiedzy i
doświadczenia w budowaniu oferty turystycznej,
- sporządzenie listy autorytetów w zakresie kreowania wizerunku w subregionie (uczelnie wyŜsze,
wydziały promocji, właściciele obiektów turystycznych itp.) (twarze regionu)
- wprowadzenie cyklicznych konsultacji z autorytetami z subregionu w zakresie kierunku rozwoju
turystyki subregionie,
- szkolenia lokalnych liderów z zakresu rozwoju oferty turystycznej
Tabela 26. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr sfery stymulującej
rozwój społeczno-gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy - działania i zadania.
Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Borów Dolnośląskich sfery stymulującej rozwój społecznogospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku pracy
Cel operacyjny
6.1.
Wspomaganie
oferty
edukacyjnej
w zakresie
turystyki i
marketingu
Działania
Współpraca ze szkolnictwem w
subregionie
Promocja właściwych postaw,
rozwoju w zakresie turystyki i
marketingu
Zadania
- współpraca z uczelniami i placówkami badawczymi w zakresie badań turystycznych,
- współpraca ze szkołami w zakresie działań turystycznych,
- kompleksowe badania turystyki w Subregionie,
- wykłady dla samorządowców oraz przedstawicieli branŜy turystycznej subregionu z zakresu turystyki
i marketingu,
- konkursy na najlepsze produkty lokalne,
- działania edukacyjne związane z promowaniem wartości produktów turystycznych Subregionu,
- edukacja ekologiczna mieszkańców i turystów,
- organizowanie imprez cyklicznych oraz jednorazowych integrujących mieszkańców subregionu,
- drzwi otwarte w lokalnych atrakcjach przybliŜające mieszkańcom historię subregionu,
253
6.2. UmoŜliwienie
kadrom
turystycznym
podnoszenie
swoich
kwalifikacji (np.
szkolenia
produktowe,
językowe)
Zintegrowany system szkoleń na
rzecz turystyki
Doskonalenie umiejętności
językowych kadr turystycznych
subregionu
254
- sporządzenie listy autorytetów w zakresie kreowania wizerunku w subregionie (uczelnie wyŜsze,
wydziały promocji, właściciele obiektów turystycznych itp.)
- wprowadzenie cyklicznych konsultacji z autorytetami z subregionu w zakresie kierunku rozwoju
turystyki subregionie,
- szkolenia lokalnych liderów z zakresu rozwoju oferty turystycznej
- stworzenie eksperckiej jednostki organizacyjnej (podmiotu) mającego na celu rozwój i promocję
turystyki w regionie,
- organizacja wspólnych wydarzeń integrujących region,
- system szkoleń dla pracowników administracyjnych związanych z turystyką,
- system szkoleń językowych, angielski, niemiecki, czeski, oraz rosyjski dla pracowników
administracyjnych oraz pracowników branŜy turystycznej w subregionie,
Tabela 27. Zadania inwestycyjne w Subregionie na tle Subregionalnych Sieciowych Produktów Turystycznych NysaKwisa-Bóbr.
Lp.
1
Sieciowy Produkt
Turystyczny
Kraina Domów
Przysłupowych
Cel operacyjny
1.1. Rozwój
produktu turystyka
Działanie
Rozwój infrastruktury
wspierającej turystykę
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
kompleksowej oferty w
zakresie turystyki
rekreacyjno wypoczynkowej
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zadanie
- poprawa i uzupełnienie infrastruktury uzupełniającej na wyznaczonych
szlakach (np. miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów
i koni)
- tworzenie i wsparcie specjalistycznej bazy turystycznej Bed&Bike (łóŜko i
rower)
- tworzenie i zarządzanie systemem wypoŜyczalni koni oraz sprzętu do
uprawniania turystyki konnej,
- przygotowanie i wydanie materiałów promocyjnych promujących wyznaczone
szlaki rowerowe i konne
- promocja i informacja wśród mieszkańców subregionu o wytyczonych
szlakach
- powołanie zespołu eksperckiego zajmującego się wyznaczeniem
najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej w
Subregionie
- przygotowanie zintegrowanego systemu promocji skierowanego do
potencjalnych turystów
szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku dla rowerzystów i
koni)
255
Zintegrowany system
promocji najwaŜniejszych
eventów organizowanych w
Subregionie
Działania promujące
turystykę krajoznawczą
kulturową
2
ŚcieŜki
Rowerowe oraz
Piesze
Pogranicza
Polsko – Czesko
– Niemieckiego
1.9. Rozwój
produktu turystyka
przygraniczna
Promocja oferty
turystycznej na terenach
przygranicznych
1.2. Rozwój
produktu turystyka
piesza
rekreacyjną i
wypoczynkową
piesze
1.3. Rozwój
produktu turystyka
rowerowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
rowerowe
1.9. Rozwój
produktu turystyka
przygraniczna
256
Promocja oferty
przygranicznych
- promowanie kompleksowej oferty w zakresie imprez na targach
turystycznych
- włączenie lokalnych liderów w proces kreowania regionalnych wydarzeń
kulturalnych
- foldery informacyjne promujące turystykę krajoznawczą na terenie
Subregionu,
- promocja literatury i wydawnictw związanych z podaniami i legendami
z obszaru Subregionu,
- opracowanie wielojęzycznych wydawnictw i materiałów promocyjnych
eksponujących najlepsze produkty turystyczne
- wprowadzenie weekendowej oferty promocyjnej na usługi hotelarskie i
gastronomiczne dla turystów zagranicznych,
- tworzenie szlaków pieszych oraz ścieŜek dydaktycznych na terenie
subregionu,
szlakach (miejsca parkingowe, wiaty, miejsca odpoczynku , ławeczki, toalety,
kosze na śmieci)
szlaki piesze,
szlakach
i koni)
szlaki rowerowe,
szlakach
3
Skarby Przyrody
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.2. Rozwój
produktu turystyka
piesza
rekreacyjną i
wypoczynkową
piesze
1.3. Rozwój
produktu turystyka
rowerowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
rowerowe
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
kulturową
Działania wspierające
wielokulturowość
Subregionu
subregionu,
kosze na śmieci)
szlaki piesze,
szlakach
i koni)
szlaki rowerowe,
szlakach
koni)
turystycznych
kulturalnych
Subregionu,
- oferta „turystyki sentymentalnej” dla byłych mieszkańców obszaru
Subregionu,
- produkty lokalne wytwarzane na podstawie receptur ludności napływowej,
- utworzenie prezentacji multimedialnej prezentującej produkty lokalne,
257
4
Kraina Pstrąga
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
1.7. Rozwój
produktu turystyka
wiejska
258
Rozwój produktów
lokalnych
turystycznego i
rekreacyjnego
i koni)
rower)
szlakach
Subregionie
- wydanie ksiąŜki kucharskiej z przepisami potraw z wykorzystaniem
produktów lokalnych charakterystycznych dla Subregionu,
- inwestycje w infrastrukturę turystyczną i paraturystyczną na terenach
wiejskich,
- wsparcie remontu i renowacji urządzeń słuŜących do wytworzenia
historycznych produktów lokalnych (młyn, piec do chleba itp.)
- wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju turystyki
wiejskiej oraz agroturystyki,
5
Świat Filmów
Komediowych
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
Aktywizacja i wspieranie
prywatnej infrastruktury
turystyczno-rekreacyjnej
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
kulturową
- wsparcie przekształcenia zabudowań na potrzeby rozwoju agroturystyki i
ekoturystyki,
- wsparcie i promocja produktów wytwarzanych w gospodarstwach
agroturystycznych i ekoturystycznych,
- aktywne włączenie branŜy agroturystycznej w promocję idei markowych
produktów turystycznych,
koni)
turystycznych
kulturalnych
Subregionu,
- organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących
potomkami ludności napływowej,
- nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności
napływowej,
259
6
Via Regia w
Subregionie
Nysa – Kwisa –
Bóbr
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
1.2. Rozwój
produktu turystyka
piesza
rekreacyjną i
wypoczynkową
piesze
260
i koni)
rower)
szlakach
Subregionie
subregionu,
kosze na śmieci)
szlaki piesze,
szlakach
1.3. Rozwój
produktu turystyka
rowerowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
rowerowe
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
kulturową
7
Droga Św.
Jakuba w
Subregionie
Nysa – Kwisa –
Bóbr
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
i koni)
szlaki rowerowe,
szlakach
koni)
turystycznych
kulturalnych
Subregionu,
i koni)
rower)
261
Opracowanie
zakresie turystyki
1.2. Rozwój
produktu turystyka
piesza
rekreacyjną i
wypoczynkową
piesze
1.3. Rozwój
produktu turystyka
rowerowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
rowerowe
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
262
rekreacyjną i
wypoczynkową
szlakach
Subregionie
subregionu,
kosze na śmieci)
szlaki piesze,
szlakach
i koni)
szlaki rowerowe,
szlakach
koni)
Zintegrowany system
Subregionie
kulturową
8
9
Agroturystyka
Nysy – Kwisy –
Bobru
KrzyŜe Pokutne
Subregionu
Nysa – Kwisa –
Bóbr
1.7. Rozwój
produktu turystyka
wiejska
Rozwój produktów
lokalnych
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
1.2. Rozwój
produktu turystyka
piesza
rekreacyjną i
wypoczynkową
turystycznego i
rekreacyjnego
piesze
1.3. Rozwój
produktu turystyka
rowerowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
turystycznych
kulturalnych
Subregionu,
wiejskich,
ekoturystyki,
subregionu,
kosze na śmieci)
szlaki piesze,
szlakach
i koni)
263
rowerowe
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
10
Kraina Agatów
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
264
szlaki rowerowe,
szlakach
koni)
turystycznych
kulturalnych
i koni)
rower)
szlakach
Opracowanie
zakresie turystyki
11
12
Wodny
Wypoczynek
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Wędkarski Raj
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
Subregionie
szlaki wodne
szlakach
szlaki wodne
szlakach
Subregionie
265
13
Ogólnopolskie
Imieniny
Henryka,
Henryki
i Henrykowa
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
zachęt dla przedsiębiorców
z sektora turystycznorekreacyjnego
266
i koni)
rower)
szlakach
Subregionie
- tworzenie szlaków krajoznawczych na terenie subregionu,
i koni)
turystycznych
kulturalnych
- pobudzanie rozwoju oferty turystycznej np. utworzenie funduszu
gwarancyjnego udzielającego wsparcia lokalnym podmiotom,
- pobudzenie rozwoju oferty turystycznej poprzez utworzenie funduszu
poŜyczkowego udzielającego poŜyczek na inwestycje wspierające turystykę
wiejską,
- ulgi inwestycyjne ze strony władz lokalnych,
- podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (np. kowalstwo,
kuśnierstwo itp.),
14
Kwisonalia
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
i koni)
rower)
szlakach
Subregionie
i koni)
turystycznych
kulturalnych
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
267
15
Zespoły
Folklorystyczne
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
kulturową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
16
268
Wspólna Karta
Turystyczna
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.7. Rozwój
produktu turystyka
wiejska
turystycznego i
rekreacyjnego
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
- wsparcie przekształcenia wiejskich zabudowań na potrzeby rozwoju
agroturystyki,
agroturystycznych,
- podtrzymywanie tradycji i rozwój ginących zawodów (kowalstwo, kuśnierstwo
itp.),
produktów turystycznych Borów Dolnośląskich,
Subregionu,
turystycznych
kulturalnych
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
wiejskich,
i koni)
rowerowe i konne
Opracowanie
zakresie turystyki
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
kulturową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
17
Jakuby – Święto
Starego Miasta
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
- przygotowanie folderów i ulotek promujących wyznaczone szlaki rowerowe i
konne
szlakach
Subregionie
Subregionu,
turystycznych
kulturalnych
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
i koni)
rower)
269
Opracowanie
zakresie turystyki
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
kulturową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
18
270
Zabytki
Architektury
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
szlakach
Subregionie
Subregionu,
turystycznych
kulturalnych
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
- rewitalizacja zabytkowych centrów miast,
i koni)
rowerowe i konne
Opracowanie
zakresie turystyki
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
kulturową
Zintegrowany system
Subregionie
Opracowanie systemu
1.6. Rozwój
produktu turystyka
zdrowotna /w tym
spa i wellnes/
Promocja zdrowego stylu
Ŝycia
- przygotowanie folderów i ulotek promujących wyznaczone szlaki rowerowe i
konne
szlakach
najistotniejszych obszarów i atrakcji turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej
w Subregionie
Subregionu,
turystycznych
kulturalnych
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
- rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach
turystycznych Subregionu,
- rozszerzenie gamy oferowanych zabiegów zdrowotnych w obiektach
turystycznych Subregionu,
- infrastruktura sportowa wspierająca zdrowy tryb Ŝycia (np. boiska, hale
sportowe, baseny itp.),
271
19
Szlaki Konne
Nysy – Kwisy –
Bobru
1.1. Rozwój
produktu turystyka
rekreacyjną i
wypoczynkową
Opracowanie
zakresie turystyki
20
Wielokulturowy
Subregion Nysa
– Kwisa - Bóbr
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
1.5. Rozwój
produktu turystyka
krajoznawcza i
kulturowa
rekreacyjną i
wypoczynkową
Zintegrowany system
Subregionie
272
- tworzenie szlaków konnych na terenie subregionu,
i koni)
szlaki konne
szlakach
Subregionie
ekoturystyki,
i koni)
turystycznych
kulturalnych
kulturową
Opracowanie systemu
1.7. Rozwój
produktu turystyka
wiejska
turystycznego i
rekreacyjnego
Opracowanie systemu
Rozwój produktów
lokalnych
Subregionu,
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
- organizacja konferencji z udziałem społeczności lokalnych będących
potomkami ludności napływowej,
- nawiązanie kontaktów z miastami partnerskimi państw ojczystych ludności
napływowej,
wiejskich,
historycznych produktów lokalnych (np. młyn, piec do chleba itp.)
wiejską,
kuśnierstwo itp.),
- stworzenie systemu certyfikacji promującego lokalnych producentów
produktów lokalnych,
- promocja starych zawodów,
273
1.8. Rozwój
produktu
agroturystyka
1.9. Rozwój
produktu turystyka
przygraniczna
Promocja oferty
przygranicznych
ekoturystyki,
274
3. ZałoŜenia do Studium Wykonalności Koncepcji SPT
3.1.
Inwestycje w Subregionie sprzyjające rozwojowi turystyki
3.1.1. Gmina i Miasto Gryfów Śląski
Tabela 28. Inwestycje na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1.Kościół
parafialny św.
Jadwigi
Czy obiekt wymaga
remontu?
tak
Remont wnętrza
kościoła.
2.Rynek miasta z tak
kamienicami
Odnowienie elewacji,
kamienic oraz remont
i wyposaŜenie
pomieszczenia w
kamienicy nr 33 z
przeznaczeniem na
Centrum Informacji
Turystycznej
Miejsca parkingowe obecne oraz
zapotrzebowanie (obecna i docelowa liczba
miejsc parkingowych dla autokarów
i samochodów osobowych)
Obecne
Zapotrzebowanie
30 miejsc
modernizacja
parkingowych dla
istniejącego
samochodów
parkingu
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów.
35 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów.
-
Infrastruktura turystyczna przy obiekcie obecna i
zapotrzebowanie (obecna ilość i zapotrzebowanie na
sklepy, punkty gastronomiczne, miejsca biwakowe,
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
ławeczki
kosze na śmieci,
ławeczki,
nasadzenie zieleni,
tablica informacyjna.
ławeczki,
punkty gastronomiczne.
rewitalizacja rynku,
wymiana nawierzchni,
mała architektura,
wymiana sieci,
tablice informacyjne.
275
3. Ratusz
tak
Nowa elewacja
budynku,
dostosowanie
budynku dla osób
niepełnosprawnych
(podjazd), utworzenie
na wieŜy ratuszowej
punktu widokowego.
4. Europejskie
Centrum
InformacyjnoKulturalne
5. Zamek Gryf
(obiekt
prywatny)
30 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych,
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów.
-
tak
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych 20
samochodów
osobowych.
6. Zamek
Podskale
tak
30 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
budowa miejsc
parkingowych
7.Kaplica Św.
Anny
tak
50 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
budowa miejsc
parkingowych
276
ławeczki,
punkty gastronomiczne
punkt odpoczynku dla
rowerzystów,
stojaki na rowery.
Gruntowny remont
budynku
-
ławeczki,
miejsce biwakowe
-
urządzenie punktu
widokowego oraz
dodatkowej
infrastruktury, małej
architektury.
kosze,
urządzenie miejsca do
biwakowania,
punktu widokowego,
budowa drogi,
mała architektura,
ławki,
kosze,
tablica informacyjna
8. Jezioro
Złotnickie
-
30 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych
-
9. Park ul.
Parkowa
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych
10.Park ul.
Kolejowa
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
ławeczki,
staw
boisko,
bieŜnia,
trybuny
11. Stadion
miejski
12.Wyrobisko po
kamieniołomach
( WieŜa)
-
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet rozesłanych wśród jednostek tworzących Subregion
-
punkty gastronomiczne,
pole namiotowe,
stanica dla wędkarzy,
wypoŜyczalnia sprzętu
wodnego,
mała architektura
terenu,
ławeczki,
kosze na śmieci.
rewitalizacja parku,
renowacja trawników,
oświetlenie,
przywrócenie stawu,
ułoŜenie chodników,
budowa amfiteatru,
ławeczki,
nasadzenie zieleni
park linowy.
odnowienie trawników,
nowe rabaty kwiatowe,
odnowienie chodników,
urządzenie placu zabaw
dla dzieci.
modernizacja
(odnowienie nawierzchni
boiska, bieŜni, budowa
nowych trybun, szatni i
ogrodzenia)
zagospodarowanie
terenu,
urządzenia miejsca do
biwakowania.
277
Tabela 29. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w
regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Przebieg na terenie gminy
Przebieg całej trasy
Infrastruktura turystyczna przy trasie obecna i
zapotrzebowanie na terenie gminy (obecna ilość i
zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe,
wiaty, ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. Znaki
niebieskie
miasto Gryfów Śląski
Gryfów-Biedrzychowice-Olszyna –
Lubań- Sulików - Wilka
brak
2.
Znaki zielone
Gryfów-Płóczki Górne- Lwówek Śląski
brak
3. Znaki Ŝółte i
zielone
Gryfów –Lubomierz
brak
4.Znaki Ŝółte
Gryfów –zamek Czocha -Leśna
brak
278
tablice informacyjne,
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
5.Znaki zielone
miasto Gryfów Śląski,Proszówka Gryfów –Mirsk - Świeradów
brak
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
miasto Gryfów Śląski,Proszówka Lubomierz-Oleszna Podgórska-Gryfów
Śląski -Mirsk
ławeczki w centrum
miasta,
stojaki na rowery
2.Niebieski
Gryfów Śląski –Ubocze Rząsiny-Wolbromów
Gryfów Śląski –Ubocze-RząsinyWolbromów-Gradówek- Rząsiny PKSUbocze-Gryfów Śląski
ławeczki w centrum
miasta,
stojaki na rowery
3.śółty
Rząsiny PKS –kol.Tłoki –
kol.Gradówek
Rząsiny PKS –kol.Tłoki – kol.Gradówek
–Oleszna Podgórska PKS
ławeczki,
miejsce biwakowe na
Zamku Podskale
4. Czarny
Ubocze
Ubocze (skrzyŜ.) –Nagórzański Las –
Kolonia Gradówek
brak
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
Rowerowe
1.Czerwony
279
5. Zielony
Proszówka PKS –Młyńsko
Proszówka PKS –Młyńsko-GajówkaRębiszów Dolny-Proszówka PKS
brak
6.śółty
Młyńsko-Krzewie Wielkie-Gryfów Młyńsko-Radoniów-Krzewie WielkieŚląski
Gryfów Śląski
brak
7. Niebieski
(łącznik)
Proszówka – Krzewie Wielkie
Proszówka – Krzewie Wielkie
brak
8. Czarny
Gryfów ,Proszówka
Gryfów –Radoniów –Proszówka
brak
9.śółty
Gryfów Śląski, WieŜa
Gryfów-WieŜa-Zacisze-WieŜa
ławeczki w centrum
miasta,
stojaki na rowery
280
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
10.Zielony
Konne
1. Czerwony
Inne
1. Szlak Św.
Jakuba
Gryfów Śląski- Jezioro
Złotnickie-Gryfów Śląski
Gryfów Śląski- Jezioro Złotnickie-Gryfów ławeczki w centrum
Śląski
miasta,
stojaki na rowery
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
Z Olesznej Podgórskiej leśnymi i
polnymi drogami do Gryfowa
Śląskiego do Gospodarstwa
Agroturystycznego „Nad
Stawami”, ul. Nad Stawami 1 a
następnie w kierunku wsi
Krzewie Wielkie i przez wieś w
kierunku gminy Lubomirze
Jest to część szlaku ( pętli)
rozpoczynającej się w Olesznej
Podgórskiej a kończącej się w
Lubomierzu
-
wiaty,
ławeczki
odnowienie
oznakowania na
trasach, tablice
informacyjne
Gryfów Śląski, obok Kościoła
Św. Jadwigi
Jelenia Góra – Lubomierz- Lubań
-
punkty odpoczynku,
wiaty, ławeczki,
stojaki na rowery,
tablice informacyjne
odnowienie
oznakowania na
trasach,
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe
1. Droga dla
rowerów
Ubocze-Gryfów Śląski
Lubomierz- Gryfów Śląski- Świeradów
Zdrój
-
budowa drogi
rowerowej po
nasypie kolejowym
oraz jej
oznakowanie,
ławeczki,
wiaty,
kosze na śmieci,
stojaki na rowery.
281
2. Szlak papieski
Radoniów-Proszówka
Radoniów-Proszówka
-
wytycznie i
oznakowanie
trasy,
punkty
odpoczynku, wiaty,
ławeczki, stojaki
na rowery, tablice
informacyjne
kosze na śmieci.
Inne
1. Szlak
kajakowy
WieŜa, Gryfów Śląski
Mirsk - Gryfów Śląski –Leśna
-
oznakowanie
szlaku,
budowa przystani
dla kajaków,
tablice
informacyjne.
282
3.1.2. Gmina Leśna
Tabela 30. Inwestycje na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
Obecne
Zapotrzebowanie
40 miejsc
budowa 40
parkingowych –
miejsc
dziedziniec
parkingowych
100 miejsc
dla samochodów
parkingowych osobowych
parking
1. Zamek
Czocha
_Stankowice
Sucha
tak
2. Ratusz i
kamieniczki
podcieniowe Leśna
tak
22 miejsca
parkingowe dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych
dla 40
samochodów
osobowych
3. Kościół pw.
Chrystusa Króla
- Leśna
tak
12 miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
4. Zamek
Świecie
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych
dla 12
samochodów
osobowych
budowa 10
miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
Remontu wymaga
podzamcze.
Remont trwa.
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
5 punktów
ławeczki,
handlowych,
kosze na śmieci,
restauracja,
punktu usługowe.
kawiarnia,
bar,
punkt z pamiątkami,
kiosk spoŜywczy obok
obiektu
ławeczki,
stylowe latarenki,
kosze na śmieci,
tablica informacyjna o
kamieniczkach
podcieniowych
sklep
ławeczki
tablica informacyjna z
historią kościoła
-
ławeczki,
kosze
historią zamku
283
5. Pałac
Pobiedna
tak
Remont trwa.
6. Sztolnie w
Leśnej
-
8 miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
16 miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
7. Zapora na
Czosze
nie
20 miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
8. Zapora w
Złotnikach
tak
9. Rynek w
Złotnikach Lub.
Tak
kilkadziesiąt
miejsc
parkingowych
koło „Złotego
Snu”
6 miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych
10.StoŜek
Perkuna Grabiszyce
-
11.StoŜek
Światowida Grabiszyce
-
brak miejsc
parkingowych
12. Zalew
Leśniański
-
kilkadziesiąt
miejsc
parkingowych
284
budowa 20
miejsc
parkingowych
dla samochodów
osobowych
-
-
historią Płacu
-
budowa miejsc
parkingowych
dla 40
samochodów
osobowych
-
-
ławeczki,
latarnia,
kosze na śmieci,
tablica informacyjna –
Natura 2000 (siedlisko
nietoperzy)
tablice z historią
budowy zapory.
budowa parkingu
dla 12
samochodów
osobowych
budowa parkingu
dla 8
samochodów
osobowych
budowa parkingu
dla 8
samochodów
osobowych
-
teren ośrodka „Złoty
Sen”
-
tablica przyrodnicza
tablice z dziejami
zapory,
kosze na śmieci,
ławeczki.
ławeczki,
tablica historyczna o
dziejach górniczego
miasteczka
tablica przyrodnicza
ławeczki,
tablica historyczna
tablica historyczna
13. Zalew
Złotnicki
-
14. WieŜa
szubieniczna Złotniki
-
15. Malowniczy
szlak pieszy
Leśna – zapora
na Czosze
wzdłuŜ rzeki
Kwisy – 2,5 km
-
kilkadziesiąt
miejsc
parkingowych
kilkadziesiąt
miejsc
parkingowych
-
tablica historyczna
tablica historyczna
-
tablica historyczna
tablice kierunkowoinformacyjne przy
drogach – 4 szt.
stare barierki,
budowa miejsc
parkingowych dla zniszczone schodki
20 samochodów
osobowych okolice Rynku
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych - OW
„Baworowa”
22 miejsca
parkingowe w
Rynku,
6 miejsc
parkingowych –
przy OW
„Baworowa”
naprawa barierek,
odnowienie i zrobienie
schodków na trasie,
wystawienie tablic
informacyjnych,
wystawienie ławeczek i
koszy na śmieci
lepsze oznakowanie
szlaku.
Tabela 31. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. . Malowniczy
szlak pieszy
Leśna – zapora
na Czosze
wzdłuŜ rzeki
Kwisy – 2,5 km
-
-
stare barierki,
zniszczone schodki
naprawa barierek,
odnowienie i
zrobienie schodków
na trasie,
wystawienie tablic
informacyjnych o
szlakach w gminie
Rowerowe
285
1. Trasa Nr 1 –
Leśna – stoŜki wulkaniczne:
Perkuna i Światowida –
Miłoszów
Leśna – stoŜki wulkaniczne: Perkuna i
Światowida – Miłoszów
droga rowerowa
asfaltowa -dojazdowa
2.Trasa Nr 2 –
Leśna – Smolnik – Szyszkowa
– Kościelniki Średnie –
Janówka – BoŜkowice – Leśna
Leśna – Smolnik – Szyszkowa –
Kościelniki Średnie – Janówka –
BoŜkowice – Leśna
droga asfaltowa
3. Trasa Nr 3 –
Leśna tzw.”Droga
Giebułtowska” – Stankowice –
Augustów
Długość trasy: 7 km z Leśnej do
Augustowa, powrót do Leśnej
przez Świecie: 10,5 km, przez
Zacisze, Złotniki Lubańskie: 12
km, szlakiem rowerowym ER-7:
10 km;
Leśna tzw.”Droga Giebułtowska” –
Stankowice – Augustów
Długość trasy: 7 km z Leśnej do
Augustowa, powrót do Leśnej przez
Świecie: 10,5 km, przez Zacisze,
Złotniki Lubańskie: 12 km, szlakiem
rowerowym ER-7: 10 km;
drogi o róŜnym stanie
286
miejsce parkingowe
6-8 stanowisk,
utwardzenie trasy
dojścia – dojazdu
rowerami– ok. 800 m,
wulkanach na tym
terenie,
ławeczki,
kosze na śmieci.
tablice informacyjne o
obiektach – pałac w
Kościelnikach,
kościół, pałac w
Szyszkowej, Zamek
Rajsko
zabytkach na trasie,
ławeczki,
kosze na śmieci,
tablica w Złotnikach –
dzieje miasteczka
górniczego i
wydobycia złota,
dzieje ratusza,.
4. Trasa Nr 4 –
Leśna – „Orle Skały” Ośrodek
Wypoczynkowy „Baworowa” –
zapora na Jeziorze
Leśniańskim – Leśna
Długość trasy: 6,5 km; - szlak
niebieski
Leśna – „Orle Skały” Ośrodek
Wypoczynkowy „Baworowa” – zapora
na Jeziorze Leśniańskim – Leśna
Długość trasy: 6,5 km; - szlak niebieski
droga nie utwardzona
na części trasy
5. Trasa Nr 5 –
Leśna tzw. „piaskownia” –
Miłoszów – Świecie – Wola
Sokołowska – Pobiedna –
Leśna
Leśna tzw. „piaskownia” – Miłoszów –
Świecie – Wola Sokołowska – Pobiedna
– Leśna
nawierzchnia
częściowo asfaltowa,
część – drogi polne
6. Trasa Nr 6 –
Główny szlak rowerowy ER-7:
Görlitz - Świeradów-Zdrój,
przez teren Gminy Leśna
przebiega przez następujące
miejscowości: Grabiszyce
Średnie – Miłoszów – Leśna –
Stankowice
Długość trasy: 19 km (na
terenie gminy)
Trasa Nr 6 – Główny szlak rowerowy
ER-7: Görlitz - Świeradów-Zdrój, przez
teren Gminy Leśna przebiega przez
następujące miejscowości: Grabiszyce
Średnie – Miłoszów – Leśna –
Stankowice
Długość trasy: 19 km (na terenie gminy)
droga w większości
asfaltowa,
częściowe
oznakowanie
utwardzenie
asfaltowe lub
szutrowe drogi,
budowa punktu
widokowego „Orle
Skały” – nad
przełomem rzeki
Kwisy – wiata,
miejsca parkingowe 6
– 10,
ławeczki,
luneta obserwacyjna,
kosze na śmieci,
utwardzenie
pozostałej części
trasy,
ławeczki,
tablice informacyjne –
zwłaszcza w
Pobiednej – o
dziejach tego byłego
miasteczka i
atrakcjach
historycznych
kosze na śmieci
dokończenie
oznakowania trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci.
287
7. Trasa Nr 7 –
tzw.
„zerwany
most”
Stankowicach – Stankowice
w
tzw. „zerwany most” w Stankowicach –
Stankowice
-
-
Inne – brak
PLANOWANE
Piesze – brak
1. WzdłuŜ
Zalewu
Leśniańskiego
Rowerowe
1. Naokoło
zalewów
leśniańskiego i
złotnickiego
Inne – brak
1. Szlak
kajakowy
„WzdłuŜ Zalewu
Leśniańskiego”.
Zapora Czocha – Zamek
Czocha – Stankowice –
‘zerwany most”- OW
„Baworowa” - brzegiem zalewu
Zapora Czocha – Zamek czocha –
Stankowice –‘zerwany most”- RajskoOW „Baworowa” - brzegiem zalewu. W
trakcie opracowywania
Częściowo
oznakowana (tama,
zamek Czocha, OW
„Baworowa”
Wytyczenie trasy,
zrobienie dróg
wędrówkowych,
ławeczki, miejsca
parkingowe,
zrobienie mostukładki drewnianej
łączącej oba brzegi
zalewu
Stankowice – Złotniki – Złoty
Potok –Smolnik- OW
„Baworowa” – Zamek Czocha.
Stankowice – Złotniki – Złoty Potok –
Gryfów – Zapusta – Rajsko-Smolnik
OW „Baworowa” – Zamek Czocha. W
fazie koncepcji . Malownicza trasa,
biegnie przez teren 3 gmin – Leśna,
Olszyna, Gryfów.
Szlak nie wytyczony,
część infrastruktury
istnieje
Wytyczenie trasy,
zrobienie dróg,
tablic
informacyjnych,
miejsc postojowych
dla uczestników i
koni.
Zalew Leśniański
Zalew Leśniański
Część infrastruktury
istnieje – przystanie
wodne,
wypoŜyczalnie
sprzętu
Wytyczenie trasy,
zrobienie nowych
przystani wodnych,
stworzenie
centralnej
wypoŜyczalni sprzętu
oznakowanie wodne
i lądowe, ławeczki,
kosze na śmieci
288
3.1.3. Gmina Lubomierz
Tabela 32. Inwestycje na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
1.Kościół p. w.
NMP i św.
Maternusa
jest po renowacji
i konserwacji
2.Rynek z
ratuszem
tak
Obiekt wymaga
bieŜących prac
konserwacyjnych.
3.Dom
Płócienników z
Muzeum
Kargula i
Pawlaka
tak
4.Zabudowania
poklasztorne
s.s.
Benedyktynek
tak
Obiekt wymaga
remontu.
Obiekt wymaga
bieŜących prac
konserwacyjnych.
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
Obecne
Zapotrzebowanie
5 miejsc
budowa miejsc
ławeczki,
park z ławeczkami,
parkingowych dla
parkingowych dla
załoŜenie nowej tablicy
samochodów
20 samochodów
informacyjnej (historia o
osobowych
osobowych
Kościele).
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
odnowienie
istniejących i
zwiększenie o
nowe miejsca
parkingowe
ławeczki,
sklepy
ławeczki,
więcej zieleni.
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
kiosk
ławeczki,
tablice informujące
szczególnie o zabytku i
o muzeum
mieszczącym się w
budynku.
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
ławeczki
ławeczki,
tablice informujące
szczególnie o zabytku .
289
5.Pałac w
Maciejowcu
-
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
brak
6.Basen w
Lubomierzu
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
brak
ławeczki,
sklepy,
tablice informujące o
pałacu
ławeczki,
sklepy,
tablice informujące o
basenie.
Tabela 33. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. św. Jakuba
Rowerowe
1. Gmina
Lwówek Śląski –
Gmina
Lubomierz
Inne – brak
290
Maciejowiec – Wojciechów –
Lubomierz, ul. Jeleniogórskapl. Wolności – Kościół p.w.
NMP i św. Maternusa – ul.
Majowa i dalej jak pieszy szlak
Ŝółty na południe od Olesznej
Podgórskiej w kierunku
Gryfowa Śl.
Droga dolnośląska z Głogowa przez
Bolesławiec do Zgorzelca oraz Via
Regia z Krakowa przez Wrocław I
Legnicę DO Zgorzelca
-
Lwówek Śląski – Mojesz –
Pławna Dolna
Lwówek Śląski – Mojesz – Pławna
Dolna
-
ławeczki,
wiaty,
miejsca biwakowe.
-
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe
1. Zapora
przez Pokrzywnik, Pasiecznik,
Z zapory Pilchowickiej przez
duŜe
Pilchowicka Popielówek do Lubomierza
Pokrzywnik, Pasiecznik, Popielówek do
Lubomierz szlak długość trasy ok. 20 km
Lubomierza długość trasy ok. 20 km
niebieski
Inne – brak
ławeczki,
wiaty,
miejsca biwakowe.
291
3.1.4. Gmina i Miasto Lwówek Śląski
Tabela 34. Inwestycje na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
1. Ratusz
W trakcie prac
remontowych
przewidywany czas
zakończenia grudzień
2008
2.Baszta
Lubańska i
fortyfikacje
miejskie
tak
292
Obecne
Zapotrzebowanie
ok. 100 miejsce
parkingowych dla
samochodów
osobowych w
bezpośrednim
sąsiedztwie
obiektu
3 parkingi dla
autokarów
oddalone o około
100 m
ok. 100 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych w
bezpośrednim
sąsiedztwie
obiektu
3 miejsca
parkingowe dla
autokarów
oddalone o około
100 m
-
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
W ratuszu mieści się
nowe tablice
informacyjne,
Placówka HistorycznoMuzealna i Punkt
uzupełnienie iluminacji,
Informacji Turystycznej zakończenie prac
W bezpośrednim
remontowych,
sąsiedztwie obiektu
stałe uzupełnianie
znajdują się sklepy
zbiorów Placówki
restauracje, kawiarnie,
Historyczno- Muzealnej,
cukiernie itp.
stojaki na rowery,
kioski multimedialne w
sąsiedztwie,
materiały promocyjne o
obiekcie.
Baszta Lubańska jest
stojaki na rowery,
obiektem
sąsiedztwie,
administrowanym przez
PTTK obecnie pełni
nowe tablice
funkcję punktu
informacyjne,
widokowego
obiekcie.
3. Pałac
Płakowice
tak
30 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych lub
dwa autokary
4.Pałac Brunów
nie
obiekt posiada
.
własny parking dla
samochodów
osobowych i
autokarów a takŜe
stojaki na rowery
obiekty posiadają własne parkingi
najczęściej
doraźne (pobocze
drogi, łąka),
wyjątke stanowią
kościoły w mieście
posiadające
własne parkingi
brak
5.Kościoły na
tak
obszarze gminy i
miasta
6. Kamienne
pomniki prawa
(krzyŜe pokutne)
tak
-
budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak moŜliwości
wytyczenia
parkingu
obiekt pod nadzorem
stojaki na rowery,
kościoła chrześcijan
baptystów (ograniczony
sąsiedztwie,
dostęp
nowe tablice
informacyjne,
remont i rewitalizacja
obiektu,
obiekcie.
obiekt prywatny mieści oznakowanie obiektu,
siedziba centrum
konferencyjno materiały promocyjne o
rekreacyjnego
obiekcie.
(ograniczony dostęp dla
turystów)
oznakowanie obiektów
obiekty sakralne
zwiedzanie ograniczone
obiekty praktycznie nie
zagospodarowane
turystycznie
oznakowanie,
konserwacja,
materiały informacyjne.
293
Tabela 35. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w
regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. Szlak Ŝółty
2. Szlak zielony
Lwówek Śl.- „ Lwóweckie Skały”
- Dębowy Gaj- Marczów
Lwówek Śl. – „ Dwa Dęby” –
Radłówka – Kamieniołom –
Twardziele – Niwnice,
szlak oznakowany ok.
Lwówek Śl.- „ Lwóweckie Skały” 3 lat temu
Dębowy Gaj- Marczów –Łupki- zamek
Lenno – Wleń, długość szlaku 15 km,
czas przejścia:
3 h 30 min.
Lwówek Śl. – „ Dwa Dęby” – Radłówka –
Kamieniołom – Twardziele – Niwnice,
długość szlaku 11 km, czas przejścia 2 h
45 min
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
Lwówek Śl.- Płakowice ( pałac )
– Jaglarz - Chmielno – Skała –
śerkowice – Włodzice Wielkie –
Lwówek Śl.- Płóczki Górne –
Nagórze
Lwówek Śl.- Płakowice ( zamek ) –
Jaglarz - Chmielno – Skała – śerkowice
3 lat temu
– Włodzice Wielkie – Bolesławiec,
długość szlaku:
18 km, czas przejścia 4 h
Lwówek Śl.- Płóczki Górne – Nagórze –
Oleszna Podgórska- Gryfów Śl..,
długość szlaku 19 km, czas przejścia: 4
h 10 min
Lwówek Śl. – Wały kultowe- Dworek –
Pieszków – Bielanka – Nowa Wieś
3 lat temu
Grodziska- zamek Grodziec, długość
szlaku 18 km,
czas przejścia: 4 h 20 min.
Lwówek Śl. – Panieńskie Skały – Mojesz
– Kołodziej – Lubomierz, długość szlaku
16 km, czas przejścia 4 h
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
3. Szlak niebieski Lwówek Śl. – Wały kultoweDworek – Pieszków – BielankaLwówek Śl. – Panieńskie Skały
– Mojesz – Kołodziej
294
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
4. Szlak czarny
Lwówek Śl. – Płóczki Dolne –
wapienne jaskinie – Pirszyn
(grodzisko)
5.Szlak czerwony Dworek – Sobota
Lwówek Śl. – Płóczki Dolne – wapienne
jaskinie – Pirszyn (grodzisko) – Rząsiny
(ruiny zamku Podskale), długość szlaku
11 km,
czas przejścia 2 h 30 min
3 lat temu
Dworek – Sobota – Radomiłowice –
Ostrzyca,
długość szlaku: 11 km, 2 h 30 min
3 lat temu
6. Szlak agatowy
Lwówek Śląski – Płóczki Dolne –
Płóczki Górne (Pola Agatowe) Mojesz – Lwówek Śląski
-
3 lat temu
7. Szlak św.
Jakuba Via Regia
-
-
-
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty.
Rowerowe
295
1. LW 1
Lwówek Śl. – Dworek – Sobota Pieszków – Bielanka –
Skorzynice – Zbylutów –
Chmielno – Ustronie –Skała –
śerkowice – Włodzice Wielkie
Rakowice Małe – Kotliska –
Niwnice – Radłówka – Lwówek
Śl. długość 53,3km
2. ŚcieŜka
rowerowa do
Pławnej po
torowisku
dawnej kolei
Lwówek Śląski – Mojesz
3.
Niwnice Radłówka Lwówek
Euroregionalny
Śląski Brunów Chmielno
Szlak Rowerowy Skorzynice Zbylutów
ER-4 – „Drezno –
Wrocław”
4.
Euroregionalny
Szlak Rowerowy
ER-6 - „Dolina
Bobru”
Marczów Dębowy Gaj Mojesz
Lwówek Śląski Rakowice
Wielkie Rakowice Małe
Włodzice Wielkie
-
Szlak oznakowany ok.
3 lat temu
Lwówek Śląski – Mojesz – Pławna Dolna ścieŜka jest w dobrym
stanie technicznym,
posiada miejsca
postojowe, parkingi i
oznaczenia
-
Jelenia Góra - Bolesławiec
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty,
stojaki na rowery.
szlak oznakowany ok. ponowne
5 lat temu wszystkie
oznakowanie trasy,
elementy infrastruktury ławeczki,
wymagają pilnej
kosze na śmieci,
interwencji
parkingi,
wiaty,
stojaki na rowery.
szlak oznakowany ok. ponowne
5 lat temu wszystkie
oznakowanie trasy,
elementy infrastruktury ławeczki,
wymagają pilnej
kosze na śmieci,
interwencji
parkingi,
wiaty,
stojaki na rowery.
Rowerowe – brak
Inne – brak
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe – brak
296
ponowne
oznakowanie trasy,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi,
wiaty,
stojaki na rowery.
Inne – brak
1. Wytyczenie
szlaku
kajakowego na
Bobrze
Dębowy Gaj Sobota Lwówek
Śląski Brunów śerkowice
Włodzice
Jelenia Góra – Bolesławiec
-
oznakowanie szlaku,
przystanie kajakowe,
miejsca z dojazdem
do rzeki,
miejsca biwakowe,
ławeczki,
kosze na śmieci,
parkingi.
297
3.1.5. Gmina Sulików
Tabela 36. Inwestycje na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1.Sulików –
kościół
parafialny
2.Sulików – dom
łuŜycki,Plac
Wolności 28
Czy obiekt wymaga
remontu?
tak
Kościół wymaga
konserwacji i
bieŜących napraw.
tak
Budynek wymaga
kapitalnego remontu
3.Sulików – dom nie
łuŜycki,
Plac Wolności 29 W 2008r. zakończono
kapitalny remont
budynku.
298
Obecne
Zapotrzebowanie
budowa miejsc
10 miejsc
parkingowych dla
parkingowych dla
samochodów
20 samochodów
osobowych.
osobowych.
lepsze
zagospodarowanie
i oznaczenie
istniejącego
parkingu.
5 miejsc
budowa miejsc
parkingowych dla
parkingowych dla
samochodów
10 samochodów
osobowych.
osobowych
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
kiosk z gazetami,
sklep z warzywami.
historii kościoła,
ławeczki – 5 szt.
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
zakład fryzjerski,
sklep z warzywami
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
sklep mięsny,
plac targowy.
historii domu,
ławeczki- 5 szt.
budowa chodnika przed
budynkiem,
budowa skweru,
nasadzenie kwiatów i
krzewów ozdobnych.
oświetlenie – ustawienie
5 lamp zabytkowych
historii domu,
ławeczki- 5 szt.
budowa chodnika przed
budynkiem,
oświetlenie – ustawienie
5 lamp zabytkowych.
gazony na kwiaty.
4.Miedzianakościół filialny
tak
Kościół wymaga
kapitalnego remontu.
5.Miedziana –
zespół
pałacowoparkowy
tak
6. Mikułowa –
pałac
tak
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
budynki mieszkalne
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych.
budynki mieszkalne
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych.
budynki mieszkalne,
grunty rolne.
Park wymaga
gruntownej
przebudowy.
Pałac wymaga
historii kościoła,
ławeczki – 5 szt,
oświetlenie terenu przed
kościołęm - 5 lamp.
budowa ogrodzenia,
wytyczenie alejek,
cięcie pielęgnacyjne
drzewostanu,
uporządkowanie terenu,
oświetlenie parku – 10
lamp,
tablica informacyjna,
kosze na śmieci.
budowa drogi
dojazdowej do pałacu,
utwardzenie terenu
wokół pałacu,
uporządkowanie terenu
wokół pałacu,
oświetlenie terenu – 10
lamp,
krzewów ozdobnych,
kosze na śmieci.
299
7.Radzimów
Górny –kościół
parafialny
tak
Kościół wymaga
remontu (wymiana
dachu, wymiana
okien, malowanie,
drobne naprawy)
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych.
cmentarz
utwardzenie terenu
wokół kościoła,
lamp,
budowa ogrodzenia
kościoła i cmentarza,
wytyczenie i wykonanie
alejek na cmentarzu,
tablica informacyjna.
8.Studniska
Dolne – kościół
filialny
tak
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych.
cmentarz,
szkoła
budowa parkingu
dla 30
samochodów
osobowych.
budynki mieszkalne
remont ogrodzenia.
oświetlenie terenu wokół
kościoła- 7 lamp
utwardzenie placu przed
kościołem.
miejsce biwakowe,
budowa toalet,
utwardzenie ścieŜek
dojazdowych,
lamp,
uporządkowanie i
oczyszczenie plaŜy,
oznakowanie trasy
dojazdowej do zalewu,
kosze na śmieci.
9.Zalew Witka
Kościół wymaga
remontu (wymiana
okien, malowanie,
drobne naprawy)
-
300
Tabela 37. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. ŚcieŜka
edukacyjnorekreacyjna w
Sulikowie
Rowerowe
1.ŚcieŜki
rowerowe
ŚcieŜka edukacyjno-rekreacyjna Trasa przebiega wyłącznie przez teren
o długości 2 km w sulikowskim w gminy.
lasku.
ŚcieŜki rozproszone na terenie
gminy.
ławeczki -2 szt,
miejsca parkingowe na
15 samochodów
osobowych,
dwie tablice
informacyjne z opisem
przyrody.
budowa parkingu na
20 samochodów
osobowych,
oświetlenie ścieŜki –
15 lamp,
utwardzenie ścieŜki.
toalety,
kosze na śmieci,
tablice edukacyjne z
opisem przyrody – 2
szt.
oznaczenie drogi
dojazdowej do ścieŜki
edukacyjnej.
-
oznaczenie ścieŜek,
kosze na śmieci.
Teren gminy
Inne – brak
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe
301
1.ŚcieŜka
rowerowa do
granicy z
Czechami w
Miedzianej
Sulików – Miedziana
Sulików – Miedziana
-
2. ŚcieŜka
rowerowa do
Łowina
Sulików – Łowin
Sulików – Łowin
-
Inne – brak
302
wytyczenie ścieŜki,
utwardzenie
nawierzchni,
20 lamp,
kosze na śmieci,
wytyczenie ścieŜki,
utwardzenie
nawierzchni,
20 lamp,
budowa parkingu na
10 samochodów
osobowych przy
stawach,
kosze na śmieci,
3.1.6. Gmina Wleń
Tabela 38. Inwestycje na terenie Gmina Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
1. Zespół
PałacowoParkowy
Tak
2. Ruiny Zamku
tak
3. Sanatorium
Zgromadzenia
Sióstr
ElŜbietanek
4. Pałac we
Wleniu
5. KrzyŜ
pokutny przy ul.
Dworcowej.
Stabilizacja ruin
Zamku.
tak
Drobne prace
remontowo –
modernizacyjne.
tak
Prace remontowo modernizacyjne,
polegające na
zwiększeniu miejsc
noclegowych.
nie
Obecne
Zapotrzebowanie
brak miejsc
budowa miejsc
parkingowych
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
brak miejsc
budowa miejsc
parkingowych
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
10 miejsc
budowa miejsc
parkingowych dla
parkingowych dla
samochodów
20 samochodów
osobowych
osobowych
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
parking w
centrum miasta
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
-
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
brak
ławeczki,
punkt gastronomiczny.
brak
ławeczki,
sklepy,
kwiaciarnia,
piekarnia,
skwerek z ławeczkami,
przystanek
autobusowy.
park przypałacowy
sanatorium,
ławeczki.
piekarnia,
kwiaciarnia,
sklepy,
pub.
pałacu,
ławeczki.
303
6. Kościół pw.
Św. Jadwigi
Śląskiej
tak
brak miejsc
parkingowych
7. Kościół pw.
Św. Mikołaja
Prace konserwacyjne
– bieŜące naprawy
8. Rynek miasta
tak
20 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
40 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
Remonty elewacji
kamienic.
9. Ratusz
tak
Remont elewacji –
prace konserwacyjne
40 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
-
brak
ławeczki.
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
piekarnia,
kwiaciarnia,
sklepy,
pub.
piekarnia,
kwiaciarnia,
sklepy,
pub.
ławeczki
ławeczki,
punkt gastronomiczny
w pełnym zakresie.
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
piekarnia,
kwiaciarnia,
sklepy,
pub.
ławeczki,
w pełnym zakresie.
Tabela 39. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1.Zielony , „
Szlak Zamków
Piastowskich”
304
Ostrzyca (501m.npm), Bełczna ,
Bystrzyca, Wleń, Zamek Wleń,
Radomice, jez. Pilchowickie,
StrzyŜowiec, Siedlęcin
Zamek Grodziec – Nowa Wieś
mała liczba miejsc
Grodziska – Czaple – Chojniec –
parkingowych.
Rochów – Wleń – Gródek – Radomice –
Maciejowiec – Jez. Pilchowickie –
Siedlęcin – Jelenia Góra
budowa parkingu w
mieście Wleń,
punkty
gastronomiczne,
2. śółty –„ Szlak
Wygasłych
Wulkanów”
Marczów, Łuki, Rezerwat
Przyrody „Góra Zamkowa” i
Zamek Wleń, Tarczyn,
Tarczynka( 422m.npm.), dalej w
kierunku Przełęczy Rząśnickiej
Lwówek Śl. – Lwóweckie SkałyMarczów – Łupki – Wleński Gródek –
Wleń – Tarczyn – Lubiechowa –
Świerzawa
mała liczba miejsc
parkingowych.
3. Niebieski –
Zapora w Pilchowicach, Stacja
międzynarodowy PKP Pilchowice, StrzyŜowiec,
E-3 ,
dalej w kierunku Płoszczyny
-
parking na Zaporze
Pilchowice
4. ŚcieŜka
dydaktyczna „
Góra Gnazdo”
Długość 4,5 km. Rozpoczyna się
u podnóŜa Góry Gniazdo a
kończy na Zamku Lenno
-
brak miejsc
parkingowych na
Zamku Lenno
5. Szlak Św.
Jakuba
Pilchowice - Radomice
Rowerowe
1.
Euroregionalny
Turystyczny
Szlak Rowerowy
„ Dolina Bobru”
ER-6.Jelenia
Góra-WleńLwówek Śl.
Inne
-
Pilchowice – Radomice – Wojciechów.
20 miejsc
parkingowych
Magistrala „Dolina Boru”- przebieg Lubawka-Kamienna Góra-MarciszówJanowice Wielkie – Jelenia Góra –
Siedlęcin – Pilchowice – Klecza – Wleń
– Sobota – Lwówek – Rakowice Wielkie
– Kraszowice - Bolesławiec
-
budowa parkingu w
mieście Wleń i na
trasie szlaku,
punkty
gastronomiczne,
punkty noclegowe,
parkingi po trasie
szlaku,
punkty
gastronomiczne.
budowa parkingu na
Zamku Lenno,
punkt
gastronomiczny.
wiaty biwakowe,
ławeczki,
zaplecze
gastronomiczne.
punkty
gastronomiczne,
budowa parkingów,
terenie.
305
1. Szlak konny
Teren gminy i gmin sąsiednich
-
Na terenie gminy Wleń: Radomice –
Łupki –Marczów – Bystrzyca – Tarczyn –
Modrzewie – Nielestno – Klecza – Wleń.
ławeczki,
wiaty.
kosze na śmieci.
wytyczenie tras,
ławeczki,
wiaty,
kosze na śmieci.
wytyczenie tras,
ławeczki,
wiaty,
kosze na śmieci.
Główne kierunki wycieczek i rajdów
konnych po górach Izerskich,
Kaczawskich i Rudawach Janowickich
(Sudety Zachodnie).
PLANOWANE
Piesze – brak
1. Szlak
walorami
turystycznymi
Wlenia
Rowerowe
1. Zwiększenie
ilości tras
rowerowych we
Wleniu
Teren gminy
WaŜniejsze walory turystyczne gminy
Wleń.
Teren gminy i gmin sąsiednich.
Wleń – Pilchowice Zapora – Pokrzywnik
– Maciejowiec – Radomice – Klecza –
Łupki- Marczów – Przeździedza –
Bystrzyca - Wleń
Inne
1. UdroŜnienie
Teren gminy i gmin sąsiednich
koryta rzeki Bóbr
pod spływ
kajakowy.
Pilchowice – Nielestno – Wleń –
Marczów – Dębowy Gaj – Lwówek Śl. Bolesławiec
-
-
pole biwakowe we
Wleniu
306
budowa przystani,
rampy do
przenoszenia
kajaków,
punkty
gastronomiczne,
wiaty biwakowe.
3.1.7. Gmina Zgorzelec
Tabela 40. Inwestycje na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
1. Radomierzyce
- pałac
tak
wnętrza i architektura
parkowa
2. Białogórze –
kurchany
słowiańskie
tak
prace renowacyjnokonserwatorskie oraz
nowa informacja
wizualna
tak
remont kapitalny
mauzoleum wraz z
pracami
koserwatorskimi,
remont kościoła dach, elewacja inne
naprawy bieŜące
tak
obiekt wymaga
bieŜących napraw i
konserwacji
remont kapitalny
3. Radomierzyce
– kościół i
mauzoleum
4. Trójca –
Kościół p.w. Św.
Piotra i Pawła
5. Niedów –
kościół
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
Obecne
Zapotrzebowanie
budowa
miejsc sklep we wsi
parkingowych dla
ławeczki,
tablice informacyjne i
200 samochodów
osobowych
kierunkowskazy
do
zabytku
20
miejsc budowa
miejsc brak
ławeczki,
parkingowych dla
parkingowych dla
punkt gastronomiczny,
samochodów
50 samochodów
kierunkowskazy
osobowych
osobowych oraz
5 autokarów
20
miejsc budowa
miejsc sklep we wsi
tablice
informacyjne
parkingowych dla
parkingowych dla
powiązane z pałacem
samochodów
30 samochodów
osobowych
osobowych oraz
3 autokarów
5
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
5
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
punkty handlowe
ławeczki,
drogowe
budowa
miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
brak
ławeczki,
drogowe
307
6.
Jędrzychowice
– kościół i mur
obronny
7. Zalew Witka
remont elewacji
8.śarska Wieś –
załoŜenie
parkowe
-
5
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
30
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
brak
budowa
miejsc
parkingowych dla
150 samochodów
ławeczki,
drogowe
miejsca biwakowe,
domki letniskowe,
ławeczki,
sklep,
restauracja,
bar,
kilkanaście
budowa
miejsc
nieoznakowanyc
parkingowych dla
h
miejsc
50 samochodów
parkingowych „na
dziko”
rozbudowa plaŜy,
lepsze
oznakowanie
parkingów
prace
ziemne,
wydzielenie
miejsc
kapielowych,
prace konserwatorskie
zieleni parkowej etc.
Tabela 41. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
Rowerowe
1. Zgorzelec Niedów
2. Zgorzelec –
Gryfów Śląski
308
Zgorzelec – Kunów – Koźlice – Zgorzelec – Kunów – Koźlice – Osiek
Osiek ŁuŜycki – Radomierzyce – ŁuŜycki – Radomierzyce - Niedów
Niedów
Zgorzelec – Jerzmanki
Zgorzelec – Jerzmanki – Mikułowa –
Włosień – Platerówka – Leśna – Mirsk –
Gryfów Śląski
-
ławeczki
ławeczki,
w pełnym zakresie.
3. Studniska
Dolne - Niedów
Niedów
Studniska Dolne - Sulików – Wrociszów
Dolny - Witka - Niedów
ławeczki,
w pełnym zakresie.
Inne
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe
Inne
309
3.1.8. Miasto i Gmina Bogatynia
Tabela 42. Inwestycje na terenie Miasta i Gminy Bogatynia wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1. Domy
przysłupowe na
terenie miasta i
gminy
Bogatynia
2. Bogatyński
Zalew
3. Taras
widokowy PGE
Kopalni Węgla
Brunatnego
Turów S.A.
4. Styk Trzech
Granic
5. Wzgórze
Obserwator
310
Czy obiekt wymaga
remontu?
Tak
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
Obecne
Zapotrzebowanie
brak miejsc
budowa miejsc
brak
Wszystkie wymienione
parkingowych
parkingowych dla
obiekty wymagają
20 samochodów
remontów (bieŜących,
osobowych
całkowitych, cząstkowych)
tak
brak miejsc
parkingowych
tak
brak miejsc
parkingowych
tak
brak miejsc
parkingowych
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak
ławeczki,
brak
sanatorium,
ławeczki.
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak
pałacu,
ławeczki.
brak
6. Dom
przysłupowo
zrębowy z
końca XVIII w.
Bogatynia ulica
Waryńskiego 17
wpisany do
rejestru
zabytków pod
numerem
1164/J. Galeria.
Restauracja.
Kawiarnia. Sala
wystawowa.
Obiekt w trakcie
remontu
kapitalnego pod
nadzorem
konserwatora
zabytków.
Zmiana funkcji
budynku na:
Galeria.
Restauracja.
Kawiarnia. Sala
wystawowa.
brak
Budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych i
autokarów.
brak
oświetlenie elewacji
zewnętrznej,
dot. budynku,
kierunkowskazy do
zabytku,
mała architektura
(ławki, oświetlenie),
zagospodarowanie
skweru zielonego przed
obiektem,
krzewów ozdobnych,
parking dla rowerów,
wyposaŜenie sali w
urządzenia
multimedialne
przystosowana do
obsługi turystyki
biznesowej,
wyposaŜenie galerii (
zakup systemów
wystawienniczych,
oświetlenie )
zakup eksponatów
niezbędnych do
prowadzenia w obiekcie
ekspozycji stałej,
promocja.
Dzień Otwartych
Domów Przysłupowych
( ekspozytory, promocja
imprezy ).
311
7. Willa
przemysłowca
Gutte
z końca XIX w.
Bogatynia ulica
Waryńskiego 19
Obiekt po
częściowym
remoncie.
Wymagana
kontynuacja
remontu obiektu.
brak
Budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
brak
8. Willa
przemysłowca
Gutte
z końca XIX w.
Bogatynia ulica
Waryńskiego 21
Tak. Budynek
wymaga
kapitalnego
remontu.
brak
Budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
brak
312
zewnętrznej,
dot. budynku,
mała architektura (
ławki,oświetlenie ),
zagospodarowanie
terenów zielonych,
krzewów ozdobnych,
ogrodzenie obiektu,
brama wejściowa.
zewnętrznej,
dot. budynku,
ławki, oświetlenie ),
zagospodarowanie
terenów zielonych,
krzewów ozdobnych,
ogrodzenie obiektu,
brama wejściowa.
9. „Bulwar
ŁuŜycki”
Bogatynia ulica
Waryńskiego
połoŜona w
centrum miasta.
Obszar pod
ścisłą ochroną
konserwatora
zabytków,
zabudowa
łuŜycka.
Tak. Obiekt w
trakcie
przygotowania
dokumentacji
kompleksowej
odbudowy i
rewitalizacji.
brak
Budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych i
autokarów.
brak
rewitalizacja
infrastruktury drogowej i
towarzyszącej,
budowa nawierzchni z
kostki brukowej,
wyznaczenie ścieŜek
rowerowych,
tablice z historycznymi
nazwami ulic,
ławki, oświetlenie ulicy
w historycznej formie,
przy budynkach
przysłupowych ),
Punkt Informacji
Turystycznej,
monitoring, zakup
sprzętu,
uporządkowanie i
zagospodarowanie
terenów zielonych,
pielęgnacja istniejącego
drzewostanu, nowe
nasadzenia,
uporządkowanie koryta
rzeki Miedzianka wraz z
naprawą ścian koryta
rzeki,
nowe barierki
stylizowane wzdłuŜ
koryta rzeki
Miedzianka,
parking dla rowerów.
313
10. Bogatynia
ulice 1 Maja,
Armii
Czerwonej.
Obszar pod
ścisłą ochroną
konserwatora
zabytków,
zabudowa
łuŜycka.
Tak
brak
Budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych i
autokarów.
brak
Świetlica
wiejska w
Wyszkowie
Tak
brak miejsc
parkingowych
brak
Punkt informacji
turystycznej i
punkt informacji
o domach
przysłupowych
Świetlica
wiejska w
Zatoniu
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak
mała architektura (np.
ławki, oświetlenie)
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa
miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak
314
rewitalizacja
towarzyszącej,
budowa nawierzchni z
kostki brukowej,
rowerowych,
nazwami ulic,
ławki, oświetlenie ulic w
historycznej formie,
przy budynkach
przysłupowych ),
uporządkowanie i
zagospodarowanie
terenów zielonych,
pielęgnacja istniejącego
drzewostanu, nowe
nasadzenia.
6. Izba
Regionalna w
Działoszynie
budowa
miejsc brak
parkingowych dla
samochodów
osobowych
tak
brak miejsc
parkingowych
ławeczki.
315
3.1.9. Gmina Lubań
Tabela 43. Inwestycje na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1.Kościół
parafialny p.w.
Macierzyństwa
Najświętszej
Marii Panny w
Pisarzowicach
2. Ruiny zespołu
pałacowego
składającego
się z pałacu,
oficyny
pałacowej i
zabudowań
gospodarczych
w
Pisarzowicach
316
Czy obiekt wymaga
remontu?
tak
Obiekt wymaga
konserwacji i
bieŜących napraw
tak
Wymaga
zabezpieczenia lub
kompleksowej
odbudowy
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
Obecne
Zapotrzebowanie
brak miejsc
budowa parkingu brak
ławeczki,
parkingowych
dla 30
tablica,
samochodów
informacyjna
osobowych
(historia o
Kościele),
kierunkowskazy.
brak miejsc
budowa parkingu brak
ławeczki,
parkingowych
dla 30
tablica,
samochodów
informacyjna
osobowych
( historia ruin
pałacu),
kierunkowskazy.
3. Zespół
palacowo –
parkowy w
Pisarzowicach
tak
4. Słup poczty
polsko - saskiej
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
bark
Obiekt wymaga
Rekonstrukcja
odnalezionego słupa
milowego.
6. Zajazd
pocztowy z 1802
roku w
Pisarzowicach
tak
Wymaga kapitalnego
remontu.
ławeczki,
wyłoŜenie
kamieniem alejek
w parku,
tablica
informacyjna (
historia zespołu
pałacowo –
parkowego),
kierunkowskazy,
renowacja i
uzupełnienie
ogrodzenia
obiektu,
kompleksowe
odtworzenie
załoŜenia
parkowego.
przygotowanie
terenu i
posadowienie
słupa wraz z
małą architekturą
otoczenia,
ogrodzenie słupa,
tablica
informacyjna
(historia),
ławeczki,
kierunkowskazy.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała
architektura.
317
5. Zespół
kościelny w
Henrykowie
Lubańskim
tak
6. Głaz
narzutowy
tak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 25
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
nie ma
zapotrzebowania
brak
Brak
budowa parkingu
dla 25
samochodów
osobowych
brak
brak
budowa parkingu
dla 25
samochodów
osobowych
brak
Obiekt wraz z
otoczeniem wymaga
konserwacji i
bieŜących napraw.
Wymaga renowacji.
7. Zabytkowy
obiekt świetlicy
wiejskiej wraz z
wieŜą
tak
8. Kapliczki
przydroŜne
tak
Wymaga kapitalnego
remontu.
Wymagają renowacji.
9.
Renesansowy
dwór z
kruŜgankami
tak
10.
Średniowieczne
krzyŜe pokutne
w Nawojowie
ŁuŜyckim
tak
318
Wymaga kapitalnej
renowacji.
Wymaga renowacji
tablica
informacyjna
(historia),
ławeczki,
kierunkowskazy,
mała
architektura.
tablica
informacyjna,
mała architektura
otoczenia,
kierunkowskazy.
tablica
informacyjna,
mała architektura
otoczenia,
kierunkowskazy,
oświetlenie.
Tablice
informacyjne
Uporządkowanie
otoczenia
kierunkowskazy
tablice
informacyjne,
kierunkowskazy,
mała
architektura.
tablica
informacyjna,
mała
architektura,
kierunkowskazy.
11. Słowiańskie
grodzisko z XIII
w.
tak
12. Kościół p.w
Trzech Króli
13. Ruiny
pałacu
Brak
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
tak
Brak
brak
Obiekt wymaga
konserwacji i
bieŜących napraw.
tak
budowa parkingu
dla 25
samochodów
osobowych
Brak
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych
brak
Brak
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych
brak
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
Brak
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych
brak
Brak
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych
brak
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
Wymaga remontu.
Wymaga
zabezpieczenia lub
kompleksowej
odbudowy.
14. Zabytkowa
dzwonnica po
byłym kościele
tak
15. Pałac w
stylu
klasycystyczny
m w Jałowcu
tak
16. Mauzoleum
w Jałowcu wraz
z otoczeniem
tak
Wymaga
zabezpieczenia lub
kompleksowej
odbudowy.
Wymaga kapitalnego
remontu.
Wymaga kapitalnej
renowacji.
tablica
informacyjna,
mała
architektura,
kierunkowskazy.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
319
17. Ruiny
kościoła
poewangelickie
go
tak
18. Kościół p.w
Ścięcia Jana
Chrzciciela
tak
19. Pałac w
Kościelniku
tak
Brak
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 5
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 30
samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 30
samochodów
osobowych
brak
Wymaga
zabezpieczenia.
Wymaga remontu i
renowacji.
Wymaga remontu.
20. Młyn wodny
tak
Wymaga kapitalnego
remontu
21. Elektrownia
wodna
tak
Wymaga bieŜącego
remontu
22.
Średniowieczne
krzyŜe pokutne
w Msciszowie
tak
23. Ruiny
koscioła
tak
Wymagają renowacji
Zabezpieczenie ruin.
320
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskaz,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
tablica
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia.
24. Cis –
najstarsze
drzewo w
Polsce –
Henryków
Lubański
-
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych i 1
autokaru
droga dojazdowa
25.
Rododendrony
z parku przy
pałacu w
Pisarzowicach (
była szkoła
podstawowa)
-
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 20
samochodów
osobowych
brak
26. Glinianki w
Nawojowie
ŁuŜyckim
27. Dolina rzeki
Kwisy
-
-
brak miejsc
parkingowych
brak miejsc
parkingowych
budowa
dogodnego
dojazdu wraz z
parkingiem dla 10
samochodów
osobowych oraz
miejscem
postojowym dla
rowerzystów
wzdłuŜ biegu
rzeki
wybudowanie 10
przystani dla
kajakarzy,
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
brak
brak
zapotrzebowanie
tablica,
informacyjna,
kierunkowskazy,
mała architektura
otoczenia,
uporządkowanie i
zagospodarowanie otoczenia.
tablica
informacyjna
kierunkowskazy
częściowe
odtworzenie
nasadzeń
rododendronów
mała architektura
otoczenia
tablica
informacyjna
miejsce
biwakowe
mała architektura
otoczenia
kierunkowskazy
pomost dla
wędkarzy
kierunkowskazy
oznakowanie
szlaku wodnego i
rowerowo –
pieszego wzdłuŜ
rzeki Kwisy
321
28. Wyrobiska
po kopalni
bazaltu
Uniegoszcz
-
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych.
obiekt prywatny mieści
siedziba centrum
konferencyjno-rekreacyjnego
(ograniczony dostęp dla
turystów)
28. Aleja lipowa
w Jalowcu
-
brak miejsc
parkingowych
budowa parkingu
dla 10
samochodów
osobowych
obiekty sakralne zwiedzanie
ograniczone
kierunkowskazy
tablica
informacyjna
oznakowanie
ścieŜki
geologicznej
mała architektura
otoczenia
kierunkowskazy
mała architektura
otoczenia
tablica
informacyjna
Tabela 44. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
zapotrzebowanie na parkingi, miejsca biwakowe, wiaty,
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. Szlak Św.
Jakuba
322
Pisarzowice- Henryków
Lubański- RadogoszczNawojów Śląski- Radostów
Dolny i Średni
Pisarzowice- Henryków LubańskiRadogoszcz- Nawojów ŚląskiRadostów Dolny i Średni
istnieje niekompletne
oznakowanie szlaku
uzupełnienie
oznakowania szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
postoju w połączeniu
z małą architekturą,
miejsca parkingowe.
2. Szlak
europejski ER-4
Rowerowe
1. Szlak
niebieski
Konne
1. Szlak Konno
po Pogórzu
Izerskim
Mściszów- Radostów ŚredniUniegoszcz- RadogoszczHenryków Lubański
Mściszów- Radostów ŚredniUniegoszcz- RadogoszczHenryków Lubański
brak
uzupełnienie
oznakowania szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
Mściszów- Radostów Dolny
Mściszów- Radostów Dolny
brak
uzupełnienie
oznakowania szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
Radostów Średni- Radostów
Dolny- Nawojów ŚląskiRadogoszcz- Henryków
Lubański
Radostów Średni- Radostów
Dolny- Nawojów ŚląskiRadogoszcz- Henryków Lubański
uzupełnienie
oznakowania szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
Inne
323
1. Szlak wodny
– Kwisą przez
gminę
Kościelniki Dolne- KościelnikJałowiec- UniegoszczRadogoszcz- Nawojów ŁuŜyckiNawojów Śląski
Kościelniki Dolne- KościelnikJałowiec- UniegoszczRadogoszcz- Nawojów ŁuŜyckiNawojów Śląski
brak
wytyczenie szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
PLANOWANE
Piesze
1. Gminna pętla
Rowerowe
1. Gminna pętla
Uniegoszcz- Radostów ŚredniMściszów- Radostów DolnyNawojów Śląski- Nawojów
ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice
ŁuŜycki- Radogoszcz- Henryków
Lubański- Pisarzowice
brak
wytyczenie szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice
ŁuŜycki- Radogoszcz- Henryków
Lubański- Pisarzowice
brak
wytyczenie szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
Konne
324
1.Szlakiem
myśliwski
ambon
Radostów Górny- Radostów
Średni- Radostów DolnyMściszów- Nawojów ŚląskiNawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków LubańskiPisarzowice
Radostów Górny- Radostów
Średni- Radostów DolnyMściszów- Nawojów ŚląskiNawojów ŁuŜycki- RadogoszczHenryków Lubański- Pisarzowice
brak
wytyczenie szlaku,
oznakowanie
ciekawych miejsc na
szlaku,
wytyczenie miejsc
miejsca parkingowe
na trasie szlaku.
Inne – brak
325
3.1.10.
Gmina Miejska Zawidów
Tabela 45. Inwestycje na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1. Neogotycki
kościół
Czy obiekt wymaga
remontu?
tak
Dach kościoła
wymaga kapitalnego
remontu, we wnętrzu
natomiast warto by
było wykonać szereg
prac
konserwatorskich.
Obecne
Zapotrzebowanie
300 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
donice,
kosze,
(opisujące historię
lampy,
obiektu i miejsca –
Wzgórze zwane Górą
pale parkingowe
wykonane z materiału
Michała.
jakim posługiwał się
neogotyk: drewno i
kamień – w celu
utrzymania stylizacji.
Elementy naleŜy rozlokować
wokół samego kościoła i
parkingu, który wymaga
gruntownej przebudowy i
aranŜacji
326
2.WieŜa kościoła nie
ewangelickiego
(XVI wiek)
W 2001 r. pod
nadzorem
konserwatora
zabytków gruntownie
odrestaurowano
wieŜę, przywracając
jej pierwotny wygląd.
20 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
60 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych.
brak miejsc
parkingowych dla
autokarów
wytyczenie na nowo
ścieŜek i prowadzących
do obiektu,
ławeczki,
kosze na śmieci,
lampy oświetleniowe
wzdłuŜ alejek i starych
drzew.
Przy obiekcie znajdował się
cmentarz „dawnych’
mieszkańców Zawidowa,
pomimo braku dziś
nagrobkowych tablicwidocznych śladów
przeszłości, jest to
szczególne miejsce zadumy.
Warto by zatem pochylić się
nad losem tego miejsca,
nadając mu specyficzną
aranŜację:
ogrodzić miejsce
ozdobnymi krzewami,
wytyczyć aleje,
posadzić kwiaty –
(rododendrony i azalie)
„Ogród Pamięci”
327
3. Stare Miasto (
z zespołem
domów
przyrynkowych z
XVIII I XIX wieku)
tak
Gruntowna
rewitalizacja.
30 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
lokal gastronomiczny,
hotel
sklepy spoŜywcze
Rewitalizacja Zawidowskiej
Starówki to powrót do
historycznych korzeni, do
przywrócenia wyglądu
sprzed wielu lat
połączonego z nową
funkcją.
rekonstrukcja starych,
zabytkowych
pomników,
zastosowanie
elementów stylowych
tj., specjalne ławki oraz
iluminacyjne oświetlenie
punktowe.
Zapotrzebowanie:
większa ilość miejsc
noclegowych,
ławeczki,
kosze,
lampy,
klimatyczne kawiarnie,
punkty z pamiątkowymi
gadŜetami,
miejsce informacji
turystycznej,
328
4. Zespół
parkowo-leśny
Góra Zamkowa
4. Dworzec
Kolejowy
tak - generalnego
5. Jezioro Witka
tak
brak miejsc
parkingowych
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych –
nieoznaczonych
-
500 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
Liczba potencjalnych
miejsc parkingowych
jest uzaleŜniona od
projektu
zagospodarowania
zespołu. Z uwagi na
brak działań
inwestorskich na tym
terenie liczba
szacunkowa jest
trudna do ustalenia.
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych i
autokarów.
brak
Z uwagi na walory
turystyczne tego miejsca:
bogactwo zieleni, fauny,
flory i czystość wód
moŜliwości rekreacyjnego
zagospodarowania tego
miejsca są olbrzymie.
stacja kolejowa
Ośrodek oferuje gościom
167 miejsc noclegowych,
wypoŜyczalnia sprzętu
wodnego,
kort tenisowy,
boisko do gier
zespołowych,
miejsce do grillowania,
przystań Ŝeglarska,
zagospodarowana
plaŜa,
strzeŜone kąpielisko,
miejsce na ustawienie
przyczepy czy namiotu,
istnieje moŜliwość
wynajęcia sal na
organizację imprez
okolicznościowych w
Hotelu "Górnik" i
"Białym Domku".
większa ilość punktów
gastronomicznych,
sklepy.
parking,
zatoczki,
ławeczki,
kosze.
329
6.Park Miejski
im. Jakoba
Boehme
-
20 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
40 samochodów
osobowych
ławeczki
alejki
ławki,
kosze na śmieci,
donice,
lampy oświetleniowe,
muszla koncertowa.
Tabela 46. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. Czerwony
szlak „ Śladami
Historii”
Ul. Grunwaldzka, Plac
Zwycięstwa, ul. Kościelna,
Starozawidowska, Niecała,
Zgorzelecka, Parkowa, Wilcza,
Szybów, Klejowa, Dworcowa,
OstróŜno, Lubelska, Kopernika,
Zgorzelecka,
Trasa obejmuje tylko teren miasta
Rowerowe – brak
Inne – brak
PLANOWANE
Piesze – brak
Rowerowe
330
ławki,
kosze,
stojaki na rowery
miejsca odpoczynku
1. Szlak –
„Królewski trakt”
Proponowane szlaki-razem
10000 metrówI.Zawidów PKP-ul.KolejowaOstóŜno-ul. Lubelskaul.Kopernika-ul.Zgorzeleckaul.Szeroka - ul. Jana Pawła IIul.Starozawidowska- ul.Niecałaul.Lubańska-ul.Nadleśnaul.Skłodowskiej-SkrzydliceWrociszów Górny- KsawerówZawidów PKP
2.Szlak –
„Królewski trakt”
Zawidów PKP-Wilka-NiedówSpytków-Ves-OstróŜno
brak
Gmina Miejska Zawidów poprzez
zainicjowanie na własnym terenie
turystyki rowerowej planuję włączyć się w
sieć dopiero projektowanych ścieŜek
rowerowych w całym regionie. Obecnie
trwają pacę nad opracowaniem systemu
ścieŜek rowerowych, będących częścią
regionalnych i międzynarodowych tras,
takich jak chociaŜby system
transgranicznej sieci szlaków rowerowych
Euroregionu Nysa.
brak
ławeczki,
miejsca odpoczynku,
jednolite oznakowanie,
wizualizacja wszystkich
elementów oferty
turystycznej,
stojaki rowerowe,
kosze na śmieci.
budowa mostku,
ławeczki,
miejsca odpoczynku,
jednolite
oznakowanie,
wizualizacja
wszystkich elementów
oferty turystycznej,
stojaki rowerowe,
kosze na śmieci
Inne – brak
331
3.1.11.
Tabela 47. Inwestycje na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie.
Obiekty o
charakterze
turystycznym
1. Miejski Dom
Kultury
Czy obiekt wymaga
remontu?
tak
Obiekt wymaga
kompleksowego
remontu.
332
Obecne
Zapotrzebowanie
20 miejsc
budowa miejsc
parkingowych dla
parkingowych dla
samochodów
30 samochodów
osobowych
osobowych i 5
autokarów.
ławeczki, etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
Brak
ławki,
oświetlenie,
tablica informacyjna dot.
historii obiektu,
zewnętrznej,
sala multimedialna
bogato wyposaŜona w
sprzęt multimedialny –
przystosowana dla
turystyki biznesowej,
sprzęt do tłumaczenia
symultanicznego,
monitoring,
wyposaŜenie Domu
Kultury,
zakup fortepianu,
promocja, edukacja,
wypoŜyczalnia rowerów,
wyposaŜenie sali
teatralnej,
sprzęt do prowadzenia
wszelkich imprez o
charakterze sportowym,
np. maty biegowe z
pomiarem czasu.
2. Dom Jakuba
Böhme
nie
3 miejsca
parkingowe dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
3 samochodów
osobowych
-
ławki,
oświetlenie,
historii obiektu,
oświetlenie elewacji,
zewnętrznej,
urządzenia
multimedialne
niezbędne do
przeprowadzania
prezentacji postaci J.
Böhme,
monument
przedstawiający postać
J. Bohem.
333
3. Muzeum
ŁuŜyckie
334
nie
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
-
ławki,
oświetlenie,
historii obiektu,
zewnętrznej,
zakup eksponatów
niezbędnych dla
przygotowania w
obiekcie wystawy stałej,
zorganizowanie
ekspozycji skierowanej
do dzieci,
zakup sprzętu
multimedialnego dla
Ośrodka dla MłodzieŜy,
zakup stoiska
promocyjnego
promującego Muzeum
ŁuŜyckie,
zakup systemów
wystawienniczych,
promocja,
edukacja.
4. Amfiteatr (nie
jest wpisany do
rejestru
zabytków)
tak
5. Kościół św.
Bonifacego
nie
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych i 5
autokarów.
-
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
-
Obiekt wymaga
kompleksowego
remontu.
mała architektura (ławki,
oświetlenie, itd.),
historii obiektu
zewnętrznej,
zakup systemu
nagłaśniającego oraz
oświetleniowego,
tras rowerowych na
ternie miasta i okolic,
plac zabaw dla dzieci,
budowa toalety,
promocja.
chodniki,
platforma dla osób
niepełnosprawnych,
historii obiektu
zewnętrznej,
zakup przenośnego
systemu
nagłaśniającego
niezbędnego dla
prowadzenia
uroczystości
patriotycznych,
oznakowania przejść z
wykorzystaniem
kolektorów słonecznych.
335
6. Kościół św.
Jana Chrzciciela
tak
Obiekt wymaga
kompleksowego
remontu.
7. Cerkiew
prawosławna
336
nie
5 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
-
15 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
-
chodniki,
platforma dla osób
niepełnosprawnych,
historii obiektu
zewnętrznej,
zakup przenośnego
systemu
nagłaśniającego
niezbędnego dla
prowadzenia
uroczystości
patriotycznych,
oznakowania przejść z
wykorzystaniem
kolektorów słonecznych.
mała architektura
(ławki, oświetlenie, itd.),
dot. historii obiektu
zewnętrznej,
8. Zagroda
Kołodzieja
(dom
przysłupowy)
Nie
15 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
-
9. Cmentarz
śołnierzy
II AWP wraz z
pomnikiem Orła
Piastowskiego
tak
Obiekt wymaga
kompleksowego
remontu wraz z
renowacją centralnie
usytuowanego znicza.
Renowacja pomnika
Orła Piastowskiego.
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
brak
mała architektura
dot. historii obiektu
zewnętrznej,
zakup systemów
wystawienniczych
dotyczących historii
domów przysłupowych,
park miniatur domów
przysłupowych
subregionu
oświetlenie, itd.)
historii obiektów
oświetlenie,
utworzenie Muzeum
Historii II AWP,
edukacja
miejsce na flagi.
337
10. Przedmieście tak
Nyskie
Obiekt został
częściowo
zrewitalizowany.
Modernizacji wymaga
ul. Daszyńskiego od
skrzyŜowania z ul.
Struga.
338
20 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
na obszarze
planowanym do
rewitalizacji: brak
rewitalizacja
towarzyszącej,
rowerowych wraz z
modernizacją elewacji
zabytkowych kamienic –
II etap rewitalizacji,
nazwami ulic,
historii obszaru,
wytyczenie ścieŜki
rowerowej z
Przedmieścia Nyskiego
do Miejskiego Domu
Kultury i dalej do ul.
Francuskiej (obok
wiaduktu Kolejowego)
tablice z mapą ścieŜek
rowerowych i pieszych,
Punkt Informacji
turystycznej: zakup
przenośnych
przewodników
elektronicznych,
replika słupa poczty
polskosaskiej,
monitoring: zakup
sprzętu,
rewitalizacja (renowacja)
studni przy ul Struga).
11. Stary
Cmentarz przy
Placu
Najświętszej
Maryi Panny
tak
Obiekt wymaga
kompleksowego
remontu.
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
15 samochodów
osobowych
brak
renowacja obiektu,
oświetlenie, itd.)
historii obiektu
oświetlenie.
339
12.Basen kryty
+ odkryty
Hala sportowo
widowiskowa
-
50 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa parkingu
dla 50
samochodów
osobowych
brak
340
mała architektura
gastronomia,
budowa atrakcji
wodnych (np.
zjeŜdŜalnie itp.),
wodny plac zabaw da
dzieci,
utworzenie ośrodka
SPA,
remont obiektów
(niecek basenowych,
zaplecza
szatniowosanitanego),
zakup sprzętu
ratowniczego,
zakup sprzętu dla
powszechnej nauki
pływania dla dzieci i
młodzieŜy,
budowa SPOT:
Sportowego Ośrodka
Treningowego dla
młodzieŜy aktywnie
uprawiającej sport
wyposaŜonego w salę
konferencyjną
przystosowaną do
obsługi imprez o
charakterze co najmniej
regionalnym,
promocja edukacja.
12.Park im. A.
Błachańca
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
zły stan techniczny
wraz z inwentarzem
zieleni,
mała architektura
(ławki, oświetlenie,
fontanny, itd.)
wytyczenie szlaków
rowerowych i pieszych
wraz z oznaczeniem,
utworzenie miejsc
biwakowych,
utworzenie fontanny,
ekologiczne place
zabaw,
renowacja,
oczyszczenie i
zarybienie stawów,
utworzenie mini zoo,
w okresie zimowym –
sztuczne lodowisko,
utworzenie skateparku,
boisk do sportów
ekstremalnych,
ścieŜki edukacyjne,
monitoring: zakup
sprzętu,
edukacja, pielęgnacja
drzewostanu,
utworzenie pomników
przyrody, ścieŜki
rowerowe i piesze ,
341
13.Zieleniec im
ks. J.
Popiełuszki
342
-
25 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
40 samochodów
osobowych i 5
autokarów
Nawodnienie terenu
mała architektura
fontanny, itd.)
wytyczenie szlaków
wraz z oznaczeniem,
renowacja fontanny i
głazu narzutowego,
utworzenie ogrodu
kwiatowego,
monitoring: zakup
sprzętu,
iluminacja świetlna
14.Park
Paderewskiego
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
20 samochodów
osobowych
15. Bulwar
Grecki
-
10 miejsc
parkingowych dla
samochodów
osobowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
stan dobry
mała architektura
fontanny, itd.)
wytyczenie szlaków
wraz z oznaczeniem,
ekologiczny plac
zabaw wraz z boiskiem
wielofunkcyjnym,
renowacja ‘małego
amfiteatru’ wraz
infrastrukturą
towarzyszącą –
stworzenie bazy dla
młodych talentów,
monitoring
Pielęgnacja
drzewostanu
punkt widokowy,
punkt dla wędkarzy,
zabezpieczenie drzew,
zegar słoneczny,
oświetlenie nasadzeń,
wytyczenie 15
południka,
monitoring: zakup
sprzętu,
uzupełnienie nasadzeń.
343
16. Promenada
Nadrzeczna
344
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
5 samochodów
osobowych
brak
mała architektura
fontanny, itd.)
wytyczenie szlaków
wraz z oznaczeniem,
przystosowanie
nadbrzeŜa dla
wędkarzy,
monitoring: zakup
sprzętu,
sport ekstremalny.
17. Wiadukt
kolejowy
18. Młyn
Trójkołowy Szlak wodny
"Od młyna do
młyna"
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
brak
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
10 samochodów
osobowych
w pobliŜu obiektu mała
architektura (ławki,
oświetlenie, itd.)
utworzenie szlaków
wraz z oznaczeniem,
oświetlenie,
utworzenie punktów
widokowych,
utworzenie miejsc
biwakowych,
wytyczenie szlaków
konnych wraz
miejscami postojowymi,
utworzenie ściany
wspinaczkowej,
promocja,
remont,
utworzenie pomników
przyrody,
utworzenie punktu
gastronomicznego,
inwentaryzacja zielenią
przystań dla łodzi,
kajaków i in.
przystań dla rowerów
wodnych i kajaków,
zakup sprzetu
wodnego, niezbędnego
do obsługi przystani
wodnej.
mała architektura,
oświetlenie, ławki
345
19. Zalew
Czerwona Woda
346
-
brak miejsc
parkingowych
budowa miejsc
parkingowych dla
30 samochodów
osobowych
sezonowo
funkcjonujący bar
przystosowanie terenu
do potrzeb
uprawniania sportów
wakeboard’owych,
zakup sprzętu,
miejsce
przechowywania
sprzętu
Edukacja
utworzeni hotelu,
restauracji,
mini plaŜa,
miejsca biwakowe,
wytyczenie szlaków
konnych wraz
miejscami postojowymi,
utworzenie ściany
wspinaczkowej,
sprzęt,
miejsce
przechowywania
sprzętu
utworzenie szlaków
wraz z oznaczeniem,
oświetlenie, + mała
architektura
utworzenie punktów
widokowych,
agroturystyka,
mini wystawa na
świeŜym powietrzu:
makieta z widokiem
Zgorzelec z lotu ptaka,
monitoring
Tabela 48. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie.
Trasy
turystyczne (w
podziale na
istniejące i
planowane)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1. Via Regia
Sławnikowice-Grónów Jędrzychowice-Zgorzelec
Kijów -Brzeg – Zgorzelec – Santiago de
Compostela
brak
parkingi rowerowe i
samochodowe,
miejsca biwakowe,
wiaty,
ławeczki,
mapy,
kosze na śmieci,
punkty wypoŜyczania
przenośnych
przewodników
elektronicznych,
wytyczenie nowych
szlaków – ścieŜka
rowerowa pod
autostradą A4,
monitoring ścieŜek
rowerowych: zakup
sprzętu,
oświetlenie.
347
2. Dolnośląska
Droga św.
Jakuba
Sławnikowice-GrónówJędrzychowice-Zgorzelec
Gniezno-Zgorzelec- Praga- Santiago de
Compostela
brak
Rowerowe
348
parkingi rowerowe i
samochodowe,
miejsca biwakowe,
wiaty,
ławeczki,
mapy,
kosze na śmieci,
punkty wypoŜyczania
przenośnych
przewodników
elektronicznych,
wytyczenie nowych
szlaków – ścieŜka
rowerowa pod
autostradą A4,
rowerowych: zakup
sprzętu,
oświetlenie
stworzenie
bezpiecznych
połączeń z
istniejącymi ulicami.
1. ER-4
Sławnikowice-GronówPokrzywnik-Łagów-Zgorzelec
Lwówek Śląski – Zgorzelec
brak
2. ER-7
Mikułowa-Studniska-Zgorzelec
Mirsk-Zgorzelec
brak
parkingi rowerowe i
samochodowe,
miejsca biwakowe,
wiaty,
ławeczki,
mapy,
kosze na śmieci,
punkty
wypoŜyczania
przenośnych
przewodników
elektronicznych,
rowerowych: zakup
sprzętu,
oświetlenie.
parkingi rowerowe i
samochodowe,
miejsca biwakowe,
wiaty,
ławeczki,
mapy,
kosze na śmieci,
punkty
wypoŜyczania
przenośnych
przewodników
elektronicznych,
rowerowych: zakup
sprzętu,
oświetlenie.
Inne - brak
PLANOWANE
Piesze – brak
349
Rowerowe
1.W ciągu dróg
miejskich
Na terenie Miasta
-
brak
Inne – brak
350
wytyczenie ścieŜek
rowerowych,
oznakowanie przejść
z wykorzystaniem
kolektorów
słonecznych,
parkingi,
ławeczki,
reklamy
elektroniczne
informujące o
bieŜących imprezach
na ternie miasta,
kosze na śmieci,
mapy,
oświetlenie
stworzenie
bezpiecznych
połączeń z
istniejącymi ulicami
3.1.12.
Powiat Lubański
1. Utworzenie Centrum Informacji i Promocji Kultury i Turystyki w Subregionie
2. Stworzenie programu współpracy samorządów i podmiotów turystycznych w subregionie w oparciu o system turystycznej
karty rabatowej.
3. Informacja i promocja dotycząca międzynarodowej turystyki kulturowej ( drogo Via Regia, Via Sacra i Droga Świętego
Jakuba)
4. Rozwój sieci lokalnych połączeń kolejowych o znaczeniu w tym reaktywowanie linii o znaczeniu turystycznym i kulturowym
5. Modernizacja i rozbudowa dróg pokrywających się ze szlakiem Via Regia infrastruktury okołoturystycznej
6. Podniesienie standardu dróg w subregionie o znaczeniu turystycznym , w tym odtworzenie mostu nad jeziorem Leśniańskim,
7. Rozbudowa ścieŜek rowerowych wraz z oznakowaniem i infrastrukturą.
8. Promocja turystyki aktywnej w subregionie
9. Wymiana dobrych praktyk dotyczących marketingu regionalnego w ramach współpracy międzyregionalnej
i międzynarodowej oraz stworzenie struktur zajmujących się marketingiem regionalnym w subregionie.
10. Zagospodarowanie szlaku kajakowego rzeki Kwisy.
11. Wspólne działania w partnerami w kraju i zagranicy w celu stworzenia lokalnych produktów turystycznych w otoczeniu
o szlaki Via Regia i Via Sacra.
12. Inwentaryzacja i restauracja domów przysłupowych jako obiektów dziedzictwa kulturowego trójgraniczna. Zagospodarowanie
turystyczne i kulturowe wybranych obiektów.
13. Program modernizacji i doposaŜenia obiektów zajmowanych przez instytucje kultury w subregionie.
14. Program współpracy instytucji kultury w subregionie mający na celu tworzenie i upowszechnienia baz danych dotyczących
lokalnych twórców ludowych oraz kultury ludowej.
15. Projekt mający na celu koordynację, wsparcie i promocję imprez/wydarzeń kulturalnych w subregionie.
16. Organizacja Święta Kultury Powiatu Lubańskiego – kultywowanie i promocja twórczości lokalnej.
17. Przygotowanie i realizacja programu rozbudowy i modernizacji punktów informacji turystycznej w subregionie połączonego
ze szkoleniem kadry.
18. Modernizacja istniejących schronisk turystycznych i tworzenie nowych obiektów przeznaczonych do pełnienia funkcji
schroniska turystycznego ( Czerniawa –Zdrój)
19. Program oznakowania szlaków turystycznych i ścieŜek dydaktycznych w subregionie.
20. Projekt internetowej mapy szlaków turystycznych rowerowych i pieszych w subregionie w połączeniu z trasami o znaczeniu
ponadregionalnych, regionalnych i międzynarodowym.
351
3.1.13.
Powiat Lwówecki
1. Kompleksowe oznakowanie tras turystycznych: rowerowych, pieszych i wodnych wraz z tablicami informacyjnymi,
2. Zagospodarowanie szlaku wodnego na Bobrze: miejsca postojowe, przenioski, tablice informacyjne.
352
3.1.14.
Inwestycje turystyczne, w tym: rozbudowa
komunikacyjnej, noclegowej, gastronomicznej
bazy
Tabela 49 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju lokalnej turystyki
Nazwa działania
Opis
Wspieranie i rozwój infrastruktury
lokalnej na obszarach zagroŜonych
marginalizacją, poprzemysłowych
i pomilitarnych
W obszarze tego zadania znajdują się działania obejmujące
rekultywację terenów poprzemysłowych i pomilitarnych
poprzez wprowadzanie na te tereny funkcji turystycznych.
Wspieranie procesów powstawania
Lokalnych
Organizacji
Turystycznych
oraz
opracowywania lokalnych Strategii
Rozwoju Turystyki
W ramach działania wspierane będą następujące zadania:
Powstawanie Lokalnych Organizacji Turystycznych – pomoc
w zakupie niezbędnego wyposaŜenia (komputery, sprzęt
audio – video), materiały dydaktyczne
Opracowanie
i
wdroŜenie
mechanizmów pozwalających na
wspieranie lokalnych inicjatyw w
zakresie turystyki
Pakiety startowe obejmujące szkolenia, pomoc techniczna,
promocją
Źródło: Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego; opracowanie własne.
Tabela 50 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki na obszarach
wiejskich
Nazwa działania
Rozwój turystyki wiejskiej
Opis
W ramach zadania przewiduje się kompleksowe działania
mające na celu:
Wspieranie
rozwoju
gospodarstw
agroturystycznych
poprzez:
• podniesienie jakości infrastruktury technicznej obszarów
wiejskich.
• modernizację bazy noclegowej i poprawa
gospodarstw.
estetyki
353
3.1.15.
Inwestycje wspierające rozwój turystyki w subregionie /
infrastruktura paraturystyczna i informacyjna /
Tabela 51 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej
Nazwa działania/zadania
Opis
Udostępnianie
obiektów Adaptacja zabytków i obiektów poprzemysłowych na galerie,
zabytkowych i historycznych na pasaŜe handlowe, domy kultury, skanseny przemysłowe,
cele turystyczne
pracownie artystyczne.
Ochrona dóbr kultury
Rozwój kultury
wiejskich
na
Rewaloryzacja i odbudowa obiektów o znaczeniu kulturowym
i historycznym oraz zagospodarowywanie na cele
turystyczne.
Rewitalizacja miast i dzielnic o charakterze historycznym i
kulturowym.
obszarach Tworzenie działalności gospodarczej zajmującej się wyrobem
rękodzieła artystycznego, warsztatów – ginących zawodów.
Tabela 52 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki pieszej,
rowerowej i konnej
Nazwa działania
Rozwój turystyki pieszej
Opis
Rozwój infrastruktury i udogodnień dla turysty na szlaku
poprzez koncentrację działań w następujących obszarach:
•
Integracja istniejących i nowo powstających szlaków z
szlakami po stronie czeskiej i niemieckiej.
•
Rozwój szlaków rowerowych
Rewaloryzacja punktów widokowych - ich odtworzenie
wraz z remontem, odnową lub odbudową wieŜ
widokowych, rozwój sieci punktów widokowych
Zintegrowany rozwój szlaków rowerowych w subregionie.
Koncentracja działań na następujących obszarach:
•
Opracowanie studium rozwoju turystyki rowerowej w
Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr
•
Rozwój turystyki rowerowej w strefie wypoczynku
weekendowego
•
Infrastruktura
wspomagająca
rozwój turystyki rowerowej
Turystyka jeździecka
Rozwój turystyki konnej oraz
wsparcie
oraz
wsparcie
marketingowo-promocyjne
Integracja istniejących szlaków oraz nowopowstających
z istniejącą siecią tras i szlaków rowerowych w krajach
sąsiednich Niemcy, Czechy.
Opracowanie i wdroŜenie kompleksowego systemu rozwoju
infrastruktury wspomagającej rozwój turystyki rowerowej w
regionie obejmującego:
Stworzenie sieci wypoŜyczalni i serwisu sprzętu
rowerowego na szlakach, w tym wsparcie zakupu sprzętu
turystycznego..
Promowane i wspierane będą działania mające na celu:
Rozwoju szlaków konnych (wytyczenie oraz oznakowanie
nowych szlaków).
354
Tabela 53 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki aktywnej
Nazwa działania
Opis
Wsparcie
organizacyjno
–
marketingowe rozwoju turystyki
aktywnej
Zespół
kompleksowych
działań
sprzyjających
dynamicznemu rozwojowi turystyki aktywnej w regionie,
obejmujący:
Opracowanie studium rozwoju poszczególnych form
turystyki aktywnej na poziomie regionalnym – dokument ten
będzie wytyczał kierunki rozwoju turystyki i wskazywał
potencjalne obszary inwestycji.
3.1.16.
Inwestycje w działania promocyjne i wizerunkowe
Tabela 54 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki uzdrowiskowej
Nazwa działania
Opis
Przede wszystkim jakość
Wspieranie procesu szkolenia kadr dla potrzeb turystyki
uzdrowiskowej - dofinansowanie szkoleń i kursów
językowych, opracowanie nowoczesnych standardów
obsługi.
Tabela 55 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej
Nazwa działania/zadania
Zintegrowane kalendarz
(regionalny i lokalne)
Wzrost
wartości
kulturowych regionu
bazy społecznej)
Lokalne
kulturowe
Opis
imprez Opracowanie wspólnego zintegrowanego kalendarza imprez
kulturalnych o znaczeniu subregionalnym i regionalnym
(koordynacja terminów imprez, uzupełnienie oferty).
Opracowanie zintegrowanych kalendarzy imprez na poziomie
lokalnym, subregiony, powiaty (uzupełnienie oferty,
ograniczenie pokrywania się terminów wydarzeń i imprez,
wspólna promocja programu).
Tworzenie pakietów turystycznych oferowanych przez sieci
sprzedaŜy (nocleg + atrakcje kulturalne np. pobyt na
imprezie) .
zasobów Organizowanie dokształcania, doskonalenia zawodowego
(budowanie twórców, menedŜerów i pracowników kultury.
markowe
produkty Tworzenie i promocja regionalnych produktów kulturowych.
Tworzenie i promocja produktów turystyki miejskiej.
355
Tabela 56 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju marketingu turystyki
Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr
Nazwa działania
Opis
Opracowanie
i
wdroŜenie
zintegrowanego systemu promocji
produktów
markowych
województwa
Opracowanie
jednolitej
koncepcji
wizualizacji
materiałów promocyjnych subregionu. Budowa systemu
materiałów promocyjnych dla poszczególnych produktów
markowych Subrgionu oraz docelowych segmentów
turystów w kraju i zagranicą (uwzględnienie wytycznych
zawartych
w Systemie
Identyfikacji
Wizualnej
województwa).
Rozbudowa i wspieranie działalności IT w subregionie.
Udział Subregionu w woejwódzkim systemie informacyjnym.
Rozbudowa bazy
i dystrybucyjnej
informacyjnej
Rozbudowa
bazy
informacyjno-dystrybucyjnej
oferty
turystycznej Subregionu w oparciu o Dolnośląską Sieć
Informacji Turystycznej. W ramach tego działania
przewiduje się m.in. rozwój DSIT o moŜliwość zamawiania
usług i rezerwację miejsc przez internet.
Tabela 57 Inwestycje turystyczne w zakresie jakości, szkoleń i doradztwa.
Nazwa działania
Opis
Szkolenie profesjonalnych kadr dla
turystyki
W ramach tego działania przewidziana jest realizacja
następujących projektów:
•
Przeprowadzenie analizy potrzeb szkoleniowych
w zakresie szeroko rozumianej turystyki zgłaszanych
przez branŜę turystyczną w regionie, uwzględniając
specyfikę regionu.
•
Opracowanie
i
wdroŜenie,
we
współpracy
z dolnośląskimi uczelniami, metodologii szkolenia oraz
programów podnoszących jakość i standardy usług
turystycznych
dla
kadr
branŜy
turystycznej
uwzględniających potrzeby regionu.
•
Przeprowadzenie szkoleń pracowników samorządów
terytorialnych zajmujących się turystyką w zakresie
promocji turystyki, rozwoju infrastruktury turystycznej,
jak równieŜ aplikowania po fundusze strukturalne i
realizacji projektów współfinansowanych ze środków
UE.
• Szkolenia lokalnych liderów rozwoju turystyki.
356
3.2.
Finansowanie i dostępność funduszy
W tabeli poniŜej znajduje się wykaz wszystkich programów operacyjnych (PO),
z których środki będą dostępne w Polsce na lata 2007-2013. Przy części z nich
wskazana jest główna myśl, wskazująca kto i na co moŜe spodziewać się
dofinansowania. W programach współpracy międzynarodowej wskazane są obszary
wsparcia. Wszystkie programy, a niedługo równieŜ wszystkie ich Uszczegółowienia
moŜna znaleźć na stronie www.mrr.gov.pl. W przypadku programów regionalnych,
najlepszym źródłem informacji będą jednak strony internetowe urzędów
marszałkowskich.
Tabela 58. Programy krajowe i regionalne.
PROGRAMY KRAJOWE I REGIONALNE (RPO)
Program
Specyfika
Uwagi – moŜliwości dla
operacyjny
turystyki
(PO)
Program wspiera przede wszystkim W ramach PO nie ma środków
PO
Infrastruktura duŜe inwestycje infrastrukturalne w przeznaczonych specjalnie na turystykę.
zakresie transportu i ochrony
Jest natomiast pula środków
i Środowisko
środowiska.
przeznaczona na wsparcie kultury
PO
Innowacyjna
Gospodarka
PO Kapitał
Ludzki
PO Rozwój
Polski
Wschodniej
Program wspomaga rozwój
przedsiębiorczości w Polsce przez
dofinansowywanie duŜych
przedsięwzięć wysokiej o
innowacyjności i przez tworzenie
warunków do rozwoju biznesu w
Polsce, w tym wspieranie otoczenia
biznesu.
Program wspiera tzw. projekty
miękkie, zarówno w regionach jak
i realizowane na szczeblu
krajowym. Projektami miękkimi
mogą być: szkolenia, staŜe,
dofinansowanie zakładania własnej
działalności gospodarczej,
dofinansowanie zatrudnienia itp.
Program skierowany na
dofinansowanie rozwoju 5
najbiedniejszych regionów UE-25,
tj. województw: podkarpackiego,
lubelskiego, świętokrzyskiego,
podlaskiego i warmińskomazurskiego.
Programy skierowane są na
dofinansowanie rozwoju
poszczególnych regionów naszego
kraju zgodnie z przyjętymi przez
nie strategiami
i dziedzictwa kulturalnego.
W ramach PO występują dwa Działania
skierowane dla branŜy turystycznej –
Działanie 6.3 „Promocja turystycznych
walorów Polski” i Działanie 6.4
„Inwestycje w produkty turystyczne o
znaczeniu ponadregionalnym”
W ramach PO mogą być realizowane
projekty miękkie o kaŜdej tematyce, w
tym adresowane do branŜy turystycznej.
Środki przewidziane na realizację
przedsięwzięć powiązanych z turystyką
zostały wstępnie podzielone – utworzono
tzw. listy projektów kluczowych.
W RPO przewidziane są środki na
16 RPO
wsparcie turystyki na terenie
(po jednym
poszczególnych regionów, a takŜe m.in.
dla kaŜdego
na inwestycje dla małych i średnich
województwa)
przedsiębiorstw.
PROGRAMY EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ
Współpraca transgraniczna
Polska (Województwo Lubuskie i Województwo Dolnośląskie) - Niemcy (Saksonia)
Polska – Republika Czeska
Źródło: opracowanie własne.
357
3.2.1. Regionalny
Program
Operacyjny
Dolnośląskiego na lata 2007-2013
dla
Województwa
Podpunkt został przygotowany na podstawie strony www.rpo.dolnyslask.pl.
3.2.1.1.
Informacje wstępne
Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 20072013 (RPO WD) jest podstawą realizacji strategicznych przedsięwzięć
przygotowanych przez dolnośląskie jednostki samorządu terytorialnego oraz inne
jednostki publiczne i prywatne, moŜliwych do realizacji ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Realizowane zadania będą zmierzać do
zmniejszenia dysproporcji ekonomicznych, społecznych i terytorialnych w regionie.
Cele Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na
lata 2007-2013 zmierzają do podniesienia poziomu Ŝycia mieszkańców Dolnego
Śląska oraz poprawy konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad
zrównowaŜonego rozwoju. Zostały one ustalane zgodnie ze Strategią Rozwoju
Województwa Dolnośląskiego do 2020 r. oraz wpisują się w cele i priorytety
Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Jednocześnie zapisy RPO WD są
zgodne z treścią rozporządzeń Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczących
funduszy strukturalnych w latach 2007 – 2013 oraz uwzględniają potrzebę
zdynamizowania realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej.
Realizowane osie priorytetowe obejmują:
• stymulowanie i propagowanie regionalnej przedsiębiorczości i innowacyjności
oraz zwiększanie zdolności w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego
(Priorytet „Przedsiębiorstwa i innowacyjność”),
• poprawę dostępu do usług informatycznych („Priorytet „Społeczeństwo
informacyjne”)
• inwestycje i rozwój transportu, w tym usprawnianie połączeń drogowych,
kolejowych, oraz promocję transportu ekologicznego (Priorytet „Transport”);
• inwestycje związane z szeroko pojętą ochroną środowiska naturalnego oraz
zapobieganiem zagroŜeniom naturalnym i technologicznym (Priorytet
„Środowisko i bezpieczeństwo ekologiczne”)
• bezpieczeństwo dostaw energii oraz rozwój produkcji energii odnawialnych
(Priorytet „Energia”)
• promowanie walorów przyrodniczych jako potencjału dla rozwoju
zrównowaŜonej turystyki oraz podnoszenie rangi kultury regionu poprzez jej
promowanie, rozwój infrastruktury kulturalnej i zachowanie dziedzictwa
kulturowego (Priorytet „Turystyka i Kultura”);
• zwiększenie dostępności i atrakcyjności edukacji i wyrównywanie szans
społecznych poprzez inwestycje (Priorytet „Edukacja”)
• poprawę i rozwój infrastruktury ochrony zdrowia (Priorytet „Zdrowie”)
• zrównowaŜony rozwój obszarów miejskich (Priorytet „Miasta”)
Cele i priorytety Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Dolnośląskiego na lata 2007-2013 (RPO) z jednej strony są spójne ze Strategią
Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku (SRWD), a z drugiej wpisują
się w cele Polityki Spójności wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienia
przedstawione w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla spójności (SWW) oraz
358
na poziomie krajowym w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO).
Ustalając strategię programu uwzględniono potrzebę zdynamizowania realizacji
odnowionej Strategii Lizbońskiej określoną na szczeblu państw członkowskich w
„Zintegrowanym Pakiecie Wytycznych dla Wzrostu Zatrudnienia na lata 2005-2008, a
w Polsce w Krajowym Programie Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji
Strategii Lizbońskiej”(KPR). Realizacja załoŜeń tych dokumentów na Dolnym Śląsku
w latach 2007-2013 związana będzie przede wszystkim z wdraŜaniem Regionalnego
Programu Operacyjnego. Dlatego teŜ cel główny programu określono jako:
Podniesienie
poziomu
Ŝycia
mieszkańców
Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjności
regionu przy respektowaniu zasad zrównowaŜonego
rozwoju.
Tabela 59. Priorytety RPO WD.
359
Źródło: www.rpo.dolnyslask.pl
3.2.1.2.
Sposób finansowania Programu
Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 –
2013 będzie realizowany przy zaangaŜowaniu łącznie 1 561,1 mln euro. Na kwotę tę
składa się 1213,1 mln euro środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, 186,4 mln euro środków publicznego wkładu krajowego oraz 161,6
mln euro wkładu prywatnego.
W realizację celów Strategii Lizbońskiej zaangaŜowanych jest 681,2 mln euro
środków ogółu Programu, co stanowi 43,6 % wszystkich środków. Na kwotę tę
przypada 485,3 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, czyli
40,0 % przyznanej alokacji.
3.2.1.3.
Opis priorytetów
Priorytet 6 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego
Śląska („Turystyka i Kultura”)
6.1 Turystyka uzdrowiskowa
6.2 Turystyka aktywna
6.3 Turystyka biznesowa
6.4 Turystyka kulturowa
6.5 Działania wspierające infrastrukturę turystyczną i kulturową
3.2.2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 20072013
3.2.2.1.
Informacje wstępne
Polska Organizacja Turystyczna w systemie dystrybucji unijnych środków pełni
podwójną rolę. Po pierwsze realizujemy zadania związane z obowiązkami Instytucji
WdraŜającej, obsługującej turystyczne projekty inwestycyjne w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Działanie 6.4 „Inwestycje w produkty
turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym”).
360
Z drugiej strony prowadzi własne projekty promocyjne, współfinansowane
w ramach tego samego programu operacyjnego (Działanie 6.3 „Promocja
turystycznych walorów Polski”).
3.2.2.2.
Tryb dokonywania wyboru projektów w ramach Programu
Indykatywna lista projektów kluczowych – Działanie 6.4. PO IG:
Lista podstawowa:
1. Pętla śuławska - rozwój turystyki wodnej.
2. Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej
3. Szlaki nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka"
4. Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinkach: Jezioro DruŜno-Miłomłyn,
Miłomłyn-Zalewo, Miłomłyn-Ostróda-Stare Jabłonki
5. Śladem europejskiej toŜsamości Krakowa -Szlak Turystyczny po podziemiach
Rynku Głównego
6. Program oŜywienia dróg wodnych w Gdańsku
7. Toruń Hanza nad Wisłą
8. Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym
polskiej gospodarki
9. Południowo-zachodni Szlak Cystersów
10. Międzynarodowy turystyczny produkt markowy „Uzdrowiska Kłodzkie"
11. Świętokrzyski Szlak Archeo-Geologiczny
12. Zachodniopomorski Szlak śeglarski - sieć portów turystycznych Pomorza
Zachodniego
13. Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie
Lista rezerwowa:
1. Interaktywne Centrum historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu - kolebki
państwowości i chrześcijaństwa w Polsce
2. "Bug nie dzieli, Bug łączy, regiony, państwa i ludzi, od Lwowa do Warszawy".
Program aktywizacji turystyki Doliny Bugu
3. Termy Cieplickie - Dolnośląskie Centrum Rekraacji Wodnej
4. Budowa Parku Wodnego 'Termy Nałęczowskie - EUROSPA 2012'
5. Hala Stulecia we Wrocławiu - Centrum Innowacyjności w Architekturze i
Budownictwie
6. Turystyka w siodle-infrastruktura innowacyjnegio i unikatowego produktu
turystycznego
7. Budowa Przystani Jachtowej w Sopocie
8. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Szlaku Zamków Gotyckich
9. Szlakiem piastowskim - od Gada, Pradziada do Wenecji, ParyŜa i Rzymu
10. Turystyczny szlak Ŝeglugi śródlądowej na rzece Wiśle w województwie
małopolskim
11. Wykorzystanie walorów rzeki Wisły w celu budowy wspólnego produktu
turystycznego przez Kazimierz Dolny, Puławy i Janowiec
12. Wschodnioeuropejskie centrum kongresowo-sportowe Arłamów
361
3.2.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata
2007-2013
3.2.3.1.
Informacje wstępne
Cechą charakterystyczną PO Infrastruktura i Środowisko jest integralne ujęcie
problematyki podstawowej infrastruktury, która obejmuje infrastrukturę techniczną
i zasadnicze elementy infrastruktury społecznej. Punktem wyjścia dla tak
zakreślonego zakresu programu jest zasada maksymalizacji efektów rozwojowych,
uwarunkowana komplementarnym potraktowaniem sfery technicznej i społecznej
w jednym nurcie programowym i realizacyjnym. Dla zwiększenia inwestycji, spójności
terytorialnej i atrakcyjności regionów nie wystarczy zapewnienie tylko dobrej
i sprawnej infrastruktury transportowej, poniewaŜ nie zachęci ona potencjalnych
inwestorów do tworzenia nowych miejsc pracy. śeby stworzyć warunki dla
zatrudnienia w danym regionie wysoko kwalifikowanych specjalistów, inwestycjom
transportowym muszą towarzyszyć inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska,
energetyki, kultury, szkolnictwa wyŜszego, czy zdrowia.
Zgodnie z celem głównym programu wybór priorytetów1 oraz działań odpowiada
obszarom, które mają podstawowe znaczenie dla wzrostu atrakcyjności Polski i jej
regionów.
W ramach programu realizowanych będzie 15 osi priorytetowych:
• Gospodarka wodno-ściekowa.
• Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
• Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska.
• Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska.
• Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych.
• Drogowa i lotnicza sieć TEN-T.
• Transport przyjazny środowisku.
• Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe.
• Infrastruktura
energetyczna
przyjazna
środowisku
i
efektywność
energetyczna.
• Bezpieczeństwo energetyczne w tym dywersyfikacja źródeł energii.
• Kultura i dziedzictwo kulturowe.
• Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia.
• Infrastruktura szkolnictwa wyŜszego.
• Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
• Pomoc techniczna –Fundusz Spójności
3.2.3.2.
Wielkość środków wspólnotowych w ramach Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko w latach 2007–2013 wyniesie ok. 41,9% (27,9 mld euro)
całości środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności przeznaczonych na
realizację programów operacyjnych Celu „Konwergencja”.
Łączna wielkość środków finansowych z Unii Europejskiej zaangaŜowanych w
realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013
wyniesie 27 913 683 774 euro. Wysokość wkładu krajowego szacuje się na ok. 11
mld euro i zaleŜeć będzie od poziomu dofinansowania poszczególnych projektów.
362
Wkład wspólnotowy zaangaŜowany w realizację programu pochodzić będzie ze
środków:
• Funduszu Spójności – 22 176 353 774 euro,
• Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 5 737 330 000 euro.
3.2.3.3.
Opis priorytetów
Cele ogólne i szczegółowe PO IG zostały przełozone na priorytety i Działania.
Wśród celów wymienimy jedynie te związane z turystyką. Są to:
Priorytet XI: Kultura i dziedzictwo kulturowe
Działanie 11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu
ponadregionalnym
Działanie 11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu
ponadregionalnym
Działanie 11.3 Infrastruktura szkolnictwa artystycznego
3.2.4. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013
Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej www.efs.gov.pl
3.2.4.1.
Informacje wstępne
Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu
zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten będzie realizowany m.in. poprzez
aktywizację zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich
pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie
obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie mechanizmów efektywnego
zarządzania w administracji państwowej. W ramach programu wsparciem zostaną
objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna,
adaptacyjność pracowników i przedsiębiorstw, zagadnienia związane z rozwojem
zasobów ludzkich na terenach wiejskich, z budową sprawnej i skutecznej
administracji publicznej oraz partnerskiego państwa, a takŜe z promocją postaw
zdrowotnych wśród osób pracujących.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów, realizowanych
równolegle na poziomie centralnym i regionalnym.
Priorytety realizowane centralnie to:
1. Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna;
2. Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego
przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących;
3. Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty;
4. Priorytet IV Szkolnictwo wyŜsze i nauka;
5. Priorytet V Dobre rządzenie;
Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym to:
6. Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich;
7. Priorytet VII Promocja integracji społecznej;
8. Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki;
9. Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach;
363
3.2.4.2.
Łączna wielkość środków finansowych zaangaŜowanych w realizację Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki w latach 2007–2013 wyniesie ok. 14,43% całości
środków przeznaczonych na realizację programów operacyjnych, tj. 11 420 207 059
EUR. W ramach tej kwoty wielkość alokacji z Europejskiego Funduszu Społecznego
wyniesie ok. 9 707 176 000 EUR, a wkład krajowy stanowić będzie ok. 1 713 031
059 EUR. Poziom krajowego współfinansowania został oszacowany na poziomie
minimalnym tj. 15%.
Około 60% środków Programu zostanie przeznaczonych na wsparcie
realizowane przez poszczególne regiony, zaś pozostała kwota (ok. 40%) będzie
wdraŜana sektorowo, przez odpowiednie resorty.
Na realizację Strategii Lizbońskiej w latach 2007 - 2013 w ramach Programu
przeznaczone zostanie 83 % wydatków ze środków wspólnotowych, co stanowi
sumę 8 056 956 080 EUR.
3.2.4.3.
Opis priorytetów
Wśród priorytetów PO KL wymienimy jedynie te związane z moŜliwością
wykorzystania pod kątem turystyki i rozwoju turystyki:
Priorytet VII Promocja integracji społecznej
Cele:
1. Poprawa dostępu do rynku pracy osób zagroŜonych wykluczeniem
społecznym
2. Wzmocnienie i poszerzenie zakresu działań sektora ekonomii społecznej
W 2008 roku w województwie dolnośląskim w ramach Priorytetu VII będą
realizowane wszystkie formy wsparcia przewidziane w Szczegółowym Opisie
Priorytetów PO KL.1
Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji
Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki
pomocy społecznej
Poddziałanie 7.1.2 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe
centra pomocy rodzinie
Poddziałanie 7.1.3 Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej
Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii
społecznej
Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagroŜonych
wykluczeniem społecznym
Poddziałanie 7.2.2 Wparcie ekonomii społecznej
Działanie 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji
Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki
Cele:
1. Rozwój wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej
2. Poprawa funkcjonowania systemu przewidywania i zarządzania zmianą
gospodarczą
364
W ramach Priorytetu VIII w 2008 roku w województwie dolnośląskim będą
Priorytetów PO KL1:
Działanie 8.1. Rozwój pracownikow i przedsiębiorstw w regionie
Poddziałanie 8.1.1 Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla
przedsiębiorstw
Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie
Poddziałanie 8.1.3 Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz adaptacyjności
Poddziałanie 8.1.4 Przewidywanie zmiany gospodarczej
Działanie 8.2 Transfer wiedzy
Poddziałanie 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw
Poddziałanie 8.2.2 Regionalne Strategie Innowacji
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
Cele:
1. Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy
obszarami wiejskimi i miejskimi
w
jakości
usług
edukacyjnych,
2. Zmniejszenie
nierówności
szczególnie pomiędzy obszarach wiejskimi i miejskimi (w zakresie kształcenia
ogólnego)
3. Podniesienie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego
4. Wzmocnienie rozwoju zawodowego i podnoszenia kwalifikacji nauczycieli na
obszarach wiejskich
W ramach Priorytetu IX w 2008 roku w województwie dolnośląskim będą
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013:
Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej
jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji
przedszkolnej
Poddziałanie 9.1.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup
o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie róŜnic w jakości usług
edukacyjnych
Poddziałanie 9.1.3 Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego
Działanie 9.3 Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego
Działanie 9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
Działanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich
365
3.2.5. Programu
Operacyjnego
Współpracy
Transgranicznej
Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013
Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej http://ewt.dolnyslask.pl
3.2.5.1.
Informacje wstępne
Celem Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III A Czechy – Polska jest wspieranie
współpracy transgranicznej mieszkańców oraz instytucji z sąsiednich regionów.
Program spotkał się z ogromnym zainteresowaniem na pograniczu polsko-czeskim.
Liczba wnioskodawców a zwłaszcza wnioskowanego dofinansowania z EFRR ponad
dwukrotnie przekraczała alokację przeznaczoną do podziału w ramach Programu.
Łącznie złoŜono 356 projektów, które poddane zostały kontroli formalnej oraz kontroli
kwalifikowalności we Wspólnym Sekretariacie Technicznym w Ołomuńcu oraz
dalszej ocenie dokonywanej przez właściwe instytucje regionalne. Na posiedzenia
Komitetu Sterującego złoŜonych zostało 299 projektów, spośród których do
dofinansowania z EFRR rekomendowano łącznie 176 projekty. Te dane nie dotyczą
Funduszu Mikroprojektów, który podlegał realizacji w poszczególnych
euroregionachh po obu stronach granicy w ramach Działania 2.2.
Rysunek 39. Cele PO WT CZ-PL 2007-2013.
Źródło: http://ewt.dolnyslask.pl
366
3.2.5.2.
Opis priorytetów
Rysunek 40. Priorytety PO WT CZ-PL 2007-2013
Oś priorytetowa 1: Wzmacnianie dostępności komunikacyjnej, ochrona
środowiska, profilaktyka zagroŜeń
Oś priorytetowa 2: Poprawa warunków rozwoju przedsiębiorczości i turystyki
Cel główny osi priorytetowej:
Cel główny osi priorytetowej 2 Wzmocnienie rozwoju gospodarczego obszaru
pogranicza polsko-czeskiego konkretyzuje cel globalny w sferze ukierunkowanej na
wykorzystanie i rozwijanie istniejącego potencjału gospodarczego pogranicza
i wzmacnianie jego konkurencyjności.
Cele szczegółowe osi priorytetowej:
• Zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw działających na obszarze
pogranicza polskoczeskiego,
• Rozszerzenie oferty turystycznej obszaru pogranicza polsko-czeskiego,
• Poprawa wiedzy i umiejętności mieszkańców obszaru pogranicza polskoczeskiego.
Dziedziny wsparcia:
2.1. Rozwój przedsiębiorczości
2.2. Wspieranie rozwoju turystyki
367
Dotyczy celu szczegółowego Rozszerzenie oferty turystycznej obszaru
pogranicza polskoczeskiego:
• ochrona i odnowa bogactwa kulturowego i przyrodniczego, tradycji
rzemieślniczych, ochrona i odbudowa zabytków, w tym budowli sakralnych,
fortyfikacji, historycznych zespołów urbanistycznych i technicznych, obiektów
kulturalnych, cech krajobrazu kulturowego, rozwój: szlaków i ścieŜek
rowerowych, ścieŜek jeździeckich, ścieŜek i szlaków turystycznych
i narciarskich, turystycznej infrastruktury towarzyszącej oraz poprawa
wyposaŜenia rekreacyjno-edukacyjnego,
• wspieranie rozwoju usług turystycznych (np. budowy i wyposaŜenia
turystycznych obiektów usługowych, tworzenie oraz funkcjonowanie biur
informacji turystycznej, działań organizacji turystycznych, opracowywanie
nowych produktów turystycznych i promocja, promocja walorów
przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego w tym moŜliwość promocji poza
obszarem wsparcia, wdraŜanie oraz wykorzystywanie ICT w turystyce,
wspieranie organizacji turystyki).
Oś priorytetowa 3: Wspieranie współpracy społeczności lokalnych
Cel główny osi priorytetowej 3 Rozwój współpracy partnerskiej społeczności
lokalnych i instytucji obszaru pogranicza polsko-czeskiego konkretyzuje cel globalny
w sferze ukierunkowanej na jakość Ŝycia społecznego mieszkańców, pogłębianie
poczucia ich utoŜsamienia się z tym obszarem. Celem jest wspieranie współpracy
transgranicznej w zakresie rozwoju kontaktów międzyludzkich, inicjatyw społecznych,
imprez kulturalnych i rekreacyjno-edukacyjnych oraz współpracy jednostek
administracji publicznej i organizacji świadczących usługi publiczne.
• wzmacnianie powiązań transgranicznych instytucji świadczących usługi
publiczne,
• wzmocnienie transgranicznych kontaktów mieszkańców,
• stymulowanie
rozwoju
społeczności
lokalnej
poprzez
wspieranie
przedsięwzięć podejmowanych przez aktorów lokalnych – Fundusz
Mikroprojektów
Dziedziny wsparcia:
3.1 Współpraca terytorialna instytucji świadczących usługi publiczne
3.2. Wspieranie przedsięwzięć kulturalnych, rekreacyjno-edukacyjnych oraz inicjatyw
3.3. Fundusz Mikroprojektów
Oś priorytetowa 4: Pomoc techniczna
Cel główny osi priorytetowej Wspieranie efektywnej realizacji Programu
warunkuje osiągnięcie pozostałych osi priorytetowych Programu poprzez
zapewnienie sprawnego procesu zarządzania i wdraŜania oraz wykorzystania
środków EFRR.
368
•
zapewnienie skutecznego zarządzania i wdraŜania Programu i wspieranie
działań promocyjno-informacyjnych dotyczących Programu.
3.2.6. Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska
– Saksonia 2007-2013
Rozdział opracowany na podstawie strony internetowej http://ewt.dolnyslask.pl
3.2.6.1.
Informacje wstępne
Przyjęta dla Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska –
Saksonia 2007- 2013 strategia rozwoju w szczególnej mierze nastawiona jest na
realizację celu nadrzędnego, jaki stanowi wspieranie zrównowaŜonego rozwoju
obszaru wsparcia w celu wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej. Dzięki
temu ma w sposób trwały wzrosnąć konkurencyjność tego obszaru w kontekście
europejskim. Ma zostać osiągnięty stan, w którym nierównomierny rozwój regionu nie
będzie negatywnie wpływał na ogólny potencjał wzrostu. Analiza silnych i słabych
stron oraz szans i zagroŜeń pokazała, Ŝe większość słabych stron obszaru polega na
tym, Ŝe istniejący potencjał nie jest wykorzystywany. Z tego względu Strategia
ukierunkowana jest na celowe wykorzystanie zidentyfikowanego potencjału poprzez
efektywną współpracę transgraniczną. Ponadto uwzględnia ona zalecenia ewaluacji
ex ante, według której kosztowne inwestycje w zakresie infrastruktury naleŜy
ograniczyć do obszaru przygranicznego. Zalecenie to zostaje uwzględnione w
rozdziale 1 w postaci zawęŜenia obszaru wsparcia dla tego typu wydatków.
Cel nadrzędny współpracy transgranicznej dzieli się na dwa cele strategiczne. Do
kaŜdego z nich przyporządkowana jest jedna z ustalonych osi priorytetowych.
Cele strategiczne wraz z osiami priorytetowymi
Cel strategiczny Oś priorytetowa
Zapewnienie konkurencyjności obszaru wsparcia poprzez wyrównywanie
warunków ramowych dla likwidowania nierówności gospodarczych i strukturalnych
Oś priorytetowa 1:
Rozwój transgraniczny
UtoŜsamianie się mieszkańców z obszarem wsparcia dzięki wzmocnieniu
współpracy
Oś priorytetowa 2:
Transgraniczna integracja społeczna
3.2.6.2.
Opis priorytetów
Rysunek 41. Priorytety PO WT PL-S 2007-2013
369
Zgodnie z zaleceniami art. 6, ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 oraz po
uwzględnieniu wyników aktualizacji oceny śródokresowej Interreg III A jak równieŜ
370
ewaluacji ex ante Programu Operacyjnego Współpracy Terytorialnej Polska –
Saksonia 2007-2013 uzgodniono następujące dwa priorytety:
• Rozwój transgraniczny (Oś priorytetowa 1)
• Transgraniczna integracja społeczna (Oś priorytetowa 2)
Ponadto włączona zostaje Pomoc Techniczna.
W poniŜszym opisie zostały przedstawione dziedziny wsparcia wraz z ich
głównymi działaniami, które mają być realizowane w ramach danej osi priorytetowej.
Uzasadnienie opiera się z jednej strony na zaleceniach Strategicznych Wytycznych
Wspólnoty dla Spójności, z drugiej strony na wynikach ewaluacji ex ante.
Oś priorytetowa 1 – Rozwój transgraniczny
Cel strategiczny
Zapewnienie konkurencyjności obszaru wsparcia poprzez wyrównanie warunków
ramowych dla likwidowania nierówności gospodarczych i strukturalnych.
Dziedzina wsparcia – Gospodarka i nauka
Dziedzina wsparcia – Turystyka i działalność uzdrowiskowa
W dziedzinie turystyki ma przy wykorzystaniu istniejącego potencjału nadal być
wspierane powstanie transgranicznego obszaru turystycznego i wypoczynkowego,
który potrafi wyrobić sobie pozycję na rynku międzynarodowym. Warunkuje to po
pierwsze poprawę i rozwój infrastruktury turystycznej. Przy tym uwzględnione teŜ
zostają w szczególności wymogi turystyki bez barier. Szczególne znaczenie dla tego
celu ma wypracowanie koncepcji rozwoju turystyki trwałej w obszarze
przygranicznym. RównieŜ turystykę wiejską ujęto w tej dziedzinie wsparcia, jako Ŝe
stanowi ona formę dywersyfikacji i turystyki miękkiej. Obok opracowywania koncepcji
wspierane ma być równieŜ tworzenie wspólnych ofert turystycznych i atrakcyjnych
form informacji dla turystów. Przy tym szczególnie musi zostać uwzględniony aspekt
wielojęzyczności. PoniewaŜ oczekiwania turystów w ostatnich latach wzrosły,
wsparciem musi zostać objęta takŜe poprawa jakości usług w sektorze turystycznym.
Wraz z rozwojem demograficznym wykorzystany zostaje potencjał w zakresie
działalności uzdrowiskowej. Obok transgranicznego łączenia w sieć ośrodków
uzdrowiskowych umoŜliwiona ma zostać przebudowa, modernizacja bądź nowe
ukierunkowanie istniejących ośrodków. Ponadto wsparciu ma podlegać dalszy rozwój
lub przywrócenie miejscowościom ich funkcji uzdrowiskowej.
Dziedzina wsparcia – Transport i komunikacja
Dziedzina wsparcia – Środowisko naturalne
Dziedzina wsparcia – Ład przestrzenny i planowanie regionalne
Oś priorytetowa 2 – Transgraniczna integracja społeczna
Cel strategiczny
UtoŜsamianie się mieszkańców z obszarem wsparcia dzięki wzmocnieniu
współpracy.
Dziedzina wsparcia – Kształcenie i szkolenie
Dziedzina wsparcia – Kultura i sztuka
371
W przypadku działań z dziedziny kultury i sztuki ma zostać ulepszona i rozwinięta
infrastruktura. Działania te ograniczone są do kilku wybranych dziedzin. NaleŜy
szczególnie podkreślić, Ŝe uwzględnione zostaje dostosowanie infrastruktury
kulturalnej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto przewidziane są działania
nakierowane na odpowiednią ofertę w dziedzinie kultury i sztuki w obszarze
wsparcia. W zakresie wspierania transgranicznej dostępności dziedzictwa
kulturowego wsparcie koncentruje się zgodnie z potrzebą społeczno-ekonomiczną na
wybranych działaniach słuŜących wspieraniu tradycyjnej kultury ludowej oraz
ochronie, rewitalizacji, digitalizacji i dostępności zabytków kultury, przemysłu
i techniki wraz z ich otoczeniem.
Dziedzina wsparcia – Infrastruktura społeczna
Dziedzina wsparcia – Bezpieczeństwo publiczne
Dziedzina wsparcia – Rozwój współpracy partnerskiej
Dziedzina wsparcia - Fundusz Małych Projektów
3.2.7. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 LEADER
3.2.7.1.
Informacje wstępne
Leader jest oddolnym partnerskim podejściem do rozwoju obszarów wiejskich,
realizowanym przez lokalne grupy działania (LGD), polegającym na opracowaniu
przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju (LSR) oraz realizacji
wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby ludzkie, naturalne,
kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów:
publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele tych sektorów tworzą
partnerstwo zwane lokalną grupą działania, które jest reprezentatywne dla obszaru
objętego LSR.
Aby lokalna społeczność mogła skorzystać z dobrodziejstw podejścia Leader, na
danym obszarze musi funkcjonować LGD wybrana przez Samorząd Województwa
do realizacji opracowanej przez nią LSR. Na poziomie decyzyjnym LGD co najmniej
50% stanowią partnerzy gospodarczy i społeczni. Lokalna grupa działania wybiera
projekty, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej
lokalnej strategii rozwoju.
3.2.7.2.
Opis priorytetów
W ramach podejścia Leader będzie równieŜ wspierana działalność lokalnych grup
działania, w tym realizowane przez nie projekty współpracy.
W ramach osi 4 Leader realizowane są trzy działania:
• Działanie 413 - „WdraŜanie lokalnych strategii rozwoju” (WdraŜanie LSR)
• Działanie 421 - „WdraŜanie projektów współpracy” (Projekty współpracy)
• Działanie 431 - „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie
umiejętności i aktywizacja" (Funkcjonowanie LGD)
W ramach działań osi Leader moŜliwe jest wyprzedzające finansowanie kosztów
kwalifikowalnych.
372
3.3.
Zarządzanie SPT i monitoring
Podstawowym załoŜeniem Strategii Subregionalnego Produktu Turystycznego
Nysa-Kwisa-Bóbr
jest
wskazanie
strategicznych
działań
warunkujących
wszechstronny i zrównowaŜony rozwój turystyki w subregionie z wykorzystaniem
jego unikatowych walorów naturalnych i antropogenicznych, jak równieŜ dziedzictwa
kultury materialnej Dolnego Śląska oraz wskazanie źródeł finansowania, zarówno
wewnętrznych jak i zewnętrznych.
Opracowanie „Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-KwisaBóbr” to działanie zmierzające do podniesienia atrakcyjności turystycznej
i inwestycyjnej subregionu. Sam dokument nie jest jednak receptą na sukces. Aby
niniejsza Strategia mogła przynieść zaplanowane efekty, konieczne jest sukcesywne
jej wdraŜanie, czuwanie nad jej realizacją i kontrolowanie jej przebiegu. Dlatego
niezbędne jest stworzenie jednolitego systemu wdraŜania i monitoringu, który
zaangaŜuje wszystkie podmioty i instytucje zainteresowane rozwojem turystyki
w subregionie. Koordynatorem wdraŜania strategii w regionie powinna być
Dolnośląska Organizacja Turystyczna. WdraŜanie Strategii jest procesem
długotrwałym, a samo opracowanie Strategii jest jedynie punktem wyjścia do
konkretnych działań programowych.
Konieczne jest stworzenie sprawnego i skutecznego systemu implementacji
Strategii, który umoŜliwi włączenie w ten proces szerokie grono uczestników rynku
turystycznego, dostawców usług turystycznych i gestorów bazy noclegowej
i produktów turystycznych.
3.3.1. Zarządzanie SPT
Strategia Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr jest jednym
z istotnych warunków rozwoju sektora turystycznego w regionie. Dlatego teŜ w
procesie skutecznego wdraŜania Koncepcji moŜna wyróŜnić następujące obszary:
• Spełnienie załoŜeń.
• Podmioty odpowiedzialne za wdroŜenie Programu.
• Obszary krytyczne.
• Efekty wdraŜania.
• Harmonogramu realizacji Programu.
Etapy procesu wdroŜenia Programu:
• Wskazanie działań, alokacja zasobów, organizacja budŜetu oraz źródeł
finansowania.
• Monitorowanie i ewaluacja postępów w realizacji.
• Rozwiązywanie problemów związanych z wdraŜaniem.
3.3.1.1.
Spełnienie załoŜeń
Czynnikiem warunkującym skuteczne wdroŜenie Programu jest spełnienie kilku
podstawowych załoŜeń tj.:
• Osiągnięcie strategicznej zbieŜności celów Koncepcji.
• Stosowanie istotnych zasad wdraŜania Koncepcji.
373
Program zawiera cele, kierunki i działania w zakresie rozwoju turystyki
w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr, których realizacja, tak w krótkim, jaki i długim
horyzoncie czasowym, przyczyni się m.in. do wzrostu konkurencyjności oferty
turystycznej regionu, zoptymalizuje ruch turystyczny, a takŜe podniesie standard
obsługi turystów.
Jednym z elementów warunkujących skuteczne wdroŜenie Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego jest jego zgodność z dokumentami
strategicznymi na poziomie krajowym oraz wojewódzkim.
3.3.1.2.
Stosowanie istotnych zasad wdraŜania Koncepcji
Dla powodzenia wdroŜenia Koncepcji naleŜy przyjąć tzw. zasadę partnerstwa,
czyli współpracę poszczególnych instytucji samorządowych, organizacji społecznych,
przedstawicieli mieszkańców, przedsiębiorców, w tym potencjalnych beneficjantów
Koncepcji oraz innych osób waŜnych dla jego wdroŜenia.
Inne istotne zasady wdraŜania programu to:
• Zasada elastycznych zmian – wg zmieniających się warunków w otoczeniu
województwa.
• Zasada ciągłości i otwarcia procesu planowania.
• Zasada dopasowania zadań i celów Programu do priorytetów funduszy
strukturalnych, w tym w szczególności dostosowanie formy dokumentów do
szablonów właściwych standardom UE.
• Zasada konkurencyjności – naleŜy uwzględniać i prognozować wpływ
planowanych działań w relacji do otoczenia konkurencyjnego województwa.
Działania wskazane w Koncepcji będą współfinansowane ze środków Unii
Europejskiej w ramach funduszy strukturalnych. Dlatego teŜ podstawowe załoŜenia
wdraŜania Programu muszą uwzględniać zasady związane z realizacją polityki
spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej określające sposób jej
realizacji. Są to zasady:
Dodatkowości – która stanowi, Ŝe fundusze Unii Europejskiej mają być
uzupełnieniem środków krajowych, przeznaczonych na realizację danego zadania.
Koncentracji – która nakłada obowiązek określenia priorytetów rozwoju oraz
koncentracji środków finansowych na wybranych celach i obszarach geograficznych.
Programowania – która nakłada obowiązek przygotowania wieloletnich programów
rozwoju i innych dokumentów planistycznych na szczeblu krajowym i regionalnym,
a takŜe w ujęciu sektorowym.
Partnerstwa – która oznacza konieczność współpracy między odpowiednimi
władzami i instytucjami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, uczestniczącymi
w przygotowywaniu i realizacji działań w ramach funduszy strukturalnych, a takŜe
nakłada obowiązek współpracy między tymi władzami, a Komisją Europejską.
Kryteria i zasady zawarte w przepisach ogólnych funduszy unijnych będą
stanowiły podstawę alokacji środków i wyboru projektów, zaś do najwaŜniejszych
naleŜą:
• Cele programu i środków wspierających.
• Wpływ gospodarczy (stworzone miejsca pracy).
• Zdolności finansowe.
• Efektywność inwestycji.
374
•
•
•
•
Wpływ na środowisko.
Wpływ na równość szans (płci).
Wpływ na likwidację ubóstwa.
Wpływ na rozwój obszarów wiejskich.
Dalsza procedura wyboru projektów oparta jest na zasadzie konkurencji, zaś
przekazywanie środków finansowych ostatecznym beneficjantom odbywać się
będzie za pośrednictwem jednostki samorządu terytorialnego – Urzędu
Marszałkowskiego.
3.3.1.3.
Wskazanie podmiotów odpowiedzialnych za realizację
Podstawowym elementem rozpoczęcia realizacji poszczególnych projektów,
w tym uzyskania finansowego wsparcia jest zgodność z załoŜeniami RPO Turystyka
i Rekreacja oraz poszczególnych PO.
W przypadku subregionu najwaŜniejszą jednostką w obszarze turystyki jest
Dolnośląska Organizacja Turystyczna (DOT). Rola DOT-u w realizacji Programu
dotyczyć powinna następujących funkcji:
• koordynacji prac nad realizacją Koncepcji;
• nadzoru i korekt zapisów Koncepcji.
Funkcja pierwsza polegać by miała na koordynacji prac zespołów sterujących
w zakresie projektów turystycznych. DOT powinien koordynować prace takich
zespołów. Po dokonaniu oceny poprawności formalnej napływających z regionu
wniosków przez specjalny departament w Urzędzie Marszałkowskim i ocenie
merytorycznej dokonanej przez panel ekspertów, zespół sterujący zarekomenduje
zarządowi województwa projekty do realizacji.
Funkcja druga dotyczyć powinna nadzoru prac nad realizacją Programu. DOT
powinien mieć równieŜ wpływ na procesy korygujące zapisy Koncepcji (najlepsza
znajomość rynku turystycznego w województwie i tym samym w subregionie). Ścisła
współpraca w tym zakresie z Lokalnymi Organizacjami Turystycznymi (LOT-ami)
dawałaby gwarancję najlepszego dopasowania do potrzeb i oczekiwań rynku oraz
branŜy turystycznej w subregionie.
Dolnośląska Organizacja Turystyczna powinna ponadto prowadzić nadzór nad
promocją społeczno-turystyczną subregionu – wypracowanie jednolitych standardów
komunikacji subregionu z rynkiem zewnętrznym oraz wewnętrznym.
NajwaŜniejszym organem z punktu widzenia realizacji załoŜeń Koncepcji
Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr jest podmiot
zrzeszający jednostki tworzących subregion. To w ramach tego podmiotu, który
moŜe mieć charakter nieformalnego zrzeszenia się członków subregionu lub formę
ukonstytuowanego stowarzyszenia lub innej formy zrzeszania się podmiotów,
powinny być podejmowane najwaŜniejsze decyzje oraz prowadzona kontrola
z realizacji załoŜeń SPT Nysa-Kwisa-Bóbr. To na poziomie tego podmiotu powinny
dokonywać się wszystkie ustalenia związane z funkcjonowaniem, rozwojem oraz
sposobem realizacji zapisów Koncepcji.
Rola DOT powinna ograniczać się do koordynacji działań oraz nadzoru nad pracą
zespołu zrzeszającego jednostki tworzące SPT Nysa-Kwisa-Bóbr.
Właściwy proces wdraŜania Koncepcji wymaga połączenia wysiłków wielu
instytucji, organizacji i osób, podobnie jak miało to miejsce w procesie jej budowania.
375
Niniejsza Strategia jest „własnością” społeczności lokalnej – to dla niej przede
wszystkim powstała, ale równieŜ stanowi narzędzie dla władz regionu. Szczególnie
istotna w procesie wdraŜania wydaje się partycypacja takich podmiotów jak:
• Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego;
• Dolnośląski Urząd Wojewódzki;
• Samorządy lokalne zrzeszone z ramach Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr;
• Karkonoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego:
• Lokalne Organizacje Turystyczne:
o Dolnośląska Organizacja Turystyczna;
• Stowarzyszenia i organizacje turystyczne
• Przedsiębiorcy, w tym:
o Gestorzy bazy noclegowej, gastronomicznej oraz rekreacyjnej z terenu
województwa;
o Podmioty świadczące usługi okołoturystyczne (m.in. transport, handel,
czartery)
Dla realizacji Strategii niezwykle istotne jest partnerstwo na poziomie całego
Subregionu, w tym budowa skutecznego partnerstwa na poziomie lokalnym. Udział
lokalnych liderów oraz społeczności lokalnej będzie czynnikiem wspierającym lub
w wielu przypadkach determinującym procesy implementacyjne. Zasadnicza
odpowiedzialność w tej kwestii spoczywa jednak na władzach powiatowych oraz
gminnych, do których naleŜy realizacja polityki rozwojowej, w tym dbanie o rozwój
gospodarki turystycznej.
Wszystkie podmioty zaangaŜowane we wdraŜanie Strategii powinny podjąć
współpracę na poziomie operacyjnym i strategicznym w jednej strukturze. W Strategii
zaproponowano, aby Dolnośląska Organizacja Turystyczna pełniła rolę podmiotu
koordynującego jej realizację, natomiast wszystkie jednostki zrzeszone w ramach
SPT powinno tworzyć zespół sterujący i koordynujący prace nad realizacją załoŜeń
SPT Nysa-Kwisa-Bóbr.
Konieczne jest określenie „linii demarkacyjnej” pomiędzy działaniami
podejmowanymi przez poszczególne podmioty, instytucje, organizacje, a tymi
podejmowanymi na poziomie całego subregionu. W szczególności dotyczy to
rozwoju produktów turystycznych, zasobów ludzkich, wsparcia marketingowego oraz
kształtowania przestrzeni turystycznej dla całego Regionu.
W ramach realizacji poszczególnych działań zaproponowanych w Strategii,
poszczególne podmioty w ramach swoich kompetencji powinny wspólnie uzgadniać
plany inwestycyjne, promocyjne, badawcze itp. Pozwoli to uniknąć powielania tych
samych zadań oraz usprawni proces implementacji zadań zapisanych w Strategii.
Na poziomie Subregionu współpraca wychodzić musi poza „mury” Urzędów, co
w praktyce oznacza zaangaŜowanie władz regionalnych i gminnych, banków,
instytucji okołobiznesowych i wszystkich zainteresowanych rozwojem turystyki
w subregionie. WaŜne jest równieŜ uwzględnienie oczekiwań i głosów podmiotów
istotnych przy wdraŜaniu, włączenie partnerów w formalną strukturę zarządzania
i monitoringu Strategii.
Na
poziomie
zadań
poszczególnych
urzędów
gminnych,
Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego oraz Dolnośląskiego Urzędu
Wojewódzkiego powinna być to współpraca doraźna pomiędzy departamentami
i innymi komórkami odpowiedzialnymi za róŜne aspekty i obszary rozwoju Regionu,
w tym turystyki.
376
Z uwagi na fakt, Ŝe finansowanie realizacji projektów Programu zostało
zaprogramowane w znaczącej części w oparciu o fundusze unijne to w procesie
selekcji będą obowiązywać unijne kryteria. Projekty turystyczne nie zawsze są
zgodne z priorytetami określonymi w RPO. Dlatego teŜ bardzo istotna jest rola
i zaangaŜowanie Urzędu Marszałkowskiego, która obejmie m.in.:
• Stworzenie i prowadzenie bazy danych potencjalnych projektów do
współfinansowania z funduszy strukturalnych.
• Określenie szczegółowych kryteriów selekcji projektów w województwie.
• Organizację (z udziałem przedstawicieli wojewody, jednostek wdraŜających
i partnerów społecznych) komitetu sterującego, rekomendującego wybór
projektów.
• Obsługę i przewodniczenie pracom komitetu sterującego.
• Kwalifikację projektów do finansowania w ramach komponentu
wojewódzkiego.
• Analizę otrzymywanych od jednostek wdraŜających i beneficjantów
końcowych kwartalnych raportów monitorujących postępy we wdraŜaniu
projektów.
Beneficjantami końcowymi mogą być:
• Samorządy powiatowy lub gminy.
• Instytucja rządowa.
• Stowarzyszenia, firmy oraz podmioty prywatne, które są właścicielami gruntów
i obiektów poddanych rewaloryzacji.
• Podległe samorządom placówki publiczne: urzędy administracji, placówki
edukacyjne, kulturalne, naukowo-badawcze, ochrony zdrowia, rynku pracy
i inne instytucje poŜytku publicznego (policja, straŜ poŜarna i inne słuŜby),
a takŜe administracja rządowa.
• Małe i średnie przedsiębiorstwa (pracownicy firm), stowarzyszenia, związki
gmin, regionalne instytucje wspierania przedsiębiorczości i rozwoju
regionalnego.
• Mieszkańcy wsi.
• Szkoły wyŜsze i placówki naukowo-badawcze, regionalne centra innowacji
i transferu technologii.
• Inne.
3.3.1.4.
Identyfikacja obszarów warunkujących
Na podstawie przeprowadzonego audytu subregionu oraz informacji uzyskanych
w trakcie spotkań warsztatowych z róŜnymi grupami tematycznymi stwierdzono,
Ŝe powodzenie procesu wdraŜania Programu uzaleŜnionej jest takŜe od takich
dziedzin gospodarczo – społecznych regionu, które nie mają bezpośredniego
związku
z turystyką
i
są
poza
obszarem
oddziaływania
Programu.
Do najwaŜniejszych naleŜą:
Dostępność komunikacyjna (drogi, lotnisko)
Dolny Śląsk dysponuje dość dobrze rozwiniętą siecią transportową w porównaniu
z innymi regionami kraju. JednakŜe zauwaŜalny jest zły stan techniczny nawierzchni
wielu odcinków dróg. Zły stan techniczny dróg obniŜający bezpieczeństwo
377
podróŜowania zniechęca turystów zagranicznych i krajowych do przyjazdu.
Problemem jest takŜe niedostatek autostrad i dróg szybkiego ruchu oraz połączeń
kolejowych typu InterCity i regionalnych, jak równieŜ połączeń PKS. Poprawa
dostępności komunikacyjnej szczególnie w południowej części województwa
w znaczący sposób przyczyniłaby się do wzrostu ruchu turystycznego generowanego
w regionie.
Do pobudzenia ruchu turystycznego w regionie walnie przyczyniłoby się
uruchomienie nie tylko dodatkowego lotniska, ale takŜe lotnisk współpracujących
z tzw. tanimi liniami lotniczymi. Przykład czeskiej Pragi pokazuje jak duŜym impulsem
dla rozwoju turystyki jest uruchomienie takiego rodzaju lotniska.
Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwa stanowi coraz istotniejszy argument przy wyborze miejsca
spędzenia wolnego czasu przez turystów, szczególnie zaś zagranicznych. W Polsce
największe zagroŜenie związane jest z napadami rabunkowymi, kradzieŜami
kieszonkowymi, kradzieŜami samochodów, Ŝebractwem zwłaszcza w duŜych
miastach i podczas organizacji duŜych imprez masowych. WdroŜenie róŜnego
rodzaju rozwiązań zmniejszających skalę popełnianych przestępstw, takich jak
instalacja systemów monitorujących ulice czy teŜ parkingi wpłynęłoby pozytywnie na
stan poczucia bezpieczeństwa przez turystów.
Prawo i Administracja
Problem niestabilnego prawa i często zmieniającej się jego interpretacji to jedna
z przyczyn hamujących rozwój firm nie tylko w branŜy turystycznej. Istniejące
uregulowania prawne (np. Sanepid, prawo budowlane) są nazbyt restrykcyjne
w porównaniu z przepisami obowiązującymi w Czechach czy teŜ Unii Europejskiej.
Powoduje to, Ŝe nasza oferta usług turystycznych nie jest dostatecznie
konkurencyjna w porównaniu z sąsiednimi państwami.
Kolejnym punktem zapalnym są konflikty z władzami parków narodowych, parków
krajobrazowych czy teŜ rezerwatów przyrody odnośnie wyłączania terenów pod
przyszłe inwestycje spod jurysdykcji w/w władz. Negatywna postawa tychŜe władz
ogranicza moŜliwości rozwoju turystyki zwłaszcza w paśmie Sudetów.
Właściwe zarządzania i organizacja będą niezwykle istotne w procesie wdraŜania
Programu i poszczególnych jego działań i projektów. Szczególną uwagę naleŜy
zwrócić na podnoszenie kwalifikacji personelu.
Ochrona środowiska
Wprawdzie ilość zanieczyszczeń wprowadzonych do środowiska uległ
w ostatnich latach znacznemu ograniczeniu to nadal występują problemy m.in. na
obszarach turystycznych połoŜonych w sąsiedztwie stref zurbanizowanych
i uprzemysłowionych, wysokiego stopnia zanieczyszczenia wód powierzchniowych.
Dlatego teŜ niezwykle istotne jest dla województwa ochrona walorów naturalnych
poprzez podnoszenie poziomu czystości rzek i akwenów wodnych,
zagospodarowania terenów leśnych, ograniczenia emisji hałasu oraz poprawę stanu
czystości powietrza..
W trakcie wdraŜania Programu naleŜy zwrócić szczególna uwagę, aby
realizowane projekty sprzyjające rozwojowi turystyki na obszarze Dolnego Śląska
uwzględniały aspekt ochrony przyrody i poszanowania środowiska.
Wsparcie dla firm z branŜy turystycznej
378
Jednym z elementów ograniczających rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
jest niedostatek funduszy na rozwój i inwestycje. Władze powiatu czy gminy
dysponują narzędziami i instrumentami, które mogą stymulować rozwój firm nie tylko
z branŜy turystycznej, wspierać nowopowstające podmioty za pomocą ulg
w podatkach, ułatwionemu dostępowi do funduszy poręczeniowo – poŜyczkowych.
Całość prac związanych z realizacją Strategii powinien koordynować Zespół
WdraŜania Strategii działający w ramach Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej.
Z zespołem powinni współpracować MenedŜerowie Obszarów Produktowych
i MenedŜerowie Programów, którzy będą odpowiedzialni za wdraŜanie
poszczególnych działań w ramach zaproponowanych produktów.
Kluczową postacią w procesie jej realizacji będzie Koordynator WdraŜania
Koncepcji. Kierując bieŜącą działalnością instytucji, ma największy wpływ zarówno
na sam proces opracowywania Strategii, jej wdraŜania, jak równieŜ oceny jej
realizacji.
Główne zadania Koordynatora polegałyby na:
• Przygotowywaniu projektów Programów WdraŜania poszczególnych obszarów
Strategii i planowanych budŜetów,
• Koordynacji i kontroli prawidłowości realizacji Programów WdraŜania
i wchodzących w ich zakres projektów,
• Zarządzaniu pracą MenedŜerów Obszarów Produktowych i MenedŜerów
Programów,
• BieŜącej analizie stanu realizacji Strategii,
• Analizie uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych wpływających lub
mogących wpłynąć na realizację Strategii,
• Aktywnym poszukiwaniu źródeł finansowania.
W celu wzmocnienia realizacji Strategii w zakresie produktów turystycznych,
proponuje się powołanie funkcji MenadŜera Obszaru Produktowego. Liczba
powołanych i wyszkolonych osób w funkcji MenadŜera Obszaru Produktowego,
zaleŜałaby nie tylko od samej liczby strategicznych obszarów produktowych ujętych
w Strategii, ale takŜe od moŜliwości finansowych Regionu oraz potrzeb w zakresie
wsparcia realizacji poszczególnych Programów Operacyjnych Strategii. Osoby te
będą zarządzać i nadzorować rozwojem poszczególnych obszarów oraz w ich
ramach rozwojem poszczególnych produktów, a takŜe koordynować proces ich
wdraŜania.
NaleŜy załoŜyć moŜliwość powoływania menadŜerów, którzy odpowiadaliby
i wspierali rozwój więcej niŜ jednego obszaru produktowego. Rolą MenedŜerów
będzie koordynacja prac w ramach wyodrębnionych obszarów produktowych,
rozwijanie ich zgodnie z przyjętą Strategią, łączenie działań i interesów społecznych
i komercyjnych.
Docelowo powinno powołać się 6 menedŜerów, dla strategicznych typów turystyki
oraz menedŜerów programów wyodrębnionych i postulowanych do wdroŜenia
w Strategii na lata 2008-2013 oraz 2014-2020. Są to w szczególności:
• Turystyka wypoczynkowa i rekreacyjna;
• Turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna;
• Turystyka aktywna i specjalistyczna;
• Turystyka wodna;
379
•
•
Turystyka miejska i kulturowa;
Turystyka tranzytowa, biznesowa oraz handlowa;
KaŜdy menedŜer docelowo powinien nadzorować pracę grupy roboczej,
koordynującej rozwój poszczególnych produktów wyodrębnionych w ramach danego
obszaru produktowego. Koordynatorzy Produktów byliby odpowiedzialni za:
przygotowanie i wdraŜanie poszczególnych produktów w ramach danej formy
turystyki, współpracę z partnerami lokalnymi oraz instytucjami zewnętrznymi,
integrowanie środowisk lokalnych wokół produktu. Osoba ta integrowałaby takŜe
partnerów danego produktu w kierunku pozyskania zewnętrznych źródeł
finansowania (fundusze strukturalne) – tworzenie grup partnerstwa.
Zadania przewidziane do realizacji w Strategii są zgodne z zakresem działań
samorządów terytorialnych, określonym w Ustawie o samorządzie gminnym.
Ze względu na zasięg oddziaływania produktów turystycznych moŜna je podzielić na
trzy grupy:
• gminne, mieszczące się w kompetencji gminy (m.in. inwestycje
infrastrukturalne,
promocja,
zapewnienie
warunków
do
rozwoju
przedsiębiorstw turystycznych i okołoturystycznych, wspieranie i stymulowanie
procesów społecznych);
• ponadgminne, wychodzące poza ustawowe kompetencje gminy, moŜliwe do
realizacji przy współudziale władz samorządowych innych gmin, władz
powiatowych oraz władz regionalnych;
• komercyjne, moŜliwe do realizacji przy współudziale lub realizowane przez
partnerów komercyjnych i społecznych.
Taki rozkład zadań sprzyja określeniu partnerów, którzy będą realizować zapisy
Strategii:
• W pierwszej grupie zadań autorzy sugerują, aby odpowiedzialność
spoczywała głównie na władzach gmin na zasadach współpracy doraźnej
pomiędzy określonymi wydziałami i słuŜbami. Zadania gminne powinny być
wdraŜane przy wykorzystaniu środków budŜetowych i pozyskanych środków
pozabudŜetowych (głównie RPO Turystyka i Rekreacja).
• Druga grupa wymaga pomocy i środków gmin oraz zaangaŜowania władz
regionalnych i legalizowania partnerstwa w ramach moŜliwych uregulowań
prawnych. Mowa tu o realizowaniu projektów poprzez juŜ istniejące
organizacje i stowarzyszenia ponadgminne lub powoływaniu związków
gminnych i ponadgminnych, co ułatwiałoby zarządzanie finansami
określonych projektów.
• Trzecia grupa zadań wymaga wkładu środków pochodzących od
przedsiębiorstw lub organizacji społecznych oraz zaangaŜowania tych
partnerów. Mowa tu o części komercyjnej produktów: bazie noclegowej
i gastronomicznej,
infrastrukturze
rekreacyjnej
oraz
usługach
okołoturystycznych.
Zasadniczym krokiem we wdraŜaniu Strategii jest przeprowadzenie analizy
moŜliwości finansowych samorządów lokalnych w stosunku do zakładanych do
realizacji programów i zadań, w tym z uwzględnieniem horyzontu czasowego oraz
moŜliwości współfinansowania ze środków zewnętrznych. Władze regionalne
i lokalne jednostek wchodzących w skład subregionu muszą podejść do wdraŜania
380
Strategii całościowo. Koniecznym jest, więc uwzględnienie celów i działań
wynikających ze Strategii w wieloletnich planach rozwojowych, w tym w jej
preferencjach inwestycyjnych (WSI – Wieloletnie Plany Inwestycyjne). W przeciwnym
razie Strategia pozostanie jedynie w sferze załoŜeń i planów.
Podstawową zasadą jest równoległe wdraŜanie zadań z poszczególnych
obszarów. Takie wdroŜenie powinno być połączone z aktywnym poszukiwaniem
i zdobywaniem środków z pozabudŜetowych źródeł sprzyjających mobilizacji
partnerów wokół kreowania produktów turystycznych i realizacji w ich ramach działań
rozwojowych.
Wszystkie zadania realizacyjne zaplanowane do roku 2013 mają na celu
podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności subregionu zarówno w oczach
mieszkańców regionu, jak i turystów, oraz potencjalnych inwestorów. Zaniechanie lub
niepodjęcie próby wdroŜenia Strategii pozostawi subregion w tyle za innymi,
systematycznie wdraŜającymi swoje strategie.
3.3.1.5.
Przedstawienie zakładanych efektów
Jednym z głównych efektów wdroŜenia Programu Rozwoju Turystyki dla
Województwa Dolnośląskiego jest wzrost konkurencyjności oferty turystycznej, której
bezpośrednim przełoŜeniem będzie zwiększenie napływu turystów do regionu.
Pozostałe efekty procesu wdraŜania Programu będą się uwidaczniać w róŜnych
okresach czasowych.
Tabela 60 Efekty procesu wdraŜania Programu Rozwoju Turystyki dla
Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr
Krótki okres
Średni okres
•
WdraŜanie projektów
zaproponowanych w
programie
•
Napływ inwestorów do
regionu
•
Wytyczenie i oznakowanie
nowych szlaków pieszych,
rowerowych
•
Napływ turystów do
regionu w efekcie
prowadzonej kampanii
promocyjnej regionu i
produktów markowych i
•
Budowa małej
infrastruktury – stanice
wodne,
Długi okres
•
Wzrost atrakcyjności oferty
turystycznej regionu
•
Wzrost aktywności firm z
branŜy turystycznej
Dla Subregionu najwaŜniejsze będą efekty mierzalne, które przyczynią się m.in.
do:
•
•
wzrostu PKB i udziału w nim wartości dodanej pochodzącej z turystyki
i sektorów gospodarki jej towarzyszących,
stworzenia nowych miejsc pracy.
381
3.3.2. Monitorowanie i ocena SPT
3.3.2.1.
Wskazanie działań, alokacja zasobów, organizacja budŜetu
oraz źródeł finansowania
Proces wdraŜania Strategii będzie odbywać się w dwóch zasadniczych
obszarach:
• Obszar działań „twardych” związanych z gospodarką i infrastrukturą (rozwój
i budowa
infrastruktury
turystycznej,
wspieranie
nowopowstających
przedsiębiorstw związanych z turystyką),
• Obszar działań „miękkich” (szkolenia kadr pracujących w turystyce –
profesjonalne i językowe, budowa systemu informacji turystycznej edukacja
młodzieŜy, kształtowanie odpowiednich postaw społecznych, itd.).
Powiązanie projektu z obszarem działania oraz alokacja zasobów na projekty
przyczyni się do ułatwienia procesu selekcji i wyboru projektów oraz rozwiąŜe
problem realizacji konkurencyjnych celów.
Środki na rozwój markowych produktów, w tym turystycznych mogą pochodzić ze
źródeł:
• własnych organizacji,
• środków budŜetowych (centralnych), samorządu wojewódzkiego i jednostek
terytorialnych (środki własne, dotacje i subwencje),
• funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,
• partnerstwa publiczno-prawnego,
• prywatnych,
• komercyjnych (banki).
Całość działań związanych z wdraŜaniem Strategii Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr spoczywać będzie na Zespole Sterującym
i Koordynującym powołanym przez jednostki samorządu terytorialnego zrzeszone
w ramach subregionu.
3.3.2.2.
Monitorowanie i ewaluacja postępów w realizacji Koncepcji
Proces monitorowania ma zapewnić efektywność realizowanych działań i pomocy
z funduszy strukturalnych.
Struktura i zadania systemu monitoringu będą wzmacniać i uzupełniać system
wdraŜania. Zaplanowaniu powinien podlegać, juŜ w momencie przyjęcia, proces
monitoringu Strategii. Polega on na obserwowaniu, przy pomocy starannie
dobranych wskaźników, procesu realizacji Strategii. Prawidłowo prowadzony
monitoring pozwoli stwierdzić, czy Strategia jest właściwie realizowana oraz czy
załoŜenia, na których ją oparto, nie uległy zmianie. Pozwala poza tym sprawnie
i elastycznie reagować na wszelkie zmiany mogące wpłynąć na procesy
wykonawcze.
Koniecznym jest oparcie procesów monitoringowych na jasnych kryteriach, które
pozwalają na obiektywną ocenę przebiegu procesu realizacji Koncepcji
i zastosowanych instrumentów rozwoju, dostarczanie podstaw do podejmowania
decyzji zarówno w kwestiach bieŜących, jak i strategicznych. W sposób ciągły
prowadzone winno być rejestrowanie, analiza i aktualizacja kluczowych
382
uwarunkowań rozwoju, co zapewnieni moŜliwość elastycznego reagowania na
zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne. Mogą one, bowiem spowodować
konieczność modyfikacji celów przyjętych w Strategii oraz wymuszać zmianę
sposobów ich realizacji.
Istotnym warunkiem organizacyjnym realizacji Strategii jest wprowadzenie po jej
przyjęciu mechanizmu monitoringu, który określał będzie odpowiedzialność podmiotu
zarządzającego. Po przyjęciu Strategii od samego początku jej wdraŜania konieczne
jest powołanie Zespołu Monitorującego Realizację Strategii41 oraz zaangaŜowanie
wszystkich interesariuszy w jej realizację. Pozwoli to na formalną akceptację
włączenia przedstawicieli poszczególnych środowisk do oceny stanu realizacji
Strategii. WdroŜenie Strategii uwarunkowane jest dobrą współpracą podmiotów
formalnie odpowiedzialnego za realizację Koncepcji z przedsiębiorcami i instytucjami
odpowiedzialnymi za rozwój turystyki, społecznościami lokalnymi, oraz podmiotami
komercyjnymi, których zakres działalności pokrywa obszar zainteresowania
Koncepcji.
Proces monitorowania ma zapewnić efektywność realizowanych działań i pomocy
z funduszy strukturalnych.
Planuje się, Ŝe na szczeblu centralnym zostanie powołany Zespół Monitorujący,
odpowiedzialny za zapewnienie naleŜytej jakości i skuteczności działań
wdroŜeniowych. Komórki monitorujące znajdą się nie tylko w instytucjach
zarządzających, ale i w urzędach powiatowych i gminnych.
Jednym z zagroŜeń procesu wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego
moŜe być brak weryfikacji opracowanych prognoz i analiz. W tym celu naleŜy na
bieŜąco obserwować i analizować:
• Realizację Strategii i dokonywać korekty celów i działań.
• Zmiany w otoczeniu i w przypadku stwierdzenia konieczności korygować wizję
rozwoju.
• Wskaźniki informujące o efektach wdroŜonych działań. PosłuŜyć do tego
mogą następujące kategorie mierników:
1. Gospodarcze:
o PKB w województwie i udział turystyki w PKB województwa,
o spadek stopy bezrobocia w województwie,
o dynamika wzrostu miejsc pracy w turystyce i związanych z nią
dziedzinach,
o dynamika powstawania małych i średnich przedsiębiorstw z branŜy
turystycznej i okołoturystycznej,
o dynamika stopy inwestycji.
2. Marketingowe:
o percepcję regionu wśród turystów
o motywację przyjazdów turystów,
o oczekiwania turystów,
3. Statystyczne:
o ruchu turystycznym w podziale na segmenty,
41
Zespół monitorujący moŜe być toŜsamy z Zespołem Sterującym wprowadzanie Strategii. Naszym
zdaniem lepszym rozwiązaniem jest powołanie Zespołu Sterującego składającego się z
przedstawicieli poszczególnych podmiotów zrzeszonych w ramach subregionu związanych z turystyką
w ramach poszczególnych podmiotów, natomiast do Zespołu Monitorującego powinni zostać powołani
decydenci w osobach, Burmistrzów, Wójtów, którzy będą monitorować realizację zapisów niniejszej
Koncepcji
383
o zmianach struktury i stopnia wykorzystania bazy noclegowej,
o zmianach struktury wydatków podnoszonych przez turystów,
równieŜ w podziale na segmenty.
3.3.2.3.
Komitet Monitorujący Realizację Koncepcji
Organem wykonawczym i dokonującym monitoringu będzie Zespół Monitorujący
Realizację Strategii. Komitet ten będzie pełnił rolę Rady Konsultacyjnej oraz kierować
się będzie ogólnymi zasadami kompleksowego planowania, w tym:
• Krytycznym przeglądem załoŜonych celów pod kątem moŜliwości ich
osiągnięcia;
• Identyfikacją moŜliwych korzyści, jakie moŜna uzyskać po określeniu
dokładnego celu;
• Oceną, czy planowane zaangaŜowanie dostępnych środków gwarantuje
osiągnięcie celów.
Komitet Monitorujący Realizację Strategii zostanie powołany spośród:
• Przedstawicieli władz województwa, ewentualnie przedstawicieli DOTu,
• Przedstawicieli władz samorządowych,
• Przedstawicieli organizacji i instytucji branŜowych o znacznej
oddziaływania na gospodarkę turystyczną,
• Przedstawicieli przedsiębiorców turystycznych,
Zespół powinien liczyć max. 10-12 osób.
sile
Celem dokonania oceny realizacji przyjętej Strategii naleŜy stale monitorować nie
tylko stopień zaawansowania we wdraŜaniu Strategii, ale takŜe najbliŜsze otoczenie
oraz zamiany makroekonomiczne. Chcąc wprowadzić efektywny mechanizm
kontrolny, przyjęto następującą procedurę monitorowania i oceny realizacji celów
określonych w Strategii:
1. Komitet Monitorujący Realizację Strategię będzie okresowo i cyklicznie
oceniać realizację przyjętej Strategii, na podstawie analiz dostarczonych przez
Zespół Analiz.
2. Ocena realizacji Strategii zawierać będzie opis realizacji poszczególnych
Produktów Turystycznych, celów operacyjnych i działań z wyznaczonymi
zakresami odpowiedzialności i harmonogramem realizacji poszczególnych
działań.
oceni
realizację
poszczególnych
obszarów
3. Komitet
Monitorujący
strategicznych w zakresie terminowości wdraŜania poszczególnych działań
oraz zgodności tych działań z przyjętymi dla Strategii celami i priorytetami
rozwoju.
4. W wyniku przeprowadzonego postępowania monitorującego, Komitet
Monitorujący podejmuje decyzje dotyczące kierunków dalszej realizacji
Strategii.
5. W przypadku odchyleń od przyjętych celów i kierunków rozwoju, Komitet
Monitorujący określi propozycję działań korygujących lub aktualizacji zapisów
Strategii, zgodnie z wynikami dot. analiz otoczenia oraz uwarunkowaniami
dotyczącymi rozwoju turystyki oraz moŜliwości wdraŜania Strategii.
6. Ponadto oddzielna ocena powinna dotyczyć jakości i efektywności pracy
głównego koordynatora strategii, Zespołu WdroŜenia Strategii czy oceny
poszczególnych menadŜerów.
384
W tym kontekście do jego zadań będzie naleŜało:
• Monitorowanie Strategii, szczególnie prowadzenie stałej obserwacji
kształtowania się zaprojektowanych wskaźników w określonych przedziałach
czasowych, wynikających z ich specyfiki.
• Kontrola prawidłowości realizacji Programów WdraŜania i wchodzących w ich
zakres projektów.
• Wypracowanie kryteriów oceny stanu realizacji Strategii.
• Co najmniej raz w roku przedstawianie członkom ZROT oraz interesariuszom
Strategii, raportu z realizacji Strategii i Programów WdraŜania. Raport ten
musi zawierać prezentację podstawowych wskaźników charakteryzujących
postęp w realizacji załoŜonych celów strategicznych.
3.3.2.4.
Zespół Analiz
System monitoringu zakłada równieŜ powołanie Zespołu Analiz. Zespół będzie
dostarczać syntetycznych informacji o procesach i uwarunkowaniach realizacyjnych
Strategii. Będzie on gromadzić i opracowywać raporty z przebiegu realizacji Strategii
oraz koordynować prace nad korektami działań. Zespół Analiz będzie podlegał
Komitetowi Monitorującemu i realizował zadania kontrolne i badawcze określone
przez Komitet. Szczegółowe zasady działania Zespołu zostaną określone przez
Komitet Monitorujący Realizację Koncepcji. Dla skutecznego prowadzenia
monitoringu potrzebne jest gromadzenie i analizowanie odpowiednich informacji,
związanych z przyjętymi załoŜeniami, parametrami oraz uwarunkowaniami rozwoju.
W tym celu konieczne jest stworzenie sprawnie działającej bazy informacji, która
zapewni przepływ informacji do wszystkich odpowiedzialnych i zainteresowanych
wdraŜaniem Strategii. Omawiana baza danych powinna być zaopatrzona
w skuteczny system zbierania i aktualizacji zgromadzonych danych. PoŜądane więc
jest stworzenie jednolitego, standardowego systemu ich pozyskiwania
i przetwarzania, który umoŜliwiałby stworzenie obiektywnego źródła informacji na
temat przebiegu procesu wdraŜania Strategii. Działaniami tymi powinien zająć się
wyspecjalizowany zespół, podlegający bezpośrednio organowi monitorującemu,
w celu zachowania niezaleŜności np. Zespół Monitoringu Turystycznego. Zespół ten
prowadziłby równieŜ analizy na potrzeby bieŜących prac związanych z wdraŜaniem
Strategii. W początkowym etapie moŜna wykorzystać zewnętrznych ekspertów
przygotowujących raporty lub wydzielić zakres prac dla wyspecjalizowanego
analityka, a dopiero w późniejszym etapie powołać Zespół. WdraŜanie Strategii
wymagać będzie, niezaleŜnie od przyjętej struktury organizacyjnej, pozyskiwania
informacji i prowadzenia badań.
3.3.2.5.
Rozwiązanie
Koncepcji
problemów
związanych
z
wdraŜaniem
Procesowi wdraŜania Koncepcji mogą towarzyszyć róŜnego rodzaju problemy
wynikające z dynamiki zachodzących procesów. Do podstawowych naleŜy zaliczyć:
• Opóźnienia w harmonogramie realizacji projektów.
• Problemy z komunikacją i przepływem informacji.
• Zdarzenia losowe.
385
Dlatego teŜ w procesie planowania konkretnych projektów naleŜy wziąć pod
uwagę moŜliwość wystąpienia tych problemów i uwzględnić:
• Rezerwy czasowe w harmonogramie działań.
• Rezerwy finansowe w systemie finansowania tychŜe projektów.
3.3.2.6.
Podsumowanie
Warunki skutecznego i efektywnego wdroŜenia Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr to odpowiednia koordynacja działań, konsekwencja
realizacji oraz stałe dostosowywanie Strategii do zmian zachodzących w otoczeniu i
samym regionie. W procesie wdraŜania Strategii wystąpią liczne utrudnieniami i
ograniczenia, wynikające np. z nieznajomości zasad i warunków wykorzystywania
funduszy strukturalnych.
NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe rozwój turystyki w subregionie musi nie tylko
odbywać się w zgodzie z Koncepcją Subregionalnego Produktu Turystycznego NysaKwisa-Bóbr, ale i z Programem Rozwoju Turystyki Województwa Dolnośląskiego. W
dokumencie tym zaakcentowano, Ŝe rozwój turystyki musi odbywać się przy
zachowaniu zasad zrównowaŜonego rozwoju, z poszanowaniem praw ochrony
przyrody i środowiska.
386
3.4.
Etapy realizacji SPT
Koncepcja Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr zawiera
priorytety, propozycje działań mających na celu podniesienie atrakcyjności oferty
turystycznej, a w konsekwencji zwiększenie ilości turystów odwiedzających region
oraz wskazanie potencjalnych źródeł finansowania.
Przedstawione propozycje działań mają róŜne ramy czasowe. Część z nich
przeznaczona jest do realizacji w latach 2009 – 2013, tj. w trakcie obowiązywania
Narodowego Planu Rozwoju przewidzianego na lata 2007 – 2013 i z wykorzystaniem
określonych w nich funduszy strukturalnych. Pozostałe zaś działania będą
sukcesywnie wdraŜane po 2013 r.
Opracowanie działań operacyjnych, wskazanie instytucji ich wdraŜających oraz
bieŜąca ocena zgodności projektów z celami strategicznymi województwa naleŜy do
Zamawiających i/lub instytucji wskazanych w programach operacyjnych.
Pierwszym etapem wdraŜania Strategii jest kampania informacyjno – promocyjna
dotycząca zarówno samej Strategii jak teŜ potencjalnych źródeł jej finansowania.
Jednym z głównych załoŜeń kampanii jest dotarcie do jak najszerszego kręgu
potencjalnych beneficjentów z informacją o moŜliwości skorzystania z róŜnych źródeł
finansowania, szczególnie zaś funduszy strukturalnych.
W kolejnym etapie, w oparciu o kryteria wskazane w niniejszym dokumencie oraz
kryteria związane ze źródłami finansowania poszczególnych projektów, nastąpi
inicjacja działań w tym inwestycyjnych.
Końcowym etapem powinno być opracowanie wniosków dotyczących stopnia
wdroŜenia Strategii jako analiza ex post, a następnie opracowanie aktualizacji
Programu na lata 2014-2020 ze wskazaniem właściwych wówczas instytucji
wdraŜających i zarządzających i źródeł finansowania, w tym nowych unijnych
programów i funduszy.
Tabela 61 Harmonogram wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego
Nysa-Kwisa-Bóbr
2008
2009-2013
2014
2014-2020
2020
Opracowanie i przyjęcie
Działania:
Kampania informacyjno – promocyjna
Szkolenia
Projekty pilotaŜowe
Realizacja projektów z funduszy
strukturalnych zaplanowanych na lata
2009 – 2013
Analiza ex post Programu na lata 2009
– 2013 i korekta działań Programu na
lata 2014 – 2020
Realizacja projektów z funduszy
strukturalnych zaplanowanych na lata
2013 – 2020
Analiza ex post Programu na lata 2013
– 2020
BieŜący monitoring procesu wdraŜania
Programu
387
Zakończenie
W ramach podsumowania naleŜy zaznaczyć, Ŝe kluczem do powodzenia
realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa
– Bóbr jest współpraca wszystkich Jednostek Samorządu Terytorialnego na rzecz
wspólnego dobra, jakim jest rozwój turystyki. W najbliŜszych latach akcent
prowadzonych działań promocyjnych powinien być połoŜony na sieciowość
produktów turystycznych Subregionu. Sieciowy produkt turystyczny opiera się na
porozumieniu partnerów, które ma na celu uzyskanie dodatkowych efektów w
następującej skali: promocji, rozwoju infrastruktury, zasobów ludzkich, systemu
dystrybucji.
Proces wdraŜania Koncepcji jest skomplikowany i wymaga wieloletniej
konsekwencji, utrudniają go zmieniające się warunki społeczno – gospodarcze
i zmiany we władzach lokalnych.
NaleŜy Ŝywić nadzieję, Ŝe rozwój turystyki i kreowanie markowych sieciowych
produktów turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr będzie zajmował istotną
pozycję na liście zadań we wszystkich samorządach. Takie podejście stanowi
szansę na wieloletni i dynamicznych rozwój skutkujący poprawą wszystkich funkcji
turystycznych Subregionu i wykreowaniem pozytywnego wizerunku w oczach
turystów i mieszkańców.
Bogactwo walorów turystycznych Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr predysponuje
go do podniesienia pozycji konkurencyjnej w tym obszarze i bycia rozpoznawalnym
na arenie krajowej i międzynarodowej.
W opinii zespołu opracowującego niniejszą koncepcję, moŜe stać się ona
drogowskazem pokazującym zasadnicze kierunki rozwoju turystyki w oparciu
o współpracę i wspomagane poprzez sieciowe produkty turystyczne.
NaleŜy wykorzystać szansę na stworzenie Subregionu turystycznego i poprzez
konsekwentne działania zbudować jego silną markę.
388
Spis tabel
Tabela 1. Baza noclegowa gminy Gryfów Śląski _____________________________________________ 15
Tabela 2. Baza gastronomiczna gminy Gryfów Śląski ________________________________________ 15
Tabela 3. Pomniki przyrody w gminie Leśna ________________________________________________ 25
Tabela 4. Baza noclegowa w gminie Leśna w 2008 roku ______________________________________ 27
Tabela 5. Baza noclegowa w gminie Lubomierz _____________________________________________ 38
Tabela 6. Baza gastronomiczna gminy Lubomierz ___________________________________________ 39
Tabela 7. Baza noclegowa gminy Lwówek Śląski ____________________________________________ 48
Tabela 8. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Sulików obowiązujący 2007
roku. __________________________________________________________________________________ 56
Tabela 9. Plan imprez gminy Wleń na rok 2008______________________________________________ 65
Tabela 10. Baza noclegowa w gminie Wleń _________________________________________________ 71
Tabela 11. Kalendarz imprez kulturalno-rekreacyjno-sportowych gminy Bogatynia na rok 2008 ____ 88
Tabela 12. Ramowy Program Imprez Ośrodka Kultury w Zawidowie na rok 2008 ________________ 112
Tabela 13. Fauna na terenie miasta Zgorzelec _____________________________________________ 132
Tabela 14. Baza noclegowa w powiecie lubańskim__________________________________________ 150
Tabela 15. Baza gastronomiczna w powiecie lubańskim _____________________________________ 154
Tabela 16. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ________________ 183
Tabela 17. Analiza SWOT Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr _________________________________ 208
Tabela 18. Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych Subregionalnego Produktu
Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ______________________________________________________ 226
Tabela 19. Subregionalne Sieciowe Produkty Turystyczne Subregionu Nysa – Kwisa - Bóbr ______ 228
Tabela 20. Wybrane elementy i narzędzia promocji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr __________________________________________________________________________ 241
Tabela 21. Cel strategiczny 1 – rozwój markowych produktów turystycznych - działania i zadania._ 248
Tabela 22. Cel strategiczny 2 – tworzenie markowej infrastruktury turystycznej - działania i zadania.
______________________________________________________________________________________ 250
Tabela 23. Cel strategiczny 3 – budowa systemów wsparcia dla rozwoju markowych produktów
turystycznych i sektora turystycznego w Subregionie - działania i zadania. _____________________ 251
Tabela 24. Cel strategiczny 4 – zintegrowany system promocji regionu oparty o System Identyfikacji
Wizualnej Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr - działania i zadania. ________________________________ 252
Tabela 25. Cel strategiczny 5 – wzmocnienie wizerunku Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr jako obszaru
atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych - działania i zadania. _____________________ 253
Tabela 26. Cel strategiczny 6 – uczynienie z sektora turystycznego Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr
sfery stymulującej rozwój społeczno-gospodarczy i wpływającej na polepszenie sytuacji na rynku
pracy - działania i zadania. ______________________________________________________________ 253
Tabela 27. Zadania inwestycyjne w Subregionie na tle Subregionalnych Sieciowych Produktów
Turystycznych Nysa-Kwisa-Bóbr. _________________________________________________________ 255
Tabela 28. Inwestycje na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. ___ 275
Tabela 29. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Gryfów Śląski wspierające
rozwój turystyki w regionie. ______________________________________________________________ 278
Tabela 30. Inwestycje na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 283
Tabela 31. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Leśna wspierające rozwój
turystyki w regionie. ____________________________________________________________________ 285
Tabela 32. Inwestycje na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój turystyki w regionie. ______ 289
Tabela 33. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubomierz wspierające rozwój
Tabela 34. Inwestycje na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające rozwój turystyki w regionie. __ 292
Tabela 35. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Lwówek Śląski wspierające
rozwój turystyki w regionie. ______________________________________________________________ 294
Tabela 36. Inwestycje na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój turystyki w regionie. ________ 298
Tabela 37. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Sulików wspierające rozwój
Tabela 38. Inwestycje na terenie Gmina Wleń wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 303
Tabela 39. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Wleń wspierające rozwój
Tabela 40. Inwestycje na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie. ______ 307
389
Tabela 41. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zgorzelec wspierające rozwój
turystyki w regionie._____________________________________________________________________ 308
Tabela 42. Inwestycje na terenie Miasta i Gminy Bogatynia wspierające rozwój turystyki w regionie.310
Tabela 43. Inwestycje na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój turystyki w regionie. __________ 316
Tabela 44. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Lubań wspierające rozwój
Tabela 45. Inwestycje na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój turystyki w regionie.________ 326
Tabela 46. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Gminy Zawidów wspierające rozwój
Tabela 47. Inwestycje na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój turystyki w regionie._______ 332
Tabela 48. Trasy turystyczne - istniejące i planowane na terenie Miasta Zgorzelec wspierające rozwój
Tabela 49 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju lokalnej turystyki ________________________ 353
Tabela 50 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki na obszarach wiejskich ___________ 353
Tabela 51 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej ______________________ 354
Tabela 52 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i konnej _______ 354
Tabela 53 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki aktywnej _______________________ 355
Tabela 54 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki uzdrowiskowej __________________ 355
Tabela 55 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju turystyki kulturowej ______________________ 355
Tabela 56 Inwestycje turystyczne w zakresie rozwoju marketingu turystyki Subregionu Nysa-KwisaBóbr __________________________________________________________________________________ 356
Tabela 57 Inwestycje turystyczne w zakresie jakości, szkoleń i doradztwa. _____________________ 356
Tabela 58. Programy krajowe i regionalne. _________________________________________________ 357
Tabela 59. Priorytety RPO WD. __________________________________________________________ 359
Tabela 60 Efekty procesu wdraŜania Programu Rozwoju Turystyki dla Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr
______________________________________________________________________________________ 381
Tabela 61 Harmonogram wdraŜania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa-Kwisa-Bóbr _ 387
390
Spis rysunków
Rysunek 1. PołoŜenie subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr na tle województwa dolnośląskiego. __________ 8
Rysunek 2. PołoŜenie gminy Lwówek Śląski ________________________________________________ 43
Rysunek 3. PołoŜenie gminy Bogatynia ____________________________________________________ 84
Rysunek 4. PołoŜenie powiatu lubańskiego ________________________________________________ 142
Rysunek 5. PołoŜenie powiatu lwóweckiego _______________________________________________ 162
Rysunek 6. Źródła informacji wykorzystywane podczas podejmowania decyzji o przyjeździe do
Subregionu*. __________________________________________________________________________ 173
Rysunek 7. Środek transportu wykorzystywane przez turystów odwiedzających Subregion._______ 174
Rysunek 8. Sposób podróŜowania turystów odwiedzających Subregion. _______________________ 175
Rysunek 9. Sposób zorganizowania wyjazdu przez turystów odwiedzających Subregion._________ 175
Rysunek 10. Główny cel pobytu turystów odwiedzających Subregion*._________________________ 176
Rysunek 11. Ilość dni pobytu turystów odwiedzających Subregion. ____________________________ 177
Rysunek 12. Długość pobytu turystów odwiedzających Subregion. ____________________________ 177
Rysunek 13. Rodzaj obiektu noclegowego, z jakiego korzystają turyści przebywający w Subregionie.
______________________________________________________________________________________ 178
Rysunek 14. Deklarowana kwota wydatków turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr. __________ 178
Rysunek 15. Wizyty turystów w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr. _______________________________ 179
Rysunek 16. Forma turystyki aktywnej najlepiej rozwinięta w Subregionie w ocenie turystów
odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________________________________ 179
Rysunek 17. Elementy infrastruktury wymagające najpilniejszych inwestycji w Subregionie w ocenie
turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________________________ 180
Rysunek 18. Pierwsze skojarzenia z Subregionem turystów odwiedzających Subregion Nysa-KwisaBóbr. _________________________________________________________________________________ 181
Rysunek 19. Najciekawsze przejawy kultury w Subregionie w ocenie turystów odwiedzających
Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ____________________________________________________________ 181
Rysunek 20. Ocena przez turystów poszczególnych elementów oferty turystycznej Nysa – Kwisa –
Bóbr. _________________________________________________________________________________ 182
Rysunek 21. Płeć turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ______________________ 183
Rysunek 22. Pochodzenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr _______________ 184
Rysunek 23. Wykształcenie turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. _____________ 184
Rysunek 24. Ilość osób zamieszkujących wspólne gospodarstwo domowe turystów odwiedzających
Rysunek 25. Główne źródło dochodów turystów odwiedzających Subregion Nysa-Kwisa-Bóbr. ___ 185
Rysunek 26. Poziom dochodów netto na osobę w gospodarstwie domowym turystów odwiedzających
Rysunek 27. Proces powstawania projektu Corporate Identity ________________________________ 188
Rysunek 28. Logotyp Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr. ________________________________________ 191
Rysunek 29. Frekwencja wyborcza w JST Subregionu Nysa – Kwisa – Bóbr w wyborach
samorządowych 2006 (I tura 12 listopada) _________________________________________________ 201
Rysunek 30. Wskaźnik funkcji turystycznych Baretje'a_______________________________________ 203
Rysunek 31. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera _________________ 204
Rysunek 32. Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Charvata ___________________ 204
Rysunek 33. Wskaźnik gęstości ruchu ____________________________________________________ 205
Rysunek 34. Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej________________________________ 205
Rysunek 35. Wskaźnik gęstości bazy noclegowej ___________________________________________ 206
Rysunek 36. Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej ___________________________________________ 206
Rysunek 37. Idea kreowania Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa – Kwisa – Bóbr ____ 245
Rysunek 38. Formuła realizacji załoŜeń Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego Nysa –
Kwisa – Bóbr __________________________________________________________________________ 247
Rysunek 39. Cele PO WT CZ-PL 2007-2013. ______________________________________________ 366
Rysunek 40. Priorytety PO WT CZ-PL 2007-2013 __________________________________________ 367
Rysunek 41. Priorytety PO WT PL-S 2007-2013 ____________________________________________ 369
391
Załączniki
1. Kwestionariusz ankietowy adresowany do jednostek samorządu terytorialnego
Szanowni Państwo,
w związku z przygotowywaną diagnoza stanu rozwoju turystyki na terenach gmin i powiatów Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr, którą będzie częścią składową
koncepcji subregionalnego produktu turystycznego zwracam się do Państwa z prośba o wypełnienie poniŜszej ankiety. Jej wypełnienie jest elementem
łączącym dane statystyczne z Państwa wiedzą i wizją rozwoju turystyki co pozwoli uniknąć nieporozumień w zakresie tworzonej koncepcji. Ankieta ta uzupełni
takŜe naszą diagnozę o dane, które nie są dostępne publicznie.
Obiekty zabytkowe o
charakterze
turystycznym
Czy obiekt wymaga
remontu?
zapotrzebowanie (obecna i docelowa
liczba miejsc parkingowych dla
autokarów i sam. oso.)
Infrastruktura turystyczna przy
obiekcie obecna i zapotrzebowanie
(obecna ilość i zapotrzebowania
na sklepy, punkty gastronomiczne,
miejsca biwakowe, ławeczki, etc.)
Obecne
Obecne
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie
1.
2.
3.
4.
5.
Inne obiekty i atrakcje o
charakterze
turystycznym (parki
krajobrazowe,
rezerwaty przyrody,
zbiorniki wodne,
baseny, etc.)
Miejsca parkingowe
obecne oraz
zapotrzebowanie
(docelowa liczba miejsc
parkingowych dla
obiekcie obecna i zapotrzebowanie
(obecna ilość i zapotrzebowania na
sklepy, punkty gastronomiczne,
miejsca biwakowe, ławeczki, etc.)
1.
2.
3.
4.
5.
Obecne
Obecne
392
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie
Uwagi (np. zakaz kąpieli
…
Baza gastronomiczna
(nazwa)
Czy obiekt jest całoroczny?
Kategoria: restauracja, bar,
jadłodajnia, etc.
Czy dany punkt znajduje się przy
hotelu/motelu/ etc.? Jakim?
Ilość łóŜek
Czy obiekt posiada zaplecze
gastronomiczne
Baza konferencyjno szkoleniowa
(ilość sal konferencyjnych, ilość
miejsc w kaŜdej sali)
2.
3.
4.
5.
…
Baza noclegowa
Hotele z kategorią
1. np. ładny***
2.
…
Motele
1.
…
Pensjonaty
1.
…
Inne obiekty hotelowe
1.
…
Domy wycieczkowe
1.
…
Schroniska1
1.
…
Ośrodki wczasowe
1.
…
Ośrodki kolonijne
1.
393
…
Ośrodki szkoleniowowypoczynkowe
1.
…
Domy pracy twórczej
1.
…
Zespoły
ogólnodostępnych
domków turystycznych
1.
…
Kempingi.
1.
…
Pola biwakowe
1.
…
Ośrodki wypoczynku
sobotnio-niedzielnego
i świątecznego
1.
…
Zakłady uzdrowiskowe
1.
…
Agroturystyka
1.
…
Pozostałe
niesklasyfikowane
1.
…
Trasy turystyczne (w
podziel na istniejące i
planowane)
394
trasie obecna i zapotrzebowanie
na terenie gminy (obecna ilość i
zapotrzebowania na parkingi,
miejsca biwakowe, wiaty, ławeczki,
etc.)
Obecne
Zapotrzebowanie
ISTNIEJĄCE
Piesze
1.
2.
3.
Rowerowe
1.
Konne
1.
Inne
1….
PLANOWANE
Piesze
1.
2.
3.
Rowerowe
1.
Konne
1.
Inne
1….
Przewodnicy (w przypadku braku wpisać brak i określić zapotrzebowanie). Proszę podać imię nazwisko, dane kontaktowe, określić
dostępność czasową (tylko po godzinie 15.00, etc.)
1.
…
Infrastruktura para
turystyczna (kina,
teatry, bankomaty, inne
waŜne z punktu
widzenie gminy)
Czy obiekt wymaga
remontu? Jego standard.
zapotrzebowanie (obecna i docelowa
liczba miejsc parkingowych dla
Uwagi
395
Obecne
Zapotrzebowanie
1.
Systemy identyfikacji wizualnej. Czy posiadacie Państwo system identyfikacji wizualnej gminy? jakiegoś produktu turystycznego?
Imprezy kulturalne/inne
w podziale na gminne,
regionalne,
subregionalne o
potencjale
turystycznym
Data (w przypadku imprez
kilkudniowych podać
termin od do)
Czy impreza związana jest z jakąś
historią miasta?
Uwagi
1.
Inne uwagi sugestie dotyczące diagnozy:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
396
2. Kwestionariusz ankietowy
odwiedzających Subregion
Ankieter.:
Numer Ankiety.:
adresowany
Kod Miejsca.:
do
turystów
Data Badania.:
Szanowni Państwo,
ankieta jest częścią Koncepcji Subregionalnego Produktu Turystycznego NysaKwisa-Bóbr. Państwa odpowiedzi pozwolą branŜy turystycznej regionu na
lepsze dostosowanie swojej oferty. Serdecznie dziękujemy za poświęcony czas
i Ŝyczymy miłego pobytu w Subregionie Nysa-Kwisa-Bóbr !
I. Modele i motywy przyjazdu
1. Z jakiego źródła informacji korzystał(a)
Pan(i) przy podjęciu decyzji o
przyjeździe?
internet, które strony ?
:………………………….
prasa, jaki tytuł
?....................................................
telewizja, jaka stacja
?............................................
radio jaka stacja
?...................................................
katalogi biur podróŜy/hoteli
foldery/ulotki
targi/imprezy jakie
?..............................................
znajomi/rodzina
szkoła
2. Z jakiego środka transportu korzystał(a)
Pan(i) w podróŜy?
samolot
samolot taniego przewoźnika
samochód
autokar
autobus kursowy
kolej
rower inny jaki………………………… ?
3. Czy podróŜuje Pan(i)?
samotnie
z rodziną
z przyjaciółmi
w zorganizowanej grupie
4. Czy wyjazd jest zorganizowany ?
indywidualnie
przez biuro podróŜy
przez zakład pracy, szkołę, uczelnie
inną instytucję społeczną
inaczej, jak → ? .......................................
5. Co jest głównym celem pobytu ?
Proszę postawić krzyŜyk oraz w
nawiasie podkreślić właściwe
odwiedziny u krewnych
zwiedzanie (architektura, kultura, przyroda)
wypoczynek (w lesie, nad wodą)
uczestnictwo w imprezach (sportowych,
kulturalnych, religijnych)
uprawianie turystyki kwalifikowanej (pieszej,
rowerowej, narciarskiej, innej (jakiej → ?
....................................................................)
zakupy
obowiązki słuŜbowe (interesy, szkolenie,
konferencja)
tranzyt
hobby (wędkarstwo, zbieractwo, inne (jakie
→?
.....................................................................)
poprawa zdrowia, rehabilitacja
6. Jak duŜo czasu zamierza Pan(i) spędzić
podczas wyjazdu ?
do pół dnia (do 6 godzin) → 8
jeden dzień bez noclegu → 8
więcej dni z noclegiem, ile ?
...............................
Miejsce czasowego
pobytu:……………:……….
7. Z jakiego obiektu noclegowego Pan(i)
korzysta podczas pobytu ?
Proszę postawić krzyŜyk oraz
podkreślić właściwe
mieszkanie znajomych, krewnych
hotel, motel, pensjonat
domek letniskowy na działce rekreacyjnej
schronisko, dom wycieczkowy
ośrodek wypoczynkowy
kwatera prywatna
gospodarstwo agroturystyczne
kemping, pole biwakowe, bungalow
inne jakie → ?
.....................................................
397
8. Jakie atrakcje lub miejscowości
turystyczne odwiedził(a) bądź odwiedzi
Pan(i) podczas wyjazdu?
...........................................................................
...........................................................................
................
9. Podczas pobytu planuje wydać około
.............PLN na osobę.
10. Który raz odwiedza Pan(i) Subregion
Nysa-Kwisa-Bóbr ?
pierwszy raz
drugi raz
byłem tutaj kilka razy
byłem kilkanaście razy
przyjeŜdŜam stale
pałace Dolnego Śląska
zabytkowe obiekty poprzemysłowe
obiekty kultu religijnego
tradycje rzemieślnicze
kulinaria i produkty lokalne
dolnośląskie festiwale i imprezy cykliczne
związane z wybitnymi postaciami
inna, jaka ?............................................
16. Który z obiektów dziedzictwa kultury
Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr uwaŜa
Pan(i) za najciekawszy ?
……………………………………………………
11. Czy zamierza Pan(i) wrócić do
Subregionu Nysa-Kwisa-Bóbr?
tak
nie
12. Jaka forma turystyki aktywnej według
Pana(i)
jest najlepiej rozwinięta w Subregionie
Nysa-Kwisa-Bóbr?
turystyka piesza
turystyka rowerowa
narciarstwo
turystyka konna
turystyka wodna
wspinaczka
inna, jaka ?............................................
13.
Które zdaniem Pana elementy
infrastruktury w regionie wymagają
najpilniejszych inwestycji?
szlaki piesze
szlaki rowerowe
szlaki i stoki narciarskie
szlaki konne
szlaki i i infrastruktura przybrzeŜna obszarów
wodnych
ściany i ośrodki wspinaczkowe
inna, jaka ?............................................
14. Proszę podać 3 pierwsze skojarzenia z
Subregionem Nysa-Kwisa-Bóbr:i
……………………………………………………
……………………………………………….
15. Jakie przejawy kultury w Subregionie
Nysa-Kwisa-Bóbr są dla Pana(i)
najciekawsze?
zabytkowe uzdrowiska
dolnośląskie podziemia i fortyfikacje
zamki piastowskie Dolnego Śląska
398
II.
Postrzeganie poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu
Nysa-Kwisa-Bóbr?
17.
Proszę o ocenę poszczególnych elementów oferty turystycznej Subregionu NysaKwisa-Bóbr?
Skala oznacza na przykład 3 – bardzo wysoką, 2 – wysoką, 1 – dość/raczej wysoką ,
0 – ani nie wysoką ani nie niska, -1 –dość/raczej niską, -2 – niską,- 3 – bardzo niską,
Brak
3 2 1 0 -1 -2 -3 Cecha
Element oferty turystycznej miasta
Cecha
wiedzy
Cena usług noclegowych
Jakość usług noclegowych
Ceny usług gastronomicznych
Jakość usług gastronomicznych
Oferta kulturalno – rozrywkowa
Cena w bazie sportowo - rekreacyjnej
Jakość w bazie sportowo rekreacyjnej
Zaopatrzenie w podstawowe dobra
Bankomaty
Czystość ulic
Transport lokalny
Toalety Publiczne
Dojazd do miejsca pobytu
Informacja i oznakowanie turystyczne
Atrakcyjność obiektów dziedzictwa
kultury
Potencjał turystyki aktywnej
Gościnność mieszkańców
Otwartość mieszkańców
Atmosfera miejsca pobytu
Poziom zadowolenia z pobytu
Wysoka
Wysoka
Wysoka
Wysoka
Szeroka
Wysoka
Wysoka
Niska
Niska
Niska
Niska
Wąska
Niska
Niska
Dostępne
Dostępne
Wysoka
Dostępny
Czyste
Łatwy
Dostępna
Wysoka
Niedostępne
Niedostępne
Niska
Niedostępny
Brudne
Trudny
Niedostępna
Niska
DuŜy
DuŜa
DuŜa
Interesująca
Mały
Mała
Mała
Nieinteresując
a
Niezadowolon
y
Zadowolony
III. Metryczka
18.
Płeć męŜczyzna kobieta
19.
Wiek...................... Miejsce
zamieszkania....................................województwo........................................
20.
Posiadane wykształcenie
wyŜsze
policealne
średnie zawodowe
średnie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne
podstawowe ukończone
bez wykształcenia
nie dotyczy
21.
We wspólnym gospodarstwie domowym zamieszkuje…………..…….osób
22.
Główne źródło dochodu
praca najemna stała
praca najemna dorywcza
uŜytkowanie gospodarstwa rolnego lub
pomoc
pracodawca
praca stała na własny rachunek lub pomoc
praca dorywcza na własny rachunek
emerytura lub renta
zasiłek dla bezrobotnych lub inne świadczenia
inne dochody
pozostawanie na utrzymaniu
23.
Poziom dochodu netto na osobę to około……………. PLN
399
3. Mapy
400
401
4. System Identyfikacji Wizualnej dla Subregionu
W załączeniu na CD.
402

gmina miejska zgorzelec - BIP Urząd Miasta Zgorzelec

Transkrypt

Podobne dokumenty

Document 178654