pobierz pdf - Sądecka Organizacja Turystyczna

Transkrypt

MATERIAŁY SZKOLENIOWE
Z ZAKRESU TURYSTYKI WIEJSKIEJ
WARSZAWA 15 - 17 listopada 2004 r.
SZKOLENIE ZOSTAŁO SFINANSOWANE
PRZEZ MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY
WŁAŚCICIELEM AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH
JEST MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY
Publikacja bezpłatna
Spis treści
1.
Uwarunkowania prawno-organizacyjne prowadzenia działalności
w turystyce wiejskiej
Autor opracowania – Andrzej Mikołajewicz ............................................................ 5
2.
Wykorzystanie Internetu w turystyce wiejskiej
Autor opracowania – Wiesław Czerniec ................................................................. 35
3.
Badanie rynku w turystyce wiejskiej
Autor opracowania – Janusz Majewski ................................................................... 53
4.
Wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych w celu
kształtowania oferty turystycznej regionu, gminy
Autor opracowania – Krzysztof Borkowski ............................................................. 67
5.
Sezonowość w turystyce wiejskiej
Autor opracowania – Krystyna Drąg ...................................................................... 83
6.
Przygotowanie oferty dla grup specjalistycznych turystów
uczestniczących w turystyce wiejskiej
Autor opracowania – Andrzej Mikołajewicz ........................................................... 93
7.
Załączniki do opracowań ..................................................................................... 105
Opracowanie : Andrzej Mikołajewicz
Uwarunkowania prawno-organizacyjne
prowadzenia działalności w turystyce wiejskiej
Działalność gospodarcza
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173
poz. 1807) wraz z przepisami wprowadzającymi tę ustawę (Dz. U. Nr 173 poz. 1808) reguluje
podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, oraz zadania administracji publicznej w tym zakresie.
Nowa ustawa poszerza zakres swobody gospodarczej, w zasadzie jednak przejmuje
(z drobnymi zmianami) przepisy wcześniejszej ustawy „Prawo działalności gospodarczej”
z dnia 19 listopada 1999 r. (Dz. U. 1999 Nr 101 poz. 1178)
W nowej ustawie niektóre przepisy obowiązywać będą jednak później:
•
od 1 styczna 2005 r.: Art. 10 i Art. 103 – 110,
•
od 1 stycznia 2007 r.: Art. 16 oraz Art. 23 – 45.
Zgodnie z ustawą
działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,
usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (Art. 2 Ustawy)
Dla działalności turystycznej prowadzonej przez rolników w gospodarstwach rolnych
ustawa przewiduje wyjątek (Art. 3 Ustawy):
„przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw
rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa
śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków
domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem
turystów”
5
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie definiuje takich pojęć jak rolnik,
czy też gospodarstwo rolne. Wynikają one jednak pośrednio z definicji zawartych w innych
ustawach:
•
Kodeks Cywilny (art. 553) określa, że gospodarstwo rolne to grunty rolne wraz z
gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli
stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami
i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego,
•
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników uznaje:
-
za rolnika; pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w
pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach
grupy
producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty
prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia,
-
za gospodarstwo rolne; każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności
rolniczej,
-
za działalność rolniczą; działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej,
w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej,
•
Ustawa o podatku rolnym określa że:
-
gospodarstwo rolne to obszar gruntów (grunty sklasyfikowane w ewidencji
gruntów i budynków jako użytki rolne, lub jako zakrzewione i zadrzewione na
użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności
gospodarczej innej niż działalność rolnicza) o łącznej powierzchni 1 ha fizyczny
lub 1 ha przeliczeniowy.
Każda z przedstawionych definicji została sformułowana dla potrzeb innej ustawy. Jednak dla
stosowania przepisów o swobodzie działalności gospodarczej można przyjąć, że
gospodarstwo rolne – to grunty powierzchni powyżej 1 ha, oraz budynki, urządzenia
i inwentarz, które służą faktycznie celom produkcji rolnej.
Świadczenie zatem usług turystycznych w gospodarstwie rolnym
- w oparciu
o zabudowania, grunty i inne zasoby gospodarstwa, wyklucza zmianę ich charakteru
i naruszenia podstawowej funkcji, jaką jest zdolność do produkcji rolnej. Praktycznie oznacza
to m. in. że;
6
- wynajmowanie przez rolników pokoi, to nie wynajmowanie odrębnych obiektów
noclegowych, całych domków turystycznych itd., tylko wynajmowanie pokoi znajdujących
się w budynku mieszkalnym w gospodarstwie rolnym
- miejsca na ustawienie namiotów to nie przyczepy mieszkalne czy pola biwakowe, ale
miejsca na ustawienie namiotów w zagrodzie w gospodarstwie rolnym;
- wynajem pokoi i miejsc na ustawienie namiotów jest związany z pobytem turystów, czyli
dla osób przebywających na wypoczynku, a nie wynajmu dla robotników sezonowych,
podnajmowania mieszkań i in.
- sprzedaż posiłków domowych wyklucza prowadzenie kuchni dla innych osób niż te, które
przebywają w gospodarstwie na wypoczynku
Rolnik który świadczy usługi turystyczne ponad wyłączenie Art. 3 Ustawy
staje się
przedsiębiorcą, ponieważ:
1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka
organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną
– wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej
przez nich działalności gospodarczej
Rolnik świadczący usługi poza zakresem działania gospodarstwa rolnego obowiązany jest
uzyskać odpowiedni wpis do ewidencji działalności gospodarczej, stając się jednocześnie
przedsiębiorcą w rozumieniu prawa.
Zasady
podejmowania
i
wykonywania
działalności
gospodarczej
w turystyce wiejskiej
Wymagania
prawne
dotyczące
podejmowania
i
wykonywania
działalności
gospodarczej – w tym również świadczenia usług turystycznych przez rolników obejmują
przede wszystkim:
•
obowiązki związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej,
z wyjątkiem zwolnienia określonego w Art. 3 jak wyżej;
1. przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do:
7
-
rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym lub
-
Ewidencji Działalności Gospodarczej,
Spółka Kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed
uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców.
2. wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi,
zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy,
•
obowiązek rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu dochodów
osiąganych z turystyki,
•
obowiązek rozliczania podatku od towarów i usług (VAT) - dla osób prowadzących
działalność w szerszym zakresie,
•
zmianę sposobu obliczania i opłacania podatku od nieruchomości związanego ze
zmianą pomieszczeń lub gruntów na cele turystyczne,
•
obowiązki w zakresie ubezpieczenia społecznego w związku z podejmowaniem
działalności gospodarczej na własny rachunek (KRUS, ZUS), ewentualnie
z zatrudnianiem innych osób,
•
wpis do ewidencji obiektów hotelarskich lub do ewidencji innych obiektów, w których
świadczone są usługi hotelarskie
•
pozostałe obowiązki wynikające z innych ustaw (sanitarne – dla wynajmowania pokoi
i
wydawania
posiłków,
przeciwpożarowe,
budowlane,
ochrony
środowiska,
meldunkowe i inne),
•
nie wszystkie wymagania prawne dotyczą każdej osoby podejmującej się świadczenia
usług turystycznych. Należy więc swoją sytuację dopasować do jednej z wielu
możliwości, jakie stwarzają przepisy.
Zgłoszenie działalności gospodarczej
Ewidencja działalności gospodarczej:
Ewidencję prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, przy
czym miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa przedsiębiorca z
zamiarem stałego pobytu. Organem ewidencyjnym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta).
8
Ewidencja jest jawna. Każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w ewidencji
i przeglądania akt przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji. Wpis do ewidencji jest
dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu.
Wniosek o wpis do ewidencji zawiera;
Załącznik nr 1
imię i nazwisko przedsiębiorcy, jego adres, określenie przedmiotu wykonywania działalności
gospodarczej, datę rozpoczęcia działalności, PESEL,
Opłata za wniosek wynosi 100 zł, natomiast zmiana do wniosku 50 zł. Pobrane opłaty
stanowią dochód gminy. Wniosek o wykreślenie z ewidencji nie podlega opłacie.
Zaświadczenie o wpisie do ewidencji gospodarczej zawiera;
Załącznik nr 2
oznaczenie przedsiębiorcy, jego adres, określenie przedmiotu wykonywanej działalności
gospodarczej, zaszeregowanie do Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), miejsce i data
wykonywania działalności,
Dalsze obowiązki związane z rejestracją i prowadzeniem działalności turystycznej to:
•
uzyskanie numeru statystycznego REGON w Głównym Urzędzie Statystycznym,
•
zgłoszenie działalności do Urzędu Skarbowego,
•
uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP),
•
prowadzenie książki meldunkowej,
•
wnoszenie opłat miejscowych,
•
prowadzenie ewidencji dla potrzeb VAT (niezależnie czy jest się od niego zwolnionym,
czy nie),
•
wyrobienie pieczątki i szyldu / tablicy informacyjnej.
Wybrane przepisy dotyczące świadczenia usług turystycznych
1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r sprawie
obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie
(Dz. U. 2004 r. Nr 188, poz. 1945).
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity Dz. U.
2004 r. Nr 223, poz. 2268).
9
3. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r. Nr 173, poz. 1808).
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 30 września 2004 r. w sprawie
Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (Dz. U.
2004 r. Nr 226, poz. 2290).
Ustawa o usługach turystycznych określa warunki świadczenia przez przedsiębiorców usług
turystycznych.
usługami turystycznymi zgodnie z ustawą są usługi przewodnickie, hotelarskie oraz wszystkie
inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym
Podmioty świadczące usługi turystyczne:
a) organizator turystyki – przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną,
b) pośrednik turystyczny – przedsiębiorca którego działalność polega na wykonywaniu,
na zlecenie klienta, czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem
umów o świadczenie usług turystycznych,
c) agent turystyczny – przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym
pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz
organizatorów turystyki posiadających wpis w rejestrze organizatorów turystyki
i pośredników turystycznych,
d) przewodnik turystyczny – osoba zawodowo oprowadzająca turystów lub
odwiedzających po wybranych obszarach, miejscowościach i obiektach oraz
udzielająca o nich informacji,
e) pilot wycieczek – osoba towarzysząca, w imieniu organizatora turystyki,
uczestnikom imprezy turystycznej, sprawująca nad nimi opiekę i czuwającą nad
sposobem wykonania na ich rzecz usług.
Działalność gospodarcza w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz
pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług
turystycznych.
10
Działalność gospodarcza w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz
pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych
jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej i wymaga uzyskania wpisu w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników
turystycznych, zwanego dalej „rejestrem”.
Działalnością regulowaną nie jest działalność gospodarcza agentów turystycznych,
polegająca na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych
na rzecz organizatorów turystyki posiadających wpis do rejestru, lub na rzecz innych
usługodawców posiadających siedzibę w kraju.
Działalność regulowana jest to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga
spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa.
Organem właściwym do prowadzenia rejestru jest wojewoda właściwy ze względu na
siedzibę przedsiębiorcy (w przypadku przedsiębiorcy zagranicznego – wybrany przez niego
wojewoda). Wpisu do rejestru dokonuje się na wniosek przedsiębiorcy. Wojewoda przesyła
kopię zaświadczenia o wpisie do rejestru oraz kopię w/w dokumentów ministrowi
właściwemu do spraw turystyki. Minister na podstawie kopii prowadzi Centralną Ewidencję
Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych, zwaną dalej „Ewidencją”. Wpisu do
Ewidencji dokonuje się z urzędu. Ewidencja jest jawna. Każdy może zażądać udzielenia
informacji objętych wpisem do Ewidencji.
Przewodnikiem turystycznym lub pilotem wycieczek może być osoba, która posiada
uprawnienia określone ustawą.
Świadczenie usług turystycznych w formie pakietu (kilka świadczeń) nie zawsze
będzie wymagało wpisu do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.
Jeżeli są to usługi noclegów i żywienia w jednym obiekcie, uznaje się że jest to jedna usługa
hotelarska. W przypadku zaś rolnika – łączenie kilka usług np. nocleg, wyżywienie oraz „inne
usługi związane z pobytem turysty” w gospodarstwie rolnym zgodnie z Art. 3 Ustawy nie
nosi znamion działalności gospodarczej.
Usługi hotelarskie
usługi hotelarskie to krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi,
miejsca noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przyczep samochodowych,
oraz świadczenie w obrębie obiektu, usług z tym związanych.
11
Usługi hotelarskie mogą być świadczone w obiektach hotelarskich które spełniają:
•
wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia oraz zakresu świadczonych
usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany,
•
wymagania sanitarne, przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi przepisami.
Usługi hotelarskie mogą być również świadczone w innych obiektach (w tym
wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca na ustawienie namiotów w prowadzonych
przez nich gospodarstwach rolnych) jeśli obiekty te spełniają minimalne wymagania co do
wyposażenia określone Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia
2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi
hotelarskie, oraz wymagania sanitarne, przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi
przepisami.
Zaszeregowania obiektów hotelarskich
(z
wyjątkiem
pól
biwakowych) do
poszczególnych rodzajów dokonuje, nadaje kategorię oraz prowadzi ich ewidencję wojewoda
właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu hotelarskiego. Nazwy rodzajów
i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich podlegają ochronie prawnej i mogą być
stosowane wyłącznie w odniesieniu do obiektów hotelarskich w rozumieniu ustawy
o usługach turystycznych
Przed rozpoczęciem świadczenia usług hotelarskich w obiekcie hotelarskim
przedsiębiorca obowiązany jest uzyskać zaszeregowanie tego obiektu do odpowiedniego
rodzaju i kategorii. Jeśli obiekt posiada już zaszeregowanie, przedsiębiorca zobowiązany jest
wystąpić do właściwego wojewody o potwierdzenie lub zmianę dotychczasowego
zaszeregowania.
Ewidencję pól biwakowych oraz innych obiektów (zgodnie z Art. 35 ust. 2 Ustawy)
prowadzi wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce ich położenia.
Rolnik zamierzający świadczyć usługi hotelarskie w gospodarstwie rolnym (wynajmowanie
pokojów i miejsc na ustawienie namiotów) zobowiązany jest zgłosić ten obiekt do ewidencji
innych obiektów w których są świadczone usługi hotelarskie - prowadzonej przez wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce położenia obiektu.
12
Zgłoszenie obiektu do ewidencji innych obiektów, w których świadczone są
usługi hotelarskie
Wpis do wyżej wymienionej ewidencji, nie powoduje skutków podatkowych ani
ubezpieczeniowych.
Minimalne wymagania co do wyposażenia dla innych obiektów, w których świadczone są
usługi hotelarskie
Załącznik nr 3
Rodzaje obiektów hotelarskich:
Załącznik nr 4
Umowy z klientem i regulamin
W trakcie prowadzenia działalności turystycznej na wsi kwaterodawca niejednokrotnie
będzie spisywał umowy. Zawieranie umów reguluje kodeks cywilny. Zasadą prawa
cywilnego, które reguluje zawieranie umów jest swoboda w ich treści.
Umowy kwaterodawcy zawierane są zarówno z klientem indywidualnym, jak również
z biurem podróży lub inną jednostką organizacyjną, która na podstawie umowy zawartej
z właścicielem kwatery zapewnia odpowiednie usługi swoim klientom, pracownikom lub
uczniom. Zawieranie umów bezpośrednio z klientem jest prostsze i mniej sformalizowane.
Jednak chęć dostępu do szerszego rynku i możliwość przyciągania klientów skłonnych
zapłacić wyższą cenę coraz częściej będą wymagały współpracy z biurami turystycznymi.
Umowy zawierane bezpośrednio z klientem
Umowy te nie mają odrębnej regulacji, ale dobrze jest uwzględnić w nich między innymi
następujące kwestie:
•
informację o charakterze wynajmowanego pokoju,
położenie pokoju i jego wielkość, oraz inne istotne informacje,
•
zakres korzystania z innych pomieszczeń i terenu:
zaleca się wskazanie gościom pomieszczeń do ich wyłącznej dyspozycji, możliwość
swobodnego korzystania z pomieszczeń wspólnych z innymi gośćmi ewentualnie
z gospodarzem,
•
określenie ceny i zasad płatności:
13
najczęściej stosuje się pobieranie należności przez gospodarza za cały okres pobytu z
góry. Jeżeli umowa zawierana jest z wyprzedzeniem, osobiście lub korespondencyjnie,
to wskazane jest związanie zawarcia umowy z zapłatą zadatku. Należy rozróżnić wpłaty
wnoszone przez klientów, ze względu na cel i charakter prawny:
-
zadatek, to kwota wpłacana jako zabezpieczenie wykonania umowy; w razie
odstąpienia od niej bez zachowania terminu wypowiedzenia, zadatek przepada na
rzecz kwaterodawcy,
-
zaliczka, to suma wpłacana na pokrycie spodziewanych kosztów, które związane są
z wykonaniem umowy, byłyby dla kwaterodawcy nieprzydatne. W razie nie dojścia
do skutków umowy, zaliczka podlega rozliczeniu, przyjmujący zaliczkę powinien
rozliczyć się z niej, oddając zaliczkodawcy pozostałą sumę,
-
pierwsza rata, to część wartości usługi wpłacana wcześniej,
•
określenie form płatności; gotówkowa lub inna,
•
czas trwania pobytu gości:
dobrze jest określić czas trwania doby i zasady przedłużania pobytu – o ile pokój nie
został wcześniej zarezerwowany przez innego klienta
•
przyjęcie i odwoływanie rezerwacji:
potwierdzenie rezerwacji następuje w momencie jej potwierdzenia osobie, która
występowała o rezerwację miejsca. Przyjęcie rezerwacji możemy uzależnić np. od
dokonania wpłaty. Akceptacja tego warunku jest równoznaczne z zawarciem umowy.
•
kaucje:
w umowach turystycznych pojawiło się przyjmowanie od gości depozytów pieniężnych
na zabezpieczenie roszczeń gospodarzy, związanych ze zniszczeniem kwatery lub jej
wyposażenia. Kaucja podlega zwrotowi w chwili oddawania pomieszczenia w należytym
stanie. O pobieraniu kaucji należy gościa uprzedzić z chwilą zawierania umowy
•
regulamin pobytu (zasady domu).
Umowa z agentem
zawieranie umowy z agentem polega na tym, że agent zostaje przez nas upoważniony do
zawierania w naszym imieniu umów z klientami, lub do innych działań w naszym imieniu,
zmierzających do zawarcia umowy. Agent nie może zmienić naszych warunków umowy
14
Umowa z organizatorem turystyki
organizator turystyki we własnym imieniu nabywa od usługodawcy usługi i odsprzedaje je
klientom, zwykle dokładając dodatkowe świadczenia, np. ubezpieczenie, transport, imprezy.
Zanim jednak właściciel kwatery zdecyduje się na współpracę z biurem turystycznym,
powinien sprawdzić wiarygodność tego biura, np. telefonując do właściwego organu
rejestrowego dla tej działalności gospodarczej.
Ochrona klienta
w zakresie nieuregulowanym ustawą do umów z klientami zawieranych przez
-
organizatorów turystyki i pośredników turystycznych stosuje się przepisy Kodeksu
cywilnego oraz inne przepisy dotyczące ochrony konsumenta
-
organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy
o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie
jest spowodowane wyłącznie:
•
działaniem lub zaniechaniem klienta
•
działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług
przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było
przewidzieć ani uniknąć, albo
•
-
siłą wyższą
wyłączenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy,
w przypadkach jak wyżej, nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku udzielenia
w czasie trwania imprezy turystycznej pomocy poszkodowanemu klientowi
Przepisy podatkowe
Przepisy podatkowe związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w turystyce
regulują przepisy ustawy:
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 r. Nr 137, poz.
926).
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst
jednolity Dz. U. 2000 r. Nr 14, poz. 176).
15
3. Ustawa z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2003 r. Nr 202, poz. 1956).
4. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 1998 r. Nr 144, poz.
930).
5. Ustawa z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz
ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz. U. 2003 r. Nr 202, poz. 1958).
6. Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. 2004 r. Nr 54,
poz. 535).
7. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie
gospodarczej (Dz. U.2004 r. Nr 173, poz. 1808 (w ustawie tej dokonano istotnych
zmian regulujących prawa i obowiązki podatnika (w tym przedsiębiorcy) oraz praw
i obowiązków organów podatkowych).
Najważniejsze zmiany w ustawach podatkowych to:
1. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. 2002 r. Nr 141 poz.1182, Nr 200 poz. 1679,Nr 240
poz. 2058).
2. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2002 r.
Nr 141 poz. 1179).
3. ustawa o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 2002 r. Nr 141 poz. 1183,Nr
200 poz.1679).
Podatek dochodowy
Dla turystyki wiejskiej możliwe są 3 formy opodatkowania;
a) podstawową formą opodatkowania są zasady ogólne, czyli książka przychodów
i rozchodów,
16
b) ryczałt ewidencjonowany,
c) karta podatkowa.
Dla wielu grup usługodawców wiejskich istnieje w dalszym ciągu możliwość
całkowitego zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Art. 21 pkt 43 Ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z podatku dochodowego gospodarstwa
prowadzące działalność agroturystyczną:
„dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych na
terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz
dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie
przekracza 5”
Zwolnienie przysługuje każdemu, kto spełnia w/w warunki nawet wtedy, jeśli osiąga
dodatkowe
dochody
z
innych
działalności.
W
tej
sytuacji
dochody zwolnione
z opodatkowania nie łączą się dla celów podatkowych z innymi dochodami.
Chociaż osoby zwolnione z podatku dochodowego nie mają obowiązku prowadzenia
żadnej dokumentacji, obowiązek jednak ten wynika z innych przepisów – np. ustawy
o podatku od towarów i usług
Formalności związane z wyborem formy opodatkowania zostały obecnie znacznie
uproszczone.
ad. a) Podatek na zasadach ogólnych
obliczany jest od faktycznie osiągniętego dochodu, składany jest co miesiąc na deklaracji
PIT-5 do Urzędu Skarbowego.
W 2004 roku podatek pobiera się wg skali;
•
do 37 024 zł rocznego dochodu
19%
•
37 024 – 74 048 zł
30%
•
od nadwyżki ponad 74 048 zł
40%
Od powyższej skali podatkowej wyjątek stanowi podatek 19% podatek liniowy. Przy tej
formie opodatkowania podatnik nie może korzystać z żadnych ulg podatkowych
przewidzianych prawem.
Podatek na zasadach ogólnych w turystyce wiejskiej dotyczy przede wszystkim osób,
które prowadzą działalność usługową w większym zakresie. Jest on z wielu względów
korzystny, ponieważ podatnik ma możliwość udokumentowania kosztów uzyskania
przychodu i odliczenia ich od osiągniętego przychodu. Gdy koszty uzyskania przychodu są
17
równe sumie uzyskanych przychodów podatku dochodowego się nie opłaca. Nie zwalnia to
jednak podatnika od składania odpowiednich deklaracji.
Koszt uzyskania przychodu to każdy wydatek niezbędny dla uzyskania tego przychodu,
z wyjątkiem Art. 23 Ustawy.
Nie stanowią kosztu przychodu inwestycje na środki trwałe (zakup gruntów,
budynków oraz wyposażenia trwałego powyżej 3 500 zł). Środki trwałe podlegają
amortyzacji, która z kolei jest kosztem prowadzonej działalności.
W przypadku prowadzenia turystyki wiejskiej istotne znaczenie może mieć
amortyzacja pojazdów prowadzonych do działalności gospodarczej, budynków, wyposażenia.
ad. b) Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ustawa dopuszcza opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektóre
przychody osiągane przez osoby fizyczne:
1. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
2. osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy,
lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane
w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,
3. będące osobami duchownymi.
Osoby fizyczne wymienione w pkt 1 opłacają zryczałtowany podatek dochodowy w formie:
-
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, lub
-
karty podatkowej.
Osoby fizyczne wymienione w pkt 2 opłacają ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Ryczałt polega na opłacaniu podatku liczonego od całości przychodów, bez
dokumentowania i odliczania kosztów ich uzyskania. Obowiązuje natomiast prowadzenie
ewidencji przychodu według ustalonego wzoru. W przypadku nieprowadzenia ewidencji lub
prowadzenia jej niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód
w postępowaniu podatkowym, a także w przypadku stwierdzenia związków gospodarczych
podatnika polegających na opłacaniu podatku w formie karty podatkowej na zasadach
określonych w Rozdziale 3 Ustawy, podatnik traci prawo do ryczałtu od początku roku
podatkowego. Przy opłacaniu podatku w formie ryczałtu wymagane jest ponadto prowadzenie
ewidencji środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywanie
dowodów zakupu towarów.
18
Prawo do korzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mają podatnicy którzy
w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody:
•
z działalności gospodarczej prowadzonej wyłącznie samodzielnie w wysokości nie
przekraczającej 250.000 euro
•
wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników
w spółce nie przekroczyła kwoty 250.000 euro
•
rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają
z opodatkowania w formie karty podatkowej – bez względu na wysokość przychodów
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi:
20%
przychodu przedstawiciele wolnych zawodów,
17% usługi o niskich kosztach własnych; hotelarskie, pośrednictwo finansowe,
w sprzedaży samochodów i inne,
8,5% między innymi działalność gastronomiczna w zakresie sprzedaży napojów
o zawartości powyżej 1,5%, przychody o których mowa w Art.6 ust. 1a – do kwoty
stanowiącej równowartość 4 000 EUR: od nadwyżki ponad tą kwotę ryczałt wynosi
20% przychodów
5,5% między innymi przychody z działalności wytwórczej, budowlanej
3%
między innymi działalność gastronomiczna w zakresie sprzedaży alkoholu do 1,5%
oraz wszelki handel
Dochody objęte ryczałtem ewidencjonowanym nie łączą się z innymi dochodami.
Przy ryczałcie ewidencjonowanym nie ogranicza się liczby pokoi gościnnych.
ad. c) Karta podatkowa:
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą opłacać między innymi:
- podatnicy prowadzący działalność wymienieni w Art. 23 ust. 1a Ustawy:
„zryczałtowany podatek w formie karty podatkowej mogą opłacać także – na zasadach i w
warunkach określonych w części XII tabeli – osoby fizyczne, w tym rolnicy równocześnie
prowadzący gospodarstwo rolne”,
- prowadzący działalność usługową lub wytwórczo – usługową określoną w tabeli I
stanowiącej załącznik nr 3, oraz załącznik nr 4 do Ustawy,
- prowadzący działalność usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami,
wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5 % w warunkach określonych w części II tabeli,
19
- prowadzący działalność gastronomiczną – jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o
zawartości alkoholu powyżej 1,5 % - w warunkach określonych w części IV tabeli,
- w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona
sprzedaż napojów powyżej 1,5 % - w warunkach określonych w części VII tabeli.
Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony
w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16). Podatnicy opodatkowani w formie karty
podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych,
deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Mają natomiast obowiązek zbierania kopii wystawionych przez siebie faktur i rachunków.
Wysokość stawki w karcie podatkowej jest uzależniona między innymi od rodzaju
i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców,
w której prowadzona jest działalność gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze
decyzji urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok podatkowy
Podatnik może zawiesić działalność jeśli planowana przerwa trwa minimum powyżej
10 dni (Art. 34. 1.)
„w przypadku zgłoszenia przez podatnika przerwy w prowadzeniu działalności w danym roku
podatkowym nie pobiera się podatku opłacanego w formie karty podatkowej za cały okres
przerwy trwającej nieprzerwanie co najmniej 10 dni w wysokości 1/30 miesięcznej należności
za każdy dzień przerwy, jeżeli podatnik zawiadomi o tej przerwie najpóźniej w dniu jej
rozpoczęcia i w dniu poprzedzającym dzień jej zakończenia, z wyjątkiem ust. 2)
Zryczałtowany podatek w formie karty podatkowej dla osób fizycznych – w tym rolników
prowadzących gospodarstwa rolne tabela XII
Załącznik nr 5
Podatek od towarów i usług (VAT)
W Unii Europejskiej podatki dochodowe każde państwo członkowskie ustala
dowolnie – z zastrzeżeniem, że zasady opodatkowania nie mogą naruszać równej konkurencji
między przedsiębiorcami. W przypadku podatku od wartości dodanej (VAT) obowiązuje
powszechność stosowanie tej formy opodatkowania. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. reguluje
zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
20
„podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz
osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust.2,
bez względu na cel lub rezultat takiej działalności” (Art. 15 ust. 1 Ustawy).
Obowiązek płacenia podatku VAT jest obligatoryjny dla wszystkich podmiotów
gospodarczych, których obroty roczne przekroczą poziom 10 000 euro. Podmioty które nie
osiągają takiego obrotu mogą deklarować płacenie tego podatku, składając w urzędzie
skarbowym pisemne oświadczenie.
Możliwość taka może być korzystna dla podatników, którzy mają wysoki poziom kosztów
własnych udokumentowanych fakturami.
Zasadnicza stawka podatku VAT w Polsce wynosi 22%. Dla usług hotelarskich,
gastronomicznych - do 2007 r. i przewozu osób obowiązuje stawka 7%, dla usług
świadczonych za granicą 0%.
Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest obrót, z zastrzeżeniem wymienionym
w Art. 29 ust. 1 Ustawy. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o
kwotę należnego podatku. Kwota ta obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.
Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze
związana z dostawą lub świadczeniem usług.
Dla organizatorów imprez turystycznych Art. 119 ust. 5 i 6 ustawy o podatku od towarów
i usług przewiduje naliczanie podatku VAT nie od obrotu, lecz od marży (z zastrzeżeniem
podstawy opodatkowania dla usług własnych).
W turystyce wiejskiej istotne znaczenie mają szczegółowe zasady opłacania podatku
VAT przez rolników i osoby świadczące usługi turystyczne. Ustawa (Art. 115 – 118) określa
jako rolnika ryczałtowego osobę, która dokonuje dostawy produktów rolnych pochodzących
z własnej działalności lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od
podatku na podstawie Art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie
odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Rolnikowi ryczałtowemu
przysługuje zwrot podatku w kwocie odpowiadającej 5% kwoty należnej z tytułu dostawy
towarów lub usług rolniczych, odzwierciedlającej podatki naliczone przy zakupie niektórych
środków produkcji.
Status rolnika ryczałtowego jest korzystny dla osób świadczących dodatkowo usługi
turystyczne. W przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego także innej działalności
niż działalność rolnicza, do wartości sprzedaży dokonywanej przez tego podatnika nie wlicza
się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności
21
rolniczej, a tym samym możliwe jest korzystanie przez niego ze wspomnianego wyżej
zwolnienia podmiotowego z podatku.
Rolnik, który sprzedaje artykuły za kwotę większą niż 20 000 zł rocznie i spełni inne
warunki, może zrezygnować ze statusu rolnika ryczałtowego i stać się podatnikiem podatku
VAT w pełnym zakresie. W tym przypadku cała jego działalność będzie wymagała
opodatkowania podatkiem VAT.
Podatnicy zwolnieni z podatku od towarów i usług ze względu na niewielki rozmiar
działalności, mają obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień. Obowiązek ten
dotyczy również rolników świadczących usługi agroturystyczne. Ewidencja może być
prowadzona w dowolny sposób – np. w formie zwykłego zeszytu. Musi jednak pozwalać na
uchwycenie przekroczenia 10 000 euro przychodu.
Brak
jakiejkolwiek
ewidencji
spowodować
może
oszacowanie
przychodu
i opodatkowanie go w całości stawką 22%, bez możliwości żadnych odliczeń.
Podatek od nieruchomości
Podatek od nieruchomości reguluje:
1. ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 2002 Nr 9
poz. 84),
2. ustawa o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (Dz. U. 2002 r. Nr 200 poz. 1683),
3. akty prawa miejscowego (uchwały rad gmin).
Podatek od nieruchomości to powszechny podatek płacony przez posiadaczy gruntów,
budynków i budowli, ustalany co do wysokości i nakładany przez gminę. Jest on jednym
z głównych źródeł dochodu gminy.
Z podatku od nieruchomości zwolnione są między innymi:
- grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty
zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na
prowadzenie działalności gospodarczej,
- budynki i budowle lub ich części położone na gruntach gospodarstwa rolnych, służące
wyłącznie działalności rolniczej, zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji
rolnej,
22
- nieruchomości zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności
wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury
fizycznej i sportu z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności
gospodarczej,
- grunty zajęte trwale na obozowiska i bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży,
Dla pozostałych gruntów, budynków oraz budowli podatek jest zróżnicowany ze
względu na sposób ich wykorzystania. Stawki te są corocznie rewaloryzowane.
Podstawę opodatkowania stanowi:
- dla budynków lub ich części – powierzchnia użytkowa,
- dla budowli – ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego,
- dla gruntów – powierzchnia tych gruntów.
W praktyce ważne jest, że obowiązek podatkowy nie dotyczy wykorzystywanych gruntów
rolnych czy leśnych bez zmiany ich podstawowego przeznaczenia. Ustawa nie przewiduje
wyłączenia z podatku gruntowego terenów przeznaczonych na cele rekreacyjne, jeżeli są
wykorzystywane gospodarczo (kąpieliska, tereny do jazdy konnej, ścieżki rowerowe itp.)
Rolnicy wynajmujący pokoje gościnne w budynkach mieszkalnych na obszarach wiejskich w
ilości do 5 pokoi – płacą podatek od nieruchomości wg stawki za powierzchnię pomieszczeń
mieszkalnych.
Opłata miejscowa
Opłatę miejscową zwaną też potocznie opłatą klimatyczną pobiera się od turystów w
gminach, które posiadają szczególne walory turystyczne lub uzdrowiskowe. Wojewoda, na
wniosek rady gminy, po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska, ustala
miejscowości odpowiadające kryteriom ustawy. Opłatę wprowadza na swoim terenie rada
gminy w formie uchwały. W 2004 r. wysokość opłaty miejscowej może wynosić nie więcej
niż 1,61 zł / dzień / osoby. Rada może zobowiązać kwaterodawców do pełnienia funkcji
płatnika, tj. osoby zobowiązanej do pobrania opłaty i odprowadzenia jej do urzędu gminy.
23
Ubezpieczenia w turystyce
Na całym świecie znanych jest wiele rodzajów i form ubezpieczeń. Podstawowym
rozróżnieniem ubezpieczeń jest podział na;
1. ubezpieczenia obowiązkowe.
2. ubezpieczenia dobrowolne.
W turystyce mamy do czynienia zarówno z ubezpieczeniami obowiązkowymi, jak
i dobrowolnymi.
Ubezpieczenia obowiązkowe regulują przepisy ustaw;
1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U.
1998 nr 137 poz. 887).
2. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 1998
nr 7 poz. 25, tekst jednolity).
3. Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004 nr 91 poz. 873).
4. Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia (Dz. U. 2003 nr 45 poz. 391).
5. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1997 w/s ogólnych warunków obowiązkowego
ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego Dz. U. 1997 nr
36 poz. 220.
Ubezpieczenia obowiązkowe
ZUS, KRUS
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych podjęcie pozarolniczej
działalności gospodarczej podlegającej zgłoszeniu do ewidencji powoduje równocześnie
powstanie obowiązku ubezpieczenia społecznego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych
(ZUS) i opłacanie terminowe składek, niezależnie od osiąganych dochodów.
Wysokość składek ZUS liczona jest każdorazowo od podstawy równej 60% średniej płacy w
gospodarce i wynosi;
•
na ubezpieczenie emerytalne
19,52%
24
•
na ubezpieczenie rentowe
13,00%
•
na ubezpieczenie chorobowe
2,45%
•
na ubezpieczenie wypadkowe
0,40 – 8,12%
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, pozostałe obowiązkowe.
Ustawa ta nie stosuje się do rolników, którzy w zakresie prowadzonego gospodarstwa
opłacają składki do Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych (KRUS), mimo prowadzenia
dodatkowej działalności pozarolniczej.
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników zmieniła
jednak warunki podlegania ubezpieczeniu KRUS przez rolników prowadzących dodatkową
działalność gospodarczą, ograniczając tym samym pojawiające się coraz częściej nadużycia.
Art. 5a tej ustawy otrzymał brzmienie;
pkt 1; rolnik lub domownik, który podlega ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy
ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej
działalności gospodarczej opodatkowanej zgodnie z przepisami o zryczałtowanym
podatku dochodowym lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności,
podlega nadal temu ubezpieczeniu, jeżeli nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku
służbowym.
Rolnik lub domownik, o którym mowa w ust. 1 musi jednak:
- w ciągu 14 dni od rozpoczęcia pozarolniczej działalności lub rozpoczęcia współpracy przy
prowadzeniu tej działalności złożyć w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu
tego
ubezpieczenia, oraz
- udokumentować spełnienie warunków opodatkowania tej działalności w formie
zryczałtowanego podatku dochodowego w terminie 7 dni od dnia otrzymania dokumentu
ustalającego przez organ podatkowy tę formę opodatkowania.
Niezachowanie któregokolwiek z powyższych terminów powoduje ustanie ubezpieczenia w
KRUS z końcem kwartału, w którym rolnik lub domownik rozpoczął wykonywanie
pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczął współpracę przy prowadzeniu tej
działalności.
25
Do dnia 14 lutego każdego roku rolnik lub domownik prowadzący pozarolniczą
działalność gospodarczą lub współpracujący przy prowadzeniu tej działalności, podlegający
ubezpieczeniu, zobowiązany jest po rozliczeniu roku podatkowego złożyć w Kasie
zaświadczenie o wysokości należnego podatku za miniony rok.
Kwota graniczna podatku, której nie może rolnik przekroczyć bez utraty tej formy
ubezpieczenia wynosi 2 528 zł. Kwota graniczna podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem
cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem za rok, którego kwota dotyczy, ustawie
o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały
uchwalone.
Roczną kwotę graniczną ogłasza Minister do spraw zabezpieczenia społecznego
w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Dla rolników prowadzących pozarolniczą działalność w zakresie świadczenia usług
turystycznych istotny jest zapis w Art. 5a pkt 10:
„za pozarolniczą działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, uważa się pozarolniczą
działalność gospodarczą prowadzoną na podstawie przepisów o działalności gospodarczej”.
Tym samym nie wpływa na prawo do rolniczego ubezpieczenia społecznego świadczenie
usług, o których mowa w Art. 3 prawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Ubezpieczenia zdrowotne
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy zarówno osób objętych obowiązkiem ZUS
jak również KRUS.
-
składka na ubezpieczenie zdrowotne rolników wynosi równowartość połowy kwintala żyta
z każdego hektara przeliczeniowego, składkę tą opłaca KRUS,
- składka na ubezpieczenie zdrowotne prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą
wynosi 9% podstawy, jak przy ubezpieczeniu społecznym.
Składkę tą opłaca sam zainteresowany.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu;
-
od podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach określonych w ustawie
o podatku dochodowym od osób fizycznych,
-
od zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu dochodów osiąganych przez osoby
fizyczne prowadzone pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przez osoby duchowne –
na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
26
Odpowiedzialność
cywilna
świadczących
usługi
w
gospodarstwach
wiejskich
Odpowiedzialność cywilna (OC) polega na konieczności ponoszenia skutków
majątkowych swego działania, wyrządzającego inny osobom szkodę. W zależności od
rodzaju szkody rozróżniamy odpowiedzialność;
- kontraktową; za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy z klientem
- deliktowa; wyrządzenie innej osobie szkody czynem niedozwolonym
Odpowiedzialność cywilna zwykle przybiera postać odszkodowania, czyli sumy
odpowiadającej rzeczywistej wartości poniesionej szkody jak również utraconych korzyści.
W turystyce wiejskiej może wystąpić szereg sytuacji powodujących roszczenia odszkodowań:
- szkody związane z nieodpowiednim zabezpieczeniem pomieszczeń, maszyn i innych
urządzeń,
- szkody związane z organizowaniem zajęć rekreacyjnych,
- roszczenia klienta w związku niewykonaniem (lub nienależytym wykonaniem) umowy
w zakresie standardu usług i szereg innych.
Jednym ze sposobów ograniczenia ryzyka związanego z odpowiedzialnością cywilną wobec
gości, a także innych osób, może być dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej,
rozszerzające obowiązkowe ubezpieczenia OC rolników.
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników
Rolnik zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej, jest zobowiązany do
zawarcia trzech umów ubezpieczenia:
• ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku
w ruchem tych pojazdów powinni wykupić wszyscy właściciele pojazdów mechanicznych, do
których oprócz samochodów zalicza się: motocykle, ciągniki rolnicze, motorowery,
przyczepy podlegające rejestracji, jak również pojazdy wolnobieżne dopuszczone do ruchu
drogowego.
• ubezpieczenie OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego
27
ubezpieczenie OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa gwarantuje wypłacenie
odszkodowania w sytuacji, gdy rolnik (lub inna osoba pracująca w jego gospodarstwie) jest
zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej w związku z prowadzeniem gospodarstwa
rolnego.
• ubezpieczenie budynków w gospodarstwie rolnym
ubezpieczenie budynków w gospodarstwie rolnym gwarantuje wypłatę odszkodowań w razie
pożaru lub innych zdarzeń losowych.
Za zdarzenie losowe uważa się „ niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe
i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach
majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej
osoby objętej ochroną ubezpieczeniową”
Przepisy budowlane w kwaterach wiejskich
1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity Dz. U.
2002 r. Nr 147, poz. 1229).
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca
2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów (Dz. U. 2003 Nr 121, poz. 1138).
3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. 2000 nr 106
poz. 1126).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w/s warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 nr
75 poz. 690).
Obiekty w których świadczone są usługi hotelarskie, w tym również agroturystyczne,
powinny spełniać wymagania wynikające z ustawy Prawo budowlane, niezależnie od statusu
przedsiębiorcy. Spełnienie tych wymagań jest sprawdzane przy badaniu wniosku o nadanie
rodzaju i kategorii hotelom, pensjonatom, kempingom i innym obiektom hotelarskim.
Natomiast w odniesieniu do innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie,
w tym pokoi gościnnych, spełnienie wymagań budowlanych może być sprawdzone w wyniku
kontroli dokonywanej przez wójta lub wojewodę, a także przez organy nadzoru budowlanego.
28
Organ
kontrolujący
może
wówczas
wezwać
do
przedstawienia
dokumentów
potwierdzających legalność budynku z punktu widzenia prawa budowlanego.
Podstawowym wymaganiem dla każdego obiektu budowlanego jest:
•
posiadanie decyzji pozwalającej na budowę lub użytkowanie obiektu
•
w przypadku zmiany przeznaczenia użytkowania obiektu np. z gospodarskiego na
turystyczny czy usługowy, potrzebna jest decyzja o zmianie sposobu użytkowania
obiektu. Jeżeli do zmiany sposobu użytkowania nie jest potrzebna przebudowa,
a obiekt spełnia wymagania w sprawie warunków technicznych, wymieniona decyzja
jest zbędna
•
w budynkach starszych – gdy decyzje o warunkach technicznych obiektów nie
zachowały się, a uzyskanie nowych nie jest możliwe, ponieważ zmieniły się
wymagania warunków technicznych, dopuszcza się zastąpienie tych decyzji opinią
o
bezpieczeństwie
użytkowania
budynku
wystawioną
przez
rzeczoznawcę
budowlanego
•
właściciel / zarządca, jest zobowiązany prowadzić dla każdego budynku książkę
obiektu budowlanego. Prowadzone są w niej zapisy dotyczące przeprowadzanych
badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy w okresie użytkowania
obiektu.
Obowiązek prowadzenia książki nie dotyczy właścicieli budynków indywidualnego
budownictwa jednorodzinnego, zagrodowego, letniskowego .Natomiast w budynkach
wielorodzinnych, oraz wzniesionych na cele usługowe lub na te cele adaptowanych książka
taka będzie wymagana.
Wymagania przeciwpożarowe wiejskiej bazy noclegowej:
Wszystkie obiekty mieszkalne i usługowe, w tym pola biwakowe i tereny rekreacyjne
powinny być projektowane, użytkowane i utrzymywane w sposób zabezpieczający przed
powstaniem pożaru. Wymagania przeciwpożarowe są zróżnicowane w zależności od ilości
przebywających tam osób, przebywania w nich ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
przeznaczenia obiektu (np. hotel, sanatorium, lokal usługowo – handlowy itp.).
Spełnienie wymagań przeciwpożarowych określa wydaniem dokumentu powiatowy
komendant Państwowej Straży Pożarnej.
29
Dla bezpieczeństwa pożarowego tych obiektów określa się wymagania;
Załącznik nr 6
Wymagania sanitarne w turystyce wiejskiej
Spełnienie wymagań sanitarnych dokumentuje się opinią właściwego miejscowego
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.
Obecnie obowiązujące przepisy nie wymagają szczególnych badań lekarskich od osób
wynajmujących pomieszczenia noclegowe dla gości. Natomiast w kontakcie z żywnością
wymaga się badań wykluczających zakażenie chorobami zakaźnymi, oraz stanów
chorobowych uniemożliwiających wykonywanie czynności z zakresu produkcji i obrotu
żywnością. Wymagana jest również książeczka zdrowia dokumentująca przeprowadzenie
wymaganych badań, ważna na terenie całego kraju.
Przepisy sanitarne regulujące proces przygotowania i wydawania posiłków określają
akty prawne:
1. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U.
2001 r. Nr 63 poz. 634 z późniejszymi zmianami).
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U.
2001r. Nr 126, poz. 1384).
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 marca 2003 r. w sprawie rodzajów badań
lekarskich i laboratoryjnych, którym podlegają
osoby wykonujące prace, przy
wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, lub
kształcące się do wykonywania tych prac (Dz. U. 2003 r. Nr 61, poz. 551).
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu prac,
przy
wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne
osoby (Dz. U. 2003 Nr 67, poz. 633).
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wymagań
higieniczno –
sanitarnych w zakładach produkujących lub wprowadzających do
obrotu środki spożywcze (Dz. U. 2004 r. Nr 104 poz. 1096).
W zakresie warunków sanitarnych żywności od dnia wejścia Polski do Unii
Europejskiej obowiązuje nas także wprost Rozporządzenie EC nr 852/2004 w sprawie higieny
środków spożywczych z dnia 29 kwietnia 2004 r. W przytoczonych przepisach brak jest
szczególnych uregulowań dla żywienia gości w ramach agroturystyki. Dotychczas
30
w praktyce, przy wydawaniu do 20 posiłków w gospodarstwie agroturystycznym kontrola
sanitarna nie stawiała szczegółowych wymagań
wykraczających poza zwykły poziom
czystości w warunkach domowych. Aktualnie obowiązujących przepisów nie stosuje się
jedynie we własnym gospodarstwie domowym do środków spożywczych służących do
zaspokajania potrzeb tego gospodarstwa domowego. Przyjmowanie i żywienie gości
w gospodarstwie agroturystycznym wykracza już poza zaspokajanie potrzeb gospodarstwa
domowego. W związku z powyższym od 1 maja 2004 r. gospodarstwa agroturystyczne
traktowane są jako zakłady żywienia zbiorowego (Art. 3 ust.1
pkt 10 i 11 Ustawy
o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia) .
W myśl ustawy, zakład żywienia zbiorowego to miejsce prowadzenia działalności w zakresie
zorganizowanego żywienia konsumentów. Obejmuje więc również obiekty turystyki wiejskiej
i
agroturystyki, które świadczą usługi żywienia niezależnie od skali prowadzonej
działalności.
W świetle obowiązującego prawa pełną odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa
zdrowotnego żywności ponosi przedsiębiorca (realizator żywienia zbiorowego) produkując
lub wprowadzający ją do obrotu. On też odpowiada za wszelkie szkody i uszczerbki na
zdrowiu konsumenta spowodowane niewłaściwą jakością zdrowotną żywności.
Podstawowe znaczenie ma tutaj realizacja zasad:
- GHP
Dobrej Praktyki Higienicznej
- GMP
Dobrej Praktyki Produkcyjnej
- HACCP
Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli
GHP
określa działania i warunki higieniczne, które muszą spełniane i kontrolowane na
wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności.
GMP
określa działania i warunki, które muszą być podjęte i spełniane, by produkcja
żywności oraz materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością odbywały się
w sposób zapewniający właściwą jakość zdrowotną żywności, zgodnie
z przeznaczeniem.
HACCP to metoda zapewnienia bezpieczeństwa żywności, która opiera się przede
wszystkim na zapobieganiu zagrożeniom. Polega na zidentyfikowaniu miejsc, w
których mogą się pojawić zagrożenia i odpowiednim wówczas reagowaniu. Jest
bowiem oczywistym że łatwiej i taniej jest zapobiegać, niż usuwać skutki
31
zagrożenia. Wszystkie przyjęte ustalenia w tym systemie zostają opisane,
a czynności polegające na kontroli miejsc związanych z zagrożeniem za każdym
razem odnotowywane.
Każdy obiekt turystyki wiejskiej świadczący usługi żywieniowe może kształtować system w
sposób indywidualny, właściwy dla rodzaju i skali prowadzonej działalności, przy
uwzględnieniu zasad zapewniających bezpieczeństwo żywności.
Więcej o systemie HACCP; www.parp.gov.pl/doc/haccp/pdf
www.pot.gov.pl/tur-ue.asp
System kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej
Systemy oceny kwater wiejskich w Europie są zróżnicowane. W jednych są jednolite
dla wszystkich obiektów świadczących usługi noclegowe, w innych (Francja, Niemcy,
Austria) standard wiejskich kwater określają na zasadzie dobrowolności ogólnokrajowe
organizacje kwaterodawców.
Wiejska baza noclegowa w Polsce ujęta w ustawie o usługach turystycznych jako
„inne obiekty” podlega z mocy ustawy jedynie kontroli minimalnych wymagań w zakresie
standardu (Załącznik nr 7 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia
2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi
hotelarskie).
Dodatkowo Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”
prowadzi dobrowolny system kategoryzacji kwater wiejskich.. Zasadniczym celem
kategoryzacji jest stałe podnoszenie jakości świadczonych usług, ujednolicenie oznakowania
obiektów, rekomendacja dla klienta. Federacja organizuje również system promocji tych
obiektów (katalogi, internet), których jakość – na wniosek zainteresowanych, została
potwierdzona przez inspekcję kategoryzacyjną. Obiekt, któremu zostanie przyznana jedna
z kategorii, może na tablicy i materiałach promocyjnych zamieścić logo Federacji.
System kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej w Polsce jest system dobrowolnym.
Kategoryzacją objęte są obiekty znajdujące się na terenach wiejskich, które nie podlegają
ustawowemu obowiązkowi standaryzacji. Kategoryzacji mogą poddać się osoby fizyczne
będące właścicielami obiektów, w których świadczone są usługi w zakresie turystyki
wiejskiej:
a.) zrzeszone poprzez rodzime stowarzyszenia w PFTW „GG”, zwane dalej osobami
zrzeszonymi,
32
b.) niezrzeszone w PFTW „GG” zwane dalej osobami niezrzeszonymi.
Koszt przeprowadzenia kategoryzacji oraz zamieszczenie reklam w wydawnictwach PFTW
„GG” dotyczących obiektów będących własnością osób niezrzeszonych wynosi 150 % więcej
niż członków zrzeszonych w PFTW „GG”.
System kategoryzacyjny przewiduje cztery typy wiejskiej bazy noclegowej:
- pokój gościnny; pomieszczenie dla 1 do 4 osób, z łazienką wspólną lub w pokoju,
- samodzielna jednostka mieszkalna; mieszkanie wakacyjne, dom wakacyjny, wynajęte piętro
wyłącznie dla gości (przynajmniej jeden pokój, łazienka, kuchnia),
- pokój grupowy; pomieszczenie sypialne powyżej 4 osób,
- przyzagrodowe pole namiotowe; z dostępem do punktu poboru wody i sanitariatów.
Przyznaną kategorię oznacza się odpowiednią ilością słoneczek. Najniższa kategoria
określona jest nazwą STANDARD (Std), najwyższa posiada trzy słoneczka. System określa
szczegółowo warunki jakie należy spełnić, by zostać zaszeregowany do określonej kategorii.
W związku z pojawiającą się coraz częściej specjalizacją świadczonych usług w kwaterach
wiejskich (dla gości z niemowlętami i małymi dziećmi, dla osób starszych, dla wędkarzy, dla
myśliwych, dla ekologów) określone są również „tabele wymogów przy poszczególnych
programach pobytu”.
Kategoryzacja ważna jest przez dwa lata kalendarzowe.
Od niedawna dla rolników prowadzących działalność turystyczną potwierdzenie jakości bazy
noclegowej ważne jest również z innych powodów. W ramach funduszy strukturalnych UE
pojawiła się możliwość dofinansowania dodatkowej działalności pozarolniczej między
innymi w zakresie:
1) agroturystyki,
2) usług związanych z turystyką i wypoczynkiem.
Jednym z warunków ubiegania się o pomoc finansową jest:
•
opinia dotycząca obiektów planowanych do realizacji w zakresie agroturystyki oraz
usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, obejmujących tworzenie bazy
noclegowej dla turystyki wiejskiej – nadawana na wniosek zainteresowanego przez
inspektorów kategoryzacyjnych wiejskiej bazy noclegowej,
•
uzyskanie odpowiedniej kategorii obiektu po zakończeniu inwestycji , jako załącznik
do wniosku o refundację kosztów inwestycji.
33
Pomoc finansowa w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja
i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 – 2006”
w zakresie działania „Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu
zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów” przewiduje
udzielenie beneficjentowi
zwrot
kosztów poniesionych
na inwestycje turystyczne
w wysokości do 100 tys. PLN, stanowiących maksymalnie 50 % kosztów kwalifikowalnych.
Promesę kategorii jakości przyznają w zależności od rodzaju obiektu hotelarskiego:
•
urzędy wojewódzkie (dla hoteli, moteli, pensjonatów, domów wycieczkowych,
schronisk młodzieżowych, schronisk turystycznych i pól kempingowych);
•
Polska Federacja Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne – dla wiejskiej bazy
noclegowej.
Zasady wydawania opinii oraz nadawania kategoryzacji obiektom realizowanym w zakresie
agroturystyki oraz usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, obejmujących tworzenie
bazy noclegowej dla turystyki
Załącznik nr 7
Informacje na stronach internetowych:
www.mf.gov.pl
podatki
system podatkowy
wybrać interesujące
www.abc.com.pl
Dzienniki Ustaw, Monitory Rządowe
www.nettax.pl
www.sejm.gov.pl
Dzienniki Ustaw, Monitory Rządowe (od 1918 r.)
www.agroturystyka.pl
informacje
podstawy prawne, kategoryzacja
34
Opracował: Wiesław Czerniec
Wykorzystanie Internetu w turystyce wiejskiej
Internet jako narzędzie promocji
Sieć internetowa została zaprojektowana w latach sześćdziesiątych na potrzeby
obronności w USA, a następnie przekazana do użytkowania służbom cywilnym. Podejrzewam,
że nikt wówczas nie przypuszczał, jaką potęgą stanie się kilkadziesiąt lat później.
W chwili obecnej niektórym osobom trudno sobie wyobrazić codziennego życia bez
„wejścia do sieci”. Zaglądamy tam, gdy nie zdążymy kupić codziennej gazety, chcemy
przygotować materiał zlecony przez szefa, pragniemy kupić bilet lotniczy, czy też znaleźć
ciekawą ofertę świąteczną. Oczywiście listę powodów można mnożyć w nieskończoność.
Jednak w tym materiale pragnę skupić się na jednej z ważniejszych funkcji jaką internet
odgrywa dla promocji turystyki wiejskiej – promocji.
Promocja jest obok ceny i dystrybucji jest jednym z najważniejszych działań
marketingowych dotyczących produktu. Jeszcze nie tak dawno głównym narzędziem promocji
turystyki wiejskiej były materiały wydawnicze: foldery, wizytówki, widokówki itp. Wydawane
przez indywidualnych kwaterodawców, ośrodki doradztwa rolniczego, lokalne stowarzyszenia
agroturystyczne dystrybuowane były na targach, festynach oraz innych imprezach
promujących turystykę wiejską. Obecnie głównym narzędziem docierania z ofertą turystyczną
do klienta jest internet.
Poniżej pragnę przedstawić wady i zalety wymienionych form promocji, choć należy
zaznaczyć że nie wyczerpują one listy możliwych działań promocyjnych, jednak z mojego
doświadczenia są najczęściej stosowane.
35
Tabela 1. Wady i zalety promocji poprzez Internet
a) Wady promocji
Materiały wydawnicze
Internet – materiały promocyjne
1. Wysoki koszt wydania materiału
2. Wysoki koszt dystrybucji: koszty
wysyłki, udział w targach
3. Konieczność dotarcia z materiałem do
potencjalnego klienta
4. Brak możliwości aktualizacji – aż do
wyczerpania nakładu
5. Brak ciągłości promocji w chwili
wyczerpania nakładu
6. Ograniczona forma prezentacji oferty,
np. brak możliwości określania
wolnych miejsc w danych terminach,
1. Brak możliwości dotarcia z ofertą do
osób nie posługujących się
technikami komputerowymi lub z
przyczyn technicznych mających
trudności z korzystania z internetu
2. Zagrożenie atakami wirusów,
groźba fałszowania treści przez
hakerów, podszywania się pod
ofertę.
b) Zalety promocji
1. Możliwość dotarcia z promocją do
osób nie korzystających z zasobów
internetu, zwłaszcza osób starszych
2. możliwość korzystania z oferty w
czasie podróży wakacyjnej (mapy,
foldery)
1.
2.
3.
4.
Niski koszt zamieszczenia oferty
Niski koszt „dystrybucji”
Nieograniczony zasięg
Możliwość systematycznej
aktualizacji
5. Ciągłość reklamy
6. Nieograniczone możliwości
prezentacji oferty – prezentacje
multimedialne
7. Stworzenie nowoczesnego
wizerunku
Źródło : Opracowanie własne
Konstruując powyższe zestawienie jako codzienny użytkownik Internetu łatwiej
identyfikowałem jego zalety niż wady. Jak wynika z mojego doświadczenia ogromne
możliwości, jakie stwarza sieć nie są jednak wykorzystywane. Powodem tego stanu rzeczy są:
•
Zbyt mała umiejętność posługiwania się komputerem, w tym internetem, przez
„gestorów” bazy turystycznej na wsi,
•
Techniczne ograniczenia korzystania z sieci: brak sprzętu komputerowego, problemy
z łączami internetowymi,
36
•
Brak świadomości możliwości jakie stwarza sieć (np. możliwość systematycznej
aktualizacji),
•
Rozproszenie oferty turystyki wiejskiej w wyniku zamieszczenia jej w trudno
dostępnych gminnych, indywidualnych serwisach, często pod „abstrakcyjnymi”
adresami,
•
Brak wykorzystania poczty elektronicznej dla procesu komunikowania się z klientem,
•
Koszt korzystania z internetu.
Należy stwierdzić, że niektóre z wymienionych ograniczeń powoli zostają eliminowane.
Konkurencja na rynku telekomunikacyjnym stwarza nadzieję na poprawę obecnej sytuacji
związanej z dostępem oraz kosztem korzystania z sieci. Coraz więcej osób staje się aktywnymi
użytkownikami internetu w wyniku organizowanych szkoleń lub przejmując umiejętności od
swoich dzieci. Świadczy o tym fakt, że w ostatnim roku podwoiła się ilość osób, które
zadeklarowały chęć indywidualnej aktualizacji swojej oferty w serwisie www.agroturystyka.pl
i otrzymały indywidualne hasła dostępu do administracji.
Pomimo wielu pozytywów i zalet promocji z wykorzystaniem internetu daleki jestem
od wysuwania tezy, że jest to jedyne słuszne narzędzie promocji. Materiały wydawnicze,
bezpośredni kontakt z klientem, wysłane życzenia świąteczne do naszego gościa są równie
ważne dla kreowania pozytywnego wizerunku naszej oferty.
Internet jako źródło informacji
Strony www – są często tłumaczone jako „wszechnica wiedzy wszelakiej”. Zasoby
sieci są wręcz nieograniczone. Żyjąc w czasach, gdzie przepływ informacji jest jednym
z najważniejszych czynników rozwoju gospodarki należy wskazać możliwości jakie stwarza
korzystanie z sieci przy organizowaniu i świadczeniu usług z zakresu turystyki wiejskiej.
Specyfika turystyki wiejskiej polega na jej nierozerwalności z wsią i tym, co jest z nią
związane. Dlatego też dla osób prowadzących działalność turystyczną na wsi interesujące są
informacje z zakresu prowadzenia działalności turystycznej, jak i dotyczące rozwoju wsi. Jest
to szczególnie ważne w dobie pojawienia się funduszy strukturalnych, które w dużej mierze
skierowane są do mieszkańców wsi.
Mając w planach prowadzenie działalności turystycznej związanej z wynajmowaniem
pokoi i mieszkań każda osoba przystępująca do inwestycji (budowy, adaptacji domu) powinna
zaznajomić się z wymaganiami kategoryzacyjnymi Wiejskiej Bazy Noclegowej. Zamieszczone
37
na stronie www.agroturystyka.pl w module „informacje” wskazówki dla kwaterodawców to
nie tylko arkusze pozwalające na sklasyfikowanie obiektu, ale przede wszystkim zestaw
wskazówek dotyczących właściwego planowania inwestycji. Określone w nim powierzchnie
pokoi, pożądane wymiary łóżek, ilość łazienek w stosunku do ilości pokoi to doskonałe
wskazówki warunkujące właściwe wydatkowanie pieniędzy.
W chwili ogłaszania przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi kolejnych działań
finansowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego konieczne jest systematyczne
korzystanie z serwisu ministerstwa www.minrol.gov.pl. W module „Fundusze strukturalne”
można znaleźć druki wniosków wraz z instrukcją ich wypełniania. Dla osób zainteresowanych
funduszami oraz wszelkimi informacjami związanymi z dostosowania polskiego prawa do
norm unijnych polecam serwisy :
www.arimr.gov.pl, www.funduszestrukturalne.gov.pl oraz serwisy urzędów marszałkowskich:
np. www.lubelskie.pl.
Dla osób działających aktywnie w lokalnych stowarzyszeniach nieodzowne jest
korzystanie z
serwisów informujących o możliwościach dofinansowania organizacji
pozarządowych, organizowanych szkoleniach oraz o przepisach dotyczących wsi i turystyki
wiejskiej.
Tabela 2. Serwisy internetowe przydatne dla osób prowadzących działalność z zakresu
turystyki wiejskiej
Adres internetowy
www.fww.org.pl
www.faow.org.pl
www.cofund.org.pl
www.agro-info.org.pl
Organizacja
Serwis Fundacji Wspomagania Wsi zawierający szereg informacji
dotyczących konkursów grantowych skierowanych często do terenów
wiejskich.
Serwis Forum Organizacji Pozarządowych – propagujący ideę
partnerstwa. Można tam znaleźć przydatne wiadomości na temat
przygotowania polskiej wsi do funkcjonowania w ramach Unii
Europejskiej poprzez aktywizowanie społeczności wiejskich i
zwiększanie ich udziału w procesie przemian na wsi, a także
promowanie zrównoważonego rozwoju terenów wiejskich.
Serwis Funduszu Współpracy - organizacji, która zarządza środkami
pomocowymi i służy pomocą odbiorcom programów finansowanych z
pomocy zagranicznej. Można tam znaleźć informacje odnośnie
realizacji programów i projektów wspierających określone sektory
gospodarki i obszary życia publicznego finansowane z środków
unijnych.
Podstawowym celem Agro-Info jest stworzenie sprawnego systemu
dostarczającego rolnikom i społecznościom wiejskim informacji
umożliwiających im funkcjonowanie po akcesji Polski do Unii
Europejskiej. Jest to serwis mający ułatwić poszukiwanie wiadomości
dotyczących różnych inicjatyw związanych z integracją europejską,
rolnictwem i rozwojem obszarów wiejskich w Polsce.
38
www.batory.org.pl
Celem Fundacji im. Stefana Batorego jest wspieranie rozwoju
demokratycznego, otwartego społeczeństwa. Na stronach internetowych
znajdziemy informacje o programach krajowych i międzynarodowych
prowadzonych przez Fundację oraz o możliwych do uzyskana dotacjach
w ramach tych programów.
Dla osób prowadzących działalność rolniczą polecam serwis www.ppr.pl gdzie można znaleźć
informacje na temat aktualnych cen, przepisów, z podziałem na poszczególne branże rolnicze.
System CMS – jego rola w procesie komunikowania
System zarządzania witryną – CMS - jest rozbudowanym narzędziem do tworzenia
i publikacji stron internetowych bez wymaganej znajomości języka publikacji stron
internetowych HTML przez osoby obsługujące system.
Całkowicie innowacyjną funkcją
CMS-u jest możliwość edycji treści umieszczonych na stronie WWW poprzez edycję strony
bezpośrednio w oknie przeglądarki z podglądem i zachowaniem całego układu strony.
Do pełnej obsługi systemu potrzebna jest jedynie przeglądarka Internet Explorer
w wersji minimum 6 pracująca pod kontrolą sytemu MS Windows. Poniżej zamieszczony jest
zrzut ekranu przy normalnym widoku strony i tej samej strony „po uruchomieniu systemu.”
Rysunek 1. Funkcja edycyjna CMS-u
39
Do przejścia w tryb edycji służy element kontrolny – ikona – umieszczona na każdej
lub wybranej stronie z publicznych stron serwisu. Dostęp do edycji chroniony jest za pomocą
systemu identyfikatorów i haseł.
Po przejściu do trybu edycji nad edytowaną stroną pojawia się dodatkowy pasek narzędziowy
o wyglądzie podobnym do paska narzędziowego typowego edytora tekstowego.
Rysunek 2. Pasek narzędziowy
Obszar / obszary podlegające edycji obramowane są charakterystycznym czerwonym paskiem.
Edycja strony tekstu odbywa się bezpośrednio w oknie przeglądarki tak jak w typowym
edytorze tekstowym.
Dzięki systemowi CMS mamy możliwość zarządzania strukturą strony, czyli możemy
dodawać nowe działy, poddziały, strony, modyfikować i usuwać istniejące struktury. Dzięki
rozbudowanemu systemowi haseł tworzone struktury - działy, poddziały i strony mogą mieć
różny status:
•
publiczny (dla wszystkich użytkowników prezentacji WWW),
•
dla zarejestrowanych użytkowników,
•
ukryte (strony nie publikowane w ogóle).
W przypadku stron publikowanych dla zarejestrowanych użytkowników można ustanowić
dowolne grupy użytkowników. Wówczas w przypadku udostępniania odpowiednich stron
można określić, dla których grup mają one być dostępne. Grupy użytkowników otrzymują
swoje indywidualne identyfikatory i hasła, dzięki którym mają dostęp do stron o ograniczonym
dostępie, po uprzednim załogowaniu się do systemu. Wszystkie połączenia autoryzujące do
sytemu są przeprowadzane z wykorzystaniem mechanizmów szyfrujących.
Kolejną cechą systemu jest zaawansowany system zarządzania użytkownikamiadministratorami systemu. Administracja odbywa się na wielu poziomach, administrator
główny ma do dyspozycji mechanizm, który pozwala tworzyć użytkowników-administratorów
i przydzielać im odpowiednie uprawnienia. Dzięki temu wiele osób jednocześnie może brać
udział w procesie powstawania strony. Uprawnienia te mogą być oddzielnie określane dla
odrębnych struktur, a dotyczyć mogą:
•
uprawnień do edycji istniejących stron,
•
uprawnień do tworzenia/usuwania struktur – poddziałów, stron,
40
•
uprawnień do publikacji stron.
Umożliwia to ustawienia następującego przebiegu prac nad edycją i udostępnianiem stron:
1. Utworzenie i opracowanie zawartości strony w danym dziale przez pracownika
merytorycznego - administratora, który ma uprawnienia do tworzenia i edycji stron
w danym dziale,
2. Tłumaczenie tekstu, korekta, modyfikacje (np. opracowanie i wstawienie grafiki) przez
pracownika – administratora, który ma uprawnienia jedynie do modyfikacji stron
w danym dziale,
3. Zatwierdzenie strony do publikacji w serwisie WWW przez pracownika –
administratora, który ma uprawnienia do zmiany statusu stron w danym dziale.
Oczywiście po zatwierdzeniu strony do publikacji, strona może być dalej modyfikowana przez
pracownika / pracowników posiadających odpowiednie uprawnienia.
Serwis „Wieś Polska zaprasza” www.agroturystyka.pl jako źródło promocji
i informacji oraz narzędzie sprzedaży oferty agroturystycznej
Internetowy serwis informacji, promocji i sprzedaży oferty agroturystycznej
został
opracowany
przez
Lubelski
Związek
Stowarzyszeń
Agroturystycznych przy współpracy Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa
Gościnne”. Przy tworzeniu tego serwisu wykorzystano modelową strukturę organizacyjną
Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „GG”, jej doświadczenia w zakresie kategoryzacji
wiejskiej bazy noclegowej oraz ogólnopolskiej promocji oferty agroturystycznej. Korzystano
z bazy danych kwater agroturystycznych, której PFTW „GG” jest właścicielem.
Odnosząc się z pełnym szacunkiem do działań innych osób oraz firm związanych
z promocją turystyki wiejskiej chciałbym przedstawić funkcje serwisu www.agroturystyka.pl
jako przykład szerokich możliwości promowania turystyki wiejskiej za pomocą sieci internet.
Niewątpliwą zaletą serwisu jest jego adres. Jednak sam proces jego powstawania
zasługuje na uwagę. Serwis powstawał w okresie wrzesień – grudzień 2002 roku. Przy
wsparciu finansowym Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadzonych zostało szereg szkoleń na terenie całej Polski,
które miały za zadanie przygotowanie kwaterodawców do korzystania z serwisu, nabycie
podstawowych umiejętności posługiwania się komputerem w celu aktualizacji danych, jak
również weryfikacji zawartości merytorycznej serwisu.
41
Podczas spotkań kwaterodawcy sami określili listę kryteriów wyszukiwania oferty. Za
źródło wiedzy służyły najczęściej zadawane im pytania potencjalnych turystów. System ulega
pewnym modyfikacjom wizualnym, ale zawartość merytoryczna jest praktycznie nie
zmieniona,
gdyż
traktowana
jest
jako
pewnego
rodzaju
własność
intelektualna
kwaterodawców.
Zawartość merytoryczna serwisu
Serwis www.agroturystyka.pl zawiera moduły:
•
Kwatery,
•
Imprezy,
•
Atrakcje,
•
Stowarzyszenia,
•
Fundusze UE,
•
Informacje.
Kwatery
W tej części serwisu przedstawiana jest oferta wiejskiej bazy
noclegowej.
Kwatery można wyszukać na dwa sposoby.:
1) Szukaj na mapie
Poprzez zaznaczenie na mapie Polski miejsca pobytu przechodzimy do szczegółowej mapy
interesującego nas regionu. Jest to mapa turystyczna z wyszczególnionymi miejscowościami,
w których znajdują się kwatery agroturystyczne promowane w serwisie. Szczegółowy
charakter mapy pozwala na odnalezienie na mapie często małych, o niezbyt znanych nazwach
miejscowości
agroturystycznych,
które
oferują
wypoczynek
w
bardzo
dobrych
i niepowtarzalnych warunkach. Wybierając daną miejscowość otrzymujemy oferty kwater tam
się znajdujących.
42
2) Szukaj oferty
Poszukiwana przez nas oferta musi niejednokrotnie spełniać wiele kryteriów. W serwisie
możemy zawęzić obszar poszukiwań wyłącznie do kwater spełniających nasze wymagania
pobytowe. Możemy określić region w którym chcemy wypoczywać, rodzaj i kategorię obiektu,
ofertę specjalną, słowo szukane i cenę za nocleg.
Jeśli mamy bardziej sprecyzowane potrzeby możemy ustalić dodatkowe wymagania do usług
świadczonych przez kwaterodawcę oraz określić w jakiej odległości wymagane jest
występowanie atrakcji w okolicy. Wpisanie „0” oznacza atrakcję w kwaterze. Po naciśnięciu
ikony „Szukaj” otrzymujemy wykaz kwater spełniających nasze wymagania.
Rezerwacja online
W systemie można dokonać rezerwacji kwater znajdujących się w sprzedaży internetowej.
System posiada unikatową cechę, a mianowicie zawiera informacje o fizycznie dostępnych w
danym okresie miejscach noclegowych. Można także wysłać zapytanie w formie listu e-mail
do kwaterodawców lub skontaktować się telefonicznie z dowolnym kwaterodawcą z naszego
serwisu. Aby dokonać rezerwacji należy:
1.
Wyszukać kwatery spełniające oczekiwane wymagania
- konieczne jest określenie
terminu, w którym planujemy wypoczynek, długości pobytu i liczby osób.
2.
Przy interesującej ofercie wybrać opcję „Rezerwuj”.
3.
Określić szczegóły rezerwacji i wypełnić formularz z danymi kontaktowymi.
Po wpłaceniu zaliczki turysta otrzymuje w ciągu 3 dni pocztą pisemne skierowanie do danego
obiektu. Pozostałą część kwoty wpłaca na miejscu w dniu przyjazdu
Imprezy
Niewątpliwą atrakcją pobytu są wydarzenia mające miejsce w najbliższym otoczeniu. Serwis
zawiera ich prezentację z uwzględnieniem miejsca, terminu i charakteru imprezy, a w
przypadku
zainteresowania
uczestnictwem
zakwaterowania w niedużej odległości.
43
stwarza
możliwość
znalezienia
miejsca
Możliwe jest wyszukanie imprezy określając jej termin, rodzaj i zasięg. Na odnalezienie z góry
skonkretyzowanych wydarzeń pozwalają kryteria wyszukiwania: słowo szukane oraz
miejscowość. Prezentacja każdej imprezy zawiera dane informacje o miejscu, terminie
i charakterze imprezy oraz krótki opis. W szczegółowych informacjach znajduje się również
program oraz inne istotne informacje dla uczestników.
Atrakcje
Dla amatorów turystyki aktywnej w serwisie znajdują się informacje o wartych
odwiedzenia miejscach w okolicach kwater agroturystycznych. Wśród
zamieszczonych typów atrakcji są: muzea, zabytki, kompleksy leśne, zbiorniki wodne, szlaki
turystyczne, miejsca pamięci, regionalna kuchnia i sztuka ludowa.
Wyszukaj atrakcje
Poprzez określenie rodzaju atrakcji, wybrania regionu na mapie bądź wpisania nazwy
konkretnej miejscowości lub szukanego słowa otrzymujemy wykaz atrakcji spełniających
określone wymagania.
W wyniku wyszukiwania prezentowane są następujące informacje
o atrakcji: określenie miejsca (stowarzyszenia, gminy i najbliższych miast), typu atrakcji,
dokładnego adresu jej występowania i innych informacji niezbędnych dla turystów.
Polecamy atrakcje
W serwisie istnieje możliwość zamieszczania ofert podmiotów z branży turystycznej np. szkół
jeździeckich, ośrodków sportowych, rekreacyjnych, restauracji, świadczących usługi
komplementarne do zakwaterowania i wyżywienia. Oferty te wtedy są prezentowane w sposób
podobny jak oferty kwater tj. ze zdjęciami i dokładnym opisem.
Stowarzyszenia
Serwis wskazuje strony stowarzyszeń zrzeszonych w Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej
„GG”. Zainteresowani znajdą w nich opis działalności, kontakt z wybranym stowarzyszeniem,
a także prezentację gospodarstw agroturystycznych, imprez i atrakcji turystycznych oraz
serwisy gmin z terenu działania stowarzyszenia.
44
Fundusze UE
W związku z podjęciem współpracy przez Polską Federację Turystyki Wiejskiej
„Gospodarstwa
Gościnne”
z
Agencją
Restrukturyzacji
i
Modernizacji
Rolnictwa
zamieszczamy w tym dziale wszystkie wiadomości dotyczące pozyskiwania funduszy ze
środków Unii Europejskiej, dotyczące agroturystyki.
Informacje
W serwisie informacyjnym znajdują się:
•
Aktualności
PFTW,
spis
stowarzyszeń
agroturystycznych
zrzeszonych w PFTW „GG”;
•
Agroturystyka
w
UE
-
aktualne
informacje
na
temat
funkcjonowania gospodarstw agroturystycznych w krajach Unii Europejskiej, opis
funkcjonujących tam przepisów prawnych, systemów oceny jakości świadczonych
usług, organizacjach działających w ramach turystyki wiejskiej, finansowania działań
z zakresu rozwoju turystyki wiejskiej ze środków UE;
•
System kategoryzacji Wiejskiej Bazy Noclegowej Polskiej Federacji Turystyki
Wiejskiej „GG” wraz z instrukcjami dla przyszłych kwaterodawców, inspektorów oraz
formularzami kategoryzacyjnymi;
•
Targi, wystawy: zawiera informacje o planowanych imprezach PFTW oraz reportaże,
fotoreportaże i sprawozdania z imprez związanych z turystyką wiejską;
•
Przepisy prawne;
•
Szkolenia – znajdują się tu informacje o organizowanych szkoleniach z zakresu
turystyki wiejskiej, materiały szkoleniowe, prezentacje, referaty, zestawienia.
Możliwe jest także zamieszczanie przez stowarzyszenia informacji o działalności
stowarzyszeń, ogłoszenia dla członków itp. Informacje te mogą być upublicznione, jak też
i dostępne dopiero po załogowaniu się przez hasło.
Wykorzystanie serwisu - statystyki
Dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu możliwe jest rejestrowanie aktywności związanej
z systemem internetowym i zbieranie danych o użytkownikach korzystających z systemu.
Poniżej przedstawione jest zestawienie liczby wizyt strony internetowej www.agroturystyka.pl
45
oraz ilości oglądanych stron tego serwisu podczas tych wizyt w przeciągu ostatnich czterech
miesięcy.
Tabela 3. Zestawienie wizyt strony
Sumarycznie w miesiącu:
Średnio dziennie
Miesiąc
W miesiącu
Wizyty
Strony
Wizyty
Strony
Wrzesień 04
563
7194
16335
208654
Sierpień 04
930
16380
28853
507804
Lipiec 04
1344
26215
41691
812666
Czerwiec 04
1145
24827
30920
670347
117799
2199471
Suma
Źródło: Opracowanie własne
Poniżej zamieszczono wykres aktywności godzinnej w trakcie dnia dla miesiąca września:
Wykres 1. Aktywność godzinna – wrzesień 2004
Możemy także prześledzić w jaki sposób internauci trafiali na naszą stronę poprzez
wyszukiwarki internetowe, dostając w odpowiedzi na swoje zapytanie listę odnośników
i korzystając z nich otwierali stronę www.agroturystyka.pl.
46
Tabela 4.
Pierwsze 16 z ogólnej liczby 1164 szukanych ciągów znaków
L.p.
Wywołania
Wyszukiwany ciąg znaków
1
3140
51.40% Agroturystyka
2
201
3.29%
3
160
2.62%
Wieś
4
52
0.85%
agroturystyka mazury
5
52
0.85%
agroturystyka.pl
6
50
0.82%
polska federacja turystyki wiejskiej
7
43
0.70%
agroturystyka w polsce
8
31
0.51%
puszcza notecka
9
22
0.36%
agroturystyka kaszuby
10
20
0.33%
polska wieś
11
19
0.31%
sylwester 2004
12
14
0.23%
agroturystyka lubelskie
13
14
0.23%
agroturystyka mazowsze
14
13
0.21%
mazury agroturystyka
15
12
0.20%
www.agroturystyka
16
11
0.18%
agroturystyka pl
Oprócz tego możemy uzyskać informację skąd pochodzą internauci przeglądający naszą stronę.
Otóż 75% przeglądających pochodzi z Polski, natomiast pozostałe 25% są to ludzie
korzystający
z
Internetu
poza
granicami
naszego
kraju,
korzystający
z
adresu
www.agritourism.pl i angielskiej wersji językowej serwisu.
Poniżej przedstawiony jest szczegółowy wykaz krajów, przy czym połączenia z serwisem
z kraju opisanego jako „Nieznany” są to połączenia także z zagranicy bez identyfikatora kraju.
47
Tabela 5.
Pierwsze 30 z ogólnej liczby 47 krajów
Lp.
Wywołania
Kraj
1
1403161 76.52% Polska
2
266691
14.54% Nieznany
3
57991
3.16%
Sieć (net)
4
22710
1.24%
Komercyjna USA
5
21620
1.18%
Niemcy
6
12161
0.66%
Holandia
7
9462
0.52%
Belgia
8
8152
0.44%
Francja
9
4552
0.25%
Dania
10
4541
0.25%
Włochy
11
4427
0.24%
Hiszpania
12
3522
0.19%
Szwajcaria
13
2849
0.16%
Czechy
14
2277
0.12%
Organizacja niekomercyjna
15
1630
0.09%
Stany Zjednoczone
16
1296
0.07%
Wielka Brytania
17
1072
0.06%
Szwecja
18
1044
0.06%
Finlandia
19
942
0.05%
Ukraina
20
813
0.04%
Węgry
Źródło: Opracowanie własne
Administrowanie serwisem
Wszelkie zmiany w bazie danych serwisu www.agroturystyka.pl, czyli dane o kwaterach
agroturystycznych, atrakcjach, imprezach, stowarzyszeniach agroturystycznych itp., możemy
w łatwy sposób uzupełniać i modyfikować za pomocą przejrzystego i intuicyjnego panelu
administracyjnego udostępnionego przez Internet pod odrębnym adresem.
48
Rysunek 3. Panel administracyjny
Zmiana danych polega na wypełnieniu formularza na stronie internetowej po uprzednim
załogowaniu się do systemu. Dzięki rozbudowanemu systemowi nadawania uprawnień, każdy
kwaterodawca ma możliwość samodzielnego uzupełniania danych o swojej ofercie, właśnie
poprzez panel administracyjny. Oprócz tego dostęp do panelu administracyjnego mogą
otrzymać osoby ze stowarzyszeń, które będą mogły zmieniać informacje o swoim regionie,
edytować wszystkie kwatery zrzeszone w stowarzyszeniu, dodawać atrakcje i imprezy. Do
każdej części bazy danych możemy przydzielić osobne uprawnienia bądź też łączyć je dla
jednego użytkownika.
Wnioski z realizacji serwisu
Mając na względzie kilkuletnie doświadczenia związane z wdrażaniem serwisu
www.agroturystyka.pl pragnę stwierdzić, że ciągle nie są w pełni wykorzystywane jego
możliwości. O ile występuje dbałość o zawartość i aktualność danych o kwaterach, to bardzo
małą rolę przywiązują stowarzyszenia do informacji o odbywających się imprezach, czy też
atrakcjach turystycznych, a przecież niejednokrotnie są to czynniki decydujące o wyborze
miejsca wypoczynku.
Ponadto w bardzo małym stopniu wykorzystana jest możliwość sprzedaży on-line.
Uważam, że przyczynami tego stanu rzeczy mogą być:
1.
Brak ufności do zakupów usług przez internet (mniejszym problemem jest sprzedaż
rzeczy, np. książek, telefonów ),
2.
Możliwość bezpośredniego kontaktu z kwaterodawcą poprzez moduł „szukaj oferty”,
49
3.
Brak zachęt finansowych dla potencjalnych turystów korzystających z tej formy zakupu,
4.
Dość skomplikowany system przepływu gotówki.
Dla zwiększenia sprzedaży oferty w systemie on-line podjęte zostaną następujące działania:
1.
Klient otrzyma dodatkowy upust w wysokości ok. 5% za skorzystanie z rezerwacji online,
2.
zostaną podpisane umowy z biurami turystycznymi na sprzedaż oferty turystyki wiejskiej
za pośrednictwem systemu.
Należy również stwierdzić, że ilość ofert zamieszczona w serwisie jest dość mała
w stosunku do ogólnej liczby kwater zrzeszonych w stowarzyszeniach należących do PFTW
„GG”. Niemniej jednak jest to liczba, która jest maksymalna w innych serwisach, które nie
ograniczają możliwości zamieszczenia oferty. Wnioskować można z tego, że pozostali
kwaterodawcy posiadają własne strony lub też zamieszczają swoją ofertę w serwisach
lokalnych lub też nie mają świadomości potęgi internetu w tej dziedzinie. Nadzieję budzi fakt
zwiększania liczby członków PFTW „GG”.
Marka serwisu
Marka – jak wynika z określenia zawartego w Słowniku Encyklopedycznym Edukacji
Obywatelskiej
to
znak
producenta towaru
chroniący przed
naśladownictwem
lub
podrobieniem. Innym określeniem marki jest:
Silna marka: to rozpoznawalny produkt, usługa, osoba lub miejsce, dostosowana do
kupującego lub użytkownika w taki sposób, że postrzega on wartości marki jako najpełniej
zaspakajające jego potrzeby i żądania.
Odnosząc definicję oraz funkcje marki - do serwisów działających w obszarze turystyki
wiejskiej należy stwierdzić, że niewiele z nich posiada ww. cechy. Bo czy można mówić
o marce produktu jeżeli istnieje opcja „dodaj ofertę”, gdzie każdy może zamieścić swoją ofertę
bez żadnej weryfikacji ze strony administratora. Co wtedy z funkcją gwarancyjną? Do kogo ma
się zwrócić turysta, który po przyjeździe do gospodarstwa zastanie zupełnie inne warunki
aniżeli te, które były opisane w ofercie?
Pracując na serwisem www.agroturystyka.pl kierujemy się przede wszystkim dobrem
potencjalnego klienta. Warunkiem przystąpienia do serwisu jest przynależność do
stowarzyszenia należącego do Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „GG”. Jest to
50
niewątpliwe ograniczenie dla szeregu osób, ale zdaniem zarządu Polskiej Federacji Turystyki
Wiejskiej „GG” jest to jedyna skuteczna możliwość kreowania marki serwisu. Takie warunki
stwarzają możliwość interwencji w przypadku skarg turysty. Wyrażam przekonanie, że serwis
opatrzony logo Federacji oraz hasłem „Wieś polska zaprasza” stanie się rozpoznawalny nie
tylko w Polsce, ale i za granicą. Rekomendacja serwisu jest szczególnie ważna dla
cudzoziemców, którzy wraz z otwarciem granic w coraz większym stopniu stają się
potencjalnymi klientami wiejskiej bazy turystycznej.
Podsumowanie
Reasumując, pragnę stwierdzić, że internet odgrywa ogromną rolę jako narzędzie
promocji i sprzedaży produktu turystyki wiejskiej oraz źródło informacji dla osób
świadczących usługi turystyczne na wsi. Rola ta będzie znacząco rosła w najbliższym czasie.
Jednak dla pełnego wykorzystania możliwości jakie niosą ze sobą techniki teleinformatyczne
konieczne jest:
1. permanentne szkolenie osób z terenów wiejskich w dziedzinie wykorzystania internetu
oraz poczty elektronicznej w procesie promocji i sprzedaży oferty,
2. zwiększenie dostępności usług internetowych na obszarach wiejskich,
3. uruchomienie programów pozwalających na doposażenie mieszkańców wsi w sprzęt
komputerowy,
4. zmniejszenie kosztów korzystania z sieci,
5. stworzenie warunków dla lokalnych stowarzyszeń na korzystanie z funduszy
przeznaczonych na prowadzenie biur informacji oraz promocji i sprzedaży oferty turystyki
wiejskiej,
6. dalszy rozwój struktur Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „GG”.
51
Opracowanie: Janusz Majewski
BADANIE RYNKU W TURYSTYCE WIEJSKIEJ
Wprowadzenie - sens i potrzeba badań rynku dla skutecznego zdobywania
rynku
Czasem nie zdajemy sobie sprawy z tego, że przeprowadzamy badania rynku i co
jeszcze ważniejsze, że je wykorzystujemy dla własnych decyzji biznesowych. Ma to miejsce
wtedy, gdy badania rynku prowadzone są w sposób niezamierzony, niejako przy okazji i bez
stosowania mniej lub bardziej wyrafinowanych technik badawczych. Przykładem takich badań
może być obserwacja zachowań turystów (gości) przy stole (jakie potrawy są popularne lub
nie, jakie zostają na talerzach) lub rozmowy z nimi na temat spędzania wolnego czasu (które
formy, dla jakich kategorii gości są atrakcyjne lub nie). Takie badania nie mają charakteru
profesjonalnych, zaplanowanych działań, z przygotowanymi narzędziami, niemniej do
pewnego stopnia mogą być pomocne w lepszym dostosowaniu się do potrzeb rynku, zwłaszcza
w
przypadku
przedsięwzięć
o
małej
skali,
takich
jak
większość
gospodarstw
agroturystycznych. Ograniczają się one tylko do jednego wycinka rynku, jakim są zachowania
nabywców i pomijają wiele innych, a ponadto nie dostarczają wiedzy o innych nabywcach,
którzy szukają podobnych usług, ale do nas nie trafili. Innymi słowy, są wycinkowe
i niereprezentatywne, czyli oparte o zbyt małą liczbę osób, co powoduje mały stopień
rzetelności i prawdziwości wyciąganych wniosków.
Aby zmniejszyć ryzyko podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, trzeba
korzystać z informacji, jakich dostarczają badania rynkowe. Nie uchroni nas to całkowicie
przed popełnianiem błędów, ale będzie ich na pewno mniej. Tymczasem wiele osób
świadczących usługi w turystyce wiejskiej nie korzysta w ogóle z badań rynkowych albo
z powodu nieświadomości ich użyteczności albo w obawie przed wysokimi kosztami. Wynika
to z nieporozumienia co do charakteru badań rynkowych, które najczęściej kojarzone są
z zakrojonymi na szeroką skalę - a więc kosztownymi - badaniami ankietowymi. Istnieją
53
jednak dwa sposoby minimalizacji kosztów. Pierwszy z nich to badania wtórne, które polegają
na korzystaniu z wyników i - co ważne - także ich interpretacji, wykonanych przez
specjalistyczne instytucje. Najbardziej dostępnym źródłem takich badań jest prasa fachowa
oraz internet. Drugi sposób to bardziej profesjonalne niż luźna rozmowa badania pierwotne
z wykorzystaniem ankiety, przeprowadzone u własnych klientów.
Badanie rynku jako element działań marketingowych
Punktem wyjścia dla lepszego dostosowania własnych usług do oczekiwań klientów jest
przede wszystkim poznanie ich motywacji podróży. Powyższe informacje można uzyskiwać na
różne sposoby. Oprócz wymienionych już klasycznych badań terenowych można
wykorzystywać inne, mniej kosztowne źródła choćby analizując fachową prasę turystyczną
publikującą wyniki analiz przeprowadzonych przez wyspecjalizowane ośrodki
badawcze,
materiały promocyjne naszych konkurentów (np. tour-operatorów sprzedających podobną
ofertę), dane z Polskich Ośrodków Informacji Turystycznej za granicą itp. Wyniki uzyskane
poprzez badania rynku mogą podpowiedzieć, realizacji jakiej kategorii usług warto się podjąć
lub czy nasz intuicyjny pomysł na produkt ma szanse powodzenia. Są więc podstawą
podejmowania strategicznych decyzji.
Podstawowy zakres badań rynkowych powinien obejmować następujące zagadnienia:
• liczba potencjalnych konsumentów zainteresowanych danym produktem i ich profile wiemy jak duży udział w rynku ma segment, w którym się sami mieścimy (np. turystyka
wiejska, agroturystyka, ekoturystyka, wędkarstwo, wędrówki górskie - w zależności od
naszego własnego profilu produktu),
• charakterystyka demograficzna potencjalnych konsumentów: wiek, dochody, zawód,
wykształcenie, miejsce zamieszkania (kraje, regiony, miasta) itp., - wiemy jakie kategorie
gości korzystają z usług i dzięki temu mamy ułatwione zadanie dostosowania oferty do
ich oczekiwań,
• prognozy tendencji na rynkach w zakresie oczekiwań klientów danego segmentu wiemy, czy nasz segment wykazuje trend wzrostowy czy spadkowy i w związku z tym,
czy myśleć o zmianie lub modyfikacji produktu,
54
• preferencje konsumentów dotyczące składników produktu, stopień zadowolenia
z produktu jako całości i poszczególnych składników (ocena ilościowa i jakościowa), ich
upodobania i zwyczaje wakacyjne, weekendowe itp. - wiemy o klientach więcej niż
umożliwiła to charakterystyka demograficzna; mamy dodatkowe informacje o ich
upodobaniach,
• firmy (gospodarstwa), a nawet gminy czy powiaty, które są głównymi konkurentami
danego typu wakacji, mocne i słabe strony tych konkurentów, podobne produkty na
innych rynkach, ich charakter, konkurencyjność, żywotność, ceny i wrażliwość na ceny wiemy co i jak robią inni, w czym jesteśmy lepsi lub odmienni, jakie elementy warto
naśladować lub jakich unikać, czym konkurować: jakością, ceną, dodatkową usługą,
• analiza ofert biur podróży specjalizujących się w danym typie wakacji i, oferty na targach
i giełdach, analiza reklam, folderów, katalogów krajowych i zagranicznych - wiemy, co
się dzieje na rynkach, jakie hasła reklamowe są stosowane, jaka jest tematyka zdjęć, jakie
są informacje i apele emocjonalne, kolorystyka, czy jest zainteresowanie biur,
• stosowane kanały dystrybucji i techniki sprzedaży produktu, organizacja danego
segmentu wakacji (np. kluby, stowarzyszenia specjalistyczne), specjalistyczne media (np.
czasopisma), specjalistyczne targi i inne imprezy promocyjne - wiemy jakie są
najczęściej stosowane sposoby dotarcia do klienta, które z nich są najmniej kosztowne,
a które najskuteczniejsze.
Procedura badań marketingowych
Badania muszą wyprzedzać decyzje, jakie chcemy podjąć wykorzystując ich rezultaty.
Tak więc badania należy zaplanować odpowiednio wcześnie, aby mogły spełnić swoją rolę. Ma
to szczególne znaczenie w turystyce, gdzie dochodzi element sezonowości, a dodatkowo sama
sprzedaż dokonywana jest z dużym wyprzedzeniem - czasem kilku miesięcy. Każde badanie
marketingowe to proces składający się z następujących etapów:
1. Określenie problemu decyzyjnego.
Jaka sytuacja powoduje, że decydujemy się na
badania, czyli dlaczego podejmujemy badania? Tak więc trzeba się dogłębnie
zastanowić jakich danych nam brakuje do podjęcia decyzji? Przykładowo: przestali do
nas przyjeżdżać goście, którzy jednak nadal chętnie spędzają wakacje w podobnych
obiektach konkurencji, wydaliśmy sporo na reklamę, a rezultatów brak; nie wystąpił
wzrost przyjazdów.
55
2. Ustalenie celów badania. Wiemy już na czym polega nasz problem. Musimy zatem
precyzyjnie określić nasze oczekiwania co do rezultatów badania. Czy chcemy, aby
badanie tylko wyjaśniło nam na przykład dotychczasowe zachowania klientów, czy
próbowało dotrzeć do zachowań w przyszłości.
3. Zaplanowanie badania. Mamy tu kilka czynności. Pierwszą z nich jest sprecyzowanie
rodzaju i ilości danych potrzebnych do zrealizowania celów badania. Następną jest
określenie technik uzyskiwania danych i przygotowanie narzędzi badawczych (na
przykład jeśli przeprowadzamy wywiad może to być kwestionariusz ankiety). Kolejną
czynnością będzie wybór grupy osób (respondentów), które udzielą nam odpowiedzi na
przygotowane pytania. Ostatnią kwestią jest ustalenie harmonogramu, kosztów
i wykonawców poszczególnych czynności badawczych.
4. Zebranie, przetworzenie i analiza danych. To jest bardzo ważny etap badań, który
doprowadzi nas do zdobycia istotnych dla nas informacji, pomocnych przy rozwiązaniu
problemu. Obecnie dzięki komputerom, badania nie są tak pracochłonne jeśli chodzi
o obliczenia, ale nadal sporo czasu wymaga wprowadzenie danych.
5. Przygotowanie raportu i zaleceń decyzyjnych. Raport końcowy powinien zawierać nie
tylko wyniki badań, ale ich interpretację i wynikające z nich wnioski oraz zalecenia dla
zleceniodawcy. Te ostatnie nie zawsze będą sformułowane w sposób jednoznaczny,
lecz wariantowo; ostateczną decyzję musi podjąć zleceniodawca.
Rzadko się zdarza, by drobni przedsiębiorcy przeprowadzali badania samodzielnie. W
przypadku większych firm badania są zlecane specjalistycznym agencjom badawczym lub
komórkom
wewnętrznym
przedsiębiorstwa.
Dlatego
dobra
znajomość
procedury
marketingowej jest niezbędna również zleceniodawcom, zwłaszcza w fazach określania
problemu i ustalania celów badania. Nie można po prostu zlecić badań - trzeba dobrze wiedzieć
czego chcemy i kontrolować przebieg badań.
Cele i zadania firmy/gminy/regionu - deklaracja misji
Misja firmy to określenie ogólnego wymiaru jej działań w sensie branżowym,
geograficznym, otoczenia firmy, a głównie ze względu na odbiorców, dostawców oraz
konkurentów. Misja określa sens funkcjonowania firmy na rynku i kierunki działania na
przyszłość. Na jej treść ma wpływ wiele czynników: doświadczenie i historia firmy, przewagi
56
konkurencyjne, zasoby, polityka właścicieli lub kierownictwa oraz zmiany w otoczeniu. Mimo
że misja dotyczy ogólnego zakresu działań firmy, to musi być sformułowana w sposób
konkretny i zrozumiały przez wszystkich, którzy się z nią stykają. W przypadku gospodarstwa
agroturystycznego misją może być „wypoczynek w ciszy i spokoju po niskich cenach” lub
„wypoczynek w kontakcie z przyrodą dla wymagających klientów”.
Często jest tak, że misja stanowi myśl przewodnią działań promocyjnych firmy i jest
jednym z głównych elementów kreowania wizerunku, czyli wyróżniania się na rynku.
Zwłaszcza w odniesieniu do misji gminy czy regionu można stwierdzić, że sprowadza się ona
do głównego przesłania promocyjnego, które ma za zadanie zwrócić uwagę potencjalnych
klientów na dany obszar turystyczny, ale też w dalszej konsekwencji przekonać ich do
przyjazdu.
„Każdy kraj kojarzy się ludziom z jakąś odrębną specjalnością. Produkt, który jest
zgodny co do charakteru ze specjalnością swojej ojczyzny, ma duże szanse stać się marką
globalną” (Ries 1998). Podobnie w przypadku regionów i gmin, które muszą się klientom
z czymś kojarzyć. Jeśli nie wywołują żadnych skojarzeń, wymagają wykreowania wizerunków.
Taki wizerunek jest pochodną cech funkcjonalnych i emocjonalnych (oferowanego produktu),
które w świadomości klienta mają wywołać pozytywne skojarzenia. Kształtowanie wizerunku
przez producenta dokonuje się na dwóch poziomach: rzeczywistych cech produktu i w sferze
psychiki nabywcy. Punktem wyjścia w kształtowaniu wizerunku jest więc produkt i jego
wartości funkcjonalne.
Koncepcja produktu jest efektywna tylko wtedy, gdy łączy stronę popytową (rynkową)
ze stroną podażową. Punktem wyjścia jest przede wszystkim rynek, jego potrzeby, a produkt
dostosowany zostaje do rynku. To bardzo oczywiste, wręcz podręcznikowe zalecenie nie
zawsze jest realizowane w praktyce. Jeszcze dziś spotykamy (chociaż już nie tak często)
inicjatywy w dziedzinie inwestycji turystycznych, podejmowane bez rozeznania możliwości
rynkowych. Kryteria wyboru kategorii produktu będą więc również dwojakiego rodzaju:
1) od strony popytowej - należy zdecydować się na taki produkt, który - w oparciu o wyniki
badań rynkowych - uznany zostanie za najbardziej obiecujący rynkowo. Obiecujący oznacza
taki, który ma szanse na szybki i wymierny sukces na określonych rynkach. Wybrane,
odpowiednie produkty z tych obszarów będą wprowadzane na rynki podstawowe i w
konsekwencji działania promocyjne będą się koncentrować na tych właśnie rynkach,
2) od strony podażowej - produkt terytorialny powinien być tworzony w oparciu o rozeznanie
potencjału turystycznego danego obszaru, możliwości już istniejących, pewnych osiągnięć.
57
Działania od strony podażowej będą więc koncentrować się wyborze i/lub stworzeniu
nowych składników do kategorii produktu.
Konfrontacja podaży i popytu wskaże na kategorie produktów, czyli inaczej obszary (z
znaczeniu nieterytorialnym), w obrębie których będą kształtowane konkretne produkty. Mogą
to być następujące przykładowe kategorie i podkategorie: turystyka biznesowa (konferencje
i szkolenia, targi, podróże służbowe), turystyki aktywna (jeździectwo, żeglarstwo, kajakarstwo,
golf, lotniarstwo), turystyka przyrodnicza (obserwacja fauny, flory, przyrody nieożywionej),
kulturowa, edukacyjna, objazdowa, wiejska, przyrodnicza itd.
Każda z tych kategorii będzie oczywiście miała swój wymiar terytorialny. Kiedy już dokonano
wyboru kategorii produktu, następuje kolejny etap poszukiwania lokalizacji. Są produkty
rozproszone, które mogą obejmować obszar całego kraju (a nawet międzynarodowe), ale są też
takie, które będą wyraźnie umiejscowione na wyodrębnionym obszarze - regionu, kilku gmin
lub nawet jednej wsi.
Analiza marketingowa
Poprzednie
czynności
miały
charakter
przygotowawczy.
Po
ich
wykonaniu
przechodzimy do najważniejszego etapu: kształtowania produktu . Możemy mówić o dwóch
wymiarach, a nawet etapach kształtowania produktu: tworzeniu i budowaniu. Budowanie jest
czynnością wykonawczą, dokonywaną według jakiegoś projektu. W przypadku produktu jest
więc dobieraniem lub konstruowaniem od podstaw pewnych elementów produktu.
W tym celu opracowuje się listę składników, jakie złożą się na dany produkt (z
podziałem na główne, stanowiące o jego tożsamości i wizerunku oraz uboczne, które
wzbogacają produkt turystyczny). Każdy z produktów ma swoją specyfikę, toteż dla ułatwienia
doboru elementów sporządza się kryteria pomagające w selekcji najbardziej odpowiednich
składników, np. typu i standardu zakwaterowania, rodzaju specyficznych usług, transportu,
a przede wszystkim atrakcji.
W każdym przypadku analiza danego obszaru rozpoczyna się od oceny warunków
środowiska naturalnego (stanu czystości powietrza, wód, systemu odprowadzania ścieków
i odpadów komunalnych itp.) oraz dostępności komunikacyjnej (drogi, telekomunikacja,
oznakowanie itp.). Następny krok to ocena potencjału turystycznego. Taka analiza obejmuje
między innymi:
58
• walory i atrakcje przyrodnicze (np. w parkach narodowych i krajobrazowych),
• walory i atrakcje kulturowe (np. zabytki, muzea, wydarzenia, folklor),
• infrastrukturę ogólną (np. w dziedzinie ochrony środowiska),
• stan zagospodarowania turystycznego, atrakcje rekreacyjne (np. szlaki, stanice,
wypożyczalnie, parkingi),
• bazę noclegową (rodzaje, standard, lokalizacja),
• obiekty gastronomiczne i rozrywkowe,
• informacje turystyczną (np. oznakowanie, punkty informacyjne),
• dostępność transportową i telekomunikacyjną (np. drogi, połączenia),
• transport w miejscu docelowym (np. rodzaje, pojemność, trasy),
• imprezy turystyczne (np. spływy kajakowe, rajdy rowerowe, konne),
• imprezy kulturalne (np. festyny, odpusty),
• inne usługi (np. banki, sklepy, poczta, stacje benzynowe, punkty napraw sprzętu),
• pojemność turystyczną (obszaru, miejscowości, obiektów).
Nieumiejętne budowanie może zniweczyć najlepszy pomysł. Jednak to idea produktu,
pomysł na produkt jest tym elementem, który decyduje o ostatecznym sukcesie i ma charakter
kreatywny. Bardzo pomocne będą tu badania rynkowe, ale jak w każdym procesie twórczym
ogromną rolę odgrywać będzie doświadczenie i intuicja autora lub autorów pomysłu, którzy
wymyślą produkt. Dlatego często kształtowanie produktu określa się mianem tworzenia czy
kreowania i angażuje ekspertów o potwierdzonych osiągnięciach. Samo budowanie jest potem
już tylko odpowiednim „układaniem klocków”.
Segmentacja rynku
Strategie marketingowe można podzielić na dwa typy: marketing niezróżnicowany oraz
marketing segmentacyjny. Pierwszy z nich polega na kierowaniu produktu do całego rynku, co
wynika z przyjęcia założenia, że
nie występują istotne różnice między w upodobaniach
i potrzebach klientów. I rzeczywiście, niektóre artykuły - zwłaszcza codziennego użytku mogą odpowiadać temu założeniu. Natomiast marketing segmentacyjny to wyodrębnianie
kategorii klientów z niejednorodnego zbioru całego rynku, rozpoznawanie ich oczekiwań
i dostosowanie produktu i działań promocyjnych do tych kategorii. Kryteriów podziału
59
klientów na kategorie o zbliżonych potrzebach jest wiele. W turystyce najczęściej stosowane są
podziały według zmiennych demograficznych (np. wieku, dochodu, rejonu zamieszkania) oraz
zmiennych psychograficznych (np. stylu życia). Ostatnio pojawiła się jeszcze inna metoda
segmentacji rynku – według kryterium korzyści, jakie oferuje produkt.
Decyzja o tym, czy firma nastawi się na strategię segmentacji powinna być poprzedzona
analizą rynku. Trzeba odpowiedzieć sobie na co najmniej 5 podstawowych pytań. Jeśli
odpowiedzi będą pozytywne, to warto pójść w kierunku segmentacji.
Przesłanki podjęcia segmentacji rynku
___________________________________________________________________________
1. Czy potencjalni nabywcy są niejednolitą
zbiorowością o zróżnicowanych cechach?
TAK
NIE
2. Czy można wyłonić segmenty rynku
i porównać ich atrakcyjność rynkową dla firmy?
TAK
NIE
3. Czy przynajmniej jeden segment rynku jest
dość duży, by zapewnić rentowność?
TAK
NIE
4. Czy jest możliwe dotarcie do tego segmentu
za pomocą specjalnie zaprojektowanego
zespołu działań marketingowych?
TAK
NIE
5. Czy ten segment zareaguje prawdopodobnie
TAK
NIE
pozytywnie na te działania marketingowe?
___________________________________________________________________________
W sytuacji małej skali działalności, która dominuje w turystyce wiejskiej, najbardziej
odpowiednią jest znalezienie tzw. niszy rynkowej. Sprowadza się to do często do bardzo
wyspecjalizowanych form turystyki, które jednak mają tylu zwolenników, że są oni w stanie
zapełnić nasz obiekt. Wielu obawia się wąskiej specjalizacji, a tymczasem wobec rosnącej
konkurencji jest to najlepsza strategia, gdyż większym firmom to się nie opłaca, a my jesteśmy
w stanie przygotować profesjonalną ofertę.
60
Przygotowanie produktu do sprzedaży - strategia i plan marketingowy
Planowanie marketingowe oznacza, że decyzje nie są podejmowane jako reakcja na
wyzwania sytuacji, ale są przemyślanym i uporządkowanym procesem, który jest
skoordynowany z innymi planami organizacyjnymi, finansowymi, zakupów itd. Może ono
mieć zasięg długo- lub krótkoterminowy, obejmujący elementy strategiczne i taktyczne. W tym
miejscu ograniczymy się do kwestii związanych z marketingiem produktu turystycznego. Są to
przede wszystkim:
a) Wyznaczenie celów marketingowych (np. kategorii i liczby turystów, jakie ma przyciągnąć
nowy produkt lub zmiany typu rynków i wzrostu liczby turystów w przypadku już
istniejącego produktu - z reguły na 3 do 5 lat).
b) Sformułowanie strategii marketingowej, np.
• analiza
otoczenia
(czynników
politycznych,
ekonomicznych,
kulturowych,
przyrodniczych);
• analiza obecnej sytuacji (słabych i mocnych stron, szans i zagrożeń);
• czy marketing powinien być ogólny (zorientowany na turystów o różnych
zainteresowaniach) czy selektywny (nastawiony na turystów o wyraźnie sprecyzowanych
oczekiwaniach);
• jakie techniki promocyjne zastosować i gdzie je skierować (do organizatorów turystyki
czy bezpośrednio do konsumentów, a może kombinację obu dróg);
• jaki ma być wizerunek produktu (obszaru);
• priorytety i harmonogram działań promocyjnych na różnych rynkach.
c) Przygotowanie planu promocji produktu, np.
• program działań marketingowych dla danego produktu na podstawie ustaleń
strategicznych,
• opracowanie materiałów drukowanych i ich dystrybucja,
• wykonanie materiałów audiowizualnych,
• ogłoszenia w mediach,
• uczestnictwo w targach turystycznych,
• specjalne wycieczki promocyjne w celu kontaktów z organizatorami turystyki,
• wizyty dziennikarzy i biur podróży w celu zaprezentowania produktu,
• przygotowanie materiałów informacyjnych, przewodników itp.
61
Te czynności są niezbędne z kilku powodów - obserwacji wielkości sprzedaży, zmieniających
się warunków na rynku i konieczności dostosowania się do nich (zmiana upodobań klientów
lub podobny konkurencyjny produkt w sąsiedztwie), cyklu życia produktu, nietrafionego
produktu, nowych kanałów dystrybucji itp., ale także pojawienia się nowych możliwości po
stronie podaży. Nie można zatem zakończyć prac nad produktem w momencie jego
ukształtowania, nawet jeśli sprzedaż jest zadowalająca. Produkt i rynek muszą być stale
obserwowane i w razie potrzeby podlegać modyfikacjom - produkt może zostać
uatrakcyjniony, wzbogacony o nowe elementy. Korygowaniu podlegają także działania
marketingowe (polityka cen, reklamy itd.)
Literatura:
Bangs H.D. (1999) Plan marketingowy, PWE, Warszawa
Duliniec E. (1995) Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem, PWN, Warszawa
Foxall R.G., Goldsmith E. (1998) Psychologia konsumenta dla menedżera marketingu, PWN, Warszawa
Holloway C. J., Robinson C. (1997) Marketing w turystyce, PWE, Warszawa
Majewski J., Lane B. (2003) Turystyka wiejska i rozwój lokalny, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Warszawa
Niestrój R. (1996) Zarządzanie marketingiem, PWN, Warszawa
Ries A., Ries L. (1998) 22 niezmienne prawa zarządzania marką, Prószyński i S-ka, Warszawa
62
Próbka badania marketingowego
Badanie marketingowe dostarcza odpowiedzi na następujące pytania:
1. Kim są najlepsi klienci firmy i kto nimi zostanie w przyszłości?
2. Jak klienci odbierają ofertę naszej firmy?
3. Jakie są ich oczekiwania?
4. Jak można zaspokoić ich potrzeby i pragnienia?
5. Jaki jest potencjał tego rynku?
6. Jakie nowe usługi należy wprowadzić na rynek?
7. Co czytają, oglądają i słuchają nasi klienci?
Niektóre źródła informacji na potrzeby badań rynku
1. Lista klientów
2. Publikacje handlowe
3. Lokalne stowarzyszenia agroturystyczne
4. Inne organizacje branżowe
5. Informacje urzędów centralnych (np. Ministerstwa Gospodarki)
6. Informacje prasowe
7. Literatura fachowa
63
Podstawowe pytania badania marketingowego
Informacje o kliencie:
•
•
•
•
•
•
•
•
wiek
roczny dochód
płeć
zawód
kiedy kupuje
gdzie kupuje
dlaczego kupuje
co czyta, ogląda, słucha
Informacje o konkurentach:
•
•
•
•
•
udział w rynku
plan reklamy
strategie cenowe
kanały dystrybucji
ile lat działa firma
Informacje o produkcie:
•
•
•
•
•
•
•
korzyści
cena
usługi dodatkowe
gdzie jest sprzedawany
jak jest wykorzystywany
wielkość sprzedaży rocznej
co należy ulepszyć
64
Formularz definicji firmy
(należy wypełnić punkt lub zaznaczyć jedną z możliwości)
1. Nazwa i data założenia firmy
2. Firma jest spółką z o.o., spółką cywilną, firmą jednoosobową, inne
3. Nasi klienci to głównie odbiorcy: indywidualni, zbiorowi, instytucjonalni, inni
4. Obecne usługi (produkty) to: ...................................................................................
5. Pięciu najbliższych konkurentów .............................................................................
6. Możliwa konkurencja może być ze strony ................................................................
7. Nasza pozycja konkurencyjna jest: słaba, przeciętna, silna
8. Zapotrzebowanie na nasze usługi: maleje, nie zmienia się, rośnie
9. Produkty lub usługi, które mogą być zlikwidowane: .................................................
10. Produkty lub usługi, które mogą być wprowadzone: ............................................
11. Rynki, z których można wyjść:................................................................................
12. Rynki, na które można wejść: ................................................................................
13. Nasza firma jest szczególna, ponieważ: ................................................................
14. Największym problemem marketingowym firmy jest obecnie: ................................
15. Największa szansa marketingowa firmy: ................................................................
16. Ogólne cele i plany rozwoju firmy: .........................................................................
65
Formularz deklaracji misji
Wykorzystaj poniższy formularz deklaracji misji jako przewodnik. Zaznacz najważniejsze
elementy z formularza definicji misji i przenieś je do odpowiadających im w tej tablicy
punktów. Wpisz najważniejsze cele swojej firmy. Następnie streść to, co napisałeś w
jednym lub dwóch zdaniach. Uzyskasz w ten sposób deklarację misji, która dokładnie
odzwierciedli cele firmy.
Klienci
goście indywidualni
Produkt
wypoczynek weekendowy i świąteczny z pełnym programem usług towarzyszących
Rynki
w ujęciu przestrzennym - najbliższe duże miasta
Cele ekonomiczne
zwiększyć dochody o 20% w ciągu 2 lat poprzez wyższą jakość i dodatkowe usługi
Korzyści, wartości i dążenia
wzrost znajomości firmy w najbliższych dużych miastach
Wyróżniające zdolności - w czym naprawdę firma jest dobra?
usługi agroturystyczne dla sektora wymagających i zamożnych klientów
Deklaracja misji:
Sprostanie oczekiwaniom wymagających klientów o wysokich dochodach poprzez
coraz lepszą jakość usług i coraz szerszą ofertę rekreacyjnych usług dodatkowych.
66
Opracowanie: dr Krzysztof Borkowski
Wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych
w celu kształtowania oferty turystycznej regionu, gminy
Pojęcie agroturystyki
Pojęcie agroturystyki pojawiło się w naszym kraju stosunkowo niedawno i nie ma
jeszcze ustalonej nomenklatury słownej. W literaturze przedmiotu istnieje wiele definicji
pojęcia „agroturystyka”. Jedną z nich prezentuje J. Jędrzejczyk: „agroturystyka jest rodzajem
działalności gospodarczej w turystyce, polegającej na przyjmowaniu gości za odpłatnością
w gospodarstwie rolnym”.1
Błoński, Kożuchowska podają: „agroturystyka to wypoczynek bezpośrednio
w zagrodzie, połączony z obserwacją i uczestnictwem w codziennych zajęciach jej stałych
mieszkańców, możliwość korzystania z produktów gospodarstwa, a także z innych ofert,
które to gospodarstwo stwarza”.2
Jeszcze inną definicję przedstawia M. Drzewiecki: „agroturystyka to forma
wypoczynku odbywającego się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę
noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub równoważnym
i jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym i usługowym)”.3 Na podkreślenie
zasługuje, wyraźnie widoczny w tej definicji nacisk na związek, jaki zachodzi między
agroturystą i realizowaną przez niego działalność rekreacyjną a gospodarstwem rolnym. Ta
zależność jest istotnym elementem odróżniającym agroturystykę od innych form turystyki
wiejskiej.4
1
Chudy-Hyski D., Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich jako instrument walki z bezrobociem,
[w:] Turystyka wiejska czynnikiem ożywienia terenów wiejskich, materiały konferencyjne z IX Ogólnopolskiego
Sympozjum Agroturystycznego, Złotów 2001, KCDRRiOW, Kraków 2001, s. 21
2
Agroturystyka. Materiały szkoleniowe, Ministerstwo Gospodarki, Departament Turystyki, Warszawa 2002, s.
18
3
Drzewiecki M., Podstawy agroturystyki, Wyd. OPO, Bydgoszcz 2001, s. 16
4
Mazur M., Zrównoważone środowisko człowieka a ekonomiczne aspekty agroturystyki,
[w:] Zrównoważony rozwój turystyki wiejskiej – idee, działania, efekty, materiały konferencyjne z VI
Ogólnopolskiego Sympozjum Agroturystycznego, Lubniewice 1998, CDiEwR, Kraków 1998, s. 35-36
67
W literaturze i w życiu codziennym agroturystyka jest często utożsamiana z turystyką
wiejską. Nie są to jednakże synonimy. Turystyka wiejska jest pojęciem szerszym i oznacza
spędzanie czasu wolnego w środowisku wiejskim. Agroturystyka natomiast jest formą
turystyki wiejskiej ściśle związaną z rolnictwem, z funkcjonującym gospodarstwem rolnym.
To właśnie produkcja roślinna i hodowla zwierząt stanowią jedną z atrakcji agroturystyki.5
Turystyka wiejska może dotyczyć zarówno osób, które prowadzą gospodarstwa rolne,
ale też i takich, które po prostu mieszkają na wsi i zajmują się tego typu działalnością.
Turystykę wiejską mogą organizować zarówno samorządy terytorialne, instytucje, podmioty
gospodarcze czy też osoby spoza środowiska wiejskiego, niekoniecznie związane z miejscem
stałego pobytu na wsi oraz zawodem rolnika.
Z kolei agroturystyka to organizowanie pobytu turystów przez rodzinę rolniczą we
własnym gospodarstwie rolnym. Jakkolwiek pakiet usług może być szeroki, to zawsze istotą
agroturystyki jest pobyt gościa w gospodarstwie rolnym.6
Niestety dość długo jednak funkcjonował zbytnio rozszerzony (a co za tym idzie
rozmazany) termin „agroturystyka” obejmujący w zasadzie wszystkie możliwe formy
turystyki na terenach wiejskich.7 Tymczasem trzeba pamiętać, że nie każdy rodzaj usług
turystycznych na wsi jest agroturystyką i dbać, aby jej indywidualne cechy nie uległy
zatarciu.
5
Gaworecki W., Turystyka, PWE, Warszawa 2000, s. 84-85
Sikora J., Agroturystyka przykładem przedsiębiorczości na wsi, [w:] Turystyka wiejska... op. cit.,
s. 11-12
7
Majewski J., Turystyka wiejska w programie Phare Tourin – kierunki strategiczne i ich realizacja,
[w:] Turystyka wiejska w Polsce – od rozproszonych działań do kompleksowej strategii. Materiały
Międzynarodowej Sesji Naukowej zorganizowanej w ramach X Ogólnopolskiego Sympozjum
Agroturystycznego, zeszyt 90, Kraków 2003, s. 34
6
68
Ogólna charakterystyka walorów turystycznych
Walory turystyczne stanowią wszystko to, co leży w sferze bezpośredniego zainteresowania
turysty i w większości przypadków decyduje o wyborze miejsca spędzenia weekendów, ferii
czy wakacji. Istnieje kilka podziałów walorów turystycznych.
Ze względu na pochodzenie walorów są to:
•
Walory środowiska przyrodniczego,
•
Walory środowiska antropogenicznego.
Ze względu na sposób wykorzystania walorów (motyw podejmowanej aktywności
turystycznej) wyróżnia się:
•
Walory wypoczynkowe,
•
Walory krajoznawcze,
•
Walory specjalistyczne.
Ze względu na charakter (wymiar) waloru:
•
Walory miejsca (site),
•
Walory wydarzeń (event.).8
Potencjał turystyczny – wszystkie elementy środowiska geograficznego oraz zachowania
człowieka, które mogą być wykorzystywane do uprawiania turystyki bądź do zajmowania się
turystyką9.
8
J. Kaczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk: Produkt turystyczny albo jak organizować poznawanie świata.
Wydawnictwo Uniwerrsytetu Łódzkiego. Łódź 2002, s. 33.
9
Ibidem, s.31.
69
Rys. 1. Elementy potencjału turystycznego
POTENCJAŁ TURYSTYCZNY
ZASOBY STRUKTURALNE
Walory
turystyczne
ZASOBY FUNKCJONALNE
Inne
Polityczne
Kulturowe
Ekonomiczne
Technologiczne
Zagospodarowanie
turystyczne
Dostępność
komunikacyjna
Ekologiczne
Psychologiczne
Społeczno demograficzne
Źródło: J. Karczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk: Produkt turystyczny,…, op. cit., s. 32
Elementy potencjału turystycznego – to zasoby strukturalne (walory turystyczne,
zagospodarowanie turystyczne, dostępność komunikacyjna) oraz zasoby funkcjonalne
(ekonomiczne,
polityczne,
kulturowe,
społeczno-demograficzne,
psychologiczne,
technologiczne, ekologiczne).
Metody badania i oceny potencjału turystycznego – inwentaryzacja, badania
ankietowe, kwerenda, opis, raporty ekspertów, bonitacja punktowa.
Sposoby prezentacji i porządkowania informacji o potencjale turystycznym –
bonitacja punktowa, mapa potencjału, tabela determinant, analiza SWOT.10
Zagospodarowanie turystyczne jest działalnością, której celem jest przystosowanie
środowiska geograficznego dla potrzeb ruchu turystycznego.
10
Jak wyżej, s. 52
70
Wyróżnia się trzy podstawowe dziedziny zagospodarowania turystycznego to:
-
pierwsza obejmuje działalność mającą na celu ochronę i przystosowanie do potrzeb ruchu
turystycznego
walorów
turystycznych,
a
więc
tych
elementów
środowiska
geograficznego, które stanowią właściwy cel przestrzenny wyjazdów turystycznych;
-
druga
obejmuje działalność zmierzającą do
zapewnienia możliwości
dojazdu
(dostępności komunikacyjnej) do obszarów, miejscowości i obiektów stanowiących cele
wyjazdów turystycznych;
-
trzecia obejmuje działalność zmierzającą do zapewnienia turystom niezbędnych
warunków egzystencji w miejscu lub na szlaku będącym celem podróży, głównie
wyposażenie ich w odpowiednie urządzenia obsługowe, przede wszystkim dotyczy to
potrzeb noclegowo – żywieniowych.11.
Składniki oferty agroturystycznej
W produkcie agroturystycznym największe znaczenie ma rdzeń złożony ze środowiska
geograficznego – naturalnego i antropogenicznego oraz możliwość jego pełnego
wykorzystania, tj. relaks, zadowolenie, poznanie.12 Celem oraz istotnym sensem wypoczynku
agroturystycznego jest aktywny pobyt w gospodarstwie rolnym oraz udział w życiu rolnika
i jego rodziny, a więc m.in. w pracach i zajęciach domowych i gospodarczych
wykonywanych w obrębie zagrody oraz na terenach uprawnych i hodowlanych wchodzących
w obręb gospodarstwa, wreszcie zaś – przebywanie w zdrowym wiejskim otoczeniu i czynne
poznawanie jego cech i osobliwości.
Agroturystyka jest adresowana głównie do turystów indywidualnych, rodzin lub małych
grup i może być uprawiana w różnych formach:13
•
może być to wypoczynek objazdowy, kiedy turysta zatrzymuje się w gospodarstwie na
jedną bądź dwie noce;
O. Rogalewski: Zagospodarowanie turystyczne. WSiP. Warszawa 1977 s. 7
12 Drzewiecki M., Podstawy... op. cit., s. 40
13 Sikora J., Agroturystyczny... op. cit., s. 8
11
71
•
może to być aktywny wypoczynek wakacyjny, urlopowy związany z atrakcjami
turystycznymi znajdującymi się w najbliższej okolicy gospodarstwa (wycieczki piesze,
rowerowe, wycieczki po rezerwatach przyrody, zwiedzanie okolicy);
•
może to być bardziej stały wakacyjny, urlopowy pobyt w gospodarstwie wiejskim. Taki
pobyt daje możliwość pełniejszego poznania pracy w gospodarstwie poprzez możliwość
niezarobkowej pracy na roli. Jest też szansą uprawiania twórczości artystycznej
inspirowanej wiejskim krajobrazem, szansą nawiązywania kontaktów społecznych
z miejscową ludnością;
•
mogą to być specjalistyczne, bardziej aktywne formy wypoczynku dla osób, które
preferują na przykład jazdę konną, wędkowanie, myślistwo, zbieractwo runa leśnego,
obserwację ptaków, zwierząt itp.
Największym atutem agroturystyki jest bezpośredni kontakt ze środowiskiem
wiejskim. Umożliwiają go:
•
zamieszkanie w gospodarstwie,
•
udział w życiu ludności – gospodarzy,
•
poznawanie okolic,
•
czasowa rezygnacja z niektórych nowoczesnych form życia i jego udogodnień,
•
aktywność fizyczna.14
Kluczowe znaczenie dla agroturystyki ma przestrzeń. Zapewnia ona bliskość natury,
swobodę poruszania się, daje możliwość osobistego kontaktu zarówno z mieszkańcami wsi,
jak i innymi turystami, sprzyja uprawianiu sportu na świeżym powietrzu.15 Czystość, ochrona
środowiska, ład to tylko niektóre jej wartości.16 M. Drzewiecki proponuje nazwać te wartości
i czynniki, które występują na danym terenie wiejskim, gminnym i sprzyjają rozwojowi
turystyki wiejską przestrzenią rekreacyjną. „Obejmuje ona obszary położone poza miastem
i terenami zurbanizowanymi, na których występuje dominacja gospodarki rolnej i leśnej,
przewaga elementów przyrodniczych o braku lub małym nasileniu objawów degradacji
ekologicznej i czynników szkodliwych dla zdrowia. Jest to środowisko przestrzenno –
15 Wiatrak A.P., Ład przestrzenny w rozwoju turystyki wiejskiej, [w:] Zrównoważony rozwój... op. cit.,
s. 27
16 Agroturystyka... op. cit., s. 23
72
społeczne, w którym występują właściwości umożliwiające wypoczynek, w którym mogą
odbywać się procesy regeneracji psychofizycznych sił człowieka”17
Podstawową formą usług agroturystycznych jest umożliwienie gościom przebywania
na terenie gospodarstwa rolnego poprzez wynajmowanie pomieszczeń mieszkalnych na cele
noclegowe. Przygotowując je należy mieć przede wszystkim na uwadze podstawową cechę
agroturystyki odróżniającą ją od turystyki masowej, a mianowicie oferowanie przytulnego
i kameralnego zakwaterowania, z optymalną ilością pokoi, łóżek, miejsc na polu
namiotowym. Dlatego też w agroturystyce należy unikać nadmiernego zwiększania liczby
miejsc noclegowych, nawet pomimo faktu, że interes „dobrze idzie”.18
Istnieje wiele możliwości zakwaterowania wczasowiczów w obrębie zagrody.
Najczęściej oferowane są pokoje gościnne. Najprostszą i najtańszą formą jest udostępnienie
gościom (wynajmowanie) tych pokoi, które nie są użytkowane przez gospodarzy. Kolejną
prostą formą zakwaterowania jest udostępnienie własnych kompletnie umeblowanych pokoi,
użytkowanych przez właściciela gospodarstwa i jego rodzinę przez cały rok, z wyjątkiem
letniego sezonu turystycznego. W razie dysponowania nieco większymi środkami
finansowymi te same pomieszczenia mogą być trwale przebudowane na cele turystyczne;
wymagają
jednak
wtedy
wyższego
standardu
technicznego,
wielkościowego
i wyposażeniowego. Najwyższą formą usług noclegowych w odniesieniu do pokoi
gościnnych, wymagającą jednak znaczniejszych nakładów finansowych jest przebudowa
istniejącego budynku, dobudowa części na cele turystyczne lub budowa nowego budynku w
obrębie siedliska. Aby można było w nich zachować atmosferę zgodną z ideą agroturystyki
obiekty tego rodzaju mogą spełniać swoje zadania tylko wówczas, jeżeli będą niewielkie,
związane przestrzennie z gospodarstwem i dostosowane architektonicznie do otoczenia.19
Inną formą zakwaterowania jest mieszkanie wakacyjne. Jest ono niezależną jednostką
mieszkalną urządzoną w oddzielnym budynku gospodarczym, na piętrze domu czy na
niewykorzystanym strychu. Składa się z 1 – 3 sypialni, kącika wypoczynkowego, oddzielnej
łazienki i wyposażonej kuchni. Mieszkanie takie ma wiele zalet: daje więcej prywatności, jest
wygodniejsze. Szczególnie polecane jest dla rodzin z dziećmi.20
Kolejna możliwość zakwaterowania to domek letniskowy (wakacyjny). To niezależny
budynek urządzony i wyposażony podobnie jak mieszkanie wakacyjne i wynajmowany w
całości. Taki dom usytuowany w obrębie zagrody: w sadzie lub ogrodzie, nie zawsze musi
19 Drzewiecki M., Podstawy... op. cit., 45
73
być budowany od podstaw, czasem warto wyremontować starą chatę, młyn, stajnię czy inne
niewykorzystane zabudowania. Okazuje się, bowiem, że takie rozwiązanie jest korzystniejsze
dla rolnika niż sprzedaż ziemi.
Formą zakwaterowania może być również pole biwakowe i kempingowe. Jest to dobre
rozwiązanie dla tych gospodarstw, które dysponują niezagospodarowanymi, ładnie
położonymi terenami zielonymi. Mimo iż ta forma cechuje się dużą sezonowością i niższymi
cenami, to możliwość przebywania w jednym czasie większej grupy osób, pozwala na
rekompensowanie tych strat. Jednak kemping musi być dobrze wyposażony w niezbędne
elementy, takie jak: dogodny dojazd, utwardzone miejsca dla przyczep i samochodów,
przyłącze elektryczne, wodociąg i kanalizacja, wc, prysznic, oświetlenie, zabezpieczenie
przeciwpożarowe, pojemniki na śmieci, miejsce na ognisko, grill.
Pokoje gościnne i samodzielne mieszkania wakacyjne przeważają w Europie
Zachodniej. W krajach skandynawskich popularne są domki letniskowe przy gospodarstwach
rolnych, natomiast w Holandii turyści korzystają najczęściej z przyczep kempingowych lub
namiotów. W Polsce przeważają pokoje gościnne. Mieszkania wakacyjne i kempingi należą
ciągle do rzadkości, mimo że prowadzona jest kampania, mająca na celu zwiększenie
zainteresowania rolników tymi formami zakwaterowania.21
Do podstawowych rodzajów usług agroturystycznych zalicza się również usługi
gastronomiczne, świadczone dla własnych gości – wczasowiczów. I tu są różne możliwości
w zależności od zapotrzebowania gości, którzy mogą życzyć sobie całodzienne lub częściowe
wyżywienie lub przygotowują posiłki samodzielnie w pozostawionej do ich dyspozycji
kuchni, z produktów świeżych, dostarczonych przez gospodarza, pochodzących z jego
własnej produkcji. Gospodarstwa agroturystyczne, rekompensując swoim gościom często
występujący brak wybitnych atrakcji przyrodniczych, a niekiedy prostotę warunków
zakwaterowania, powinny włożyć wiele wysiłku w urozmaicenie usług gastronomicznych
i spełnienie zróżnicowanych wymagań gości.
W ramach tych starań mieszczą się:
•
przygotowanie potraw regionalnych i potraw własnego pomysłu stanowiących jedną
z głównych atrakcji pobytów agroturystycznych,
•
serwowanie dań wegetariańskich i dietetycznych, na bazie zdrowej żywności,
•
reklamowanie specyficznej kuchni, np.: rybnej, z dziczyzny itp.22
21 Gaworecki W., Turystyka... op. cit., s. 86
22 Drzewiecki M., Podstawy... op. cit., 47
74
Ostatnim rodzajem usług podstawowych, a więc niezbędnych, jest wykonywanie
drobnych posług codziennych lub udostępnianie przedmiotów i urządzeń, przy pomocy
których goście mogą je wykonywać sami:
•
przygotowanie gorących napojów (udostępnienie kuchni),
•
chłodzenie napojów (udostępnienie lodówki),
•
odświeżanie obuwia i odzieży (udostępnienie żelazka i miejsca do prasowania oraz
szczotek i specyfików do czyszczenia),
•
pranie bielizny (udostępnienie pralki i suszarki lub miejsca do suszenia)
•
oraz udostępnienie telefonu, gazet i tygodników, map, przewodników, folderów oraz
informatorów turystycznych, zawierających aktualne dane o imprezach, muzeach,
koncertach, itd.
Wachlarz usług i aktywności rekreacyjnych, jakie gospodarstwo agroturystyczne może
i powinno oferować swoim gościom nie jest ograniczony żadnymi przepisami i zależy tylko
od inwencji gospodarzy. Warto przestrzegać jedynie zasady, aby wszystkie te inicjatywy
cechowała indywidualność i związek z życiem wsi. Są to np.:23
a) usługi i zajęcia rekreacyjne organizowane w obrębie gospodarstwa:
•
udział wczasowiczów w domowej produkcji żywności (masło, sery, przetwory, wina,
pieczenie chleba),
•
zabawy dzieci z małymi zwierzętami domowymi i inwentarskimi,
•
nauka hodowli drobnego inwentarza (drób, króliki),
•
nauka uprawy roślin doniczkowych (balkonowych),
•
nauka umiejętności i sztuki ludowej,
•
instruktaż majsterkowania i robót ręcznych,
•
wspólne muzykowanie,
•
praca w gospodarstwie rolnym (m.in. karmienie i pojenie inwentarza, koszenie trawy,
żniwa, wypasanie krów, plewienie itp.),
•
organizowanie gier sportowych i rozrywkowych (m.in. tenis stołowy, minigolf, bilard
itp.), które nie są specyficznie wiejskimi zajęciami, ale powinny być przygotowane na dni
deszczowej pogody;
75
b) usługi i zajęcia rekreacyjne odbywające się na terenach wiejskich poza
gospodarstwem:
•
wypożyczanie
sprzętu
turystycznego;
wypożyczalnia
może
być
zlokalizowana
w gospodarstwie (rowery, sprzęt biwakowy) lub poza nim (sprzęt pływający: kajaki,
łodzie wiosłowe, rowery wodne, żaglówki),
•
przewóz sprzętu turystycznego do punktu wyjściowego wycieczki (spływu, rejsu) i odbiór
z miejsca zakończenia imprezy,
•
organizowanie spacerów i wycieczek konnych: wierzchem i pojazdami (bryczkami,
powozami, wozami gospodarskimi, saniami); może mieć formę wypożyczenia koni lub
pojazdu z koniem (trzeba wówczas sprawdzić umiejętności wypożyczającego) lub
powożenia przez gospodarza,
•
przewodnictwo:
górskie (wymaga zdobycia uprawnień),
dla podpatrywania zjawisk przyrody,
krajobrazowe (wycieczki prowadzone przez tereny pozbawione znakowanych
szlaków),
przewoźnictwo (np.: łodziami po terenach rozlewisk Biebrzy, Narwi, Środkowej
Wisły, Bugu, dolnej Noteci itd.) połączone z „fotosafari”, obserwacją ptaków i innych
zwierząt.
W przypadku używania w gospodarstwie tylko zmechanizowanego sprzętu wskazane
jest urządzenie oraz nauka tradycyjnych sposobów zbioru plonów (np.: zwożenie siana
wozem konnym), oporządzania inwentarza (dojenie, pojenie itd.), a także innych zajęć
gospodarskich (np. koszenie kosą, czyszczenie koni).
Podsumowując „agroturystyka polega na tym, że pobyt turystów organizowany jest
przez rodzinę wiejską w jej własnym gospodarstwie rolnym. Obok zakwaterowania
w tradycyjnych i prostych izbach przyjezdni mają do wyboru noclegi w odpowiednio
zaadaptowanych pokojach gościnnych, domach lub na zorganizowanych na terenie
gospodarstwa polach namiotowych. Rolnicy, oprócz dochodów z wynajmu kwater, mogą
czerpać dochody ze sprzedaży zdrowej żywności, wyrobów sztuki ludowej i rzemiosła
artystycznego, z przygotowania posiłków lub organizacji dodatkowych atrakcji (kuligi,
ogniska, rajdy konne itp.).”24
76
Podstawowe składniki ofert agroturystycznej przedstawiono na rysunku 2
Rys. 2. Składniki agroturystyki
SKŁADNIKI AGROTURYSTYKI
ATRAKCJE
DOSTĘPNE
FORMY
ŚRODOWISKA
URZĄDZENIA
CZASU
- góry
- szlaki
- praca w
- opieka nad
gospodarstwie
- jeziora
turystyczne:
gospodarstwie
dziećmi
rolnym
- rzeki
konne,
rolnym
- pralnia
- morze
rowerowe,
- jeździectwo
- poczta
- bagna
spacerowe,
- sporty wodne
- restauracja
- krajobraz
- kluby
- udział w
- sklep/bank
- świeże powietrze
- obiekty sportowe
imprezach
- agencja
- las
- obiekty
kulturalnych
turystyczna
kulturalne
- hobby
- transport
- placówki
- uczenie się:
i komunikacja
oświatowe
języków,
- wypożyczalnia
- rzemiosło itp.
umiejętności itp.
- schronisko dla
ZAKWATEROWANIE
- dom w
- noclegi i
samodzielne
wyżywienie
- przyczepy
kempingowe
- kempingi
- namioty/szałasy
- schroniska
SPĘDZANIA MOŻLIWE USŁUGI
psów itp.
w połączeniu z:
PRZYWÓDZTWEM
WYSIŁKIEM GRUPY
ZARZĄDZANIEM
PLANEM MARKETINGOWYM
tworzą
PAKIET AGROTURYSTYCZNY
Źródło: Sikora J., Agroturystyczny..., op. cit., s.12-13.
77
Działania promocyjne jako element marketingu
Promocja – taka działalność wytwórcy, która ma na celu informowanie, lansowanie,
wzbudzanie zainteresowania i nakłanianie do podjęcia decyzji o zakupie danego produktu25.
Rys. 3. Elementy składowe promocji mix
PROMOCJA
REKLAMA
- prasowa
- radiowa
- telewizyjna
- filmy reklamowe
- wysyłkowa
- wydawnictwa
reklamowe
- zewnętrzna
- internetowa
- „szeptana”
PUBLIC
RELATIONS
SPRZEDAŻ
- bezpośrednia
- telefoniczna
- wysyłkowa
- internetowa
- agencyjna
- akwizycja
- konferencje
prasowe
- relacje
prasowe
- wycieczki
studialne
- filmy w TV
- pokazy
filmowe
- seminaria
PROMOCJA
UZUPEŁNIAJĄCA
- upominki firmowe
- konkursy
- upusty cenowe
- premiowanie
stałych klientów
- aranżacja miejsca
sprzedaży
Źródło: J. Karczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk: Produkt Turystyczny,…, op. cit. s. 146
Promocja produktu turystycznego to ogół działań mających na celu: pozyskanie
klientów, wzrost sprzedaży, kreowanie pozytywnego wizerunku firmy na rynku
konsumenta26.
25
26
J. Karczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk: Produkt Turystyczny,…, op. cit., s. 144.
Ibidem, s. 145.
78
Aby promocja mogła być skuteczna powinna zmniejszać dystans pomiędzy oferowanym
produktem i potencjalnym nabywcą. Można ją prowadzić na wiele sposobów i z
wykorzystaniem różnorodnych instrumentów. Tworzą one złożoną kompozycję Promotion –
mix, w której dominujące znaczenie posiadają cztery grupy instrumentów, a mianowicie27:
reklama, będąca bezosobową, płatną i adresowaną do masowego odbiorcy formą
przekazywania informacji rynkowych,
sprzedaż osobista polegająca na prezentowaniu oferty gminy i aktywizowania sprzedaży
za pomocą bezpośrednich kontaktów interpersonalnych sprzedawców z nabywcami,
promocja dodatkowa (sales promotion) obejmująca zespół środków zwiększających
stopień atrakcyjności produktu dla nabywców i podwyższających ich skłonność do
zakupu,
public relations (propaganda marketingowa) stanowiąca kompleks działań mających na
celu uzyskanie zrozumienia i zaufania opinii publicznej wobec przedsiębiorstwa i
tworzenie atrakcyjnego wizerunku gminy.
Reklama to różne płatne i bezpłatne formy nieosobowego prezentowania oraz
popierania idei, produktów lub usług przez określonego nadawcę.
Celem informacji przekazywanych przez reklamę jest wzbudzanie zainteresowania
daną jednostką samorządową oraz wywołanie chęci poznania jej, informowanie i ukazanie
walorów produktu danej gminy oraz pobudzenie chęci posiadania go, a także kształtowanie
pozytywnego wizerunku gminy.
Istnieje wiele klasyfikacji podziału reklamy, z czego głównie dzielimy ją ze względu
na:
1. obszar na który jest skierowana,
2. cel (funkcję) reklamy,
3. przedmiot reklamy,
4. sposób finansowania,
5. środki przekazu (wykorzystanego medium).
27
Komunikacja i partycypacja społeczna, „Marketing w samorządzie terytorialnym”, praca zbiorowa pod red. J.
Hausnera, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, AE w Krakowie, s. 60.
79
Z punktu widzenia obszarów, na które reklama jest skierowana rozróżniamy:
•
reklamę wewnętrzną – adresowaną do mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego
i środowisk okołobiznesowych działających na jaj terenie,
•
reklamę zewnętrzną – ukierunkowaną na podmioty działające poza daną gminą.
Ze względu na cel działania reklamę dzieli się na trzy rodzaje28
•
reklamę informującą o występowaniu na rynku wszelkich nowych zjawisk i kierującą na
nie uwagę potencjalnych klientów,
•
reklamę zachęcającą (perswazyjną), której główną funkcją jest przekonanie odbiorców do
zakupu poprzez ukazanie skali korzyści wynikających z faktu nabycia określonego
produktu lub dokonania zakupu w określonej firmie,
•
reklamę przypominającą, zmierzającą do utrwalenia w pamięci odbiorców pozytywnego
wyobrażenia o firmie i/lub produkcie.
W zasadzie każda reklama składa się z elementów informacyjnych oraz
perswazyjnych. Różnice polegają na zaakcentowaniu jednego z nich. Przy okazji omawiania
tych typów reklamy pragnę wspomnieć o ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji29, która reguluje dozwolone działania reklamodawców i wyznacza
ich granice. Zgodnie z ta ustawą reklama porównawcza jest zakazana, jak również taka, która
wprowadza w błąd klienta, jest sprzeczna z przepisami prawa czy też uchybia godności
człowieka.
Podział reklam jest również prowadzony ze względu na jej przedmiot30:
•
reklama produktu – koncentruje się na sprzedaży produktu lub usług, akcentuje jego
cechy i korzyści wypływające z posiadania dobra lub konsumowania usługi;
•
reklama organizacji – koncentruje się na wytworzeniu pozytywnego wizerunku danej
instytucji (informuje o organizacji i o zakresie jej działalności, prezentuje stanowisko
władz w danej sprawie).
28
J. W. Wiktor, Promocja (w:) Podstawy marketingu, praca zbiorowa pod red. J. Altkorna, Instytut Marketingu,
Kraków 1996, s. 321.
29
Dziennik Ustaw z 1993 r. Nr 47, poz. 211.
80
W zależności od źródła i sposobów finansowania reklama może przybrać formę:
•
reklamy indywidualnej – koszty w całości ponosi dana organizacja;
•
reklamy zespołowej – koszty rozkładają się na kilka gmin, które mogą prowadzić
wspólną kampanię reklamową promującą np. dany region turystyczny.
Forma reklamy zespołowej niesie wiele korzyści, ponieważ pozwała rozłożyć koszt
reklamy na większą ilość jej uczestników, zwiększa siłę przekazu z uwagi na dostępne
większe środki finansowe, jak również umożliwia zaistnienie małych gmin, które w innej
sytuacji nie miałyby możliwości wyemitowania reklamy indywidualnej, ze względu na
wysoki koszt.
Ze względu na wykorzystywane media (środki przekazu) wyróżniamy reklamę
prasową, telewizyjną, radiową, pocztową, uliczną, kinową. Wysoki koszt emitowanych
reklam w środkach masowego przekazu powoduje, że gmina podejmując decyzję o wyborze
odpowiedniego medium.
Podstawowe media wykorzystywane w przekazach reklamowych:
•
telewizja – satelitarna, krajowa, regionalna lub kablowa;
•
rozgłośnie radiowe – ogólnokrajowe i lokalne;
•
prasa:
-
ogólnokrajowa, regionalna i lokalna (dzienniki, wydania weekendowe, magazyny,
dodatki),
-
magazyny konsumenckie (kwartalniki, miesięczniki, tygodniki),
-
fachowa
(„TTG”,
„Travel
Express”,
„Aktualności
Turystyczne”,
„Rynek
Turystyczny”, „Hotelarz”);
•
reklama kinowa (zazwyczaj przed, jak i po seansie);
•
reklama zewnętrzna:
- plakaty w miejscach związanych z przewozem ludzi,
- bilboardy – tablice w miejscach ogólnie dostępnych:
•
wydawnictwa reklamowe:
-
foldery i przewodniki urzędów do spraw turystyki (płatne miejsca reklamowe dla
touroperatorów),
komercyjne
przewodniki
konsumenckie
kempingów, restauracji);
30
informatory i wykazy firm (tzw. żółte strony – yellow pages);
Marketing w samorządzie, praca zbiorowa pod red. J. Hausnera,…,op.cit. s.62
81
(np.
dla
hoteli,
-
wydawnictwa o charakterze wewnętrznym (publikacje hotelowe, linii lirniczych,
biuletyny informacyjne biur podróży);
•
reklama wysyłkowa (przy użyciu zakupionych list adresowych);
•
wystawy (ekspozycje na stoiskach);
•
dystrybucja obnośna – aktywizacja (alternatywa wysyłki bezpośredniej);
•
reklama multimedialna:
- na płytach CD,
- w Internecie.
Internet jest jednym z najnowszych nośników informacji reklamowej, przy tym
stosunkowo jeszcze najmniej znanym i dostępnym. Przewidując stały wzrost znaczenia tej
formy komunikacji przedstawiamy podstawowe formy reklamy w Internecie:
•
strony www – strony reklamowe firmy, gdzie znajdują się szczegółowe informacje
o danym przedsiębiorstwie i jego produktach,
•
banner – aktywne symbole graficzne reklamujące firmę umieszczane w różnych
miejscach często odwiedzanych stron internetowych,
•
button – tzw. przyciski reklamowe, ikony przedstawiające np. logo lub nazwę firmy
umieszczone na wybranej stronie internetowej,
•
sponsoring – finansowanie przygotowania i umieszczenia w Internecie określonego
serwisu w zamian za prawo zamieszczenia na stronach swojego logo, często połączone
z konkursami,
•
mailing – wysyłanie do użytkowników darmowych kont e-mailowych listów
elektronicznych z dołączonymi do nich tekstami reklamowymi.31
31
J. Karczmarek, A. Stasiak B. Włodarczyk: Produkt Turystyczny,…, op. cit. s. 147 - 148
82
Opracowanie: Krystyna Drąg
SEZONOWOŚĆ W TURYSTYCE WIEJSKIEJ
Sezon według „Słownika języka polskiego” to okres, w ciągu którego urzeczywistnia
się określona działalność, czyli dogodny, odpowiedni do działania okres w obrębie roku1.
W turystyce wiejskiej tym dogodnym okresem we wszystkich regionach Polski jest na pewno
okres wakacji letnich, czyli miesiące lipiec i sierpień, co stanowi około 16,5% czasu
wykorzystania bazy noclegowej w ciągu roku. Na terenach górzystych do tego okresu zalicza
się także miesiące zimowe, a w szczególności styczeń i luty. Tak więc w tym przypadku
sezon stanowi około 30% roku.
Czy jednak zawsze tak jest? Po reformie państwa najlepszymi latami w turystyce
wiejskiej, w tym w agroturystyce, były lata 1998-2000. W tym okresie odnotowano
najwyższe wskaźniki wykorzystania wiejskiej bazy noclegowej. Przeważały pobyty
długoterminowe, 14-dniowe, rzadziej 7-dniowe. Turyści sporadycznie wypoczywali krócej
niż 5 dni. Były to lata, w których np. Gdańskie Stowarzyszenie Agroturyzmu przy wsparciu
Powiatowego Urzędu Pracy w Gdańsku zatrudniało 3 pracowników na etacie oraz miało
swoje przedstawicielstwo w Krakowie. Dzięki dosyć wysokim składkom członkowskim biuro
stowarzyszenia było czynne od godz. 8.00 do godz. 18.00.
Przy wysokim wskaźniku wykorzystania bazy kwaterodawcy byli w stanie pozyskać
środki na rozwój swoich małych przedsiębiorstw. Wiele osób zaciągnęło preferencyjne
kredyty, ponieważ dochody pozwalały na spłatę rat i pokrycie bieżących wydatków. Można
było planować inwestycje, ponieważ klienci wpłacali zaliczki na poczet przyszłego
wypoczynku. Dzięki tak korzystnej sytuacji zaczęły powstawać gospodarstwa bardzo dobrze
wyposażone w urządzenia rekreacyjne, oferujące szeroki wachlarz usług odznaczających się
wysoką jakością.
1
Słownik języka polskiego, t. III, PWN, Warszawa 1981, s. 203.
83
Od 2001 r. sytuacja zaczęła się pogarszać. Praktycznie, mimo odnotowywanej
corocznie inflacji, kwaterodawcy od 2001 r. nie podnoszą cen za swoje usługi. a klientów jest
z roku na rok mniej. Wpłynęło na to wiele czynników, które możemy podzielić na
pierwszoplanowe, drugoplanowe itd. Czynnikiem pierwszoplanowym jest z pewnością
ubożenie społeczeństwa polskiego.
Osoby o niskich dochodach rzadko korzystają z usług turystycznych. Potwierdza się tu
teoria amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa, który sklasyfikował 5 grup potrzeb
człowieka. Należą do nich:
1. Potrzeby biologiczne (fizjologiczne), czyli bezpośrednio związane z ciałem i mające
w nim swoją lokalizację. Są to potrzeby pożywienia, snu, pragnienia, aktywności,
przyjemnych doznań zmysłowych, seksualnych;
2. Potrzeby bezpieczeństwa, czyli przede wszystkim potrzeby przestrzegania określonych
praw w zakresie ochrony własnego życia i zdrowia;
3. Potrzeby społeczne (przynależności i miłości), czyli dążenie do przebywania z ludźmi,
poszukiwania kontaktów, tworzenia grup, usiłowanie przezwyciężenia osamotnienia,
izolacji i obcości;
4. Potrzeby prestiżu i uznania to potrzeby świadomego przeżywania własnej wartości,
uznania ze strony środowiska, poważania i szacunku ze strony innych ludzi;
5. Potrzeby samorealizacji, czyli dążenie człowieka do doskonałości, przejawiające się
w rozwijaniu swoich możliwości, w tym zdolności indywidualnych, zainteresowań
w możliwie wielu dziedzinach; to potrzeby kształcenia, dokształcania, przeżywania,
doświadczania, odkrywania, przygody.
Poszczególne kategorie potrzeb funkcjonują w określonym porządku. Tworzą one
hierarchiczny układ. Oznacza to, że najpierw zaspokajane są potrzeby biologiczne,
a następnie w kolejności potrzeby bezpieczeństwa, społeczne, prestiżu i uznania oraz
samorealizacji. Dwie pierwsze potrzeby to tzw. potrzeby niższe, których zaspokojenie
powoduje rozwinięcie się pozostałych potrzeb - wyższych. Oznacza to, że niezaspokojenie
potrzeb biologicznych i bezpieczeństwa powoduje koncentrację zainteresowań i działań
człowieka wokół tych zagadnień. Jeśli żadna potrzeba nie jest zaspokojona i w organizmie
dominują potrzeby fizjologiczne, to wszystkie inne potrzeby mogą po prostu przestać istnieć
lub zostać zepchnięte na dalszy plan. W skrajnej sytuacji głodu ważne jest dostarczenie
organizmowi jakiegokolwiek pożywienia, gdyż to decyduje o przetrwaniu.
84
W przypadku, gdy społeczeństwo polskie jest ubogie, na nic nie zdadzą się wysiłki
wykreowania odpowiedniego wizerunku (image) turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki, na
rynku krajowym. Nasze spostrzeżenia potwierdzają przeprowadzone przez Instytut Turystyki
badania, w których wykazano, iż ponad 50% respondentów za przyczynę nie uczestniczenia
w krajowych wyjazdach długoterminowych podaje poziom zamożności2.
Do czynników drugoplanowych zaliczyć możemy wzrost konkurencji na polskim
rynku usług turystycznych. Na przestrzeni dziesięciu lat powstało wiele nowych obiektów
świadczących usługi w zakresie turystyki wiejskiej, natomiast popyt na te usługi pozostał na
tym samym poziomie, co automatycznie przyczyniło się do zmniejszenia rentowności
prowadzonej działalności. Najbardziej doświadczyły tego obiekty położone na terenach mniej
atrakcyjnych turystycznie. Odczuli to nie tylko indywidualni kwaterodawcy, ale też np.
Gdańskie Stowarzyszenie, które w rezultacie w pierwszej kolejności nie przedłużyło umowy
z dwiema pracownicami, a następnie musiało zrezygnować z zatrudnienia osoby na etacie.
Dorywcze zatrudnianie osób np. na dwa miesiące jest mało efektywne. Przyuczanie
pracownika jest kosztowne, a brak dla niego perspektyw na dalszą pracę nie podnosi jego
wydajności. Małe stowarzyszenia na pewno nie mają żadnych szans na zatrudnienie
pracownika, ponieważ koszt jego utrzymania jest niewspółmierny do uzyskiwanych
dochodów przez kwaterodawców.
Trzecim, a zarazem bardzo ważnym czynnikiem mającym ogromny wpływ na udział
społeczeństwa w wyjazdach, szczególnie długoterminowych, mają czynniki atmosferyczne.
Niezbitym na to dowodem jest fakt obłożenia kwater w czasie upalnego lata, jak i śnieżnej
zimy. Zapowiadane przed sezonem prognozy pogody powodują rezerwację miejsc lub
rezygnację
z
nich.
Prognozowane
deszcze
powodują
gwałtowane
zmniejszenie
zainteresowania wypoczynkiem na wsi.
Czy wobec takich wniosków należy zaniechać prowadzenia działalności turystycznej?
Odpowiedź jest prosta: nie. Turystyka to dziedzina, w której występują tzw. „chude”, jak
i „tłuste” lata. Zatem do zadań zarówno usługodawców, jak i samorządów i rządu należy
stworzenie mechanizmów, które zachęcą mieszkańców, szczególnie większych aglomeracji,
do wypoczynku na polskiej wsi.
Jakie czynniki mogą przyczynić się do wydłużenia sezonu turystycznego w Polsce?
Jest ich dosyć dużo, ale są też ważne i mniej ważne. Zgodnie ze swoimi spostrzeżeniami
usystematyzowałam je od najważniejszych do mniej ważnych. Wyróżnić należy:
2
J. Łaciak, Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych w 2003 roku, Instytut Turystyki, Warszawa
2004, s. 23-24.
85
1. Rozwój agroturystyki z szerokim wachlarzem usług w gospodarstwie
Na dzień dzisiejszy oferowanie samego noclegu i wyżywienia staje się w większości
przypadków niewystarczające. Nawet tym turystom, którzy lubią sami sobie organizować
czas, należy stworzyć odpowiednie warunki w gospodarstwie. Do takich zaliczyć możemy
urządzenie sali z kominkiem, zakup urządzeń audiowizualnych, gier planszowych,
zapewnienie informatorów o atrakcjach w okolicy, zaplecza kuchennego. W dobrze
wyposażonych pomieszczeniach nawet w dżdżyste dni można miło spędzić czas.
Po kilku latach prowadzenia własnej działalności agroturystycznej i obserwacji
rozwoju turystyki wiejskiej w Polsce uważam, iż o ile kwaterodawcy dbają o podnoszenie
standardu zakwaterowania, to jeszcze nie wszyscy zdecydowali się na wprowadzanie do
swojej oferty wyżywienia, a ci, którzy serwują posiłki, nie zawsze proponują dania
regionalne. Natomiast turyści wykazują bardzo duże zainteresowanie regionalnymi potrawami
serwowanymi w gospodarstwach. Ludzie chętnie wspominają potrawy z dzieciństwa i babcie
krzątające się po kuchni. Pobyt w obiekcie turystyki wiejskiej to w pewnym sensie powrót do
korzeni. W przypadku wielu osób wypoczynek na polskiej wsi stał się potrzebą organizmu
zmęczonego codziennym pośpiechem, stresem i nieregularnym żywieniem. Przygotowywanie
potraw w ciągłym napięciu, częste jedzenie ich w pośpiechu, nie ma korzystnego wpływu na
nasze zdrowie. Zaczynają zanikać tradycje przygotowywania niedzielnych obiadów, świąt
wielkanocnych
i
bożonarodzeniowych.
Można
sądzić,
iż
następne
pokolenia
o przedświątecznych zapachach pieczonych ciast i mięs rozchodzących się po całym domu,
będą mogły tylko poczytać. Mamy jednak nadzieję, że się tak nie stanie dzięki rozwojowi
turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki. Przykładowo, z roku na rok wzrasta liczba osób
spędzających Wielkanoc na wsi pomorskiej3. Świadczy to o potrzebie spędzania wolnego
czasu inaczej, bardziej aktywnie i bardziej rodzinnie. Dzięki tak spędzonym świętom,
możemy uczestniczyć w tradycyjnym malowaniu jaj do święconki, zjeść wspaniały żurek
wielkanocny i poświęcić czas na spacery i długie rozmowy z dziećmi, wnukami,
rodzeństwem. To jedyny okres, w którym możemy podzielić się radosnym nastrojem z całą
rodziną spożywając tradycyjne potrawy.
Na przykładzie Gdańskiego Stowarzyszenia Agroturyzmu należy stwierdzić, iż na
kwaterach kaszubskich i kociewskich brakuje regionalnych potraw. O ile na Podhalu górale
z dumą serwują swoje oscypki czy brynzę, to na Kaszubach bardzo ostrożnie wprowadza się
3
dane własne
86
do jadłospisów potrawy regionalne. Na podstawie własnych obserwacji i prowadzenia
własnej kuchni dla turystów zauważam, iż trudno jest przemóc stereotypowe myślenie, iż
potrawy te mogą naszym gościom nie smakować. Sądzę, iż upłynie jeszcze wiele czasu zanim
na stołach wsi kaszubskiej czy kociewskiej potrawy regionalne będą serwowane co najmniej
trzy razy w tygodniu. Postęp w tej dziedzinie jest już widoczny, ponieważ na wszystkich
szkoleniach agroturystycznych propaguje się potrzebę uatrakcyjniania kuchni poprzez
wprowadzanie do jadłospisów potraw regionalnych. Organizowane są degustacje potraw
kaszubskich i kociewskich zachęcające do korzystania z przepisów zawartych w książce pt.
„Kuchnia pomorska”4. Poza tym to właśnie potrawy z tego regionu zdobyły uznanie
w ogólnopolskim konkursie na potrawy regionalne. Ponadto na wszelkich targach oraz
imprezach okolicznościowych degustacja potraw regionalnych cieszy się bardzo dużym
powodzeniem. Wszystkie te działania pozwolą przełamać stereotypowe myślenie na temat
niższych walorów kuchni regionalnej od walorów potraw znanych w całej Polsce. W ostatnim
czasie myślenie takie zmienia się ze względu na potrzebę urozmaicania jadłospisów oraz
wymagania gości w tym zakresie. Takie postawy przyczyniają się do szerokiego
propagowania potraw regionalnych, gdyż jak uczy nas doświadczenie, chcąc rozwijać swoją
działalność musimy dostosowywać się do wymogów klientów. Wygodna kwatera, smaczne
jedzenie, „dobry duch” panujący w gospodarstwie i odrobina serca znaczą często więcej niż
najbardziej komfortowy apartament.
Dziś już usługodawcy rozumieją, iż potrawy przygotowywane według własnych
przepisów mogą być traktowane jako ważny element produktu agroturystycznego. Zdaniem
Ph. Kotlera produkt to cokolwiek, co może się znaleźć na rynku, zyskać uwagę, zostać
nabyte, zużyte lub skonsumowane, zaspokajając czyjeś pragnienie lub potrzebę5. Produkt
agroturystyczny obejmuje zasoby gospodarstwa i usługi oraz atrakcje zapewniane podczas
pobytu. Są to najczęściej: sztuka ludowa, pamiątkarstwo, przejażdżki konne, rowerowe,
wędrówki piesze, możliwości wędkowania, kąpieli, zbierania grzybów, jagód, muzea,
pomniki, kuchnia regionalna, folklor, w okresie zimowym kuligi, możliwość uprawiania
narciarstwa oraz inne atrakcje znajdujące się w miejscowości lub w najbliższej okolicy.
W przypadku agroturystyki powinna być zapewniona możliwość uczestniczenia w życiu
codziennym gospodarzy, a także w drobnych, bezpiecznych dla turysty pracach
4
5
Zawiera ona 241 przepisów zebranych wśród gospodyń wiejskich.
T. Sztucki, Encyklopedia marketingu, AWP Placet, Warszawa 1998.
87
gospodarskich. Można już spotkać oferty pracy przy zbiorze malin, porzeczek itp. jako
atrakcje pobytu. Ogromnym zainteresowaniem cieszą się oferty gospodarstw prowadzonych
przez twórców ludowych.
2.
Organizowanie imprez promujących dziedzictwo kulturowe regionu i wsi
Do takich imprez zaliczamy słynną w Polsce „noc świętojańską”. Połączenie jej
np. z rajdem rowerowym pokazującym ciekawe miejsca historyczne lub widoki przyrodnicze
pozwoliłoby na zatrzymanie gościa w danym miejscu dłużej niż na jedną noc. Tym bardziej,
że znana jest wszystkim data tej imprezy. Takich imprez folklorystycznych w terenie można
organizować dużo, nadając im intrygujące nazwy, jak np. „czarne wesele”. Nikt nie kojarzy
tej nazwy z obrzędami kończącymi sezon wydobywania torfu przez mieszkańców wsi.
Bardzo dobrym sposobem na wypełnienie czasu w trakcie wypoczynku poza sezonem
jest organizowanie spotkań autorskich (np. z lokalnymi twórcami), ciekawych odczytów czy
też prelekcji. Popularne stają się imprezy folklorystyczne, występy kapel ludowych, a jeśli
połączymy je z konkursami na temat znajomości okolic, to ranga danej imprezy znacząco
wzrasta. Przy okazji turyści mogą poznać regionalną sztukę ludową i zakupić pamiątki oraz
prezenty. Imprezy takie uczą współdziałania. Ponadto promują dany region. Budującym
przykładem współpracy samorządów lokalnych, stowarzyszeń i miejscowej ludności jest
trwający 7 dni Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny. Jest on organizowany przez 3
powiaty: Kościerzyna, Kartuzy i Chojnice. W Festiwalu, obok zespołów z całego świata (np.
z Chin, Meksyku, Stanów Zjednoczonych) występują regionalne i lokalne zespoły ludowe. Na
zakończenie festiwalu spotykają się wszystkie zespoły, twórcy ludowi prezentują swoje
wyroby, a widzowie uczestniczą w barwnym widowisku urozmaiconym wyborami
najpiękniejszych strojów. Po trzech latach organizowania tej imprezy wyłoniła się grupa
fanów, którzy tylko w tym terminie spędzają w naszych okolicach urlop. Nawiązują się
międzynarodowe przyjaźnie.
3. Wykorzystanie wspaniałych, czekających na zagospodarowanie i wypromowanie
zabytków historycznych
Zalicza się tu zarówno stare budowle, jak i inne obiekty. Dobra informacja na ich
temat oraz oznakowanie, pozwolą turyście obejrzeć je bez względu na porę roku. Jeśli
dodatkowo w tych zabytkowych budowlach organizowane będą cykliczne imprezy, turystów
na pewno nie zabraknie. Przykładem mogą być walki rycerskie na zamku w Gniewie,
Malborku, Bytowie i gospodarstwie agroturystycznym w Barlewicach, gdzie coroczny
88
międzynarodowy plener malarski kończy się pokazem walk rycerskich i występami kółka
recytatorskiego prowadzonego przez właścicielkę kwatery i jej dzieci. Przy wspólnym
wysiłku lokalnych władz fundujących nagrody, stowarzyszeń partycypujących w kosztach
wyżywienia, gospodarzy udostępniających miejsca noclegowe oraz sponsorów drukujących
foldery, promowana jest nie tylko kwatera, ale także gmina i jej dorobek.
4. Wykorzystanie produktów regionalnych, na bazie których można organizować
całodniowe lub kilkudniowe imprezy, np. święto chleba, truskawkobranie, święto
pstrąga, święto pieczonego ziemniaka
Na dzień dzisiejszy już w wielu miejscowościach takie imprezy już się odbywają.
Bardzo ważną ich zaletą staje się masowy udział mieszkańców danego obszaru, który stanowi
warunek naturalnego przebiegu imprezy. Wpływa to na pozytywny wizerunek wsi. Po kilku
latach impreza pod nazwą „Truskawkobranie”, która odbywa się w powiecie kartuskim, znana
jest wielu turystom. To samo dotyczy „Święta pstrąga”, podczas którego można poznać wiele
ciekawostek z życia tego gatunku ryb i wygrać kilka kilogramów wędzonej ryby.
5. Tworzenie i promowanie szlaków historycznych
W Polsce ze względu na swoją bogatą historię prawie w każdej miejscowości znajdują
się ciekawostki historyczne. Modne jest wytaczanie i oznakowywanie ścieżek czy też tras
rowerowych o charakterze przyrodniczym. Nie tworzy się natomiast szlaków historycznych.
Wzbogacenie oferty poprzez oznakowanie takich tras oraz wydanie przewodników po terenie
z uwzględnieniem legend z pewnością uatrakcyjniłoby pobyt turystów w wielu
miejscowościach. Dobrym rozwiązaniem byłoby także oznakowanie ścieżek turystycznych
łączących podstawowe atrakcje w terenie (łącznie z pokazaniem lokalnego rzemiosła, np.
ceramiki, kowalstwa, wikliniarstwa, tkactwa, hafciarstwa).
Aby jednak cała działalność środowisk lokalnych miała sens, potrzebna jest
koordynacja kolejności organizowanych imprez, co najmniej w powiecie. Zdarza się bardzo
często, iż w tym samym terminie odbywają się dwie lub nawet trzy imprezy. Wówczas przy
imprezach, np. dwudniowych, twórcy ludowi przemieszczają się lub muszą dokonywać
wyboru imprezy, z reguły na korzyść bardziej prestiżowej. Wszystko to odbywa się ze szkodą
dla organizatorów, turystów i innych uczestników. Umiejętne planowanie pozwoliłoby na
wydłużenie sezonu turystycznego, ponieważ turysta tylko w czasie urlopu może w pełni
korzystać z dóbr kulturowych, swobodnie przemieszczając się w obrębie kilkunastu bądź
kilkudziesięciu kilometrów. Sposobem na koordynację wszelkich działań na pewno byłoby
89
utworzenie regionalnego systemu organizacji ruchu turystycznego. Potrzebne są na to
określone środki finansowe, ale jeśli gminy robiłyby to wspólnym wysiłkiem, bardzo często
okazałoby się, iż roczny koszt dla jednej gminy nie przekraczałby jej możliwości
finansowych. Dzięki stworzeniu systemu koordynacji, w jednym miejscu można byłoby
uzyskać informację na temat wszelkich atrakcji na określonym obszarze. Ważnym
czynnikiem rozwoju i promocji regionu jest świadomość społeczna, którą możemy stale
kształtować poprzez systematyczne szkolenia.
6. Zwiększenie dostępności urządzeń sportowo-rekreacyjnych, w szczególności sal
gimnastycznych, siłowni, boisk sportowych
W tym wypadku również potrzebna jest inwencja miejscowych działaczy,
pracowników domów kultury. To w ich gestii jest organizowanie rozgrywek między
miejscową ludnością a turystami. Ludzie dosyć chętnie uczestniczą we wszelkiego rodzaju
konkursach. Słynne zawody w rzucie podkową można organizować nawet w bardzo małym
gospodarstwie, a rozgrywki szachowe można przeprowadzać na różnych szczeblach,
zaczynając od kwatery, a kończąc na rozgrywkach gminnych. Stanowiłoby to atrakcję
zarówno dla turystów, jak i dla miejscowej ludności, szczególnie młodzieży.
Ważną kwestią jest uświadomienie mieszkańcom wsi, iż turystyka to gałąź gospodarki
narodowej i przy umiejętnym szukaniu miejsca pracy wiele osób może znaleźć swoje miejsce
właśnie w tym sektorze. Powinniśmy pamiętać, iż jeden kwaterodawca nie może oferować
wszelkich usług, ale może swobodnie kierować swoich klientów do profesjonalnie
prowadzonych centrów sportów letnich i zimowych, sztucznie zaśnieżanych i oświetlonych
wyciągów narciarskich, bazy leczniczej, ośrodków jeździeckich, publicznych placów zabaw
dla dzieci, wypożyczalni rowerów czy sprzętu zimowego i wodnego, wież widokowych itd.
Mieszkańcy wsi powinni popierać przedsiębiorców i pomagać im w rozwoju już istniejących
firm. Zadaniem samorządów jest stwarzanie korzystnych warunków dla nowych inwestorów,
aby tym samym tworzyć specyficzny i atrakcyjny wizerunek regionu.
Ważnym elementem zdobycia klienta jest profesjonalnie przygotowana promocja.
Aby jednak można było prowadzić działania promocyjne, musi zostać przygotowany
określony produkt. Rozwiązaniem rzadko jeszcze na wsi stosowanym jest opracowanie
kilkudniowych scenariuszy pobytu w regionie kierowanych do różnych grup odbiorców usług
i prezentowanie ich w Internecie, najlepiej na portalach branżowych, takich jak
www.agroturystyka.pl, na targach turystycznych, w prasie, czy też wysyłanie do dużych
90
zakładów pracy. Turysta przyjeżdżający na wybrany teren powinien bez trudu znaleźć
informacje o obiektach noclegowych, barach, restauracjach, zabytkach, poczcie, ośrodku
zdrowia, policji.
Należy ponadto stwierdzić, iż rozwój agroturystyki jest możliwy, jeżeli istnieją
instytucjonalne
formy wspierania osób
podejmujących
działalność agroturystyczną
i okołoturystyczną. Otóż:
1. Turystyka na terenie wiejskim nabierze wtedy znaczenia, kiedy jej oferty będą dokładniej
sprecyzowane, a organizacje zrzeszające osoby podejmujące działalność turystyczną
wprowadzą jednolite standardy (czyli jednolity poziom usług podstawowych), aby ułatwić
porozumienie się w tych sprawach na europejskim rynku;
2. Aby zapewnić turystyce wiejskiej odpowiednie miejsce na rynku usług turystycznych,
konieczne jest nie tylko dokładne i wyczerpujące przedstawienie oferowanego produktu,
ale także znajomość klienta. Znajomość potencjalnego gościa jest niezbędna aby ofertę
urlopową (jako dopracowany kompleksowo produkt) i sposób promocji dopasować do jego
potrzeb;
3. W celu osiągnięcia zamierzonego efektu konieczna jest identyfikacja i określenie
oferowanego produktu. Prezentacja powinna być poparta zdjęciami i przedstawiona
w sposób łatwy do zapamiętania przez potencjalnego turystę;
4. W celu lepszego dotarcia z ofertą turystyczną wsi do potencjalnego klienta, należy
zorganizować komercyjną sieć sprzedaży urlopowej;
5. Należy prowadzić wymianę doświadczeń między poszczególnymi krajami Europy, aby
turystykę
na
obszarach
wiejskich
rozwijać
systematycznie,
zwiększając
jej
konkurencyjność.
Przegląd działań podejmowanych w krajach o długoletnich tradycjach rozwoju
turystyki na obszarach wiejskich dowodzi, iż:
1. Reprezentowanie interesów społeczności lokalnych, w tym kwaterodawców wiejskich,
wobec administracji rządowej, samorządowej oraz wobec władzy ustawodawczej, a także
tworzenie lobby dla turystyki wiejskiej możliwe jest przy skoncentrowanych działaniach
wszystkich regionów, które zmierzają do rozwoju turystyki wiejskiej;
2. Kryteria oceny jakości produktu turystycznego wsi powinny być jednolite w skali kraju,
a także dostosowane do kryteriów ustalonych aktualnie dla terenów wiejskich Europy;
3. Siła przebicia oferty turystycznej zależy od jej jakości, komplementarności, systemu
promocji i dystrybucji;
91
4. Prezentacja oferty turystycznej polskiej wsi na rynku europejskim umocni się poprzez
wzmożenie współpracy z Europejską Federacją Stowarzyszeń ds. Urlopu w Wiejskiej
Zagrodzie i Turystyki na Terenie Wiejskim – EUROGITES, której członkiem jest Polska
Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”.
Siła działań Federacji byłaby większa, gdyby tylko było możliwe większe
współdziałanie stowarzyszeń agroturystycznych z samorządami. Decydenci samorządowi
swoje ograniczone działania często tłumaczą problemami finansowymi i organizacyjnymi.
Warto jednak ocenić możliwości rozwoju tej formy wypoczynku i działalności
okołoturystycznej, a co z tym się wiąże, wyliczyć korzyści i koszty przedsięwzięć
agroturystycznych i okołoagroturystycznych w gminie.
Istotną rolą samorządów terytorialnych jest rozwój przede wszystkim infrastruktury
społeczno-gospodarczej wsi i gminy. Do rozwoju agroturystyki konieczne jest nie tylko
przygotowanie gospodarstwa rolniczego, ale także zapewnienie odpowiedniej infrastruktury
technicznej na wsi (np. zaopatrzenie w wodę, zaopatrzenie w gaz przewodowy, telefonizacja,
modernizacja i budowa dróg, parkingów).
Ważnym zadaniem gminy i jej mieszkańców jest dbałość o estetyczny wygląd wsi,
o tereny zielone, a także cykliczne organizowanie różnorodnych imprez kulturalnych,
jarmarków itd. Zadbać należy także o obiekty historyczne, odtworzenie tradycyjnej atmosfery
wsi, zapewnienie folderów, przewodników turystycznych. Istotne jest też popieranie takich
inicjatyw jak budowa boisk tenisowych, pól golfowych, basenów kąpielowych itp.
Realizacja ww. zadań to praca na lata. Dlatego niezbędne jest opracowanie programu
rozwoju turystyki wiejskiej, a tym samym rozwoju gminy przez agroturystykę i turystykę
wiejską. Rozwój turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki, bez programu lokalnego, będzie
działaniem przypadkowym, nieprzemyślanym przedsięwzięciem inwestycyjnym.
Ważnym elementem jest dobra współpraca. Tylko integracja działań wszystkich
podmiotów tak na szczeblu lokalnym, jak i powiatowym, wojewódzkim czy rządowym może
przynieść efekty. Najszybciej zrozumieli to indywidualni kwaterodawcy, którzy pragnąc
realizować swoje cele zrzeszają się i pragną współpracować.
To właśnie od współpracy władz gminy z jej mieszkańcami, powiatów z gminami,
województw z gminami i powiatami, władz centralnych z województwami, a na każdym
szczeblu z organizacjami pozarządowymi, będzie zależał dalszy prawidłowy rozwój turystyki.
Wsparcie jej rozwoju, ujednolicenie i stabilność przepisów podatkowych i tanie kredyty mogą
przynieść korzyści zarówno państwu, jak i samym usługodawcom.
92
Opracowanie: Andrzej Mikołajewicz
Przygotowanie oferty dla grup specjalistycznych turystów
uczestniczących w turystyce wiejskiej
Turystyka aktywna i specjalistyczna
Turystyka specjalistyczna to turystyka specjalnych zainteresowań. W zależności od
typologii możemy mówić o turystyce wypoczynkowej, leczniczej, sportowej, poznawczej,
alternatywnej, specjalistycznej, kwalifikowanej, aktywnej itd. Turystyka specjalistyczna
pojawiła się na gruncie nowych stylów życia, świadomości wagi relacji międzyludzkich, jak
również relacji między ludźmi a przyrodą. Coraz ważniejszym staje się udział w różnych
rodzajach aktywności na świeżym powietrzu, rozwija się świadomość ekologiczna, wrażenia
estetyczne oraz postęp w edukacji. Już nadworny lekarz króla Stefana Batorego wypowiedział
tak znamienne dla współczesnego człowieka słowa: żaden lek nie zastąpi ruchu, ale ruch
zastąpi każdy lek. Psychika współczesnego człowieka, człowieka doby telewizji, energii
jądrowej, lotów kosmicznych, przeszczepów serca i komputerów jest ustawicznie
traumatyzowana, poddawana coraz większym napięciom. W pogoni za uciekającym światem
żyjemy w ciągłym napięciu psychicznym z powodu złych stosunków międzyludzkich
zarówno w pracy, jak i w domu, z powodu ciągłego egzaminowania, kontrolowania,
awansowania i degradowania. Wielu nie wytrzymuje tej mobilizacji psychicznej i dochodzi
w efekcie do wystąpienia tzw. nerwicy środowiskowej. Wypoczynek staje się więc czymś
więcej niż tylko oderwaniem od miejskiego stylu życia. Poszukiwane są nowe formy
spędzenia wolnego czasu, będące oznaką indywidualizmu – w miejscach usytuowanych poza
dotychczasowymi miejscowościami turystycznymi. Rynek turystyki specjalistycznej wciąż
rośnie, choć dziś nie jest jeszcze dominujący. Jest on również pod wieloma względami bardzo
skomplikowany. Obejmuje mianowicie wiele rodzajów wypoczynku, w tym również
turystykę związaną ze zwiedzaniem, miejscami z bogatą, autentyczną kulturą i tradycją,
93
turystykę sportową i kwalifikowaną, zdrowotną, ekoturystykę itd. Wypoczynek taki można
uprawiać w zorganizowanych grupach, jak również indywidualnie. Turyści, którzy
przyjeżdżają na wieś stanowią również ważną część rynku turystyki specjalistycznej.
Turystykę kwalifikowaną uważa się za kwintesencję współczesnej turystyki,
a uprawiających ją za prawdziwych turystów. Co łączy tę formę turystyki od innych, a co
dzieli?
•
cechy wspólne to czasowa i dobrowolna zmiana miejsca pobytu i codziennego trybu
życia w celu zaspokojenia potrzeby osobistego kontaktu w innym środowisku
społecznym, przyrodniczym, kulturowym oraz informacyjno – poznawczym. Cechy
takie są właściwe dla turystyki specjalistycznej, jak również krajoznawczej,
uzdrowiskowej, objazdowej, kongresowej itd.
•
szczególne cechy turystyki kwalifikowanej
to konieczność przygotowania
kondycyjnego (fizycznego i psychicznego) do uprawiania różnych aktywnych form
spędzania wolnego czasu oraz umiejętność korzystania ze specjalistycznego sprzętu
w tym zakresie.
Człowiek współczesny opanował już wszystkie żywioły. Równie dobrze porusza się
po lądzie, w wodzie, jak również pod wodą, w powietrzu, penetruje głębokie jaskinie
i sztolnie, wspina się po szczytach skalnych, unosi w powietrzu. Ostatnio sięga kosmosu.
Turystyka kwalifikowana wymaga więc coraz lepszego i bardziej wyspecjalizowanego
sprzętu
oraz
odpowiedniego
systemu
szkoleń
i
regulacji
prawnych
w zakresie
bezpieczeństwa.
W świecie coraz bardziej popularna staje się school of survival, czyli szkoła
przetrwania w
trudnych warunkach środowiska naturalnego. Dużą
rolę edukacyjną
odgrywają na tym polu u nas różne organizacje począwszy od harcerskich, wykorzystujących
metody skautingu,
speleologicznych,
poprzez
działalność PTTK,
kajakowych,
żeglarskich,
klubów
bojerowych,
górskich,
alpinistycznych,
jeździeckich,
kolarskich,
narciarskich i wielu innych.
Zapotrzebowanie na te formy uprawiania turystyki są dużą szansą dla rozwoju lokalnego
produktu turystycznego, włączając w ofertę różnorodne formy turystyki aktywnej; pieszej,
motorowej, rowerowej, wodnej jeździeckiej, narciarskiej itd.
94
Charakterystyka rynków niszowych
Rynki niszowe są rynkami niewielkimi i to jest jedną z ich zalet. Umożliwia to
przedsiębiorcom wiejskim ich zrozumienie oraz posłużenie się wyspecjalizowanymi, często
tanimi kanałami dotarcia do tych rynków – poprzez bezpośrednią korespondencję,
specjalistyczne periodyki czy też pracę z grupami. Szczególnie przydatny staje się tu internet,
pozwalający na łatwy dostęp do produktów i informacji specjalistycznej na całym świecie.
Dzięki swojej małej witrynie internetowej małe przedsiębiorstwo wiejskie ma potencjalne
możliwości przyciągania klientów z całego świata.
Fakt, że są to rynki małe i wyspecjalizowane oznacza, że klienci są w stanie i są
skłonni płacić wysokie kwoty za świadczone im usługi. W części przypadków wynika to
z tego, że dany segment rynku cechuje się ponadprzeciętnymi dochodami lub jest szczególnie
oddany określonemu zajęciu. Jednak zaletą rynków niszowych jest przede wszystkim to, że
łatwo je obronić. Przedsiębiorca świadczący daną usługę, wybierający segment rynku, który
dobrze rozumie i z którym jest w stanie pracować lepiej niż z jakimkolwiek innym, jest
w stanie ograniczyć konkurencję. Ponadto przedsiębiorcy, którym udało się osiągnąć sukces
są w stanie utrzymywać swoją przewagę nad konkurencją, budować swoją renomę
i pozostawać w czołówce branży. Znajomość rynku jest zatem kluczem do sukcesu
w tworzeniu niszowych rynków w agroturystyce i turystyce wiejskiej.
Lista możliwości tworzenia specjalistycznych produktów w turystyce wiejskiej jest niemal
nieskończona.
Zniknięcie z rynku małych dostawców jest raczej niemożliwe. Najpierw musieliby
zniknąć ich klienci. A w grę wchodzą tu nie tylko klienci mali, ale również ci ze
specyficznymi wymaganiami. Siłą małych rynków, rynków niszowych jest ich obecność
w terenie. Mogą oni reagować odpowiednio szybko na zmiany następujące na rynku.
Rynek klienta turystyki specjalistycznej
Przygotowując ofertę turystyczną należy zastanowić się do kogo będzie ona kierowana
i kto będzie nią zainteresowany. Klasy nabywców do jednorodnych grup można
przeprowadzić na podstawie zmiennych:
95
•
społecznych;
klasa społeczna, zawodowa i inne
•
ekonomicznych;
dochody, majątek, wykształcenie
•
demograficznych;
wiek, płeć, stan cywilny, wykształcenie, rodzina
•
psychograficznych;
styl życia, osobowość, zainteresowania, hobby
•
geograficznych;
miejsce zamieszkania, klimat, topografia, kondycja gospodarki i inne
Na rynku turystyki specjalistycznej do badań klienteli przyjęto:
I. status społeczno – ekonomiczny
Badania wykazują, że osoby podejmujące ten rodzaj wypoczynku to pracownicy
wykwalifikowani, mający z reguły wykształcenie, jak również dochody powyżej przeciętnej,
wiele podróżują i czytają przed wyjazdem o terenach, dokąd mają wyjechać. Wielu z nich jest
członkami klubów i stowarzyszeń o specjalistycznych zainteresowaniach.
II. styl życia i systemy wartości
1. styl życia – podstawą podziału klientów wg analizy psychograficznej jest podział na:
•
osoby o ostrożnym podejściu do życia, koncentrujące się na problemach życia
codziennego, skłonne do oszczędzania. Czują się bezpiecznie w tłumie, lubią wyjazdy
przemyślane i zorganizowane (psychocentrycy);
•
osoby lubiące umiarkowane ryzyko, stawiające sobie liczne cele i wyzwania. Są skłonne
do wydawania swoich dochodów i próbowania nowych produktów. Poszukują
nieznanych im miejsc podróży, nie szukają wygód. Lubią spotkania z obcymi
i odmiennymi kulturami, mają tendencję do podróżowania indywidualnie lub w małych
grupach, nie lubią miejsc zatłoczonych (allocentrycy).
Najbardziej zainteresowani turystyką specjalistyczną i wakacjami na wsi są właśnie
allocentrycy lub osoby o cechach zbliżonych. I to one powinny być brane pod uwagę przez
osoby, które zajmują się marketingiem turystyki wiejskiej. Okazuje się również, że
miejscowości wypoczynkowe przechodzą przez różne fazy życia: odkrycia, rozwoju,
nadmiernego rozkwitu i zapomnienia (teoria zwana Cyklem Rozwoju Miejscowości
Turystycznej). Jeżeli władze tych miejscowości nie podejmą żadnych środków aby utrzymać
zainteresowanie nimi lub gusta turystów nie przestaną się ciągle zmieniać - przejdą one
wszystkie fazy tego cyklu. Stanowi to ważne przesłanie zarówno dla turystyki wiejskiej, jak
i specjalistycznej. Jeśli nie zastosuje się tutaj odpowiednich metod zarządzania, rynki
96
nastawione na turystów poszukujących wypoczynku specjalistycznego mogą utracić swoją
pozycję na rynku w wyniku nieprzemyślanego rozwoju.
2. systemy wartości – wyróżnić można trzy podstawowe grupy:
•
grupa, której decyzjami rządzą potrzeby życiowe. Tworzą ją z reguły osoby biedne, ich
potrzeby są większe niż możliwości. Nie stanowią ważnej klienteli w ruchu
turystycznym;
•
grupa, która kieruje się czynnikami zewnętrznymi. Są to osoby lepiej sytuowane,
zainteresowane nie tylko przetrwaniem, lecz także dostosowaniem się do ogólnie
panujących norm. Są raczej naśladowcami niż twórcami. W podróżach wybierają
typowe miejscowości turystyczne i wolą miejsca raczej bezpieczne;
•
grupa ukierunkowana wewnętrznie. Tworzą je osoby o ponadprzeciętnym stylu życia.
Dla nich najważniejsze jest poszukiwanie wewnętrznej satysfakcji, nie troszcząc się przy
tym o opinię innych. To najważniejsza grupa na rynku turystyki specjalistycznej. Grupa
ta z reguły unika turystyki masowej. Często rezygnuje też dalekich podróży, podejmując
wyprawy do niekonwencjonalnych, nieraz bliskich miejsc. Może także wpływać na grupę
ukierunkowaną zewnętrznie.
III. okres życia
Wybór miejsca i sposobu wypoczynku uzależniony jest również od tego, w jakim stadium
życia znajdują się poszczególne osoby. Wyróżniamy następujące grupy:
•
młodzi dorośli – charakteryzują się dużą skłonnością do podróżowania, ale posiadają
stosunkowo ograniczone środki. Podróże specjalistyczne nie są tu powszechne;
•
małżeństwa i młode rodziny – budżety rodzinne początkowe większe na skutek
małżeństwa, zmniejszają się po urodzeniu dzieci. Ten sektor rynku to raczej krótkie
wakacje, ale turystyka wiejska jest coraz bardziej docenianym i rozwijającym się
kierunkiem. Należy mieć jednak na uwadze zmiany demograficzne w niektórych krajach
polegające na tym, że wiele rodzin urodzenie dzieci odkłada na potem, lub w ogóle nie
chce ich mieć. W konsekwencji ich sytuacja finansowa jest zdecydowanie lepsza, więc
mogą uczestniczyć intensywnie w wyspecjalizowanych formach wakacji;
•
osoby niezależne – stanowią główną cześć rynku turystyki specjalistycznej. Są wolne od
ograniczeń
czasowych,
finansowych
i
rodzinnych.
W
większości
korzystają
z wyspecjalizowanych usług turystycznych z racji szczególnych zainteresowań, jak
97
geologia, malarstwo, żeglarstwo, podglądanie przyrody, „polowanie z kamerą” i szereg
innych. Niezależność tych osób jest wynikiem wcześniejszego przechodzenia na
emeryturę, jak również polepszającej się kondycji zdrowotnej, co wpływa na
wydłużanie aktywności życiowej.
•
osoby starsze – świadczenie usług turystyki specjalistycznej jest w tym sektorze coraz
większe, również dzięki lepszej opiece zdrowotnej, pojawieniu się mniej uciążliwych
sposobów podróżowania, dostosowania niektórych przedsiębiorców świadczących
usługi do wymagań tej grupy klientów.
Klientela w turystyce staje się coraz bardziej wybredna i wymagająca, a większość form
produktów turystycznych bardziej złożona, jak również uwzględniająca w większym zakresie
problemy ochrony środowiska. Wiele badań na temat zmieniających się zachowań turystów
wskazuje na pustkę, banalność i brak prawdziwego zadowolenia w większości wakacyjnych
przeżyć
turystów
z
krajów
uprzemysłowionych.
Stąd
poszukiwanie
produktów
specjalistycznych, uwzględniających osobiste preferencje klientów. Poszukiwanie nisz
produktów przyjaznych dla środowiska będzie się koncentrować na obszarach wrażliwych
środowiskowo, a nie celowo zbudowanych ośrodkach wypoczynkowych. Segmentacja
rynków w szybko zmieniającym się otoczeniu ekonomicznym jest procesem dynamicznym.
Nowe segmenty pojawiają się w czasie, gdy w rezultacie zmian na rynku niektóre starsze
znikają lub nie są już ekonomicznie atrakcyjne.
Specjalizacja w turystyce wiejskiej
W strukturze rodzajowej współczesnej turystyki ważne miejsce zajmuje agroturystyka
i turystyka wiejska. W życiu codziennym, a często również i w literaturze są one z sobą
utożsamiane. Nie są to jednak synonimy. Agroturystyka jest ściśle związana z rolnictwem,
z funkcjonującym gospodarstwem rolnym. Jedną z atrakcji agroturystyki jest właśnie
produkcja roślinna i hodowla zwierząt. Produkt oferowany w agroturystyce należy do
wyjątkowo specyficznych, wypełnia bogatą ofertę spędzenia wolnego czasu w swoistej
atmosferze i zdrowym środowisku. Czym jest turystyka wiejska? Odpowiedź nie jest łatwa,
zwłaszcza w okresie przemian społecznych i gospodarczych na tych obszarach. Nie każdy
rodzaj turystyki na terenach wiejskich ma wiejski charakter. Przykładem są choćby wioski
wakacyjne, letniskowe. Jest tam wiele dużych kompleksów wczasowych, dużych ośrodków
98
wypoczynkowych, parków i innych obiektów tematycznych. Coraz częściej budownictwo
traci charakter zabudowy wiejskiej. Turystyka może przyczyniać się do urbanizacji wsi,
powodując zmiany kulturowe i gospodarcze. To zresztą jedna z dysfunkcji turystyki na wsi,
obok jest pozytywnych wpływów. W różnych krajach, czy też regionach rozwinęły się
odmienne formy turystyki wiejskiej. Od wakacji w gospodarstwach wiejskich, po
wypoczynek w domkach wolnostojących z wyżywieniem we własnym zakresie. Również
same obszary wiejskie nie są już tradycyjnymi, samowystarczalnymi społecznościami.
Turystyka wiejska która swoje początki opierała na gospodarstwach wiejskich, dziś
jest o wiele bardziej zróżnicowana. Należą do niej wakacje w gospodarstwach wiejskich, ale
obejmuje również specjalistyczne wczasy przyrodnicze, ekoturystykę, turystykę pieszą,
wspinaczkową, rowerową, konną, sportową i zdrowotną, myślistwo, wędkarstwo, turystykę
edukacyjną,
krajoznawstwo
wyspecjalizowanymi
formami
itd.
Istnieje
turystyki
również
wiejskiej.
duże
Należy
zainteresowanie
pamiętać,
że
mniej
głównym
wymaganiem klientów jest zapewnienie ciszy i spokoju w wiejskim otoczeniu.
Działania marketingowe
Segmentacja rynku jest obecnie jednym z kanonów współczesnego marketingu, który
upowszechnił się także w turystyce. Segmentacja jest procesem rozpoczynającym się od
zdefiniowania potrzeb określonych, wyraźnie wyodrębnionych
grup konsumentów,
a następnie tworzenia produktów turystycznych dostosowanych do tych potrzeb. Jednak
wielkość rynku, na który kierowany jest produkt stworzony na podstawie dokonanej
segmentacji,
może
być
różna.
W
przypadku
produktów
określanych
mianem
specjalistycznych, mamy raczej na myśli takie, które są skierowane na mniejsze liczbowo
segmenty rynkowe. Taka sytuacja występuje także w agroturystyce, której specyfiką jest mała
skala przedsięwzięć i bezpośrednie kontakty gości z gospodarzami, co ułatwia spełnienie
niektórych oczekiwań gości na miejscu. Tendencje obserwowane na rynkach potwierdzają
coraz większe zainteresowanie klientów niezależnymi, wyspecjalizowanymi formami
wypoczynku, które obszary wiejskie są w stanie łatwo zaoferować. Tendencje te będą się
raczej utrzymywać i rozwijać.
99
Już sama turystyka wiejska a jej ramach agroturystyka oznacza pewien rodzaj
specjalizacji. Jest to propozycja dla klientów o określonych oczekiwaniach, a mianowicie:
-
unikających zatłoczonych miejsc,
-
przywiązujących wagę do ciszy i spokoju,
-
wrażliwych na piękno przyrody i krajobrazu,
-
uciekających od anonimowości miast,
-
ceniących sobie osobiste kontakty z gospodarzami i mieszkańcami.
Segmentacja rynku może jednak oznaczać wyodrębnianie kategorii klientów według
bardziej szczegółowych kryteriów. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że turyści chcą
zaspokoić w tym samym czasie więcej niż jedną potrzebę. Produkty odnoszące największy
sukces to takie, które najbardziej odpowiadają na „wiązankę potrzeb” określonego segmentu
rynku. Niemożliwe jest sprostanie potrzebom wszystkich klientów nawet w ramach
agroturystyki, ani prowadzenie promocji w jednakowy sposób bez względu na odbiorców.
Niebezpieczeństwo nasycenia rynku agroturystyki jest bardzo realne, zarówno w kraju, jak
i wielu innych państwach. Wielu kwaterodawców nie dostrzega lub nie rozumie specyfiki
marketingu ukierunkowanego na nisze rynkowe, a nawet w niektórych przypadkach nie widzi
w ogóle potrzeby prowadzenia bardziej wyrafinowanych działań marketingowych. Obecnie
istniejąca duża liczba gospodarstw agroturystycznych i kwater wiejskich powoduje, że trzeba
szukać wyróżnienia i własnych klientów.
Jeśli specjalizacja ma przyczynić się do założonych celów - zwiększenia klientów lub
zwiększenia wydatków klientów, musi być profesjonalnie przygotowana. Działania w tym
kierunku należy już rozpoczynać na etapie tworzenia produktu. Specyfika rynku turystyki
wiejskiej wymaga świadczenia wysokiej jakości usług w zakresie zakwaterowania,
wyżywienia, atrakcji turystycznych, odpowiedniej infrastruktury i obsługi. Oferowany
produkt specjalistyczny musi dla klienta stanowić gwarancję jakości i spełnienia minimum
wymagań, czyli być dostosowanym do jego potrzeb. W przypadku zakwaterowania temu
celowi służy system odpowiedniej kategoryzacji. Gospodarz zgłaszając swój obiekt do
kategoryzacji musi sam uzasadnić dlaczego chce tego rodzaju działania i wskazać główne
korzyści dla gości. Jest to więc swego rodzaju technika marketingowa.
Przykładem specjalistycznych produktów może być:
-
gospodarstwo agroturystyczne dla niepełnosprawnych
określone normy budowlane budynku, możliwość poruszania się wózkami inwalidzkimi
zarówno na terenie budynku, jak i w okolicy,
100
-
gospodarstwo agroturystyczne z rolnictwem biodynamicznym
stosowanie materiałów i środków przyjaznych środowisku, przydomowy ogród
prowadzonych wg wytycznych dla gospodarstw biodynamicznych,
-
gospodarstwo agroturystyczne z ofertą zdrowotną
kwalifikacje
gospodarzy
w
zakresie
świadczenia
prostych
usług
zdrowotnych
potwierdzone odpowiednimi certyfikatami, współpraca z dietetykiem, minimum trzy
urządzenia w domu do odnowy biologicznej oferta rekreacyjno-sportowa w najbliższej
okolicy,
-
gospodarstwo agroturystyczne z ofertą dla dzieci
zapewnienie bezpieczeństwa we wszystkich miejscach, plac zabaw dla dzieci, mini ogród
warzywny, obecność zwierząt domowych,
-
gospodarstwo agroturystyczne dla rowerzystów
wypożyczalnia rowerów w gospodarstwie, materiały informacyjne o trasach rowerowych,
alternatywny program w razie niepogody, minimum jedna wycieczka z przewodnikiem
zorganizowana przez gospodarzy.
Wymienionych zostało tylko kilka najważniejszych kryteriów z kilkudziesięciu jakie
kwaterodawcy muszą spełnić, aby ich gospodarstwo zostało uznane jako specjalistyczne
i jako takie później promowane.
Istnieje co najmniej kilka istotnych argumentów przemawiających za specjalizacją oferty
turystycznej. Najważniejsze z nich to:
•
lepsze dostosowanie się do oczekiwań konkretnych kategorii klientów (tym samym
lepszy stopień ich zadowolenia),
•
łatwiejsze dotarcie do klientów poprzez specjalistyczne pisma i inne działania
promocyjne,
•
bardziej efektywny i mniej kosztowny marketing,
•
wyższa konkurencyjność oferty specjalistycznej w stosunku do oferty ogólnej,
•
bardziej rozbudowana oferta, tym samym wyższa cena.
101
Przepisy prawne w turystyce specjalistycznej
Zasady organizowania turystyki aktywnej i specjalistycznej regulują akty prawne;
1.
Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889);
2.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków
bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających
sporty wodne (Dz. U. z 1997 r. Nr 57, poz. 358);
3.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 1997 r. w sprawie uprawiania żeglarstwa
(Dz. U. z 1997 r. Nr 112, poz. 729);
4.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 r. w sprawie
szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej
(Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1095);
5.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie kwalifikacji,
stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu
ich uzyskania (Dz. U. z 2001 r. Nr 71, poz. 738);
6.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 marca 2003 r.
w sprawie zasadniczych wymagań dla rekreacyjnych jednostek pływających (Dz. U. z 2003 r.
Nr 91, poz. 857);
7.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie
stażu adaptacyjnego i testu umiejętności w toku postępowania o uznanie nabytych w państwach
członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych
w dziedzinie kultury fizycznej i sportu (Dz. U. z 2004 r. Nr 76, poz. 712).
Oferowanie usług turystycznych, w programie których przewidziane są zajęcia
rekreacyjne, sportowe, jak również różne formy turystyki kwalifikowanej wymagają od
uczestników szczególnych kwalifikacji; umiejętności zachowania się, posługiwania
specjalistycznym sprzętem, oraz spełnienia dodatkowych warunków, które wynikają
z przepisów o kulturze fizycznej. Przepisy te zawarte w stosownych rozporządzeniach
i opublikowane w dziennikach ustaw określają:
•
szczegółowe zasady i warunki prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji
ruchowej,
•
kwalifikacje osób prowadzących działalność w tej dziedzinie,
•
prawa i obowiązki prowadzących tą działalność,
•
warunki
bezpieczeństwa przy uprawianiu
i rekreacyjnych,
102
wybranych
dyscyplin
sportowych
•
warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach, oraz korzystających za
rekreacji nad wodą,
•
kwalifikacje, stopnie i tytuły zawodowe w dziedzinie kultury fizycznej.
Warunki organizowania zajęć rekreacyjnych obejmują przede wszystkim konieczność
zapewnienia udziału w zajęciach osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia zawodowe
w danej dziedzinie. Osoby z innych państw UE posiadające takie uprawnienia, powinny je
potwierdzić w stosownym ministerstwie.
Oprócz wymaganych uprawnień osoby organizujące zajęcia ruchowe winny zapewnić
także odpowiednie warunki do uprawiania tych zajęć oraz opracować regulamin dla
uczestników - jak również z tym regulaminem uczestników zapoznać.
Zajęcia sportowo-rekreacyjne o dużym ryzyku dla zdrowia i życia (żeglarstwo, sporty
motorowe, sporty o charakterze strzeleckim, alpinizm, nurkowanie, wschodnie sztuki walki)
są regulowane przez odrębne akty prawne.
Uprawnienia zawodowe organizatorów tej formy turystyki
§ 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie
kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych
zasad i trybu ich uzyskiwania (Dz. U. z 2001 r. Nr 71, poz. 738) określa, że tytułami
zawodowymi w tej dziedzinie są; trener, instruktor i menedżer.
Ustala się następujące specjalizacje instruktorskie:
1)
instruktor dyscypliny sportu,
2)
instruktor sportu osób niepełnosprawnych,
3)
instruktor odnowy biologicznej,
4)
instruktor rekreacji ruchowej.
Instruktorem rekreacji ruchowej może być osoba, która:
1)
ukończyła studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne lub turystyka i rekreacja ze
specjalnością instruktorską, w wymiarze co najmniej 80 godzin w danej dyscyplinie
sportu lub rekreacji ruchowej, albo
2)
posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs
instruktorów w danej dyscyplinie sportu lub rekreacji ruchowej i zdała egzamin
końcowy.
103
Dokumentami stwierdzającymi posiadanie kwalifikacji zawodowych instruktora dyscypliny
sportu, rekreacji ruchowej, sportu osób niepełnosprawnych oraz odnowy biologicznej są
legitymacje instruktora, których wzory określają załączniki nr 8 – 11 do w/w rozporządzenia.
Specjalności instruktorów rekreacji ruchowej
aerobik, badminton, bilard, fitness, golf, gry rekreacyjne, gry zespołowe – koszykówka, gry
zespołowe - piłka nożna, gry zespołowe - siatkówka i inne gry zespołowe, hipoterapia, jazda
konna,
jogging,
kajakarstwo,
kinezygerontoprofilaktyka,
kinezypsychoprofilaktyka,
kolarstwo, korfball, kręglarstwo, kulturystyka, lotniarstwo, łucznictwo, modelarstwo lotnicze,
narciarstwo powszechne, nauka pływania, paintball, płetwonurkowanie, ringo, samoobrona,
snowboard, sporty motorowodne, surwiwal (szkoła przeżycia), tenis stołowy, tenis, unihokej,
windsurfing, wrotkarstwo, wspinaczka skałkowa, żeglarstwo powszechne
Załącznik 1: Regulamin przodownika turystyki kolarskiej
Załącznik 2: Plan trasy szlaku rowerowego
Załącznik 3: Regulamin przodownika turystyki jeździeckiej
Informacje przydatne na stronach internetowych:
www.abc.pl
www.nettax.pl
www.turystyka-gorska.pl
góry, turystyka górska, wspinaczka, jaskinie, noclegi
www.gory.ibc.pl
przewodnik po górach
www.pttk.pl
strona PTTK
www.mos.gov.pl/kzpn
Krajowy Zarząd Parków Narodowych
www.pot.gov.pl
Polska Organizacja Turystyki
www.campus.com.pl.
ekwipunek turystyczne – producent
www.marabut.com.pl.
namioty – producent
www.natalex.com.pl
plecaki, torby turystyczne - producent
www.lowiecki.pl
łowiectwo
104
Załączniki do opracowania:
„Uwarunkowania prawno-organizacyjne
prowadzenia działalności w turystyce wiejskiej”
(Autor: Andrzej Mikołajewicz)
Załącznik nr 1
............................................................
miejscowość, data
Urząd Gminy
................................................
................................................
................................................
Zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej
1. Imię i nazwisko przedsiębiorcy .............................................................................................
2. Nazwa, pod którą wykonywana jest działalność gospodarcza...............................................
................................................................................................................................................
3. Miejsce zamieszkania i adres przedsiębiorcy ........................................................................
................................................................................................................................................
4. Jeżeli działalność wykonywana jest stale poza miejscem zamieszkania wskazanie:
a/ adresu siedziby (zakładu głównego) .................................................................................
b/ adresu oddziału .................................................................................................................
c/ innych stałych miejsc wykonywania działalności gospodarczej:
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
5. Określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej:
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
6. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej...........................................................................
7. PESEL
...............................................................................
(podpis)
Załącznik nr 2
Maniowy, 27.09.2004 r.
....................................................
miejscowość, data
Nr ewid. 31099 / 2004
ZAŚWIADCZENIE
o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej
Stosownie do art. 7a ust. 1, art. 7b ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo
działalności gospodarczej /Dz. U. Nr 101, poz. 1178 i z 2000 r. Nr 86 poz. 958 Nr 114, poz.
1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643, z
2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995, Nr 130, poz. 1112, z 2003 r, Nr 86, poz. 789, Nr 128,
poz. 1176, Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 54, poz. 935 i Nr 91, poz. 870 zaświadcza się, że
prowadzona przez Wójta Gminy Krościenko ewidencja działalności gospodarczej pod
numerem 31099 / 2004 zawiera następujący wpis
1. Oznaczenie przedsiębiorcy Mruczek Wojciech
2. Miejsce zamieszkania i adres przedsiębiorcy 34-579 Krościenko, ul. Kingi 53
3. Określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej /zgodnie z PKD/
92.72.Z Działalność rekreacyjna pozostała
gdzie indziej nie sklasyfikowana
4. Adres zakładu głównego, oddziału lub inne stałe miejsce wykonywania działalności:
Na rzece Dunajec – Sromowce Wyżne - Kąty
5. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej: 27.09.2004 r.
Otrzymują:
1. Pan Mruczek Wojciech,
2. Urząd Skarbowy w Nowym Targu,
3. a/a.
Pobrano opłatę w kwocie 100 zł /sto złotych/ od zgłoszenia o dokonanie wpisu dn. 27.09.2004 r.
nr. dow. wpłaty 999956
Załącznik nr 3
MINIMALNE WYMAGANIA CO DO WYPOSAŻENIA DLA INNYCH OBIEKTÓW, W KTÓRYCH
ŚWIADCZONE SĄ USŁUGI HOTELARSKIE
Wymagania
Lp.
1
2
I. Dla wynajmowania miejsc na ustawienie namiotów i przyczep samochodowych
1
Teren obozowiska wyrównany, suchy, ukształtowany w sposób zapewniający odprowadzenie wód
opadowych i uprzątnięty z przedmiotów mogących zagrażać bezpieczeństwu
2
Punkt poboru wody do picia1)i potrzeb gospodarczych
3
Miejsce wylewania nieczystości płynnych odpowiednio zabezpieczone i oznakowane
4
Pojemnik na śmieci i odpady stałe, regularnie opróżniany
5
Ustęp utrzymywany w czystości
II. Dla wynajmowania miejsc w namiotach, przyczepach mieszkalnych, domkach turystycznych i obiektach
prowizorycznych
6
Stanowiska dla namiotów i przyczep mieszkalnych oraz dojścia do stanowisk utwardzone
7
Oświetlenie dojść do stanowisk i obiektów higieniczno-sanitarnych
8
Półka lub stelaż na rzeczy osobiste
9
Oddzielne łóżka, lub łóżka polowe dla każdego korzystającego z namiotu, w odległości nie mniejszej niż 30
cm pomiędzy łóżkami
III. Dla wynajmowania miejsc i świadczenia usług w budynkach stałych
10 Ogrzewanie - w całym obiekcie w miesiącach X-IV, temperatura minimum 18°C
11 Instalacja sanitarna: zimna woda przez całą dobę i dostęp do ciepłej wody2)
12 Maksymalna liczba osób przypadających na jeden w.h.s. - 15
Wyposażenie podstawowe w.h.s.:
1) natrysk lub wanna z zabezpieczeniem antypoślizgowym
2) umywalka z blatem lub półką i wieszakiem na ręcznik
13 3) WC
4) lustro z górnym lub bocznym oświetleniem
5) uniwersalne gniazdko elektryczne z osłoną
6) pojemnik na śmieci (niepalny lub trudnopalny)
7) dozownik do płynnego mydła i ręczniki papierowe
IV. Dla wynajmowania miejsc noclegowych w pomieszczeniach wspólnych (salach)
14 Powierzchnia sal nie mniejsza niż 2,5 m2 - na jedną osobę (przy łóżkach piętrowych 1,5 m2)
Wyposażenie sal sypialnych:
1) łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 x 190 cm
2) oddzielne zamykane szafki dla każdej osoby
3) stół
15
4) krzesła lub taborety (1 na osobę) lub ławy
5) wieszaki na odzież wierzchnią
6) lustro
7) oświetlenie ogólne i lampka nocna przy wyjściu z pomieszczenia
Dostęp do w.h.s. jak w lp. 12 i 13
V. Dla wynajmowania samodzielnych pokoi
Powierzchnia mieszkalna w m2:
17 1) pokój 1- i 2-osobowy - 6 m2
2) pokój większy niż 2-osobowy - dodatkowo 2 m2 na każdą następną osobę3)
Zestaw wyposażenia meblowego:
1) łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 x 190 cm
2) łóżko dwuosobowe o wymiarach minimum 120 x 190 cm
18 3) nocny stolik lub półka przy każdym łóżku
4) stół lub stolik
5) krzesło lub taboret (1 na osobę, lecz nie mniej niż 2 na pokój) lub ława
6) wieszak na odzież oraz półka lub stelaż na rzeczy osobiste
Pościel dla jednej osoby:
1) kołdra lub dwa koce
19
2) poduszka
3) poszwa
4) poszewka na poduszkę
5) prześcieradło
20 Oświetlenie - minimum jeden punkt świetlny o mocy 60 W
21 Zasłony okienne zaciemniające
22 Dostęp do w.h.s. jak w lp. 12 i 13
23 Kosz na śmieci niepalny lub trudno zapalny
Objaśnienia skrótów;
1
dopuszcza się miejsca biwakowania przy szlakach wodnych bez punktu poboru wody do
picia
2
minimum dwie godziny rano i dwie godziny wieczorem o ustalonych porach
3
w pomieszczeniach o wysokości co najmniej 2,5 m dopuszcza się łóżka piętrowe powierzchnia pokoju może zostać zmniejszona o 20 %
whs; węzeł higieniczno - sanitarny
Załącznik nr 4
Art. 36. Ustala się następujące rodzaje obiektów hotelarskich:
1) hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach
jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem
klientów;
2) motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług
motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem;
3) pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów
całodzienne wyżywienie;
4) kempingi (campingi) - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach,
samochodach mieszkalnych (campobusach) i przyczepach samochodowych,
przyrządzanie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane z
pobytem klientów; obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach
turystycznych lub innych obiektach stałych;
5) domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych,
dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług
związanych z pobytem klientów;
6) schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki
młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów;
7) schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach
turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów;
8) pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.
Art. 37. Ustala się dla:
1) hoteli, moteli i pensjonatów - pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami;
2) kempingów (campingów) - cztery kategorie oznaczone gwiazdkami;
3) domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych - trzy kategorie oznaczone cyframi
rzymskimi.
Art. 43. 1. Nazwy rodzajów i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich, o których
mowa w art. 36 i art. 37, podlegają ochronie prawnej i mogą być stosowane wyłącznie w
odniesieniu do obiektów hotelarskich w rozumieniu niniejszej ustawy.
Załącznik nr 5
Karta podatkowa
Część XII. Usługi osób fizycznych, o których mowa w art. 23 ust. 1a ustawy
Lp. Rodzaj usługi
1
1
2
3
4
5
w miejscowości o liczbie mieszkańców
(wysokość stawek w zł)
do
ponad 5 000
powyżej
5 000
do 20 000
20 000
3
4
5
charakterze
30 – 40
40 – 50
50 – 60
2
Usługi
o
agrotechnicznym
i przewozowym, świadczone na
rzecz kół łowickich
Usługi polegające na przewozie
mleka do punktu skupu, zrywce i
wywózce drewna z lasu do
punktów przeładunkowych oraz
przewozie uczniów do szkoły
Sprzedaż piasku, żwiru, kamieni,
glinki, torfu i innych minerałów
wchodzących
w
skład
gospodarstwa rolnego
Usługi hotelarskie polegające na
wynajmie pokoi gościnnych i
domków turystycznych (w tym
wydawanie posiłków), jeżeli
łączna liczba pokoi (w tym także
w domkach turystycznych) nie
przekracza 12
Usługi w zakresie wytwórczości
ludowej i artystycznej
30 – 40
40 – 50
50 – 60
70 – 90
80 – 100
90 – 110
50 – 110
90 – 190
170 – 340
30 – 40
40 – 50
40 – 60
1. Usługi wymienione w poz. 1-3 mogą być wykonywane jedynie przez rolników równocześnie prowadzących gospodarstwo
rolne. Stawki określone w poz. 2 dotyczą działalności wykonywanej przez rolnika osobiście lub z udziałem członków
rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Stawki określone w poz. 3 dotyczą działalności
wykonywanej przy zatrudnieniu nie przekraczającym 2 pracowników lub 2 członków rodziny pozostających we wspólnym
gospodarstwie domowym, nie wyłączając małżonka.
2. Stawki określone w poz. 4 dotyczą działalności przy zatrudnieniu nie więcej niż 2 pracowników lub 2 pełnoletnich
członków rodziny, nie wyłączając małżonka.
3. Stawki określone w poz. 5 dotyczą działalności gospodarczej wykonywanej osobiście lub z udziałem członków rodziny
pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Działalność ta polega na wytwarzaniu i sprzedaży wyrobów lub
świadczeniu usług w zakresie wytwórczości ludowej lub artystycznej, a także na wytwarzaniu wyrobów o tym charakterze z
materiałów powierzonych oraz naprawie tych wyrobów.
4. Wytwórczością ludową i artystyczną jest działalność polegająca na wytwarzaniu wyłącznie w sposób rękodzielniczy, przy
zastosowaniu obróbki maszynowej jedynie do wstępnej obróbki surowca, wyrobów zakwalifikowanych przez komisje
etnograficzno-artystyczne Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Fundacji „Cepelia” – Polska Sztuka i Rękodzieło oraz
Fundacji Ochrony i Rodzaju Rozwoju Twórczości Ludowej, których wykaz stanowi załącznik nr 1 do ustawy.
Załącznik nr 6
Dla bezpieczeństwa pożarowego tych obiektów określa się wymagania
a) w obiektach oraz na terenach przyległych do nich zabrania się;
- użytkowania urządzeń elektrycznych ustawionych bezpośrednio na podłożu
palnym
- stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych
- instalowanie opraw świetlnych oraz osprzętu instalacji elektrycznych bezpośrednio
na podłożu palnym
- ustawianie na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających
ewakuację
- uniemożliwienie lub ograniczenie dostępu do; urządzeń przeciwpożarowych,
uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacyjnymi, wyjść
ewakuacyjnych, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz
głównych zaworów gazu
b) właściciele obiektów bazy noclegowej są zobowiązani do;
- umieszczenia w widocznych miejscach wykazu telefonów alarmowych oraz
instrukcji postępowania na wypadek pożaru
- oznakowania;
dróg ewakuacyjnych
miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych
głównych zaworów gazu
materiałów niebezpiecznych pod względem pożarowym
c) wokół składowisk węgla, koksu itp. oraz obiektów tymczasowych o konstrukcji palnej
należy zachować pas ochrony o szerokości minimum 2 m i nawierzchni z materiałów
niepalnych
d) w miejscach przeznaczonych na pobyt ludzi należy;
- zapewnić odpowiednią liczbę i szerokość wyjść
- zapewnić bezpieczną pożarowo obudowę dróg ewakuacyjnych
- zabezpieczyć drogę ewakuacyjną przed zadymieniem
e) obiekty budowlane należy wyposażyć w oświetlenie awaryjne oraz oświetlenie przeszkód
f) w budynkach i obiektach okiennice lub kraty powinny się otwierać od wewnątrz
g) miejsca omłotów należy wyposażyć w beczkę z wodą o pojemności min. 200 ltr z
wiadrem, lub w inny równorzędny sposób
h) instalacje sygnalizacyjno – alarmowe stosuje się obowiązkowo w obiektach, w których
liczba miejsc noclegowych przekracza 50 osób
i) palne elementy konstrukcji i wystroju wewnątrz budynku, przez które, lub obok których
przechodzą przewody grzewcze, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone
przez możliwością zapalania lub zwęglenia
Załącznik nr 7
ZASADY WYDAWANIA OPINII ORAZ NADAWANIA KATEGORII
obiektom realizowanym w zakresie agroturystyki oraz usług związanych z turystyką
i wypoczynkiem, obejmujących tworzenie bazy noclegowej dla turystyki wiejskiej
(za wyjątkiem obiektów hotelarskich w rozumieniu art. 36 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku
o usługach turystycznych (dz. u. nr 133, poz. 884))
w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora
żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” działanie „Różnicowanie działalności rolniczej
i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł
dochodów”
I. Zasady wydawania opinii.
1. Opinia dotycząca projektów w zakresie agroturystyki oraz usług związanych z turystyką i
wypoczynkiem, obejmujących tworzenie bazy noclegowej dla turystyki wiejskiej (zwanej w
dalszej treści opinią), jest wydawana nieodpłatnie przez uprawnionych inspektorów Polskiej
Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” (zwanych w dalszej treści
inspektorami).
2.
Przed złożeniem do Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu dotyczącego działalności w zakresie
agroturystyki oraz usług związanych z turystyką i wypoczynkiem, obejmujących tworzenie
bazy noclegowej dla turystyki wiejskiej (z wyjątkiem obiektów hotelarskich wymienionych w
art. 36 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 133, poz. 884)),
Ubiegający się o dofinansowanie powinien:
- zapoznać się z regulaminem kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej (WBN) oraz
wskazówkami dla kwaterodawcy PFTW „GG”;
- złożyć osobiście albo przesłać listem poleconym albo pocztą kurierską na adres jednego z
uprawnionych inspektorów z listy PFTW „GG” kompletu dokumentów niezbędnych do
wydania opinii co do zgodności planowanego zakresu projektu z wymogami kategoryzacji;
3. Komplet dokumentów o wydanie opinii obejmuje:
a) wypełniony w dwóch egzemplarzach wniosek o wydanie opinii w przypadku kwater
nowych lub wcześniej nieskategoryzowanych,
b) wypełniony w dwóch egzemplarzach wniosek o przeprowadzenie kategoryzacji WBN,
c) osoby posiadające aktualną kategoryzację do wniosku dołączają kserokopię decyzji o
nadanej kategorii przez PFTW „GG”, następnie po realizacji projektu a przed złożeniem
Wniosku o płatność – Ubiegający się o dofinansowanie (Beneficjent) występuje do PFTW
„GG” o przeprowadzenie ponownej kategoryzacji WBN.
d) kopię Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu wraz z kopią Załącznika Opis zadań
wymienionych w zestawieniu rzeczowo-finansowym projektu, potwierdzonych za zgodność z
oryginałem przez Ubiegającego się o dofinansowanie na każdej stronie dokumentu;
e) kopertę zwrotną ze znaczkiem pocztowym na list polecony.
4. Inspektorzy mają obowiązek dokonać analizy złożonych dokumentów i wydać opinię co do
zgodności projektu z wymogami kategoryzacji w ciągu 7 dni od daty złożenia u inspektora lub
otrzymania przez niego listem poleconym lub pocztą kurierską kompletnych i poprawnie
wypełnionych dokumentów.
5. Jeżeli złożona dokumentacja będzie niepoprawnie wypełniona lub niekompletna – inspektorzy
odsyłają złożoną dokumentację w załączonej kopercie z prośbą o jej uzupełnienie. Ubiegający
się o dofinansowanie po uzupełnieniu/poprawieniu dokumentów składa je ponownie osobiście
lub odsyła listem poleconym lub pocztą kurierską na adres inspektora załączając kopertę
zwrotną ze znaczkiem pocztowym na list polecony.
6. Lista uprawnionych inspektorów oraz wzory załączanych dokumentów zamieszczone są na
stronie PFTW „GG” www.agroturystyka.pl, ARiMR www.arimr.gov.pl. oraz MRiRW
www.minrol.gov.pl.
Wszelkie informacje na temat procedury wydawania opinii oraz niezbędne dokumenty można
uzyskać w PFTW „GG’ oraz w Oddziałach Regionalnych ARiMR.
7. Projekt opinii stanowi załącznik do niniejszych zasad.
II. Zasady przeprowadzania inspekcji WBN i nadawanie kategorii po zakończeniu realizacji
projektu
1. Po realizacji projektu a przed złożeniem Wniosku beneficjenta o płatność – Ubiegający się o
dofinansowanie (Beneficjent) występuje do PFTW „GG” o przeprowadzenie kategoryzacji
WBN. Przed dokonaniem inspekcji przez upoważnionego inspektora PFTW „GG” Ubiegający
się o dofinansowanie (Beneficjent) wnosi opłatę za przeprowadzenie inspekcji i nadanie
kategorii, zgodnie z Regulaminem kategoryzacji. PFTW „GG” wystawia rachunek za
dokonaną wpłatę, który jest przekazywany przez PFTW „GG” listem poleconym na adres
Ubiegającego się o dofinansowanie (Beneficjenta) w ciągu 14 dni od dokonania opłaty albo
wręczany Wnioskodawcy przez upoważnionego inspektora w czasie przeprowadzanej
inspekcji.
2. Przeprowadzenie inspekcji oraz nadanie kategorii następuje najpóźniej w ciągu miesiąca od
dnia PFTW „GG” dokonania wpłaty na konto PFTW „GG”.
3.
Wysokość opłat:
• 350 zł dla osób zrzeszonych w PFTW „GG” - do 5 pokoi lub 2 SJM
• 700 zł dla osób niezrzeszonych w PFTW „GG - do 5 pokoi lub 2 SJM
• 20 zł za każdy pokój lub SJM powyżej 5 pokoi lub 2 SJM
III. Zasady wymiany informacji pomiędzy ARiMR a PFTW „GG”
1. PFTW „GG” prowadzi ogólnopolską listę Ubiegających się o dofinansowanie (z podziałem na
województwa w zależności od miejsca realizacji projektu), którzy wystąpili do
upoważnionych inspektorów o wydanie opinii. Lista ta jest przekazywana ARiMR za
pośrednictwem poczty elektronicznej do 20-tego dnia po zakończeniu kwartału.
2. PFTW „GG” przygotowuje zestawienie wydanych decyzji o nadaniu kategorii w odniesieniu
do obiektów korzystających ze wsparcia funduszy strukturalnych (z podziałem na
województwa w zależności od miejsca realizacji projektu). Zestawienie to jest przekazywane
ARiMR za pośrednictwem poczty elektronicznej do 20-tego dnia po zakończeniu kwartału.
3. Na pisemny wniosek Biura Kontroli na Miejscu ARiMR po realizacji projektu oraz w
pięcioletnim okresie związania celem - PFTW „GG” jest zobowiązana udostępnić
dokumentację dotycząca kategoryzacji obiektu, który został dofinansowany z funduszy
strukturalnych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i
modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” działanie
„Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia
różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów”. Dokumentacja ta może być
udostępniona w formie elektronicznej.
Załączniki do opracowania:
„Przygotowanie oferty dla grup
specjalistycznych turystów uczestniczących
w turystyce wiejskiej”
(Autor: Andrzej Mikołajewicz)
Załącznik nr 1
SZCZEGÓŁOWE ZASADY ORGANIZOWANIA WYCIECZEK ORAZ ZBIOROWYCH IMPREZ
TURYSTYCZNYCH I SPORTOWYCH W GÓRACH
§ 1. Organizatorzy imprez turystycznych mają obowiązek opracowania regulaminu imprezy, w którym
określą m.in. warunki zapewniające bezpieczeństwo jej uczestników. Organizator powinien zapoznać
uczestników z regulaminem przed imprezą.
§ 2. 1. Imprezy sportowe o charakterze masowym lub wyczynowym są organizowane na podstawie
regulaminów właściwych polskich związków sportowych.
2. Regulamin powinien uwzględniać specyfikę obszaru, w którym odbywa się impreza, oraz ustalić
zasady udzielania pomocy w razie wypadku.
3. Miejsce imprez, o których mowa w ust. 1, oraz treningów należy wybrać tak, aby nie było
niebezpieczeństwa kolizji zawodników z osobami nie biorącymi udziału w imprezie.
4. Wybrany odcinek trasy, szlaku albo stok, na którym odbywają się zawody lub zorganizowany
trening, powinien być wyraźnie oznakowany.
5. Bezpośrednio po zakończeniu zawodów lub treningów zorganizowanych na uczęszczanych trasach,
szlakach i stokach organizator tych imprez ma obowiązek doprowadzenia terenu do stanu bezpiecznej
używalności przez turystów i sportowców nie zorganizowanych.
§ 3. 1. Wycieczki piesze lub narciarskie na terenach górskich, leżących na obszarach parków
narodowych i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej 1 000 m n.p.m., mogą prowadzić tylko
górscy przewodnicy turystyczni.
2. Treningi w terenach górskich, poza trasami narciarskimi i turystycznymi, powinny odbywać się z
udziałem górskiego przewodnika turystycznego.
§ 4. Organizatorów imprez turystycznych i sportowych dla młodzieży szkolnej obowiązują także
przepisy wydane przez Ministra Edukacji Narodowej.
§ 5. 1. Na terenach objętych bezpośrednią działalnością GOPR lub TOPR wszystkie imprezy
turystyczne i sportowe powinny być zgłoszone do GOPR lub TOPR co najmniej na 14 dni przed
terminem rozpoczęcia imprezy.
2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać następujące dane:
1) określenie organizatora imprezy,
2) termin i czas trwania,
3) miejsce imprezy,
4) przewidywaną liczbę uczestników.
§ 6. 1. Imprezy, o których mowa w § 5, są zabezpieczane przez GOPR lub TOPR.
2. Zakres i sposób zabezpieczenia zgłoszonych imprez ustala GOPR lub TOPR w uzgodnieniu z
organizatorem imprezy.
Załącznik nr 2
Wszystkie osoby mające zamiar organizować imprezy kajakowe w kołach i klubach
PTTK powinny zapoznać się z następującymi uregulowaniami prawnymi:
1. USTAWA z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104),
884 wraz z późniejszymi zmianami, tekst jednolity - OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu ustawy - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 79, poz. 855) określa zasady
tworzenia stowarzyszeń (min. 15 osób), nakłada obowiązek wpisu stowarzyszenia
do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z ustawą osobowość prawną i możliwość
rozpoczęcia działalności uzyskuje się dopiero po wpisie do KRS. Stowarzyszenie może
prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych
przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów
statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.
2. USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 133, poz. 884
wraz z późniejszymi zmianami, tekst jednolity - OBWIESZCZENIE MINISTRA
GOSPODARKI z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 55, poz. 578) określa warunki świadczenia,
przez przedsiębiorców i przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy z dnia
19 listopada 1999 r. - Prawo o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r.
Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193 oraz z 2001 r. Nr 49, poz. 509), zwanych dalej
"przedsiębiorcami", usług turystycznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także za
granicą, jeżeli umowy z klientami o świadczenie tych usług są zawierane na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Stwierdza też, że uzyskania zezwolenia wymaga działalność
gospodarcza polegająca na organizowaniu imprez turystycznych oraz na pośredniczeniu
na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych, podaje wykaz
informacji, jakie musi przedstawić organizator imprezy klientowi przed zawarciem umowy
(cena, trasa, kat. środka transportu, program, ilość posiłków, informacje o przepisach
paszportowych, zdrowotnych, zakwaterowaniu, warunkach zapłaty itp.), określa, co powinno
być zawarte w umowie z klientem. Ustala też warunki uzyskania uprawnień przewodnickich.
Organizatorzy turystyki, organizujący imprezy turystyczne za granicą, mają obowiązek
zawarcia na rzecz osób uczestniczących w tych imprezach umów ubezpieczenia od następstw
nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.
3. USTAWA z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej. (Dz. U. Nr 25, poz. 113
wraz z późniejszymi zmianami, tekst jednolity - OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu ustawy o kulturze fizycznej. Dz. U. Nr 81, poz. 889) stwierdza, że rekreacja
ruchowa jest formą aktywności fizycznej, podejmowaną dla wypoczynku i odnowy sił
psychofizycznych. Centralnym organem administracji rządowej w zakresie kultury fizycznej
jest Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu. Uczniowskie kluby sportowe podlegają
wpisowi do ewidencji, prowadzonej przez starostów właściwych ze względu na siedzibę
klubów, a nie podlegają rejestracji sądowej oraz posiadają osobowość prawną. Ustawa określa
także zasady bezpieczeństwa w dziedzinie kultury fizycznej.
4. USTAWA z dnia 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o kulturze fizycznej oraz ustawy Prawo działalności gospodarczej. (Dz. U. Nr 102, poz. 1115) stanowi, że zorganizowane
zajęcia w zakresie wychowania fizycznego, sportu i rekreacji ruchowej mogą prowadzić
osoby posiadające kwalifikacje zawodowe nauczyciela wychowania fizycznego lub
uprawnienia w tym zakresie określone odrębnymi przepisami a także osoby posiadające
kwalifikacje zawodowe trenera lub instruktora, przy czym kształcenie tych osób
przez uczelnie inne niż uczelnie wychowania fizycznego wymaga uzyskania zgody Prezesa
Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu.
5. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229) stanowi, że
każdemu
przysługuje
prawo do powszechnego korzystania
ze
śródlądowych
powierzchniowych wód publicznych, morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki
Gdańskiej i z wód morza terytorialnego, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej. Korzystanie ze
śluz lub pochylni jest odpłatne. Zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych
do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a
także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar ( z wyjątkiem stref
ochronnych i obrębów hodowlanych).
6. USTAWA z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej. (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz.
43) - reguluje sprawy związane z uprawianiem żeglugi na wodach śródlądowych, zawiera
klasyfikacje dróg wodnych, omawia zasady poruszania się po szlakach wodnych. Stwierdza,
że przy mijaniu statek płynący w górę drogi wodnej powinien, uwzględniając miejscowe
warunki i ruch innych statków, ustąpić drogi statkowi płynącemu w dół drogi wodnej. Statek
wyprzedzający powinien wyprzedzać statek wyprzedzany z jego lewej burty. Jeżeli szlak
żeglowny jest dostatecznie szeroki, statek wyprzedzający może również wyprzedzać statek
wyprzedzany z jego prawej burty. Minister właściwy do spraw transportu, mając na względzie
konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ruchu żeglugowego, określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe przepisy żeglugowe normujące ruch statków na szlaku
żeglownym i w portach, sygnalizację wzrokową i dźwiękową oraz łączność radiową
na śródlądowych drogach wodnych, sposoby oznakowania nawigacyjnego szlaku żeglownego,
budowli i urządzeń hydrotechnicznych, przeszkód nawigacyjnych oraz budowli i linii
przesyłowych, wzory znaków i sygnałów żeglugowych, ich znaczenie i zakres
obowiązywania,
kierując
się
obowiązującymi
w tym zakresie wymaganiami
międzynarodowymi.
7. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 11 września 2001 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie granic wód, linii brzegu, urządzeń nad wodami oraz klas wód
śródlądowych żeglownych. (Dz. U. Nr 106, poz. 1151) zamiast klas - wykaz wód
śródlądowych żeglownych.
8. USTAWA z dnia 1 grudnia 1961 r. - Kodeks morski (Dz. U. Nr 58, poz. 318
TRANSPORTU i GOSPODARKI MORSKIEJ z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu ustawy - Kodeks morski. (Dz. U. z 1998 r. Nr 10, poz. 36)
9. USTAWA z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim. (Dz. U. Nr 109, poz.
1156).
10. USTAWA z dnia 28 września 1991 r. o lasach. (Dz. U. Nr 101, poz. 444
ŚRODOWISKA z dnia 27 czerwca 2000 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o lasach. (Dz. U. Nr 56, poz. 679) określa m. in. zasady wstępu do lasu (biwakować
można tylko na terenach wyznaczonych przez właściciela, palenie ognisk i używanie
otwartego ognia jest zakazane w miejscach innych niż oznaczone oraz w odległości mniejszej
niż 100 m od lasu, strażnicy leśni maja prawo legitymować i karać mandatami osoby łamiące
te przepisy).
11. USTAWA z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 492
ŚRODOWISKA z dnia 2 lipca 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy
o ochronie przyrody. (Dz. U. Nr 99, poz. 1079).
12. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie
określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. (Dz. U. Nr 92, poz.
1029) Ustala rodzaje siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie m. in. starorzecza,
torfowiska alkaliczne, szuwary wielkoturzycowe itd.
13. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 11 września 2001 r.
w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych
ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków
i odstępstw od tych zakazów. (Dz. U. Nr 106, poz. 1167).
14. USTAWA z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej.
(Dz. U. Nr 62, poz. 689) - Cel: wzmocnienia promocji Polski w dziedzinie turystyki w kraju
i za granicą tworzy, nadzór nad Polską Organizacją Turystyczną sprawuje minister właściwy
do spraw kultury fizycznej i turystyki.
15. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 27 stycznia 1998 r. w sprawie
ustanowienia odznaki honorowej "Za zasługi dla turystyki", ustalenia jej wzoru, zasad
i trybu nadawania oraz sposobu noszenia. (Dz. U. Nr 20, poz. 90).
16. ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 20 czerwca 2000 r.
w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki. (Dz. U. Nr 50, poz.
588) - Przeniesienie turystyki, w tym Polskiej Organizacji Turystycznej, do Ministerstwa
Gospodarki.
17. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 21 stycznia 1997
r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci
i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania. Dz. U. Nr 12,
poz.67, dnia 19 lutego1997,. (Dz.U. Nr 18, poz.102) mówi m. in., że w placówkach
wypoczynku wychowawcami mogą być przodownicy turystyki kwalifikowanej oraz
instruktorzy PTTK.
18. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia
warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się
i uprawiających sporty wodne. (Dz. U. Nr 57, poz. 358) mówi m. in., że jeśli w składzie
załogi sprzętu pływającego są dzieci do lat 14, powinna nim kierować osoba pełnoletnia, ale
gdy organizujemy imprezę wyłącznie dla dzieci to przepisu tego nie stosuje się.
19. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 13 czerwca 2001 r. w sprawie
centralnego rejestru zezwoleń na działalność organizatorów turystyki i pośredników
turystycznych. (Dz. U. Nr 62, poz. 633) .
20. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 27 czerwca 2001
r. w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej
oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania. (Dz. U. Nr 71, poz. 738) określa m. in.
warunki uzyskania uprawnię instruktora rekreacji ruchowej ze specjalnością
kajakarstwo (minimum średnie wykształcenie + kurs specjalistyczny).
21. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28 czerwca 2001 r. w sprawie
przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (Dz. U. Nr 72, poz. 752) Rozporządzenie
określa: wykaz miast, w których wykonywanie zadań przewodnika turystycznego wymaga
posiadania uprawnień przewodnika miejskiego; miasta i obszary, na których organizatorzy
turystyki mają obowiązek zapewnienia udziału przewodnika turystycznego, oraz warunki
uzyskiwania poszczególnych klas przewodników górskich, zakres terytorialny uprawnień itp.
22. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 12 września 2001
r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie
rekreacji ruchowej. (Dz. U. Nr 101, poz. 1095) dotyczy form aktywnego wypoczynku
rekreacyjno-sportowego, a w szczególności: biwaków, obozów, rajdów, zlotów, spływów,
turniejów, festynów i zawodów amatorskich i stwierdza m. in. "Zorganizowane zajęcia
w zakresie wychowania fizycznego, sportu i rekreacji ruchowej mogą prowadzić tylko osoby
posiadające kwalifikacje zawodowe nauczyciela wychowania fizycznego, trenera, instruktora
lub uprawnienia w tym zakresie określone odrębnymi przepisami.
23. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ i SPORTU z dnia
8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne
przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki. (Dz. U. Nr 135, poz. 1516)
mówi, że szkoły organizując dla wychowanków i uczniów różnorodne formy krajoznawstwa
i turystyki mogą współdziałać ze stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których
przedmiotem działalności jest krajoznawstwo i turystyka. Stwierdza również, że Dyrektor
szkoły wyznacza kierownika wycieczki lub imprezy spośród pracowników pedagogicznych
szkoły o kwalifikacjach odpowiednich do realizacji określonych form krajoznawstwa
i turystyki. Kierownikiem wycieczki lub imprezy może być też inna, wyznaczona
przez dyrektora szkoły osoba pełnoletnia posiadająca odpowiednie uprawnienia, w tym
przewodnika turystycznego, przodownika lub instruktora turystyki kwalifikowanej lub pilota
wycieczek. na kierowniku wycieczki spoczywa obowiązek opracowania programu
i regulaminu wycieczki, zapoznania uczestników z warunkami bezpieczeństwa oraz m. in.
dysponowanie i rozliczenie środków pieniężnych przeznaczonych na wycieczkę.
Załącznik nr 3
REGULAMIN PRZODOWNIKA TURYSTYKI KOLARSKIEJ
§1
W celu upowszechnienia turystyki kolarskiej i krajoznawstwa Komisja Turystyki Kolarskiej Zarządu
Głównego PTTK powołuje, na wniosek oddziałowych komisji turystyki kolarskiej lub własny,
przodowników turystyki kolarskiej.
I Powoływanie przodowników
§2
1. Przodownicy turystyki kolarskiej powoływani są spośród doświadczonych turystów kolarzy
spełniających następujące wymagania:
a. posiadają pełne prawa obywatelskie,
b. są członkami PTTK nie krócej niż trzy lata,
c. posiadają kolarską odznakę turystyczną (KOT) w stopniu srebrnym,
d. zdali egzamin na przodownika turystyki kolarskiej.
2. Komisja turystyki Kolarskiej ZG PTTK może na wniosek oddziałowej komisji turystyki kolarskiej
lub własny, nadać tytuł przodownika bez egzaminu czynnym i doświadczonym działaczom turystyki
kolarskiej.
< tytuły następujące się Ustala>
a. młodzieżowy przodownik - przyznawany kandydatom w wieku 16-18 lat spełniającym
warunki określone w §2 pkt. 1 lit. B, c, d,
b. przodownik - przyznawany kandydatom spełniającym warunki określone w § 2 pkt. 1 lit. a,
b, c, d,
c. przodownik nie podlegający dalszej weryfikacji - przyznawany na wniosek oddziałowych
komisji turystyki kolarskiej przez Komisję Turystyki Kolarskiej ZG PTTK przodownikom o
bardzo aktywnej działalności przodownickiej w okresie minimum 10 lat,
d. honorowy przodownik - przyznawany na wniosek Komisji Turystyki Kolarskiej ZG PTTK
przez Krajową Naradę Aktywu Kolarskiego PTTK przodownikom o bardzo aktywnej
działalności w okresie minimum 20 lat.
4. Obowiązki i uprawnienia młodzieżowego przodownika są takie same jak przodownika z
pominięciem tych, których wypełnianie wymaga pełnych praw obywatelskich. Po ukończeniu 18 lat
młodzieżowy przodownik uzyskuje pełne uprawnienia przodownika.
II Obowiązki przodownika
§3
Przodownicy mają obowiązek współdziałania w realizacji celów PTTK, a w szczególności :
organizowania i prowadzenia imprez kolarskich (wycieczek, rajdów, zlotów),
uczestniczyć w innych imprezach turystycznych i krajoznawczych organizowanych przez
PTTK,
uczestniczenia w działalności organizacyjnej i szkoleniowej w dziedzinie turystyki
kolarskiej,
upowszechniać krajoznawstwo, znajomość ochrony przyrody i zabytków,
propagować turystyczne odznaki kolarskie PTTK,
udzielać pomocy i porad w miejscu działania i na turystycznym szlaku.
III Uprawnienia przodownika
§4
1. Przodownicy turystyki kolarskiej otrzymują legitymacje wystawione przez Komisję Turystyki
Kolarskiej ZG PTTK ze wskazaniem terminu ważności. Weryfikacji przodowników i przedłużania
ważności legitymacji dokonują oddziałowe komisje (kluby z uprawnieniami komisji) lub za ich
zgodą regionalne (wojewódzkie) rady turystyki kolarskiej. W oddziałach, w których nie ma
oddziałowej komisji, weryfikacji i przedłużenia ważności legitymacji dokonują zarządy oddziałów
lub za ich zgodą rady regionalne. Weryfikację przodowników przeprowadza się co dwa lata według
zasad określonych w instrukcji KTKol. ZG PTTK.
2. Odznaka przodownika turystyki kolarskiej jest metalowa, emaliowana, biała w kształcie koła
rowerowego z czarnym napisem "Przodownik Turystyki Kolarskiej PTTK" w zielonym tle.
Przodownicy honorowi posiadają odznakę z wewnętrznym kołem z napisem PTTK w kolorze
złotym.
3. Przodownik posiada prawo potwierdzania wszystkich przejazdów, w których uczestniczył. Ma
także prawo potwierdzania tych przejazdów, w których nie brał udziału o ile nie ma wątpliwości, że
zapis jest zgodny z rzeczywistością. Potwierdzenie zawiera zapis i numer legitymacji przodownika.
Własne przejazdy przodownik może potwierdzać sam. Powyższe uprawnienia nie dotyczą odznak:
Małego i Dużego Rajdu Dookoła Polski
Rajdu Szlakami Zamków w Polsce
4. Uprawnienia przodownika są ważne na terenie całej Polski
§5
Przodownicy działają w klubach i kołach (sekcjach) PTTK. Za właściwe wykorzystanie
przodowników w działalności PTTK odpowiedzialne są macierzyste jednostki organizacyjne.
IV Postanowienia końcowe
§6
Komisja Turystyki Kolarskiej PTTK, na wniosek właściwej oddziałowej komisji turystyki kolarskiej
lub własny, może pozbawić tytułu przodownika w przypadku zachowania niegodnego przodownika
lub działania na szkodę PTTK.
§7
Ostateczna interpretacja niniejszego regulaminu należy do Komisji Turystyki Kolarskiej Zarządu
Głównego PTTK.
§8
Niniejszy regulamin ważny od dnia 01.01.1991 wraz ze zmianami wprowadzonymi przez KTKol.
ZG PTTK w marcu 1994 obowiązuje od dnia 15. kwietnia 1994r.
Komisja Turystyki Kolarskiej ZG PTTK

pobierz pdf - Sądecka Organizacja Turystyczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

biur podróży - Dr Izabela Michalska